• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

PRAPE “BALLKANI I HAPUR”, KY VERSION ELOKUENT I “HAPESIRES SERBE”?

July 29, 2022 by s p

Zef Preçi/

Nuk mund te mos ndjesh keqardhje per stafet kryeministrore dhe për vete z. Rama dhe kabinetin e tij qeveritar qe me arrogancen e pushtetit, me naivitetin e mosnjohjes se problemeve te mprehta ne vend dhe midis vendeve te rajonit, me fodullekun qe sjell mungesa e argumenteveve ne favor te tezes se “Ballkanit te Hapur”, me slogane te dala boje me kohe tentojne ta risjellin perseri kete teze. Te jem i drejtperdrejte: qysh nga Dhjetori i 1990-tes kur Byroja Politike e PPSH-se dekretoi pluralizmin politik shumica derrmuese e qytetareve shqiptare jane prononcuar ne favor te nje Shqiperie Europiane qe kulmon me antaresimin ne BE dhe NATO (tashme enderr e realizuar qe me 2008). Ne kete rrugetim, me ulje-ngritjet e veta, kryesisht për shkak te papjekurisese elites politike vendase, kane fryre edhe korente te tjera, por qe kurrsesi nuk kane ndryshuar orientimin Euro Atlantik te shqiptareve.

Tani te kthehemi tek i ashtuquajturi “Ballkani i Hapur”. Pavaresisht termit te perdorur apo evoluimit qe ka ndodhur per te ardhur te ky eufemizem I dy-tre viteve te fundit, dicka eshte e qarte për cilindo individ, qytetar, diplomat a pushtetar qofte ai/ajo: Ne menyre konstante, si Jugosllavia e Titos e Milloshevicit dje, ashtu edhe Serbia e Vucicit sot, synon dominimin ekonomik, politik dhe ushtarak ne Ballkanin. Perendimor. Natyrisht qe ne keto synime autokratin Vucic e ka ndihmuar jo pak trashegimia e ish-Jugosllavise e njohur si “Jugo-sfera”, dmth lidhjet kooperuese ekonomike, teknologjike, te kuslifikimit te fuqise puntore, infrastruktures, etj., te trasheguara prej asaj kohe, por edhe thellimi I disnivelit ne zhvillimin ekonomik dhe prapambetja e vendeve te mbetura ende jashte BE ne kete pjese te botes. Por duhet thene edhe se ne avancimin e kesaj endrre te hershme serbe ka ndikuar jo pak edhe mbeshtetja e z. Rama qe prej gati nje dekade qeveris Shqiperine ne rrethana politike te ngjashme, si dhe ecuria e ngadalshme e procesit te integrimit Europian për vendet e rajonit tone. Ne fakt, boshlleku I ketij procesi filloi te mbushej ngs Procesi I Berlinit dhe mbeshtetja e drejtperdrejte e Kancelares Gjermane Merkel gjate mandatit te saj te fundit. Mirepo me sa duket me interesa te perbashketa për te bere figure te mire ne syte e Perendimoreve – kjo edhe per shkak te konfliktualitetit te brendshem e mungesen e bashkepunimit te qeverise opozitat respektive ne Serbi, Shqiperi dhe Maqedonine e Veriut, liderit hodhen kete teze qe ne fakt sherben vetem ridimensionimit pozitiv te rolit rajonal te Serbise, ndoshta duke shpresuar se keshtu do te rritnin presionin mbi KE për te pershpejtusr integrimin Europian. Kjo te pakten ne rastin e Maqedonise se Veriut dhe Shqiperise, ne ate mase sa i sinqerte eshte vullneti politik I lidershipit politik ndaj ketij procesi. Ndersa Serbia ne kete rast eshte gjithnje e fituar, pavaresisht progresit te “Ballkanit te Hapur”.

Nuk duhet fshehur fakti se, sic e kane bere te qarte autoritete te rendesishme te SHBA-ve, nisma duhet te jete vetem ekonomike, se suksesi lidhet me pjesmarrjen e te gjashte vendeve te rajonit te Ballkanit Perendimor, se kjo nisme, pavaresisht mbi cfare premisash (treg rajonal, zone ekonomike, etj) kurrsesi nuk zevendeson dhe nuk mund te zevendesoje procesin e integrimit Europian te secilit vend te vecsnte qe e aspiron kete integrim. Per me teper qe edhe Scholtz, pasuesi I Merkel ne postin e Kancelarit te Gjermanise e ka bere te qarte vazhdimin e Procesit te Berlinit… Nderkaq, autoritetet politike dhe dipllmatike te SHBA-ve natyrshem qe inkursjojne e cfaredo forme bashkepunimi qe me veshtrimin nga e ardhmja Europiane afron ekonomiikisht dhe ne pikepamje te zhvillimit vendet e Ballkanit Perendimor. Mirepo trajtimi I tezes se “Ballkanit te Hapur” si instrumenti “qe do te ndryshoje rajonin pergjithmone” – sic deklaroi z. Rama ne fjalimin komemorativ/koncert-mitingun me rastin e 100 vjetorit te vendosjes se marre dhenieve diplomatike te Shqiperise me SHBA-te, mendoj se tingellon e papershtatshme ne rastin me te mire dhe qellimkeqe ne ekstremin tjeter…

Ja perse fokusimi ne politikat zhvillimore te ekonomise sone kombetare qe e bejne vendin te jetueshem dhe dekurajojne braktisjen e tij, si dhe avancimi ne terma reale I bashkepunimit te gjithanshem me Kosoven eshte sherbimi me i mire qe qeveria e z. Rama mund t’u beje edhe bashkepunimit rajonal, duke mos harruar se endrra e qytetsteve shqiptare mbetet BE-ja. Cfaredo devijimi tjeter qe cvendos kete objektiv primar kombetar te politikes se jashtme dhe te përshpejtimit te zhvillimit ekonomik e shoqeror te vendit tone vetem e cenon dhe vonon vete integrimin Europian te tij. Keshtu edhe “hapesira Serbe” dhe “Ballkani i Hapur” si mbulese diplomatike e saj do t’i perkase historise, ashtu sic ka qene ne fillimet e veta fill mbas Luftes se Dyte Boterore kur e pati tentuar pa sukses bullgari Gjergj Dimitrov ne emer te “Internacionalizmit Proletar” te kuptueshem për ate kohe.

Filed Under: Ekonomi Tagged With: Zef Preci

AMNISTIA FISKALE E PROPOZUAR NGA QEVERIA NXIT EVAZIONIN FISKAL

July 13, 2022 by s p

Eksperti i ekonomisë Zef Preçi në një intervistë ekskluzive dhënë Editorit të Gazetës Dielli të Vatrës në New York Sokol Paja, analizon me detaje krizën që po kalon ekonomia shqiptare, amnistinë fiskale të propozuar nga qeveria, krizën e çmimeve, korrupsionin në institucionet publike si nder shkaqet kryesore te varferise dhe te papunesise, standardit te ulet te jeteses se shumices se qytetareve, polarizimit te thelle social te vendit, gerryerjes se buxhetit te shtetit,  madje edhe nje nder shkaqet kryesore te boshatisjes se Shqiperise nga rinia.

AMINISTIA E DEKLARUAR E QEVERISE ESHTE NJE DEKURAJIM I ZBATIMIT TE LIGJIT NGA ANA E TATIM-TAKSAVE, POLICISE, APO INSTITUCIONEVE TE TJERA LIGJE-ZBATUESE

Ne vendet e varfra ku sistemi i kontabel  eshte i dobet, ne te cilat sektori informal i ekonomise ze nje peshe te konsiderueshme dhe besueshmeria e institucioneve eshte e dobet kuptohet qe masa te tilla ai amnistia fiskale dhe e aseteve krijojne tronditje serioze ne ekonomi. Ne fakt, Shqiperia yne ka vite qe falin kamatevonesa, gjoba qofte per siguracione te papaguara, utilitete publike si uje, energji e etj. apo detyrime te papaguara. Suksesi i nje mase te tille kerkon tre parakushte baze: konsensus te gjere publik me ate pjese te popullsise dhe bizneseve qe paguajne rregullisht taksat. Shqiperia ka 30-50% ekonomi informale qe do te thote se 50 deri 70% te bizneseve paguajne rregullisht taksat. Se dyti, edhe ne legjislacionin aktual, fshehja e taksave eshte krim dhe prandaj kerkohet garanci politike per te ofruar njekohesisht edhe amnisti ligjore, dmth konseus i opozites  per te garantuar mosndjekjen penale kurdohere qe te ndodhe rotacioni politik ne vend..  Se treti, per shkak te gjendjes se ekonomise dhe procesit te integrimit Europian te vendit, kerkohet edhe konsensusi me institucione nderkombetare (siç eshte rasti i FMN-se), dmth eshte shume e rendesishme qe masat qe merren te jene te bashkerenduara me te. 

Sipas mendimit tim, me amnistine e propozuar se fundmi nxitet evazioni fiskal se krijohet perceptimi “mos i paguaj taksat se nje dite do t’i falin dhe do te dalim me te pasur nga fshehja se sa nga pagimi i tyre”. 

Ne vende qe kane peshe te madhe te ekonomise kriminale siç eshte perpunimi, eksportimi i drogerave, etj. ndermarrja e amnistise fiskale krijon shqetesime me te medha dhe nuk eshte e keshillueshme te behet. Per fat te keq ne jemi ne kete faze, dmth kufinjte ndermjet sektorit formal, informal dhe atij kriminal jane shume poroze, likujditetet levizin lirsht nga njeri grup ne tjetrin dhe eshte nje fakt i pakundershtueshem qe parate kriminale kane zgjeruar dukshem vendin e tyre ne ekonomine shqiptare, sidomos gjate dekades se fundit. Mjafton te kujtojme se vetem Bashkia Tirane ka dhene leje per ndertimin ne kryeqytet te me shume 4.5 milione metra katrore, nje pjese e mire e tyre ne kulla, apo penetrimi i parave kriminale ne ne forme bashke-aksionaresh ne biznese te ligjshme, permes notereve , etj. duke i dhene ekonomise shqiptare pamjen e nje agresion te vertete te parave kriminale. 

Aministine e deklaruar te qeverise e shoh edhe si nje dekurajimi zbatimit te ligjit nga ana e tatim-taksave, policise, apo institucioneve te tjera ligje-zbatuese. 

Ne keto kushte, ashtu sic u pronocua zyrtarisht BE javen e shkuar, nuk ka se si te jete dakord as FMN-ja, Banka Boterore dhe organizatat e biznesit. 

KORRUPSIONI VAZHDON TE JETE NDER SHKAQET KRYESORE TE VARFERISE DHE TE PAPUNESISE

Ne kushte krize çdo vend iu rikthehet burimeve te veta, te vendit. Ne fakt ekonomia e Shqiperise po shfaq rregullisht prej tridhjete vitesh  tiparet e ekonomive pos-koloniale: eksport i lendeve te para te paperpunuara dhe te fuqise puntore te pakualifikuar. Pavaresisht kesaj, une nuk besoj se situata eshte kaq emergjente qe te rrezikoje falimentimin e shtetit sa c’percillet me mas-media, ndonese pajtohem plotesisht korrupsioni vazhdon te jete nder shkaqet kryesore te varferise dhe te papunesise, standardit te ulet te jeteses se shumices se qytetareve, polarizimit te thelle social ne vend, gerryerjes se buxhetit te shtetit,  madje edhe nje nder shkaqet kryesore te boshatisjes se vendit nga rinia, nga pjesa me e shkolluar e saj si dhe nje pjese e klases se mesme. 

Ndersa rritja e borxhit publik pasqyron strategjine agresive dhe teresisht ne funksion te interesave ekonomike e financiare te nje grushti oligarkesh qe ka zgjedhe qeveria e zt. Rama. Per fat keq, destinacioni i perdorimti te ketyre parave nuk  sjell shtimin e vendeve te punes dhe as futjen ne qarkullimin ekonomik te pasurive natyrore te vendit, si naft,a kromi, bakri, hekuri, etj. Keto te fundit jane coptuar per interesa klienteliste dhe korruptive dhe kontributet e tyre jane te pandjeshme ne buxheti e shtetit. Ne keto kushte, rritja e metejshme e borxhit publik nga jashte vendit dhe nga bankat brenda tij rrezikon te shnderroje ekonomine shqiptare ne nje grope thithese, dhe tejet te dhimbshme per qytetaret e vendit.

KRIZA E RRITJES SE ÇMIMEVE, SPEKULANTËT DHE LUFTA

Per nje numer aresyesh objektive dhe subjektive, zhvillimet ne ekonomine tone kombetare ne te ardhmen e afert duket se do te kushtezohen dukshem nga politikat ekonomike dhe fiskale te qevderise, aq edhe nga zhvillimet ne tregjet nderkombetare, sidomos ne vendet e BE-se. Shqiperia sic dihet ka nje ekonomi te vogel, jo-konkurruese, te konrtrolluar dukshem nga nje grusht oligarkesh dhe me politika qeveritare ne te cilat mbizoteron propaganda dhe mediokriteti. Pavaresisht njelloj balancimi te faktoreve te brendshem dhe atyre te jashtem qe kushtezojne ritmet e ketij zhvillimi, duhet thene se politikat ekonomike, fiskale dhe monetare te qeverise dhe bankes qendrore vleresohet se marrin nje rendesi me te madhe se zakonisht apo ne situata me te qeta ekonomike.

Ajo qe bie ne sy nder tiparet e ekonomise sone gjate ketij viti, por ka gjasa te vazhdoje edhe ne vitin qe vjen eshte rritja e pazakonte e inflacionit, rritje qe ka filluar qysh nde gjysmen e dyte te vitit 2021, por qe per frenimin e ketij fenomeni gerryes per te ardhurat dhe kursimet familjare dhe nxites te thellimit te polarizimit social, nuk eshte bere thuajse asgje nga qeveria. Keshtu, ishin dhe jane te gjitha mundesite per te nxitur zgjerimin e siperfaqeve te mbjella me kultura bujqesore dhe per shtimin e numrit te krereve ne blegtori, por per keto mungojne politikat perkatese agrare. Raportime e ndryshme nga burime te besueshme flasin per rritjen e varferise ne vend – behet fjale per me shume 90 mije vete qe jane ne kushtet e varferise ekstreme. E duke marre parasysh faktin se me gati gjysma e qytetareve te punesuar ne sektorin privat marrin paga deri ne kufirin e poshtem te pages se punes te lejuar nga ligji (pages minimale) ky numer lehtesisht pritet te rritet ne muajt qe vijne. Per me teper qe raportimet mbi papunesine dhe varferine perjashtojne popullsine rurale, gjendja e nje pjese te mire te se ciles ka prirje te perkeqesohet me tej. Programet qeveritare per te mbeshtetur familjet ne nevoje kane qene te kufizuara ne kohe dhe ne permasa modeste, aq sa nuk mbulojne as ndikimet e inflacionit ne gjysmen e pare te vitit ne vazhdim.

Nersa ndikim i agresionit Rus ne Ukraine lidhet me importet e karburanteve dhe deridiku edhe te drithereve te bukes, per te cilat ishin dhe jane kushtet qe te zbutej ky efekt si permes prodhimit ne vend, ashtu edhe permes permiresimit te rregullimit te tregjeve per te nxitur konklurrencen. Mirpeo per kete mungojne, vullneti politik,  polikat e nevojshem sektoriale dhe mbeshtetja perkatese buxhetore. 

KERCENIMI I URISE NE NIVEL GLOBAL DUKET SE PERBEN NJE KERCENIM REAL

Krizat e cdo lloji, duke perfshire edhe lufterat, kane dy ane: ate qe shohim – krizen dhe anen tjeter – mundesite. Per kete te dyten mendoj se bota e qyteteruar eshte duke punuar dhe krahas me perballimin e efekteve te krizes aktuale, e ardhmja do te jete ndryshe, Asgje nuk do te jete me si me pare… Ndersa kercenimi i urise ne nivel global duket se perben nje kercenim real, me problemet e medha te konflikteve sociale qe e shoqerojne. Per fat te keq, Shqiperia, edhe pse disponon siperfaqe toek bujaesore te kosnderueshme qe mudn te zbusnin kete efekt te qytetafret e saj, eshte larg ndermarrjes se ndonjerhapi domethenes ne drejtim te perballimit se ketij kercenimi…

BUJQESIA, BLEGTORIA DHE NDIKIMI NE EKONOMINE SHQIPTARE

Ne kete dege te ekonomise shqiptare jane akumuluar probleme te reja dhete vjetra qe zene fill me paqartesite e pronesise dhe mungesen e sigurise juridike, fragmentimin e tokes, bujqesore, pushtimin esaj nga ndertimet e paligjshme dhe informale, mungesen e fuqise puntore te kualifikuar, pamundesine e perdorimit te mekanizimit dhe metodave moderne qe cojne ne rritjen e produktivitetit te punes, mungesen e institucioneve shtetere qe garantojne farera e fidane te zgjedhur dhe kafsheve te races, pamundesine e zbatimit te qarkullimeve bujqesore, mungesen e subvencioneve dhe te mbeshtetjes zhvillimore per kete sektor, etj.

Pa perballimin me realizem te ketyre dhe problemeve te gjera ne bujqesi dhe ne blegtori, as qe mund te pritet ndonje ndryshim serioz ne ekonomine shqiptare.

KRIZA NE ENERGJITIKE, NJE DIMER I VESHTIRE PER EKONOMINE SHQIPTARE

Nje nder sektoret me te prekur nga kriza aktuale rezulton te jete sektori energjitik i vendit. Ne menyre paradoksale ishte vete kreu i qeverise z. Rama qe paralajmeroi ne tremujorin e fundit te 2021 krizen energjitike, por pervec disa kontratave koncesionare te diskutueshme per favoritizem ne kete sektor qeveria shqiptare nuk ka ndermarre asnje mase mbeshtetese per te lehtesuar efektet e krizes globale energjitike ne ekonomine shqiptare, sic mund te jete rishikimi i struktures se taksave per te lehtesuar konsumatoret, nxitjen e permiresimit te transportit publik, nxitjen e prodhimit te energjise nga burime alternative, etj. Per me teper qe likujddimi perfundimtar i perpunimit te naftes ne vend (ish-kompania ARMO) dhe dergimi per skrap i rafinerise se saj, si dhe krijimi i te ashtuquajturve „borde te transparences“, deshmon per mungese vizioni nga ana e qeverise dhe per perdorim te krizes aktuale ekonomike si nje mjet per te rritur te ardhurat ne buxhetin e shtetit, por duke varferuar me tej qytetaret. Nderkaq liberalizimi i furnizimit me energji te nje numri biznesesh duke i nxjerre jashte fashes me cmim te rregulluar ka nxitur rritjen e cmimit te energjise per keto biznese si dhe per rrjedhoje edhe te mallrave dhe te sherbimeve te lidhura me to nen nje efekt kaskade. Ne te njejten kohe, qeveria ka shpallur edhe disa tendera publike ne sektorin energjitik, psh per marrjen me qera te disa termo-centraleve te lundrueshme, por qe sipas eksperteve te mjedisit do te shoqerohen, pervec cmimit te larte per njesi te prodhimit te energjise, edhe me rritjen e ndotjes mjedisore ne zonen bregdetare te jugut. Ne menyre te permbledhur, mund te thuhet se ekonomia shqiptare eshte gjeresisht e ekspozuar ndaj krizes ekonomike boterore si dhe vazhdon te shfaqe probleme serioze strukturore. Ne keto rrethana, vleresime te ndryshme flasin per ngadalesim te rritjes ekonomike gjate vitit 2023 si dhe per ngushtim relative te konsumit nga popullsia dhe bizneset.

Jane edhe nje numer politikash ekonomike dhe fiskale te qeverise, te cilat, edhe pse ne dukje sikur e lehtesojne ndikimin e krizes aktuale ne ekonomine shqiptare, vleresohet se do ta rendojne me tej kete krize. Te tilla jane e ashtuquajtura „amnisti fiskale dhe e aseteve“ dhe „legalizimi i kanabisit per qellime mjekesore“. Te para nga kend veshtrimi makro-ekonomik, keto dy politika te qeverise, edhe pse nuk jane shnderruar akoma ne ligje nga Kuvendi i Shqiperise, pritet qe te perkeqesojne me tej klimen e biznesit ne vend, duke e bere vendin edhe me pak terheqes per investimet e huaja direkte, duke acaruar marredheniet e vete qeverise me institucionet nderkombetare, por edhe duke nxitur kultivimin e kanabisit kriminal dhe okupimin e tokes bujqesore me „bimen e vdekjes“ dhe problemet e shumta qe e shoqerojne kete biznes te paligjshem. 

Studime te ndryshme tonat dhe te eksperteve te huaj verejne se ne kushtet e sotme, efektet e krizes mund te zvogelohen vetem nese politikat fiskale te qeverise synojne te nxitin prodhimin vendas dhe te mbeshtesin financiarisht njekohesisht shtresat dhe grupet sociale ne nevoje. Po keshtu, politikat monetare mund dhe duhet te synojne ruajtjen e ekuilibreve midis konsumatoreve dhe klienteve te sistemit bankar, me synim nxitjen e kredimit te ekonomise reale, si rruga me e sigurte per nxitjen e ekonomise per te dale nga kriza.

Filed Under: Opinion Tagged With: Sokol Paja, Zef Preci

KEQ-QEVERISJA E FINANCAVE TE INSTITUCIONEVE NE PESE DIMENSIONE

October 15, 2021 by s p

Zef Preçi/

Shkak per kete koment ishte nje status i shkruar nga nje juriste e respektuar, njohese shume e mire e funksionimit te administrates publike ne vite dhe problemeve te vjetra e te reja ne qeverisjen financiare te institucioneve te ndryshme qendrore dhe lokale. Se pari, nuk jane vetem detyrimet per konsumin energjise elektrike qe nuk shlyhen rregullisht nga institucionet sipas faturimit perkates ne kohe reale, por jane edhe mjaft detyrime te tjera qe po i permendim ketu me poshte. Pavaresisht kesaj, per te mbuluar keq-administrimin e shperndarjes se energjise dhe mospagimin e saj rregullisht edhe nga institucionet e shtetit, nuk eshte cudi qe mbas pak javesh qe enti perkates rregullator nen “kujdesin” e qeverise te vendose rritjen e cmimit. Kuptohet qe kjo rritje shkon direkt te konsumatori fundor i cdo malli dhe sherbimi duke bere keshtu “nul” betimet dhe sterbimet e per mbrojtjen e e te pambojtshmes – nivelit te jeteses se familjeve shqiptare…Se dyti, jane tendera te panumert te kryer nje pjese e mire e tyre vetem formalisht (ne letra) pa patur fondet perkatese, qe krijojne fatura te pashlyera per periudhat e ardhshme dhe ne nivel kombetar vleresohen ne disa qindra milione Euro te tilla (borxh i fshehur). Ne kete menyre jo vetem shlyhen detyrimet e fushates se fundit, por edhe pergatitet terreni apo fidanishtja per kryetare bashkie, deputete, e ndoshta edhe oligarke te rinj per mandatet e ardhshme qeverisese…Se treti, e njejta gje ndodh edhe me detyrimet per likujdimin e faturave te perdorimit te ujit ndaj ujesjellesve. Pavaresisht kesaj, per te mbuluar keq-administrimin e shperndarjes se ujit dhe mospagimin e tij rregullisht edhe nga institucionet e shtetit, nuk eshte cudi qe mbas pak javesh enti perkates rregullator nen “kujdesin” e qeverise te vendose rritjen e cmimit. Kuptohet qe edhe kjo rritje shkon te konsumatori fundor – familjet shqiptare, kesaj radhe direkt…Se katerti, e njejta gje edhe me detyrimet ndaj sigurimeve shoqerore. Jane me dhjetra mijera punonjes te cilet per vite me radhe dikush edhe prej pese apo dhjete vjetesh qe kane marre pagen e punes, por qe vitet e punes nuk ju njihen per efekt pensioni per shkak te ketij menaxhimi skandaloz te institucioneve publike qendrore dhe vendore. Parate e sigurimeve shoqerore kane shkuar ne destinacion te tjera “me emergjente” psh per tendera…Se pesti, jane nje numer i madh detyrimesh ligjore financiare te vendosura nga gjykatat kryesisht per punonjes te larguar padrejtesisht nga puna gjate 15 viteve te fundit a me heret, te cilet sorollaten nga nje zyre permbarimi privat te tjetra sepse insitucionet refuzojne te respektojne vendimet e formes se prere te gjykatave te dhena sipas ligjit. Kjo sjellje arrogante ndaj ligjeve e titullareve te institucioneve perkatese lidhet me interesa te ngushta korruptive te tyre dhe nuk eshte as me shume dhe as me pak se sa nje shembull i paster i korrupsionit politik, Nderkaq, po aq pergjegjese jane edhe Agjencia e Prokurimit Publik qe nuk bllokon kryerjen e tenderave pa patur ne dispozicion burimet perkatese financiare, ndersa pergjegjesi kryesor padyshim qe eshte Ministria e Financave, perkatesisht thesari i shtetit qe nuk duhet te lejoje kryerjen e pagesave ne kushte te tilla…

Filed Under: Ekonomi Tagged With: Zef Preci

DUKE KERKUAR SHKAQET E RRITJES SE CMIMEVE TE PRODUKTEVE BUJQESORE DHE BLEGTORALE NE SHQIPERI

October 10, 2021 by s p

ZEF PRECI/

Cildio qe lexon keto te dhena zyrtare te numrit te krereve dhe te prodhimeve bujqesore gjate tete viteve te fundit (2013-20) kupton lehtesisht stanjacionin qe mbisundon ne ekonomine tone kombetare. Ne te gjithe literaturen profesionale e te pakten dy dekadave te fundit bujqesia dhe turizmi shihen si dege me potencialin me te madh zhvillimorr ne vendin tone, me mundesite me te medha per te rritur fuqine eksportuese dhe konkurruese te saj, por edhe per te thithur fuqine puntore te re qe krijohet cdo vit. Nderkaq stanjacioni i treguesve te publikuar se fundmi (shih pasqyrat e meposhtme) deshmon edhe deshtimin spektakolar te politikave te shpallura me pompe e propagande mbytese, por qe nuk hap vende pune, nuk rrit rendimentet, nuk shton prodhimin e per rrjedhoje erdhem te kriza e sotme. Edhe ne keto kushte kur kriza ka sjelle edhe rritjen e cmimit te bukes, ende nuk ka asnje reagim institucional qe do te deshmonte njelloj reflektimi mbi kete situate psh ndemarrjen e politikave mbeshtetese qe shtojne siperfaqen e mbjelle me drithera, nxitin mekanizimin e bujqesise dhe kapercimin e fragmentimit te tokes, rritjen e kontrollit mbi farerat, fidanet, kafshet e races dhe pesticidet, etj. Ndoshta dikush duhet t’i kujtoje “udheheqesit” se kriza boterore energjitike zgjidhet nga udheheqesit boterore qe e kane ne kurriz dhe se detyra kushtetuese e tij nuk eshte vetem te jape lajmet, por edhe te angazhoje specialistet dhe ekspertet e vendit, burimet natyrore dhe financiare ne dispozicion qe vendi te dale nga ky lloj stanjacioni qe po mbush dekaden nen qeverisjen virtuale te tij. Personalisht kam bindjen se me nje qeverisje me te mire Shqiperia mund te behet e jetueshme, por kjo nuk mund te arrihet duke i ikur realitetit apo duke besuar te pabesueshmen, dmth qe ky popull do te haje bar gjithe jeten…

Filed Under: Ekonomi Tagged With: Zef Preci

Disa mësime të javës së parë të protestës studentore…

December 12, 2018 by dgreca

1 a zef preci

NGA ZEF PREÇI/

Përtej kryefjalës së këtyre ditëve, “student”, dhe përpjekjeve të kuptueshme për pronësimin politik të protestës, e cila në çfarëdo fjalori demokratik është një protestë politike dhe nuk mund të jetë ndryshe, të paktën qysh nga Plutarku deri në ditët e sotme, pavarësisht repertorit të çështjeve që ngrihen në to. Në rastin e protestës së studentëve duket se janë kryesisht çështje që lidhen me menaxhimin e sistemit arsimor, me përfaqësimin e studentëve në të, me koston e shkollimit në një sistem të promovuar si “falas” si dhe me kushtet e infrastrukturës në arsimin e lartë publik.

Duke ndjekur me kujdes evoluimin e kërkesave të studentëve nga njëra ditë në tjetrën, shihet qartë se suksesi i saj i derisotëm lidhet, nga njëra anë, me mbështetjen publike e politike që gëzon (kjo e fundit e perceptuar si garë mbështetjen e pazëshme të forumeve partiake dhe “ndeshje” midis tyre për kontrollin eventual edhe/ose pronësimin e “fryteve” të saj në fund). Nga ana tjetër, duken të dështuara përpjekjet për ta mbajtur atë në kornizat e një proteste për punë “tarifash studimi dhe kondita fjetoresh në konvikt”, gjë që u reflektua edhe në monologun tmerrësisht të gjatë të z. Rama në mëngjesin e ditës së 7 të protestës. Pra, të gjitha palët, ndoshta përveç opozitës, e cila e ka “detyrë parësore” të sajën menaxhimin dhe shfrytëzimin e çfarëdo pakënaqësie ndaj qeverisë ndër grupet e ndryshëm socialë të vendit, kësaj radhe janë kapur në befasi.

Nëse analizohet me kujdes thelbi i protestës dhe mbështetja publike e gjeneruar ndaj saj, mund të thuhet, së pari, se ajo shënon pa diskutim një hap përpara në emancipimin e përgjithshëm të shoqërisë së sotme shqiptare, emancipim që fillon me njohjen e problemeve të kësaj shoqërie. E kur vjen puna për problemet, nuk ka diskutim se në vetëm 7 ditë proteste, studentët flakën tutje perden shumëvjeçare të retushimit të realitetit deri në ndërtimin e një Shqipërie virtuale, që dita-ditës largohet me shpejtësi nga Shqipëria reale, plot dhimbje, vuajtje e privacione dhe pak shpresë për një jetë më të mirë, në të cilën jetojnë shumica e studentëve dhe familjeve të tyre.

Së dyti, kjo protestë dëshmon edhe faktin se lidershipi i sotëm politik në pushtet është larguar shumë nga realiteti dhe është zhytur në korrupsion dhe skandale, nga të cilat nuk e shpëton dot një media e (keq)përdorur dhe stërpërdorur si kjo e jona, duke përfshirë edhe median audio-vizuale kombëtare.

Kështu, ardhja në Tiranë këto ditë e një mashtruesi indian dhe pritja glamoroze e tij dhe suitës që e shoqëronte në aeroportin e vetëm ndërkombëtar të Rinasit, e përcjellë më zë dhe me figurë nga disa portale dhe e pademontuar nga protagonistët apo mbrojtësit politikë të kësaj vizite, të lë një shije shumë të hidhur, që flet më shumë se deklaratat dhe tautologjia në rrjetet sociale e udhëheqësve që “nuk i zë gjumi për hallet e popullit…”. Nuk po flas për koncesione e PPP klienteliste, për “rrugë pa rrugë” dhe për tenderë të pakërkuar e pa konkurrencë apo për falsifikimet prej dhjetëra miliona dollarësh, të cilat nuk ka SPAK në botë, që i gjen e i ndëshkon mirëfilli.

Së treti, edhe pse të artikuluara si kërkesa minimaliste, në dukje tërësisht ekonomike, nga njëra ditë në tjetrën këto kërkesa u plotësuan me problematikën e gjerë të sistemit arsimor universitar të vendit, me nevojën e luftës kundër mediokritetit, keqqeverisjen e rektorateve, mungesën e paqartësitë e politikave publike në këtë sektor, ndikimet ne rritje të lobeve të biznesit dhe të oligarkisë, largimin nga Deklarata e Bolonjës dhe eksperimentimet e pafundme që kanë sjellë situatën në të cilën jemi sot.

Së katërti, për shkak të diversitetit të formimit civil të studentëve pjesëmarrës në protestë, por edhe të solidarizimit me ta të studentëve nga disa nga qytetet kryesoret vendit dhe prindërve të tyre, nga tërësia e fjalëve të tyre përshëndetëse, vihet re se ata kanë arritur përgjithësisht të bëjnë cilësisht dallimin midis gjendjes në vendnumëro të dekadës së fundit dhe shitjes së këtij stanjacioni si progres dhe hapa përpara. Ndoshta ky është edhe mësimi më i madh i javës së parë të protestës – klasa politike në pushtet dhe në opozitë, por veçanërisht ajo në pushtet, e diskredituar dhe pa reputacion të vërtetë publik (por me votat që blen, numëron dhe “gëzon” vetë), e dyshuar dhe e përfshirë gjerësisht në korrupsion, në një vend me institucione drejtësie të munguara dhe thuajse plotësisht të kontrolluara prej saj, nuk mund të vazhdojë “të bëjë politikë” ashtu si deri më sot. Pra, “gota” e mbushur plot e përplot e pakënaqësisë publike rrezikon të derdhet dhe duket se kësaj radhe shqiptarët nuk do t’i drejtohen me dëshpërim aeroportit për të marrë rrugët e botës si muhaxhirët dikur, por do t’u kërkojnë llogari deri në një qeveritarëve të vet, atyre që kanë marrë përsipër qeverisjen e vendit

 

Filed Under: Analiza Tagged With: disa mesime, Protesta e studenteve, Zef Preci

Artikujt e fundit

  • 23 MARS 1935…Vdekja a aktorit te madh dhe “Unaza e Iffland-it”…
  • VATRA I PËRGJIGJET ADI KRASTËS
  • Në st. Gallen të Zvicrrës u promovua libri që i kushtohet 1432 fëmijëve shqiptarë – viktima të gjenocidit shtetëror të Serbisë gjakatare!
  • SCIENTIFIC AMERICAN (1942) / GJON MILI DHE METODA E BLICIT TË SHUMËFISHTË STROBOSKOPIK
  • VATRA URON BESIMTARËT BEKTASHIANË: GËZUAR SULLTAN NOVRUZIN
  • “Gjergj Kastrioti Skenderbeu Way Honors the Old and New Generation of Albanians,” Petitioners and Worcester Councilors Say
  • Dorëheqja si proces vetëdijësimi
  • Ndërthurrje mitesh
  • “Çfarë populli mendojnë ata se jemi ne…” Winston Churchill
  • ZERI I AMERIKES: DASH: Mangësitë në pavarësinë e gjyqësorit, mungesa e pavarësisë në media dhe korrupsioni, problemet kryesore në Shqipëri
  • FAQE ARKIVI: Reportazhi nga kufiri Kosovë-Shqipëri “Muri ndërshqiptar si ‘fundi i botës’”- Mars 1996
  • Tri objektiva të rëndësishme që duhet t’i arrijë Kosova
  • RRËFIME TË VEPRIMTARISË KOMBËTARE TË EKREM BARDHA
  • DOJA TË ISHA DHE UNË…
  • DASH godet ashpër Serbinë për diskriminimin e vazhdueshëm shtetnor e institucional ndaj shqiptarëve të Luginës së Preshevës

Kategoritë

Arkiv

Tags

alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Hazir Mehmeti Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT