Rafaela Prifti/

Vatra prezantoi librin e parë autobiografik të Ambasadorit William Walker dhe e nderoi autorin me mirënjohjen më të lartë Medaljen e Artë të Lirisë në pritjen e paradites ditën e shtunë në selinë e saj në Bronks. “Takimi i sotëm ka peshë të veçantë historike që e tejkalon kuadrin e një promovimi,” tha në fjalën përshëndetëse President i Vatrës Dr. Elmi Berisha. Për më tepër, ai e quajti botimin e librit në 26 vjetorin e masakrës së Reçakut veçanërisht domethënës në kontekstin politik global të sotëm dhe një mësim për njerëzimin. “Në një kohë kur mohimi i krimeve të luftës është i pranishëm në diskursin publik – në rajon dhe në botë – ky libër është një testament moral dhe përforcimi i kujtesës sonë kolektive,” vërejti Presidenti i Vatrës.

Nga pikëpamja diplomatike, data e masakrës së Reçakut shënon momentin e krijimit të diplomacisë njerëzore,” tha Ambasadori Blerim Reka i Konsullatës së Përgjithshme të Republikës së Kosovës. “Misioni Verifikues i Kosovës (KVM) i krijuar në tetor 1998 zgjoi diplomacinë e heshtur perëndimore, ” pohoi ai.

Përjetimet personale dhe vlerësime për rolin e Ambasadorit Walker në lidhje me aktin që ndryshoi rrjedhën e historisë i cili çoi drejt njohjes së Pavarësisë së Kosovës u dhanë nga Frank Shkreli, ish Drejtor i Divizionit Evropian të Zërit të Amerikës, Komandanti i Batalionit Atlantiku Gani Shehu, Drejtor i Ligës Qytetare Shqiptare Amerikane Agim Aliçka, Musa Daka, Prof. Osman Elezi, Dr. Skënder Myrtezani, Kryetar i Degës Vatra Queens. Ceremoninë e hapi Sekretari i Vatrës Dr. Pashko Camaj.

Ambasadori Walker, diplomat me karrierë 40 vjeçare dhe ish shefi i Misionit Verifikues të Kosovës përsëriti me modesti se “ai nuk ka meritë të veçantë” dhe se ajo ju takon luftétarëve të lirisë dhe popullit të Kosovës. “Përgatitja e këtij libri ka qenë qellim prej shumë vitesh ku kam dashur të them historinë e karierës sime diplomatike dhe historinë e Reçakut.” Në fund të viteve 1990 në konfliktin Serbi Kosovë “disa elemente të brendshme dhe të jashtëm u ngjizën për të bërë të mundur ngjarjet që pasuan deri në fushatën e bombardimeve të NATOs,” tha Ambasadori Walker.

Midis të tjerave, ai shprehu mirënjohje për Hasan Salihu, konsulent i librit, Sabi Gashi, mik i vjeter i tij, dhe bashkëshortes Nelly Walker.

Kjo ishte vizita e parë e Ambasadorit në Vatër. Në emer të Vatrës, Presidenti I Vatrës Dr. Elmi Berisha e nderoi atë me Medaljen e Artë të Lirisë me motivacionin:

Pan Albanian Federation of America VATRA The Golden Medal Of Freedom is hereby awarded with the highest honors to Ambassador William Walker in profound recognition of his outstanding service, unwavering courage and humanitarian dedication to the defense of human rights as well as his pivotal role in exposing the atrocities committed against the people of Kosova.

This honor also acknowledges his pivotal contribution to the path toward freedom and independence of the Republic of Kosova.

Pas nënshkrimit të librave dhe fotografimeve, në restorantin Çakorri u shtrua një drekë për nder të Ambasadorit Walker.

Sokol Paja/

Queens, New York, 29 Mars 2025 – Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra, dega Queens organizoi simpozium shkencor me rastin e 60 vjetorit të kalimit në amshim të shqiptarit të shquar, themeluesit të Diellit, Vatrës, Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare, eruditit, prijësit fetar e politik, poliglotit e diplomatit Imzot Fan Noli. Nën prezantimin mjeshtëror të politologut Akri Çipa dhe me pjesëmarrjen e drejtuesve kryesorë të Vatrës, studiuesve nga të gjitha trevat shqiptare, veprimtarëve, aktivistëve, gazetarëve, atdhetarëve e drejtuesve të shoqatave e organizatave patriotike shqiptare në New York e më gjërë, simpoziuni në nder të Fan Nolit nxori në pah risi, fakte, interpretime dhe ngjarje të kaluara e të harruara nga jeta dhe veprimtaria e Fan Nolit, ta panjohura për publikun e gjerë mbi të gjitha mbi kontributin e Peshkopit të shquar shqiptar, Imzot Nolit.

Kryetari i Vatrës në Queens Dr.Skender Murtezani në fjalën e mirëseardhjes theksoi se Fan Nolin e jashtëzakonshëm të kombit tonë duhet ta përkujtojnë të gjitha gjeneratat shqiptare dhe më kryesorja të ndjekin shembullin dhe testamentin e trashëguar prej tij. Kryetari i Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha në fjalën përshëndetëse shprehu mirënjohje ndaj Dr. Myrtezanit dhe degës Queens për veprimtarinë atdhetare dhe komunitare, përkujdesjen e veçantë ndaj figurës së shquar të kombit tonë Fan Nolit, vlerësime për punën aktive për kombin dhe shqiptarët në trojet etnike. “Mirënjohje degës në Queens për këtë aktivitet në nivel të lartë shkencor dhe me interes të veçantë kombëtar. Mirënjohje shqiptarëve të Amerikës që për 113 vite kontribuan në angazhimin dhe veprimtarinë kombëtare në shërbim të çështjes kombëtare” tha ndër të tjera Dr. Berisha.

Akademik Rexhep Qosja me anë të një mesazhi zanor theksoi se përkujtimi i Nolit është kontribut për çështjen kombëtare. Fan Noli është i përjetshëm për kombin dhe atdheun tonë të përbashkët, tha ndër të tjera Akademik Qosja. Prof. Dr. Agim Vinca në kumtesën e tij “Letërkëmbimet e Nolit” dërguar me videoregjistrim përfshiu qindra letra, kartolina e telegrame të dërguara dhe të marra prej Fan Nolit në Europë, Azi e Amerikë me një shtrirje afro pesë dekada ku përfshihen personalitete kombëtare: Ismail Qemali, Faik Konica, Lef Nosi, Mehmet Konica, Qerim Panariti, Mustafa Kruja, Tajar Zavalani etj bashkatdhetarë, personalitete ndërkombëtare si: Norbert Jokli, Edit Durham, Woodrow Wilson, George Bernard Show, Thomas Man etj, politikanë e diplomatë botërorë me të cilët Imzot Noli bashkëpunoi e bashkëveproi përgjatë jetës së tij si prijës fetarë e shpirtëror, si diplomat, si atdhetar, njeri i ditur, krijues e gjenial. Letërkëmbimet e Nolit janë përmendore e kujtesës morale, shpirtërore e kombëtare tha ndër të tjera Prof. Vinca.

Studiuesi Kastriot Gjika në kumtesën e tij “Letërsia e Fan Nolit; poezia e tij” dërguar me videoregjistrim analizoi në themel poezinë e Fan Nolit dhe u shpreh se Noli është i padiskutueshëm në panteonin e letërsisë shqipe. Noli e ka shprehur me mjete poetike përvojën e tij politike, tha ndër të tjera Prof. Gjika. Prof. Dr. Begzad Baliu në kumtesën “Studimi i veprës së Fan Nolit në Kosovë” u shpreh se Noli zë një vend të veçantë në letërsinë shqipe dhe në studimet Noliane si përkthyes, dealist, studiues, veprimtar e atdhetar, kritik e publicistik. Analizat politike, polemikat dhe shkrimet e shenjta zënë një vend të veçantë në krijimtarinë e Nolit, u shpreh ndër të tjera Prof. Baliu. Prof. Dr. Ibish Kadriu në kumtesën “Fan Noli si themelues i shtigjeve të reja të mendimit filozofik” u fokusua duke u bazuar te studimi i Makiavelit prej Fan Nolit në një nivel të lartë filozofik dhe eseistik. Prof. Ferit Rustemi në kumtesën e tij “Efekti i krijimtarisë së Nolit në standardizimin e gjuhës” nxori në pah kontributin e Fan Nolit në zhvillimin dhe pasurimin e letrave dhe gjuhës shqipe.

Dr. Paulin Marku në kumtesën “Fan Noli, përfaqësuesi i mërgatës së Amerikës në Parlamentin e Shqipërisë” u shpreh se diaspora shqiptare e Amerikës ka mbajtur lidhje të vazhdueshme me vendlindjen si dhe ka dhënë kontribut në aspektin, ekonomik, politik e kulturor për mbrojtjen e territorit dhe për zhvillimin e vendit. Fan Noli ishte përfaqësues i diasporës, dalë nga kuvendi i “Vatrës”, i mbledhur më, 11 korrik 1920. Përfaqësuesi i diasporës u mbeshtet jo vetëm për të qenë deputet në parlamentin shqiptar por edhe në të holla dhe në aktivitete politike. Zgjedhjet e para parlamentare, të mbajtura në shkurt-mars, të vitit 1921 të cilat përfunduan më 5 prill 1921, patën përfaqësues nga diaspora, Fan Nolin. Në qasjen politike ra në sy si drejtues i grupit politik, “Partia Popullore” kryesuar nga Noli. Ai mbajti postin e deputetit të diasporës, u rizgjodh deputet i qarkut Korçë në dhjetor të vitit 1923. Ai ishte deputet opozitar ku mblodhi rreth tij shumë intelektual të kohës, po ashtu ishte edhe disa herë ministër i Punëve të Jashtme. Kulmi i suksesit tij, drejtues i qeverisë, kryeministër i Shqipërisë, nga qershori 1924 deri në dhjetor 1924. Pas rikthimit të Ahmet Zogut, largimi i Fan Nolit nga politika aktive në Shqipëri ishte e domosdoshme dhe i drejtua ekzilit.

Dr. Ardiana Mici: “Fan Noli në Shqipëri dhe drejtimi i qeverisë gjatë vitit 1924” u shpreh se si program politik i Nolit është vlerësuar nga studiues dhe diplomatë të kohës si një program ambicioz që e çonte Shqipërinë drejt modernizimit dhe zhvillimit shoqëror. Qeveria Noli mori urimet e para nga disa vende, përfshi edhe Francën e cila e njihte si ndërrim qeverie, ndërkohë që Britania ishte skeptike në lidhje me mënyrën e ardhjes në pushtet të Nolit. Gjermania e njohu zyrtarisht e u përfshi në marrëveshje, ndërsa fuqitë kryesore të kohës, (përfshi edhe USA), qëndruan në pritje të zhvillimeve në Shqipëri duke mos lidhur marrëveshje zyrtare me Nolin. Si kryeministër, Noli njohu projektet dhe marrëveshjet e lidhura nga qeveria shqiptare e mëparshme me shtetet e tjera, duke dëshmuar pjekuri në drejtimin e shtetit. Ai u ofroi fqinjëve qartazi politikën e fqinjësisë së mirë, por refuzoi marrëveshje që preknin sovranitetin e Shqipërisë, tha ndër të tjera Dr. Ardiana Mici.

Sokol Paja, kryeredaktor i gazetës “Dielli” në kumtesën e tij “Lamtumira e Nolit në mediat shqiptaro-amerikane” u fokusua te gazeta “Dielli” dhe “Shqiptari i Lirë” në kronikën e largimit në përjetësi të Imzot Fan Nolit. Te “Shqiptari i Lirë” dhe veçanërisht te “Dielli” Imzot Noli paraqitet si ati i shqiptarëve, kryezot dhe fortesë e shqiptarizmës. “Sa të rrojë raca shqiptare, aq do të rrosh dhe Ti në zemrat e popullit shqiptar. Vatra do të qajë me lot, por edhe do të mburret në çdo kohë, që pati fatin të ketë si Atë, si themelonjës, si prijës, TY – Atin Shqiptarëve” thuhet në elegjinë e gazetës “Dielli”.

Prof. As. Dr. Gëzim Mustafaj në kumtesën “Noli dhe lëvizja e qershorit 1924” analizoi në detaje historike Revolucionin e Qershorit dhe përpjekjen e Nolit për qeveri dhe institucione demokratike në Shqipëri. Prof. Mustafaj analizoi edhe shkaqet e dështimit të Fan Nolit në politikë si një model i parakohshëm liberal amerikan në një Shqipëri të prapambetur. Dr. Skënder Murtezani, kryetar i degës Vatra Queens në përmbyllje të aktivitetit patriotik e shkencor mbajti kumtesën “Roli i Fan Nolit në periudhën e kryengritjes së shqiptarëve në Kosovë”. Ai u ndal te historia e Vatrës në Queens, aktivitetet dhe takimet kushtuar Fan Nolit e Mid’hat Frashërit e komunitetit shqiptar. Në fjalën e tij Dr. Murtezani kërkoi riatdhesimin e eshtrave të Fan Nolit në Shqipëri dhe ekspozoi kontributin kombëtar të Imzot Nolit dhe përkushtimin e tij për Kosovën.

Ky aktivitet patriotik e kulturor kushtuar shqiptarit të shquar polihedrik Fan Noli është nderim dhe respekt për veprën, jetën, kontributin, trashëgiminë dhe testamentin kombëtar që Fan Noli la për kombin shqiptar.

Safet Hysenaj, kryetar i “Shoqata Shqiptare e Cleveland” rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës “VATRA”, New York, ruajtjen e identitetit kombëtar te komuniteti shqiptar në Cleveland, Ohio, bashkimin e komunitetit shqiptar, ndihmën ndaj emigranteve të rinj, planet për ndërtimin e një shtëpie si bazë patriotike për çdo shqiptar në inegrimin e tyre dhe ruajtjen gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare përmes aktiviteteve patriotiko- kulturore e hapjen e një shkolle shqipe për të ruajtur gjuhën amtare e identitetin historik e kulturor. Me patriotin Safet Hysenaj, bisedoi editori i “Diellit” Sokol Paja.

SHOQATA SHQIPTARE E CLEVELAND-IT

Shoqata Shqiptare e Cleveland-it u themelua në vitin 1998 nga një grup shqiptarësh të përkushtuar, me Hasan Bakia, Arqile Jani Councilwoman Dona Brady, Viktor Thomas, Klejda Spirollari dhe Kujtim Dauti si themelues kryesore. Kjo shoqatë lindi nga nevoja për të bashkuar komunitetin shqiptar të Cleveland-it dhe për të krijuar një strukturë që do të ndihmonte emigrantët shqiptarë në integrimin e tyre, duke ruajtur njëkohësisht identitetin dhe kulturën e tyre. Gjatë kësaj periudhe, shqiptarët në Cleveland luajtën një rol aktiv në organizimin e ndihmave humanitare për Kosovën dhe në ndërgjegjësimin e opinionit publik amerikan mbi çështjen kosovare. Presidenti Clinton zgjodhi Cleveland-in si një nga pesë qytetet që do të pranonin refugjatë për riatdhesim, sepse kishim një shoqatë me bazë të fortë. Sot bordi i shoqatës përbëhet nga këta anëtarë dhe rolet e tyre: Safet Hysenaj- kryetar, Dona Brady – nënkryetare, Vilson Mihaj – president, Juxhin Shazivari – zv.president, Ina Basho – thesari, Ajaz Emini – kultura, Ondi Gusho – it.

HISTORIA E EMIGRACIONIT SHQIPTARË NË CLEVELAND

Shqiptarët e parë që erdhën në Cleveland ishin kryesisht nga Shqipëria e Jugut, veçanërisht nga zona e Korçës dhe Gjirokastrës. Ata ishin kryesisht burra të rinj që udhëtuan në SHBA për arsye ekonomike, duke punuar në industri si ndërtimi, fabrikat dhe sektorët e shërbimeve. Pavarësisht sfidave të mëdha, shumë prej tyre u organizuan dhe krijuan grupe të vogla shoqërore për të ndihmuar njëri-tjetrin dhe për të ruajtur identitetin shqiptar.

AKTIVITETET KOMUNITARE

Me një drejtim të ri, Shoqata Shqiptare ka qenë shumë aktive. Kryetari i shoqatës në vitin 2024 organizoi një paradë festive për One World Day në Kopshtin Nënë Tereza në Cleveland. Ky është një monument shqiptar në një tokë shqiptare brenda Kopshtit Kulturor në Cleveland, Ohio. Gjithashtu, kryetari organizoi festën e Ditës së Pavarësisë së Shqipërisë në vitin 2024, ku shumë shqiptarë u mblodhën së bashku në një gala të mrekullueshme me muzikantë shqiptarë të ardhur nga Shqipëria. Kryetari i ri i Shoqatës Shqiptare organizoi gjithashtu një darkë të vogël për përkujtimin e Ditës së Pavarësisë se Kosoves në shkurt 2025 dhe synon të jetë edhe më aktiv në të ardhmen, duke festuar festat tona kombëtare me komunitetin shqiptar.

E ARDHMJA E SHOQATËS SHQIPTARE

E ardhmja e Shoqatës Shqiptare synon të ketë mjaft anëtarë të rregullt me pagesë, të cilët do ta mbështesin shoqatën në qëllimet e saj. Prioriteti kryesor është sigurimi i një vendi që mund ta quajmë shtëpi – një ndërtesë me hapësirë të mjaftueshme për të hapur një shkollë shqipe dhe për të zhvilluar aktivitete për fëmijët. Fëmijët tanë duhet të flasin gjuhën tonë, dhe kjo mund të arrihet vetëm nëse Shoqata hap një shkollë ku të gjithë, si fëmijët ashtu edhe të rriturit, mund të mësojnë shqip. Të gjitha aktivitetet do të fokusohen kryesisht në këtë drejtim në të ardhmen. Kjo ndërtesë do të shërbejë gjithashtu si një zyrë e vogël për të ndihmuar shqiptarët e sapoardhur në Cleveland, duke u ofruar mbështetje për dokumentacionin, përkthimet, punësimin dhe strehimin. Do të ketë gjithmonë dikë aty për të ndihmuar shqiptarët që vijnë në Cleveland dhe kanë nevojë për mbështetje.

BASHKËPUNIMI ME INSTITUCIONET

Qyteti i Clevelandit i cakton komunitetit shqiptar në Cleveland një copë tokë si pjesë e Kopshtit Kulturor në Cleveland, Ohio. Kjo arritje u sponsorizua nga Councilwoman Dona Brady, ku është ngritur monumenti i Nënë Terezës. Ky monument u inaugurua nga presidenti i Shqipërisë në atë kohë, Bujar Nishani, i cili mori pjesë në ceremoninë e përurimit së bashku me delegatët e komunitetit shqiptar.

THIRRJA PËR KOMUNITETIN SHQIPTAR

Udhëheqja e re e komunitetit shqiptar u bën thirrje të gjithë shqiptarëve në Ohio dhe mbarë botën që të bëhen anëtarë të komunitetit shqiptar në Ohio, për të ndihmuar në krijimin e një ëndrre shqiptare, ku flamuri ynë të valëvitet mbi një ndërtesë që shqiptarët do ta quajnë shtëpi. Përmes regjistrimit dhe kontributit në Shoqatën Shqiptare të Cleveland-it, ne mund të arrijmë objektivin tonë – krijimin e një vendi ku fëmijët tanë të mësojnë alfabetin dhe të flasin gjuhën tonë amtare, e cila është unike në botë dhe e ndryshme nga çdo gjuhë tjetër.

KUSH ËSHTË PATRIOTI SAFET HYSENAJ?

Unë jam Safet Hysenaj, i lindur në fshatin Greshicë, Mallakastër. Në vitin 2000, u shpërngula në Shtetet e Bashkuara me prinderit, motren dhe vëllain kur isha vetëm 14 vjeç. Vendosem të jetoj në Lakewood, Ohio, ku, gjatë viteve si qytetar amerikan dhe me dijet që fitova nga shkollimi në SHBA, kam pasur mundësinë të ndihmoj shumë bashkatdhetarë dhe vazhdoj ta bëj këtë me gjithë mundësitë që kam. Jam një baba krenar i tre fëmijëve, një bashkëshort i përkushtuar, dhe karriera ime pas shkollës së mesme nisi si teknik i optometrisë në një organizatë private. Për 18 vitet e fundit, kam punuar si menaxher rajonal, duke udhëhequr 30 deri në 50 punonjës. Në të njëjtën kohë, jam edhe bashkëpronar i një biznesi ndërtimi, i cili ka qenë shumë i suksesshëm dhe më ka mundësuar të ndihmoj shumë shqiptarë të sapoardhur nga Shqipëria, duke u ofruar atyre punësim dhe mbështetje.

Shtysa ime më e madhe për t’u bërë kryetar i Shoqatës Shqiptare të Cleveland-it erdhi nga mungesa e përfaqësimit dhe vëmendjes ndaj komunitetit tonë para se të merrja këtë rol. Unë besoj fort se komuniteti shqiptar në Cleveland meriton më shumë organizim, mbështetje dhe aktivitete që e forcojnë identitetin tonë kombëtar. Shumë njerëz në Ohio më njohin dhe besojnë se mund të sjell ndryshim për komunitetin tonë, duke krijuar një organizatë të suksesshme dhe shumë të dobishme.

Edhe pse kjo është një organizatë jo fitimprurëse, e bëjmë sepse duam të ndihmojmë njerëzit tanë dhe sepse ndjejmë krenari për gjakun shqiptar që rrjedh në venat tona. Motivimi im më i madh është të vazhdoj dhe të përmirësoj punën e rëndësishme të emigrantëve të hershëm shqiptarë. Nuk do të ndalem derisa objektivat e shoqatës të arrihen dhe të mbahen si një standard i lartë për brezat që do të vijnë, në mënyrë që komuniteti shqiptar në Cleveland të vazhdojë të rritet dhe të lulëzojë ndër vite. Ftoj të gjithë shqiptarët që të na bashkohen. Kontaktoni: albaniansofcleveland1912@gmail.com.

Sokol Paja/

Boston, Massachusetts, 15 Mars 2025 – Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra nën organizimin e degës Boston dhe Worcester dhe me pjesëmarrjen e studiuesve të shquar të diasporës së Amerikës, shoqatave e organizatave patriotike në Boston e më gjerë, përkujtuan me nderim të lartë 150-vjetorin e lindjes së Faik Konicës, një prej mendimtarëve dhe figurave më të ndritura të kombit shqiptar. Faik Konica ishte një nga shtyllat kryesore të mendimit shqiptar, themelues i gazetës “Albania”, editor i “Dielli”-t dhe një nga arkitektët e Federatës “Vatra”. Përmes publicistikës dhe diplomacisë, ai mbrojti me pasion çështjen kombëtare dhe vizionin e një Shqipërie të lirë dhe të përparuar. Nën prezantimin mjeshtëror të Jorid Çelajt, kryetari i degës së Vatrës në Boston z.Mentor Maksutaj në fjalën e mirëseardhjes u shpreh rreth rëndësisë së përkujtimit të Faik Konicës, kontributin e tij gjuhësor, letrar e atdhetar dhe lexoi një poezi emocionuese të Namik Selmanit. Aidan Dilo, kryetari i shoqatës së studentëve shqiptarë në Bentley University falenderoi Vatrën për bashkëpunimin dhe afrimin e studentëve me Vatrën.

Andrea Pani, trashëgimtari i familjes së shquar patriotike e vatrane Pani theksoi lidhjet shpirtërore të familjes Pani, miqësinë e ngushtë të Vasil e Josif Pani me Faik Konicën, kontributin në shoqërinë atdhetare Besa Besën, Federatën Vatra e komunitetin shqiptar në Boston. Z. Pani në fjalën e tij u bëri thirrje studiuesve e historianëve që të hulumtojnë arkivat e Diellit e Vatrës me qëllim që të ndriçojnë e pasurojnë historinë kombëtare.

Studiuesi Fotaq Andrea në prezantimin e antologjisë: “Faik Konica – Për një Shqipëri Evropiane” theksoi se Kjo antologji, me mbi 900 faqe, e ilustruar edhe me rreth 50 foto e dokumente nga jeta dhe vepra e Faik Konicës, përfshin krejt korpusin e shkrimeve në frëngjisht të përlindësit shqiptar hartuar gjatë viteve 1897-1909 dhe botuar në revistën Albania. Pasuar nga artikuj, recensa, ese, promemorie, prozë, etj., si dhe mori letrash të nxjerra nga epistolari i gjerë i tij, këto shkrime përbëjnë një vëllim më vete dhe, përgjithësisht, janë prurje të reja, ose pak të njohura nga lexuesi. Shfaqet në to gjithçka e bukur, e fuqishme dhe patriotike nën penën koniciane, ku del në pah forca e mendimit dhe e stilit të tij sintetik, me atë karakteristikë të veçantë që shkrimet i drejtohen plot kulturë, dije e dinjitet rilindësve shqiptarë, publikut të gjerë që ndiqte Albania-n, si dhe personaliteteve të shquara me të cilët ai mbante letërkëmbim. Shqipëri europiane, Shqipëri moderne, Shqipëri e përparuar – ja ideali i Konicës me përkushtim rilindës kombëtar, që e nisi dhe e vazhdoi me Albania-n në Bruksel e Londër, për dymbëdhjetë vjet rresht, në moshën më të bukur rinore 20-30 vjeçare, për ta përfunduar, gjithnjë në rolin e kryeredaktorit, me Diellin e “Vatrës” shqiptare në Amerikë, ku shpërthyen, me rrezatim të fuqishëm patriotik, erudicioni dhe mendimi i tij proteiformë, që i rezervuan edhe një vend të nderuar mes intelektualitetit të kohës, tha ndër të tjera studiuesi Fotaq Andrea.

Prof. Thanas L. Gjika në kumtesën “Kritikat dhe mësimet e Faik Konicës janë aktuale edhe sot” u shpreh se Faik Konicës nuk i është dhënë ende vendi që meriton në historinë e popullit shqiptar si një nga ideologët e Rilindjes; si i pari krijues i alfabetit latin të shqipes; si krijuesi i prozës letrare realiste dhe i kritikës letrare; dhe as si një nga themeluesit e gjuhës letrare shqipe, që përdorim sot. Ky nënvlerësim i Faik Konicës ka pasur disa arsye kryesore sipas Prof. Thanas Gjikës: Së pari, shumë mendime dhe veprime të tij ishin të parakohëshme, prandaj nuk u kuptuan prej shumicës së bashkatdhetarëve të kohës, madje ngjallën zili, dhe e kritikuan; Së dyti, Faik Konica i botoi shkrimet e tij tek revista “Albania” e nëpër gazeta e libra që u shtypën me tirazh të ulët, prandaj ato u lexuan / u njohën prej pak lexuesve; Së treti, Faik Konica në kritikat e veta përdorte shpesh epitete fyese, dhe kjo i acaronte të kritikuarit. Kjo dobësi u shfrytëzua edhe prej kuzhinave të huaja antishqiptare për të shpifur kundër tij, tha ndër të tjera studiuesi Gjika.

Peshkop Theophan Koja në kumtesën “Djaloshi Faik Konica, vizionar” paraqiti jetëshkrimin dhe formimin e Faik Konicës dhe theksoi se studimet e deritanishme për jetën e veprën e këtij personaliteti të shquar të botës shqiptare dhe në studimet e historisë së popullit tonë nuk është kuptuar dhe as është vlerësuar si duhet ky akt botkuptimor i këtij djaloshi vizionar. Me kalimin e viteve ky veprim i tij merr gjithnjë e më shumë rëndësi mbasi është një piketë që shënoi lindjen e një epoke të re në mendësinë e popullit shqiptar.

Kryetarja e degës së Vatrës në Worcester znj.Efi Qeleshi në fjalën e saj deklaroi se diplomati, gazetari, publicisti dhe atdhetari Faik Konica ishte ndër penat më të mprehta e mendjet më të zgjuara shqiptare të shekullit të kaluar. Tradita që krijoi Konica, kontributi i tij madhështor dhe trashëgimia që na la pas si kryetar i Vatrës dhe editor i Diellit, e bëjnë të paharrueshëm dhe të lavdishëm. Faik Konica përbën frymëzim dhe krenari kombëtare për çdo shqiptar. Njeriu i letrave, patriarku i diplomacisë shqiptare në perëndim, Faik Konica përbën në thelb një vazhdimësi të traditës së Rilindjes Kombëtare me veprat dhe kontributin e tij kulturor.

Frank Shkreli në kumtesën “Faik Konica në 150-vjetorin e lindjes – aktualiteti i fjalëve të tij përballë realitetit të sotëm politik ndër shqiptarë” të lexuar nga Fatmir Konja, thekson se Faik Konica ishte vërtetë i jashtëzakonshëm, jo vetëm si diplomat, por edhe si figurë politike, publicist e kritik, ndër të tjera – i cili ka pasur dhe vazhdon të ketë edhe sot, nepërmjet shkrimeve dhe publicistikës së tij në përgjithësi– një ndikim në jetën politike, letrare dhe kulturore të shqiptarëve. Është e vërtetë se komentet sarkastike dhe polemikat e nxehta të Konicës në Shqipëri dhe gjetkë, si dhe zemërimi dhe arroganca e tij nuk e kanë bërë atë gjithmonë një figurë popullore.

Dr. Paulin Marku në kumtesën “Roli i Faik Konicës në themelimin e Federatës Vatra” deklaroi se intelektuali i madh shqiptar, Faik Konica luajti një rol të rëndësishëm në Komisionin e Bashkimit, dha kontribut të çmuar në përpilimin e kanunores provizore të “Vatrës” si dhe për organizimin e degëve nëpër Amerikë. Ndër udhëheqësit më të shquar të themelimit të “Vatrës” ishin Noli dhe Konica që shumë shpejt bashkë me gazetën “Dielli” krijuan dhe mbajtën një profil të lartë brenda komunitetit dhe shumë shpejt u shndërrua nder organizatat më me ndikim si në Amerikë ashtu edhe në Shqipëri. Konica botoi shumë artikuj, brenda dhe jashtë Amerikës, ku nuk munguan edhe polemikat, publicistikë, histori e korrespondenca me intelektual shqiptar nëpër botë si dhe shumë shkrime në mbrojtje të Shqipërisë e çështjes shqiptare në tërësi.

Editori i Diellit Sokol Paja në kumtesën “Korrespondenca e Faik Konicës 1920-1925” theksoi se korrespondenca historike e Konicës na njeh me qëndrimet e tij politike, opinionet, këndvështrimet, qëndrimet e pikëpamjet karshi ngjarjeve e çështjeve kombëtare e ndërkombëtare, shqetësimet prej patrioti, merakun prej gjuhëtari, talentin prej publicisti e gazetari, sarkazmën si formë e reagimit e talljes e humorit kundrejt fenomeneve politike e shoqërore të kohës. Korrespondenca e Konicës përveç se shpalos figurën e tij shumëdimensionale, arti i tij i të shkruarit, thellësia e mprehtësia e mendimit dhe gjykimit politik e eseistik, përbëjnë një shkollë më vete të diplomacisë, patriotizmës dhe publicistikës shqiptare.

Rafael Floqi në kumtesën “Raportet e Konicës me Nolin në dritën e Diellit” të lexuar nga Klajdi Haruni shprehet se realiteti i divergjencave dhe i ndarjes të Nolit dhe Konicës, të Vatrës dhe Nolit, del përtej qëndrimeve të ndryshme antagoniste politike, del përtej para- gjykimeve individualiste, dhe ka si strumbullar qëndrimin, që duhet të mbante “Vatra” dhe diaspora e Amerikës, për Shqipërinë. Qëndrimet politike dhe divergjencat mes Nolit dhe Konicës, pushtuan dhe shkaktuan për më shumë se një dekadë përçarje edhe brenda Vatrës, duke zgjatur qysh nga viti 1924 deri në vitin 1937. Forma dhe shkalla e armiqësisë mes Nolit e Konicës merrte shtysa nga një dëlir narcizist dhe një raport zilie dhe xhelozie mes tyre, thuhet ndër të tjera në kumtesën e Floqit.

Studiuesja Valdete Dida Cenalia në kumtesën “Konica mes Nolit dhe Zogut” lexuar nga Lindita Meçe, shprehet se edhe pse kishin ndarje të mëdha, pushtimi i Shqipërisë nga Italia fashiste bëri bashkë Faik Konicën, Fan Nolin e Ahmet Zogun për të mbrojtur Shqipërinë dhe shqiptarët që të mbështesnin Zogun për t’u rikthyer në pushtet.

Prof. as. dr. Besim Muhadri në kumtesën “Konica, publicist dhe kritik letrar” lexuar nga Artian Rreza shprehet se Publicistika e Konicës, veçanërisht ajo e realizuar për 12 vjet rresht në revistën “Albania”, por edhe në gazetën “Dielli”, shquhet për nivelin e lartë mjeshtëror, argumentimin e fuqishëm, frymën e thellë satirike dhe kritikën e pamëshirshme ndaj prapambetjes, injorancës dhe fenomeneve negative shoqërore. Konica përdori publicistikën për të trajtuar tema kombëtare, historike, politike e kulturore, duke kërkuar rrugëdalje drejt një Shqipërie të lirë dhe moderne. Ai luftoi gjithashtu për krijimin e një gjuhe letrare të njësuar, një çështje që mbeti e pazgjidhur për shumë kohë.

Sekretari i Vatrës Dr. Pashko Camaj në fjalën përmbyllëse u shpreh se trashëgimia e Konicës lë gjurmë dhe lë shenjë të pashlyeshme në historinë kombëtare.

Përgjatë aktivitetit atdhetar e kulturor në sallë u ekspozuan artifakte origjinale të Faik Konicës të sjella nga familja Pani dhe pas ceremonisë pjesëmarrësit kryen homazhe në shenjë nderimi te varri memorial i Faik Konicës dhe Fan Nolit.

Sokol Paja/

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra dhuroi 100 flamuj kombëtarë, 20 abetare, 50 libra shqip, 50 gazeta Dielli e 100 flamuj amerikanë për nxënësit e shkollës shqipe “Zoja e Shkodrës” pranë Qendrës Kulturore “Nënë Tereza” të Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” në New York. Ky dhurim prej Federatës Vatra vjen në shenjë nderimi, vlerësimi e respekti për përkushtimin e punën e jashtëzakonshme edukative, patriotike, kulturore, sociale e atdhetare të mësueseve Liza Pëllumbaj, Anila Syku, famullitarit Dom Pjetër Popaj, Këshillit të Kishës, prindërve e nxënësve në ruajtjen e gjuhës shqipe dhe kulturës kombëtare. Në ceremoninë e dhurimit zyrtarët e Vatrës sekretari Dr. Pashko Camaj, editori i Diellit anëtari i kryesisë Ilir Cubi shprehën vlerësim për punën plot pasion e profesionalizëm të mësueseve Liza Pëllumbaj e Anila Syku dhe garantuan se Vatra do të jetë një mbështetje e pakursyer për shkollën shqipe “Zoja e Shkodrës”. Si institucion arsimor e patriotik Shkolla shqipe “Zoja e Shkodrës” u themelua më 2017. Në këtë shkollë aktualisht mësojnë rreth 50 nxënës të ndarë në nivelin fillestar dhe nivelin e avancuar. Mësimi organizohet çdo të shtunë nga ora 12-2 pm. Mësuesja Anila Syku përmes gazetës Dielli apeloi për prindërit që të punojnë me fëmijët që të mos harrojnë e humbasin gjuhën e kulturën shqiptare por ta trashëgojnë këtë pasuri brez pas brezi pasi gjuha shqipe është identitet dhe krenari kombëtare. Më herët Federata Vatra ka shpërndarë flamuj kombëtarë, libra, abetare e gazeta Dielli edhe në shkollat shqipe New York, New Jersey, Philadelphia, Missouri, Connecticut, Florida etj. Në Qendrën Kulturore “Nënë Tereza” të premteve nga ora 6 -10 pm Grupi artistik “Rozafati” pranë kishës “Zoja e Shkodrës” udhëhequr nga koreografja Angjelina Nika (Mjeshtër i Madh) u mëson rreth 230 nxënësve shqiptarë valle shqiptare. Një punë fenomenale kulturore në shërbim të traditës dhe identitetit kombëtar. Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” në New York prej dekadash denjësisht ruan e zhvillon gjuhën shqipe, kulturën kombëtare dhe identitetin shqiptar në çdo aktivitet. Kjo kishë si institucion kombëtar është shndërruar në një qendër të fuqishme fetare, patriotike, sociale, edukative, kulturore e atdhetare permes aktiviteve të shkëlqyera kulturore e atdhetare që rrezatojnë vlerat tona më të mira kombëtare shqiptare në mërgatën e Amerikë.