Besmira MANAJ,

PhD Candidate/

Rajoni nje symbol I dinamikave te pabalancuara qe identofikohet me tranzicionin e pafund dhe kompleks gjendet serish ne nje pike kritike ku qeverisja dhe sistemi I nje ekonomie ne dukje konvencionale nuk perfqesojne nje strukturim te qarte ne terma te qendrueshmerise.

Paqartesia e balancave gjenerohet ne disa aspekte jetike te si:

 Menaxhimi problematik i resurseve dhe i paridimensiuonuar ne aksione ekonomike ne kuadrin e promivimit te interesit kombetar

 Qasja e nje strukture oligarkie ku kapitalizmi selektiv qe ka deformuar dhe sjelljen politike

 Politika te paracionalizuara ne raport me diplomacine e investimeve dhe sovranitetit ekonomik

Gjeometria e struktures ekonomike si pjese integrale e aksioneve dhe formulimit gjeopolitik gjeneron nje hapesire te madhe debati mes ekpertizash te ndryshem akademike, diplomatije, ekonomistesh, investitores ne nivel nderkombetar dhe njohes te konsoliduar te konjekturave financiare dhe makroekonomike te cilat shpesh here jane ne themel te aksioneve diplomatike.

Ne nje rajon ku konflikti eshte persisten dhe i trasheguar eshte krijuar terreni solid qe fuqizon aleanca antikombetare ,dhe nese i referohemi kercenimeve te fundit konkretisht me forcimin e influences ruso-serbe.

Rajoni , vecanerisht Shqiperia nuk ka qene kurre proteksioniste nga interesa diplomatike qe nuk kane prioritet Shqiperine, perkundrazi e kane frymezuar influencen ruse nepermjet mekanizmave ‘’Open Balkan ‘’ etc duke konturuar disa tipare te pashendetshme per integrimin europian sic :

 priotitete te udhehequra nga fryma konliktuale , mosmarrveshjet historike qe cenojne stabilitetin rajonal

 Presionet e përbashkëta të sigurisë që lidhen me kuadrin e dobët institucional dhe ato qe kane te bejne me kercenimet rajonale

Aktualisht arkitektura oligarkise e dizenjuar nga politika ofron nje kapitalizem selektiv qe deformon tregun e lire. Strategjia e menaxhimit te resurseve, si nje segment i sistemit ekonomik dhe sovranitetit ekonomik, eshte nje fragment vendimtar i formulave diplomatike me fokus ekonomine.

Kjo eshte nje nga sferat me delikate ku dinamika e trajektores ka diktuar instalimin e krizave . Ketu lindin pyetje dhe dyshime pergjigjet e te cilave relatizivizojne ceshtje me rendesi kombetare si :

 Cilat instrumenta mund te perfore Shqiperia per te focuar ne funskion te zhvillimit sovranìtetin ekonomik te vendit dhe per ta bere ate te besueshme si potencial i fuqishem , jo thjesht si vendet qe identifikohen me konfliktin dhe tranzicionin

 A eshte kercenin mserioz per Rajonin dh EU paaftesia per te rritur vigjilencen dhe racionalizuar nje partneritet nepermjet nje hierarki te vendeve qe kane interes ne resurset tona , me qasje gjithmone orientimin perendimor dhe duke u bazuar te dinjiteti kombetar dhe etika diplomatike

 A po i krijon hapesiar ballkanike terrenin influences serbo ruse nga politikanet e paditur apo te kompromentuar ne misionet dhe objektivat e tyre duke degraduar keshtu moralin komebetar

 Pse resurset ekonomike jane ktheyr ne nje deshmi alarmante qe stigmatizon nje rajon me nje emigracion hemoragjik.

 A jane shoqerite tona te afta ti pergjigjen deformimit demografik dhe inkoherences territoriale.

Keto vende akoma nuk premtojne qe kane fuqine te marrin ne dore strukturimin politiko-ekonomik si prioritet dhe prezenca e isntirucioneve te huaja te sherbeje partneritet eficent.

Prespektivat jane te ndryshme dhe arsyetimet e shume aktoreve akademike dhe politke bazohen ne koincidenca fatkeqe te historise por ne menyre eksplicite duhet theksuar qe vendet tona kane vuajtur nga paaftesia pe te koordinuar strategjite e tyre dhe per tu udhehequr nga nje vizion i perbashket konstruktiv qe ngre nivelin e emancipimit politik ne nje standart te domosdoshem dhe jetik.

Te gjitha keto kane lejuar qe tranzicioni te kthehet ne SISTEM QEVERISJE dhe diploamacia ekonomike ti sherbeje interesave kembengulese antishqiptare.