Besim Ndregjoni/

Zoti e bekoftë shqiptarin e madh të shekullit, Sami Repishtin, e familjen e tijë!

Fort i nderçëm prof. Repishti!

Në 99-vjetorin e lindjes suaj prof. Sami Repishtit, gjej rastin që ta përsëris se sa me fat kemi qenë si komunitet, ne të mbijetuarit e diktaturës që e kemi pasur dhe e kemi në mesin tonë. Ikonën e qëndresës antikomuniste, bashkëvuajtësin dhe të mbijetuarin e diktaturës, shkrimtarin, publicistin, mbrojtësin e palodhur të Kosovës martire bashkëpunuesin dhe mikun e idealeve dr. Ibrahim Rugovës!

99-vjetori i juaj na gëzon se lutjet tona për praninë tënde, në dy shekuj Zoti na i ka pranuar.

Pena juaj u bë pishtar ndriçimi për gjenocidin komunist në Shqipëri, u bë dritë për shqiptarët e Kosovës të fitonin lirinë.

Zëri i juaj ushtoi në Kongresin amerikan, në mbrojte të shqiptarëve në Ballkan. Personaliteti i juaj atdhetar e kombdashës e nderoi Shkodrën loce që të rriti e të edukoi.

Në vend të urimit, ne bashkëvuajtësit tuaj ndjehemi krenarë e të falënderojmë për kontributin e madh që ka dhënë për kombin shqiptar, për 6000 të zhdukurit e komunizmit, për 36.000 të burgosurit politike për shqiptaret në SHBA, për të drejtat e liritë e njeriut kudo.

Të urojme edhe shëndet e jetë të gjatë, o shqiptar i madh, që lartësove emrin e Nanës Shqipni!

I lutemi të madhit Zot që ta festojmë së bashku 100-vjetorin e lindjes.

Zoti e bekoftë shqiptarin e madh të shekullit, Sami Repishtin, e familjen e tije!

Nga Mimoza Dajçi/

Pas ardhjes në pushtet të diktaturës së proletariatit, deri në vitin 1991 në Shqipëri “u aplikua” edhe zhdukja e personave të vrarë pa gjyq. Kanë kaluar 8 vite kur një thirrje e OKB, tërhoqi vemendjen autoriteteve shqiptare se, duhet të sigurojnë më shumë shpërblim për familjet e 6000 njerëzve të zhdukur gjatë regjimit komunist në Shqipëri. Ky lajm u bë i njohur pas vizitës një javore në Shqipëri nga Drejtuesja e OKB-së, Houris Es-Salmi. “Ka ardhur koha – tha ajo – që Shqipëria të kthejë këtë faqe të dhimbshme të së kaluarës. Të gjithë personat e zhdukur dhe familjarët e tyre citon të ketë thënë Salmi kanë të drejtën e dëmshpërbilimit, mirëkuptimit, rehabilitimit dhe garancisë për mos përsëritje të këtyre krimeve”.

Koha tregon të kundërtën. Këto thirrje e udhëzime të komunitetit ndërkombëtar akoma nuk po zbatohen në Shqipëri. Atje ka shumë probleme që janë lënë “në harresë” e vendi mbulohet nga korrupsioni galopant, krimi i organizuar dhe krimi brënda familjes.

Edhe pse Shqipëria kaloi diktaturën më të egër në Europë, përsëri akoma qeveritë e saj nuk kanë përfunduar proçesin e dëmshpërblimeve për ish të burgosurit dhe internuarit politikë, pjesa dërmuese e të cilëve janë larguar e po largohen nga kjo jetë me shpirt të vrarë e copëtuar, pa marrë as shumën finaciare që u takonte nga torturat e vuajtjet e tmerrshme që kaluan nëpër birucat, burgjet e kampet e përqëndrimit….

Eshtë hapur muzeu tunel – bunker i nëndheshëm i ish qeverisë komuniste në Tiranë, por aty nuk pasqyrohen gjithë plagët që i janë shkaktuar padrejtësisht popullit tonë nga ai regjim mostruoz, i cili sa më shumë të ishte vonuar aq më tepër viktima e të burgosur politikë do të kishim. Të gjithë do të kalonim nëpër atë gijotinë, që vlonte mes spiunimeve dhe letrave anonime. Një zinxhir i tërë i shërbente Sigurimit të Shtetit Shqiptar. Ishte krijuar industria e spiunazhit, zhdukjeve e vrasjeve me edhe pa gjyq.

Në mbështetje të OKB-së për të zhdukurit nga komunizmi në Shqipëri dhe për të zgjuar qeverinë shqiptare nga gjumi letargjik, një dokumentar mbi këtë Temë ka realizuar edhe TV i BBC-së. Ku protagonist janë Kryeministri Edi Rama, ish i internuari politik Simon Miraka, ish i burgosuri politik Gjeneral Rahman Parllaku, ish i burgosuri politik Saimir Maloku, Drejtoresha e Autoritetit për Informim mbi Dokumentet e ish Sigurimit të Shtetit Gentiana Sula, gazetarja M. Dajçi dhe ish Zv/Ministri Nikolin Kurti. Por akoma nuk po shikojmë dritë në fund të tunelit për realizimin e udhëzimeve të OKB-së.

Eva Brinja/

Në shkencat bashkohore, prej shekullit të XIX, kemi atë që quhet Lingustika klasike e cila realizoi “pemën e gjuhëve” prej ku shqipja u vendos ose në trungun e pemës  ose në rrënjën e saj. Prej këtij momenti lidhja e shqipes me gjuhën sanskrite është vënë në dukje nga  linguist anglez dhe gjerman shekullit të XIX-të. Në fillim të shekullit të XX-të kemi avancimin e mendimit shkencor në lidhje me  gjuhën apo “fjalën”, nëse ajo ishte diçka e rastësishme si një “etiket” e vendosur  mbi sendin/fenomenin, apo është diçka shumë më tepër se kaq dhe ka lidhje me  psikën e përdoruesit të fjalës. 

Për hir të së vërtetës sot ky mendim ka avancuar duke realizuar eksperimente mbi  përdorimin e “fjalës” së lashtë, dhe në këtë rast marrin kryesisht atë “hebre” ose  “aramane” (tashmë gjuhë e vdekur), për të evidentuar reagimin në trurin e  përdoruesit të fjalës. 

Gjithashtu tashmë është e njohur se përdorimi i fjalës pozitive si “lutje” kryen  mrekulli në trupin e njeriut. 

Pra lidhja e fjalës me psikën është vërtetuar se ekziston. 

Por, 

nëse tek kjo kërkesë e mendimit shkencor sot në botë do të ishte bërë prezent  zbulimi i Petro Zhejit se, 

“Fjala është krijuar në bazë të një botkuptimi hyjnor”, 

përdorimi i këtij mjeti do të kishte marrë përmasa dhe vlefshmëri për atë çka dhe  është dhënë FJALA. 

Le të japim në mënyrë të përmbledhur esencën e këtij zbulimi, pse jo të tregojmë  edhe përse konsiderohet në shumicën e rasteve si e vështirë për tu kuptuar si teori. 

• Çdo artikulim që del nga goja e njeriut, në njësinë më të vogël si zanorja,  rrokja dhe më tej fjala, nuk janë aspak një rastësi por një përmbajtje informative që gjithmon ka të bëje me: 

Krijuesin dhe historinë e lidhjes së Njeriut me të në këtë Jetë. 

• Por, shkencat e sotme, Fizika Kuantike, Theologjia, Filozofia apo Psikologjia (ajo analitike), në të gjitha përsiatjet e tyre të krijimit apo dhënies të ligjeve  apo postulateve që veprojnë në fushat e tyre të hulumtimit flasin pikërisht  për të njëjtën gjë: 

Krijuesin dhe historinë e lidhjes së Njeriut me të në këtë Jetë. 

• Fjala referon tek një symbol dhe jo tek një Koncept (siç mendonte linguistika  klasike), dhe duke qenë se vet Simboli lidhet direkt me Krijuesin apo Qëndrën siç e emërton Zheji kjo na çon tek Monogjeneza e gjuhëve. 

Krijuesi është Nji dhe gjuha që Ai dha është Nji.

Në këto kollona zbulimesh, këtë eurdit të frikshëm, Petro Zhejin, e çoi Shqipja si një  ndërmjetës i palodhur midis fushave të shkencave apo gjuhëve të ndryshme që nuk  janë gjë tjetër veç se Kulla e Babelit ku të gjithë të thonë te njëjtën gjë me gjuhë  apo me forma të ndryshme (shkenca) dhe nuk merren vesh. 

Prandaj le të japim një paragraph nga Libri I parë Sanskritishtja fq.123: 

“me qëllim që çdo lexues dhe jo vetëm specialistët, të kenë mundësi të  krijojë një ide sa më të qartë se përse është fjala dhe të mund të rrokë tërë  rëndësinë e madhe të kësaj vetie krejt të veçantë e unikale të gjuhës sonë,  si një dëshmi të lashtësisë së saj thuajse të pallogaritshme, por bashkë me  këtë edhe të “primaute-së” absolute të kulturës sonë, të rrezatuar, të  centrifuguar, fare-darë e shkapërdarë e të “përhumbur”mijëra e mijëra  vjetë nëpër tërë Botën, aq sa do të mund të flitej për një “Shqipe endacake”  ashtu siç flitej dikur për një “çifut endacak”, do të sjellim këtu disa  shëmbulla të tjera të kësaj “ndërmjetësie” të pafund të shqipes, të  zgjedhura mes gjuhësh relativisht modern dhe prat ë njohura për shumicën  e lexuesve tanë, 

Ndërsa për të realizuar ndërmjetësinë mes shkencave të ndryshme ai krijoi atë që  njihet si Algoritmi Simbolik. 

Këtu fillon ajo që quhet shkallë vështirësie apo i pakutueshëm. 

Në fakt ajo del kaq e thjeshtë në se shikojmë së elementët përbërës të këtij Sistemi  Llogjik (Algoritmi Simbolik) përbëhet jo më shumë se 10 simbole dhe njësitë  matematikore, (plus, minus, më i madh apo i vogël) dhe disa simbole shtesë që  tregojnë marrëdhënie midis tyre. 

– ∞ – infiniti 

– Ο – rrethi -qëndra 

– Ө – rrethi i ndarë 

– ↓- poshtë apo → 

– ≤≥- më madh ose më i vogël 

– ● – rrethi I zi

– F – kodi F  

– E – kodi E 

As më shumë e as më pak ashtu siç veprojnë të gjitha shkencat me të cilat ne  merremi që në bangat e shkollës. 

Vështirësia për shqipfolësit qëndron në faktin se nuk e kanë parasysh se çdo fjalë  që ne përdorim është një peshë dije e pafund. 

Ndërsa për joshqipfolësit, i pengon gjuha e tyre e cila vjen tek gjuha e parë lehtësisht duke aplikuar metodikën e Agron Dalipit. 

Dalipi heq njëra pas tjetrës të gjitha tullat që kanë ngritur Kullën e Babelit për të  mos u marrë vesh, mosmarrëveshje që vazhdon edhe në shkencat e lartë përmendura. 

Algoritmi Simbolik ju takon të gjithëve, 

thjeshtë një mënyrë e re e të menduarit. 

Në plotësim të këtyre njohurive vjen edhe Niko Stillo pasi me metodikën e tij  mendoj që ka ofruar mundësinë e zbërthimit dhe leximit të shkrimeve parahelene  dhe pararomake në tegjithë trevën e Mesdheut. 

Aparati i tij shkencor jepet saktësisht në skemën e mëposhtëme.

Me këto tre emra, 

Shqipja jonë jep një mënyrë më të re të njohjes së historis së Njerëzimit sipas  skemës së mëposhtëme. 

Eva Brinja, 

20 Janar 2024.

Nga Mimoza Dajçi/

Shtysë për këtë artikull më dha biseda në New York me një regjisor të ri, i cili më tha se temat mbi diktaturën komuniste në Shqipëri janë rezuaruar, pasi janë realizuar shumë filma, gjë që më la një shije të hidhur…. 

Romë, nëntor 2018. Po udhëtoja me avion nga SHBA për në Shqipëri. Në aeroportin Fiumicino të Romës, tranzit për në Tiranë. Aeroport që ka fituar Çmimin si më i miri në Europë.  Rastësisht takova e fola nga afër me aktorin italian Remo Girone, të famshmin Tano Caridi tek seriali italian “La Piovra”. Do të ishte protagonist në filmin e ri shqiptaro – italian të regjisorit Namik Ajazi “Portreti i pambaruar i Clara Bellinit”. Film i cili tashmë ka fituar disa Çmime të Arta në Gjermani dhe në Itali.

Sipas aktorit Girone, xhirimet e filmit kishin filluar dhe ai së bashku me bashkëshorten Victoria Zinny, prezantohen në rolin e një familje diplomatësh italianë në Shqipëri gjatë periudhës së komunizmit. Regjisori Namik Ajazi, edhe ai i prekur direkt politikisht, së bashku me skenaristin Ruzhdi Pulaha dhe një grup aktorësh shqiptarë e italianë, do të bënin të njohur për publikun një histori të parealizueshme dashurie gjatë viteve të diktaturës. Bëhej fjalë për histori dashurie mes një djali shqiptar dhe vajzës së një diplomati të lartë Italian.

Ngjarjet i përkisnin fund viteve ’70, fillim i ’80-ës dhe krahas historisë së dy të rinjve, do të vendoseshin ngjarje të viteve të vështira të kohës së diktaturës komuniste në Shqipëri. Duke iu referuar edhe shtypit shqiptar, për të arritur në këtë histori të dhimbshme, regjisori Ajazi ka punuar për gati tre vite dhe ka bërë kërkime në ish-Arkivën e Ministrisë së Brendshme. Është mbështetur në katër histori të vërteta, njëra prej të cilave i qaset më shumë asaj të filmit. Sipas Ajazit aty nuk mund të flitet për personazhe realë, pasi ka marë copëza nga disa syresh. Po sipas medias shqiptare regjisori Ajazi thotë se: “Nuk dua që askush të identifikohet me personazhet e filmit. Por është një histori e vërtetë që i bën homazh atyre ngjarjeve të dhimbshme, romancave të ngelura përgjysmë, idileve të prera në mes nga ana e regjimit, i cili nuk të falte”.

Është homazh për të gjithë ata njerëz që kanë kaluar nëpër situata të tilla. Disa nuk jetojnë më, disa tashmë janë gjyshër”, thotë Ajazi në një intervistë të tij, teksa shton që përzgjedhja e temave nga e kaluara komuniste vjen si një detyrim karshi një brezi që përjetoi kohëra të vështira, por edhe për t’i treguar brezit të ri se ç’kanë qenë ato vite”.

Dhe sigurisht regjisori Ajazi ka prekur një ngjarje tepër delikate të jetës në diktaturë, pasi gjatë atyre viteve të zymta ka pasur shumë dramë, divorce si në dashurinë e të rinjve ashtu edhe gjatë viteve pasmartesore, ku për shkak “biografie” e luftës së klasave shumë çifte u ndanë duke rritur fëmijët jetim me prindër gjallë. 

Përzgjedhja aktorëve përbënte një surprizë më vete. Ajazi kishte sjellë në Tiranë aktorin Remo Girone së bashku me aktoren Victoia Zinny që do të interpretonin prindërit e vajzës.

Beatrice Aiello, një aktore e re italiane në rolin e protagonistes, po ashtu interpreton edhe Marta Gastini. Roli kryesor i ishte besuar të riut shqiptar që jetonte në Firenze, Anton Kodrinaj. Filmi u mbështet nga QKK, Ministria Italiane e Kulturës dhe Eurimages.

Duke dëgjuar nga aktori Girone rreth skenarit të këtij filmi, një nga këto episode më ktheu në kujtesë miken time italiane Jola Tahmizi, që fatkeqësisht nuk jeton më, ish anëtare e Kryesisë së Shoqatës së Gruas ish të Persekutuar Politike të Shqipërisë, ku edhe unë kam dhënë kontributin tim vite me rradhë edhe pranë kësaj shtrese deri ditën që u largova për në SHBA. E kam njohur nga afër Jolën, i ati kishte qenë Konsull i Italisë në Vlorë. Për shkak të veshjes së saj “moderne” kishte rënë në sy të policisë sekrete shqiptare dhe sigurimi i shtetit e arreston në moshë tepër të re. Sa herë vajza e re me emrin Jola shkonte në Tiranë, luante tenis veshur me një fund të shkurtër të bardhë me pala të vogla dhe bënte shëtitje – xhiro duke mbathur në këmbë patinat rrëshqitëse. Kjo pamje ekstravagante e saj përbënte shqetësim për regjimin e kohës. Shfaqje e huaj, paçka se Jola ishte e huaj, në dhe të huaj. Vetëm për fundin e bardhë e të shkurtër që mbante veshur dhe rrëshqitjen me patina, e arrestojnë dhe e dënojnë për agjitacion – propagandë.

Një rast tjetër që kam njohur nga afër, Maria Dvorani, e cila la studimet e larta në Itali dhe kthehet në atdhe për tu gjendur pranë atdheut gjatë pushtimit fashist. Ndërkohë njihet e martohet me një inxhinier italian, që kish mbetur pas lufte në Shqipëri. Për këto veprime të ndaluara sigurimi i shtetit e arreston dhe e burgosin si armike e popullit. Edhe me Marien jam njohur pranë kësaj Shoqate. Ishin gra inteligjente, poete, shkrimtare, tolerante e tepër humane. Gra heroina që me dinjitet të lartë sfiduan diktaturën më të egër në Europë. Ishin bashkëvuajtëse e mike burgu politike me heroinën Muisne Kokalari, të cilat shpesh më tregonin ngjarje të atyre vuajtjeve të rënda e torturave çnjerëzore që kishin përjetuar nëpër birucat e diktaturës. Jeta dhe vepra e të cilave u përjetësua në lartësi me dimensionin e lirisë.

Një Memorial dedikuar Gruas ish të Burgosur e të Persekutuar Politike të Shqipërisë në qendër të Kryeqytetit të Shqipërisë do të ishte domosdoshmëri, pasi e meritojnë vërtetë. 

Duke u kthyer sërisht tek filmi, një Bravo! I takon regjisorit Namik Ajazi dhe skenaristit Ruzhdi Pulaha, të cilët vijojnë të tregojnë me vërtetësi atë periudhë të tmerrshme të jetës që kanë kaluar në komunizëm edhe femrat e huaja. 

Falenderoj aktorin e madh italian Remo Girone së bashku me bashkëshorten e tij Victoria Zinny, që ju bashkëngjitën këtij projekti dramatiko – artistik të vendit tonë.  

Siç mund ta dini, librat në mesjetë ishin tepër të pakta dhe të çmuara. Çdo libër, pasi sigurohej në rrugë të ndryshme, shpesh të blerë me shuma të majme, kopjohej me kujdes me dorë, disa prej të cilave të shoqëruar me ilustrime, që kërkonte mijëra orë punë të kualifikuar. Umberto Eco te “Emri i trëndafilit” shtjellon në mënyrë të detajuar mënyrën se si kopjoheshin librat nga murgjarit dhe si ruheshin objektet e rralla dhe botimet e rëndësishme në një bibliotekë rrethuar nga mistika e kodeve dhe labirinteve, befasive dhe intrigave, frikës dhe vdekjes.

Gjatë mesjetës së mëvonshme, kur u krijuan bibliotekat e aksesueshme për publikun, librat shpesh lidheshin me zinxhirë në raftet, duke i lejuar publikut t’i lexonte, ndërsa ruanin koleksionin e vlefshëm të bibliotekës nga hajdutët e mundshëm, që ishin të shumtë për shkak të vlerës.

Zinxhirët ishin të vendosur në cep ose në kopertinën e librave, nëpërmjet unazave dhe ishin mjaft të gjata për të lejuar, që librat të hiqeshin nga raftet e tyre dhe të lexoheshin, por jo të hiqeshin nga vetë biblioteka. Vetëm bibliotekari mund t’i hiqte librat nga zinxhiri duke përdorur një çelës.

Më e famshmja nga këto syresh është biblioteka e Katedrales Hereford, në Hereford, Angli, e cila është më e madhja e mbijetuar, e lidhur me zinxhirë, me shufrat dhe bravat e saj të paprekura ende sot, me një koleksion prej 150 librash. Ajo ishte një bibliotekë huadhënëse dhe referuese teologjike që funksionon e vendosur në Katedrale. Shumica e vëllimeve në koleksion datojnë nga blerjet e bëra në vitet 1100, megjithëse libri më i vjetër në koleksion, “Hereford Gospels”, daton rreth vitit 800. Librat kanë lëvizur nëpër ndërtesat e Katedrales gjatë shekujve me disa të lidhur me zinxhirë në tavolina dhe të tjerët në foltore ose tavolina studimi në të njëjtën kohë. Biblioteka e lidhur me zinxhirë si një koleksion u krijua kur librat u zhvendosën në Kapelën e Zonjës në 1611, pas një hetimi për kujdesin e librave. Çuditërisht, katedralja dhe koleksioni i bibliotekës i shpëtuan dëmtimit të gjerë të Luftës Civile Angleze, duke shtuar më shumë libra në 1678 nga një kolegj jezuit.

Gjatë mbretërimit të Elizabeth I, në vitin 1582, një komision që hetonte katedralen, zbuloi se koleksioni, i mbledhur që nga shekulli i 12-të, ishte i organizuar dhe mbajtur keq. Në vitin 1590 e gjithë biblioteka u zhvendos në Kapelën e Zonjës dhe në vitin 1611, Biblioteka e Zinxhirëve u krijua nga Thomas Thornton. Thornton, i cili ishte kanun i Herefordit, nga viti 1583 e tutje dhe zv/kancelar i Universitetit të Oksfordit më 1583 dhe 1599, ishte i pari që lidhi libra me zinxhir në bibliotekë. William Brewster ia la trashëgim koleksionin Kolegjit St John, Oksford. Shumë libra u shtuan në shekullin e 17-të dhe në 1678 koleksioni nga Kolegji jezuit në Cëm, Llanrothal, Uells, iu bashkua bibliotekës kur kolegji u mbyll pas pushtimit nga John Arnold i Monmouthshire.

Në vitet 1840, katedralja i’u nënshtrua një pune të konsiderueshme restauruese, librat dhe raftet duhej të hiqeshin nga Kapela e Zonjës. Ajo u nda midis Transeptit të Veriut dhe Bibliotekës Victorian Dean Leigh. Më vitin 1854, Francis Tebbs Havergal u emërua zëvendësbibliotekar dhe ai e përmirësoi shumë bibliotekën dhe i kushtoi vëmendje detajeve të tilla, si temperatura e dhomës dhe pastërtia. BF Streeter ishte përgjegjës për një ndryshim të madh në organizimin e bibliotekës, siç ishin bibliotekarët si Langton E. Brown dhe Maude Bull nga viti 1897 e tutje; Bull punoi në bibliotekë për më shumë se pesëdhjetë vjet deri në vdekjen e saj në 1951. Për vite me radhë, studiuesi i shquar, Canon Wlliam wolfe Capes (1834–1914), renditi regjistrimet brenda bibliotekës; ai shtypi një vëllim që përmban të dhëna të hershme, duke ua paraqitur atë anëtarëve të Shoqërisë Cantilupe. Gjithashtu të rëndësishëm në historinë e bibliotekës ishin Frederick Charles Morgan (vdiq më 1978, 100 vjeç) dhe vajza e tij Penelope (1976–90). FC Morgan mbikëqyri projektin e katalogimit të vitit 1927 e në vazhdim, pas një donacioni nga Fondi Dean Leigh. Nipi i tij Paul u pasua si bibliotekar nderi nga Penelope Morgan, e cila qëndroi në këtë post deri në vitin 1989. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Mappa Mundi (harta më e madhe mesjetare e njohur që ekziston ende) dhe dorëshkrime të tjera të vlefshme nga periudha mesjetare, u mbajtën gjetkë në sigurisë dhe u kthye në koleksion në 1946.

Në vitin 1988, Dekani dhe Kapitulli propozuan shitjen e Mappa Mundi dhe zgjuan kundërshtime të konsiderueshme kombëtare. Pas krijimit të një besimi të përkushtuar, një donacion nga Sir Paul Getty dhe një shume parash nga Fondi Kombëtar i Përkujtimit të Trashëgimisë, Mappa dhe biblioteka e lidhur me zinxhirë u transferuan në Trustin Bamirës Mappa Mundi dhe u hap një ndërtesë e re e projektuar nga Sir William Whitfield më 3 maj 1996 nga Mbretëresha për të strehuar koleksionet historike dhe bibliotekën historike të lidhur me zinxhirë, e cila është e hapur për publikun.

Si biblioteka e lidhur me zinxhirë, ashtu edhe koleksionet historike në dyqan tani mbahen në dhoma të kontrolluara nga temperatura, rezistente ndaj zjarrit, Mappa dhe koleksioni historik janë shumë më të lehtë për t’u aksesuar sesa në katedrale. Megjithatë, biblioteka e lidhur me zinxhirë është ende e lidhur me raftet e librave.

Shumica e librave në koleksion datojnë rreth vitit 1100. Vëllimi më i vjetër në bibliotekë, Ungjijtë Hereford me karaktere anglo-saksone, daton rreth vitit 780 dhe ishte i vetmi libër që i mbijetoi zjarrit të vitit 1055. Shumë nga librat dhe dorëshkrimet u mblodhën nga Herefordshire, me shumë prej atyre që nga shekulli i 14-të e tutje të lidhura me ligjin e qarkut. Për disa shekuj librat u ruajtën në dollapë ose arka druri derisa u krijua dhoma e parë e bibliotekës, në manastirin jugperëndimor të katedrales, në shekullin e 15-të.

Biblioteka përmban kryesisht libra të vjetër në dorëshkrim të lidhur me zinxhirë në vendet e tyre, disa prej tyre ekzemplarë të bukur të dorëshkrimit të lashtë, që përmbajnë ilustrime të bukura në ar dhe me ngjyra. Biblioteka ka një antifonar të lashtë dhe të ruajtur mirë të Herefordit të shekullit të 13-të. Një thesar tjetër është një relike e lashtë prej lisi, e lënë trashëgim në katedrale nga Canon Russell, që thuhet se është marrë nga një familje katolike romake në zotërimin e së cilës ishte prej kohësh. Ajo është e mbuluar me pllaka bakri të veshura me smalt Limoges që përfaqëson vrasjen dhe varrimin e Shën Thomas të Canterbury. Biblioteka disponon gjithashtu rreth 229 dorëshkrime, kryesisht teologjike, të datuara nga shekujt VIII-XVI. Përveç Ungjijve Hereford, është aty edhe Bibla Wyclifite dhe Breviary Hereford e shekullit të 13-të, si e vetmja kopje e mbijetuar.

Pjesa më e madhe e koleksionit të bibliotekës përbëhet nga libra mbi teologjinë, studimet biblike dhe kishtare dhe ligji. Përveç 150 vëllimeve, të datuara në shekujt e 16-të dhe të 17-të, nga Biblioteka e Jezuitëve në Llanrothal, ajo mori në vitin 1925m 242 vëllime mbi teologjinë nga Paul Foley nga Stoke Edith House dhe, në vitin 1978, 260 vëllime të shtypura midis viteve 1494-178. nga Biblioteka e Shkollës Lady Hawkins në Kington. Biblioteka ka marrë gjithashtu shumë donacione të tjera të vogla gjatë viteve, duke zbuluar një pasqyrë të rëndësishme në historinë e qarkut dhe praktikat kishtare brenda tij. Koleksioni përmban gjithashtu dorëshkrime muzikore të përdorura në Katedralen Hereford midis fundit të shekullit të 17-të dhe 19-të dhe rreth 9,000 artikuj të shtypur pas vitit 1850, si dhe një seksion të historisë lokale.

Përgatiti: Albert Vataj