Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Odat ekonomike të Kosovës dhe Serbisë me grup punues për marrëveshjen e Uashingtonit

by

–Grenell: Marrëveshja do të krijojë vende të reja pune–

Odat ekonomike të Kosovës dhe Serbisë janë pajtuar që të krijojnë një grup punues, që do të ndihmojë qeveritë e të dyja shteteve për të zbatuar projektet e marrëveshjes së Uashingtonit nga 4 shtatori, si dhe të ofrojë mbështetje për zbatimin e projekteve të infrastrukturës, energjisë dhe krijimit të vendeve të punës.

Në rezidencën e ambasadorit amerikan në Beograd, Anthony Godfrey, të martën u mbajt takimi i përfaqësuesve të odave ekonomike të Kosovës dhe Serbisë me delegacionin të Korporatës Ndërkombëtare të Financave dhe Zhvillimit të Shteteve të Bashkuara.

Në takim kanë marrë pjesë drejtori i Korporatës, Adam Boelher, i dërguari i posaçëm i presidentit amerikan për dialogun Kosovë-Serbi, Richard Grenell , ambasadori Godfrey, përfaqësuesit e odave të Kosovës dhe Serbisë, Berat Rukiqi, përkatësisht Marko Çadezh si dhe kryetari i Odës amerikane në Serbi, Zoran Petroviq.

Boehler: Normalizimi ekonomik do të thotë investim

Kryeshefi ekzekutiv i Koorporatës Ndërkombëtare të Financave dhe Zhvillimit në SHBA, Adam Boehler, tha se Kosova dhe Serbia me marrëveshjen për normalizim ekonomik, kanë “të mirën e popullit dhe jo politikës”.

“Dua të shpreh mirënjohjen për Prishtinë dhe Beogradin që kanë vendosur në të mirën e popullit dhe jo politikë sepse në fund të fundit, normalizimi ekonomik do të thotë investim. Kjo nuk është një situatë kur një vend humb e një tjetër fiton”, tha Boehler.

Pas takimit, kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Berat Rukiqi tha se marrëveshja e arritur në Uashington më 4 shtator për normalizim ekonomik, është marrëveshje e rëndësishme për Kosovën dhe Serbinë si dhe rajonin e Ballkanit Perëndimor.

“Temat politike nuk kanë dhënë investime dhe hapje të vendeve të reja të punës. Ajo që do të bëjmë ne është të fokusohemi në prioritetet e projekteve të ekonomisë dhe shumë të tjera”, tha Rukiqi.

Ndërkaq, kreu i Odës Ekonomike të Serbisë, Marko Çadezh tha se do të dëshmohet se marrëveshja e arritur në Shtëpinë e Bardhë, ka sjellë stabilitet në rajon.

“Tash kemi një ekip të përbashkët për të mbështetur projektet dhe për të dhënë ekspertizë qeverive tona që të zbatojnë projektet”, tha Çadezh.

Grenell: Marrëveshja do të krijojë vende të reja pune

Ndërkaq, i dërguari i presidentit amerikan për dialogun, Richard Grenell, tha se presidenti i SHBA-së, Donald Trump, vendosi në rend të parë çështjet ekonomike, sa i përket Kosovës dhe Serbisë.

“Ne nuk do të ishim këtu po të mos ishte presidenti Donald Trump, i cili besoi se mund të bëhej diçka ndryshe dhe që beson se ekonomika duhet të jetë në rend të parë”, tha Grenell duke shtuar se shteti nuk krijon vende pune, por sektori privat.

“Ajo që kemi bërë në Uashington është e mrekullueshme, por nuk është e gjitha, ne duam që ju të na mbani përgjegjës dhe ajo që është në letër duhet të kthehet në punë”, shtoi Grenell.

Ambasadori i SHBA-së në Serbi, Anthony Godfrey, e përshkroi vizitën e delegacionit amerikan si një sinjal të fuqisë së marrëveshjes së Uashingtonit, duke shtuar se ata tani kanë arritur një marrëveshje të re që “do të përmirësojë tregtinë, komunikimet dhe përmirësojë standardet e jetesës së njerëzve në rajon”.

Delegacioni amerikan ka arritur në Beograd në orët e vona të së hënës.

Presidenca serbe ka paralajmëruar se Boelher dhe Grenell do të takohen me presidentin dhe kryeministren serbe, për të nënshkruar deklaratën e përbashkët për bashkëpunim ekonomik.

Një dokument të tillë, zyrtarët amerikanë kanë nënshkruar të hënën edhe me kryeministrin e Kosovës, Avdullah Hoti.

“Marrëveshja që kemi nënshkruar sot (21 shtator) ka qenë zotim për të përshpejtuar investimet në Kosovë. Ne kemi qenë duke punuar në përgatitjet për mundësitë e asaj që ndodhi disa javë më parë. Kemi punuar me ambasadën tonë, me ambasadorin tonë dhe kemi projekte në vlerë deri në 1 miliard dollar. Aty përfshihet Autostrada e Paqes, hekurudha, gazi i lëngshëm natyror. Kemi biseduar edhe për mundësinë e investimit në një resort të skijimit. Po ashtu do të ofrojmë mbështetje direkte për bizneset e vogla dhe të mesme”, ka thënë Boehler në Prishtinë.

Nderim dhe respekt për punën e bërë nga shoqata “Duart e hapura”….

by

Aleksander Nilaj, President i Shoqates”Duart e Hapura” ne New York-

-Filozofia e vërtetë shihet te sjelljet e jo te fjalët (Mone)-

Shkruan: Violeta Mirakaj-New York-

Violeta Mirakaj.

Vjeshta sapo ka nisur të përkëdhelë ajrin dhe të prarojë degët e pemëve. Ditët, javët, muajtë zvarriten në trysninë që është krijuar për shkak të rrezikut të virusit. Dhe se janë prish ekuilibret  standarte të jetës së mëparshme spikat qartë thënia e Alber Kamy :- “ E dua këtë jetë duke u përhumbur i tëri brenda saj dhe dua të flas me zemër të hapur për të:- Ajo më jep krenarinë e fatit tim njerëzor. Lumturia është e thjeshtë dhe se Njeriu është përherë në marrëveshje me natyrën” .                                                                                                                                                                       Të shkosh te monumenti i Njeriut është një rrugë e gjatë, një rrugë përçapjeje se është fjala për një monument ndryshe. Nuk bëhet fjalë për  monumentin e një politikani, i një luftëtari, por i njeriut të thjeshtë në të gjithë kuptimin e plotë të fjalës. Në pamje të parë nuk ta krijon idenë si mund të krijohet ku mund ta gjejmë. Sigurisht të mençurit e të gjithë kohërave kanë përsëritur gjithmonë të njejtën gjë.  Gjatë gjithë historisë njerëzore në situate të ndryshme në kohë dhe vende të ndryshme, ka qenë të pranishëm ndihma, solidariteti për t’u dhënë ndihmë njeri- tjetrit.  Sidomos në gjysmën e dytë të shekullit 20-të, edhe në këtë fillim  të këtij shekulli, grupimet dhe organizatat jo fitimprurëse joqeveritare janë të shumta, me qëllime dhe realizime të ndryshme, regjistruar në përputhje me dispozitat e legjislacionit të shteteve përkatëse. Duke e parë nga ky këndvështrim mund të renditen aktet e shumta bamirësie, ndihmën ndaj njerëzve në nevojë në situata dhe kohë të ndryshme si  në rangun nacional dhe internacional. Gjithësecila ka specifikën dhe biografinë e saj, të aktiviteteve dhe ndihmës në dobi të mirëqenies së njeriut. Gjithëseciili është dëshmitar  për këtë fakt, dhe aq më tepër  në këtë kohë pandemie, Covid-19. Në dritën dramatike të historisë së Covid- 19 , njerëzit zhvishen nga misteri i tyre shqetësues. Gjithçka në pamje të parë ishte e qetë në normalitet, tani e gjithë bota ndjehet  pezull dhe në këtë pritje universale. Shoqata “ Duar të hapura” me president Aleksander Nilaj me miqtë e tij si Kastriot Murataj etj. dhe me më shumë se 30 vullnetarë  punojnë në ditë të javës, si në ditë pushimi dhe fund jave. E kanë intesifikuar punën e tyre më shumë gjatë këtij viti, ku virusi merimangë ka futur në rrjetën e saj gati gjithë globin tokësor; ka bërë që gjithë aktiviteti njerëzor të futet në një qerthull vrastar, në një situate diabolike, në një hamulli që të merr frymën.  Pra në këto muaj të parehatshëm në një nga lagjet e Bronksit në Pelham Parkway, ku numri i banorëve shqiptar është i madh, një komunitet i cili dallohet në shumëllojshmërinë e aktiviteteve, për gjallërinë e saj, për mbështetjen  në kushtet e emigracionit të njeri -tjetrit, të bie në sy veprimtaria e shoqatës “Me duar të hapura” me president Aleksandër Nilaj …..                                                                                                           

Po bëhen 8 vjet ecurie, ku duart e kësaj shoqate janë të hapura për njerëzit në nevojë, jo vetëm për komunitetin shqiptar po për gjithë komunitetet, për te gjithë besimet dhe ngjyrat. Aktiviteti i kësaj shoqate  ka mbështetjen jo vetëm nga komuniteti, ku vullnetarë të shumtë japin ndihmesë  të ndryshme si pas kohës dhe mundësive, por ndjehet dhe përkrahja nga politika si dhe nga organizmat qeveritare me perfaqësuesit dhe mekanizmat e saj. Dhe bukurisht gjen vend proverbi arab :- “Bota është në anën e atij që reagon”. 

Z. Aleksandër duke ofruar pranë kësaj shoqate miq dhe njerëz të devotshëm si Kastriot Murataj, me modestinë karakteristikë të karakerit të tij; duket sikur thotë se, bota ku jeton gjithësecili, varet në rradhë të parë nga mënyra vetjake e të kuptuarit të saj, e cila përputhet me karakteristikat subjektive të çdokujt, sipas të cilave, ajo mund të duket e varfër dhe e shkretë ose e pasur, e denjë dhe e këndshme. Pra, nga gjërat e vogla në pamje të parë përgatitja dhe sistemimi, shpërndarja e pakove me ushqime në dyert e shtëpive të  të moshuarëve,  të të semurëve dhe të të paaftëve etj. arrihen gjëra të mëdha, jeta e njeriut është e sigurtë. Nëse kërkoni gjëra pozitive, ato do t’i merrni. Ky është ligj themelor i natyrës. Këtë gjë duket se e materializon një shqiptaro- amerikan nga Selca e Kelmendit, Z.A.Nilaj.                                                                                                   

Rrethi i Kelmendit, më saktë i Selcës prej nga ka origjinën e pajisi me dashurinë për njeriun në nevojë. Është historia e këtij vendi me banorët e saj të mrekullueshëm që kanë bërë histori; si në Luftën për Pavarësin Kombëtare, ku burrat e vendit u mblodhën  dhe me mençuri hartuan Memorandumin drejtuar Portës së Lartë për njohjen  e kombësisë shqiptare me administratë dhe shkollë shqipe. Janë betejat antiturke u zhvilluan tek Qafa e Kestecit dhe Suka e Mkushit; apo aty në Zall të Bruzit, trimëresha e këtyre anëve, Nora e Kelmendit vrau pashain turk. Këtu është vendlindja e Dedë Gjerit, Nikë Lekës, komandatë të pamposhtur në luftrat për liri.                                                                                                                                               Një nga idhujt frymëzimi për Aleksandër Nilaj ashtu si e thotë vetë është Nënë Tereza. “Të duash do të thotë të bësh gjëra të vogla me dashuri të madhe. Jo të gjithë ne mund të bëjmë gjëra të mëdha, por ne të gjithë mund të bëjmë gjëra të vogla me dashuri të madhe. Gjej kohë të bësh mirësi. Dhe A.Nilaj me shoqatën e tij “Duartë e hapura”me grupin e vullnetarëve, si dhe bashkëpunimin edhe me organizimet dhe shoqatat e tjera me qeverinë vendore bëjnë të mundur shpërdarje me sukses në destinacionin e duhur të ushqimeve dhe gjithçka. Emrat janë të shumtë për punën e bërë si Sandra Pabon e cila ndan rreth 300 kuti me ushqime, apo Marko, Milena Marios dhe Anthoni.Përfaqësuesja e 80-th district e ansamblesë Nathalia Fernandez  gjen kohë të dalë në terren , duke organizuar me përgjegjësi kohën dhe vendin ku do të shpërndahen ushqimet. Shoqata amerkane – shqiptare “Duartë e Hapura” shpërndan ushqime të freskëta çdo ditë për popullsinë e komunitetit.  Mbi 10000 kutia me ushqime dhe 3500 paund produkte ushqimore, maska mbrojtëse, deyifiktues duarsh e të tjera për situatën duke patur kooperim si dhe me”Bake back America”- me devizën-“T’u bësh mirë të tjerëve është më e mira e të gjithëve. Të punosh do të thotë të mbushësh jetën me gëzim. Në një rast emergjence është marrëzi të kryqëzosh duart, është më mirë të përcaktosh rrugët dhe të mbash veten të zënë. Bamirësi nga Kelmendi mahniti Amerikanët- Ndihmon  të varfërit pa kërkuar asgjë, u çon para dhe ushqime… Ai i ndihmon të tjerët pa asnjë interes dhe pa ndonjë  financim nga qyteti i New Yorkut. Aktiviteti për këtë periudhë kaq problematike si në gjithë botën është intesive, por njëkohësisht është në vazhdimësi të ditëve festive si Hallueen, shpërndan kunguj, çokollata etc. në Williamsbridge dhe në vende të tjera. Pavarësisht shiut të rëndë , u dorëzojnë rreth 400 kunguj (pumkins) familjeve dhe antarëve të komunitetit, si dhe jashtë në lagje të tjera, bëhen operime për mbledhje fondesh bamirësie si dhe dhurata ushqimore. Në një intervistë Z. Nilaj thotë –“Ushqimet të gjitha i kemi donacion. Një pjesë e marrim nga “Food Bank”, rezervë ushqimore, që është e shtetit; ndërsa ushqimet e tjera i japin organizata të ndryshme , biznese të ndryshme. Vazhdon të tregojë kemi dhe bisnese shqiptare që na kanë përkrahur shumë.”  I shkon për së mbari thënies ë O. Uajlld- “Për njeriun gjëja më e rëndësishme është të ketë, ndërsa ai nuk e di se gjëja më e rëndesishme është të jetë”. Shpirti i bardhë dhe  i madh i Z.Nilaj spikat në përpjekjet që ka bërë të mundur të krijoj një bashkëpunim të suksesshëm me dy Shoqata Para dhe Tetraplegjikëve Shkodër dhe në Malësinë e Madhe. Humanisti, veprimtari nga Kelmendi vazhdon me sfidimet, jep sërisht sinjale pozitive, tregon se ka ende njerëz edhe pse janë larg atdheut, dhe pse jeta e përditshme për veten dhe mbajtjen e familjes kërkon shumë mund dhe djersë, gjen kohë dhe mundësi të ndihmojë të gëzojë shpirtërat e njerëzve në nevojë në vendlindjen e tij. Dy shoqatave të para dhe tetraplegjikëve t’u dhurohen karroca për të lëvizur.  

Ç’gëzim të pamatë për këta njerëz të kenë mjete përkatëse për të lëvizur…shpirti mbushet plot . Pra, njerëzit e mirë njihen lehtësisht nga përparësitë e shumta të fjalës e të veprimit dhe nga virtytet e tyre. Ky është monumenti që doja të ngrihesh  për njeriun e mirë. Njeriu atje ku rron, atje mund të bëhet edhe i lumtur. Gjej kohë të bësh mirësi. Humanizmi është një histori që përsëritet. Nëse kërkoni gjëra pozitive, ato do të merrni. Ky është  ligj themelor i natyres. Mos u trego indiferent ndaj vuajtjeve të të tjerëve se përndryshe nuk e meriton emrin Njeri. Kthehu në qenie e ndjeshme dhe vlerëso kushtet njerëzore. Të jesh njeri është një gjë shumë e bukur.

New York

Shtator 2020

Katër tonë kokainë- Hetim 5 vjeçar: Shkatërrohet banda e sofistikuar shqiptare

by

Një hetim 5-vjeçar i udhëhequr nga Italia kulmoi këtë javë në 20 arrestime dhe paraburgime në të gjithë Evropën. Katër tonë kokainë dhe 5 milionë euro në dore janë kapur gjatë arrestimeve.

Një operacion i pashembullt ndërkombëtar që përfshin autoritetet gjyqësore dhe të zbatimit të ligjit në 10 vende ka rezultuar në shkatërrimin e plotë të grupit kriminal-KOMPANIA BELLO, e cila përbëhej nga shqipfolës, një nga rrjetet më aktive të trafikut të kokainës në Evropë, bëhet e ditur nga Europoli.

Në operacionin e zhvilluar më datën 15 shtator, sipas Europolit, janë arrestuar 20  persona shqiptarë në vende të ndryshme të botës: në Itali (5), Holandë (2), Gjermani (2), Greqi (2), Rumani (1), Hungari (1), Spanjë (1), Shqipëri (5) dhe në Dubai të Emierateve të Bashkuara Arabe (1).

Të arrestuarit dyshohen për trafik ndërkombëtar të substancave narkotike, mbajtje dhe shpërndarje të paligjshme të drogës dhe sulme brutale, përfshirë edhe vrasje. Këto arrestime vijojnë pas arrestimeve të 84 anëtarëve të tjerë të këtij grupi në Itali, Ekuador, Holandë, Mbretëri e Bashkuar, Zvicër dhe Gjermani, bëhet e ditur më tej nga Europoli.

Hetimet zgjatën gjithsej 5 vjet dhe udhëhiqeshin nga Policia e Shtetit Italian (Polizia di Stato) nën drejtimin e Prokurorisë Publike të Firences, bëhet e ditur më tej nga Europoli. Në hetime veç Italisë morën pjesë edhe autoritetet e Holandës. Gjatë këtij hetimi shumë vjeçar janë kapur gjithsej 4 tonë kokainë dhe mbi 5.5 milionë euro në cash.

Një model i sofistikuar

Për vite me radhë, importuesit ndërkombëtarë të kokainës punonin veçmas nga shitësit me shumicë dhe bandat që shpërndanin drogën nëpër rrugë. Por rrjeti i shqiptarëve e kishte rrëzuar këtë model dhe e kishte marrë vetë nën kontroll gjithë zinxhirin: që  nga rregullimi i dërgesave të mëdha nga Amerika e Jugut e deri te shpërndarja në të gjithë Evropën.

Duke përdorur mjete të sofistikuara të koduara komunikimi, kreu i organizatës – një shtetas shqiptar 40-vjeçar me banim në Ekuador – negocionte drejtpërdrejt me kartelet e drogës në Amerikën e Jugut, organizonte dërgesat e mëdha të kokainës në portet kryesore të Evropës dhe, me ndihmën e bashkëpunëtorëve të vendosur në Itali, Holandë dhe Shqipëri, organizonte shpërndarjen në të gjithë Evropën. Kokaina kontrabandohej në Evropë, e fshehur në automjete, në të cilat ishin montuar enkas ndarje të fshehta të sofistikuara, njofton më tej Europoli.

Kriminelët i pastronin të ardhurat e tyre duke përdorur një sistem ilegal transfertash  me origjinë kineze, i njohur si sistemi Fei Ch’ien. Njerëzit që përdorin fei ch’ien depozitojnë një shumë në një “agjenci” të rrjetit në një vend. Një operator tjetër tërheq shumën ekuivalente diku tjetër në botë dhe ia jep marrësit. Duke mos lënë asnjë gjurmë provash, rrjeti besohet të ketë pastruar kështu miliona euro përmes këtij sistemi.

Një strategji e përbashkët

Operacioni i quajtur nga policia italiane, LOS BLANCOS, i koordinuar në nivelin ndërkombëtar nga Europol dhe Eurojust, kishte filluar në vitin 2015, njofton më tej Europol. Veç dy shteteve të përmendura më sipër, në të kanë marrë pjesë edhe Greqia, Hungaria, Rumania, Gjermania, Spanja, Britania e Madhe, Shqipëria dhe Emiratet e Dubait.(ash)

DAVID L.Phillips: Marrëveshja e Washingtonit injoroi çështjen thelbësore*

by

Marrëveshja e Washingtonit injoroi çështjen thelbësore – njohjen reciproke ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Kështu ka thënë David L. Phillips, ish-këshilltar i lartë në Departamentin Amerikan të Shtetit, aktualisht drejtor i Programit për Ndërtimin e Paqes dhe të Drejtave të Njeriut në Universitetin e Kolumbias.

Sipas tij, me përjashtim të njohjes nga Izraeli, pjesë tjetër e marrëveshjes është një rilexim i marrëveshjeve ekzistuese.

“Marrëveshja e Washingtonit është e heshtur sa i përket njohjes reciproke, e cila qëndron në thelbin e problemeve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Marrëveshjet për targa dhe diploma janë të mira. Por ato nuk janë zëvendësim për një marrëveshje të përgjithshme, për njohjen reciproke”, ka thënë Phillips në intervistën e javës për “Kohën Ditore”. Sipas Phillips, Shtetet e Bashkuara do të duhej të lëshonin një “deklaratë të presidentit”, duke afirmuar politikën e saj karshi Kosovës dhe duke u bërë thirrje shteteve të tjera që ta njohin pavarësinë e Kosovës. Por, siç ka thënë ai, administrata aktuale ishte e përqendruar në arritjen e një marrëveshjeje për bashkëpunim ekonomik rajonal, në mënyrë që Trumpi të pretendojë një sukses në politikën e jashtme përpara zgjedhjeve të SHBA-së, të cilat mbahen në nëntor. Teksa ka folur për elementet që duhet t’i përmbajë një marrëveshje finale dhe ligjërisht e obligueshme Phillips, i cili ka shërbyer si këshilltar i lartë në Sekretariatin e Kombeve të Bashkuara, vlerëson se Serbia është ajo që duhet të bëjë kompromise.

“Serbia duhet ta njohë pavarësinë e Kosovës, të vendosë marrëdhënie diplomatike dhe t’u bëjë thirrje vendeve të tjera t’i normalizojnë marrëdhëniet me Kosovën. Ajo duhet të mbështesë anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare dhe të mirëpresë flamurin e Kosovës që valëvitet jashtë selisë së Kombeve të Bashkuara”, ka theksuar ai. Sa i takon Kosovës, sipas Phillipsit, nuk duhet dhënë asgjë më shumë përveç riafirmimit të angazhimit për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave të pakicave dhe ruajtjen e trashëgimisë kulturore serbe.

“Njohja nga Izraeli, pika e vetme historike”

KD: Z. Phillips, cili është vlerësimi juaj për arritjen e Marrëveshjes në Washington, ku Kosova dhe Serbia u zotuan para Shteteve të Bashkuara për normalizim ekonomik?

Phillips: Njoftimi i njohjes reciproke midis Izraelit dhe Kosovës është një përparim historik. Ai u dërgon sinjal vendeve të tjera se armiqësitë e vjetra duhet të braktisen dhe se kontakti, komunikimi dhe bashkëpunimi sjellin përfitime reciproke. Shumë njerëz kanë punuar në normalizimin e marrëdhënieve me Izraelin gjatë shumë vjetëve. Ata meritojnë nderim. Ne gjithashtu duhet ta pranojmë rolin e administratës Trump në ndihmën e dhënë për të nënshkruar marrëveshjen.

KD: Cilat pika të kësaj marrëveshjeje konsideroni se mund t’i sjellin përfitime dhe janë të rëndësishme për Kosovën?

Phillips: Marrëveshja e Washingtonit është e heshtur sa i përket njohjes reciproke, e cila qëndron në thelbin e problemeve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Kryeministri Avdullah Hoti e ka bërë të qartë se marrëveshjet teknike, të tilla si bashkëpunimi ekonomik rajonal dhe personat e zhdukur, nuk janë zëvendësim për një marrëveshje të plotë dhe përfundimtare për normalizim. Marrëveshjet teknike do të rrjedhin nga një marrëveshje e përgjithshme për normalizim.

Serbia e ka humbur Kosovën si rezultat i krimeve të Milosheviqit. Serbia duhet të përballet me faktin se Kosova nuk do të kthehet më kurrë në “status quo”. Kur Serbia e pranon që Kosova është një shtet i pavarur dhe sovran, atëherë Serbia mund të shënojë përparim drejt bërjes së një shteti normal dhe të përfitojë duke qenë pjesë e sistemit ndërkombëtar.

KD: Në draftet fillestare të marrëveshjes ka ekzistuar edhe pika që flet për angazhim të palëve drejt njohjes reciproke, por pas refuzimit të Serbisë ajo u largua. A ka mundur të shtyhej përpara kjo çështje, meqë marrëveshja u ndërmjetësua në Shtëpinë e Bardhë?

Phillips: Shtetet e Bashkuara do të duhej të kishin lëshuar një “deklaratë të presidentit”, duke afirmuar politikën e Shteteve të Bashkuara të Amerikës karshi Kosovës dhe duke u bërë thirrje shteteve të tjera që ta njohin pavarësinë e saj. Sidoqoftë, administrata e Trumpit ishte përqendruar në arritjen e një marrëveshjeje për bashkëpunim ekonomik rajonal në mënyrë që të mund të pretendojë një sukses në politikën e jashtme para zgjedhjeve të SHBA-së në nëntor. Shumica e kosovarëve refuzojnë ndarjen, kështu që Richard Grenell e hodhi prapa idenë e shkëmbimit territorial dhe u përqendrua në çështjet ekonomike.

KD: Një marrëveshje e këtij lloji sa mund të garantojë paqen edhe normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë?

Phillips: Ka pasur shumë marrëveshje teknike, por shumica prej tyre janë bllokuar nga Serbia. Bashkimi Evropian duhet të kryejë rishikimin e zbatimit të 33 marrëveshjeve ekzistuese, duke identifikuar problemet dhe madje se kush është përgjegjës për vendosjen e gurëve, dhe të intensifikojë presionin mbi Serbinë. Marrëveshjet për targa dhe diploma janë të mira. Por ato nuk janë zëvendësim për një marrëveshje të përgjithshme për njohjen reciproke. Në mënyrë që Bashkimi Evropian të bëhet një ndërmjetës efektiv, besimin mund ta ndërtojë përmes liberalizimit të vizave për ata që mbajnë pasaporta të Kosovës.

Injorimi i njohjes reciproke

KD: A mund t’i jepet kësaj marrëveshjeje epiteti i “Marrëveshjes historike”?

Phillips: Njohja e Izraelit për Kosovën është me të vërtetë historike. Pjesa tjetër e marrëveshjes është një rilexim i marrëveshjeve ekzistuese, të cilat injorojnë çështjen thelbësore – njohjen reciproke midis Kosovës dhe Serbisë.

Është mirë që palët po bisedojnë dhe që SHBA-ja është e angazhuar, por le të përqendrohemi tek fundi i lojës. Derisa Serbia të njohë Kosovën, ajo do të mbetet një shtet, interesat e të cilit janë në përputhje me regjimet autoritare në Rusi dhe Kinë.

KD: Edhe pas kësaj marrëveshjeje, problemet politike mes dy vendeve mbesin, me Serbinë e cila refuzon ta njohë shtetin e Kosovës. Si e shihni zgjidhjen e këtij problemi?

Phillips: Kapitulli 35 ia ndalon Serbisë që të bëhet anëtare e Bashkimit Evropian derisa ta njohë Kosovën dhe të vendosë marrëdhënie të mira fqinjësore. Ne supozojmë se Serbia e sheh anëtarësimin në BE si një përparësi. Sidoqoftë, strumbullari i Serbisë në Lindje hedh dyshime mbi synimet e saj për t’i dhënë përparësi integrimit euroatlantik.

Por cilat janë opsionet e tjera?

Duke plotësuar përpjekjet për të përmirësuar marrëdhëniet me Bashkimin Evropian, Qeveria e Kosovës mund të ndjekë një udhë paralele duke i dhënë përparësi bashkëpunimit më të ngushtë me NATO-n. Takimi i së martës me sekretarin e përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg, duhet të trasojë rrugën përpara.

Avancimi i Forcës së Sigurisë së Kosovës dhe krijimi i Forcave të Armatosura të Kosovës është hapi i parë i domosdoshëm drejt bashkëpunimit më të ngushtë në fushën e sigurisë ndërmjet Kosovës dhe NATO-s dhe anëtarësimit të Kosovës në Partneritetin për Paqe (PfP). Me aplikimin e saj si kandidat në pritje për në NATO, Qeveria e Kosovës mund t’i thellojë lidhjet duke ofruar personel për t’u bashkuar me operacionet e NATO-s, të tilla si operacioni policor civil i udhëhequr nga NATO-ja, i modeluar nga një forcë xhandarmërie ose karabinieri. Personeli i Kosovës gjithashtu mund të marrë pjesë në aktivitete të veçanta të NATO-s, siç janë ndërgjegjësimi dhe asgjësimi i minave.

Anëtaret e NATO-s, si: Spanja, Greqia, Rumania dhe Sllovakia – nuk e kanë njohur Kosovën. Ish-ministri i Jashtëm i Spanjës, Josip Borell, mund të luajë një rol kryesor duke e sjellë Spanjën në bord. Nëse Spanja bashkëpunon, ka më shumë të ngjarë që shtetet mosnjohëse ta zbusin kundërshtimin e tyre.

Marrëveshjes së Washingtonit i mungon një mekanizëm monitorimi

KD: Çfarë kompromisesh duhet t’i bëjnë palët për të arritur deri tek njohja e ndërsjellë?

Phillips: Është Serbia ajo që duhet të bëjë kompromise. Si një masë e ndërtimit të besimit, Kosova mund të riafirmojë angazhimin e saj për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave të pakicave dhe ruajtjen e trashëgimisë kulturore serbe. Kosova tashmë i ka bërë këto zotime duke mbështetur parimet e Ahtisaarit dhe përmes kushtetutës së saj, e cila është një model për të drejtat e pakicave.

KD: Kosova dhe Serbia negociojnë prej vitit 2011 nën ndërmjetësimin e Brukselit, derisa në vitin 2013 ishte nënshkruar edhe marrëveshja e ashtuquajtur për normalizimin e marrëdhënieve mes dy vendeve. Por shumë prej pikave të asaj marrëveshjeje nuk kanë gjetur zbatim. A mund ta presë fati i njëjtë edhe marrëveshjen e firmosur në Washington?

Phillips: Marrëveshjes së Washingtonit i mungon një mekanizëm monitorimi. Nuk ka asnjë afat kohor ose detyrim në rast se Serbia injoron angazhimet e saj. Ne e dimë nga përvoja që Serbia gjithmonë do t’i mbrojë angazhimet e saj përderisa nuk ka një presion të vazhdueshëm.

Marrëveshja e Rambujesë trasoi rrugën drejt shtetësisë së Kosovës

KD: Nëse i kthehemi së kaluarës, cilat marrëveshje konsideroni se mund të quhen “historike” në kontekstin mes Kosovës dhe Serbisë?

Phillips: Marrëveshja e Rambujesë e vitit 1999 garantoi rrugëtimin për ta zgjidhur çështjen e Kosovës në mënyrë paqësore. Sidoqoftë, Serbia kurrë nuk ishte e sinqertë në lidhje me negociatat për të parandaluar luftën.

Më vonë, në 1999, Marrëveshja e Kumanovës kërkoi tërheqjen nga Kosova të forcave serbe të sigurisë, i dha fund konfliktit të dhunshëm dhe e vendosi Kosovën në rrugën drejt pavarësisë.

Vendimi i vitit 2010 nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë duke afirmuar të drejtat kombëtare të Kosovës, hodhi poshtë pretendimin e Serbisë se Deklarata e Pavarësisë së Kosovës nuk është në përputhje me të drejtën ndërkombëtare.

KD: Cilat elemente mendoni se duhet t’i përmbajë marrëveshja finale me Serbinë, e cila do t’i përmbushte kërkesat për t’u quajtur “historike”?

Phillips: Serbia duhet ta njohë pavarësinë e Kosovës, të vendosë marrëdhënie diplomatike dhe t’u bëjë thirrje vendeve të tjera që t’i normalizojnë marrëdhëniet me Kosovën. Ajo duhet të mbështesë anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare dhe të mirëpresë flamurin e Kosovës që valëvitet jashtë selisë së Kombeve të Bashkuara. Serbia duhet të kërkojë publikisht që Rusia dhe Kina të heqin dorë nga kundërshtimi i tyre ndaj anëtarësimit të Kosovës në OKB. Asgjë më pak nuk është e pranueshme.

*E dergoi per Diellin zyra e David L Phillips

PRIZRENI DHE KROJET SHUMË SHEKULLORE

by

SHKRUAN: ARGJIRA (ARI) UKIMERI,MA.SC. PEDAGOGE-

KROI DHE XHAMIA E TERZI MAHALLËS–

Xhamia e TERZI MAHALLËS është ndër xhamitë më të vjetra në Prizren. Është ndërtuar në vitin 1721. Gjindet në lagjen e Terzive në Prizren, gjegjësisht në kryqëzimin e rrugës kryesore dhe rrugës anësore, në pjesën ballore xhamia është e orientuar kah veriperëndimi. Duke u bazuar në faktet historike, në fillim kjo xhami kishte 3 emërtime: Xhamia e Terzi Memit, Xhamia e Terzi Memishit dhe Xhamia e Mehmet Mehmet Beut. Ndërsa sot në popull njihet me emrin XHAMIA E TERZI MËHALLËS. Krahas xhamisë, është ndërtuar edhe knjë krua. KROI I TERZI MËHALLËS, shërbente për ritualet e fetare të banorëve të lagjes (për pastrimin e trupave të të vdekurve, për ritual të ndryshme fetare). Mbishkrimi në gjuhën arabe mbi këtë krua, ruhet në Muzeun arkeologjik të Prizrenit. Kroi së bashkuë me xhaminë, sot paraqesin vlerat më të mëdha historike, kulturore, religjioze në vend.

KROJET TOPOKLI – 6 KROJET

6 Krojet janë ndër objektet kulturore më me rëndësi në Prizren. Këto kroje gjinden në hyrje të lagjes së Marashit, përballë shtëpisë së Ymer QysesëGjithësej ka gjashtë cepa të punuar në bronz, dhe një vaskë prej guri. Nuk dihet saktësisht, se kur është ndërtuar, por mendohet që egziston para ardhjes së Perandorisë Osmane në trojet tona. Këto kroje vizitohen nga shumë njerëz, madje edhe uji që rrjedhë aty, ëshë shumë shërues. Qytetarë të asaj lagje thonë s uji i 6 krojeve shëron shumë sëmundje: dhimbjet e koës, sëmundjet reumatologjike etj. Në vitin 1994, janë restauruar këtokroje, duke e kthyer këtë pjesë të vendit në një vend mahnitës për shumë vizitoë

KROI I ESMA HANËMIT

Në bazë të dhënave historike dhe gojëdhënave të ndryshme, tregohet se Esma Hanëm ishte donatore kryesore e këtij kroi, dhe si i tillë e mori edhe emrin e saj. Kroi i Esma Hasëmit, u ndërtua në gjysëmn e shekullit të XIX. Vend-ndodhja e këtij kroi ishte në shehshin Çlirimi i Popullit. Mirëpo, me qëllim të punimeve infrstrukturore, është zhvendosur në oborrin e Muzeut Arkeologjik të Prizrenit, në vitin 1975. Për periudhën e ndërtimit nuk ka të dhëna të saktë. Deri në vitin1975 (viti kur u largua prej vendit  paraprak), ky krua ka shërbyer për nevoja të qytetarëve dhe nevoja higjienik. Ndërsa, sot është një Kura dhe një eksponant shuëm i rëndësishëm për kulturën e Prizrenit. Është i punuar me gurë gëlqerorq të gdhendur me madhësi të ndryshme. Kurse pllanimetria e tij është katrore që përfundon me një kurorë të profiluar thjeshtë, mbi të cilin është mbulesa (turbani) e punuar prej dy pjesëve në formë piramidale të punuar me gurë të gdhendur të profiluar. Në maje të kulmit është vendosur një gjyle metalike. Pjesa e ballores është gdhendur në formë të një kornize të profiluar brenda së cilët gjendet nisha, ku duhet të kishte qenë e vendosur pllaka e mbishkrimit. Vaska është një pjesëshe prej guri gëlqeror. Gjatë kohës së zhvendosjes së kroit në vendin actual,  është ndryshuar lartësia e saj origjinale dhe në vend të tri hapjeve për depërtim të ujit është bërë vetëm një.

KROI I BIMBASHIT

Zona historike e Prizrenit, është pjesa më e bukur dhe më e ndjeshme e qytetit. Në të zënë vend një numër i madh i objekteve kulturore dhe fetare. Përmes këtyre objekteve, tregojet dhe njëherë që Prizreni është qytet multikulturor. Në mesin  e objekteve kulturore është edhe Kroi i Bimbashit. Kroi i Bimbashit, gjindet në pjesën perëndimore të zonës historike të Prizrenit, gjegjësisht mes xhamisë së Iljaz Kukës dhe ish ndërtesës Beledye. Ky krua u ndërtua nga një officer i lartë shqiptar, që ishte pjesë e Perandorië Osmane. Të dhënat historike na tregojnë që  na paraqiten përmes një mbishkrimi nq gjuhën e vjetër Osmane, tregojnë për një donacion që e ka bërë një officer i lartë ushtarak me emër Bimbash, në vitin 1902. Dhe në bazë të këtij kontributi të dhënë, quhet KROI I BIMBASHIT. Si të  gjitha krojet që janë publike, edhe ky krua ka të njëjtin epitet. Poashtu, edhe ky shërben për furnizim të banorëve dhe kalimtarëve për ujë të pijshëm dhe higjienë mentale. Kroi i Bimbashit, është punuar me gurë gëlqerorë të gdhendur në formë drejtkëndëshi. Planimetria e tij është katrore që përfundon me një kurorë të profiluar thjeshtë, mbi të cilin është mbulesa (turbani) e përbërë prej tri pjesëve në formë piramidale, të punuar me gurë të gdhendur të profiluar. Pjesa e ballores e këtij kroi është gdhendur në formë të një kornize të profiluar brenda të cilit gjenden dy nisha. E para ka formë të hapjes me hark të thepisur dhe shërben për vendosjen e sapunit, kurse e dyta ka formë drejtkëndëshe ku ka qenë i vendosur mbishkrimi. Mbishkrimi është larguar nga kroi gjatë viteve ’70 dhe tani gjendet në Muzeun Arkeologjik të Prizrenit. Prej kohës kur është ndërtuar e deri më tani, kroi ka mbetur në vendin fillestar me disa adaptime të ambientit përreth. Gjatë restaurimit të kroit në vitin 2014 janë gjetur gypat prej qeramike origjinale prej nga ka rrjedhë uji nga përrenjtë që degëzoheshin nga lumi Lumbardhi. Ky krua është i vendosur në veri të Xhamisë “Iljaz Kuka”. Ndërsa në trotuar, ku bëhet kryqëzimi i dy rrugëve, rruga: “Shuaip Spahiu” dhe rruga “Iljaz Kuka”. Kroi i Bimbashit takon tipit të krojeve të mbështetura të cilat janë ndërtuar pranë ndërtesave të vendosura në kënd të rrugëve. Planimetria është pothuajse katrore me dimensione 98 x 90 cm. Të gjitha karakteristikat e krojeve publike të ndërtuara gjatë shek. XIX i përmbajnë këto elemente: trupin me bazë katrore të punuar nga gurë të gdhendur gëlqerorë, kurorën me përfundim (turban) në pjesën e epërme në formë piramidale, të ndarë në tri breza horizontale, vendi ku ka qenë i vendosur mbishkrimi, nisha për vendosjen e sapunit, rubineti prej nga rrjedh uji dhe vaska me planimetri katrore nga guri i mermerit të bardhë.

PASHA ÇEZMA

Pasha Çeshmja është një krua që gjindet në një kodër afër Kalasë së Prizrenit. Ky krua (çezmë), ka qenë pjesë e burgut në periudhën e Perandorisë Osmane. Poashtu, mendohet se çezma në fjalë ishte burgu për eprorë dhe jeniçerë, që dënoheshin me ferman Nga Perandoria Otomane. Në vendin tonë kjo njihet edhe si Çezma e Pashës. Për këtë çezme ka gojëdhëna dhe të ndyshme si: Ndihmon në zgjidhjen e halleve dhe problemeve të ndryshme, mendime të ndryshme!  Në atë kohë, mendohet se Uji Pasha Çeshmes, ishte nxitës për dashuri, dhe shumë nga të burgosurit e pinin atë, dhe binin në dashuri. Një gojëdhënë tjetër shpjegon se ujit i këtij kroi lidhej ngushtë edhe me kultin e zjarrit e kjo kishte të bënte me ripërtëritjen e natyrës dhe bimësisë  Një tjetër gojëdhënë mbi Çezmen e Pashës, ishte edhe Lisi i Pashës. Sipas pleqërisë në atë kohë, rridhte ujë porsi qumësht, që shërbente për shërimin e fëmijëve që kishin problem në të pamur, Gratë që nuk lindnin (U ndihmonte që të bëheshin Nënë), mbylljen e plagëve të ndryshme etj. etj. Karakteristikë e këtij Kroi të Pashës, sipas banorëve të Prizrenit, shërben për shërimin e sëmundjes “IBRET”. Të gjitha familjet për të patur suksese në jetën e tyre, familje dhe shoqëri, merrnin enët e tyre me vete për të mbushur ujë në këtë krua. Shumë njerëz në Prizren (Pleqë dhe të rinjë), këtë krua e konsidrojnë të Shenjtë – si dhuratë nga Zoti. Vlen të përmendet se Pasha Çeshme ka luajtur rol të rëndësishëm edhe në kohën kur është ndërtuar Kalaja e Prizrenit dhe Kalaja e Cucave, dhe si e tillë ka shëbryer me pozitivitet.  Një histori për këtë krua tregohet kështu: Një udhëheqës i lartë turk (Në Perandorinë Osmane), ishte dënuar me burg.  Pasi e kishte përfunduar burgun, ishte liruar dhe dërguar në Turqi, në një detyrë të re. , Por udhëheqësi pas 3 muajsh, kishte dëshirë që të pinte përsëri në këtë krua. Më vonë ai mori Fermanin (Urdhërin), që nuk mund të vizitonte edhe njëherë Prizrenin, ai (udhëheqësi) vrau veten. Pas përfunfimit të Luftës së Dytë botërore, në Pasha Çezmë ka patur një vend-banim. Kryesisht banorët ishin nga Luma e Shqipërisë, për shkak të kulltoavë dhe uji i shëndetshëm që ishte.

KROI I QORR AGËS

I ndërtuar në zonën historike të Prizrenit, KROI I QORR AGËS gjindet në kuadër të xhamisë së Haxhi Ramadanit – në lagjen JENI MËHALLA 9LAGJA E RE). I ndërtuar afër xhamisë dhe me një mur të rrethues të xhamisë, në popull njihet si Kroi i Qorr Agës. Bazuar në analogjinë e krojeve publike në Prizren, forma, material dhe teknikat e ndërtimit na tregojnë se ky Krua u ndërtua në fund të vitit të XIX. Nga koha e ndërtimit, e deri në ditët e sotme, KROI I QORR AGËS, shërben si krua i lagjes, për furnizimin me ujë të banorëve të kësaj lagje, dhe për nevojat e mirëmbajtjes së higjienës për besimtarët që shfrytëzojnë xhaminë. Planimetria e Kroit është drejtëkëndëshe që përfundon me një kurorë të profiluar thjeshtë, në formë piramidale dhe të punuar me gurë të gdhendur dhe me gurq gëlqerorë. Në pjesën ballore ka një përpunim-gdhendje të cektë në formë kornize me harqe të shkallëzuara, të profiluara, me gjerësi rreth 7.5 cm. Në mes të kësaj balline gjendet nisha për vendosjen e sapunit, derisa mbishkrimi nuk ekziston dhe nuk kemi informatë se a ka ekzistuar ndonjëherë. Që nga fillimi i ndërtimit, KROI I QORR AGËS është aty, dmth nuk iu është lëvizur vendi asnjëherë. Poashtu, Kroi ka përfunduar me një kurorë të punuar me katër rende tullash prej argjilës së pjekur dhe me një rend gurësh shpuzë, dhe në fund është vendosur një rend tjegulla të luguara. Gjatë një studimi që është bërë para disa viteve, është vërtetiar se kurora që ka tani kroi, nuk është origjinale. Në restaurimet e bëra në vitim 2014, është vërtetuar që kurora origjinale është ndërtuar në shekullin e XIX. Kjo kurorë përbëhej prej 3 pjesëve, pa ndonjë trajtim dekorativ. Por me kalimin e kohës, kurora është tjetërsuar. Vitet e fundit janë rindërtuar pjesët e deëmtuara të këtij kroi. Sikur të gjitha korjet tjera edhe ky është monument culture dhe i përdorueshëm për nevojat e të gjithë qytetarëve.

PRIZREN, SHTATOR 2020