Ekonomi – Page 90 – Dielli

Një pyetje qeverisë së Shqipërisë

August 29, 2023 by s p

Shaban Murati/

Si shpjegohet që skota e patriotëve të mumifikuar të presidiumeve qeveritare dhe të akademive pseudoshqiptare, të cilët janë në listën e dashurisë së kryeministrit, që i ka mbushur me tituj dhe tuje dhe nuk harron t’u pompojë lavdi çdo muaj ditëlindjeje me çarçafë mallëngjyes, nuk kanë folur kurrë dhe nuk e kanë mbrojtur asnjëherë çeshtjen shqiptare dhe Kosovën kundër presidentit serb Vuçiç, që ka 12 vjet në pushtet dhe i ka bërë njëmijë të zeza Kosovës, dhe as kundër kryeministrit grek Micotaqis, që ka 4 vjet në pushtet dhe i ka bërë njëmijë të zeza sovranitetit të Shqipërisë dhe çeshtjes çame?

Nuk kam guxim të pyes, (sepse mund të shkoj shumë thellë…) përse akademikët e patriotizmit qeveritar nuk kanë folur kurrë dhe nuk e kanë mbrojtur kurrë çeshtjen shqiptare kundër Rusisë gjatë 32 viteve, megjithëse Rusia është armiku më i madh i Shqipërisë, i Kosovës dhe i çeshtjes shqiptare në arenën ndërkombëtare?

Mos është ndonjë sekret i fshehtë midis jush ky lloj i panjohur qeveritar i patriotizmit memec akademik ndaj armiqve historikë të kombit shqiptar?

Paraja ka vlerë

August 28, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

Paraja nuk ka vlerë, thonë disa; paraja ka më shumë vlerë kur ajo fitohet. Kur zona të ndryshme të botës filluan të hyjnë në periudhën neolitike pas vitit 10,000 pes, filloi ndarja e punës. Kupbartësi mbretëror ishte një pozicion prestigjioz dhe i besueshëm në shoqëritë paramoderne. Kupëmbajtësi derdhte pijet e mbretit dhe i shijonte ato për helm nëse ishte e nevojshme.

Në këndvështrimin kejnsian të ekonomisë moderne, papunësia e ulët është më e rëndësishme se inflacioni i ulët. Shpenzimet qeveritare inkurajohen për të mbajtur nivele të larta punësimi. Nëse jeni të durueshëm, të shkathët dhe mjaft të qëndrueshëm, mund të dëshironi të provoni të qenit një statujë njerëzore. Siç tregon emri, ju paguheni për të qëndruar si një statujë.

Përpara se të bënte emër në energjinë elektrike, Nikola Tesla punoi si gërmues kanalesh në 1886 për 2 dollarë në ditë.

Puna e fëmijëve ka ekzistuar gjithmonë në një formë, por kur filloi Revolucioni Industrial në vitet 1700, gjërat dolën jashtë kontrollit. Ligjet e para për mbrojtjen e punëtorëve fëmijë u miratuan në Angli në vitet 1800.

Shërbëtorët ishin njerëz të cilëve u kërkohej të punonin pa pagesë për disa vite. Ai status ishte shpesh, por jo gjithmonë, rezultat i borxheve të papaguara.

Bujkrobërit ishin punëtorë në Evropën mesjetare që ishin të lidhur me tokën. Ata nuk mund të bliheshin dhe shiteshin dhe zakonisht kishin më shumë të drejta se skllevërit e shtëpisë.

“Fjetja profesionale” është një tjetër profesion legjitim. Profesionistët e gjumit mund të paguhen për të testuar dyshekët dhe jastëkët, për të marrë pjesë në kërkime mjekësore/shkencore, apo edhe për të qenë pjesë e një ekspozite arti.

Në shoqëritë paramoderne, eunukët shpesh ishin në gjendje të gjenin disa nga punët më të mira në oborret mbretërore. Problemi ishte që ata duhej të tredheshin.

Një person mund të paguhet si “qëndrues në linjë” (për të qëndruar në radhë për bileta, botime të reja telefonike ose artikuj të tjerë).

Vdekja e Zezë e viteve 1347-1353 ishte një faktor kryesor në rënien e robërisë në Evropën Perëndimore dhe rritjen e punës së lirë. Megjithatë, robëria vazhdoi në Rusi deri në vitin 1866. Më pas, në shekullin XX, kjo skllavëri u kamuflua në vendet komuniste. Në regjimin e vjetëruar në Shqipëri puntorët nuk kishin asnjë të drejtë dhe njëkohësisht kontrollonin njëri tjetrin. Të miturit punonin një vit pa pagesë “derisa merrnin profesionin”, që do thoshte kur arrinin moshën e punës. Kjo ishte një taktikē komuniste për t’i treguar botës se respektonin kodin që ndalonte shfrytëzimin e të miturve.

Filozofi i shekullit të nëntëmbëdhjetë, Karl Marksi, besonte se historia botërore mund të përmblidhej si një luftë midis atyre që kanë dhe nuk kanë. Në kohën e Marksit, ishte proletariati kundër borgjezisë.

Nëse keni kaluar kohë në një qytet të madh, atëherë me siguri keni hasur njerëz, kryesisht fëmijë, që do të lajnë xhamin e makinës, ndonjëherë pasi ta pështyjnë. Vajtuese profesionistë janë punësuar për funeralet që nga kohërat e lashta. Është ende në përdorim në disa vende, veçanërisht në Kinë.

Esnafet u formuan në Evropën mesjetare si organizata profesionale të punëtorëve dhe tregtarëve të kualifikuar. Sipas këtij shembulli u krijuan sindikatat moderne të biznesit ashtu edhe sindikatat e punëtorëve.

Japonezët njihen si të sjellshëm, por kur bëhet fjalë për të hipur në metrotë e tyre, ata nuk ngurrojnë të shtyjnë njerëzit përreth. “Shtytësit” profesionistë sigurojnë që trenat të jenë të mbushur.

Nëse nuk ju shqetësojnë gjarpërinjtë, mund të mendoni të jeni një “mjelës i gjarpërinjve”. Mund të jetë paksa e rrezikshme.

Sulltanati i Delhit u formua në vitin 1206 kryesisht nëpërmjet përpjekjeve të një klase të gjeneralëve skllevër turq. Pavarësisht statusit të tyre, këta skllevër kishin punët më të mira në sulltanat.

Nëse mund të kapërceni tabunë dhe aromën, atëherë shikoni të jeni një shijues profesionist i ushqimit për qen.

‘Cuida carros’ janë të zakonshme në shumë qytete në Amerikën Latine. Për disa pesos, ata do të shikojnë makinën tuaj ndërsa ju merrni diçka për të ngrënë. Më besoni, për ta paraja ka vlerë.

EDHE RRUGËTIMIN TONË EURO-ATLANTIK NUK MUND TA SHOHIM TË NDARË NGA KUAZAT E DREJTA TË NËNËS TEREZE

August 26, 2023 by s p

Nga Skender ASANI/

Sot sërish këtu në Shkup jemi bërë bashkë për të nderuar kujtimin për një figurë madhore të kombit dhe njerëzimit. Sot na ka bërë bashkë emri dhe lavdia planetare e një gruaje, e cila rrugën e shenjtërimit e filloi nga vendlindja e saj, nga Shkupi ynë. Ajo këtë rrugë e nisi si Gonxhe dhe e përfundoi si Shën Nëna Tereze dhe gjithë këtë hark jetësor ajo e mbushi me dashuri, ngrohtësi, përkujdesje ndaj të vetmuarve, të sëmurve, të pastrehëve.

Në kohën kur jetoi e veproi Nëna Tereze, bota ishte e mbushur me plot njerëz shpresëhumbur, dhe ishin të papërshkruara vuajtjet që përjetonin të gjithë ata që mbeteshin jashtë kujdesit shoqëror. Por, askush nuk e kishte pritur se një grua trupvogël, që nuk posedonte kurrfarë fuqie politike a ekonomike, do të bëhet kandil i pashuar për miliona zemra të thyera. Ajo, me qasjen e butë, paqësore e mirëkuptuese u bë udhërrëyfyese e porosive hyjnore ndaj njerëzimit.

Sot kur kujtojmë 113 vjetorin e lindjes dhe 26 vjetorin e vdekjes së Nënës Tereze, kemi shumë nevojë për fuqinë magjike të këtij udhërrëfimi, sepse trazirat në botë ndodhin më së tepërmi kur prishen balancet në mes të hyjnores dhe tokësores.

Ne edhe sot jemi dëshmitarë të këtyre trazirave, dhe jo shumë larg nga ne, një popull heroik po detyrohet të paguaj shtrenjtë kauzën evropaine, duke kundërshtuar me dinjitet arrogancën hegjemoniste dhe pushtuese të Rusisë. Kjo e fundit, në kundërshtim me të gjitha rregullat dhe parimet e të drejtës ndërkombëtare, ka shkelur sovranitetin e Ukrainës, duke imponuar logjikën absurde të mohimit të pavarësisë dhe lirisë së popullit ukrainas.

Por e gjithë bota e civilizuar dhe demokratike, që prej fillimit e ka kundërshtuar këtë aventurë invaduese të Kremlinit, duke u rreshtuar në krah të popullit ukrainas dhe në mbështetje të kauzave evropiane e liridashëse që ky popull i mbron me dinjitet.

Ne si bashkëqytetarë të Nënës Tereze nuk mund të jemi indiferent ndaj padrejtësive që ndodhin në botë. Sepse ajo na ka porositur që gjithmonë të mbajmë anën e më të dobëtit, anën e atyre që jetojnë me nder, një kufi ky që e ndan botën në mes të drejtësisë dhe padrejtësisë, në mes të kaluarës së errët dhe të ardhmes së ndritshme.

Nëna Tereze, duke qenë një besimtare e devotshme, na kishte mësuar të falim, por të mos harrojmë, edhe atëherë kur na bëhet ndonjë padrejtësi e madhe. Vetëm në këtë mënyrë, sipas saj, në botë do të zhduken vatrat e hakmarrjes, mosdurimit dhe konflikteve abusrde.

Prandaj, edhe ne si Institut tash më e kemi shndërruar në strategji veprimi këtë filozofi jetësore të Nënës Tereze, kurse manifestimi tradicional kulturor-shkencor “ DRITA e GONXHES” që po e organizojmë tash e tri vjet me radhë, dëshmon përkushtimin ndaj kësaj filozofie, kurse për ta kuptuar atë më lehtë kemi revistën me të njejtin emër, e cila tash më është bërë një palimsest i trashëgimisë shpirtërore e humane të Gonxhe Bojaxhiut-Nënës Tereze. Edhe nr. 2 i kësaj reviste, që sapo ka dalur nga shtypi, e vazhdon traditën e nisur të ruajtjers, sistemimit, artikulimit dhe shumëfishimit të fjalëve e porosive të Nënës Tereze, të cilat vazhdojnë të mbeten një thesar i çmuar i njerëzimit. Ky është edhe vizioni që po ndiqet nga Departamenti i trashëgimisë së Gonxhe Bojaxhiut-Nënës Tereze në Institutin tonë, i vetmi i këtij lloji në botë, i cili synon të afirmojë dimensionet shumështresore të kauzave universale të Nënës Tereze, por me një qasje pak a shumë specifike, duke ndriçuar dhe argumentuar para botës edhe disa nuanca jetëshkrimore që i kishte vetëm Gonxhe Bojaxhiu, para se të bëhet Nënë Tereza. Pa këto nuanca Nënë Tereza do të dukej si një lis gjikant pa rrënjë, andaj ne si Institit dhe si Departament, synojmë t’ia paraqesim botës pikturën e plotë me një lis që rrënjët i ka në Shkup, kurse degët në mbarë globin.

Sa me fat duhet të jetë ai vend dhe ai popull i cili në vete mban rrrënjët e Gonxhe Bojaxhiut- Nënës Tereze, por kjo nuk majfton për të nderuar figurën e saj, sepse janë veprat ato që na obligojnë të mbajmë gjallë kujtimin për Nënën Tereze.

Sa më shumë vepra të mira të bëjmë, aq më tepër e arsyetojmë lidhjen me Nënën Tereze, por edhe më tepër i japim hapësirë asaj të vendoset në përmasat e gjëra të universalizmit. Nënë Tereza është pasuri e gjithë botës dhe çdo përvetësim i figurës së saj, i redukton përmasat e misionit të shenjtë që ajo kishte. Si një shpend shtegtar që është i lirë të ngrejë folenë ku të dojë, edhe Nënë Tereza është e lirë të depërtojë në zemrat e gjithë atyre që kanë nevojë për dorën e ngrohtë të kujdesit dhe fjalëve që sjellin shpresë e optimizëm. Vetëm atëherë kur veprat e mira e gjejnë rrugën e duhur, njerëzimi pahetueshëm do ta kujtoj Nënën Tereze, sepse ajo ishte një urë që lidhte njerëzit edhe atëherë kur ata ishin të hasmëruar. Ajo lidhte të mundurën, me të pamundurën…

Më tepër se kurdo herë tjetër, sot kemi nevojë për ura të tilla, të cilat përpos që shkurtojnë dhe eliminojnë distancat e paragjykimeve në mes të njerëzve, ato i bëjnë edhe më të kalueshme zgjidhjet dhe kompromiset në situata e kriza të caktuara.

Pasi që sot po e nderojmë figurën e Nënës Tereze pikërisht këtu në vendlindjen esaj, atëherë na takon që të nxjerrim edhe mësime nga porositë e saj, madje edhe në kontekstin momental të zhvillimeve politike në vend, kur BE, SHBA, NATO me të drejtë presin nga ne që ta zëjmë trenin evropian, pas ndryshimeve kushtetuese që duhet t’i bëjmë pa humbur kohë. Kjo është edhe një garancë e rrrugëtimit tonë euro-atlantik, sepse çdo rrugë tjetër na shpie atje ku askush nuk do të donte të shkonte.

Maqedonia e Veriut dhe qytetarët e saj e dijnë shumë mirë se cili është destinacioni që sjell më shumë progres, paqe e mirëqenie. Duke qenë të vetëdijshëm për përparësitë dhe favoret që sjell ky destinacion, ne si vend, si qytetarë dhe si politikë, duhet të bëhemi bashkë ta evropianozojmë sa më shpejt jetën tonë, kurse të ardhmen ta lidhim përgjithmonë me BE-në, SHBA-të dhe NATO-n.

Fundja, ky ishte edhe vizioni i Nënës Tereze, prandaj figurën e saj nuk mund ta shohim të ndarë nga kauzat e drejta që ajo i kultivoi deri në minutën e fundit të jetës.

ME QË ELEFANTI NË DHOMË MUNGONTE, KANDIDATËT REPUBLIKANË U GËRRICËN ME NJËRI-TJETRIN

August 25, 2023 by s p

Analizë e debatit të GOP nga Rafael Floqi /

MILWAUKEE (AP) – Kandidatët presidencialë republikanë që konkurrojnë për të qenë alternativa kryesore ndaj kandidatit kryesor Donald Trump luftuan – ndonjëherë me hidhërim – për të drejtat e abortit, mbështetjen e SHBA për Ukrainën dhe llojin e përvojës së nevojshme për të menaxhuar një qeveri federale të gjerë gjatë debatit të parë të fushatës 2024. Vendimi i ish-presidentit Donald Trump për t’u tërhequr nga debati i parë primar i GOP të Fox News këtë javë ka të ngjarë t’i kushtojë rrjetit një shans për një audiencë shumë të madhe për fundin e verës. Ai gjithashtu teston aftësinë e rrjetit për t’u kthyer sërish pas atij viti të vështirë, që ka paguar 787 milionë dollarë për të zgjidhur një padi për shpifje ashtu siç do të fillonte një gjyq, dhe duke shkarkuar personalitetin e njohur Tucker Clarson.

Donald Trump duket i pashmangshëm, edhe pse ai ishte elefanti që mungonte në dhomë por shumë republikanë përqafojnë edhe një diskutim fushate pa të. Ish-presidenti po e anashkalon debatin dhe emri i tij u fol pak në 25 minutat e hapjes. Dhe kjo përkundër ish-guvernatorit të Nju Xhersit, Chris Christie, i cili ka premtuar se do të ndërtojë garën e tij presidenciale rreth ndalimit të Trump, duke dhënë një përgjigje të gjatë duke mbrojtur rekordin e tij në shtetin e tij.

Ish-zëvendëspresidenti Mike Pence mbrojti rekordin e “administratës Trump-Pence” dhe guvernatori i Floridës Ron DeSantis mori një faqe nga libri politik i Trump duke u zotuar të shkarkojë Dr. Anthony Fauçi, duke marrë duartrokitje nga turma në Milwaukee.

Por kur ishte fjala për zgjedhjen e diskutueshme më të rëndësishme me të cilën përballet partia, praktikisht të gjithë në skenën e debatit në Milwaukee të mërkurën mbrëma ata u rreshtuan pas Trumpit, i cili nuk pranoi të merrte pjesë, duke përmendur vendin komandues në sondazhe. Shumica thanë se do të mbështesnin Trumpin si kandidaturën e tyre, edhe nëse ai dënohej në një sërë rastesh të ngritura me qëllim nga juristë demokratë, që variojnë nga trajtimi i dokumenteve të klasifikuara, deri te përpjekjet e tij për të përmbysur zgjedhjet e vitit 2020 dhe roli i tij në dhënien e pagesave të parave të heshtura për një aktore pornografike dhe grave të tjera vetëm me synimin për ta larguar atë nga politika dhe gara e mundshme presidenciale. Synim që është letra e lakmuesit për demokracinë amerikane.

Ramaswamy: “Trump,- presidenti më i mirë i shekullit të 21

“Le të flasim vetëm të vërtetën,” tha sipërmarrësi i teknologjisë Vivek Ramaswamy. “Presidenti Trump, besoj, ishte presidenti më i mirë i shekullit të 21-të. Ky është fakt.”

Përballë një momenti kaq të paprecedent në politikën amerikane, kjo ndjenjë ishte një kujtesë e fuqisë që Trump vazhdon të ushtrojë tek partia dhe ngurrimin e shumicës së atyre që shpresojnë të marrin Shtëpinë së Bardhë të GOP për t’u përballur drejtpërdrejt me të ose me aktivitetin e tij “shkelës” të normave. Dhe foli për luftën e çdo kandidati të vetëm në fushën e mbushur me njerëz për t’u shfaqur si një kundërvënie e besueshme ndaj Trumpit me më pak se pesë muaj derisa grupet parlamentare të Iowa-s të nisin zyrtarisht procesin e nominimit të kandidatit presidencial të GOP-së. Vivek Ramaswamy është në qendër të skenës, plus momente të tjera kyçe nga debati i parë republikan.

Kjo sfidë ishte veçanërisht e mprehtë për guvernatorin e Floridës Ron DeSantis, i cili shpalli fushatën e tij në maj me bujë të madhe, por që atëherë ka luftuar për të fituar tërheqje. Ai ndonjëherë u eklipsua të mërkurën nga kandidatë me votime më të ulëta, duke përfshirë ish-zëvendëspresidentin Mike Pence, një politikan përgjithësisht i nënvlerësuar që demonstroi një anë agresive teksa pozicionohej si kandidati më me përvojë në skenë.

Pence së bashku me ish-guvernatorin e Nju Xhersit, Chris Christie, u gërricën shpesh me Ramaswamy-n. Qëllimi për pothuajse çdo kandidat ishte të përdorte ngjarjen, të organizuar nga Fox News, për të zhvendosur DeSantis nga pozicioni i tij i largët i vendit të dytë dhe për të prezantuar veten para shikuesve që sapo po futen në garë.

Shumica kundërshtojnë Trump si kandidat, nëse ai do të dënohet

Ndërsa kandidatët u ngatërruan në mënyrë të përsëritur – shpesh duke folur për moderatorët Bret Baier dhe Martha MacCallum – shumica refuzuan të kundërshtojnë Trump si kandidat, edhe nëse ai bëhet një kriminel i dënuar. Pyetja erdhi gati pas një ore debati dhe një ditë përpara se Trump të dorëzohet në Georgia, me akuzën e përpjekjes për të përmbysur zgjedhjet e shtetit të vitit 2020. Moderatorët u shfaqën duke kërkuar falje edhe për ngritjen e çështjes së një të nominuari potencialisht të burgosur, duke thënë se do të kalonte vetëm një “moment të shkurtër” duke diskutuar për njeriun që ata e quajtën “Elefanti që mungonte në dhomë”, gjë që tërhoqi brohoritjet nga publiku.

“Dikush duhet ta ndalojë normalizimin e sjelljes së keqe. Pavarësisht nëse besoni apo jo se akuzat penale janë të drejta apo të gabuara, sjellja është nën zyrën e presidentit të Shteteve të Bashkuara”, tha Christie, një aleat i dikurshëm i Trump, i cili që atëherë është bërë një kritik i ashpër i tij.

Ish-guvernatori i Arkansas, Asa Hutchinson ishte i vetmi person që qartazi refuzoi të ngrinte dorën, duke treguar se nuk do ta mbështeste Trumpin si kandidat nëse do të dënohej.

DeSantis ishte ndër ata që ngritën dorën. Ai tha se Pence “e bëri detyrën e tij” më 6 janar 2021, kur ai refuzoi të bashkohej me skemën antikushtetuese të Trump për të përmbysur votimin, por megjithatë i shtyu nikoqirët të vazhdonin përpara.

Nga ana e tij, Pence mbrojti vendimin e tij për të mos përmbysur zgjedhjet në favor të Trump, një lëvizje që i dha fund partneritetit të tyre të fortë, duke thënë se ai mbajti betimin e tij për të mbrojtur kushtetutën.

A ta mbështesim, apo jo Ukrainën ?

Por edhe pa Trumpin, debati tregoi përçarje të mprehta brenda partisë për çështje të ndryshme, duke përfshirë luftën midis Rusisë dhe Ukrainës pas pushtimit të Rusisë gati 18 muaj më parë. Si DeSantis ashtu edhe Ramaswamy thanë se kundërshtojnë më shumë financime për Ukrainën, duke argumentuar se paratë duhet të shpenzohen për sigurimin e kufirit të SHBA-së kundër trafikut të drogës dhe njerëzve.

“Si president i Shteteve të Bashkuara, detyrimi juaj i parë është të mbroni vendin tonë dhe popullin e tij”, tha DeSantis. Ramaswamy e krahasoi mbështetjen për Ukrainën me ndërhyrjet fatkeqe ushtarake të SHBA-së në Irak dhe Vietnam.

Christie, Pence dhe ish-ambasadorja e OKB-së, Nikki Haley, e cilësuan mbështetjen për Ukrainën si një detyrim moral dhe një imperativ të sigurisë kombëtare, duke paralajmëruar se presidenti rus Vladimir Putin do të vazhdojë agresionin e tij nëse ka sukses në Ukrainë, duke kërcënuar potencialisht aleatët e SHBA-së.

“Kushdo që mendon se ne nuk mund t’i zgjidhim problemet këtu në Shtetet e Bashkuara dhe të jemi udhëheqësi i botës së lirë, ka një pamje të vogël të kombit më të madh në tokë,” tha Pence.

Aborti ngatërron dhe republikanët

Kandidatët gjithashtu u ngatërruan me abortin, duke nënvizuar sfidat e partisë për këtë çështje pasi Gjykata e Lartë rrëzoi Roe kundër Wade vitin e kaluar. Të gjithë kandidatët u identifikuan si “pro-jetës”, por ata dallonin se kur duhet të fillonin kufizimet pasi gjykata i dha fund të drejtës kushtetuese për një abort, duke çuar në një valë kufizimesh në shtetet e udhëhequra nga republikanët.

DeSantis refuzoi përsëri të thoshte nëse ai mbështet një ndalim federal.

“Unë do të qëndroj në anën e jetës. Shiko, e kuptoj që Wisconsin do ta bëjë ndryshe nga Teksasi. E kuptoj që Iowa dhe New Hampshire do të jenë të ndryshme, por unë do të mbështes kauzën e jetës si guvernator dhe si president, “tha ai.

Haley, e cila ka thënë se do të nënshkruante “absolutisht” një ndalim federal 15-javor, argumentoi për konsensus, duke thënë se ndalimi i procedurës në mbarë vendin do të ishte shumë i pamundur pa më shumë republikanë në Kongres.

“Konsensusi është e kundërta e lidershipit,” kundërshtoi Pence, i cili e ka bërë kundërshtimin e tij ndaj të drejtave të abortit një parim qendror të fushatës së tij. Pence mbështet një ndalim federal të abortit në gjashtë javë, para se shumë gra të dinë se janë shtatzënë, dhe i ka bërë thirrje fushatës që të mbështesë një ndalim kombëtar 15-javor si minimum.

Senatori i Karolinës së Jugut Tim Scott u kundërpërgjigj gjithashtu atyre që argumentuan se çështja duhet t’u lihej shteteve. “Ne nuk mund të lejojmë shtete si Kalifornia, Nju Jorku, Illinois të bëjnë abort sipas kërkesës deri në ditën e lindjes. Kjo është e pamoralshme, është joetike, është e gabuar”, tha ai.

Ramaswamy Chatbot apo tabelë qitjeje

Ndërsa DeSantis kishte pritur të ishte objektivi kryesor si kandidati kryesor në skenë, kandidatët i përqendruan shumë nga sulmet e tyre te Ramaswamy, i cili është ngritur në sondazhe dhe përkrah shumë nga pozicionet e Trump.

“Më lejoni të trajtoj një pyetje që është në mendjen e të gjithëve në shtëpi sonte,” tha sipërmarrësi i bioteknologjisë. “Kush dreqin është ky djalë i dobët me një mbiemër qesharak?” Ish-zëvendëspresidenti Mike Pence e quajti atë një “rishtar”, duke thënë se njerëzit nuk duhet të zgjedhin njerëz pa përvojë. Christie akuzoi Ramaswamy-n se po përpiqej të imitonte Barack Obamën dhe tha se vendi e kishte provuar tashmë këtë.

“Tani nuk është koha për trajnime në punë. Ne nuk kemi nevojë të sjellim një fillestar. Ne nuk kemi nevojë të sjellim njerëz pa përvojë”, tha Pence. Christie gjithashtu u ngatërrua me Ramaswamy.

“Më mjaftoi sonte që një djalë që tingëllon si ChatGPT të qëndrojë këtu,” tha ai, duke iu referuar programit të bisedës së inteligjencës artificiale dhe duke e quajtur atë “amator”.

“Më përqafo ashtu siç bëre me Obamën”, u përgjigj Ramaswamy – një referencë për përqafimin e ish-presidentit nga Christie pasi një stuhi shkatërroi shtetin e tij.

Haley, e vetmja grua në skenë në një det burrash të veshur me kravata të kuqe, u përpoq të ngrihej mbi përleshjen mes palëve.

“Unë mendoj se kjo është pikërisht arsyeja pse Margaret Thatcher tha: “Nëse doni të thuhet diçka, pyesni një burrë”. Nëse doni të bëni diçka, pyesni një grua, “tha ajo.

Haley : Eshtë koha për një llogaritare në Shtëpinë e Bardhë.

Nikki Haley iu kundërvu kolegëve republikanë për shpenzimet federale duke bërë kështu pa probleme rrëshqitjen e parë të natës për një pyetje në lidhje me shpenzimet e tepërta federale dhe tundi me kokë për të vlerësuar diplomën e saj të kontabilitetit nga Clemson.

Ish-guvernatorja e Karolinës së Jugut dhe ish-ambasadorja e Kombeve të Bashkuara nuk u kthyen te rivalët e saj me përvojë në Kongres për t’i fajësuar ata – jo Joe Biden – për borxhin e vendit.

“Ju keni Ron DeSantis. Ju keni Tim Scott. Ju keni Mike Pence. Të gjithë votuan për rritjen e borxhit. Dhe Donald Trump i shtoi 8 trilionë borxhit tonë”, tha Haley. Scott është një senator i Karolinës së Jugut, DeSantis një ish-përfaqësues i Floridës dhe Pence një ish-kongresmen nga Indiana.

Haley tha: “Pra, më thuaj. Kush janë shpenzuesit e mëdhenj? Mendoj se është koha për një kontabilist në Shtëpinë e Bardhë.”

DeSantis kopjon Trump “ You are fired”

“Je pushuar nga puna!” Ishte fjalia e famshme e Donald Trump për “The Apprentice”, por në debat, u mor përsipër nga një prej sfiduesve të tij kryesorë të GOP. Guvernatori i Floridës Ron DeSantis tha se “një arsye kryesore” për betejat aktuale të Amerikës është “sepse se si kjo qeveri federale e trajtoi COVID-19 duke mbyllur ekonominë”. DeSantis, i cili ka folur shpesh në gjurmët e fushatës për mënyrën se si ai “e mbajti të hapur Florida” gjatë pandemisë, tha në debat se, “Si presidenti juaj, unë kurrë nuk do t’i lejoj burokratët e shtetit të thellë t’ju mbyllin.”

Për Anthony Fauci, eksperti më i lartë i qeverisë për sëmundjet infektive gjatë pandemisë, DeSantis tha, “Ju nuk duhet të merrni dikë si Fauci dhe ta përqafoni atë. Ti e sjell Fauçin dhe e ul dhe i thua, “Anthony, je pushuar nga puna”.

Ekonomia e “Njerëzve të Pasur në veri të Richmondit”

Por pjesa më e madhe e debatit të hershëm u përqendrua te kandidatët në skenë që rrëmbejnë Presidentin Joe Biden dhe politikat ekonomike të administratës së tij.

Për të nisur debatin, kandidatëve iu kërkua të parashtronin argumentet e tyre ekonomike duke shpjeguar pse një këngë virale që dënonte taksat e larta dhe pasurinë e elitës kishte marrë flakë.

Guvernatori i Floridës Ron DeSantis përdori përgjigjen e tij ndaj popullaritetit të “Burrave të pasur në veri të Richmond” të Oliver Anthony për të fajësuar Presidentin Joe Biden për atë që ai e karakterizoi si “rënie amerikane”. DeSantis përfitoi gjithashtu nga një mundësi për të ndjekur djalin e Biden, Hunter, duke thënë se ai fitoi “qindra mijëra dollarë në piktura të këqija”, ndërsa amerikanët “po punojnë shumë dhe nuk mund të përballoni sende ushqimore një makinë apo një shtëpi të re”.

Ish-guvernatori i Nju Xhersit, Chris Christie tha se ai ishte “kryesisht dakord” me përgjigjen e DeSantis, por argumentoi se ai mund të jetë një ndërtues i konsensusit pasi ai “u zgjodh si një republikan konservator në një shtet blu”.

Dy kandidatët anti-Trump u zhurmuan nga salla

Ish-presidenti Donald Trump nuk është në skenën e debatit, por audienca duket fort në këndin e tij. Turma përshëndeti ish-guvernatorin e Nju Xhersit, Chris Christie dhe ish-guvernatorin e Arkansas, Asa Hutchinson, teksa u prezantuan në debatin e së mërkurës mbrëma në Fox News. Të dy janë ndër kandidatët më të shquar anti-Trump në fushën e GOP.

Trump e anashkaloi ngjarjen për një intervistë me Tucker Carlson. Ai i tha Carlsonit: “A ulem atje për një ose dy orë, çfarëdo që do të ndodhë dhe të ngacmohem nga njerëz, që as nuk duhet të kandidojnë për president? A duhet ta bëj këtë në një rrjet që nuk është veçanërisht miqësor me mua?”

Ish-presidenti Donald Trump u duk i gatshëm të postonte në platformën e tij “Truth Social” gjatë debatit. Ai e anashkaloi debatin dhe në vend të kësaj kreu një intervistë të regjistruar paraprakisht me Tucker Carlson që u transmetua në të njëjtën kohë.

Donald Trump u dorëzua të enjten autoriteteve në Gjeorgji me akuzat se kishte planifikuar në mënyrë të paligjshme për të përmbysur zgjedhjet e vitit 2020 në atë shtet, një paraqitje në burgun e qarkut që pritet të japë një ngjarje të parë historike: një “mug shot” të një ish-presidenti amerikan.

Dorëzimi i Trumpit, që vjen në mes të një tronditjeje të papritur të ekipit të tij ligjor, dhe pasoi debatin presidencial në Milwaukee një natë përpara se të shfaqeshin rivalët e tij kryesorë për nominimin republikan në 2024 – një garë në të cilën ai mbetet kandidati kryesor, pavarësisht problemeve të gjera ligjore. Prania e tij në Gjeorgji, ndonëse ka të ngjarë të jetë e shkurtër, po tërheq sërish vëmendjen nga kundërshtarët e tij pas debatit në të cilin ata kërkuan të shfrytëzonin mungesën e tij për të ngritur perspektivat e tyre presidenciale.

Ndërsa fotografia e Trumpit e arrestit mund të bëhet një motiv për një T- shirt. për GOP dhe mund t’i shtojë pikët e Trump në sondazhe, por do të gëzojë dhe turmat e urrejtësve të tij, kryesisht demokratë të zhgënjyer nga një Biden “i Lodhur”, por do të jetë dhe një dëshmi e zhgënjimit nga demokracia amerikane, kur mendon burgosjen e një kundërshtari politik si në vendet e diktaturave të cilën shqiptarët mirë e njohin. Ja vlen të kujtojmë thënien e presidentit – Ronald Reagan, 1984, gjatë një debati se “Është koha që ne të kuptojmë se jemi një komb shumë i madh për të kufizuar veten në ëndrra të vogla.”

PËRSE LIDERSHIPI I SHQIPËRISË KA DËSHTUAR PËR TË NDËRTUAR NJË PROJEKT KOMBËTAR ZHVILLIMI

August 23, 2023 by s p

Nga Jani Gjoni & Odise Prifti

C:\Users\User\Downloads\IMG_8398 (2).jpg

Jani Gjoni dhe Odise Prifti

Shqiptaro-amerikanët Jani Gjoni dhe Odise Prifti jetojnë me familjet e tyre në Chicago dhe kanë bisneset e tyre. Ata kanë lindur në Shqipëri, Jani në Burrel dhe Odisea në Himarë, mërguan dy dekada më parë në SHBA, nisën punën menjëherë, por edhe shkollën, duke i vënë rëndësi së pari dijes dhe janë diplomuar në universitete të mira amerikane për ekonomi, financë dhe biznes.

I ka bashkuar Amerika dhe dashuria për vendi amë, Shqipëria, organizojnë takime të shpeshta me bashkëatdhetarët, kuvende të vogla, ku trajtohen lirshëm çështje të aktualitetit amerikan dhe shqiptar, bisedohet për politikë e libra, filozofi e romane, filma, për familjet patjetër dhe shqetësim i madh në këto takime janë zhvillimet në Shqipëri, arritjet dhe tranzicioni i gjatë problematik.

Natyrisht ata janë aktivë ndaj Shqipërisë me investime dhe ide. Na duket me interes ku shkrim, ku shtrohen disa çështje ekonomike, pa retorikë, por me shifra dhe krahësimet me një tjetër vend lindor, që vuajti sisitemin totalitar komunist si Polonia dhe ka progres të ndjeshëm parësor ekonomik, shërbejnë dhe si udhëzime për rimëkëmbje të ekonomisë shqiptare.

V. Zh.

LIDERSHIPI,

DUKE PARË POLONINË

Një nga vëndet që ka zënë më shumë vëmëndje kohët e fundit për shkak të konfliktit në Ukrainë është Polonia, me rritje spektakolare ekonomike, fuqizim ushtarak dhe zhvillim të lartë demokratik, duke lënë pas të gjitha vëndet e tjera ish komuniste në Europën Lindore.

Në fillim të viteve 1990, sfida kryesore e saj si në çdo vënd ish komunist, ishte si të bënte kalimin nga një ekonomi të centralizuar me pronësi shtetërore, në një ekonomi të tregut të hapur. Në shumicën e vëndeve lindore përfshi edhe Shqipërinë, reformat e tranzicionit ishin në një mënyrë apo në një tjetër mjaft problematike. Ato ose zgjatën shumë në kohë ose u bënë shumë të korruptuara, dhe shumica e pasurisë shtetërore u transferua në duart e disa oligarkëve të cilët u pasuruan për shkak të lidhjeve të tyre politike. Polonia, nga ana tjetër, menaxhoi këtë kalim më mirë se të tjerët. Ajo kaloi në kapitalizëm shpejt, por privatizoi shumicën e kompanive të pronësisë shtetërore më ngadalë dhe disa vite më vonë se shumica e fqinjëve të saj, pasi kaloi kaosi që pasoi rënien e komunizmit dhe gjëndja u qetësua, dhe pasi u bë më e vështirë që të abuzohej gjithçka. Falë kësaj, ajo bëri të mundur të jetë i vetmi nga vëndet post komuniste me një ekonomi të pa dominuar nga oligarkët, dhe pa rrënimin ekonomik në vitet ’90-të.

Shqipëria akoma mbetet në tranzicion duke bërë hapa shumë të ngadalta, me një situatë korrupsioni të lartë, drejtësi të manipuluar dhe dominim të tregut nga të fortët me lidhje të padukshme neopotike e mafioze. Kjo gjëndje nuk është se lindi sot, ajo i ka rrënjët tek fillimi i tranzicionit tonë, që shumë e besojnë të kontrolluar nga ish pushtetarët. Shkatërrimi total i ekonomisë me parrullën e “çekut të bardhë” e fillimit nga zero, pasoi me privatizimin brënda një periudhe shumë të shkurtër të ç’do aseti të vendit dhe kalimin e tyre me urdhëra politike në duart e disa njerëzve të dyshimtë që sot i quajnë oligarkë. Kjo nuk është asgjë tjetër vetëm e kundërta e asaj që bëri Polonia. Ne nuk mund të themi me siguri se po të ndiqnim atë rrugë do të ishim sot në vënd të Polonise, por qartësisht shohim se ajo që ndoqëm na solli në këtë situatë, akoma në tranzicion. Njerëzit që ideuan dhe implementuan këtë janë përgjegjës për degradimin ekonomik, cënimin e sigurisë kombëtare dhe shkatërrimin social të vendit.

Polonia dhe ish-qeveria direkt mbas diktaturës e kuptuan që i vetmi shpëtim i vëndit, ishte ndërtimi i klimës pozitive në ekonomi, në fushën e drejtësisë dhe për ti’u bashkur Bashkimit Europian, ku mundësitë për më tepër prosperitet do ishin duke u bërë pjesë e BE-së.

Polonia nga momenti që iu bashkua komunitetit Evropian në 1 Maj, 2004 deri më sot ka pasur një fluks të madh investimesh të huaja, për arsye të ndryshme ku më kryesoret janë:

1- Integriteti i qeverisë, politikat ekonomike dhe suportimi i invesitorëve vendas dhe të huaj (referencë: Grafiku – Government Integrity Poland -vs- Albanian)

2- Anëtarësimi në Evropën e bashkuar hapi rugën e lëvizjes së lirë të tregut kapital, të mallrave, shërbimeve dhe burimeve njerëzore. Polonia që nga 2004 deri më sot ka marë më tepër se $213 miliardë në ndihma nga komuniteti Evropian, të cilat janë investuar në mënyrë strategjike në infrastukturë dhe në agrikulturë me qëllim për të krijuar kushte favorizuese për investime në fusha të tjera.

3- Pozicioni gjeografik i Polonisë gjithashtu ka ndihmuar të kthehet në një unazë (HUB) si për exporte dhe importe me fqinjët e saj.

Më kryesorja nga të gjitha është se politikat pozitive dhe agresive ekonomike të Polonisë për investitorë të huaj e kanë kthyer Poloninë në një nga vëndet më atraktive të ish-bllokut lindor.

Investitorët e huaj ndihen komod për të investuar në Poloni se përveç politikave favorizuese ekonomike, burimet njerëzore janë të kualifikuara dhe me integritet të lartë pune.

Për këto arsye Polonia është radhitur në treshen e BE-se si më e preferuara për invetmimet e huaja FDI(foreign direct investment). Për shëmbull nga 2019-2023 Polonia është rradhitur e 3-ta e vëndeve më të favorizuara për Green Energy. Si pasoje, kompanitë më serioze të Silicon Valley si MICROSOFT, GOOGLE, CISCO, dhe së fundmi INTEL kanë dedikuar investime reth $ 8 miliardë duke krijuar një Silcon Valley tjetër në Poloni. Investimet e huaja në fusha të ndryshme këto katër vite kanë kaluar shumën e $108 miliardëve.

Polonia është kthyer në një nga vëndet ku jo vetëm e ardhmja e saj duket më mirë se kurrë, por diversifikimi i ekonomisë është e shtrirë, në sektorin e industrinë të aviacionit, makinave, armatimeve, inforacionit e komunikimit, teknologjisë dhe turizëm. Ky diversifikim e ndihmojnë Poloninë të përballoj çdo lloj krize. Si pasojë e diversifikimit PBB (Produkti i Brendshëm Bruto) si edhe të ardhurat mesatare për çdo qytetar janë 10-të fishuar. (referou grafikut)

A graph of a graphDescription automatically generated with medium confidence

SHIFRA DHE KRAHËSIME

Më poshtë vijojnë disa të dhëna në lidhje me Prodhim e Brendshëm Bruto dhe të ardhurat për fryme në një vit. Jemi munduar ti krahasojmë me vendin tonë, me qëllim të vendosim në dukje ndryshim sipas popullsive përkatëse.

Poloni• Produkti i Brëndshëm Bruto (PBB) nominal (aktual) është 688,177,000,000 dollarë (USD) që nga viti 2022.

Shqipëri• Produkti i Brëndshëm Bruto (PBB) nominal (aktual) është 18,882,095,518 dollarë (USD) që nga viti 2022.

Poloni• PBB-ja reale (konstante, e rregulluar me inflacionin) arriti në 516,451,000,000 dollarë në vitin 2022.

Shqipëri • PBB-ja reale (konstante, e rregulluar me inflacionin) e Shqipërisë arriti në 12,211,675,202 dollarë në vitin 2022.

Poloni• Norma e rritjes së PBB-së në vitin 2022 ishte 4.87%, që përfaqëson një ndryshim prej 29,161,000,000 USD krahasuar me vitin 2021, kur GDP reale ishte 598,303,000,000 dollarë.

Shqipëri • Norma e rritjes së PBB-së në vitin 2022 ishte 4.84%, që përfaqëson një ndryshim prej 661,556,783 USD krahasuar me vitin 2021, kur PBB-ja reale ishte 13,656,576,542 dollarë.

Poloni • PBB për frymë (me një popullsi prej 39,857,145 njerëz) ishte 15,743 dollarë në 2022, një rritje prej 124 dollarë nga 15,618 dollarë në 2021; kjo paraqet një ndryshim prej 0.8% në PBB për frymë.

Shqipëri • PBB për frymë (me një popullsi prej 2,842,321 banorësh) ishte 5,037 dollarë në 2022, një rritje prej 254 dollarë nga 4,784 dollarë në 2021; kjo paraqet një ndryshim prej 5.3% në PBB për frymë.

A graph showing the growth of the countryDescription automatically generated

Politikat ekonomike të Polonisë, thithja e ivestimeve të huaja, tërheqja e burrimeve njerëzore nga çdo vënd i botës duhen përgëzuar dhe ndoshta edhe ne mund të nxjerim në pah disa mësime.

Në të njëjtën kohë edhe ne duhet të mendojmë nëse ka mundësi për tu afruar qytetarëve tanë atë mundësi apo oportunitet që Polonia i afron polonezeve apo edhe të huajve? Përgjigjja është shumë sa e thjeshtë por edhe e komplikuar.

Ne, si popull nuk i kemi mbajtur përgjegjës qeveritë tona gjatë 30-të viteve për politikat ekonomike të kufizuara ndaj investitoreve të huaj, kur edhe shumë herë janë bërë pengesë për ta. Jo vetëm që nuk i kemi mbajtur pergjegjës, por heshtja jonë i ka inkurajuar që të preferojnë neopotizmin, korrupsionin, rrugët e padrejta dhe jo meritokracinë. Si rezultat, Shqipëria nuk ka shumë kohë për të humbur dhe duhet sa më shpejt të ndryshojë politikat ekonomike që jo vetëm të tërheqi investime serioze të huaja në vënd por të bëj të pamundurën për të mbajtur në vënd edhe ato pak burime njerëzore të kualifikuara, sidomos brezin e ri ku shumica prej tyre e kanë humbur shpresën të ndërtojnë një të ardhme në Shipëri.

TË MENDOJMË PËR RIMËKËMBJE

Natyrisht që Shqipëria e ka përcaktuar drejtimin e saj perëndimor e demokratik, jo prej zgjedhjes së lidershipit politik, por prej vendosmërisë dhe përkatësisë natyrale europiane të shqiptarëve. Duket absurde performanca e njerëzve në politikë (rrefuzojmë t’i quajmë politikanë) që flasin dhe përgjërohen si pro perëndimorë e pro amerikanë, ndërkohë Shqipëria për shkak të tyre mbetet lindore si kulturë, si shtet e si shoqëri. Shqipëria ka ecur dhe do të eci përpara, kjo nuk ndalet edhe nëse dikush do përpiqet ta bëjë atë me keqdashje, problemi është shpejtësia e ndryshimit dhe drejtimi i zhvillimit ekonomik, këtë e kanë në dorë ata që drejtojnë e menaxhojnë vëndin. Të jenë të gjithë këta njerëz në politikë e administratë të paaftë e të paditur, pa talent e pa vizion për të ndërtuar një projekt kombëtar zhvillimi siç kanë bërë polakët?

Bujqësia dhe turizmi kanë qenë prioritetet më kryesoret në politikat ekonomike zhvillimore të shtetit Shqiptar në gjithë epokën e pas viteteve 90-të deri sot. Po si kanë rezultuar këto prioritete kombëtare për zhvillimin e vëndit? Nuk ka vend për përgjigje, ajo duket qartë, Shqipëria ështe akoma një vend i varfër dhe pa asnjë perspektivë zhvillimi kombëtar, ajo vazhdon të endet në një tranzicion pafund, dhe me shpresën e vetme për një shpëtim nga të huajt.

Një nga shtyllat e sigurisë kombëtare është prosperiteti i vazhdueshëm ekonomik e social i vëndit. Orientimi i tërë ekonomisë shqiptare drejt turizmit për një pasurim të shpejtë duket jo i arsyeshëm në kuadrin e sigurisë kombëtare. Krizat ekonomike, tensionet e brëndshme e të jashtme, konfliket e mundshme, si dhe fenomenet natyrale do të ndikojnë menjëherë në bllokimin e turizmit si motorr i vetëm i ekonomisë. Turizmi është shërbim që varet plotësisht nga fluksi i njerëzve që vijnë për të kaluar pushime. Jemi në Ballkan, me potenciale rreziku përreth, ndërvarësia mes shteteteve është shumë e ndjeshme, sentimentet nacionale janë të mprehta dhe me tendencë rritje, papërgjegjshmeria e politikanëve në shumë vënde të rajonit është problematike, konkurenca e ashpër në sektorin e turizmit e bën këtë orientim kombëtar shumë të brishtë dhe të paqëndrueshëm.

Kapacitetet e turizmit në Shqipëri janë të limituara, infrastruktura le për të dëshiruar megjithë përpjekjet e bëra përsëri nuk mjafton në thithjen e një volumi të madh turistësh. Ajo mbetet e copëzuar, pa një standart të unifikuar dhe me kapacitete të vogla operimi. Sezonaliteti i kësaj industrie në Shqipëri e bën të pamundur gjenerimin e një të ardhure të mjaftueshme për të krijuar një zhvillim të plotë dhe të qëndrueshëm si dhe ndertimin e një prosperiteti për të gjithë. Në këto kushte mbështetja e fuqishme në ketë sektor do ta lërë vendin në një stad të ulët zhvillimi, me një fuqi pune të pakualifikuar dhe vetëm në shërbime.

Eksperienca botërore ka treguar se mbështetja e tërë politikave ekonomike të një vëndi vetëm në turizëm nuk ka ngritur ndonjë vënd nga varfëria në një stad bashkëkohor, ndonëse pritshmëria është e madhe, ajo do të mbetet dicka pasive dhe nuk do të jetë e mjaftueshme për të siguruar stabilitetin ekonomik te Shqipërisë.

Si një vënd i vogël e me një ekonimi të pa zhvilluar, Shqipëria ka nevojë për frymëmarje e cila do të mundësohet vetëm duke patur lidhje të ngushta e organike me tregun global. Njerëzit janë informuar me teknologjinë, me standartet e larta të jetesës, me financimet dhe mardhëniet e biznesit me tregun e brendshëm e të jashtëm, e megjithatë prioritetet dhe politikat ekonomike të shtetit vazhdojnë akoma të mbështesin dy sektorë të brishtë si turizmi dhe bujqësia.

Ndërkohë që duhet vëmëndje e shtuar në inovacion si një nga asetet më largpamëse që është e lidhur ngushtë me shumë aspekte të jetës, ekonomisë, arsimit dhe sigurisë kombëtare. Integrimi rajonal e global me synim thihtjen e nvestimeve serioze të kompanive të mëdha është jetike për të ardhmen e vëndit. Kaluan 30 vite dhe këto emra të mëdhenj të tregut botëror nuk po e kalojnë dot kufirin e Shqipërisë, megjithëse i prekim kudo në Ballkan. Në ekonominë e vëndit duhet të krijohet një balancë organike ndërmjet tregut të shërbimeve dhe atë të prodhimit, ky rraport është akoma i pa balancuar.

Sigurimin e një zinxhiri të furnizimit (Supply Chain) solid nga burime të sigurta është vital për garantimin e funksionimit të jetës në çdo kohë e situatë që mund të na paraqitet. Rritja e vazhdueshme e kapaciteteve njerëzore, zgjerimi i fuqisë së kualifikuar punëtore dhe angazhimi i plotë i inteligjencës atdhetare është kritike për të mundësuar prosperitetin e duhur. Këto politika kanë ndjekur vëndet si Polonia duke siguruar zhvillimin gradual e të sigurtë nga varfëria në modernitet.

Me politika të gabuara ekonomike, prioritetë kombëtare pa horizont, dhe praktika teknike korruptive nuk mund të kemi një zhvillim kombëtar.

Kritika është dhe shpresë, edhe program…