SHQIPTARËT E AMERIKËS KËRKOJNË VOTËN E DIASPORËS. EJA PROTESTO…

---

---

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 18 Maj 2024

Në faqet 429 – 433 të “Recueil des traités et des engagements internationaux enregistrés par le Secrétariat de la Société des Nations. — Koleksion traktatesh dhe angazhimesh ndërkombëtare të regjistruara nga Sekretariati i Lidhjes së Kombeve.”, gjejmë shkëmbimin e shkresave midis ambasadorit shqiptar në Beograd, Rauf Ficos, dhe ambasadorit belg po në Beograd, Adhémar Delcoigne, në lidhje me nënshkrimin asokohe të një traktati  tregtar,  të cilat, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

N° 2053. – Shkëmbim shkresash midis Qeverisë shqiptare dhe Bashkimit ekonomik Belgo-Luksemburgas, duke përfshirë një marrëveshje të përkohshme tregtare.

Beograd, 19 shkurt 1929.

Teksti zyrtar në gjuhën frënge i komunikuar nga Ministri i Punëve të Jashtme të Belgjikës. Regjistrimi i këtij shkëmbimi shkresash u bë më 10 qershor 1929.

Legata e Shqipërisë

Beograd, 19 shkurt 1929,

Zoti Ministër,

Unë kam nderin të informoj Shkëlqesinë Tuaj se qeveria ime sapo më autorizoi t’ju deklaroj se Mbretëria e Shqipërisë dëshiron të lidhë një traktat tregtar dhe themelimi marrëdhëniesh me Bashkimin ekonomik Belgo-Luksemburgas.

Në pritje të zgjidhjes së detajeve të kësaj marrëveshjeje, Mbretëria e Shqipërisë deklaron marrëveshjen e saj me përcaktimet e mëposhtme :

1° Regjimi i kombit më të favorizuar do të zbatohet reciprokisht në marrëdhëniet tregtare midis Shqipërisë dhe Bashkimit ekonomik Belgo-Luksemburgas, si dhe në çështjet e themelimit, fiskal, industrial dhe lundrues.

2° Kjo marrëveshje do të hyjë në fuqi dhjetë ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare Shqiptare, Fletoren Zyrtare Belge dhe Memorialin e Dukatës së Madhe të Luksemburgut, duke u kuptuar që Palët Kontraktuese do të bien dakord që publikimi të bëhet në të njëjtën ditë. Ai mund të denoncohet nga secila prej dy Palëve Kontraktuese, duke iu nënshtruar një njoftimi paraprak prej tre muajsh.

Duke kërkuar nga Shkëlqesia Juaj që të më dërgoni një komunikim të ngjashëm, gjej rastin të rinovoj garancitë e konsideratës sime më të lartë.

Ministri i Shqipërisë në Beograd :

(nënshkruar) Rauf Fico

Shkëlqesisë së tij

Zotit Adhémar Delcoigne,

Ministri i Belgjikës,

Beograd

Legata e Belgjikës.

Beograd, 19 shkurt 1929.

Zoti Ministër,

Unë kam nderin të informoj Shkëlqesinë Tuaj se qeveria ime sapo më autorizoi t’ju deklaroj se Bashkimi ekonomik Belgo-Luksemburgas dëshiron të lidhë një traktat tregtar dhe themelimi marrëdhëniesh me Mbretërinë e Shqipërisë.

Në pritje të zgjidhjes së detajeve të kësaj marrëveshjeje, Bashkimi Belgo-Luksemburgas deklaron marrëveshjen e tij me përcaktimet e mëposhtme :

1° Regjimi i kombit më të favorizuar do të zbatohet reciprokisht në marrëdhëniet tregtare midis Bashkimit ekonomik Belgo-Luksemburgas dhe Mbretërisë së Shqipërisë, si dhe në çështjet e themelimit, fiskal, industrial dhe lundrues.

2° Kjo marrëveshje do të hyjë në fuqi dhjetë ditë pas publikimit të saj në Fletoren Zyrtare Belge, në Memorialin e Dukatës së Madhe të Luksemburgut dhe Fletoren Zyrtare shqiptare, duke u kuptuar se Palët Kontraktuese do të bien dakord që publikimi të bëhet në të njëjtën ditë. Ai mund të denoncohet nga secila prej dy Palëve Kontraktuese, duke iu nënshtruar njoftimit paraprak prej tre muajsh.

Duke kërkuar nga Shkëlqesia Juaj që të më dërgoni një komunikim të ngjashëm, gjej rastin të rinovoj garancitë e konsideratës sime më të lartë.

Ministri i Belgjikës në Beograd :

(Nënshkruar) A. Delcoigne

Shkëlqesisë së Tij

Zotit Rauf Fico,

Ministri i Shqipërisë,

Beograd

Artan Nati/

Në periudhën e gjatë të ekzistencës njerëzore, ndodhet një fije e vazhdueshme që përshkon strukturën e ndërgjegjes sonë kolektive, një dëshirë e rrënjosur thellë për epërsi. Që nga kapitujt më të hershëm të historisë sonë e deri në ditët e sotme, kërkimi i madhështisë ka qenë një forcë lëvizëse e lindur brenda nesh. Ajo manifestohet në forma të ndryshme si etja për njohje, nevoja për të tejkaluar të tjerët dhe dëshira për t’u konsideruar i jashtëzakonshëm. Kjo vazhdueshmëri, e nxitur nga ambicia dhe krahasimi, formëson jetën, marrëdhëniet dhe shoqëritë tona.

Kjo luftë për njohje është një dëshirë e pavarur nga dëshira për materializëm. Lufta për njohje është një kontribut i ndryshëm për arsyen pse njerëzit përpiqen për demokraci liberale. Njerëzit  përmbysin qeveritë totalitare jo vetëm për prosperitet ekonomik, por edhe sepse njerëzit dëshirojnë të njihen nga qeveritë e tyre, madje duan të marrin pjesë drejtpërdrejt në proceset politike. Etja për njohje është më shumë se thjesht liberalizëm dhe racionalizëm, por është gjithashtu dinjitet. Është kjo arësyeja që ne krenohemi me Skënderbeun si mbrojtës i krishterizmit dhe trojeve shqiptare, apo Nënë Terezën, shenjtoren nobeliste dhe bamirësen me famë ndërkombëtare, por edhe me çdo arritje personale tonën, të afërmve tanë apo me klubin tonë të preferuar të sportit dhe me çdo lloj fakti real apo imagjinar në mendjen tonë. Shqipëria ndodhet në një moment kulmor të evolucionit kulturor dhe për rrjedhojë atij politik dhe ekonomik. Kultura e nderit e cila mbizotëron tek ne shoqërohet me një identitet të fortë kolektiv, strukturë shoqërore hierarkike dhe role tradicionale gjinore po tenton të transformohet në kulturën e dinjitetit, né të cilën individët interpretohen si relativisht të barabartë, ku secili ka një ndjenjë të qëndrueshme dhe të brendshme të vlerës, karakteristike kjo për shoqëritë perëndimore.

Bindja se çdo individ në lindje zotëron një vlerë të brendshme në parim të barabartë me atë të çdo personi tjetër përbën gurin themelor të përkatësisë europiane perëndimore.

Për Hegelin, liria dhe natyra ishin të kundërta me njëra-tjetrën. Aty ku mbaron natyra, fillon liria, pra kur njerëzit janë në gjendje të kapërcejnë natyrën e tyre shtazore dhe të bëhen vetvetja e tyre e vërtetë, pikërisht aty fillon liria. Dinjiteti ishte ajo që mungonte në regjimet komunisto-totalitare në mënyrën se si gënjeshtrat e jetës së përditshme i hiqnin dinjitetin individit. Ishin pikërisht të persekutuarit politik dhe intelektualët e ndershëm që udhëhoqën përmbysjen e sistemit komunist në 90-tën dhe kryesisht për dinjitetin e mohuar, por natyrisht edhe për kushtet e vështira ekonomike, sidomos krahasuar me botën perëndimore, na bënte ne të ndiheshim inferior, por edhe na inkurajonte të luftonim për dinjitetin dhe prosperitetin e mohuar.

 Nuk ishte varfëria ajo që çoi në revolucionin borgjez në Francë. Në prag të Revolucionit Francez, Francezët ishin më të begatë se homologët e tyre në Prusi, por shte ndjenja e përuljes dhe e shthurjes në një shkallë relative krahasuar me aristokracinë dhe oborrin mbretëror brenda shoqërisë së tyre, natyrisht kjo e lombinuar edhe me krizën ekonomike në Francë dhe prapambetjen politike dhe ekonomike ndaj Anglisë.

 Makiaveli gjithashtu e kuptoi dëshirën për lavdi dhe megalotiminë si ambicie të princave në mesjetën evropiane, dhe mendonte se etja për lavdi mund të kufizohej reciprokisht dhe ambicia mund të kontrollohej nga ambicia. Ky vështrim  i ndarjes së pushteteve ndërmjet pjesëve të ndryshme të një republike, do të ishte një shembull i hershëm i parimit të ndarjes së pushteteve.

Demokracia liberale me kapitalizmin plotëson këto kërkesa të ndryshme për dinjitet, lavdi dhe respekt, prandaj  është kjo arsyeja pse ky binom përfaqëson një zgjidhje të qëndrueshmedhe efikase për çështjen e qeverisjes politike.

Proceset demokratike kanalizojnë këtë etje për superioritet, dhe në shumë shoqëri, ka mënyra të ndryshme në bazë të kulturës kombëtare duke kontrolluar ambicien me ambicie, duke krijuar tensione.

Eksperienca e vendeve perëndimore sugjeron se zhvillimi ekonomik e bën demokracinë më të mundshme. Zhvillimi ekonomik bën që njerëzit të ndërgjegjësohen për fuqinë e teknologjisë për të ndryshuar natyrën. Ndjekja e arsimit për të zotëruar teknologjinë çon në të qenit të vetëdijshëm për dinjitetin. Përpjekjet e individëve ose dhe disa grupimeve qofshin këto politike, ekonomike apo të formave të tjera në sistemin liberal demokratik të shoqërive perëndimore janë kanalizuar në institucionet politike të pavaruara. Në këtë mënyrë ky sistem bënë të mundur shfrytëzimin e kapaciteteve njerëzore dhe i bën elitat e vendit fluide dhe i jep individit mundësinë për dinjitet dhe të ndjekin ëndërrën e tyre për prosperitet dhe lavdi, por pa shkelur dinjitetin e të tjerëve, por përkundrazi duke respektuar të tjerët dhe dhënë mundësi atyre për të realizuar ëndërrat e tyre në funksion të vetes dhe gjithë shoqërisë.

Historia njerëzore është një histori e luftës për epërsi dhe institucionet politike janë arenat ku shpaloset kjo luftë.  Kjo perspektivë nënvizon rolin e subjekteve politike si fusha beteje për aspiratat njerëzore për dominim dhe kontroll, duke i portretizuar ato si nyje kyçe ku kontestohet dhe formësohet dinamika e pushtetit. Shqipëria ka institucione politike dhe parti politike të spektrave të ndryshëm si edhe biznese private të vogla dhe kompani të fuqishme. E keqja është se këto institucione u krijuan nga lart poshtë në funksion të superioritetit politik dhe ekonomik të një shtrese elitare dhe në këtë aspekt shoqëria jonë i ngjan një shoqërie parademokratike dhe para kapitaliste. Ambicia për lavdi e dinjitet e jona ka gjetur mënyrën më të lehtë për t’u shpalosur në vendet perëndimore, ku ne emigrojmë. Ky kombinim i rrezikshëm i prapambetjes kulturore demokratike në vend me elitën e korruptuar ka bërë mjë frenim të proçeseve demokratike të institucioneve dhe partive politike dhe konkurencë së ndershme ekonomike. Sistemi i ri i drejtësisë duket se po hap një spirale për krijimin e institucioneve të pavarura dhe krijimin e një ambienti konkurues duke zhdukur mentalitetin e të paprekshmëve dhe krijuar hapësira për zgjidhjen e problemeve në mënyrë institucionale. Dëshira për pushtet dhe dominim është një instinkt bazë njerëzor që nqs nuk gjen shprehje në institucionet politike të pavarura, atëhere ajo shoqëri është e destinuar të dështojë. Ky fakt pasqyron nocionin se sistemet politike shpesh lindin si një mjet për të menaxhuar dhe kanalizuar shtytjen e lindur njerëzore për kontroll dhe autoritet brenda shoqërive dhe na obligon ne të vendosim në se do të sakrifikojmë dinjitetin dhe etjen për prosperitet në funksion të një elite të korruptuar dhe të mbetemi peng i kulturës së nderit, apo do të luftojmë të ndërtojmë institucionet e pavarura politike në funksion të dinjitetit dhe prosperitetit të individit

---

---

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 15 Maj 2024

“The Stirling News-Argus” ka botuar, të enjten e 6 marsit 1913, në faqen n°26, një shkrim rreth ngjashmërisë midis shqiptarëve dhe skocezëve, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Shqipëria si Skocia

Gjakmarrja dhe vëllazëria nëpërmjet gjakut mes institucioneve. 

Shqipëria, e ardhmja e së cilës tani është në pikëpyetje, është krahasuar me malësitë e Skocisë të shekullit të XVI-të, kur të gjitha fiset ishin në grindje të vazhdueshme me njëri-tjetrin. “Shumë herë,” thotë Foster Fraser, “kam menduar për ngjashmëritë mes Shqipërisë dhe Skocisë. Ka pjesë të vendit që të kujtojnë malësitë. Dashuria e zjarrtë për atdheun është karakteristikë e të dy popujve. Vigjilenca e malësorit skocez ndaj fyerjes është e barabartë me shpejtësinë e shqiptarit për të qëlluar këdo që mund të mos jetë dakord me të. Fustanella e shqiptarit është e ngjashme me kiltin e malësorit skocez. Dhe nëse dëgjon tingujt e muzikës shqiptare nëpër kodra, pa shumë imagjinatë mund të imagjinosh se po dëgjon muzikën e gajdeve.”

Gjakmarrja është më e njohura e institucioneve shqiptare, por ka edhe vëllazëri në të cilat figuron edhe gjaku. Dy të rinj shqiptarë do të zotohen se do të qëndrojnë pranë njëri-tjetrit gjatë gjithë jetës dhe marrëdhënia është aq e shenjtë sa fëmijët e tyre nuk mund të martohen. Ndër të rinjtë mirditorë që bëjnë këtë betim, së pari marrin kungimin dhe më pas pinë verë me të cilën janë përzier disa pika gjaku të të dyve.

Dy miq të tillë të betuar, tregon historia, zbuluan një herë se ishin të dashuruar me të njëjtën grua, një turke. Zgjidhja e vështirësisë nga ana e tyre ishte paqësore – nga këndvështrimi i tyre. Sepse ata i ngulitën kamat e tyre së bashku në zemrën e saj.

Mirëpritini turistët në Shqipëri, të jeni mirënjohës e falenderues për ardhjen e tyre, edhe pse nuk janë të pasur, ata japin nga vetja mundin e punës së tyre vjetore, sado e vogël është ajo, tregojnë respekt për Shqipërinë e ju duhet të ndiheni krenar për ata.

Nga Mimoza Dajçi

Termi “turisti cheap” që sipas përllogaritjeve të Bankës së Shqipërisë bëhet fjalë për turistët e kategorisë “C”, dmth të varfërit, përdorur nga titullari i një korporate biznesi në Shqipëri, mendoj se është gjetje e gabuar. Sipas tij turisti i huaj që frekuenton vendin nuk mund të cilësohet as shpenzues i një buxheti mesatar, ku mesatarisht shpenzimet e turistëve llogariten rreth 412 euro për person. Dhe këtë fakt nuk e kundërshtoj.

Ai i quan turistët “cheap”. Të jesh i varfër nuk është turp, përdorimi i këtij termi nga vetë ai në këtë kontekst është i tepërt. Thotë këtë për turistët e botës përfshi edhe shqiptarët, duke lënduar më shumë akoma zemrat e shqiptarëve dhe të varfërve në botë. 

Thekson se i paska parë turistët në Shqipëri tu ofrohen ushqimeve të zgarës. I paska vëzhguar e studiuar. I ndjek ku hanë, ku pinë, ku qëndrojnë, ku flenë dhe thotë turistët “cheap”. Kjo mënyrë e të deklaruari të frikëson vërtetë, tregon se akoma përndiqemi, survejohemi në mënyrë të hapur në Shqipëri nga ky zotëri apo dikush tjetër.

Ja si shprehet ai konkretisht “Mbështetur te lloji i restoranteve që parapëlqehet apo frekuentohet nga turistët e huaj që më tepër zgjedhin strukturat ku ofrohet ushqim zgare, kryesisht qofte dhe gatime tradicionale shqiptare për shkak të çmimeve ekonomike” e më tej vijon “Mbështetur tek e dhëna e shpenzimeve për person që llogariten rreth 420 euro, rezulton se në Shqipëri ka ardhur turisti i kategorisë C, pra turist “cheap” që harxhon më pak sesa harxhon një shqiptar kur frekuenton në muajt e verës resortin më të lirë në Turqi”.

Më vjen mirë që erdhi dita që bashkëkombasit e mi nga Shqipëria të lëvizin lirisht nëpër botë, frekuentojnë për pushime edhe Turqinë, harxhojnë paratë e tyre atje, por nuk e dinë se xhepat e tyre vëzhgohen, “studiohen” nga ky zotëri deri në Turqi. 

Unë nuk e mohoj këtë fakt, pasi Banka e Shqipërisë i vlerëson këto shpenzime në vlerën e 2,3 miliardë eurove, në rritje me 32% krahasuar me një vit më parë dhe mesatarisht, shpenzimet e shqiptarëve jashtë llogariten rreth 332 euro për person, pavarësisht këtyre shpenzimeve vret mënyra se si e përcjell ky zotëri këtë mesazh. 

Jo të gjithë turistët janë të pasur. Jo çdo kush i ka konditat e luksin të bëhet pronar me djersë të ballit me tre apo katër vila në Shqipëri. Jo të gjithë turistët (të paktën shqiptarët) ushqehen e pinë nëpër hotele me 5 Yje. Jo të gjithë turistët relaksohen nëpër resorte të shtrenjta. E folura pa sens nuk i shërben mirësisë së turizmit. Shtrij këmbët sa ke jorganin thotë një shprehje popullore. Dhe kështu veprojnë turistët e varfër. 

Dihet që turizmi sjell sfida për këtë sektor dhe na ballafaqon me kultura dhe preferenca të ndryshme, por kushdo që largohet nga Shqipëria ka arsyet e hallet e tij/saj, për mbijetesë, për shkollimin e fëmijëve, për një jetë më kualitative apo për arsye të ndryshme. Jo të gjithë që largohen nga vendi janë të pasur, jo të gjithë që jetojnë larg Shqipërisë janë të pasur. Ndryshe në atdhe do të vinim me Yacht apo Jet privat. Por kjo nuk ndodh.

Vetëm një vajtje në tokën mëmë për një apo dy javë, pas 7-të apo 10-të vitesh nuk të dërgon atje se detyrimisht duhet të jesh i pasur, sepse sa më shumë i afrohesh aeroportit “Nënë Tereza” aq më tepër mbushesh me emocion, lot për vendlindjen tënde, të të parëve të tu, familjen tënde, gurëve të lagjes. Arsyet janë nga më të ndryshmet, e para turistët “cheap” kanë familjet e tyre atje që duan t’i vizitojnë, kanë probleme dokumentacionesh, sakrifikojnë që fëmija e tyre të njohë vatanin e prindërve. 

Ndoshta nuk e dini por në emigracion një kryefamiljari i duhet të bëjë dy punë në ditë për të mbajtur familjen, paguar qeranë e apartamentit ku jetojnë, pasi dihet që qeratë e banesave janë rritur tashmë edhe në Shqipëri. Por në kësi rastesh jeta e emigrantit apo turistit “cheap” tregon se ai kurrë nuk lë pa paguar taksat atje ku jeton e punon me djersë dhe nuk merret me shpërdorim detyre, pastrim parash apo të bëhet pronar pallatesh brenda natës pa mund të madh, pasi siç shikojmë dyert e SPAK-ut në Shqipëri çdo ditë nuk kanë të ndalur nga denoncimet për korrupsion të lartë në vend. 

Mirëpritini turistët në Shqipëri, të jeni mirënjohës e falenderues për ardhjen e tyre, pasi edhe pse nuk janë të pasur, ata japin nga vetja mundin e punës së tyre vjetore, sado e vogël është ajo, tregojnë respekt për Shqipërinë e ju duhet të ndiheni krenar për ta.