Prof. Dr. Fejzulla Berisha/

New Yorku është një qendër e rëndësishme për shqiptarët dhe Kosovën për shkak të rolit të tij si qendër globale e diplomacisë dhe vendbanim i një prej komuniteteve më të mëdha shqiptare në diasporë. Ky qytet ka shërbyer si një platformë kryesore për promovimin e çështjes shqiptare dhe forcimin e lidhjeve diplomatike me shtetet e tjera.

New Yorku strehon një nga komunitetet më të mëdha dhe më të organizuara shqiptare në SHBA, të cilët kanë luajtur një rol të rëndësishëm në promovimin e çështjes së Kosovës:

Komuniteti shqiptaro-amerikan, përfshirë organizatën The Albanian American Civic League të drejtuar nga Joe DioGuardi, ka mbrojtur të drejtat e shqiptarëve në arenën ndërkombëtare. Organizimi i protestave gjatë viteve ’90 dhe gjatë luftës në Kosovë ishte vendimtar për ndërgjegjësimin e opinionit publik dhe për mbështetjen e ndërhyrjes së NATO-s.

Gjatë krizës së refugjatëve në vitet 1998-1999, komuniteti shqiptar në SHBA grumbulloi fonde për ndihma humanitare dhe për mbështetjen e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK).

Komuniteti shqiptar ka ndërtuar institucione fetare dhe kulturore si Kisha Ortodokse Shqiptare “Shën Nikolla” dhe Qendra Islame Shqiptare, duke kontribuar në ruajtjen e gjuhës dhe traditave kombëtare.

New Yorku si Qendër Diplomatike për Kosovën

Si seli e Kombeve të Bashkuara (OKB), New Yorku ka luajtur një rol kyç në vendimet që kanë ndikuar drejtpërdrejt në të ardhmen e Kosovës:

Rezoluta 1244 e OKB-së: Pas luftës në Kosovë, Këshilli i Sigurimit miratoi këtë rezolutë që vendosi Kosovën nën administratën ndërkombëtare të UNMIK-ut, duke përgatitur rrugën drejt shpalljes së pavarësisë së Kosovës.

Lobimi për Njohje Ndërkombëtare: Pas shpalljes së pavarësisë më 2008, delegacionet e Kosovës kanë zhvilluar takime me përfaqësues të shteteve në New York për të siguruar njohje ndërkombëtare dhe për të përmirësuar pozitën diplomatike të vendit.

Fjalimi i Presidentes Atifete Jahjaga në OKB: Një moment historik ishte fjalimi i saj në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, ku kërkoi njohjen ndërkombëtare dhe anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare.

Shqiptarët në SHBA dhe Ndikimi i Tyre Politik

Figura të Spikatura: Shqiptarë të suksesshëm si Harry Bajraktari dhe Mark Gjonaj kanë ndikuar në ngritjen e ndërgjegjësimit për çështjet shqiptare në New York. Mark Gjonaj, si anëtar i Këshillit Bashkiak të New Yorkut, ka promovuar interesat e shqiptarëve në nivel lokal dhe ndërkombëtar.

Kontributi i Diasporës: Shqiptarët në SHBA kanë dhënë kontribute të mëdha në fusha politike, ekonomike dhe kulturore. Shembuj përfshijnë vëllezërit Bytyqi, të cilët dhanë jetën për çlirimin e Kosovës, dhe figura të njohura kulturore si këngëtarja Rita Ora.

Kontributi në Zhvillimet Historike të Kosovës

MProtestat dhe Ndikimi në Politikën Amerikane: Gjatë viteve ’90, protestat masive në New York para selisë së OKB-së dhe institucioneve amerikane mobilizuan opinionin publik në SHBA dhe ndihmuan që administrata e Presidentit Bill Clinton të veprojë në Kosovë, duke parandaluar një gjenocid të mundshëm.

Mbledhja e Fondeve dhe Ndihma për Refugjatët: Komuniteti shqiptar në SHBA organizoi ngjarje për mbledhjen e fondeve, duke dhënë ndihmë financiare dhe humanitare për mijëra refugjatë të luftës.

Kontributi në Lobimin për Çështjen Shqiptare dhe Kosovën

Organizata dhe individë të shquar që kanë dhënë një kontribut të rëndësishëm:

Kisha Katolike Shqiptare në New York, që ka mbështetur komunitetin shqiptar dhe ka promovuar çështjen e Kosovës në qarqet ndërkombëtare.

Teqeja Bektashiane Shqiptare në Michigan, që ka shërbyer si qendër organizative për komunitetin shqiptar dhe përpjekjet kombëtare.

NAAC (National Albanian American Council), që ka lobuar në Kongresin Amerikan për njohjen dhe mbrojtjen e Kosovës.

Jim Xhema, një filantrop dhe lobist i njohur shqiptar në SHBA, që ka kontribuar me përkushtim në mbrojtjen e interesave të Kosovës në arenën ndërkombëtare.

Roli Historik i Organizatës Vatra dhe Gazetës Dielli

Vatra, e themeluar më 1912, është një nga organizatat më të vjetra dhe më të rëndësishme shqiptaro-amerikane. Ajo ka luajtur një rol të rëndësishëm në mbështetjen e pavarësisë së Shqipërisë dhe Kosovës, ruajtjen e gjuhës dhe kulturës shqiptare, si dhe në lobimin për të drejtat e shqiptarëve në nivel ndërkombëtar. Gazeta e saj Dielli ka qenë një platformë e fuqishme për informimin dhe ndërgjegjësimin e komunitetit shqiptar dhe opinionit ndërkombëtar.

Personalitete të Shquara me Kontribut të Madh

Dr. Elez Biberaj: Ish-drejtor i Shërbimit Shqip të Zërit të Amerikës, që ka informuar botën për zhvillimet në Shqipëri dhe Kosovë gjatë periudhave kritike.

Dr. Sami Repishti: Aktivist dhe mbrojtës i të drejtave të njeriut, që ka lobuar për të drejtat e shqiptarëve dhe ka denoncuar diktaturën komuniste.

Frank Shkreli: Gazetar dhe analist që ka kontribuar me artikuj dhe analiza për çështjen shqiptare në skenën ndërkombëtare.

New Yorku mbetet një qendër strategjike për diplomacinë shqiptare dhe kosovare, duke shërbyer si një platformë për lobim politik, zhvillim të marrëdhënieve ndërkombëtare dhe ruajtje të identitetit kombëtar. Kombinimi i rolit të komunitetit shqiptar dhe ndikimi diplomatik i këtij qyteti kanë ndihmuar në avancimin e çështjeve kombëtare shqiptare në nivel global.

Ndalja e një lufte duhet të merret si akt human. Është thënë se presidenti i zgjedhur i ShBA-së Donald Tramp (Donald Trump, 1946- ) luftën e Ukrainës mund ta ndalë për një ditë. 

Kemi të bëjmë me një luftë komplekse. Kjo luftë karakterizohet prej dy gjërave:

– e para, pala ukrainase mbështetet prej Fuqive të Perëndimit dhe të NATO-s;

– e dyta, njëra prej palëve ndërluftuese është fuqi e madhe.

Kush e ka shkaktuar këtë luftë? Sipas Fuqive perëndimore dhe NATO-s, luftën e ka shkaktuar agresioni rus, i paprovokuar nga Kievi. Sipas Moskës, kjo luftë është pasojë e tendencës së Fuqive të Perëndimit dhe të NATO-s për ta përfshirë Ukrainën në Aleancën Veri-atlantike. 

Rëndom luftërat ndalen kur njëra prej palëve ndërluftuese e humb luftën dhe nënshkruan kapitullimin. Në rastin konkret, asnjëra prej palëve ndërluftuese nuk thotë se e ka humbur luftën. Secila prej tyre thotë se do ta vazhdojë luftën deri në thyerjen përfundimtare të palës armike. 

Presidenti i zgjedhur i ShBA-së Donald Tramp sakaq mund ta ndalë luftën duke ia ndërprerë Kievit ndihmat ushtarake dhe financiare. Po të ndodhë një gjë e tillë, atëherë fituese e luftës do të dilte Rusia. Që nga fillimi i kësaj lufte, Fuqitë perëndimore Rusinë e kanë cilësuar si agresore dhe si pushtuese e territorit të huaj. Sipas perëndimorëve, Moska i ka shkelur konventat ndërkombëtare me të cilat garantohet pacenueshmëria e kufijve, e sovranitetit të shteteve apo e tërësisë tokësore e tyre. 

Ç’qëndrim do të kishte Trampi lidhur me cilësimin e Rusisë si agresore dhe si shkelëse e parimeve ndërkombëtare mbi pacenueshmërinë e kufijve, mbrojtjen e sovranitetit dhe të integritetit territorial të shteteve? 

Kjo luftë ka një çmim tejet të lartë. Palët ndërluftuese kanë humbje të mëdha në njerëz, numër të madh ushtarësh të vrarë, numër të madh ushtarësh të plagosur, tanimë të paaftë për luftë. Pala ukrainase ka edhe një numër të caktuar civilësh të vrarë. Shumë fëmijë ukrainas kanë mbetur pa njërin prind, e një numër i caktuar edhe pa të dy prindërit. Një numër i madh i ukrainasve janë shpërngulur nga vendi për t’u strehuar në vende të ndryshme të Evropës. Ka prej tyre që kanë shkuar edhe në vendet përtej detit. Askush s’e di në do të kthehen ata në vendin e tyre të lindjes, në atdheun e tyre. Në Ukrainë kemi edhe lëvizje të brendshme të popullsisë. Shumë ukrainas u janë shmangur zonave të luftës dhe janë vendosur në rajonet që kanë qenë sa më larg fushëbetejave. Ukraina ka pësuar dëme të mëdha materiale, ndërtesa të rrënuara, rrugë, ura, objekte energjetike, centrale elektrike, fabrika, uzina dhe reparte prodhimi të shkatërruara. Shumë rajone të Ukrainës janë shndërruar në fusha të minuara. Është çrregulluar sistemi social, arsimor, shëndetësor, prodhues, riprodhues. 

Dëmet që i ka pësuar Ukraina mund të maten në miliarda euro ose dollarë. Dëme dhe humbje ka pësuar edhe pala tjetër ndërluftuese – Rusia. Askush s’e di numrin e saktë të ushtarëve të vrarë, të asnjërës palë ndërluftuese. Kievi dhe Moska këtë e ruajnë si sekret. 

Duke qenë se kemi të bëjmë me një luftë që ka kushtuar tejet shtrenjtë, atëherë rezulton se asnjëra prej palëve ndërluftuese nuk do të ishte e gatshme të dalë duarthatë nga një marrëveshje eventuale që do t’ua ofronte Trampi. 

Tani për tani Rusia kontrollon 27 për qind të territorit të Ukrainës. Pak më shumë se çerekun. Po qe se Uashingtoni ia ndërpret Kievit ndihmat ushtarake dhe financiare, në mos edhe politike, atëherë fituese e luftës do të dilte Rusia. A do të ishte kjo në dobi të Perëndimit, në dobi të NATO-s?! Sigurisht që jo. Rusia si fuqi e madhe nuk ka hyrë në luftë për ta humbur atë. Rusia nuk paguan çmim të madh për të dalë nga lufta duarbosh. A mund administrata e re amerikane të gjejë një formulë që do t’i kënaqte të dyja palët ndërluftuese, si ajo: “Edhe mishi të piqet, edhe helli të mos digjet”. Sipas Moskës, Rusia i ka marrë ato pjesë të Ukrainës që janë të banuara kryesisht me popullsi ruse.                                   

Ka që thonë se me prolongimin e luftës, Perëndimi, përkatësisht NATO-ja synojnë ta dobësojnë Rusinë ushtarakisht dhe ekonomikisht. 

Fuqitë perëndimore dhe NATO-ja deri tani e kanë mbështetur Ukrainën me armatime, me mjete financiare, me prodhime dhe artikuj ushqimorë, me barna, me ekspertë lëmenjsh të ndryshëm etj. E kanë përkrahur edhe politikisht. Por, në fushëbeteja Ukraina e ka derdhur gjakun e djemve dhe të vashave ukrainase. Me fjalë të tjera, çmimin më të lartë e ka paguar populli ukrainas. 

Çmim për luftën në Ukrainë paguajnë edhe vendet e Perëndimit. Çmimi i luftës shkon në kurriz të taksapaguesve të ShBA-së dhe të shteteve evropiane. Qytetarit të rëndomtë në Perëndim, më tepër i intereson standardi i jetesës se çështjet gjeopolitike dhe interesat strategjikë të shteteve. Nuk është e rastit që në kontinentin e vjetër kanë marrë hov e djathta e skajshme apo e majta e skajshme.       

*   *   *

Po qe se lufta ndalet dhe Rusia merr 27% të territorit të Ukrainës, atëherë ajo del fituese. Shtrohet pyetja: Cili është interesi strategjik i ShBA-së, i NATO-s apo i BE-së?! A është interes i Fuqive perëndimore dhe i NATO-s që Rusia të dalë fituese e kësaj lufte?! Po qe se Trampi e ndal luftën duke ia njohur Rusisë 27% të territorit të Ukrainës, atëherë dalin humbëse: ShBA-ja, NATO-ja dhe BE-ja. Përse dalin humbëse? Kështu sepse ShBA-ja, NATO-ja dhe BE-ja e kanë mbështetur Ukrainën që nga dita e parë e sulmit rus. Pikërisht për këtë arsye administrata e re amerikane nuk do ta ketë lehtë ta gjejë formulën përkatëse të ndaljes së luftës. Formulë që do t’i kënaqte të gjitha palët – Ukrainën, Rusinë, ShBA-në, NATO-n dhe BE-në. 

Po qe se Rusisë i njihet pushtimi i 27 për qind të territorit të Ukrainës, atëherë ajo del fituese. Kësisoj, në vend që ta dobësonin, ajo do të dilte më e fortë! 

*   *   *

Është vështirë të arrihet armëpushim dhe zgjidhje për ndaljen e luftës edhe për shumë arsye të tjera: 

– Kush është viktimë e luftës dhe cila palë është agresore, kush zhvillon luftë të drejtë çlirimtare dhe cila palë bën luftë pushtuese;

– Duke qenë se lufta zhvillohet në territorin e Ukrainës, a do t’ia paguajë Moska Kievit dëmet e luftës apo reparacion lufte;

Sipas të dhënave të caktuara, Ukraina ka marrë prej vendeve të Perëndimit diku rreth 270 miliardë dollarë. Atëbotë, shtrohet pyetja: A do të mund t’i kthejë dhe si do të mund t’i kthejë Perëndimi këto mjete që ia ka dhënë Kievit në formë armatimesh, mjetesh monetare etj. Një pjesë e armatimeve dhe e mjeteve monetare janë dhënë në formë ndihmash, por një pjesë tjetër mbase i janë dhënë Ukrainës në formë huaje.

Ç’do të ndodhë me asetet apo me mjetet financiare të Rusisë që ndodhen të bllokuara nëpër bankat e Evropës dhe të ShBA-së?! A do të zhbllokohen ato dhe t’i kthehen Moskës apo do të vazhdojnë të mbeten të bllokuara?!

A do të përgjigjet ndokush për krime lufte dhe për krime kundër njerëzimit?

Cili do të jetë fati i Vladimir Putinit, të shpallur përgjegjës për krime lufte apo për krime kundër njerëzimit? A do t’ia dorëzojë Moska Hagës që ai të përballet me drejtësinë ndërkombëtare? A është normale që liderët perëndimorë të komunikojnë me të apo edhe të takohen me të?! Të takohen me njeriun të cilin e kanë fajësuar për krime lufte! 

Po qe se askush nuk përgjigjet për krime lufte apo për krime kundër njerëzimit, atëherë del se Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë vlejtka vetëm për popujt e vegjël apo për popujt e pambrojtur. A do të përgjigjet ndokush për ndarjen e fëmijëve prej prindërve të tyre?! A mban përgjegjësi ndokush për vrasjen e popullsisë civile?! A përgjigjet dikush për ekzekutimin e robërve?! A përgjigjet dikush për torturimin e robërve të luftës? Në këto përmasa, kjo s’ka ndodhur as në mesjetë. 

Po sanksionet ndaj Rusisë, do të hiqen apo do të vazhdojnë të jenë në fuqi?! Po tregtia midis vendeve të Perëndimit dhe Rusisë do të rivendoset apo do të vazhdojë të mbetet e ngrirë?! Ç’do të ndodhë me naftën dhe gazin natyror rus?! Naftësjellësit dhe gazsjellësit do të çojnë naftë dhe gaz drejt Evropës apo embargoja do të vazhdojë edhe për një kohë?! 

Kush do t’i çminojë fushat e minuara të Ukrainës, kur dhe me çfarë çmimi? Kush do ta rindërtojë Ukrainën e shndërruar në gërmadhë? Sa vjet do t’i duhen Ukrainës për ta rimarrë veten? Kush do ta ndihmojë Ukrainën në periudhën pas luftës?! A kanë llogari Fuqitë perëndimore t’i hyjnë kësaj pune pa pasur një interes strategjik? 

Çdo marrëveshje që e nxjerr ngadhënjyese Rusinë, me automatizëm e nxjerr humbëse ShBA-në, NATO-n dhe BE-në. Fitorja ruse do t’i trimëronte edhe aleatët e saj në Azi. Do të ngazëlleheshin edhe vendet e BRIKS-it, bashkë me kryetarin e Koresë së Veriut, Kim Jong-un. 

Mosndëshkimi i Rusisë ia çel rrugën ariut të veriut për inkursione të tjera drejt Evropës. Rusia e pandëshkuar do të vazhdonte politikën e saj destruktive dhe luftënxitëse në Ballkanin Perëndimor. Do ta trimëronte satelitin e saj – Serbinë, për të intensifikuar aktet terroriste në Kosovë dhe në vendet e tjera të rajonit.

Mandati i një presidenti zgjat katër vjet apo tetë vjet, kurse interesi strategjik i  një fuqie globale zgjat me dekada, në mos dhe më tepër. Ndalja e luftës në Ukrainë nuk është çështje e lehtë. In ultima linea, kryetari Zelenski mund të thotë: “Me këto kushte, unë nuk e nënshkruaj marrëveshjen e paqes”. Pa nënshkrimin e palëve ndërluftuese, zotërimet ruse në Ukrainë do të konsideroheshin pushtim.          

Çfarë statusi do të ketë Ukraina? Do të jetë shtet asnjanës, apo do të jetë anëtare e NATO-s dhe e BE-së?!       

Pikëpamja: “Le të marrë Rusia 27% të territorit të Ukrainës, kurse si kompensim, Ukraina të pranohet në NATO”, nuk është e drejtë. Nuk arsyetohen gjithë ato viktima për një epilog të tillë. Këtë e dinë më së miri prindërit e djemve të vrarë, e dinë fëmijët e mbetur jetimë, e dinë gratë e reja të mbetur pa bashkëshortët e tyre. Shteti dhe kombi ukrainas ekzistojnë pavarësisht nga ç’thotë Putini. Nuk ka nevojë të vriten dhe të plagosen qindra mijë ukrainas që Putini më në fund ta njoh të drejtën e Ukrainës për shtetësi. 

Xhelal Zejneli             

Dr. Dritan Demiraj

Nderi i Kombit/

Me rastin e 112 vjetorit të Forcave të Armatosura të Republikës së Shqipërisë dëshiroj ti shpreh mirenjohjen dhe respektin më të lartë çdo kolegu burrë dhe grua në uniformë me të cilët kaluam së bashku 35 vitet më të vështira, profesionale, dinjitoze dhe të bukura të jetës tonë.

Forcat e Armatosura kanë në gjirin e tyre njerëz të ndershëm, dedikuar, profesioniste dhe që e duan kombin, të cilët edhe pse më të keqpaguarit në raport me institucionet e tjera të vendit gjatë të gjitha qeverive, kane shërbyer me devotshmëri, profesionalizem dhe kane bere sakrificat me sublime në mbrojtje të Atdheut, Pavarësisë, Sovranitetit dhe Sigurisë Kombëtare, garantimit të lirisë, paqes e stabilitetit në rajon dhe ne botë nën Flamurin Kombëtar.

Profesionalizmi dhe sakrifica juaj ka shfaqur cilesite te mire te Kombit Shqiptar te cilat jane pasqyruar ne vazhdimesi ne misionet paqeruajtese ne Bosnje, Gjeorgji, Sudan, Çad, Mali, Irak, Kosovë, Liberi, Bregun e Fildishte, Estoni, por ne veçanti gjate misioneve luftarake ne Afganistan ‘Eagle 1-8’ duke sakrifikuar edhe jetet tuaja.

Me kete rast kujtojme heronjte tane te cilet rane ne krye te detyres kolegun tone Kapiten Feti Vogli, Rreshter Mareglen Brahmati por edhe koleget e tjere. Qofte i paharruar kujtimi i tyre.

Qeveria Shqiptare ka detyrimin te vazhdoje më me intensitet mbeshtetjen e forcave te armatosura, te rrise buxhetin per mbrojtjen, te permiresoje pagesen e tyre, te modernizoje me tej infrastrukturen e stervitjes, punes, jeteses ne menyre qe te rriten me tek aftësite trajnuese dhe kapacitetet operacionale, te rrisin me tej bashkepunimin me FSK-ne për të qenë gjithmonë të gatshëm në përgjigje të misionit, situatave dhe sfidave që parashtron koha, si dhe detyrave të cilat burojnë nga Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë dhe angazhimet në kuadër të NATO dhe SHBA-ve.

Si perfundim, do deshiroja qe me kete rast te falenderoja per mbeshtetjen e jashtezakonshme qe kane dhene SHBA-te per FA Shqiptare ne vazhdimesi qe nga anetaresimi ne NATO dhe deri tek modernizimi i vazhdueshem i tyre.

Shpresojme qe se shpejti edhe forcat profesioniste te FSK-se te behen pjese e aleances me te madhe politiko ushtarake ne bote NATO-s.

Te nderuar kolege!

Zoti ju bekofte ju dhe familjet Tuaja.

Shqiptarët e ngritën flamurin tonë kombëtar në Bashkinë e Philadelphias.

Nga Dr. Sadik Elshani

Ka vitë që në Philadelphia është krijuar një traditë e bukur, ngritja e Flamurit Kuqezi në sheshin e bashkisë. Kështu ndodhi edhe sot kur u zhvillua ceremonia madhështore e ngritjes së flamurit në Bashki. Për komunitetin shqiptaro – amerikan të Philadelphias me rrethinë kjo veprimtari nuk është thjeshtë një akt ku ngritet flamuri në mënyrë mekanike, por është shndërruar në një festë të bukur e madhështore ku mblidhen shqiptarët të veshur me rrobat më të bukura, shoqëruar me simbolet tona kombëtare, këndojnë e vallëzojnë, shprehin krenarinë e të qenit shqiptar, shpalosin vlerat tona kombëtare para qytetit të Philadelphias. Ngritja e flamurit kuqezi në bashkinë e Philadelphias, vendlindjen e ShBA-ve është nder për Shqipërinë e gjithë shqiptarët, posaçërisht për bashkësinë shqiptaro – amerikane të Philadelphias. Por, edhe flamuri ynë hijerënd e zbukuron qiellin e Philadelphias, sepse ai është flamuri i lirisë që mishëron e pasqyron shpirtin e pastër, karakterin e fortë dhe vlerat e larta morale, dinjitetin e kombit tonë. Atë nuk e shëmtojnë njollat e pushtimit të tokave të huaja, robërimit të popujve të tjerë. Flamuri ynë është vetëm flamuri i lirisë. E ku më bukur shfaqet ai shpirti i lirisë sesa në qytetin e Philadelphias, vendlindjes së Shteteve të Bashkuara të Amerikës?!

Këtë ceremony madhështore e hapi kryetari i shoqatës “Bijtë e shqipes”, z. Dritan Matraku, i cili përshëndeti dhe falenderoi të pranishmit. Merrnin pjesë edhe përfaqësues të Bashkisë e Këshillit Bashkiak: këshilltari, Michael Driscol, Deputy City Representative, zonjusha Kyra Harris, zonjusha Ngan Tran, nga Office of Immigrant Affairs, si dhe ca konsuj të nderit të akredituar në Philadelphia. Pastaj z. Matraku uroi 112 Vjetorin e Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë dhe porositi që të jemi të bashkuar, sepse së bashku mund të bëjmë më shumë. Ai u rikujtoi të pranishmëve se kjo veprimtari është një vazhdim i veprimtarive të suksesshme që shoqata jonë ka zhvilluar kohëve të fundit: hapja e godinës së re më 13 tetor, emërimi i një pjese të rrugës ëillits me emrin e Gjergj Kastriotit – Skënderbeut më 17 nëntor dhe më 24 nëntor, Mbrëmja e Madhe e Flamurit – festë madhështore me darkë e muzikë.

Fjalën e rastit e mbajti z. Sami Zeka, anëtar i Këshillit Drejtues të shoqatës. Zoti Zeka foli për rëndësin e 28 Nëntorit në historinë e popullit tonë, përpjekjet e të parëve tanë gjatë historisë, por edhe për përpjekjet e shqiptarëve në Philadelphia e Amerikë për një jetë më të mirë. Zoti Zeka vuri në pah vlerat e popullit tonë: qëndresën, përpjekjet ndër shekuj për liri e pavarësi. “është një ndjenjë e posaçme kur festohet në Philadelphia” – u shpreh ai. Pastaj ai falenderoi qytetin e Philadelphias që na ka pranuar në mesin e vet dhe na mundëson të rrisim fëmijët tanë, ta ndërtojmë jetën tonë.

Këshilltari i Këshillit Bashkiak dhe miku i madh i komunitetit shqiptaro – amerikan të Philadelphias, z. Michael Driscol, të pranishmëve u uroi mirëseardhjen në Bashki (City Hall), simbolin e lirisë jo vetëm për Amerikën, por për tërë botën. Kujtoi historinë e Skënderbeut dhe veprimtaritë e shoqatës që u cekën më lart, pjesëmarrës i së cilave ishte edhe vetë ai. Si gjithmonë kur është në mesin tonë edhe në këtë rast ai na porositi që ta ruajmë gjuhën, trashëgiminë dhe traditat tona kombëtare, sepse edhe ai është pasardhës i mërgimtarëve të mëhershëm.

Zonjusha Ngan Tran falenderoi për ftesën për këtë veprimtari madhështore, duke uruar: Gëzuar festën! Ajo ftoi komunitetin tonë për bashkëpunim dhe ofroi ndihmën për emigrantët shqiptarë. Zonjusha Kyra Harris gjithashtu uroi për festën dhe shprehu kënaqësinë e saj që ndodhet në këtë ceremoni mbresëlënëse. Ajo foli me fjalë dashamirësie për shqiptarët të cilët tani janë bërë pjesë e jetës së qytetit të Philadelphias. Zonjusha Harris ia dorëzoi zotit Matraku Proklamatën me të cilën Kryebashkiakja, Sheryl Parker, e shpallte 26 nëntorin 2024 si Ditën e Shqipërisë në Philadelphia. Pastaj ajo lexoi pjesë nga kjo Proklamatë ku përshkruhej rrugëtimi i popullit tonë nga periudha e ndritur e Skënderbeut, nga 28 nëntori i vitit 1443 deri të 28 nëntori i vitit 1912, miqësinë e Shqipërisë me Amerikën, kontributin e shqiptaro – amerikanëve në të gjitha fushat e zhvillimit të SHBA-ve, si dhe përpjekjet e tyre për të shërbyer si urë bashkimi e bashkëpunimi në mes të popullit shqiptar dhe atij amerikan.

Pastaj në sallën ku u zhvillua ceremonia jehoi kënga dhe vallja shqiptare. Veprimtaria e sotme kishte edhe diçka të veçantë që nuk kishte ndodhur më parë: merrnin pjesë pjesëtarët e Philadelphia City Trooper Colony, një grup ceremonial të veshur me uniforma tradicionale ceremoniale. Ata me lëvizjet e demonstrimet e tyre ushtarake e bën edhe më të bukur këtë veprimtari. E falenderojmë zotin Shpëtim Daku, i cili kishte siguruar pjesëmarrjen e tyre. Ngritjen e flamurit këtë vit e bën mësueset e nderuara të shkollës shqipe, “Gjuha jonë”, zonjat Afërdita Muzaqi e Mimoza Sotiri. është ky një nderim që shoqata jonë u bën anëtarëve të dalluar.

Eldion Pajollari një biznesmen i njohur në komunitetin tonë dhe një kontribues i madh i shkollës shqipe e ka bërë traditë duke sjellë kafe dhe ëmbëlsira për pjesëmarrësit në këtë ceremoni.

Por, kjo veprimtari nuk mbaroi me kaq. Zoti Enver Parllaku, një veprimtar i dalluar i komunitetit tonë na kishte ftuar për një kafe/drekë në restorantin e tij, “Capri”, të hapur vetëm disa javë më parë. Tani kjo është bërë një traditë e bukur pas ceremonisë së ngritjes së flamurit, sepse Enveri na ka ftuar edhe viteve të tjera kur drejtonte një restorant tjetër. Dreka në këtë mjedis të mrekullueshëm kaloi për bukuri, atmosferë vëllazërore, biseda të ngrohta të shoqëruara me pije e ushqime të shijshme – sofër tipike shqiptare. Falenderojmë vëllezërit Parllaku për mikpritjen, bujarinë dhe atdhetarizmin e tyre, duke u dëshiruar suksese e punë të mbarë në restorantin e tyre të rregulluar për bukuri.

Të gjithë motra e vëllezërve shqiptarë kudo që ndodhen në botë: Gëzuar 28 Nëntorin – Ditën e Flamurit, Festën tonë Kombëtare!

Philadelphia, më 26 nëntor 2024

Dhimbshëm e morëm lajmin e ndarjes nga kjo botë për njeriun dhe profesorin e ndritur Sami Repishti. Të privilegjuar që e kemi takuar bashkë me Qemalin, intervistuar, ka shkruar parathënien për librin tim dhe më ka dorëzuar cmimin e mirënjohjes nga Forumi për Demokraci. Kjo elitë intelektuale par excellence në Diasporë që punoi aq fort për Kombin do të ngelet në Panteonin e kulturës kombëtare. Si homazh po sjell intervisten me prof. Sami Repishtin, një intervistë që është histori, kulturë dhe dëshmi kombëtare.

Dritë paci! Vepra që latë pas u perjetësoftë!

Ngushëllime familjes dhe Kombit!

Profesor Sami Repishti njeriu që dëshmon për ferrin komunist

Bisedoi Këze Kozeta Zylo

Profesor Sami Repishti është figurë e ndritur e Kombit shqiptar, ai është dëshmitar okular i ferrit komunist, ku për pasojë u burgos me vite të tëra, në Shqipërinë komuniste (1946-56), dhe Jugosllavinë komuniste (1959-60). Këtë kalvar vuajtje e hoqën mbi shpinën e tyre dhe familja e tij e shumëvuajtur. Si një intelektual erudit, ai me shkrimet e tij ka dhënë një kontribut të vyer në publicistikë, letërsi dhe politikë. Mesazhet që përcjell herë pas here per Shqiperine dhe Kosoven, janë të qarta, si para auditorit amerikan e deri në shtepinë e Bardhë, ai shpreson, se një ditë do të vijë demokracia e vërtetë dhe Liria e plotë në Mëmëdheun tonë të shumëvuajtur dhe për të gjithë familjen njerëzore…një dhe e pandarë!

Profesor Repishti, ju jeni një prej viktimave të terrorit komunist, si ish i burgosur i atij regjimi c’mund t’ju thoni lexuesve të shumtë, për vitet tuaja në burgjet famëkeqe të Shqipërisë?

Kam qenë viktimë koshiente e terrorit komunist në Shqipëni. Kam kundërshtuar me bindje regjimin komunist që në ditët e para, sepse që në fillim “Shteti” filloi shtypjen dhe ushtroi terrorin. Kam dëshmuar arrestime, burgosje, ekzekutime publike pa gjyq, dhe atmosferën e frikës që krijon cdo terror, pavarësisht nga ngjyra. Jam nji deshmitar okular. Arsyeja e dytë e revoltimit dhe e veprimtarisë anti-qeveritare ishte atmosfera thellësisht kundërshtare e popullsisë së Shkodrës, qytet dhe fshatra. Kjo atmosferë u acarua akoma më shumë në muajtë e parë të vitit 1945, me persekutimet sistematike të klerit katolik shqiptar, me qendër në Shkodër. Shpresa e qeverisë komuniste se me persekutimin e klerit katolik do të fitonte “simpatinë” e pjesës myslimane u shua me shpejtësi, dhe u zëvendsua me nji frymë solidariteti qytetar shkodran që u revelue ma vonë gjatë gjyqeve të vazhdueshme, ku të akuzuarit ishin myslimanë e katolikë. Kjo atmosferë ka orientuar edhe veprimtarinë time. Arsyeja e tretë ka nji dozë naiviteti djaloshar. Shpresonim se “Aleatët e mëdhenj” anglo-amerikanë do të ndërhynin diplomatikisht për të dënuar regjimin e posavendosur, dhe te krijonin kondita për nje zhvillim demokratik të vendit, e të shoqënisë shqiptare. Kjo nuk ngjau! Europa ishte e lodhur nga Lufta e dytë Botërore, dhe kishte nevojë për rindërtim të vendeve të shkatërruara nga lufta, Shqipëria hyri nën tutelën jugosllave të shokut Tito, i cili ishte nje satelit i B.S. dhe Stalinit. Shqipëria ishte kështu sub-satelit i kampit socialist. Në këtë pozitë nënshtrimi të plotë, Shqipëria nuk kishte konditat e nevojshme për të vepruar lirisht. Ajo u bind verbërisht instruksioneve të Beogradit, i cili kishte planet e tia “imperialiste” ndaj Shqipërisë: kolonizimin e vendit politikisht, ekonomikisht, dhe sllavizimin e shoqënisë shqiptare, si dhe zgjidhjen e përhershme të problemit të Kosovës, mundësisht me inkorporimin e Shqipërisë në Jugosllavi në formën e nji republike të shtatë jugosllave. Nji skenar i këtillë i tmerrshëm, natyrisht lehtësonte punën tonë propagandistike “kundër pushtetit”, dhe gjente jehonë të madhe në popullsinë e Shkodrës, një qytet me histori shekullore konfliktesh kundër sulmeve sllave (serbe e malazeze). Por “MOMENTI” politik ishte kundër nesh. Pika kulmore e pakënaqësisë së përgjithshme u arrit më 9 shtator 1946, kur fshatarët e Postribes (në rrethe të Shkodrës) sulmuan me armë qytetin, luftuan nëpër rrugët e qytetit, por u thyen me humbje të mëdha. Si rrjedhim, filloi vala e ekzekutimeve pa gjyq, dhe e arrestimeve masive në qytet e rrethe. Viktimat e pushkatuara ishin më shumë se 100, ndërsa numri i të arrestuemve, sidomos në qytet, kaloi shifrën 1.200 të ndryme në 11 burgjet e Shkodrës. Në këtë valë terrori u përfshiva edhe unë, së bashku me një grup studentësh aktivë. Torturat e përdoruna kundër “armiqve të popullit” nuk mund të përshkruhen. Disa të arrestuar kryen vetëvrasje duke mos duruar dhimbjet. Shume të tjerë u sakatuen për jetë. Pjesa tjetër, përfshi edhe mua, kaluan 14 muaj në hetuesi, para se të dilnin në gjyqe -të hapura dhe të fshehta- ku dënimet jepeshin simbas udhëzimeve të organeve partiake. Kjo shkelje kaq flagrante e ligjit ishte “norma” e vendosur nga “diktatura e proletariatit”. Unë u dënova, më 27 nëntor 1947, me 15 vjet burgim të rëndë e punë të detyrueshme. Nga ky dënim kam vuajtur 10 vjet në burgun e Shkodrës, dhe kampet e shfarosjes së Bedenit e Maliqit, dhe në kënetat e Myzeqesë, aerodromin e Beratit dhe të Rinasit(Tiranë) nga ku jam liruar (1956). Trajtimi ynë nga rojet në burgje ka qenë thjesht shtazarak. Asnji ligj nuk mbronte të burgosurit që ishin lanë në mëshirën e oficerëve kriminelë dhe rojeve të kuqe të indoktrinueme, e të egërsuar nga “edukimi i propagandës ditore” të dhënë nga komisarët politikë, dhe njekohesisht viktimë e nivelit tyre shumë të ulët arsimor (shumë ishin analfabetë). Ata urrenin me gjithë shpirt “shkollarët armiq të popullit e të partisë”. Deri në vitin 1951 kemi pasë vetëm nji racion bukë për 24 orë. Mbas viti 1951 na kanë ushqyer me supë fasulesh pa asnji ndryshim me muaj të gjatë. Në kampe kishin patate, fasule dhe lakra të ziera me ujë e kripë, dhe pothuajse pa vaj. Ky ushqim vrau dhe sëmuri shumë të burgosur, sidomos pleqtë. Terrori i kampit është vështirë të spjegohet: i përditshëm, që në mëngjes deri në darkë. Nga një herë, edhe nata kalohej jashtë, të lidhur për peme ose shtylla druri. Puna ishte e rëndë, norma e lartë, konditat shumë të vështira, dhe nën frikën e kamxhikut të rojeve që e përdornin pa mëshirë. Ne punonim në uje të moçaleve deri në brez, me shushunja që na pinin gjakun. Një trajtim më të egër se të tjerët kishin “shkollarët armiq të popullit e të partisë” që kishin “helmuar mendjet e fshatarëve të varfër”. Çdo mbrëmje, rreshtat e gjatë të sëmurëve, pleqve dhe atyre që nuk kishin fuqi të mjaftueshme për punë e që nuk plotësonin “normën“ nuk lejoheshin për të marrë racionin e bukës as për të shkuar në krevat deri në mesnatë. Të nesërmen, të këputur nga uria e nga pagjumësia ktheheshin në kanal me këmbënguljen e atij që kërkon plotësimin e “normës“ për të siguruar bukën e gojës. Ka mjaft libra të botuar në Shqiperi që tregojnë me hollësi këtë regjim tmerri në burgje dhe kampe, disa herë në përpjestime të pabesueshme, por të shumtën e rasteve të paaftë për të përshkruar si duhet monstruozitetin e diktaturës. Më kujtohet një tregim i kampeve naziste. Nji i burgosur i lutej rojes naziste ta vrasë se nuk duronte torturat. Roja qeshte dhe thoshte: Jo! ”Duhet të jetosh e të tregosh atë që ke parë,” vazhdonte roja,” dhe jam i sigurt se bota nuk do të besoj tregimin tënd. Atëhere, do të jete vdekja e vërtetë për ty”. E pabesueshme!

Ç’ju detyroi ju në atë udhëkryq ku ndodhej Shqipëria, të ktheheshit në Atdhe, kur ju mund të bënit një jetë shumë më komode, në Itali?

U ktheva në Shqipëri për të ndihmuar rezistencën kundër okupatorit. Si çdo i ri (në moshën 18-19 vjecare) sidomos një i ri me arsim të lartë, isha i bindur se atje në malet e Shqipërisë ishte vendi im. Qëndrimi në Itali u bë moralisht i padurueshëm. Njëkohësisht, mosnjohja e realitetit shqiptar ndihmoi në formimin e nji bindje të këtillë. Personalisht, isha i ndarë në mes bindjes sime, se Shqipëria kishte nevojë për kuadro të arsimuar në Europë që të ndihmohej zhvillimi ekonomik e shoqëror i saj; nga ana tjeter, Italia ishte një shtet okupator i vendit tim, dhe ishte detyra e të gjithëve ta luftojmë pa kompromis. Qëndrimi im në Itali, në fakt, ishte nji formë kompromisi që nuk mund ta pranoja më gjatë. Kështu që vendosa të kthehem posa kalova provimet e vitit të parë, qershor 1943.

Ju në botën çnjerëzore të burgut u takuat dhe me dashurinë, me viktimat e atij sistemi, por që me botën e tyre të pasur shpirtërore, ju e mundët kërcënimin e vdekjes, si ndiheni për këtë?

Në “boten çnjerëzore të burgut”aty ku fshihet tortura dhe ku sundon pa ndërprerje kërcënimi i vdekjes, të gjithë ndihen të dënuar me vdekje. Një ndjenjë njerëzore që dashuron jetën, e përbuzë vdekjen, është dominante në situata të këtilla. Kjo ndjenjë e përbashkët e rrezikut iminent nxitë mëshirën dhe dashurinë për njeri tjetrin, dhe të të gjithëve për çdonjerin individ që vuan: viktimën. Kjo ndjenjë njihet me emrin solidaritet.: solidariteti i të dënuareve me vdekje, i të torturuarëve, i të përbuzurve, i të përndjekurve, i të gjithë atyre që keqtrajtohen ose e ndjejnë veten “më pak se njeri”, inferior, qytetar të dorës së dytë, të nxjerrur jashtë kufijve të shoqërisë njerëzore. Solidariteti i të burgosurve është ilaçi i mbijetesës. Jo vetëm sepse në shoqëri me të tjerët bashkëvuajtës, solidariteti largon mjerimin e vetmisë mbytëse, por solidariteti ofron mundësine për të ndihmuar tjetrin, vllaun në vuajtje, dhe ky akt lartëson sedrën personale të të burgosurit, ai jep si të thuash, nje dimension të ri arsyes për të mbijetuar me nje sens krenarie të pakrahasueshme.

Persekutoret akoma nuk e kanë pranuar fajin publikisht, për toturat që u bënin të dënuarve, internuarve, syrgjynosurve, a ju frikëson kjo gjendje fluide dhe pse?

Po, frikësohem. Mosnjohja e mospranimi i krimit-fajit nga fajtori nuk ndihmon procesin e “catharsis” që ngjet në situata të këtilla. Nji zhvillim fatkeq lejon HARRESEN, që në këto raste për mua, është vdekja e dytë e viktimës. Aty ku mbretëron errësira, aty kultivohet krimi. Breznitë e reja po rriten pa njohë të vërtetën mbi sistemet totalitare, mendimet dhe aktet e tyre, e sidomos shkatërrimin e pariparueshëm të pëlhurës shoqërore të vendit. Diktatura komuniste në Shqipëri ka vrarë elitën, ka toleruar mediokritetin, dhe ka lartësuar fundrritë e shoqërisë. Fibra morale e kësaj shoqërie është dëmtuar aq rëndë sa që sot mendohet për së mbrapshti, dhe punohet pa asnji skrupull moral. Nje brezni e tërë eshtë humbur, dhe kam frikë se edhe nje tjeter e dytë do të sakrifikohet në llumin që mbuloi vendin për nje gjysme shekulli.

A mendonit në burg se një ditë do të vinte “Dita e Lirisë”, dhe a kishit plane për këtë Ditë të madhe në mendjen tuaj në fshehtësi, me bashkëvuajtësit tuaj?

Po! Shpresa për lirim nga burgu është e përhershme tek cdo i burgosur. Ajo na mbante të gjallë. “Ditën e lirisë” e prisnim të vinte me lëkundje sismike në vendin tonë. Ndërtesa komuniste dukej e fortë në sipërfaqe, por ajo përmbante nji seri kontradiktash të paevitueshme, karakteristike për çdo diktaturë. Njeriu i shtypur lufton për liri, dhe kurdo herë që i jepet rasti ai, ose ajo, shpërthen. Në shumë raste elemente të diktaturës kanë brejtje ndërgjegje, humbin enthusiasmin fillestar “revolucionar’, pendohen dhe kërkojnë per te reparuar dëmin e shkaktuar për të ndihmuar viktimat. Kjo është një karakteristikë universale. Këtë proces e kemi parë edhe në Shqipëri- edhe në burg. “Planet për të ardhmen e vendit tonë” kanë qenë subjekti kryesor i çdo bisedimi në burg. Ka pasë mjaft ndasi në opinionet e të burgosurve të edukuar, sidomos tek ata që kishin “bagazhe” të së kaluares në kurriz. Por të rinjtë idealistë e pa “bagazhe’ ishin entuziastë se do të vinte dita kur mendja dhe aftësia e tyre do të viheshin në shërbim të atdheut. Unë kam ëndërruar gjithëherë nje Shqipëri të lirë, të pavarur, demokratike, të bashkuar dhe perëndimore (tani europiane). Përgatitja ime arsimore dhe edukimi politik para, dhe gjatë burgut më kanë kondicionue për nje qëndrim të këtille. Akoma sot, mendoj si më parë. Idealizëm djaloshar? Ndoshta! Por nuk mund të heq dorë nga ai qëndrim, sepse për mue do të ishte vdekja ime morale. Kjo ndoshta shkakton edhe pesimizmin tim sot me klasën politike shqiptare e gjendjen në Shqipëri.

Në ato skuta të errta nëntokësore a kishte ndonjë ushtarak, që dhe pse mbante kërbaçin në dore së jashtmi, shpirti dhe sytë i flisnin diçka tjetër?

Po! Ka pasë “qënie njerëzore” në burgjet komuniste. Më kujtohet “Reshter Jonuzi nga Berati” dhe nji kapter nga Vlora (emni nuk më kujtohet) që kanë rrezikuar shumë për të na ndihmuar në ditë të vështira. Është e papërshkrueshme ndjenja e lehtësimit që mbush zemrën e të burgosurit kur “polici’, ose “oficeri” nuk zbaton urdhërat e superiorit për torturë. Aty duket sikur ushqehet shpresa se ka akoma zemër-bardhë në këtë botë të së keqes, ku ata “që i ka zënë rreziku” e në kondita të vështira rrezikojnë jetën e tyre për të lehtësuar vuajtjet e të tjerëve. Elementë të këtillë ngjallin besimin në mirësinë e natyrës njerëzore…edhe në konditat më anti-njerëzore.

Ju keni qenë direkt punëtor krahu në tharjen e Kënetës së Maliqit, në ç’kushte punonit atje?

Është e vështirë të përshkruhet Maliqi. Është shkruar diçka për këtë “njollë të zezë” të historisë sonë. Maliqi ka qenë nji kamp punë cfarosje, ku shqiptari vritej nga shqiptari me urdhër nga “shoku Tito” në Beograd – e vritej me dru, me hekur, me mbytje në ujin e kënetës, me urim, me pagjumësi, me punë jashtë fuqive njerëzore, me çveshje lakuriq në netët e ftohta, ose i lidhun për shtylle etj. Perveç kësaj, komanda e kampit, nxiste të burgosurit ordinerë, një ushtri e vërtetë elementësh të degjeneruar, si dhe ish komunistë të penduar, për të spiunuar, provokuar, dhe rrahur të burgosunit politikë. Kjo na detyroi të mbrohemi kolektivisht dhe të frikësojmë me hakmarrje sulmuesit.

Si i shpëtuat atij regjimi, dhe si e realizuat ëndrrën tuaj për të shkelur tokën e bekuar Amerikën?

Që nga dita e lirimit nga burgu (korrik 1956) deri në ditën e largimit pa entuziasëm nga toka-nënë (gusht 1959), kam qenë i përbuzur e i përndjekur nga Sigurimi (kam zbuluar dy agjentët që më kanë survejuar). Tre ditë para largimit, një shok që punonte në Polici me njoftoi se isha në listë për arrestim. Kontaktova nji ish shok burgu që kishte shtepinë afër kufirit dhe vendosëm datën e mënyrën e arratisjes. Ai më ndihmoj në udhëtim deri sa kalova kufirin pa asnjë incident. (Ma vonë, ai u vra në tentativë arratisje). Një experiencë të këtillë e kam pasë edhe në tetor 1956, gjatë revolucionit hungarez. Ai më njoftoi se isha njeri nga të 400 personat e caktuar për ekzekutim në rast se fillonte revolucioni në Shqipëri. Në Jugosllavi jam mbajtur një vjet në burg i akuzuar si “pro-perëndimor”. Më vonë në kampe refugjatesh në Jugosllavi dhe Itali, ku kam aplikuar për azil politik dhe të drejtën për emigrim në SHBA. Për fat kërkesa ime është aprovuar brenda 24 orëve. Kam arritur në New York më 9 prill 1962. Kam marr nënshtetësinë amerikane në janar 1969.

Gjatë qëndrimit në Amerikë, kishit kontakte me familjen?

Vetëm deri në vitin 1967. Më vonë jo. Edhe kjo gjendje ka qenë nji torturë e vërtetë, sidomos për arsye të nanës plakë që vdiq pa e parë përsëri. Gjithashtu u këput edhe ndihma financiare që dërgoja cdo muaj-për bukën e gojës!

Dhe tani një pyetje intime, në kohën që ishit student në Itali, kishit ndonjë të dashur atje, dhe cili ishte premtimi juaj kur u ndatë nga ajo?

Gjatë jetës studenteske kam qenë “miu i librave”. Nuk kam përballuar situata emocionalisht të vështira…

Ju keni dëshmuar herë pas here për krimet monstruoze të diktaturës komuniste para auditorit amerikan, ashtu edhe në qarqet zyrtare federale, deri në Shtëpi të Bardhë, keni hasur ndonjë reagim negativ nga politikanët amerikanë?

Jo! Përkundrazi. Administrata amerikane e ka njohë mirë gjendjen në Shqipëri, sidomos nga raportet e ambasadave franceze dhe italiane në Tiranë. Unë kam bashkëpunuar ngushtë me Amnesty International për të drejtat e njeriut, dhe kam ndjekur për së afërmi zhvillimin e gjendjes në Shqipëri.

Cilat kanë qenë disa nga takimet tuaja me elitën e Diasporës, ku ju keni debutuar për vite të tëra si President i Këshillit Kombëtar Shqiptaro-Amerikan, për çështjen Kombëtare, dhe cilat janë simpoziumet e organizuara nga ju për Kosovën para Pavarësisë së saj?

Kontaktet për Kosovën me “elitën” shqiptare në SHBA kanë filluar sidomos mbas demonstratave të 1968-s në Prishtinë, problemi i Kosovës ka zënë vendin e parë në veprimtarinë time. Une kam dëshmuar në Kongres që në prill 1965, dhe besoj të jem i pari shqiptar. Ka dy arsye që Kosova ka zanë vendin e parë:

E para, Shqipëria komuniste ishte shtet i pavarur dhe anëtare e OKB.-s. Pavarësia dhe integriteti tokësor ishin të siguruara nga Bashkësia ndërkombëtare. Po të binte komunizmi, Shqipëria do të bëhej edhe e lirë, dhe natyrisht e pavarur si një shtet i njohur ndërkombëtarisht. Kosova kishte dy “armiq”: kommunizmin dhe serbin. Po të binte komunizmi, Kosova do të mbetej nën Serbinë. Prandej, ne duhej të përqëndroheshim në Kosovë, me qëllim që ta ndihmojmë në rast të përmbysjes së komunizmit në Jugosllavi. Kjo diagnozë politike doli me vend, dhe puna jonë për Kosovën vazhdoi deri në Pavarësi, dhe tani me përkrahje për forcimin e shtetit të ri. E dyta, ka qenë arsye personale. Familja ime ka qenë e internuar në Berat dhe Veliqot të Tepelenës. Ka ekzistuar nji legjislacion komunist që nuk lejonte amnesti për ata që dergohen në kamp për të dytën herë. Kjo don të thonte se çdo aktivitet i imi i hapët kundër komunistëve shqiptarë do të dërgonte familjen në kamp. Nji konsekuencë e këtill nuk justifikohej me aksionin tim, dhe për mua ishte imorale të sakrifikoja familijen për aktet e mia. Për këtë edhe sot jam i bindur se vlerësimi im i situatës në atë kohë ka qenë korrekt. Arsyeja dhe ndërgjegja ime më imponuan orientimin e veprimtarisë sime. Simpoziume e konferenca për Kosovën kemi bërë pothuajse çdo vit. Ajo më e rëndësishmja ka qenë Konferenca Ndërkombëtare për Kosovën, 2 nëntor 1982, ne Graduate Center of the C.U.N.Y. e organizuar nga Prof. Arshi Pipa dhe unë. Morën pjesë 14 profesorë europianë e amerikanë, të cilët folën, pa përjashtim në mbrojtje të Kosovës. Studimet e tyne u botuan në Studies on Kosova (Col.Univ.Press:1984) Po aq me rëndesi janë edhe dëshmitë para Kongresit dhe raportet për Departmentin e Shtetit dhe Shtëpinë e Bardhë. Në ato vite, ne “perfaqsonim” Kosovën në botën e jashtme.

Ju jeni takuar personalisht me Presidentin Rugova, cilat janë disa nga momentet më të rëndësishme që kini fiksuar në memorjen tuaj për këtë Kalorës të Lirisë?

Herën e parë jam takuar me Dr.Ibrahim Rugoven në prill 1990, në Washington,D.C. Nga Kosova erdhën dy grupe:shqiptare dhe serbe me paraqitë pikëpamjet e tyre. Më vonë kontaktet tona kanë qenë të vazhdueshme, dhe kemi pasë bashkëpunim të ngushtë. Në shtator 1986 unë kërkova hapjen e nji Zyre Informative Amerikane në Prishtinë. Kërkesa u refuzua “për mungesë fondesh”. Ajo u hap në 1996, dhe më vonë u bë Ambasada Amerikane në Kosovë. Kërkesa ime u kundërshtue egërsisht nga Qeveria komuniste e Shqipërisë, e cila përpiqej të mbante nën kontroll cdo inisiative që kishte të bënte me Kosovën. Me këtë rast mora nji letër falënderimi nga Dr. Rugova, dhe në 2005 :“Medaljen e Artë të Lidhjes së Prizrenit”. E ndjej shumë mungesën e tij.

Si profesor i doktoruar për letërsinë franceze ç’mendim keni në lidhje me kontributin e Kadaresë për Kombin dhe Letërsinë?

Z. Ismail Kadare ashtë padyshim shkrimtari më i mirë i letërsisë shqipe e që jeton. Uroj që vlera e tij të njihet dhe të çmohet edhe më shumë në botën e jashtme, dhe nga institucionet ndërkombëtare prestigjioze. Në Francë ai adhurohet.

Ju keni punuar një kohë të gjatë si professor në disa shkolla të mesme dhe universitete të Amerikës, çfarë ndryshimi keni vënë re midis edukimit europian, pra universitetit në Itali ku ju studjuat dhe sistemit arsimor amerikan?

Kjo është nje pyetje që kërkon spjegime të gjëra. Shkurtimisht, arsimi në Amerikë, ka një karakteristikë të vetën. Nxënësit e shkollave fillore e të mesme nuk janë nën trysninë e familjeve për të studjuar vazhdimisht, siç është rasti në Europë, e sidomos në Lindjen e Largët. Puna e vërtetë fillon në universitet. Këtu theksohet nevoja e zhvillimit emocional e shoqëror të të rinjve, të cilëve “nuk u grabitet rinia” me punë të rëndë në shkollë. Karakteristika e arsimit amerikan është fryma e lirë në klasë ku mësuesi e nxënësi shkëmbejnë lirisht mendimet e tyne. Ekziston nji tendencë me orientue nxënësin drejt “kërkimit”, pyetjeve të vazhdueshme, dhe për gjithçka, për të kënaqur kurreshtjen jo vetëm për dije formale, por edhe për aspekte të jetës së përditshme. Në mbarim të gjimnazit, nxënesit europianë kanë akumuluar një sasi më të madhe faktesh; por, nxënesit amerikanë kanë nji horizont më të gjerë, mendojnë më sistematikisht, dhe shprehen më lirisht për problemet që ballafaqojnë. Në universitet studimi bëhet rigoroz, më sistematik dhe ofron të rejat e fundit të shkencës artit e letërsisë. Këu në Amerikë ekziston edhe sistemi i “shkollave të zgjedhura” si të mesme ashtu edhe universitete për studentë të dalluar. Shumica e elitës amerikane përgatitet në këto “shkolla” dhe janë të aftë për udhëheqje.

Ju keni qenë vazhdimisht për hapjen e dosjeve, a mendoni se hapja e tyre do të bëhet në rrugë të ndershme nga Partia në Pushtet?

Procesi i hapjes së dosjeve të komunizmit është i nevojshëm dhe i paevitueshëm. Duhet të ndezim dritën mbi dhomat e errëta të diktaturës. Duhet të dalë në shesh e vërteta. Duhet të njohim historinë tonë. Duhet të dimë qëndrimin e shoqënise sonë. Dhe, duhet të peshojmë aktet barbare që u bënë në kurriz të popullit tonë, të dimë thellësine e masën e krimit, të reflektojmë sa poshtë ka ra shoqëria shqiptare, dhe si rrjedhim të mësojmë sa poshtë mund të bjerë shoqeria shqiptare në disa kondita të caktuara. E gjithë kjo nuk ka farë të bëjë me dënime e hakmarrje. Hakmarrja është nji kancer që shkatërron ata që e ushqejnë. Por ne duhet të informohemi mbi të gjitha, të mësojmë nga pësimet e së kaluarës, të dënojmë pa kushte, pa hezitim, pa rezerva “të keqen” që vret, që çnjerëzon, dhe që shkatërron lirinë e dinjitetin e çdo qënie njerëzore, pavarësisht nga bindja politike, gjinia, shtresa shoqënore, cilësitë fizike etj. Hapja e dosjeve na ndihmon në këtë proces informimi të së ardhmes sonë. Përsa kohë që ekzistojnë “hije të zeza” që qëndrojnë mbi kokat tona, shoqëria shqiptare do të lëngojë nga sëmundja e frikës dhe mania e persekutimit. Nuk besoj se klasa politike në Shqipëri ka vullnetin, aftësinë dhe gatishmerinë për nje proces të këtillë.

Cila është familja juaj dhe si u njohët me bashkëshorten tuaj fisnike, znj.Diana Chipi?

Jam kryetar i nje familje të lumtur. Bashkëshortja ime, Diana, ka lindur në Amerikë nga prind gjirokastritë, e flet shqip. Jemi njohur me ndërmjetësinë e të ndjerit Prof.Nexhat Peshkëpia, intelektual me karakter, dhe mik i të dyve. Jemi martuar në gusht 1964 dhe kemi dy femijë: Daren, mjek i martuar me tre femijë; dhe Ava (mban emrin e nënës) avokate, e martuar me dy fëmijë. Si gjysh dhe gjyshe jemi nji çift i lumtur me shtëpinë plot.

Së fundi a shpresoni se tragjedia juaj kolektive siç e cilësoni në librin tuaj: “Në hijen e Rozafës”, do të jetë më së fundmi një frymëzim për një kryqëzatë kundër torturës?

Nuk jam i sigurtë në se shoqëria shqiptare ka mësuar nga e kaluara. Ajo që më inkurajon është se Shqipëria po ecen drejt qytetërimit perëndimor, që sot është Europë e bashkuar. Dokumentet ndërkombëtare që ka firmosur shteti shqiptar përjashtojnë me përbuzje torturën. Vetëm nje situatë e papritur e paimagjinueshme mund të sjellë torturën e zyrtarizuar. Individualisht? Nuk jam i sigurt. Jemi akoma të paedukuar.

Forumi mbarëkombëtar “Alb-Shkenca” ju vlerësoi me titullin më të lartë, si anëtar nderi i Alb-Shkencës, aty ju jeni dhe një anëtar aktiv i saj, si e çmoni këtë forum?

Instituti Alb-shkenca është nje grup shkollarësh shqiptarë, shumica të edukuar në universitete perëndimore dhe tani me shërbime në institucione universitare, ose qendra kërkimesh nëpër botë. Qëllimi i tyre është të bashkohen në nji “tryezë të rrumbullakët” dhe me anë të Internetit të hetojnë, të diskutojnë, dhe mundësisht të keshillojnë autoritet shqiptare në Shqipëri e Kosovo mbi rrugën më të përshtatshme për të zgjidhur problemet që paraqiten sot në hapësinën shqiptare në Ballkan. Qëllimi është i mire, dedikimi është për të lavdëruar dhe puna që bëhet është në nivel të kënaqshëm. Sigurisht, ka të metat e fillimit, por ka gjithashtu edhe premtimin e një të ardhme më të ndritur. Une jam kryelartë që kolegët e Institutit më kanë dhënë titullin “Anëtar Nderi” dhe do të përpiqem ta meritoj.

Ju faleminderit për intervistën, prof.Repishti!

Ishte kënaqësia ime zonja Zylo, për këtë intervistë!

NY, 2009

See insights and ads

Create Ad

All reactions:

44