Mark Qehaja/

Situata e krijuar në veri të Kosovës si spirale që përsëritet në kohë të ndryshme nga të njëjtët armiq shekullorë të shqiptarëve sa herë që përpiqemi të ngrihemi e tu bashkohemi vlerave europiane dhe euro-atlantike na ngatërrohen nëpër këmbë me të gjitha mënyrat më të sofistikuara e të kamufluara. Shteti shqiptar duhet të jetë në unitet me shtetin e Kosovës për trojet kombëtare. Duhet bashkrendim i gjithë veprimtarive të shtetit shqiptare dhe intutucioneve te saj me shtetin dhe institucionet e Kosovës për sigurinë dhe zhvillimin ekonomik të dy shteteve tona me standartet europiane dhe euro-atlantike gjë e cila do ndikonte ndjeshëm te qytetaret shqiptarë në dy anët e kufirit. Pa zhvillim të Shqipërisë nuk mund të ketë zhvillim të Kosovës dhe anasjelltas. Coptimi i Shqipërisë në 1913 për të kënaqur lakmitë e vendeve shoviniste la në prapambetje të thellë e në terror popullin shqiptar. Kosova dhe trojet shqiptare iu shkëputën trungut amë. Shqiptarët u përballën me luftra me krime çnjerëzore e gjenocid nga pushtuesit barbarë. Në e këto 33 vite qeveritë që kane drejtuar në Atdheun tonë nuk kanë ditur apo nuk kanë punuar për të vendosur në plan të parë interesat kombëtare por kanë parë më shumë interest e tyre dhe të pushtetit për tu pasuruar. Raportet Kosovë-Shqipëri janë përkeqësuar. Bashkëpunimi dhe mirëkuptimi midis dy shteteve tona duhet të jetë gjithmonë korrekt se marrëveshjet që prodhohen nga ky proces u shërbejnë qytetareve shqiptarë. Qëndrimi i njëanshëm i qeverisë shqiptare për të anulluar mbledhjen me qeverine e Kosovës ishte i gabuar dhe i pa menduar. Këtë gabim e shfrytëzoi Beogradi për të te lançuar këto mosmarrveshje mes shqiptareve dhe për të krijuar një imazh negativ për Kosovën. Gjithashtu mos takimi i dy kryeministrave ia shtoi më shumë negativitetin kësaj atmofere. Trishtuese ishte ngjarja e shëmtuar në Parlamentin e Kosovës ku dhuna fizike mes deputeteve nuk kurseu as zonjat deputete, ku forca e arsyes dhe argumentit u zëvendësuan me forcën fizike. Ku është shërbimi më i keq qe i bëhet Kosovës. Përfaqësuesit e shtetit dhe të instucioneve duhet të jenë të kujdesshëm para opinionit publik dhe atij ndërkombëtarë që i përcjell me vëmendje këto zhvillime. Ata para së gjithash duhet të udhëhiqen nga interesi kombëtar dhe jo nga protogonizmi individual. Kosova është gjysma e kombit tonë, është vatra patriotike dhe atdhetare e shqiptarizmit. Sipas Kushtetutës së Shqipërisë, qeveria shqiptare e ka për detyrim kushtetues të mbrojë të drejtat e shqiptarëve në Kosovë e në trojet tona etnike. Shqipëria duhet ta ngrejë me shumë këmbëngulje zërin në institucionet ndërkombëtare ku bëjmë pjesë. Siç dhe ishte rasti i shkeljes së këtyre të drejtave njerëzore e teritoriale përmes provokimeve të vazhdueshme të grupeve militare serbe të orkestruara nga Beogradi dhe Moska duhej të dënohej ashpër nga Tirana Zyrtare duke e parë problemin në tërësinë e saj e duke mos e përqendruar dhe fokusuar këtë situatë qoftë dhe te një individ i vetëm në rastin konkret Albin Kurti. Dua të theksoj atë çfarë tha Presidentja Vjosa Osmani në 28 vjetorin e Masakrës së Srebrenicës: Mohuesit e gjenocidit s’mund të kthehen në faktor paqeje. Serbia asnjëherë se ka pranuar e jo ta dënojë gjenocidin e barbarizmat serbe mbi Kosovën. Ajo po shfrytëzon këtë situatë për tu paraqitur si faktor paqeje në rajon duke parë trysninë e madhe dhe presionin e ndërkombëtarëve kundër Albin Kurtit, dhe si mos të mjaftonte kjo edhe atë të qeverisë shqiptare. Këtu nuk dua të shfajësoj veprimet e qëndrimet e Albin Kurtit ndonëse ai duhet më shumë të dëgjojë e të bashkëpunojë me aleatet tanë perëndimorë por nga ana tjetër nuk mund të jemi dakort me akuzat që i behen nga një pjesë e opozitës në Kosovë por dhe disa media e politikane në Shqipëri se Kurti na qenka anti-amerikan pse diskuton dhe debaton për disa elemente të veçantë që dhe mund të mos jesh dakord dhe kjo është gjëja më normale në demokraci por kjo nuk e bën atë anti-amerikan.

Të jash amerikan do të thotë të duash vendin e popullin tënd, t’i dalësh zot të punosh çdo ditë për mirëqenien sigurinë e tij etj. Mos ta përdorësh Amerikën si kartë për të qëndruar në pushtet e për t’u pasuruar siç bëjnë rëndom politikanët e kurruptuar dhe një pjesë e mediave të pasuruar prej tyre. Në nismat rajonale dy shtetet tona duhet të jenë bashkë dhe të reagojnë si komb i vetëm.

Nisma për Ballkanin e Hapur deshtoi. Ajo nuk arriti të bashkonte të gjithë vendet e Ballkanit dhe e izoloi më tepër Kosovën.

Tanimë procesi i Berlinit pritet të jetë i suksesshëm dhe përfitues për vendet e rajonit përfshi edhe Kosovën.

Shteti shqiptare duhet të kujdeset dhe për shqiptarët në trojet etnike në Mal të Zi, Luginën e Preshevës e Çamëri e sidomos kjo e fundit nuk është në asnjë agjendë të bisedimit mes homologeve të dy vendeve Greqisë e Shqipërisë të pakten nga kjo që dimë nga media dhe shtypi i përditshëm.

Kordinimi midis shtetit shqiptar dhe atij të Kosovës mund të ishte në çdo fushë qoftë dhe për atë që dikujt i duket e pa rëndësishme apo problem teknik siç është vendosja e traut midis Shqipërisë e Kosovës. Kjo përveçse izolon më shumë zonat veriore në pamundësinë e tyre si zonat me varfëra të vendit por krijon dhe një ndarje të panevojshme me Kosovën ndërkohë që ka dhe janë propozuar shumë zgjidhje alternative.

*Botohet me shkurtime dhe redaktime.

Bujar Leskaj/

Projektligji për studentët e mjekësisë është antikushtetues. Ai zeron autonominë dhe vendim-marrjen e arsimit të lartë publik dhe cënon të drejtën themelore të studentit-qytetar për arsim të lartë të pakushtëzuar dhe për specializim të lirë në profesion. Është një projektligj i denjë për vende si Korea e Veriut dhe Kuba, por jo për Shqipërinë.

I. Po i mbyllim studentët jo me viza, por me ligj!

I ftuar në Komisionin për Punën, Çështjet Sociale dhe Shëndetësinë, një student i mjekësisë u shpreh se tashmë nuk janë të mbyllur më me viza por me projektligjin e qeverisë Rama. “Unë kam pasur ëndërr që pasi të mbaroja studimet këtu dhe të specializohesha jashtë, më pas të kthehesha prape këtu, por edhe këtë mundësi po na e hiqni”, cilësoi ai.

Projektligji e detyron mjekun te specializohet në Shqipëri dhe shume shpejt nuk do te kemi më mjek të specializuar jashtë vendit, per nje profesion qe vjeterohet me ore dhe jo me dite! Pas disa vitesh nuk do të kemi më mjek të specializuar jashtë.

Për projektligjin do të duhej të ishin shprehur të gjithë personalitetet mjekë që janë sot pedagogë të Universitetit të Mjekësisë të Tiranës, por kjo nuk ndodhi dhe është shembull i qartë i politizimit të skajshëm të arsimit tonë të lartë publik dhe i frikës që këta pedagogë kanë, po të shprehen lirisht.

Në anën tjetër, qeveria shpërfill diskutimet për projektligjin në komisionet e Kuvendit dhe vjen me nivele të dyta dhe të treta të përfaqësimit, madje nuk pranon as t‘u përgjigjet pyetjeve. Urdhri i mjekut është strukur, ndërkohë që studentet e mjekësisë do të jenë shumë shpejt profesionistë të Urdhrit, të cilët, me ligj, duhet t‘i përfaqësojë ky urdhër.

Përballë argumenteve që sollën studentët, përfaqësuesit e qeverisë u treguan refraktarë, populistë dhe nuk ofruan argumenta logjikë. Nuk është e ndershme dhe profesionale, që qeveria të shkarkojë të gjithë problematikën e mungesës së mjekëve, në fraza si gjoja “patriotizëm i pamjaftueshëm” apo “atdhedashuri e pamjaftueshme” e studentëve të mjekësisë.

Si mund të prezantosh për argument faktin që studimet në mjekësi janë të shtrenjta dhe studentët janë borxhli ndaj shtetit?! Mos vallë prindërit e tyre nuk paguajnë taksa, njëlloj si prindërit e studentëve që studiojnë shkencat teknike, të cilat kanë edhe ato kosto shumë të përafërt?!

Projektligji duket qartë se ka ardhur nxitimthi, gjë tipike për nismat ligjore të sektit Rama në qeverisje. Ai nuk është konsultuar mjaftueshëm, jo vetëm me grupet e interesit, por as edhe me stafin akademik të Universitetit Mjekësor të Tiranës, për të mos folur për mjekë, personalitete që e njohin mirë sistemin shëndetësor të vendit tonë.

Dua të sjell rastin e mjekut të shquar shqiptar Kita Sallabanda, i cili punon si neurokirurg në Spanjë dhe ofroi pardje publikisht, në një intervistë televizive, tre rrugët që ai mendon, për të motivuar mjekët të qëndrojnë në Shqipëri.

Së pari, përmes një politike shëndetësore, ku një pjesë e mirë e të drejtave të studimit për mjekësi të jepen nga studentët që vijnë nga zona të thella të vendit. Së dyti, qeveria të krijojë kushte për mjekët që punojnë nëpër rrethe dhe në fshatra, duke u dhënë shtëpi, duke krijuar atë që quhet shtëpi e mjekut. Mjekët të banojnë në shtëpitë e shtetit dhe kur mbarojnë ciklin e tyre të punës, kthehen. Se treti, qeveria të pajisë çdo qendër shëndetësore, kudo ku ajo ndodhet, me elementët e domosdoshëm që mjekët të punojnë.

II. Projektligji: gjobë e pafytyrë dhe mase enveriste

Projektligji nuk jep asnjë zgjidhje, për të mos folur për zgjidhje të qëndrueshme, të sigurimit të numrit të nevojshëm të mjekëve dhe të shpërndarjes së tyre në të gjithë territorin. Ai nuk adreson problemin themelor që kemi me ofrimin e shërbimeve mjekësore në vend.

Duke qene cenues ne raport me Kushtetutën, projektligji mund të shfuqizohet menjëherë nga një mazhorancë tjetër qeverisëse.

Numri i pamjaftueshëm i mjekëve është pasojë e politikëbërjes se gabuar te sektit Rama në mjekësinë tonë publike, dhe jo faj i studentëve të mjekësisë, të cilët gjoja paskan prirje të emigrojnë në masë. Sikurse vetë studentët e thanë me forcë në komisionet e Kuvendit, asnjë prej tyre nuk dëshiron të lërë vendin, nëse do të kenë mundësi të specializohen jashtë dhe të kthehen të ushtrojnë me dinjitet profesionin.

Nuk mund të shkarkojmë problemet e mbartura të mjekësisë sonë publike në këto dhjetë vite keq-qeverisje, vetëm në kurriz të studentëve dhe mjekëve të rinj të 3-4 viteve të ardhshme!

Qeveria nuk ka pse t’ua mbyllë vendin e tyre studentëve të mjekësisë me ligj, si të ishim në kohën e diktatorit Enver Hoxha! Profesioni i mjekut vijon të jetë tejet i kërkuar edhe në vendin tonë dhe profesionistët me nivel të mirë shkencor mund të ndërtojnë shumë mirë jetën e tyre në Shqipëri. Mbajtja e mjekëve në atdhe kërkon reforme tërësore, zgjidhje racionale dhe të qëndrueshme, dhe jo gjoba prej 5 mijë e treqind euro në vit, për të paguar studimet e mjekësisë, nëse largohesh. Shifër kjo, që, për më teper, nuk kuptohet se nga cila analizë profesionale e kostove të arsimimit mjekësor tek ne ka dalë.

Është e sigurt se tregu ndërkombëtar për mjekët do të rritet në vitet dhe dekadat që do të vijnë dhe do të jetë gjithnjë e më atraktiv për mjekët e rinj të vendeve që nuk afrojnë kushtet e duhura të ushtrimit të profesionit, përfshirë edhe vendin tonë. Por kjo perspektivë nuk mund të përballohet me ligje-gjoba dhe masa mbylljeje të stilit enverist.

III. Në vend të një ligji-gjobë, reformë tërësore në mjekësinë publike

Relacioni i këtij projektligji nuk trajton dhe injoron çdo mundësi zgjidhjeje të problemit të mungesës së mjekëve, në kuadër të studimeve specializuese afatgjata. Lind pyetja: a mund të ndërmerret tek ne një reformë e këtyre studimeve? A mundet që viti i parë i specializimit të realizohet si mjek i përgjithshëm i shërbimit parësor dhe në spitalet rajonale dhe të rretheve, nën drejtimin e një profesori të Universitetit të Mjekësisë së Tiranës dhe të shefit të shërbimit të spitalit rajonal, me një shkallë të kërkuar kualifikimi?

Sigurisht që po! Ky model ekziston edhe në vende të tjera, madje dhe në vende të rajonit tonë, ku specializimi nuk realizohet gjithë kohës pranë klinikës universitare.

Relacioni i projektligjit thotë që mungesat në mjekë hasen në spitalet rajonale të qarqeve dhe të rretheve, si dhe në shërbimin parësor të qendrave shëndetësore në njësitë administrative të vendit. Ky problem zgjidhet pa qenë fare nevoja për këtë ligj!

Ai merr zgjidhje të qëndrueshme, me disa hapa të reformës tërësore në mjekësi. Së pari, me ndryshimin e kurrikulës së studimeve universitare dhe të specializimeve. Studentët në vitin e 6-të të universitetit, të punojnë si stazhierë (intership) në rrethe dhe, pas diplomimit, të bëjnë vitin e parë të specializimit si mjek të përgjithshëm po në rrethe.

Së dyti, duke rritur statusin e shërbimeve të specializuara në spitalet e rretheve, duke emëruar mjekë me kualifikim të lartë në krye të shërbimeve, që të gëzojnë edhe statusin e pedagogut në Universitetin Mjekësor të Tiranës.

Së treti, duke realizuar fuqizimin dhe modernizimin e shërbimeve në spitalet rajonale dhe në qendrat shëndetësore në njësitë administrative të vendit, përmes Vendimeve të Këshillit të Ministrave.

Së katërti, qeveria të përgatisë dhe lançojë një program Brain Gain, duke u përqëndruar në tërheqjen në Shqipëri të mjekëve shqiptarë të kualifikuar, që dëshirojnë të kthehen dhe të drejtojnë shërbimet e specializuara në spitalet rajonale, duke qenë njëherazi edhe pedagogë të Universitetit Mjekësor të Tiranës dhe duke u mundësuar paga konkurruese. Një program i tillë është tërësisht i mundur edhe nga ana buxhetore.

Kaq e thjeshtë është, por ju nuk doni të kërkoni zgjidhje racionale, afatgjata dhe të qëndrueshme. Duke pare këtë absurditet dhe aventurizëm tuajin, të lind natyrshëm pyetja: me rritjen e tarifave tek Universiteti Mjekësor i Tiranës përmes këtij ligji, që do të sjellë edhe rritjen e menjëhershme të tarifave në universitet jo-publike që kanë degë të shëndetësisë, mos po kërkoni të realizoni pozicionin kartel edhe në shërbimet mjekësore në arsimin tonë të lartë?! Nuk ju mjaftojnë kartelet në ekonomi?

xxx

Nëse do të bëhej një reformim si më sipër, atëherë çdo mjek specializant do të bënte vitin e parë të specializimit në spitalet rajonale. Kjo nuk e cënon aspak nivelin e specializimit. Përkundrazi, e rrit atë, sepse mjekët e rinj do të kishin mundësi të fitonin një përvojë praktike shumë më të mirë, përpara se të thelloheshin në një specializim të ngushtë, edhe jashtë vendit.

Reforma e studimeve të specializimit duhet të zhvillohet paralelisht me atë të shërbimeve të specializuara të spitaleve rajonale. Gjykoj se kjo qasje është shumë më realiste, për sigurimin e numrit të mjekëve në rrethe. Ajo, sigurisht, kërkon jo këtë ligj-gjobë, por garantimin që:

1. Çdo mjek i ri të ketë mundësi reale për t’u specializuar

2. Të gjithë mjekët e rinj të specializohen me vend pune si mjek i licencuar i përgjithshëm dhe te paguhen me pagë të plotë, madje të rritur

3. Të kryhet reforma e kurrikulës së specializimeve në mjekësi, në të cilën viti i parë është shërbim parësor nën udhëheqjen e shefit të Shërbimit të Spitalit Rajonal dhe një pedagogu me kualifikimin e nevojshëm akademik të UMT;

4. Të realizohet reforma e studimeve universitare në mjekësi, për të shkuar tek modeli i shumë vendeve, sipas të cilit viti 6-të është vetëm stazh profesional, i cili kryhet nën udhëheqjen e një pedagogu të fakultetit dhe shefit të shërbimit të spitalit rajonal.

Gjykoj se ka akoma kohë që te sprapseni dhe qeveria të mendojë për një zgjidhje më racionale dhe më të qëndrueshme, e cila e bën të panevojshëm këtë ligj absurd, aventurier, të përkohshëm dhe jo realist.

Nga Fran Gjoka/

Globalizmi dhe përfytyrimet provinciale antiglobaliste

Rreth librit: “Globalizmi dhe romantizmi antikapitalist”të “Mjeshtrit të Madh” Gëzim Tushi

Vazhdon me intensitet punën e vet studimore, hulumtuese e krijuese sociologu, Gëzim Tushi. Si gjithnjë, të fokusuara në fushat e gjëra të sociologjisë dhe problemeve sociale, të filozofisë, psikologjisë dhe shqetësimeve ekzistenciale që ka sjellë koha postmoderne dhe në  politologji. Gjithnjë autori me tendencë të qartë është i fokusuar në diagnostikimin e fenomeneve psikologjike, materiale dhe efektet sociale që ato reflektojnë në jetën e shoqërisë tonë. 

Besoj se edhe libri i tij duket intrigues që në titull “Globalizmi dhe antikapitalizmi romantik”, i njëzet e dyti në kolanën e librave të tij në fushë të sociologjisë dhe politologjisë, është interesant për objektin e tij, mënyrën optimiste të trajtimit të efekteve dhe kundërefekteve të globalizmit në shoqërinë e sotme universal, por edhe në nivel kombëtar. Një libër me tematikë jo të lehtë për t’u trajtuar, për shkak të optikave optimiste dhe pesimiste që përplasen me njëra-tjetrën. Edhe pse globalizmi, sikurse thotë autori, po bëhet rendi natyror i kohës postmoderne, këtë dilemë e ka ndjerë autori, i cili për t’i dalë përballë gjykimeve apo paragjykimeve të mundshme pranon se kur fillova punën për këtë libër, isha i bindur për hermeneutikën kontroversale delikate, një temë e shenjtëruar dhe anatemuar njëkohësisht. Duke qenë i imunizuar nga “sindroma e imposterit”, e vetëdyshimit, pa patur frikë për të thënë atë që mendoj, isha dhe jam i bindur dhe  besoj në mënyrë të patundur se globalizmi mbetet e ardhmja e njerëzimit. Në libër jam investuar gjerësisht me argumentime kundër idesë sempliste se “globalizmi do sjellë një çorbë kulturore e padiferencuar”. 

Përballë sfidave të gjykimeve dhe rreziqeve të keqkuptimeve të mundshme, ai thotë se jam mundur të argumentoj se ideja që globalizmi do të jetë shkak që mund të ndodhë një “rrafshim kulturor” nuk është e vërtetë. Kjo ide është fare e gabuar, metafizike, cinike. Me gjithë ndryshimet që do sjellë efekti i pashmangshëm i globalitetit kulturor, ai megjithatë nuk do mund të mjegullojë plotësisht veçanësitë kulturore të popujve në sfondin e përgjithshëm të qytetërimit global”.

Kur unë kam biseduar kohë më parë me autorin e librit, ai kishte idenë që titulli të ishte “Kush ka frikë nga globalizmi”. Me sa duket gjerësia e problematikës dhe zgjerimi i shqetësimeve që po shfaqen midis perspektivës së globalizmit dhe shkaqeve të shumta të pasigurive, e ka detyruar atë të zgjerojë lëndën dhe trajtesat. Duke marrë parasysh edhe pëlqimet dhe mospëlqimet e njerëzve, jo aq shumë të kënaqur nga efektet dhe kundërefektet aktuale të globalizmit. Megjithatë autorit i vjen në ndihmë gjykimi elegant i Presidentit të ShBA-ve Barack Obama, i cili shkruan se …nuk besoja se mund të ndalonim apo të zhbënim globalizmin, ashtu siç nuk mund të fikim internetin.

Autori është realist përballë vështirësive të gjëra të kësaj teme. Prandaj ai thotë se angazhimi im nuk ka qënë i lehtë për t’ia dalë mbanë. Kur e nisa punën vite më parë u mbështeta në vëzhgimin e kujdesshëm të “dialektikës” së ndryshime në këtë shekull që jetojmë, në studimin e realitetit politik, social, ekonomik, kulturor. Por më është dashur një punë jo e vogël për të analizuar idetë e filozofëve, sociologëve, mendimtarëve social, polititologë e intelektualë të shquar, të cilët kanë ndërtuar dhe kanë sjellë paradigma dikotomike, herë optimiste, sipas të cilës “ideja e globalizmit, do të bazohet tek bindja se emëruesi i përbashkët dhe se baza e ndërtimit të tij do të jetë konsolidimi i gjerë i demokracisë në nivel planetar. Por në shumë raste edhe nacionaliste, skeptike, pesimiste për të ardhmen e pasigurt të tij. 

Sociologu Tushi e trajton temën e gjerë të globalizmit në dy rrafshe: konceptual dhe kontekstual. Madje ky komponent i dytë zë peshë në lëndën e librit, duke evidentuar procesin e ndërlikuar të kalimit nga shoqëria e mbyllur dhe sistemi totalitar në shoqërinë moderne, të hapur dhe me prirje drejt globalizimit. Sepse ai mendon se globalizmi, pavarësisht vështirësive kalimtare, do të bëhet “ideologji planetare”. Në këtë kontekst ai nuk pajtohet me konceptime të ngushta skeptike, cinike, provinciale e antiglobaliste. 

Globalizmi është një realitet që mund të kuptohet me “mendje të hapur” dhe kjo është një nga detyrat e njerëzve që kanë idetë e duhura për të qënë “strategjistë të globalizmit”, duke argumentuar se kjo është rruga e zgjerimit të të drejtave të njeriut në botën postmoderne, që do të ndikojë pozitivisht në karakterin universalizues të vlerave të qytetërimit në epokën tonë. Bashkekzistenca qytetare në botën e globalizuar do të shoqërohet, thotë autori, me patjetër edhe me ndryshime thelbësore në mënyrën e jetesës. Sipas tij kuintesenca e globalizmit do jetë “shumë kultura e mënyra sjelljeje dhe një njerëzim”. Doemos duke “sulmuar” imagjinatat e deformuara dhe konceptet paranojake të antiglobalistëve, Gëzim Tushi për ta zhvilluar teorikisht këtë sfidë të globalizmit si alternativë dhe e ardhmja e këtij shekulli, trajton gjërësisht edhe mënyrat e reja të shfaqjes së humanizmit, komunitarizmit e solidaritetit global. 

Bota nuk mund të bëhet globale dhe globalizmi nuk mund të bëhet funksional pa një kartë të “humanizmit dhe solidaritetit universal”. Një solidarësi që mund të kapërcejë kombet, bashkësitë, etnitë, por pa prishur kushtet e gëlimit të kulturave. Kjo do të thotë se në disa drejtime globalizmi do të zbusë forcën e egër të “përkatësive të trashëguara” që në epokën paraglobale i kanë shoqëruar njerëzit dhe qytetërimet që nga djepi deri në varr. Solidaritetet e vjetra, të kufizuara kulturalisht, ekonomikisht dhe etnikisht nën ndikimet transformuese të globalizmit do të kapërcejnë kufijtë e trashëgimive dhe përcaktimeve të vjetra të tyre.

Sociologu Gëzim Tushi i kushton jo pa qëllim një pjesë të konsiderueshme të librit të tij, çështjeve të ndërlikuara të raporteve midis kombëtares dhe globales, lokales dhe planetares, mënyrës etnike dhe jetës postmoderne në hapësirën e globalizuar. Problemet e globalizmit dhe ruajtjes së identitetit kombëtar janë trajtuar me kujdes, duke parë anën e ndritur, por dhe problemet jo aq shumë të lehta për t’u koordinuar e zgjidhur në mënyrën e duhur. Prandaj autori tregohet i matur kur vjen fjala për raportet e globalizmit me diversitetet, të çdo natyre qofshin ato si dhe për mundësinë e shfaqjes edhe të “rreziqeve të pakontrolluara”.

 Pavarësisht vështirësive, dyshimeve dhe skepticizmit autori ngul këmbë dhe argumenton tezën se bota në kohën e sotme po kalon nga një gjëndje fragmentarizimi drejt globalizmit integrues. Të gjithë mendojnë se globalizmi është një stad i ri në rrugën e evolucionit të njerëzimit. Kjo rrugë globale ka nevojë për strategjistë dhe njerëz mendjehapur. Ky stad ka të pashmangshëm rrugën e ecjes së përbashkët drejt dimensioneve të reja të integrimit global. Është e pritshme që sa më globale të bëhet bota dhe sa më i globalizuar të shfaqet njerëzimi, aq më shumë do të ndihet i çliruar nga tensionet e panevojshme e të tepërta nacionaliste. Globalizmi në mënyrë të pashmangshme do të sjellë jo thjeshtë ndryshim, por shndërrim të njërëzimit. Gëzim Tushi ngul këmbë se pavarësisht vështirësive kalimtare, është e sigurt që do të marrë kuptim tjetër kalimi nga integrimi nëpërmjet kombit në një integrim të përgjithshëm, që po përfshin tërë njerëzimin. Kjo do të thotë se ajo që pritet nga zhvillimet globale është vlerësimi i forcës së tij për të ndërtuar “shoqërinë e njeriut global”, sepse, sikurse thotë autori, në një botë të globalizuar do të jetë e mundur që jo vetëm njerëzit të jetojnë së bashku, por edhe ta kuptojnë njëri-tjetrin. Autori merret gjerësisht me problemet e ndërlikuara të raportit midis globales dhe kombëtares, për garancitë dhe pasiguritë që e shoqërojnë këtë simbiozë delikate, që do rregullojnë raportet dhe marrëdhëniet midis globales dhe lokales, midis mënyrës universale dhe mënyrës etnike të të jetuarit në kohën e sotme.

Autori përqëndrohet me tendencë në sqarimin  e paqartësisë që qarkullon në opinionin publik se globalizmi do të jetë shkak për rrafshim kulturor. Kjo tezë, mendon sociologu Tushi, është fare e gabuar, metafizike dhe cinike. Globalizmi nuk është kundër tendencës së qytetërimit postmodern për të mbrojtur të drejtën e afirmimit të identitetit kulturor. Autori i librit “Globalizmi dhe romantizmi antikapitalist” është i mendimit që megjithë ndryshimet që do sjellë efekti i pashmangshëm i globalitetit kulturor, ai megjithatë nuk do mund të mjegullojë plotësisht veçanësitë kulturore të popujve në sfondin e përgjithshëm të qytetërimit global. Por nga ana tjetër sociologu Tushi mendon që duke parë këtë realitet është normale që për të qenë në kompatibilitet me kohen dhe raportet identitetit me globalizmin kulturor është e udhës që herë të flitet për “qytetërimet” njerëzore dhe herë për “qytetërimin” njerëzor. 

Globalizmi do të ndihmojë për të kapërcyer “konceptimin fisnor” për kulturat dhe qytetërimet e parcelizuara nga identitetet e ngurta, por në të njëjtën kohë globalizmi nuk mund të sjellë një “çorbë kulturore” të padiferencuar që vjen nga mungesa e respektit për integritetin fizik e moral të njeriut. Globalizmi ka potencë që të krijojë një “qytetërim njerëzor”, i cili do mund të shpaloset përmes diversifikimit kulturor të pafund. 

Sociologu Tushi është i mendimit se kultura dhe përparësia e saj në globalizëm duhet bërë “disiplinë e mbijetesës planetare”. Që të ecim normal dhe të ekuilibruar në epokën e globalizmit është e udhës që të kuptojmë imperativin e madh dhe nevojën e ndryshimit të zakoneve dhe përparësive që kemi në jetë. Kjo do të thotë se duhet të dëgjojmë më mirë dhe me vëmendje më të madhe zërin e botës ku “kemi zbarkuar”. Sociologët në mënyrë sintetike e metaforike thonë se në botën globale njerëzit nuk mund të jenë më të “huaj” për njëri-tjetrin, pavarësisht nga identitetet e tyre të trashëguara. Përkundrazi globalizmi do t’i bëj planetarisht njerëzit vetëm “shokë udhëtimi”. Kjo do të thotë se globalizmi do krijojë kushte humane të tilla që diversiteti njerëzor të shprehet nëpërmjet një bashkëekzistence të harmonishme dhe pa tensione që prodhojnë dhunë. Ky është globalizmi i cili nuk mund të bëhet pa krijuar kushte për një unitet të ri global të “aventurës njerëzore”.

Në këtë kontekst, sipas autorit, që në globalizëm të ndryshojë edhe trajta e zhvendosjes dhe integrimit të njerëzve. Megjithë përpjekjet e bëra deri tani, pavarësisht ndryshimeve që kanë ndodhur pas rënies së Murit të Berlinit, një gjë është fare e qartë. Deri tani nuk ka funksionuar si duhet “makineria e integrimit” të emigrantëve dhe atyre që duan të lëvizin apo të emigrojnë. Njerëzit kanë shumë shpresa nga zhvillimet globale dhe efektet e globalizmit. Por ajo që ata presin më së shumti është kapërcimi i atmosferës globale për emigrantët, e cila është e mbuluar nga ankthi, frika, mosbesimi dhe mllefi. 

Të gjitha këto ide, dilema, gjykime, analiza e prognoza janë të sintetizuara në librin e sociologut Gëzim Tushi, i cili ka pak ditë që ka parë “dritën e botimit” dhe tashmë është në duart tuaja…