Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

VENDKALIMET E REJA NË FAVOR TË INTEGRIMIT TË ZONËS KUFITARE

by

Diskursi sociopolitik/

Në rrëthana të reja shoqërore zonat kufitare duhet të kenë një tretman tjetër, përmes hapjes së vendkalimeve të reja jo vetëm zyrtare por edhe atyre jozyrtare, që do të ishte në favor të popullsisë vendore, ku kërkesën nga komuna e Plavës për rihapjën e vendkalimit  kufitar në Çakorr, e vlerësojmë pozitive dhe në favor të  qytetarëve  të komunës së Plavës dhe të Gucisë me mundësi të komunikimit me qytetin e Pejës përkatësisht me  Kosovën, duke dalur nga izolimi i imponuar disavjeçar, andaj një iniciativë e tillë duhet të mbeshtet nga Qeveria e Malit të Zi, ndërsa  nuk duhet anashkaluar rrugën Plavë-Deçan e cila është me peshë të veçantë për ketë regjion dhe në favor të bashkëpunimit ndërkufitar e ndërshetëror në mes dy vendëve.

Shkruan: Dr.Nail Draga/

Sipas mediave kohë më parë u bë e ditur se Komuna e Plavës ka paraqitur  kërkesën në Ministrinë e Punëve të Brendshme të Qeverisë së Malit të Zi, për hapjen e vendkalimit kufitar në Çakorr, qëllimi i të cilit është zhvillimi i lidhjes sa më të mirë me Kosovën, duke patur parasysh rëndësinë e kësaj lidhjeje për zhvillim të mëtejshëm të mundësive ekonomiko-turistike, si dhe orientimin tradicional të banorëve në këtë vendkalim kufitar.

Me hapjen e kalimit kufitar në Çakorr, zyrtarët vendorë të Plavës mendojnë se do të krijoheshin lidhjet më të mira mes dy vendeve, do të forcohej bashkëpunimi i ndërsjellë ekonomik, do të lehtësohej udhëtimi i shtetasve të Malit të Zi dhe Kosovës, por edhe i turistëve të shumtë, veçanërisht gjatë sezonit turistik. “Lidhshmëria komunikative është njëra ndër parakushtet themelore infrastrukturore për vlerat turistike dhe ekonomike të një treve. Pa rrugë të mira dhe vlerësim të madh ekonomik, ato mbeten të pashfrytëzuara. Komuna e Plavës, përveç pozitës së mirë gjeografike, me të cilën kufizohet dy shtete dhe disa komuna të Malit të Zi, ka lidhje joadekuate të komunikacionit”, theksojnë zyrtarët e komunës në shkresën e dërguar qeverisë.

Në shkresë, mes tjerash thuhet se prej Plavës deri në Pejë janë rreth 70 kilometra, kurse rrugës nëpër Rozhajë nëpërmjet vendkalimit kufitar “Kulla”, Peja dhe Plava janë në largësi prej rreth 130 kilometra.

Zyrtarët e Plavës theksojnë se për këtë arsye qytetarët e tyre presin me pa durim hapjen e aksit rrugor, veçanërisht duke patur parasysh rëndësinë e kësaj lidhjeje të komunikacionit për zhvillim të mëtejmë të mundësive ekonomiko-turistike të kësaj ane, si dhe orientimin tradicional të banorëve por edhe të tjera mundësive.

Duke marrë parasysh se “lidhja me Shqipërinë pa dyshim është avancuar me ndërtimin e aksit rrugor Guci-Vermosh  dhe me hapjen e vendkalimit kufitar Gërnçar-Vermosh, derisa lidhja me Kosovën mund të avancohet me vënien në funksion të plotë të aksit rrugor Murinë-Çakorr-Pejë, i cili para disa vitesh është rikonstruktuar nga ana e Drejtorisë për Komunikacion”, thuhet në mes tjerash në kërkesën e Komunës së Plavës drejtuar Qeverisë së Malit të Zi.

Vendkalime të reja jashtë atyre zyrtare

Qarkullimi  i njerëzëve është nevojë elementare e lirisë në çdo vend ndërsa zonat kufitare në këtë aspekt  janë të veçanta, sepse kanë pasur një të kaluar me probleme të mëdha  kryesisht të aspektit   politik e ekonomik ku si të tilla ishin më të pazhvilluarat dhe të pa perspektivë  për të jetuar. Në këtë aspekt nuk bën përjashtim zona kufitare Mali i Zi-Shqipëri, ku pasojat janë ende të pranishme, ku shqiptarët dëshmitarë okularë të vitëve të shkuara në kohën e monizmit. Por, në rrethana të reja duhet bërë përpjekje për të ndryshuar gjendjen ekzistuese ku qarkullimi i lirë përmes vendkalimeve  të reja kufitare  jashtë atyre zyrtare do të ishte në favor të popullsisë në të dy anët e kufirit.

Pikërisht në këtë aspekt duhet cekur një marrëveshje pozitive që është arritur në gusht të vitit 2018 në mes  Malit të Zi dhe  Serbisë  për hapjen e  21 vendkalimeve të reja  kufitare(VKK) jashtë atyre zyrtare, sepse  aty ekziston nevoja e qarkullimit të popullsisë në zonën kufitare në mes  dy vendeve, duke respektuar nevojën e popullsisë lokale në komunat e zonës kufitare, për kalim të lirë të kufirit, me qellim të zhvillimit e të bashkëpunimit  ekonomik, arsimit, shëndetësisë, kulturor, social, sportiv etj. Në zonën kufitare në distancë prej 10 km nga kufiri, janë përfshi 131 vendbanime në Mal të Zi e 113 në Serbi.Një marrëveshje e tillë është në harmoni me Udhëzimet e Bashkësisë Europiane(EU 1931/06) mbi qarkullimin ndërkufitar.Popullsia e zonës kufitare në të dy anët e kufirit është pajisur me Leje të kalimitku është  përcaktuar  vendi së ku mund të kalojnë kufirin shtetëror. 

Më këtë rast duhet cekur së vendkalime të tilla ka pasur në mes dy luftërave botërore në mes Mbretërisë së Jugosllavisë dhe të Shqipërisë, duke iu mundësuar qytetarëve të zonës kufitare qarkullim të lirë pa pengesa.E dhëna së  nga liqeni i Shkodrës e deri të gryka e Bunës kanë qenë në funksion tetë VKK të tilla, dëshmon demokracinë e kohës, e cila pas Luftës së Dytë Botërore për shkaqe politike-ideologjike   një e drejtë e tillë iu mohua, që ishte fatale për shqiptarët në të dy anët e kufirit më pasoja të mëdha që janë të pranishme deri në ditët tona.

Model edhe për vendet tjera në regjion

Ndonëse nuk iu bë publicitet mediatik marrëveshja malazezo-serbe si e tillë mund të shërbej si model për vendet tjera në regjion, madje  një  e tillë do të ishte e nevojshme  të arrihet edhe në mes Malit të Zi, Kosovës e Shqipërisë. Pikërisht, duke marrë parasysh nevojat e qytetarëve të zonës kufitare ku jetojnë shqiptarët në të dy anët e kufirit, si ma emergjente në këtë moment janë hapja e VKK të reja jashtë atyre zyrtare  në: 

1.Qafë Vranicë-Plavë, qëndodhet në afërsi të fshatit Çerem të rrethit të Tropojës. Pas përmirësimit të infrastrukturës rrugore ky vendkalim do të bëjë të mundur lidhjen e të gjithë zonave të Tropojës dhe Malësisë së Gjakovës me Plavën dhe Gucinë.

2.Grabom – Cemi i Trieshit,   ndonëse rruga në pjesën e Shqipërisë ka përfunduar dhe kemi një komunikim të vazhdueshëm në relacionin  Guci-Tamarë-Shkodër  ka mbetur pa u përfunduar pjesa në Malin e Zi, që lidh Grabomin me Podgoricën, ku sipas informatave qe kemi gjatë këtij viti do të filloj ndërtimi i kësaj rruge si dhe VKK në Grabom që do të jetë në funksion të qytetarëve të Kelmendit e Malësisë si dhe të tjerëve qe do të frekuentojnë në këtë krahinë.

3.Zogaj-Hutaj(Skje)që do të ishte në favor të krahinës së Krajës për lidhjen e saj me qytetin e Shkodrës, lidhje kjo e cila është ndërprerë në vitin 1948 Ndonëse në Shkodër me 1 korrik 2018 u mbajt mbledhja e përbashkët në mes Qeverisë së Shqipërisë dhe Malit të Zi, në sajë marrëveshjeve të nënshkruara ishte ajo në lidhje me hapjen e këtij  VKK, por ndonëse kemi të bëjmë me ndërtimin e një rruge me distance 1.2km   në sajë të informacioneve që kemi  deri më tash nuk është punuar asgjë në këtë drejtim.

Do të ishte kjo lidhja unazore e liqenit të Shkodrës nga ana juglindore e tij, ndërsa Kraja do të ishte 12 km larg Shkodrës, duke qenë pjesë e zonës gravituese të këtij qyteti.

4.Shënkollë-Pulaj,do të ishte rruga e vetme ujore me traget  përmes lumit Buna, në mes dy vendëve e cila ka kohë që është e prezantuar në opinion si vazhdimëshi e rrugës Shën Gjin-Velipojë-Shtoj-Ulqin. Në veçanti gjatë verës do të ishte një atrakcion i veçantë turistik për tërë regjionin dhe me gjerë, deri sa nuk do të ndërtohet ura mbi Bunë e cila është në projektët e investimeve kapitale  të Qeverisë së Shqipërisë.

Hapja e VKK të tilla jo zyrtare  por edhe të tjera që nuk u cekën më këtë rast, do të dëshmonte bashkëpunimin  në mes dy vendëve dhe prezantimin praktik të politikës së fqinjësisë së mirë në favor të integrimeve europriane, që është në favor të popullsisë së zonave kufitare si kudo në vendet me demokraci të konsoliduar.

Rruga Plavë- Deçan duhet të përshpejtohet 

Si vazhdimësi logjike e rrugës Shkodër-Plavë, apo Podgoricë-Plavë, është rruga në drejtim të Kosovës. Nëse nga Plava në drejtim të Kosovës ekziston rruga tradicionale ajo përmes Çakorrit, ajo ka pasur tretman të kufizuar gjashtë mujor, sepse qarkullimi ishte i mundur vetëm gjatë verës, sepse dimrit kjo rrugë ishte e bllokuar. 

Andaj e vetmja linjë rrugore për Kosovë nga krahina e Plavë-Gucisë, është vetëm nga ana e Rozhajës në drejtim të Pejës apo të Mitrovicës. Por, pas çlirimit të Kosovës(1999), është prezentuar idea e ndërtimit të rrugës në drejtimin Deçan-Plavë. Përfundimisht kjo rrugë me gjatësi 35km ka filluar së ndërtuari me 25 shtator 2014. Në kuadër të komunës së Deçanit nga kjo gjatësi rrugore  janë 20 km ndërsa pjesa tjetër prej 15 km është në kuadër të komunës së Plavës.  Ndonëse është parashikuar që kjo rrugë  të ndërtohet ne tre faza dhe përfundimi është parashikuar të pëfundojë në vitin 2017, por  ka kohë që punimet janë ndërprerë pjesërisht sepse pengesë paraqet Manastiri ortodoks i Deçanit, pa ndonjë arsyetim bindës për opinionin. 

Mendoj se një veprim i tillë është më prapavi politike, për të pënguar realizimin e një projekti të tillë infrastrukturor  që është në favor të komunikimit të Deçanit me Plavën në aspektin e zhvillmit të përgjithshëm ekonomik e  po ashtu bën bashkimin natyror të viseve shqiptaresi asnjëherë më parë, duke qenë një arterie me vlera shumëdimensionale, e sidomos për krahinën e Plavës dhe Gucisë.

Nëse nuk do të ketë pengesa tjera subjektive, dhe angazhim konkret në komunën e Plavës, sepse ata ende nuk punuar në këtë drejtim mendoj se deri në fund të vitit 2020 kjo rrugë duhet të përfundohet.

Nga Rozhaja në Pejë për 18 minuta

Ndonëse ideja për mundësinë e lidhjës së Rozhajës me Pejën permes tunelit ka ekzistuar edhe më parë, informata konkrete në këtë aspekt kemi nga maji i vitit 2008. Ishte pikërisht takimi I përfaqësuesve të Qeverisë së Malit të Zi dhe të Kosovës të cilët paralajmëruan e një mundësi të tillë që do të ishte në favor të lidhjeve  bashkëkohore rrugore në mes dy qytetëve. Një financim i tillë mund të realizohej nga buxheti i shtetëve përkatëse por   edhe nga fondet europiane. 

Në takim është cekur se duhet nisur procedura ne lidhje mbi mbledhjen e dokumentacionit për hartimin e studimit të lokacionit ku do të definohen elementet teknike të projektit. Realizimi i një projekti të tillë do kishte benificione për Malin e Zi e  në veçanti për qytetarët e Rozhajës dhe të Pejës.

Rruga ekzistuese Rozhajë-Pejë  është e gjatë 46.9km, ndërsa sipas llogaritjeve teknike nëse hapet tuneli më gjatësi  7,25 km kjo rrugë do të ishte e gjatë 23.5km, ku në Pejë do të arrihej me shpëjtësi prej 18 minutave.

Një qarkullim i tillë do ta bënte Rozhajën si pjesë integrale të zonës gravituese të  Pejës jo vetëm në aspektin tregtar, duke rikthyer kohërat e kaluara. Angazhimi  konkret i qeverive  të dy vendëve në realizimin e  një projekti të tillë do të ishte në favor të integrimit të zonës kufitare duke eliminuar  spekulimet se kemi të bëjmë vetëm deklarime të rastit sikurse në fushatat zgjedhore. 

Rruga Deçan-Plavë në favor të integrimit të zones kufitare

Ktheni kryet edhe nga të përndjekurit politikë

by

Nga Reshat Kripa/ Një zhurmë e madhe po bëhet këto ditë rreth ngritjes së një memoriali nga ana e Ambasadës Turke në Tiranë  në kodrat e liqenit artificial të kryeqytetit. kushtuar të rënëve në grushtin e shtetit kundër diktaturës së presidentit Erdogan. Çuditërisht në këtë memorial përfshihen vetëm të rënët që i përkasin pushtetit të Erdoganit dhe jo ata që u ngritën kundër diktaturës së tij..

            Kush e lejoi ambasadën turke të ngrejë një menorial të tillë? Kjo është e qartë  duke parë disa pesrsonaliteteve të vendit tonë që u bënë pjesëmarrës në ceremoninë e përurimit të saj. Kush ishin ata? Në rradhë të parë nënkryetari i Bashkisë së Tiranës, Ardian Mazniku. Ishte gjithashtu edhe një personalitet tjetër i njohur, të cilit nuk dua t’ia përmend emrin, si përfaqësues i shoqërisë civile, që deklaroi:

            “Ky memorial është ngritur për të nderuar njerëz, të cilët dhanë jetën për vendin e tyre. Ata u ngritën për të mbrojtu lirinë dher prosperitetin e vendit të tyre dhe ky rast duhet të shërbejë si shembull se si duhen nderuar të gjithë ata njerëz të cilët sakrifikojnë për vendin e tyre.”

            Me gjithe respektin që kam për këtë zotni, dua t’i them se mbrojtësit e diktaturës ergodaniane nuk ranë për lirinë e Turqisë, se lirinë Turqisë është pikërisht presidenti Erdogan që po ia rezikon. Kështu që ata ranë për të mbrojtur një sistem diktatorial që po vendoset në Turqi. Në rast se këta ekzemplarë paskan rënë për lirinë e vendit të tyre, atëhere le të ngrehim memorial edhe për grushtet e shtetit të zhvilluara në shumë vende të botës si në Greqi, grupi i kolonelëve, në Sudan dhe në shumë vende të tjera.

            Ajo që më deziluzionoi më tepër ashte deklarata e kryetarit të Bashkisë Tiranë, zotit Erion Veliaj, që deklaroi:

            “Në atë teritor ka mbi 50 pika, ku janë kujtuar raste të ndryshme dhe secili ka mundësi të reapektohet. Unë do të thosha që t’i lemë të vdekurit të qetë dhe kushdo që t’i repektojë me një qiri, me një lule apo me një lutje, t’i lemë gjithashtu të qetë. Tirana zemërmadhe ka vend për të gjithë.”

            Atëhere po të jetë se Tirana paska vend për të gjithë, zoti Veliaj, le të ngremë memorial edhe për diktatorët e botës mbarë që kanë sunduar  vendet e ndryshme. Le të ngremë memorial edhe për kuilingët e njohur të botës mbarë.

            Duke menduar të gjitha këto që shkrova më sipër më del para syve vendimi i Këshillit të Ministravee të Republikës së Shqipërisë me numër 42, datë 14.01.2009 për propozimin e  projektligjit “Për Simbolet e Përkujtimit të Viktimave dhe të Krimeve të Komunizmit në Shqipëri”, për shqyrtim e miratim në Kuvendin e Republikës së Shqipërisë, sipas tekstit dhe relacionit, që i bashkangjitet këtij vendimi. 

            Ndërsa në relacionin përkatës thuhet:

            Projektligji përcakton ngritjen e një obelisku, përmes të cilit do të përkujtohen viktimat dhe krimet e komunizmit dhe, si i tillë, do të ndihmojë brezat, e tanishëm dhe të ardhshëm, të kujtojnë dramën që i shkaktoi komunizmi Shqipërisë dhe shqiptarëve. Për të realizuar këtë mision kaq të rëndësishëm, obelisku duhet të vendoset në njerin nga sheshet kryesore të Tiranës, si një zgjidhje arkitekturore e një niveli të lartë internacional. Në bazë të këtij ligji,Këshilli i Ministrave ka hapësirën e mjaftueshme ligjore, për të ndërmarrë të gjitha hapat e nevojshme për ngritjen e obeliskut.”

            Mbështetur në këtë vendim dhe këtë relacion, Kuvendi i Republikës së Shqipërisë miratoi projektligjin “Për Simbolet e Përkujtimit të Viktimave dhe Krimeve të Komunizmit në Shqipëri”, ku në nenin 5 të tij thuhet:

            “Këshilli i Ministarve të nxjerrë aktin e nevojshëm nënligjor, për ngritjen e “Obeliskut Të Viktimave dhe Krimeve të Komunizmit”.

                  Çuditërisht, kanë kaluar gati njëmbëdhjetë vjet nga miratimi i vendimit në fjalë,  dhe asnjë nga kryeministrat dhe kryetarët e Bashkisë së Tiranës nuk është interesuar për zbatimin e tij. Si ka mundësi që, pa u menduar fare, miratohet ngritja e një memoriali për nje grusht shteti të nje vendi të huaj që nuk ka asnjë lidhje me vendin tonë dhe nuk ngrihet memoriali i të përrndjekurv politikë, i caktuar me një vendim të Kuvendit të Shqipërisë? Mos vallë kjo është pasojë e prapaskenave të marëveshjes së fshehtë Rama-Erdogan?.A mos vallë kjo është një paralajmërim për mbylljen e disa shkollave turke në Shqipëri që nuk i përkasin rrymës së kryeministrit aktual turk? 

            Përse ky hezitim i pajustifikuar për problemet e të përndjekurve politikë? Qysh në tetor 2006 është miratuar nga Kuvendi i Shqipërisë rezoluta “Për Dënimin e Krimeve të Kryera nga Regjimi Komunist në Shqipëri”, në miratimin e së cilës deputetët socialistë, me urdhër të kryetarit të tyre, Edi Rama, dolën nga salla. Zbatimi i kësaj resolute do të ishte një zgjidhje përfundimtare e problemeve të të përndjekurve politikë. Por kjo nuk ndodhi. Nga të shtatëmbëdhjetë pikat e saj pothuajse nuk është zbatuar asnjë. Le t’i argumentojmë:

            Nuk është dënuar diktatori Enver Hoxha si ideatori, frymëzuesi,drejtuesi dhe ekzekutuesi  i sistemit më të egër diktatorial komunist në Europën Lindore.

            Nuk është bërë rishikimi i datave simbol të sistemit komunist që shënojnë instalimin e diktaturës  komuniste.

            Nuk janë bërë publike të gjitha dokumentat që dëshmojnë krimet e regjimit komunist përfshirë edhe dosjet e krijuara në ish-institucionet e përndjekjes dhe dënimeve politike si Sigurimi i Shtetit, Prokuroritë, Gjykatat, dhe Komitetet e Dëbim-Internimeve.

            Nuk janë hapur dosjet e ish-bashkëpunëtorëve të Sigurimit të Shtetit për politikanët, drejtuesit e institucioneve kushtetuese, atyre të sistemit të drejtësisë,të administratës publike lokale dhe qëndrore,  si dhe të mediave kombëtare audio-vizive apo të shklruara.

            Nuk është hartuar një strategji kombëtare për të gjithë detyrimet ligjore lidhur me statusin e të përndjekuve politikë për integrimin, arsimimin punësimin, strehimin,  dhe dëmshpërblimin e tyre në një kohë sa më të shpejtë si dhe akordimin e një fondi  për gjetjen e të zhdukurve dhe të vrarëve me apo pa gjyq për arsye politike.

            Nuk është bërë rishikimi i librave shkollorë, hapja e muzeumeve dhe kthimi në muze i burgjeve dhe kampeve të tmerrshme si dhe ngritja e memorialeve në nderim të shqiptarëve që u vranë për kundërvënie ndaj regjimit totalitar.

            Nuk është organizuar konferenca kombëtare me pjesëmarrjen e përfaqësuesve të parlamentit, qeverisë, partive politike, shoqatave të të persekutuarve, akademikëve, historianëve, dhe ekspertëve të OJQ-ve, për krimet e kryera nga diktatura komuniste. 

            Të gjitha këto ishin parashikuar të realizoheshin por, megjithëse kanë kaluar trembëdhejtë vjet, askush nuk është kujtuar për zbatimin e tyre. Për të qënë më realist theksoj se janë zbatuar pothuajse plotësisht arsimimi dhe strehimi i tyre, megjithëse për strehimin u hartua nje ligj, sipas të cilët, të përndjekurit politikë fitonin të drejtën e strehimit falas, kurse tani, çuditërisht, atyre u zbritet vlefta e shtëpisë nga ligji i dëmshpërblimit të tyre, i cili ka kaluar për zbatim në kalendat greke dhe nuk dihet se kur do të përfundojë. 

            Sot në Shqipëri numërohen mbe 4000 të vrarë dhe të humbur që nuk kanë një varr për të vendosur një tufë lule apo të derdhin një pikë lot. Shtypi dhe media përditë shkruajnë për të zhdukurit në Kosovë por nuk kujtohen për të rënët në Shqipëri. Deri kur do të vazhdojë kjo gjendje?

            Ka mbi dymbëdhetë vjet që është krijuar shoqata e shpalljes së kampit famëkeq të Spaçit në muze por, megjithë përpjekjet e saj, ende nuk ëshrë bërë asgjë.

            Lidhur me konferencën kombëtare për krimet e kryera nga diktatura komuniste vazhdon heshtja sikur të moa ekzistonte fare si një pikë e rezolutës në fjalë. Në vendin tonë po organizohen konferenca nga të gjitha llojet, deri edhe ato nga shoqatat gej dhe për këtë konferencë as që kujtohet njeri. Përse?

            Këto ishin çështjet që më dolën parasysh këto ditë kur diskutohet ngritja e një memoriali absurd për një çështje që nuk i takon fare vendit tonë.  Si një ish-i dënuar politikë nga regjimi komunist, u drejtohem shoqatave të të përndjekurve politikë që ta ngenë zërin deri në kupë të qiellit për zbatimin e të gjitha detyrimeve që janë ligjëruar për shtresën tonë, deri në zgjidhjen përfundimtare të tyre. Përndryshe nesër do të jetë shumë vonë.

“Engjëj” të ujërave detare shqiptare

by

Nga Shefqet Kërcelli/

Nëntë  vite më parë, në 9 gusht të vitit 2010, u futën në përbërje të Rojes sonë Bregdetare, 3 “ArchAngel”, (01, 03, 05), ndërsa më datën 14.03.2013, mbritën në portin e Durrësit dhe 2 anije të tjera “ARCH ANGEL”, (Me nr.bordi, 02, 04), dhuratë e Departamentit të Shtetit të SHBA për Rojen tonë Bregdetare. Këto anije të reagimit të shpejtë me një vlerë 5.3 milion $, sipas Zyrës së Bashkëpunimit të Mbrojtjes, (ODC) në Tiranë, ishin nga fondi i koalicionit kundër terrorizmit të SHBA. “ARCHANGELAT”, kanë qenë tepër aktive në mjaft operacione detare gjatë këtyre viteve si, në operacionet e kërkim shpëtimit, zbatim ligjshmërie dhe operacione humanitare në cdo kordinatë të ujërave tona detare. E ku s’janë futur këto anije, e për cfarë si kanë përdorur?!

Deri në cuarjen e miellit e ujit në Velipojën e përmbytur, midis zhukave e pisllëqeve.

Paralel me mbritjen e anijeve, ekuipazhet e para të 5 anijeve u aftësuan plotësisht për ti drejtuar këto anije. Kjo pasi në verën e vitit 2010, një ekip trajnues i Rojes Bregdetare të SHBA, zhvilloi në Portin e Durrësit trajnimin e personelit shqiptar që po i përdor ato, kryesisht për ndërtimin e anijes, instalimin dhe mirmbajtjen e motorrëve, sistemet elektronike dhe elektrike, pajisjet e komunikimit dhe lundrimit, etj. Pesë anijet kanë qënë të gatëshme e në lëvizje për çdo emergjencë detare në portet tona dhe bazat kryesore të Forcës Detare nga jugu në veri, duke rritur ndjeshëm kapacitetet operacionale të Rojes sonë Bregdetare, veçanërisht në operacionet kërkim-shpëtim dhe ato për zbatimin e ligjit në det.

Më vjen keq që shumica e personelit që u trajnua posacërisht për këto anije, djem të mirë, janë larguar nga Forca Detare, sidomos Komandantët e anijeve.

 Kush janë “ARCH ANGEL”?

Tip i ri i 2010, erdhën në qese, në përdorim vetëm Roja Bregdetare e SHBA, Shqipëri, Izrael e Pakistan. Kanë një  gjatësi-13 m, gjerësi-4 m, lartësi-3.8 m, peshkim nga 0.3 deri 0.8 m, peshë-9.5 t, shpejtësi-35 deri 44 nyje, shpejtësi ekonomike-30 nyje, starton në 13’’ një shpejtësi 30 nyje dhe është e pajisur me 2 motora 500 KF Caterpillar. Përballon deri në 6 ballë det dhe është e pajisur me aparaturat më moderne të kohës. Mban në bord shtrat për vendosjen e mitrolozave të rëndë deri 20 m/m. Me këto karakteristika kjo anije në kuptimin figurativ është një “ëngjëll” për hapësirën tonë detare.

Duhet theksuar se në këto 28 vite të bashkëpunimi dypalësh midis dy vendeve tona, Departamenti i shtetit i SHBA, ka dhënë ndihmë të veçantë për Rojen tonë Bregdetare, që nga trajnimi i personelit, pajisja me mjete speciale për bordim, deri tek dhurimi i 5 anijeve të shpejta “ARCHANGEL”.

Në këtë përvjetor një mirënjohje e vecantë shkon për ushtarakët amerikanë të Rojes Bregdetare, të Pentagonit dhe përfaqsuesit në Shqipëri, që bënë të mundur sjelljen e këtyre mjeteve të shpejta në vendin tonë.

Gjetëm mirëkuptimin, kur unë i coja email pas emaili, përfaqsuesit në Pentagon, për të sjellë dhe dy ‘Archangelat”,-02-04, që erdhën mbas një kohe për arësye transporti.

Falenderoj Kapiten Ed Safe, një oficer tepër i aftë i Rojes Bregdetare të SHBA, që më la timonin e anijes, 9 gushtin e 2010, kur e ulëm “Archangel-01”, në basenin e portit Durrës.

Gjithashtu një urim shkon dhe për të gjithë detarët që u bënë pjesë e ekuipazheve të këtyre Motovedetave, i zotëruan ato në perfeksion. Shpresoj që ti kenë lënë dijet dhe eksperiencën e tyre për këto anije, brezave pasardhës.

-Navigatori i vjetër dhe “zhapiku” me uniformë detari…

Një navigator i vjetër me kontribut real në Flotën Detare, një dite duke ndrruar një cigare më thotë,-o Ceto, me ato 5 milion$ që i keni futur Flotës bashkë me ushtarakët Amerikanë, tani duhet të rrije gjithë ditën, kafe dhe limonatë, sa për ato 270$ që të japin. Nuk mund të rrij ja ktheva, po të llogaris mijëra faqe shkrime për detarët, reportazhe, dossiera, portrete, lajme, tregime, foto, etj…produkti im ndaj Flotës e shtetit shkon mbi 1000$…e kush do tja dijë.

Ndërkohë një zhapik i ardhur rishtas në Flotë, pa ditur cështë milja detare, që ditën e parë veshi uniformën e detarit dhe tha:- tani jam u..këtu…tani fillon historia e degës sime e Flotës…

I dukej vetja si komandant fregate kokëboshit…të nesërmen po më thoshte:- po ti cfarë kë bërë?…ndërsa produkti i tij ndaj ushtrisë dhe Flotës është zero… medet…Dhe Flotës bashkë me ca të tjerë ja bërejti dhe kockat.. Kur bashkohen injoranca me –izmat, e vuajnë të gjithë, por sidomos këto anije që vuajnë difektet e shkaktuara dhe moseleminimin në kohë të tyre.

Nostalgjia dhe “Archangelat”…

Dikush këto anije i quan dhe gomone. Hë mo, se gomone janë…Vërtet ato kanë anash gomë, por ato janë anije të vërteta lufte. Tashmë detarët e dinë se sa punë kanë bërë ato në Flotë, skanë lënë kordinatë gjeografikë të Jonit e Adriatikut pa zgjidhur një detyrë konkrete.

Mund të jem nga të parët që dua që flota jonë të pajiset me anije më të mëdha. Por, kam qënë dhe jam partizan i asaj, anije po, por mos me e lan popullin pa bukë. Duhet edhe buka dhe anijet. Se me mbajt një fregatë na kushton shumë..sa për gjysmën e Durrësit. Vërtet i mbanim dikur, por punonte gjysma e popullit për ato.

Ndaj derisa të forcohet ekonomia, le të përdorim anije të këtij tonazhi. Se dhe këto na i kanë dhuruar. Por, ne kemi dhe atë, që kur bëhemi me lekë, i blejmë tek të tjerët, jo tek ai që na ndihmoi në ditë të vështirë.

Mirëmbajtja…

Në këto anije kanë kaluar të gjithë navigatorët me të drejtë lundrimi.

Por, ajo që më shqetëson është mirëmbajtja e tyre. Trishtohem kur shoh gunga në bash, apo difekte të tjera. Cuna,- janë të reja, na vret zoti mos i mirëmbajmë. Se Amerikanët bënë shumë dhe për mirëmbajtjen e tyre, plus pagesës së doganës. Doganë, për një mall të dhuruar?!

Shoh cdo ditë cfarë bëjnë simotrat e saj në SHBA, nga Atlantiku në Paqësor. Spektakël të vërtetë. Dhe ato janë prodhim i 2010. Një ditë do e bëj krahasimin. Janë vetëm 9 vjet anije, ndaj le ti mirëmbajmë ato anije si dritën tonë. 

DHIMBJET E GJOKSIT …

by

NJË LETËR PËR DIELLIN NGA AUSTRALIA DHE NISJA RUBRIKËS “KËSHILLA MJEKSORE”-DHIMBJET E GJOKSIT/

NGA DR. ZEKRI PALUSHI(MD)-Gold Coast, Australi/

Të dashur bashkatdhetarë, lexues të gazetës ‘DIELLI’,

Falenderoj nga zemra Editorin dhe gazetarin e nderuar Dalip Greca që nëpërmjet rubrikës ‘Këshilla Mjeksore’ m’dha mundësinë e komunikimit me ju,  

Të gjithë e dimë, por unë po e theksoj edhe një herë se: Doktorat ma t’ mirë në botë janë: Dielli, Uji, Ajri, Ushqyerja e shëndetëshme, Pushimet dhe Ushtrimet fizike. 

Megjithatë, unë kam një admirim t’veçante për profesionin mjeksore,-vlerësoj nalt dhe rrespektoj shumë kontributin e jashtëzakonshëm të Mjekësisë Moderrne në zhdukjen e shumë sëmundjeve infektive, zgjatjen dhe përmirësimin e kualitetit jetsore në përgjithësi, dhe n’veçanti,  ruajtjen e dinjitetit njerëzor, dhe paksimin e vuajtjeve shpirtrore e fizike për ato që përballohen me sëmundje të rënda.

Ndryshe nga metodat standarte, -‘Keshilla Mjeksore’ që unë sot kam pregatitur për ju, bazohet në  raste konkretë që unë kam ndesh në praktikën time të përditeshme mjekësore, duke mendu se ndonji nga këto raste, mund të jetë i përngjaishëm me ndonjë nga rastet tuaja, kështu që shkrimet e mija mund të jenë ma tërheqëse si për t’u lexuar e po kështu, ma kollaj për t’i mbajtur mend e orjentuar në rast nevoje.

DHIMBJET E GJOKSIT(KRAHËRORIT)

Pacienti ZP, 49 vjeç, murator, erdhi për një konsultë mjeksore, ku tregoj se mbramë kishte pas dhimbje shumë të forta në mes të gjoksit, që e kishin zgjuar nga gjumi. Këto dhimbje pastaj ishin shpërndarë në të gjithë krahërorin, duke përfshirë edhe qafën,dhe ishin shoqëruar me djersitje, tendencë për të vjellur dhe pak vështiresi në frymëmarrje, por që nuk ndikohej nga frymëmarrja. Këto dhimbje kishin zgjat rreth 40 minuta, pastaj ishin qetësuar spontanisht.

Gjatë marrjes së historisë, pacjenti më tregoj se s’kishte pasë ndonjë problem të rëndësishëm shëndetësor të dokumentuar gjatë jetës së tij, me përjashtim të 3 muajve të fundit që kishte pasë dhimbje gjoksi, që fillimisht i vinin vetëm gjatë ndonjë sforcimi fizik dhe qetësoheshin pas një pushimi 10 minutësh. Ndërsa, gjatë 2 javëve të fundit këto dhimbje i shfaqeshin edhe pas një sforcimi të lehtë dhe vinin duke ju shtuar, dhe gjatë 4 ditëve të fundit, dhimbjet i kishte pas çdo ditë, dhe i kishin filluar në pushim. Pacjenti nuk vuante nga ndonjë sëmundje stomaku apo refluks aciditeti.

Gjatë pyetjeve për historinë familjare, pacienti më tregoj se baba i kishte  vdekur papritmas, në moshën 57 vjeçare, ndërsa nana e tij dhe 2 vëllezërit s’kishin ndonjë histori të veçantë për sëmundje zemre. Vetë pacienti kishte 30 vjet që pinte nga 20 cigare në ditë, dhe kurrë s’kishte pas rast për të kontrollu kolesterolin.

Gjatë kësaj konsulte, pacienti s’pati ndonjë dhimbje, ekzaminimet fizike dhe klinike rezultuan normal, po kështu edhe EKG qe normale, me rrahje të rregullta zemre, 78 për minutë. Presioni i gjakut ishte 126/69. 

Pamvarësisht gjendjes “normale”që konstatova, duke u bazu në historinë e dhimbjeve, mendova dhe gjykova se pacjenti ishte në zhvillim e sipër të një Sëmundje Ischemike të Zemrës  (mungesë e qarkullimit të gjakut dhe oksigjenit në musculin e zemrës), për të cilën thirra ambulancën. 

Pacienti u shtrua në kardiologji, ku iu fillu një mjekim urgjent me Aspirinë shkrirëse në uji 300mg, Metoprolol 50 mg, dy herë në ditë, Isosorbitde 10mg, tre herë në ditë. 

Pamvarësisht këtij mjekimi, rreth 12 orë më vonë, pacientit i filluan përsëri dhimbjet e gjoksit, ndërsa një EKG  urgjente tregoi ndryshime elektrike, që ishin konsistent me një Angine të Pa-Stabilizueme (nuk po hyj në detaj të shpjegimit të EKGs). Për këtë ju dha menjëherë nitrate sub-lingual(nën-gjuhë), Oksigjen (mund të jetë i dobishëm nëse niveli O2 në gjak figuron nën 94%), si dhe IV (Intra-Venoz) narcotic për të qetësuar urgjent dhimbjen e fortë. Ju banë analizat e gjakut, e veçanërisht Enzimat Cardiake që tregojnë pak-a-shumë për nivelin dhe kohën e damtimit të muskulit të zemrës. Ju ba edhe një radiografi e gjoksit për të përjashtu një zmadhim të zemrës. Duke qenë se pacienti ishte në një moshë relativisht të re, u vendos që të bahet urgjentisht një Angiografi e Arterieve Koronare (Coronary Angiography), për të  përcaktuar anatominë e këtyre arterieve. ANGIOGRAFIA asht një ekzaminim radiologjik i enve të gjakut ku më parë injektohet një lëndë radio- opake kontrasti, nëpermjet saj zbulohet nëse në koronare ka një lesion (bllokim) që mund të korrigjohet në të njëjtën kohë me angioplasty, apo kemi të bajmë me një sëmundje të avancuar të arterieve koronare, si  p.sh, stenoze të coronares kryesore të majtë apo të trija degët kryesore të koronareve (Triple Vessel Disease), e majta e përparshme zbritëse, koronaria e djathtë, dhe koronaria circumlexe, të cilat mund të korrigjohen herët dhe me shumë sukses me një BAIPAS KIRURGJIKAL (Bypass surgery).

Ekzaminimi angiografik i koronareve të pacjentit tim tregoj se në pjesën zbritëse të arteries koronare të majtë kishte një segment të ngushtuar (stenose) të gradës naltë, me mbi 90% bllokim, për të cilën ju ba zgjerim i segmentit të ngushtuar,(angioplasty) nëpërmjet një kateter-balone dhe menjëherë ju instalu një stent (një tub i hollë prej rrjeti metalik). 

Pas k’saj procedure, pacienti im s’pati ma dhimbje, dhe disa EKG të bame në seri rezultuan normal, po kështu edhe kolesteroli e glukoza në gjak ishin brenda limiteve normale. Kështu, pacienti doli nga spitali pa asnjë mjekim. Megjithatë, ai u këshillue që të marrë çdo ditë 100mg aspirinë, për efektin anti-platelet që zotron, (nuk lejon ngjitjen e trombociteve me njëra tjetrën për të formuar tromb/clot).

Në përfundim diskutuam me pacjentin dy shkaqe kryesore që mund të kene kontribu ne Semundjen Koronare të Zemrës së tij:- ‘Vdekjen e Papritur’ e babës së tij, që sigurisht duhet të ketë qenë nga një ç’rregullim vdekjeprurëse i ritmit të zemrës, me prejardhje nga ischaemia, e cila futet në rrisk-faktoret madhore, e që mund  të jetë trashëguese,  dhe PIRJA e DUHANIT, që po ashtu ban pjesë në rrisk-faktorët madhorë. Pacjenti u këshillue që të ndaloj pirjen e duhanit menjëherë, për të cilin ai më premtoj se s’do ta pinte ma kurrë.

 Po kështu, ju këshillua që të kontrollojë YNDYRNAT/KOLESTEROLIN, si dhe nivelin e GLUKOZES/sheqerit në gjak çdo 6 muaj për një vit dhe pastaj çdo vit.

 U kshillu që të paksojë marrjen e yndyrnave të ngopuna (saturated fats), gjalp, mish të dhjamosur, dhjam, vaj palme dhe vaj kokonati, që kanë tendencë që të rrisin nivelin e kolesterolit në gjak

Po kështu diskutuam që pacienti t’i vinte në dijeni dy vllezërit e tij, si dhe fëmijët e tij të rritur, për lidhjen e sëmundjeve koronare me historinë e tyre familjare, si një faktor madhor rrisku për to. Pra ato duhet të konsultohen me doktorrin e tyre, për të gjetur  masa prevenuese.

Në mbyllje të këtij rasti, unë do t’i këshilloja lexuesit e gazetës ‘DIELLI’ që të mos neglizhojnë as një dhimbje gjoksi, dhe të kenë parasysh se ‘Ç’do dhimbje që fillon midis kërthiza dhe majës  hundës, duhet të konsiderohet ‘DHIMBJE ZEMRE’ deri sa të provohet e kundërta’. 

Thirrja e AMBULANCËS, dhe arritja në spital brenda 90 minutavetë parë, asht JETIKE.

Dr Zekri Palushi (MD)

P.S

Në rubrikën tjetër do të diskutojmë një rast me Infarkt akut të zemrës.

Ndërkohë, nëse dëshironi të bani ndonjë pyetje shëndetësore personale, drejtohuni nëpërmjet  adresës elektronike (E-mail-i i redaksisë,gazetadielli@gmail.com që pastaj mund të përcillet në adresën time). 

Mund të komunikoj edhe në anglisht po qe se është më e përshtatëshme për personat që nuk e njohin mirë gjuhën shqipe..