Satirë nga Rafael Floqi
O, turizëm!
Ky shpëtimtar i çmimeve të larta dhe fundi i paqes për qytetarët! Duket se sektori turistik po na fton në një festë të paqëndrueshme, ku çdo vit sjell ‘lajme të mira’ për sipërmarrësit dhe ‘lajme të këqija’ për ata që mbushin plazhet dhe shtëpitë me turistikë të përkohshëm. Pse?
Sepse ndërsa rreth 2.5 herë më shumë para shpenzohen në turizëm se sa vlera e produktivitetit të shërbimeve që ofrohen, kjo do të thotë që jemi të gjithë në punë me tarifa të larta dhe me asnjë kthim të dukshëm.
Dhe pse po ndodh kjo?
Po, sepse infrastrukturën, që është sa një tufë kashte, e përdorim vetëm një muaj në vit. Po, e keni menduar se çfarë do të ndodhë kur të gjithë duan të qëndrojnë në hotele të vogla dhe shtëpi me dritare që kurrë nuk janë hapur? Po, presioni i çmimeve do të rritet, dhe jo, nuk do të shkojmë në një parajsë ekonomike, por do të kalojmë në një realitet të ngjeshur me duar të zgjatura, kërkesa të paqëndrueshme dhe presionin të na shtrëngojnë më shumë nga kostot. Dhe pas kësaj, kush do të paguajë?
Për më tepër, ndërsa turizmi rritet si një plantacion luksoz, sektori i bujqësisë është përpjekur të mbijetojë si një pemë e thatë në erën e “rilindjes ekonomike”. Shumë nga ato produkte që duhen për të ushqyer turistët i importojmë, duke krijuar një varësi ekonomike të tmerrshme që rrezikon të na çojë drejt krizës.
Turizmi është një mall që të fal kënaqësi dhe të rrit çmimet, por kur të shikosh faturën, do të mrekullohesh!
E gjithë kjo krijon një rreth vicioz: më shumë turizëm, më shumë inflacion, më pak mundësi për qytetarët të konsumojnë, dhe shpenzime më të mëdha. Po, konsumi i qytetarëve është në nivelet më të ulëta që kemi parë pas pandemisë. Dhe jo, asnjë ofertë pushimesh luksoze nuk do të zgjidhë këtë. Pasi këto pushime, si dhe arka e turizmit, bëhen të thjeshta dhe të tjerë për të mbushur xhepat, ndërsa ne harrojmë që kemi nevojë për investime në arsim dhe për ndihmën që mund të na sjellin brezat e ardhshëm.
Po c’po ndodh në Spanjë. Ah, Spanja! Ata po përpiqen të bëjnë një akrobaci të vështirë: duan të mbajnë turistët që sjellin paratë, por pa shkatërruar gjithçka që ka mbetur nga autenticiteti dhe qetësia e saj. Le të hedhim një vështrim satirik mbi këtë problematikë që po e lodh vendin:
Mbipopullimi turistik: Barcelona dhe Palma de Mallorca janë thuajse kaq të mbushura me turistë, saqë po përgatiten të shpallin një “kuotë turistik” për qytetarët lokalë. “Edi, ti do të mund të dalësh në plazh këtë vit, por vetëm për 45 minuta dhe vetëm pas 10 të mëngjesit. Shtimi i turistëve, përveçse është një mundësi e shkëlqyer për t’u bërë milioner, është një mundësi e shkëlqyer për të krijuar një atmosferë… të pashembullt të mbipopullimit!” Dhe ja ku arrin situata: shumë banorë vendosën të krijojnë një turizëm të ri: turizmi “anti-masiv,” ku të ftuarit janë ata që duan të jenë të vetmuar, por me një biletë të shtrenjtë.
Përfundimisht, Spanja është në një luftë të mundimshme: duhet të mbajë turizmin si burim të të ardhurave, por pa e shkatërruar çdo gjë që ka mbetur nga bukuria dhe qetësia e saj. Dhe, siç e dimë, që të mbash ekuilibrin midis flukseve të turistëve dhe jetës së qytetarëve, nuk është një detyrë e lehtë. Të jesh spanjoll, duket se është një sport ekstrem tani!
Epo, duket se Rama s’e ka këtë shqetësim ai ka një mënyrë të veçantë për të paraqitur çdo aktivitet, si një ngjarje që do të ndryshojë botën. Ndoshta është e vërtetë që Shqipëria është ftuar si vend nderi në panairin e turizmit, por është gjithashtu interesante se si Rama e shpalos këtë si një “ofertë të veçantë”. Ndoshta mund të jemi përgatitur të lëmë një “mbresë të veçantë”, por po ashtu, shumë prej nesh janë mësuar të shohin më shumë reklamë dhe më pak përmbajtje.
1. Infrastruktura që do t’ju bëjë të ndiqni GPS-in deri në fund të botës
Po, rrugët tona janë si labirinte, por kjo është pjesa më e bukur e aventurës! Pse të paguash një biletë për të bërë rafting kur mund të bësh “rafting” me makinën në rrugët e “shkëlqyera” të Shqipërisë? Rrugët që janë më shumë si “survival challenge” sesa udhëtime turistike. Në fund të ditës, ju ndihmon të humbni pak kohë dhe të zbuloni Shqipërinë si një zbulues i ri.
2. Shërbimi që të bën të vlerësosh hotelin tënd në shtëpi
Pse të shkosh në një restorant me shërbim të pesë yjeve kur mund të kesh përvojën e një servirësi që duket sikur ka më shumë se një punë tjetër, dhe ka pasur vetëm një orë trajnimi në jetën e tij? Sigurisht, ndihmon në “autenticitetin” e përvojës, dhe të gjithë e dimë që sa më shumë të humbasësh, aq më shumë bëhesh pjesë e kulturës vendase!
3. Marketingu: “Shqipëria, ku çdo pamje është surprizë!”
Turistët duhet të gjejnë Shqipërinë përmes thashethemeve dhe gojëdhënave. Ne nuk kemi nevojë për marketing – mund të shkojmë me metoda të lashta, si “fjala e gojës.” Dhe në fund, do të befasoheni kur të shihni se bukuritë e fshehura që ne nuk i promovojmë janë ato që tërheqin më shumë njerëz. Kjo është si një lojë ku gjithçka është e papritur – çfarë mund të kërkosh më shumë?
4. Diversifikimi: Po, na pëlqen plazhi, por çfarë është kjo ‘turizëm malor’ dhe ‘kulturor’?
Shqiptarët thonë: “Kush ka plazh, ka gjithçka.” Pse të shqetësohemi për malet dhe kulturën kur kemi rërën dhe detin? Bëni pushim dhe kërkoni aventurën tuaj të brendshme, siç është të kaloni orë të tëra duke parë të njëjtën pamje bregdetare të fotografuar në çdo cep të internetit.
5. Mjedisi dhe turizmi masiv: Nëse nuk është shkatërruar, nuk është turistike!
Kur të shkoni në plazhin shqiptar dhe të shihni plehra që fluturojnë kudo, mos u shqetësoni – kjo është vetëm një pjesë e natyrës shqiptare që ka nevojë për një “touch up” ekologjik. Turizmi masiv do të thotë shumë njerëz dhe pak hapësirë për t’u shqetësuar për ruajtjen e mjedisit. Po, ndihmon për të rritur “adrenalinen” e çdo vizitori!
6. Siguria dhe stabiliteti: Shqipëria, ku ndihesh si në një film aksion
Po, ka pasur disa periudha të pasigurta, por sa interesante janë ato për t’u parë nga një perspektivë turistike? Pse të kaloni pushimet duke u ndjerë të sigurt kur mund të përjetoni një adrenalinë të pastër nga ngjarjet e papritura? Shqipëria është si një film aksion, ku gjithçka mund të ndodhë dhe do të shihni zhvillime emocionuese në çdo minutë!
7. Investimet: Vetëm për ata që duan të investojnë në “spektaklin”
Nëse doni të bëni një investim në Shqipëri, jeni gati për një eksperiencë që asnjëherë nuk do ta harroni. Nëse nuk keni para për investime të mëdha, mund të kënaqeni me një hotel që ka gjithçka: shpërbërje graduale, mungesë të ujit të ngrohtë dhe një shërbim që do të bëjë çdo turist të ndjehet si në një eksperiment shoqëror. Por, hej, është Shqipëri!
Ky është “turizmi shqiptar”, një eksperiencë unike ku çdo minutë është një aventurë, çdo hap është një “selfie” dhe çdo problem është një mundësi për të bërë turizëm edhe më të pasur!
Shumë nga ne mund të na pyesim: A është Shqipëria vërtet e përgatitur për këtë ngjarje, apo do të jemi të ngopur me parulla dhe shfaqje të bukura? Do të mbetemi të presim dhe të shohim nëse kjo mbresë e veçantë është vetëm një tjetër fjalë boshe në një mori turistikësh, apo do të ketë diçka konkrete pas gjithë këtij bujë.
Po kështu, modeli i Airbnb, ndërsa mund të duket si një shans për disa, është një shembull i bukur i një ekonomie rentiere. Ah, Airbnb! Çdo familje që ndan një dhomë për turistët është një hap më afër rritjes së çmimeve të pasurive, dhe jo, nuk është si të shesësh ëmbëlsira që rrisin punësimin. Kjo është një festë për pasurimin e disa dhe një shpërndarje të pasurisë që nuk shkon në duar të tjera.
Dhe ndoshta përfundimi i gjithë kësaj mund të jetë si pasthirrma e Kryeministrit: “Po, turizmi është i rëndësishëm, por a mund të bëjmë diçka më shumë se sa vetëm të hedhim fjalë? Kjo është pyetja.”
Pasi përqendrimi i gjithë vëmendjes në turizëm do të na marrë më shumë kohë për ta rregulluar, dhe dëm që po shkaktojmë sot, mund të jetë një ‘përmirësim’ që do të na marrë dekada për t’u shëruar.
Dhe për këtë pyesni spanjollët, portorikanët apo dhe havaianët…jo hajvanët.