Gjeneral ® Piro AHMETAJ/

Me kapacitetin e ekspertit për Sigurinë Kombëtare, Rajonin dhe NATO-n, e kam ndjekur me përgjegjësi të shtuar, dalldisjen e radhës së Presidentit Vuçiç, mbi modernizimin e ushtrisë Serbisë si kërcënim: “ndaj sovranitetit të Kosovës të vendosur pas fitores së fuqisë ushtarake të Aleancës Euroatlantike, Rezolutës 1244 së OKB-së dhe Marrëveshjes së Kumanovës (6/1999)”! 

Në vijim po paraqes një përmbledhje mbi burimin e riciklimit të frymës konfliktuale si dhe rekomandime strategjike për paqen dhe ardhmërinë Euroatlantike të Serbisë, Kosovës dhe 4 vendet e ballkanit perëndimor (RSh, MZ, MV, B-H): 

Së pari, ndoshta edhe nën peshën e presionit të Berlinit, etj: “për të hetuar mashtrimin masiv të zgjedhjeve të 17 Dhjetorit 2023”, në 11 Janar 2024, presidenti  Vuçiç , doli në një konferencë shtypi të jashtëzakonshme, ku shprehu  “revoltën zyrtare dhe zhgënjimin e madh” ndaj njoftimit  të ambasadorit amerikan Christopher Hill se: “DASH ka miratuar kërkesën për t’i shitur Kosovës raketa anti-tanke Javelin”.  

Duke u shkumosur përsëriti refrenin se: “kjo është në kundërshtim flagrant me Rezolutën 1244”; me tone sfiduese shtoi se: “Ne do të pajisemi më së miri dhe më fuqishëm…, prandaj do t’i shtojmë që këtë vit buxhetit të mbrojtjes edhe 740 milionë euro për blerjen e armatime moderne”. Thënë këtë ai vetëpranoi se “nuk jemi më të fortë si Amerika, Anglia, Gjermania, Turqia, por me blerjen e këtyre armatimeve, do mund t’i tregojmë botës se kjo në mënyrë brutale shkel normat juridike ndërkombëtare”  !?

Thënë sa me sipër e këshilloj z.Vućić tëvetëpërmbahet, të mos bëjë as viktimën dhe as trimin. Kjo pasi, pikësëpari raketat Javelin nuk janë armë sulmuese por VETËM për të mbrojtur tërësinë teritoriale të Republikës së Kosovë nga çdo armik potencial, që sigurisht dhe pa asnjë mëdyshje, mbetet vetëm Serbia.  

Së dyti, përpiqem ta mirëkuptoj z. Vuçiç nga se i vjen zhgënjimi dhe revolta shtesë. Prandaj në vend t’i përgjigjem në kapacitetin e Gjeneralit* Shqiptar, që gjithsesi nuk mund të jetë i paanshëm, po j’u referohem burimeve zyrtare dhe ekspertëve me zë në Washington DC:

Me 11 janar Departamenti Amerikan i Shtetit konfirmoi për Radion Evropa e Lirë se: “DASh ka vendosur të miratojë shitjen e 246 raketave Javelin FGM-148F me vlerë prej 75 milionë dollarësh për Forcat e Sigurisë së Kosovës”.  Më tej DASh shtoi, se kjo shitje, mbështet në: “politikën e jashtme dhe objektivat e sigurisë kombëtare të SHBA-së duke përmirësuar aftësitë mbrojtëse të Kosovës si dhe ndërveprueshmërinë me NATO-n, pa ndryshuar balancat ushtarake në rajon”!

Ndërsa Eksperti i mirënjohur, ish-këshilltari i Senatorit John McCain, Admiral ® Mark Montgomery, aktualisht drejtor i Fondacionit për Mbrojtjen e Demokracive në Washington, përcakton se: “Sistemi ‘Javelin’ është një armë fantastike mbrojtjeje për të frenuar një sulm të mundshëm me automjete të blinduara ndaj Kosovës”. 

Pra e thënë me qartësi gjeopolitike dhe vizion strategjik nga Washingtoni, raketat Javelin nuk janë për të sulmuar Serbinë, por vetëm për të ushtruar të drejtën sovrane të mbrojtjes së tërësisë teritoriale të Republikës së Kosovës.

Së treti, konsideruar sa më sipër, dëshiroj t’i adresohem Beogradit, me 6 mesazhe në formatin e këshillave strategjike: 

1. Ti harrojë kërcënimet për rikthimin me lavdi në vendin e krimeve kundër njerëzimit (Kosovës para 1999), si dhe riciklimin e luftës së përgjakshme edhe mbas humbjes turpëruese (para 25 vitesh), duke kërcënuar ushtarakisht tërësinë teritoriale të Kosovës, e cila prej (06/1999) mbetet nën përgjësinë e KFOR-it/NATO-s.
2. Edhe nga pikpamja e kapaciteteve ushtarake (edhe pse çdo nga 6 vitet e fundit Serbia shpenzon rreth një Miliard €, pa përfshirë shtesën 740 Milion € për 2024, për armatosjen (me Tanke, Mig-29, Helikopter luftimi Mi-35, raketa Pantsir-s, FK-3, etj), ka ZERO, kapacitete ose këllqe të sfidojë fuqinë ushtarake të USA/NATO/UK.  Pra, të mos harxhojë para nga taksat/mundi i popullit Serb, për armatime, pasi asnjë nga vendet që ndajnë kufij shtetërore nuk e kërcënon Serbinë. Për më keq, armatosja i shërben krimit të organizuar dhe axhendës së ultra-nacionalistëve jo vetëm në Serbi;  
3. Të heqë dorë, nga përpjekjet cinike për të testuar kohezionin mes 31 vendeve të NATO-s;
4. Të mos shpërdorohet më tej për ambicjet e Rusisë – Putiniste në Rajon duke ekspozuar 80 % të armeve, infrastrukturave dhe aktiviteteve ushtarake në kufi të Kosovës; 
5. Të heqë dorë nga oshilacionet për: “kufijtë e rinj shtetëror në rajon dhe trimërimin pas lufte për (mos) njohjet e Kosovës”; 
6. Zgjedhjet e Dhjetorit 2023, i hoqen maskën z. Vučić, si faktor i vetëm i moderuar përkundër “rivaleve ektremistë” në Beograd; përpjekjeve për “të pirë” nga 3 nëna (Moska, Brukseli & Washingtoni)), apo luajtur me disa porta/vende jo-miqësore me NATO-n, etj.

Së katërti. Në opinionin e publikuar në Shtator 2021: “fundi me turp i benjaminit të Berishës”, duke përkthyer shprehjen UK “don’t hit the dead horse”. kam konfirmuar se: “nuk merrem më me kalin e ngordhur”. Por të premten, një ekspert/koleg nga jashtë vendit më ngacmoi nëse: “e kisha ndjekur deklaratën e Kryetarit të opozitës zyrtare”? Përtej humorit i premtova një vlerësim strategjik/serioz edhe për këtë latjthitjen dëshpëruese: “do depozitojmë në Kuvend një amendament, ku do të kërkojnë rialokimin, e 50 milionë € ndihmë ushtarake për Kosovën” !! 

Që në krye të herës mund të them se këtë deklaratë, për më tepër e bërë nga dikush që fatkeqësisht ka qënë Ministër i Jashtëm dhe pretedent për Kryeministër, e çmoj delenkuente për stabilitetin dhe interest e kombëtare në rajon.

Përpos të tjerave, kjo deklaratë delirante do t’i shërbente shumë Ministrit të Millosheviçit (Vućić) dhe prapagandës së Rusisë – Putiniste, pasi do të “legjitimonte” një preçedent të rrezikshëm për të armatosur jo vetëm Dodik në Republikën Srpska por edhe Grupet Kriminale/radikale në Veriun e Kosovës, etj duke hedhur kështu në erë status-quonë gjeopolitike të Republikës së Kosovës si dhe investimin e USA, NATO dhe BE për paqen, stabilitetin dhe axhendën Euroatltantike të Rajonit të ballkanit perëndimor. 

Ndërsa, po ashtu me duhet ta nënvizoj se investimi i mëtejshëm i Kuvendit pas kësaj mendje diabolike do të kishte një “kosto të lartë zhgënjimi” për vetë rolin, kredibilitetin dhe peshën konstruktive që mban Shqipëria në stabilitetin e rajonit por edhe në marrëdhëniet me parnerët strategjik ShBA, NATO si dhe BE.

Përtej kësaj deklarate aguridhe, për opinionin mbarëkombëtar ri-përsëris edhe më fort se ShBA, NATO dhe RSh (jo vetëm si anëtare e saj), që prej Marrëveshjes Ushtarake të Kumanovës Qershor 1999, j’a kanë bërë shumë të qartë Beogradit që: “një agresion ushtarak kundër sovranitetit të Kosovës,  do të konsiderohet njëkohësisht sulm ndaj trupave të KFOR-it/NATO-s”! 

Prandaj për ta përmyllur me këtë shakaxhi që lemerisi miletin jo vetëm brenda vendit, kam edhe një këshillë serioze për median: “mos e merrni seriozisht këtë delaratë delirante si dhe mos ja jepni më mikrofonin për këto çështje, etj këtij skuthi proçedurash” !

Në shtesë, historitë e pas-luftrave na tregojnë, se marrëveshjet për paqe të qëndrueshme dhe  afatgjatë, nuk kanë për të funksionuar, pa shtruar si themele një paketë masash të bashkëjetesës dhe mirëbesimit reciprok mes popujve dhe vendeve. Krimea, mbetet një mësim i madh për të gjallët, pasi Marrëveshja e Paqes-2014 jo vetëm nuk “polli/solli” paqe por po shpaguhet me gjakun e qytetarëve Ukrainas dhe Rusë. 

Prandaj, aktorët zyrtarë dhe strategjistët/kolegët rajon, Washington, Bruksel, etj do t’i sugjeroja që perspektivën e paqes dhe dialogun konstruktiv mes Serbisë dhe Kosovës do duhet ta para-kushtëzojnë me rikthimin e dy Masave të Mirëbesimit Reciprok (CSBM), nëpërmjet të cilave Beogradi dhe Prishtina Zyrtare “të imponohen” se: (1) Do të ruajnë balancat e fuqisë ushtarake sulmuese (armatime, si Mig -29, raketa Pantsir-S dhe FK-3, etj) deri në nivelin që reciprokisht të mos kërcënojnë integritetin teritorial; (2) Nuk do të vendosin instalime dhe aktivitete ushtarake (20 km distancë ajrore dhe 5 tokësorë), në kufijtë shtetërore mes dy vendeve. Me tej këto dy kushte me peshë thelbësore do të duhen të monitohen nga USA/NATO/BE, të cilat mbeten faktor kritik për paqen dhe integrimin e 6 vendeve të ballkanit perëndimor.

Nga ana tjetër, do t’i këshilloja vllazërisht faktorët politik të Prishtinës që: “riciklimi i dalldisjes së radhës ose, kërcënimet e Beogradit ndaj integritetit të Kosovës dhe prezencës së NATO-s, SHBA-ve”, kurrësesi të mos i konsiderojn/më me triumfalizëm populist si një rrethanë e favorshme për Kosovën, por mbi të gjitha si përgjegjësi e lartë shtetërore për të ndërtuar Kosovën moderne, përtej prezencës së NATO-s (që nuk mundet të jetë e përjetshme…) ku mbi të gjitha, qytetarët pavarësisht përkatësive etnike, fetare dhe politike të ndihen të barabartë para ligjit, si dhe faktorizimin të rolit të Kosovës nga konsumatore në kontribuese për paqen, stabilitetin demokrartik dhe për integrimin në NATO dhe BE! 

Në të njejtën kohë, do të ri-këshilloja faktorët institucional në Tiranë dhe Prishtinë, që për interesa jetike kombëtare të përulen në gjunjë para përgjegjësive shtetërore duke jetësuar një Patformë Strategjike: “2-Shtete sovrane 1-Komb i vetëm” për mbrojtjen e interesave kombëtare, duke garantuar SHBA dhe NATO se kjo “qasje/smart e vonuar” nuk kërcënon askënd, as Serbinë, por do të kontribuojë si balancë racionale për paqen afatgjatë ndërmjet vendeve të rajonit. Thënë këtë, na duhet ta nënvizojmë qartë se: “ky projekt afatgjatë, nuk ka asnjë lidhje as me  dalldisjen e radhës të z. Vuçiç por as me llajthitjen cinike të Gjeneralit/Kryetarit të ushtrisë së vdekur”.  

Me këtë rast, rikonfimoj se, mbetem ushtar i Atdheut, i përkushtuar për të kontribuar me përulësi në mbrojtjen dhe zhvillimin e interesave kombëtare si dhe për forcimin e partneritetit strategjik me USA/NATO-n!

Ekspert për SK, Rajonin dhe NATO-n,

Zv/President i Këshillit të Atlantikut; ish:

Këshilltar për Sigurinë Kombëtare në PD,

Këshilltar i Presidentit; Zv/ShShPFA,

Përfaqësues Ushtarak në SHAPE/NATO. 

Prof.Asc.Dr. Gëzim MUSTAFAJ/

Mënyra e përcaktimit të rreziqeve dhe kërcenimeve lidhet me interesat e sigurimit kombëtar, rajonal e global. Çdo shtet harton  strategjinë e sigurimit dhe parashikon rrugët për realizimin e objektivave të saj. Problemi themelor i strategjisë së sigurimit të  një shteti dhe kombi  është  përcaktimi i interesave kombëtare, të cilët mund të jenë të mbijetesës, jetësore, madhore apo periferike.

Nëse këto interesa përcaktohen me objektivitet, atëherë edhe rreziqet e kërcenimet  që cënojne ato përcaktohen drejt. Vendet kanë interesa kombëtare jo të njëjta, si pasojë edhe rreziqet dhe kërcënimet nuk janë njëlloj për të gjithë. Kuptohet që shtetet e vogla kanë më shumë rreziqe e kërcënime, sidomos kur ato janë shtete të rinj ose kanë pasur shndërrime të rëndësishme. Asnjë shteti nuk i duket e drejtë të trajtohet si inferior, secili synon të konkurojë në politikë, ekonomi dhe fusha të tjera. Në marrëdhëniet ndërkombëtare, ajo që për një shtet duket e logjikshme, për një shtet tjetër nuk është e tillë. Shtete të ndryshme për vetë kushtet e rrethanat e tyre rrezikohen e kercënohen në mënyra të ndryshme. Por  a janë e njëjta gjë rreziku dhe kërcënimi? Rreziku  përfshin në vetvete  një gjëndje të përgjithshme jo të zakonshme, jo normale, e cila sjell destabilitet apo mënjanim nga zhvillimi normal i ngjarjeve. Ai duhet të merret në shqyrtim për t’u menaxhuar  me masa e veprime  përkatëse në një kohë të caktuar, me përkushtim të caktuar,  për t’u mbajtur në gjendjen ekzistuese duke  parandaluar  përshkallezimin e mëtejshëm të tij.

      Kërcënimi është një evoluim i menjëhershëm ose i përshkallëzuar i një rreziku konkret  të paadministruar ose të administruar në mënyrë jo efektive. Ai konkretizohet deri në përdorimin e mjeteve të ndryshme, duke përfshirë mjetet e dhunës, duke vështirësuar dhe vënë në diskutim gjendjen ekzistuese. Kështu kërcënimi mund të përkufizohet si rrezik konkret,  i shkallëzuar dhe me objektiva të përcaktuar qartë.

        Kërcënimi ndaj sigurimit kombëtar kosiderohet kur një ose disa nga iteresat dhe vlerat  më të rëndësishme kombëtare të një shteti ose kombi denigrohen në ekstrem nga veprime të jashtme, të brendshme ose të kombinuara. Ndikim të madh në sigurinë e vendit sjellin ato kërcënime të jashtme, që mund të rezultojnë  në konflikt të armatosur. Nisur nga shtrirja, rreziqet dhe kërcënimet mund të jenë globale, kombëtare dhe rajonale. Me të drejtë mund të lind pyetja; Cilat janë rreziqet dhe kërcënimet e sigurisë tonë kombëtare.

         Problemet etnike kanë qenë e janë të pranishme veçanërisht në Ballkan. Por më të mprehta janë ato që lidhen me vëndin tonë. Me probleme të tilla janë të lidhura pothuajse të gjitha shtetet kufitare. Kur kontradiktat ndëretnike nuk zgjidhen sipas normave dhe rregullave të së drejtës ndërkombëtare, ato bëhen shkak për ndërmarrje të vështira,  deri ne konflikt të armatosur. Deri më sot janë të rralla ato shtete, ku etnitë janë asimiluar nga njëra- tjetra. Me fjalë të tjera që vlerat kulturore të etnise mbizotëruese  të jenë bërë edhe vlera kulturore për etninë më të vogël. Pra, kësaj të fundit t’i  jenë asimiluar vlerat e saj, nga vlerat e etnisë e të jetë homogjenizuar me të.       Ruajtja e vlerave kulturore të popullit apo etnisë është e drejtë e tyre e natyrshme, që buron nga vetë cilesitë e etnisë. Është pikerisht kjo cilësi, që buron nga thelbi i vetë etnisë, nga natyra e saj që përcakton dallimet e veçoritë nga etnitë e tjera. Cilësitë: si gjuha,  zakonet, doket,  flamuri, këngët,  marredhëniet e jetesës, përbëjnë vlera që të paktën deri tani nuk janë asimiluar, por edhe mbrohen nga normat ndërkombëtare. Në rastet kur etnitë jetojnë në territorin e tyre,  forca dhe qëndrushmëria e tyre është vitale dhe në bazë të së drejtës ndërkombëtare e drejta e tyre shkon deri në vetëvendosje.

       Shqiptarët që iu aneksuan  në kohët moderne padrejtësisht ish  Republikës Federale të Jugosllavisë, janë në lidhje e në vazhdimësi me tërësinë territoriale të shqiptarëve të Republikës së Shqipërisë. Ata kanë vlerat e tyre kulturore (gjuhën, zakonet, doket, marredheniet, flamurin, këngën) që nuk kanë asgjë të përbashkët me ato serbe, por që u synua të asimiloheshin nga serbët ose të shkatërroheshin me çfardo mjeti e makinacioni. Në qoftë se problemi shikohet me vëmendje, shqiptarët e Kosovës,  nga përmbajtja natyrore kanë të gjitha karakteristikat e  të gjitha të drejtat që sot nga shtet edhe për tu bashkuar me  shtetin amë. Kjo është aresyeja që çdo zgjidhje jashtë logjikës së mësipërme,  e pjesshme,  asnjëherë nuk do ta zgjidhë problemin dhe githnjë e më shumë do të çojë në ndërmarrje të paparashikueshme, që do të kërcënojë sigurinë siç po ndodh.Tregusi më i qartë i papajtushmërisë ndërmjet etnive është vazhdimi i konfiktit deri edhe në përplasje me armë midis strukturave të sigurisë në Kosovë dhe forcave destruktive serbe të mbështetura nga Beogradi, të cilat me çdo mjet përpiqen të destabilizojn shtetin e Kosovës. 

Problemet e kontradiktat etnike janë të lidhura edhe me problemet territoriale. Për etnitë që nuk janë në territoret e tyre, synojnë t’i marrin ata nëpërmjet realizimit të shkëputjes. Kështu mund të themi se çështja e Kosovës,  më tepër se çdo gjë tjeter është një çështje territori. Dihet se territori i saj është nga më të pasurit me pasuri nëntokësore, mbitokësore e ujore. Pikërisht këta faktorë janë përcaktues për mbijetesë. Për serbët nuk është problem popullsia e Kosovës, pasi për ta nuk paraqet asnjë interes,  prandaj vazhdimisht kanë synuar largimin e saj nga trojet e veta. Territori  i saj ishte qendra e rëndesës ekonomike për Serbinë. Është kjo aresyeja  që edhe tani që Kosova është shtet, Serbia akoma përpiqet që ta kthejë atë pjesë të saj. 

Për analogji,  në kushtet tona rrezik mund të përbëjë nxitja padrejtësisht nga segmentet ekstremiste të minoritetit grek në Shqipëri. Dihet se atij i janë plotësuar të gjitha mundësitë për ruajtjen e vlerave të tij kulturore e të kontaktit me shtetin amë. Por pavarësisht nga këto, kjo  mundet që forcat ekstreme, siç kanë vepruar në të kaluarën dhe disa segmente të caktuara dashakeqëse edhe sot, në mënyrë të padrejtë,  të nxisin probleme territoriale (të ashtuquajtura teori të Vorio Epirit). Këtë gjë mund ta bëjnë nëpërmjet nxitjes deri në shkëputje të minoritetit grek në Shqipëri. Dihet se ato nuk janë në territorin e tyre, por që nga forcat ekstremiste  do të mundohet të justifikohet me teorinë e “Veriut të Epirit”. Probleme mund të lindin edhe nga mosnjohja e të drejtave që i takojnë popullsisë çame të përzenë me dhunë dhe për arsye se trojet e tyre iu aneksuan Greqisë.

        Nga këta shëmbuj del qartë,  se përsa u takon shqiptarëve dhe trojeve të tyre të aneksuara padrejtësisht nga fqinjët, se ata nuk janë shkak për destabilizim, por janë të tjerët. Ishte shteti serb që nuk u lejon atyre të gëzojnë të drejtat që u jep të qënurit komb dhe tani shtet. Nëse komuniteti ndërkombëtar nuk do të zgjidhë çështjen shqiptare në mënyrë të drejtë e përfundimtare, do të bëhet shkak për tensione e kërcënime deri në konflikt të armatosur,  siç ka ndodhur deri tani.

Kuadri i rreziqeve ndaj vendit dhe kombit tonë është i një karakteri tepër kompleks. Shqipëria po kalon një tranzicion kaotik të gjatë e teper të vështirë në kushtet e mungesës së një përvoje historike demokratike. Ky tranzicion pa rregulla loje (ishim i vetmi vend pa kushtetutë pas viteve 90-të) u shoqërua dhe po vazhdon akoma edhe pas 33 viteve demokraci me kriza politike, konstitucionale, ekonomiko-financiare etj. Pozicioni gjeografik dhe shtrirja etnike jashtë kufijve politikë,  ku më shumë se gjysma e popullsisë jeton jashtë shtetit amë ka bërë që rreziqet të jenë më të mundshme. Gjithashtu dominimi i popullsisë fshatare, destabiliteti i theksuar politik e prapambetja e thellë ekonomike,  ekziszenca e një përbërjeje rajonale heterogjene dhe përzjerje etnike, përplasje të qytetërimeve, kulturave e besimeve fetare në rang kombëtarë e bëjnë spektrin e rreziqeve e të kërcënimeve mjaft të mundshëm e të shumllojshëm. 

Shoqëria shqiptare është e rrezikuar në aspektin social për arsye të mbizotërimit të psikologjisë së vjetëruar, e ndërthurur edhe me prapambetjet ekonomike dhe mungesa e kulturës dhe e traditës demokratike në vendet e rajonit. Shqetësuese dhe alarmante është shpopullimi i vendit dhe këto pasoja do të jenë katastrofike pas jo më shumë se 20-30 vite. Akoma më shumë përbëjnë premisa për rrezik disa aspekte të urrejtjes së hershme kombëtare etnike midis vendeve, lëvizja e refugjatëve, terrorizmi transnacional e krimi i organizuar, trafiqet e paligjshme etj. 

Dizinformimi i opinionit publik është një instrument i rrezikshëm për stabilitetin e brndshëm. Në sistemin demokratik ekzistenca e medias së pavarur dhe e gazetarëve të përgjegjshëm për misionin e tyre është domosdoshmëri dhe normë demokratike. Nëpërmjet tyre opinioni publik shqiptar mbahet i informuar me një frymë të pavarur dhe në gjendje të debatojë për interesat e tij.

       Situata e sotme e zhvillimeve gjeopolitike dhe gjeoekonomike nxjerr në pah vleresime të reja mbi rreziqet e kërcënimet ndaj sigurimit kombëtar. Ato karakterizohen nga kompleksiteti, natyrat e ndryshme dhe vështirësia e parashikimit. Mjedisi i sotëm dhe i ardhshëm strategjik do të perfshijë një spektër të gjërë të ndryshëm dhe të mpleksur të rreziqeve e kërcënimeve të jashtëme e të brendshme.

            Kërcënimet dhe rreziqet e jashtme vënë në rrezik sovranitetin,  pavarësinë dhe integritetin territorial të shtetit, si rezultat i përdorimit të forcës ushtarake ose formave të tjera që synojnë të njëjtin qëllim. Kërcënim aktual për rajonin tonë është nacionalizmi. Shembulli më tipik i një kërcënimi të tillë ka qënë politika e ndjekur nga Serbia në Kosovë gjatë konfliktit të armatosur në vitin 1999 dhe është për të ardhur keq që po vazhdon edhe sot pas mbi 20 vite që Kosova është shtet i pavarur. 

Zhvillimet e atjeshme patën ndikimin e tyre  të drejtpërdrejtë ndaj Republikës së Shqipërisë në formën e provokacioneve ushtarake dhe të shkeljes së territorit dhe hapësirës ajrore. Një rrezik i tillë behet më i pranishëm në Ballkan, si pasojë e gjendjes konfliktuale të trashëguar, ekzistenca e një numri të konsiderueshëm nacionalitetesh brenda një shteti, tendencat për krijimin e shteteve-kombe. Aresye tjetër që mud të bëhet shkak për konflikt është niveli i ulët i respektimit të të drejtave të njeriut dhe i zhvillimit ekonomik. Trajtimi i një etnie si qytetarë të dorës së dytë është një shkak tjetër që mund të sjellë konflikt siç ndodhi në Maqedoni.

Një rast tjetër i kërcënimit me natyrë ushtarake mund të jetë kur një shtet ushqehet nga ndjenja nacionaliste të vijueshme dhe strukturat përjetojnë ose udhëhiqen nga këto ndjenja, dhe e çojnë vëndin drejt një konflikti ushtarak për të realizuar qëllime ekspansioniste, siç po përpiqet sot Serbia. Prania e një arsenali të madh armësh në rajonin për rreth vendit tonë përbën një tjetër rrezik.

Siç shihet, rreziqet dhe kërcënimet për sigurimin tonë kombëtar janë mjaft të komplikuara. Nisur nga kjo arsye, në një farë mase është mjaft e vështirë, si përcaktimi ashtu dhe marrja e masave efikase për parandalimin e tyre. Prandaj del i domosdoshëm kombinimi i masave në mënyrë që të minimizohet mundësia e rreziqeve dhe e kërcënimeve deri në parandalimin e tyre ose të arrihet minimizimi i mundshëm i pasojave që ato sjellin.

Nga masat më të domosdoshme mund të jenë stabilizimi i plotë i jetës politike në vënd, bazuar në vlerat e demokracisë, konsolidimi i insitucioneve të shtetit, si dhe rritja e besimit të publikut ndaj tyre. Ka ardhur koha që të kemi një strategji kombëtare gjithëpërfshirëse.

New York, Janar 2024

Gjeneral ® Piro AHMETAJ/

Në kapacitetin e ekspertit për Sigurinë Kombëtare, Rajonin dhe NATO-s, gjatë 2023, kam ndjekur me vëmendje të shtuar: “dhjetra konferenca të Këshillit të Atlantikut; Institutit të Luftës si dhe kam ndarë oponione me kolegë në Washington, Bruksel, Londër, Berlin, Samitin e NATO-s, Vilnus, etj.  Patjetër, më duhet të falënderoj median (në RSh, Kosovë dhe jashtë vendit) për publikimin gjerësisht të disa 10-ra vlerësimeve. 

Për ta nisur këtë vit, në vijim do gjeni një përmbledhje mbi zhvillimet me peshë globale dhe rajonale gjatë 2023 si dhe pritshmëritë për 2024, të fokusuar në gjetje dhe rekomandime strategjike për Tiranën dhe Prishtinën Zyrtare:

Paraprakisht, si referencë-shtysë po citoj “Financial Times”, ç’ka për publikun ballkanik mund të tingëllojë hiperbolike: “12 muajt që lamë, kanë qënë nga më intensivet, për luftën në Ukrainë, Palestinë, etj, por dhe kakofoninë mbi demokracinë që bota ka parë që kur ideja u krijua para 2500 vitesh”. 

Besoj që ta mirëkuptojmë që as miku ynë/im (AC), Fred Kempe, as Financial Times, as Foreign Policy, nuk u referohen, vetëm Kinës, Rusisë, Iranit, as specifikisht Ballkanit, por sfidës globale me: “një listë të shteteve diktatoriale si dhe vendeve me qeverisje autokratike”. 

Si referencë shtesë, gjeopolitikanët sjellin në vëmendje se 70 vende, 8 nga 10 më të populluarat (përfshi SHBA); pra rreth 2 miliardë, ose  ½ e popullsisë me të drejtë vote; që përfaqëson 60 % të prodhimit bruto të globit do të votojnë në 2024. Kjo mund të tingëllojë për tu festuar, por ekspertët parashikojnë “një rrezik të shtuar për standartet e demokracisë”, pasi këto zgjedhje zhvillohen në një kohë kur shtetet e dështuara, korrupsioni shtetëror dhe inteligjenca artificiale ofrojnë mundësi efektive që: “t’i tërheqin këto vende drejt autoritarizmit”. 

Për më konkretisht po ju referohem ngjarjeve gjeopolitike që kanë dominuar 2023, si dhe respektivisht pritshmeritë për vitin në vijim:

Së pari. Rusia-Putiniste, nuk e pushtoi dot (shpejt) as me lule dhe valle për dy muaj si dhe as me tanke, raketa dhe bajoneta as për 2 vjet Ukrainën. Por mbas 680 ditë/netë luftime po zvarritet si terroristët e Hamasit në tunelet dhe llogoret e Zaporizhias, Oblastes, Bakhmutit, Khersonit, etj, duke lënë në fushëbetejë mbi 300 mijë të vrarë, rreth 8 trilion € (ose 4 vite GDP neto të Rusisë; 2022 = 17 trilion); ka humbur me turp iniciativën strategjike të luftës si dhe betejën për të sfiduar rendin e sigurisë globale, kohezionin vlerat dhe fuqinë ushtarake të aleancës trans-atlantike.  

Kështu nuk ka mbetur asnjë dilemë, as për mendjet Staliniste, përfshi në Beograd dhe jo vetëm, që Rusia-Putiniste, gjendet sot më e izoluar dhe më e diskretituar se asnjëherë më parë në historinë e saj. Nga 195 (përfshi Kosovën) vetëm 5 shtete (Koreja e Kim-Jong-ut, Irani dhe 3 shtete terroriste të Afrikës) e njohën në këtë aventurë neo-naziste. Po për shkak të kësaj lufte rrezikon potencialisht përjashtimin nga 5-shja vendimarrëse e Këshillit të Sigurimit/OKB si dhe nga Gjykata Ndërkombëtare është lëshuar “urdhër arresti për krime lufte” ndaj Putinit si dhe për listën e ngushtë të Gjeneralëve  zullumqare rreth tij. 

Ndërsa Ukrahina martire e ka mbyllur 2023, me përparime konstante të kundërofensivës (mbase jo entuziaste). Për vitin 2024 mbetet me e vendosur se kurrë për të mbrojtur territoret e marra, kohezionin e kombit dhe inisjativën strategjike deri në ri-marrjen edhe të Krimesë së statusquosë se para Marrëveshjes së dështuar në 2014.  

Prandaj, me kolegët në Washington, Bruksel, Londër etj besojmë fort që pavarësisht makinerisë së prapagandës Putiniste, viti 2024 do jetë jo vetëm viti i humbjes turpëruese që e pret Rusinë-Putiniste në Ukrainë, por dhe i gjynjësimit ndaj vendosmërisë dhe mbështetjes ushtarake, nga USA/NATO/UK/BE (paketa 100 miliard € për armatime moderne).

Së dyti. Masakra e Hamasit ndaj 1200 civilëve Izraelit dhe   41 vende të botës më 7 Tetor 2023, ndërsa terroristët si monstra cirreshin: “Allāhu ʾakbar, pasi masakruan qytetarë në festë publike; u prisnin kokat fëmijëve; mernin zvarrë pengje gjyshër, gra dhe vajza, përdorin si barrikada (ç) njerëzore bashkëqytetarë nga Rripi i Gazës”, kurrësesi nuk kanë të përbashkët me vlerat e fesë Islame.

Kështu, jo vetëm izraeli u kërcënua por dhe sistemi global i sigurisë u vunë në sprovë. Prandaj e përsëris, se përtej rrethanave të Izraelit për mbijetesë “ushtrimi i të drejtës sovrane së hakmarrjes shembullore ndaj terroristëve”, mbetet edhe mision i përbotshëm. Në të kundërt, A nuk do të krijohej një preçedent fatal për sistemin e sigurisë dhe vlerat e qytetërimit ? E thënë ndryshe: “nëse Izraeli u dorëzohej/t terroristeve, në një akt të ngjashëm edhe Berlini, Londra, Parisi dhe çdo vend demokratik, çfarë pasojash do të ketë mbi paqen dhe shoqërinë njerëzore”?!

Nga ana tjetër, risjellim në vëmendje se riciklimi i konfliktit të përgjakshëm në Lindjen e Mesme, ishte gjellë e helmatisur e Kremlinit, por duhet ta pranojmë që arriti që nëpërmjet grupeve terroriste të prodhonte disa pikëpyetje afatshkurtra mbi kundërofensivën e Ukrainës. 

Gjithsesi historia e pas-konflikteve të përgjakshme na mëson se rruga drejt paqes kërkon kompromise të mëdha. Pra vetë-përmbajtje, respektimin e konventave ndërkombëtare; armë me preçizion të lartë (por të pamëshirshme kundër terroristëve); korridore humanitare për të shmangur në maksimumin e mundshëm viktimat e pafajshme (edhe pse 100 % është mision i pamundur) si dhe paketë me masa të mirëbesimit reciprok. 

Nga ana tjetër, më e pakta i gjej mjerane dhe djallëzore kur “internacionalist mëndjendryshkur” venë shenjën e barazisë mes Terroristeve dhe Izraelit (!) apo për më keq edhe Kosovës (!), duke i risjell opinionit oshilacionet marksiste të Enver Hoxhës: “Izraeli një kobure në duart e SHBA/UK..; shtet i krijuar nga imperializmi dhe sionizmi reaksionar”. Thënë këtë, të dy shtetet sovrane (RSh dhe Kosovës) të një Kombi të vetëm, nuk kanë opsion të dytë, përveçse në luftën kundër terrorozmit t’i bashkohet pa asnjë hezitim “flamurit të solidaritetit të mbarë botës së qytetëruar” duke dënuar frymëzuesit politik dhe autorët e masakrave kriminale të Hamasit, Putinit dhe si të tillët kudo. 

Së treti. Kina gjatë vitit 2023! Pjella e makinerisë së krimit (KGB), Putini dhe Diplomatët/Gjeneralët e “gjunjëzuar ” të Kremlinit, as e kishin menduar që: “kur vjen fjala për interesa gjeopolitike Kina nuk nuk mund të jetë aleate e natyrshme me Rusinë në luftën kundër USA dhe BE”! 

Për më tepër është fakt, se që në fillim të kësaj ndërmarrje kriminale (ndaj Ukrainës) si dhe në 2 vjet lufte Rusia ka marrë refuzimin e Pekinit, që nuk i ka dhënë as mbështetje ushtarake, por e ka paralajmëruar Moskën për mos-vendosjen e armëve bërthamore në Bjellorusi, etj!

Kina e ka nisur 2024 me një intesitet historik bashkëpunimi me SHBA, përfshi edhe takime biletarale ushtarake, vetëm para disa ditësh. Kështu Rusia edhe për 2024 do te mbetet e pashpresë për të tërhequr Pekinin në këtë aventur gjeostrategjike për hapjen e një fronti të ri lufte ndoshta jo vetëm ndaj Taivanit.

Së katerti. Barometri i sigurisë në Ballkanin Perendimor gjatë 2023 mbeti i ndërthurur me luftën në Ukrainë. Ndërsa Rusia-Putiniste keq-dështoi për të ndezur fitilat e luftës duke frymëzuar grupet kriminale në Bosnjë -Hercegovinë; me bojkotimin nga lista Serbe të institucioneve dhe mbështetjen e barikadave të krimit të organizuar në veri. Kaloi çdo kufi me vrasjen në krye të detyrës të dëshmorit Afrim Bunjaku; u vetë-demaskua me riciklimin e kërcënimit ushtarak ndaj territorit të Kosovës dhe prezencës së NATO-s.

Nga ana tjetër, duhet theksuar se edhe për shkak të peshës së diskreditimit gjeopolitk që po përballet Rusia-Putiniste mbas ndërmarrjes neo-Naziste ndaj sovranitetit të Ukrainës, përfshirja në një front të ri lufte në Ballkan (pra në Europë, jo në Afrikë…) do të ishte një aventurë vetëvrasëse. Kjo pasi në këtë rast, kurrsesi nuk do tolerohej dhe jam i bindur që do të ndëshkohej në mënyrë shembullore (shumë më ashpër se në 1999) nga fuqia ushtarake e Aleancës së Atlantikut të Veriut (NATO/USA).

Për 2024, shumë zhgënjyese që e nisi 2024 duke shtuar në buxhetin e mbrojtjes edhe 740 milion € shpenzime për armatime moderne, theksojmë (jo mbrojtëse) si dhe frymëzimin e bandave mercenare nga oshilacionet e Ministrit të Millosheviçit dhe Rusia-Putiniste. 

Thënë këtë, i ri-kujtojmë z. Vuçic dhe Gjeneralëve të Tij se, Serbia nuk ka gjithsësi fuqi të përballet ushtarakisht as me NATO-n, por as me vendet e Rajonit, edhe nëse nuk ato do ishin anëtare të NATO-s. Thënë këtë kujtojmë që Kroacia, Sllovenia, etj e kanë mundur makinerinë e përgjakshme të Milloshevicit mbas viteve 1990, ndërsa aktualisht kanë zhvilluar kapacitete për ta përballur dhe mposhtur Beogradin qoftë më vete apo qoftë të mbështetur nga Moska. Nga ana tjetër, Serbia jo vetëm nuk është e kërcënuar nga askush, por askënd nuk tremb dot më, përveçëse minon interesat dhe axhendën e integrimit të vetëvetes/Serbisë.

Gjithësesi shpresoj/a që e gjithë kjo marrëzi t’u shërbejë elitave mëndjehapura, në Beograd si “sirena alarmi” për të punuar kundër rikthimit te errësira e urrejtjes dhe gjakëderdhjes shekullore mes popujve të rajonit. 

Thënë këtë duhet që ende të besojmë se jo LUFTA por mirëbesimi, PAQJA dhe axhenda e integrimit në NATO/BE mbeten misioni i vetëm i ardhmërisë së qytetarëve të Kosovës, Serbisë dhe të gjitha vendeve të Ballkanit.

Në shtesë, ritheksoj edhe njëherë se: “humbja e luftës, kolapsi ekonomik dhe diskreditimi ndërkombëtar, përfshi në Ballkan që e pret Rusinë-Putiniste mbas Ukrainës; për pasojë edhe dhe Serbinë, mbetet një rrethanë (por jo dhuratë) e favorshme gjeopolitike në dobi të faktorizimit të RSh në tavolinat e vendimmarrjeve të mëdha, si dhe për të mbrojtur dhe zhvilluar interesat mbarëkombëtare në Rajon, Mesdhe, etj”! 

Gjithashtu e çmoj në kohën e duhur, t’i ri-këshilloj faktorët në Tiranë dhe Prishtinë: “të përulen në gjunjë para historisë së përgjakshme dhe përgjegjësive shtetërore” për ti dhënë jetë “Patformës 2Shtete sovrane 1Komb i vetëm”, duke konfirmuar në Washington, Bruksel, etj se “edhe pse e vonuar” kjo qasje nuk kërcënon asnjë, përfshi Serbinë, përkundrazi do të kontribuojë si balancë strategjike për paqen afatgjatë dhe axhendën e Integrimin Euratlantik vendeve dhe popujve të rajonit”.

Me këtë rast, rikonfimoj se, mbetem edhe më i përkushtuar për të kontribuar me përulësi në mbrojtjen dhe zhvillimin e interesave kombëtare si dhe për forcimin e partneritetit strategjik me USA/NATO-n. 

Rafael Floqi/

Një kurorë ulet poshtë Statujës së Shpresës, një monument i Udhëheqësit të të Drejtave Civile Martin Luther King Jr, në memorialin e tij në Basenin e Baticës në Uashington, D.C. Kombi të hënën shënon festën e 38-të vjetore federale të Martin Luther King Jr.

Sot kombi po i kushton respekt trashëgimisë së Dr. Martin Luther King Jr. të hënën, duke shënuar 38 vjet që kur kjo festë federale u festua për herë të parë në nder të ikonës së vrarë të të drejtave civile.

Dita e Martin Luther King Jr. 2024 zhvillohet në ditëlindjen aktuale të King, më 15 janar, pasi festa festohet të hënën e tretë të janarit të çdo viti. King ishte forca shtytëse e lëvizjes për të drejtat civile në SHBA, me përpjekje jo të dhunshme për të arritur barazinë shoqërore dhe racore që nënkupton një kapitull transformues në historinë amerikane, duke kulmuar me miratimin e Aktit të të Drejtave Civile të vitit 1964 dhe Aktit të të Drejtave të Votimit të vitit 1965.

Ndikimi i King arriti kulme të reja ndërsa protestat e tij paqësore ushtronin presion mbi ligjvënësit jugorë për të çmontuar praktikat raciste dhe segregacioniste të rrënjosura në epokën e Jim Crow, duke çuar në shumë momente kyçe në udhëtimin e mundimshëm drejt të drejtave civile, duke përfshirë Bojkotin e Autobusit të Montgomery në 1956 dhe Marshimin në Uashington në vitin 1963, ku King mbajti fjalimin e tij të famshëm “I Have a Dream”.

Kombi vazhdon t’i kushtojë nderim trashëgimisë së qëndrueshme të King rreth 56 vjet pas vdekjes së tij, me evenimente të shumta të planifikuara në vitin 2024, duke përfshirë një shërbim përkujtimor në Kishën Baptiste Ebenezer në Atlanta, ku King shërbeu si bashkëpastor për tetë vjet përpara se të vritej në 1968.

Përkujtime të ndryshme dhe evente vullnetare u mbajtën në të gjithë vendin gjatë gjithë fundjavës, duke kulmuar me homazhet e së hënës në çdo shtet.

Një numër ngjarjesh janë planifikuar në kryeqytetin e vendit, duke përfshirë një mëngjes lutjesh, ceremoni për vendosje kurorash, tubime paqeje dhe paradë, si dhe një ekspozitë speciale në Muzeun Kombëtar Smithsonian të Historisë dhe Kulturës Afrikano-Amerikane.

Shumë komunitete do të mbajnë ngjarje që synojnë të promovojnë paqen dhe shërimin gati katër vjet pasi tensionet racore pushtuan vendin pas vrasjes nga policia të George Floyd në 2020.

Dita e Martin Luther King Jr. ka filluar të njihet në të 50 shtetet dhe mbetet e vetmja festë federale që është caktuar edhe si Ditë Kombëtare e Shërbimit për të inkurajuar vullnetarizmin.

Festa inauguruese e Mbretit u zhvillua 18 vjet pas vdekjes së Kingut, më 20 janar 1986, pas nënshkrimit të projektligjit për festën e King nga Presidenti Ronald Reagan në nëntor 1983.

Arritja historike shënoi kulmin e një beteje 15-vjeçare të Kongresit për të vendosur një festë federale për nder të King pasi demokrati i Miçiganit John Conyers propozoi legjislacionin katër ditë pasi udhëheqësi i të drejtave civile u vra në Motelin Lorraine në Memphis më 4 prill 1968.

Conyers, një anëtar themelues i Grupit të Zi të Kongresit, fillimisht nuk mori asnjë mbështetje për masën për të nderuar Kingun pasi qëndrimet e përziera mbi racën vazhduan në Kongres, por Conyers vazhdoi ta rifuste projektligjin gjatë viteve 1970 dhe pjesën më të madhe të viteve 1980 derisa u miratua në 1983. mes mbështetjes publike mbarëkombëtare.

Pika kryesore e kthesës erdhi rreth vitit 1980 kur legjenda e Motown-it, Stevie Wonder publikoi këngën “Happy Birthday” si një tribute për King, e cila ndihmoi në avancimin e kauzës për të vendosur një festë federale në emër të tij, sipas Muzeut Kombëtar të Historisë dhe Kulturës Afrikano-Amerikane. .

Wonder vazhdoi të luante një rol kryesor në ndërtimin e vrullit dhe mbështetjes së gjerë për festën, duke promovuar një peticion që fitoi 6 milionë nënshkrime teksa mori pjesë në mitingje të shumta me të venë e King, Coretta Scott King, e cila vdiq në vitin 2006 në moshën 78-vjeçare.

Në vitin 1981, Wonder nderoi liderin e vrarë të të drejtave civile duke përfunduar turneun e tij kombëtar me një koncert përfitimi në National Mall, duke i bërë jehonë adresës historike të King në të njëjtin vend gati dy dekada më vonë, dhe duke ndihmuar në sjelljen e një ndryshimi të rëndësishëm në qëndrimet ndaj nderimit dhe ruajtjes. Trashëgimia e Mbretit.

Në vitin 1983, Dhoma e Përfaqësuesve miratoi me shumicë dërrmuese projektligjin, i cili vazhdoi t’i mbijetojë kundërshtimit të zjarrtë në Senat nga republikani i Karolinës së Veriut, Jesse Helms, sulmi i fundit i të cilit ndaj personazhit të Kingut gjatë dy ditëve debati nuk arriti të ndalonte projektligjin të arrinte në tryezën e Reganit.

Edhe pasi projektligji u nënshkrua në ligj dhe shkoi në fuqi tre vjet më vonë, jo çdo shtet fillimisht zgjodhi të kremtonte festën, me New Hampshire duke u bërë shteti i fundit që zyrtarisht e emëroi festën për King në 1999.

Polemikat vazhduan të rrethojnë festën 20 vjet më parë, pasi shumë kompani të sektorit privat refuzuan të njohin Ditën e MLK-së dhe t’u japin punonjësve një ditë tjetër pushim me pagesë menjëherë pas pushimeve, duke çuar në kritika nga zërat e njohur zezakë të kohës, përfshirë komedianin Chris Rock, i cili u tall “Duhet të jesh goxha racist që të mos duash një ditë pushimi nga puna”.

Kohët e fundit, më pak se gjysma e punëdhënësve amerikanë janë zotuar pushim për festën e King, pavarësisht presionit të vazhdueshëm nga progresistët dhe avokatët e të drejtave, sipas një sondazhi të Ligjit të Bloomberg 2019.

James Earl Ray, një kriminel karriere dhe i arratisur, u deklarua fajtor për vrasjen e King më 10 mars 1969 dhe vdiq në vitin 1998 pasi kreu 29 vjet nga një dënim 99-vjeçar. Kjo verë do të shënojë 61-vjetorin e Marshimit në Uashington.

Intervistë ekskluzive me z. Agim Rexhepi, kryetar i Shoqatës “Miqtë e Amerikës”

Intervistoi: Dashnim HEBIBI, Cyrih, Zvicër

“Lobimi është fahu ynë, ashtu si deri më sot, do të tentojmë, që me aktivitetet tona të sjellim sa më shumë poena shtetit/eve e kombit tonë. Nuk e njohim formulën e bajraktarizmit! SHBA ka qenë tradicionalisht aleate e shqiptarëve dhe është. Këtë e ka dëshmuar Presidenti Woodrow Wilson e Institucionet amerikane për Shqipërinë. SHBA është sponzorizues i shtetësisë së Kosovës, i shëndrrimit të FSK në ushtri, futjes së ushtrisë sonë nëpërmes IOWA në misione paqeruejtëse të NATO, kjo nënkupton pjestar defakto ende jo de jure të ushtrisë e shtetit tonë, pjesë e NATO, por mendoj, që ne nuk po punojmë sa duhet në ruajtjen dhe avancimin e kësaj miqësie“, na tha ndër të tjera, z.Rexhepi.

Cyrih/ Zvicër, 12 janar

Është e ditur, se modestia tregon, klasin, veprimtarinë e merituar tek personi, por tek ne, sidomos te një grup rrahjagjoksish, edhe pse po dua, që të jem edhe gabim, por nuk respektohet sa duhet. Ndoshta, do të duhesh të jesh i ngjyrosur politikisht, të kesh „kostumin“ e partisë e të rekrutohesh në parti, ose të jesh shumë i pasur e pastaj për të ecur drejt hapësirës së kufizuar të suksesit. Janë ata veprimtarët e merituar, që kurrë nuk dorëzohen, shkojnë me mundësitë e veta deri në mbështetje në mur, por jo në murin e dorëzimit për të ecur te para, për të përcjellur mesazhin e paqes, falënderimit, miqësisë e besë-besës. Sa i sinqertë, aq edhe emocional, sepse çdo gjë buronte nga shpirti. Shumë e lehtë është të ndalesh dhe ta studiosh edhe formën e bashkëpunimit. Është një lloj psikologjie edhe forma e të folmes, të paktën e kemi lexuar edhe psikologjinë e shkrimit, psikologjinë e veshjes…Është bashkëbiseduesi ynë, një personazh I njohur për të gjithë shqiptarët kudo që janë. I pathyeshëm, nuk e di se çka është dorëzimi. E njeh mirë veten, e njeh mirë misionin e tij. Sa fjalë e madhe, që të shëron edhe shpirtin, Miqësi. Miqësia është e shenjtë. Te ne shqiptarët, miku është në zemër të konakut, shtëpia është e mikut. Pata nderin, që të bashkëbisedoj në një intervistë të gjatë, por me shumë kuptim, me veprimtarin, z.Agim Rexhepi. Shpirti i tij vlonte. Fjalët e tija ishin si uji i kronit, që ta freskon shpirtin. Njih veten e pastaj të tjerët. Mos mirënjohësi është sëmundje e tokës. Falënderimi është copë shpirti i të drejtit. Folëm gjerë e gjatë, pa e ditur, në shumë raste, se cili ishte në rolin e gazetarit, sepse edhe vetë z.Rexhepi e njeh dhe e ka punuar këtë profesion të gazetarit. Bashkëbisedimi ynë dallon nga bisedat e porositura apo bisedat për klikime, krekosje apo për honorare. Intervistë për lexuesit dhe thirrje për bashkëpunim. Jemi në një kohë, që pak po lexohet, ose më mirë titull lexohet dhe brendësia e shkrimit jo, sidomos kur shihet, se është gjatë, por ia lëjmë lexuesit besnikë, që të ndahet nga përditshmëria e zhurshme dhe të drejt. E intervista të mbetet në kujtesë brez pas brezi, se miqësia shqiptaro amerikane ishte e do të mbetet e trashëguar brez pas brezi. Aty ku po na dhemb zemra edhe mendja e dora shkon, pra Lugina e Preshevës. Se ajo trevë i ka sytë e zemrën nga Kosova e Shqipëria, nuk ka dyshim. Të paktën, në çdo takim me ndërkombëtarë, të përmendet me fakte, se po përjeton një gjendje acari politikë të shtypjes edhe ate në mes të Evropës Juglindore. Ka ditur e do të dijë ti mbijetoj edhe shekujve, por tani, kemi situatën tjetër, kemi Kosovën e pavarur të mbushur me miq ndërkombëtarë e një Shqipëri në NATO, të jetë më afër me ate etni shqiptare. Pa e zgjatur më shumë, edhe pse do të doja të përshkruaja, se si e priti intervistën protagonisti i kësaj interviste, por dua të rrumbullaksoj me një fjali, se i ai që ka nderë e vlera, njeh nderin dhe vlerën. Se çka na tha ndër të tjera, ju ftoj ta lexoni këtë intervistë, lexues të respektuar.

Përshëndetje z.Rexhepi. Fillimisht, ju urojmë vitin e ri 2024 dhe njëherit, urime edhe për 20 vjetorin e Shoqatës “Miqtë e Amerikës”. Sigurisht, se është intervista e parë e këtij viti. Na thoni, cili është urimi juaj për miqtë e Amerikës gjith- andej shqiptarisë?

Përshëndetje edhe për ju i nderuar. Ju faleminderit për unimin e vitit të ri 2024 e posaçërisht faleminderit për urimin e jubileut të Shoqatës “Miqtë e Amerikës”, 20 vjetori i themelimit / veprimit. Më vjenë shumë mirë, që keni gjetur kohë edhe pse jetoni në Zvicër për të bashkëbiseduar në lidhje për shoqatën. Urimi im për 2024, për ju dhe bashkëkombasit tanë kudo që janë ata është: “Zoti e bekoftë kombin tonë! Zoti i bekoftë SHBA-në! Zoti i bekoftë aleatët tanë! Paqe gjithandej. Të jemi më unikë nëmes veti! Ti japim hapësirë meritorëve! Shëndet, punë dhe dashni.

Kësaj here, do ju marrim kohë më shumë, se sa zakonisht, që praktikohet nëpër intervista. Sepse, kemi një datëlindje të veçantë të shoqatës, jo më pak se 20 vite. Po besoj shumë, se do të kemi mirëkuptim nga ju dhe nga lexuesi.
Me shumë kënaqësi, si edhe herave të tjera, jam i hapur për të bashkëbiseduar e bashkëpunuar me të gjithë ata që kanë punë më shumë e më pak fjalë.

Si ishte viti 2023 për Ju si kryetar i Shoqatës “Miqtë e Amerikës”?

Faleminderit për nderimin që keni ndaj meje dhe shoqatës.Viti 2023 ishte plot me sfida e aktivitete. Them me sfida, sepse u vazhdua tradita, që ne të zhvillojmë aktivitete pa përkrahje materiale (nuk po ankohem ngase e kam zgjedh këtë formë të rrugëtimit), e them këtë ngase, unë nuk kam qenë, jam e as që do të jem pjesë e ndonjë partie apo grupacioni… Nuk kam asgjë ndaj partive apo grupeve të fuqishme politike, ngase janë të Kosovës, por kam qenë i vetëdijshëm, që në momentin, që do të jem pjesë e tyre, aktiviteti do të merr karakter tjetër dhe do shihet ndryshe nga syri i qytetarit tonë e institucioneve ndërkombëtare. Kur jam apolitikë, besoj se do të veproj e kam vepruar më mirë në shoqatë.


Mendoni, se 90% e projekteve ju kanë realizuar gjatë vitit që sapo e kaluam?

Jo 90% por 100% të projekteve i kam realizuar. Nuk bëj projekte nëse nuk mundem me i realizu. Jam komplet në punën time edhe e bëjë me shumë dashamirësi. Shpesh herë, ka ndodhë, që vetëm mos me dalë keq në opinionin vendor e ndërkombëtar, institucionet tona qendrore e komunale i kam shkurtuar aktivitetet (nëse e kam parapa për një datë të caktuar me zhvillu 4,5,6 aktivitete i kemi zhvilluar vetëm 3 apo 4, jo pse nuk kemi qenë të përgaditur. Prandaj e thash edhe më lartë, dua që punët tona, që bëhen në shoqatë të reflektojnë me pozitivitet dhe të shërbejnë për të mirë.


Këtë vit, po mbushen 20 vite, që kur është themeluar kjo shoqatë. Cili është suksesi më i madh që keni arritur?

Dua të jem i shkurtë dhe i saktë. Nuk e kam për qefi të flas për veten time, por më duhet ta them kësaj here, për hirë të opinionit dhe duke pasur mirëkuptim te të gjithë lexuesit tuaj për shkak të modestisë. Kemi aq suksese kulminate, sa që një ministri, nëse jo një qeveri, do të krenohej pa problem. I kisha lutur lexuesit e intervistës, që mos ta marrin për krekosje (normalisht jam shumë krenar me të arritura).

Në vitin 2009 e kam sjellë në Kosovë Presidentin Bill Clinton (normalisht me dëshirën e tij), së bashku me Institucione tona.

Por e veçanta e vizitës është se nuk e kanë ditë Presidenti, Shkëlqesia e Tij, Prof.dr. Fatmir Sejdiu, Kryeministri, Hashim Thaçi e as Ambasadori i SHBA-së në Kosovë Christopher Dell. Tek mbas 10 viteve kam filluar me potencuar këtë fakt. Më 2009 më është dashtur me shfrytëzu një personalitet/mik timin, që ta bind Kryeministrin Thaçi, që është informacion i sakt vizita e Billit ngase nuk e besonin. Poashtu, Ambasada Amerikane më ka thirrë e ka kërkuar emrin e kontaktit tim në SHBA për me verifiku këtë fakt. Pasi është verifikuar informata, se do të vie Presidenti u shty inaugurimi i shtatores, që ishte i parapar 1 muaj para vizitës së tij.


Keni bashkëpunim me institucionet e Kosovës?

Po kemi bashkëpunim të shkëlqyer me FSK, Policia e Kosovës, Zjarrfikësat, AME, Qendrën e Mjekësis Emergjente, Shkolla e Institucione të ndryshme dhe jam shumë falenderues për këtë. Të rralla janë Institucionet që nuk i kanë përkrahë idet tona për ndonjë aktivitet (moralisht e me pjesëmarrje fizike të pjestarëve ushtarakë e policor e stafit civil).

Po me institucionet e kaluara, keni bashkëpunuar?

E them me përgjegjësi që në të kaluarën e kam pasë një bashkëpunim më të mirë. Në vitin 2009 ish kryeministri I Kosovës, z.Hashim Thaçi më ka dërguar në SHBA si përfaqësues të qeveris së Kosovës, të flas apo ta bindi Presidentn Bill Clinton që të vije në inaugurimin e shtatores së tij në Prishtinë. Ai e ka ditur bashkëpunimin tonë tonë dhe respektin që kemi si shoqatë me SHBA. Kjo është bërë kuptohet në të mirë të shtetit. E di, që ai apo shumë pak qytetarë nuk e kanë besur faktin që do ta sjell në inaugurim, por unë ia kam arritur me shumë sukses. Një personalitet, që do e potencoj me shumë respekt që e ka përkrahë çdo projekt (ama çdo projekt me konotacione pro amerikane e properëndimore), që kam kërkuar nga ai ka qenë ish Kryeparlamentari, z. Kadri Veseli.

Me cilën shoqatë më së shumti bashkëpunoni?

Edhe pse kam respekt për të gjitha shoqatat në Kosovë dhe jo vetëm do ta potencoja bashkëpunim me shoqatën “Bet Israel Kosova”, “Organizata e Familjes Biden”, etj.

Keni pasur takime me disa presidentë të SHBA-së. Cila ishte fjala jote parë, që ia ke thënë për Kosovën?

Po. Është e saktë, kam pasur shumë takime me personalitete me pozicione të larta shtetërore si ish president, congressman, zv/ndihmës secretar e zyrtar të lartë të SHBA e shteteve tjera mike.
Fjalia e parë ka qenë falënderim për ate që ata kanë bërë, populli e institucionet e tyre shtetërore për shtetin e kombin tim atëherë kur kemi pasur nevoj për miq, më shumë se çdo herë. Posaçërisht atëher kur qenja jonë nacionale në Kosovë Shqipëri e teritore tjera ka qenë në rrezik. Poashtu, kam kërkuar, apo më mire me thënë i kam lutur që ata ta vazhdojnë ketë respekt e angazhim për shtetin/tet e kombin tonë me përkrahje politiko diplomatike, të ndikojnë tek miqtë e institucionet e shtetit të tyre dhe tek aleatët e tyre edhe në të ardhmen. Miqësia duhet ushqyer me sinqeritet që të jetë e përjetshme. Ne jemi miq të sinqertë me SHBA-në dhe shpirtërisht.

Sa anëtarë i ka për momentin shoqata?

Shoqata nuk është formuar për promovime e poena politikë të individëve, grupeve apo partive, andaj as që kemi tentuar me bë antarë. Çdo person, që ka respekt apo që e don SHBA-në e aleatët ka mujt e mundet me llogarit që është pjesë, aktivist i shoqatës. Pra, dyert janë të hapura për të gjithë ata që i janë mirënjohës SHBA-së. Deklaroj pa frikë që mbi 90% e pjestarëve të kombit shqiptar por edhe të disa komuniteteve tjera dhe ate jo vetëm të Kosovës por Shqipërisë, Mal të Zi, Maqedoni të Veriut, Serbi janë pjesë e shoqatës.

Për të qenë pjesë e shoqatës, pra nuk është patjetër, që të jesh shtetas i Kosovës?

Ky parim nuk ka vlejt e as që do të vleje asnjëherë. E përsëris edhe një herë, çdo person kudo që jeton e vepron, që ka respekt apo që e don SHBA-në e aleatët e tyre (tonë), mundet lirisht me llogarit që është pjesë e shoqatës.

Përkrahje nga diaspora shqiptare?

Fatkeqësisht shumë e dobët. E kam potencuar gjithmonë, që jam i hapur për bashkëpunim ngase koordinimi i aktiviteteteve sjell më shumë efekte politike andaj realisht i sjell më shumë poena politikë shtetit/eve e kombit tonë.

Si është bashkëpunimi juaj me veprimtarët shqiptaro amerikanë, që jetojnë e veprojnë në SHBA?

Edhe në këtë rrafsh nuk është i kënaqshëm. Është shumë i zbehët. Unë jamë i hapur për bashkëpunim. Isha e do të jem. Një gjë duhet theksuar, se asnjëherë dhe asnjë rrethanë nuk duhet anashkaluar rolin e madh të lobit tonë të mrekullueshëm në SHBA e Europë. Unë jamë rritur dhe edukuar me të bëmat e “Vatrës”, së Nolit e Konicës.

Me ambasadën e SHBA-së në Prishtinë, bashkëpunoni?

Po kemi pas bashkëpunim shumë të mirë dhe për këtë u jam falenderues edhe pse këtë që do ta them për herë të parë, ata ndoshta pa dashje nuk e kanë kuptuar apo edhe nuk kanë pritë që ne do ti arrijmë këto rezultate kulminante dhe se do të kemi njē imazh e ndikim shumë të fuqishëm posaçërisht tek bashkombasit tanë dhe ate jo vetëm në Kosovë por kudo që ata jetojnë e veprojnë.
Sa për informacion neve nuk na ka themeluar Ambasada Amerikane, andaj edhe pse nuk kemi pas këshilltarë, logjistikë e mjete sipas të tjerëve ne jemi shëndrruar në 1-sh, për aktivitete me efekte të fuqishme politike dhe ate jo vetëm në Kosovë..


Çfarë mendoni, që kjo shoqatë të ketë nëndegën e saj edhe në Luginën e Preshevës. Ju parashtrova këtë pyetje, duke e ditur situatën në ato troje shqiptare?

Pyetje shumë e mirë. Fatkeqësisht, pasi ne kemi pas shumë pak buxhet sa që me mjetet e grumbulluara është dashtë ta mbyllim shoqatën minimum para dhjetë viteve ne nuk kemi hap asnjë degë apo nëndegë por megjithate deklaroj me krenari se në shumë e shumë takime e kam potencuar çështjen e shqiptarëve në Serbi, Luginë të Preshevës (jo rastësisht po e përdori këtë term është më i gjërë), p.sh. me rastin e festimit të 10 vjetorit të shoqatës në vitin 2014, programi zhvillohej drejtpërdrejt në RTK, përpos musafirëve elitar vendor e ndërkombëtar e pata ftuar edhe z. Ragmi Mustafa, kryetar i Komunës së Preshevës, që të merr pjesë, të del në foltore ti prezentoj problemet e shqiptarëve nga kjo pjesë. Me rastin e inaugurimit të Presidentit, Shkëlqesisë së Tij, z.Joe Biden, President i SHBA-së, kam organizuar aktivitet respekti edhe pse ishte kohë pandemie, ku pjesëmarrja duhej të ishte shumë e vogël prap, ishte i ftuar dhe mori pjesë, z. Ragmi Mustafa dhe u prononcua për media lidhur me problemet që kanë bashkombasit tanë atje. E them me plot goj e me shumë respekt, që kjo pjesë zë vend shumë të rëndësishëm në agjendën tonë. Do të vazhdojmë e nuk do të ndalemi. Sepse, ne jemi me të drejtën.

Sigurisht, se jeni duke punuar për planet e shoqatës gjatë këtij viti. Na thoni ju lutem, ku do të përqendroheni më së shumti?

Lobimi është fahu ynë, ashtu si deri më sot, do të tentojmë, që me aktivitete tona të sjellim sa më shumë poena shtetit/eve e kombit tonë. Nuk e njohim formulën e bajraktarizmit, jemi të sinqertë dhe punojmë e kemi punuar për të mirën e përgjithshme. Nuk e duam rolin e trumbetuesit.
Do të tentojmë, që ta vazhdojmë një iniciativë të filluar para më shumë se dy viteve, që t`i nxisim dy Akademitë Shkencore që i kemi, Shqipëri dhe Kosovë, që të takohen dhe më në fund ta krijojnë një strategji nacionale së paku për 100 vitet e ardhëshme.

Ta vazhdojmë ciklin e ligjëratave me nxënës të ciklit të lartë e studentë nëpër shkolla fillore të mesme, kolegje e fakultete me temën orientimi perëndimorë. Është shpêtimi i kombit tonë. Deri më tani i kemi zhvilluar më shumë, se 100 ligjërata të tilla. Hapjen e klubeve të “Miqëve të Rinj të Amerikës”, nëpër shkolla. Deri tani i kemi hap gjashtë klube të tilla. Tash kam regjistruar Institutin për Siguri Media dhe Arsim, shpresojmë që do të arrijmë të pozicinohemi e shtrihemi mirë në Europën Juglindore. Poashtu, kemi me zhvilluar aktivitetet tradicionale: 17 shkurti, 4 korriku, 19 gushti, datëlindja e Presidentit Clinton, 11 shtatori etj.

Do të ketë ndoj manifestim special kushtuar 20 vjetorit të Shoqatës në Kosovë?

Besoj që po, për dhjetë vjetor kemi pas aktivitet të fuqishëm, por vetëm nëse arrijmë të sigurojmë mjete. Jemi të hapur për bashkëpunim nga zemërmirët, nga miqtë e SHBA-së. Nga miqtë e lirisë.

Njiheni si veprimtarë i madh, modest i fjalës dhe me përkushtim që të ruhet miqësia e përjetshme shqiptaro-amerikane. Ka ftohje mes këtyre raporteve, sidomos mes Kosovës dhe SHBA-së?

Faleminderit, jam i nderum me vlerësimin. Ky është mision i imi që ia kam parashtruar vetit në kohë lufte. Nuk do të dorëzohem, sepse misioni është i shenjtë. Ne u jemi falënderues deri në përkulje kontributit të SHBA-së që e ka dhënë për lirinë e Kosovës. Mendoj, që ka ftohje të raporteve, por jo në mes të SHBA-së e Kosovës, por në mes të SHBA e individëve. E individët, sigurisht janë pak. Mos mirënjohësit. Ata nuk munden të kenë emër tjetër, që nuk ia duan të mirën vetes e shtetit.

SHBA ishte dhe do të mbetet mikja më besnike e shqiptarëve?

E sakt. SHBA ka qenë tradicionalisht aleate e shqiptarëve. Këtë e ka dëshmuar Presidenti Woodrow Wilson e Institucionet amerikane për Shqipërinë. SHBA është sponzorizues i shtetësisë së Kosovës, i shëndrrimit të FSK në ushtri, futjes së ushtrisë sonë nëpërmes IOWA në misione paqeruejtëse të NATO, kjo nënkupton pjestare defakto ende jo de jure të ushtrisë e shtetit tonë, pjesë e NATO, por mendoj, që ne nuk po punojmë sa duhet në ruajtjen dhe avancimin e kësaj miqësie.

Dihet, se keni miqësi të mirë me ish presidentin e SHBA-së, z. Bill Clinton dhe disa kongresmen. Do të ketë ndoj vizitë të tyre brenda vitit 2024 në Kosovë?

Jam i nderum nga jeta, që kam pasë mundësi të bëj veprime respekti për Presidentin Bill Clinton (kam pesë takime, sa herë kamë kërkuar jam takuar me te), dhe jo vetëm për te.
Ta them me sinqeritet, që për këtë vit, pasi është jubileu i shoqatës kam pasur objektiv organizimin e një Konference Ndërkombëtare, ku do ti ftoja ish Presidentët Clinton dhe Bush dhe shumë musafirë të tjerë, por për shkak të veprimeve të Institucioneve tona të larta (sipas meje jo në nivel të duhur politik dhe jo në momentin e duhur kohor), e kam ndërprerë iniciativën, ngase besoj, që edhe po ti ftoja nuk do vinin. Sa për iniciativat e të tjerëve në këtë drejim nuk kam informacion.

E ju, do ta vizitoni SHBA-në së shpejti?

Sa për informacion, vetëm gjat fundvitit të kaluar e këti fillim viti kam marrë shumë ftesa për evente ku kanë marrë pjesë njëkohësisht edhe shumë senatorë, kongesmen e zyrtar të lartë të SHBA-së. Vetëm pak vetë e kanë këtë privilegj dhe ate jo vetëm nga Kosova. Beso,j që më së largu deri në fund të muajit maj do ta vizitoj SHBA-në dhe do të kem takime të rëndësishme.

Presidenti Clinton është në zemrat e çdo shqiptari, ai ishte në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni të Veriut. Ju ka shkuar mendja, që t`ia bëni një ftesë për ta vizituar Luginën e Preshevës, ate tokë të shtypur me shekuj, por që ka rritur patriotë, akademikë e veprimtarë të çështjes kombëtare si z. Xhim Xhema dhe të tjerë?

Po e them sinqerisht nuk e kam menduar, dhe nuk e besoj, që do mund të realizohej së paku në këtë kohë, ngase dihet botërisht, që Presidentin Clinton nuk e dojnë në Serbi për shkak të Kosovës. Ka pas lajme nër media serbe, se është ngritur edhe kallëzim penal ndaj tij e disa të tjerëve për shkak të bombardimeve nga ana e NATO. Edhe pse në politikë ndrrojnë gjërat. Por do ishte mrekulli një vizit e tillë e Presidentit në Preshevë, Bujanoc e Medvegjës. Të jeni të sigurt ju e gjithë bashkombasit tanë shqiptar në Serbi se do ta analizoj këtë ide dhe do ta bisedoj me miq të fuqishëm shqiptar e amerikan në SHBA…Do të punoj shumë, që Presidenti Historikë i SHBA-së, Bill Klinton të vizitoj Luginën e Preshevës!

Keni pasur ndojnjë ofertë nga ndoj subjekt politikë në Kosovë, që ti bashkohesh?

Po kam pas ftesa, por me gjithë respektin nuk kam pranuar të jem pjesë e asnjë partie. Mendoj se në këtë formë, jap kontribut më shumë.

Shoqata që drejtoni ju i nderuar, është e veçantë. Nuk besoj, se një shoqatë e tillë është në botë, kjo tregon, se ne shqiptarët, u jemi mirënjohës brez pas brezi SHBA-së?

Faleminderit për vlersimin e tillë të shoqatës (besoj që shoqata është sui generis- e llojit të veçantë), ngase në këtë formë veprimi: kohëzgjatja, mos financimi, peripetit gjatë rrugëtimit 20 vjeçar e shumë faktor tjetër. Është e vêrtet, kjo qê keni thënë, se ne shqiptarët u jemi mirnjohës dhe dëshiroj, që ky elan respekti ndaj mikut e aleatit tonë strategjik SHBA-së ti përcjell edhe gjeneratat e reja, ngase shumë gjëra po ndodhin në kohë e hapsirë, shumë faktorë po punojnë, që kjo miqësi të zbehet. Edhe pse e kanë të pamundur. Është domosdoshmëri, që Institucionet tona qendrore të veprojnë më fuqishëm me të rinjët në këtë drejtim.

Padyshim, se kemi edhe për shumë tema të bashkëbisedojmë, por duke e kuptuar, se kemi të bëjmë me një media online e të shkruar, besoj shumë, se deri diku kemi shtjelluar disa pyetje, që nuk i keni pasur gjatë intervistave tua.

Faleminderit për interesimin e shfaqur për intervistim. Shpresoj të kem arritur të jap përgjigje adekuate në pyetjet e juaja shumë të formuluara mirë e me domethënje. Mirë e përmendët, se kemi patur për çka të bisedonim edhe me orë të tëra ngase ne kemi zhvilluar aq shumë aktivitete brenda këtyre 20 viteve, sa që edhe me tre apo katër orë bisedë nuk do të mund ta mbyllnim intervistën. Por i kisha lutur lexuesit, që përgjigjet ti lexojnë edhe nga këndi shumë dimenzional, ngase ka edhe shumë gjëra që mund të kuptohen në mes rreshtave. Juve edhe si gazetarë mbi dy dekada dhe tani edhe president i Institutit Shkencorë që e keni themeluar në Zvicër, në ate shtet mikë poashtu të kombit tonë, ku jetojnë e veprojnë shumë bashkëkombas që e kanë treguar dhe po e tregojnë dita ditës, se atdheun e duan shumë, ju priftë e mbara dhe përshëndetje të sinqerta për të gjithë atdhetarët që jetojnë edhe në Zvicër! Më lejoni, që ti pëshëndes të gjithë bashkombasit tanë kudo që gjenden nëpër botë (posaçêrisht në Luginë të Preshevës, ngase atje është gjendja politike dhe e sigurisë më e rëndë se gjithkund).

Edhe një herë, shumë faleminderit për kohën dhe e keni derën e hapur të bashkëpunimit edhe me diasporën shqiptare në Zvicër e konkretisht me Institutin Shkencorë Helvetikë të Evropës Juglindore me qendrën e saj në Zvicër. Suksese e mirupafshim!

Ishte nder dhe kënaqësi edhe për mua për kohën që edhe ju rezervuat për këtë bashkëbisedim. Shpresoj, se do të shihemi e takohemi herave të tjera.
Intervistoi: Dashnim HEBIBI, Cyrih, Zvicër