Featured – Page 239 – Dielli

NJOFTIM PER ADRESEN E DIELLIT NE FB

June 3, 2020 by dgreca

Njoftim per vatranet e miqte e Vatres,per lexuesit, bashkepunetoret dhe miqte e Gazetes Dielli /

Te nderuar miq /

per arsye te kerkesave strikete te regjistrimit nga qendra e facebook-ut, llogaria qe kishim regjistruar :dielli vatra, qe sot mbyllet pasi paralelishte ne kishim te hapur edhe nje faqe tjeter e cila ka shumefishin e miqeve qe ksihet faqja dielli vatra. Ju lutem behuni miq me faqen Gazeta Dielli….

Ne kishim kohe te mjaftueshme qe te sistemonim e ruanim materialin arkivor sepse njoftimin e morem nje jave me pare. Per siguri materialet e Diellit jane te gjitha te ruajtura edhe ne Diellionline edhe ne sever.

Nderkohe ju njoftojme websiti i ri i Federates Vatra eshte ne perfundim dhe se shpejti do t’ju behet i njohur.

3 QERSHOR, NJË DATË E SHËNUAR PËR VATRËN

June 3, 2020 by dgreca

-NJË DATË E SHËNUAR SI 3 QERSHORI- 103 VITE TË SHKUARA, VATRA NISI FUSHATËN HISTORIKE PËR SHPËTIMIN E SHQIPËRISË…

-3 QERSHOR 1917- “VATRA” DHE SHPËTIMI I SHQIPËRISË NGA SHQIPTARËT E AMERIKËS/

* Fushata 3 Qershorit 1917, ku vatranët nga 40 mijë dollarë, që parashikuan, arritën të mblidhnin më shumë se $150 mijë(pagesa javore atë kohë ishte $6-7).

– 9 Ditë para çeljes së fushatës, me 25 Maj 1917, Noli nxori nga shpirti vargjet: Mbahu, Nëno, mos kij frikë/ Se ke djemtë n’Amerikë….

* Shumë vatranë dhuruan pagesat, që fitonin për një apo dy javë.

* “Vatra” pyeste shqiptarët e Amerikës: Cili shqiptar i mirë, që i dhimbet shpirti për vëllezërit e robëruar, nuk do që ta kemi Kosovën, Toskërinë dhe Çamërinë?

* Thirrja: Shqiptarë-Ç’i doni paratë, kur të na e rrëmbejnë vendin grekët dhe sllavët?

-80 degët e Vatrës hynë në garë me njera tjetrën, vatranët hynë në garë me njeri tjetrin, dhe ftuan në këtë garë edhe kolonitë përtej Atlantiku, ku u treguan të gatshëm shqiptarët e Argjentinës…

NGA DALIP GRECA

Federata Panshqiptare e Amerikës “Vatra” po e ndiqte me shqetësim teatrin e zhvillimeve luftarake gjatë Luftës së Parë Botërore, veçanërisht në Ballkan, ku fqinjët kishin synim të coptonin Shqipërinë. Vatranët nuk qëndruan duarkryq. Që më 1916, “Vatra” nisi organizimin e shërbimit diplomatik, duke i vënë një rrogë mujore rreth 1600 frangash delegatit të saj në Londër, Mehmet Bej Konica, duke emëruar ambasado(apo delegate të Vatrës), Mithat Frasheri, dr. Mihal Turtulli etj. Pagesa sigurohej përmes organizimit të “Dita e delegatit”. Po ashtu, gjatë vitit 1916 nisi pranë degëve të mëdha përgatitjet e trupave vullnetare të Vatrës për të qenë të gatshëm për mbrojtjen e kufijve jugorë.

“Vatra” dhe miqtë e saj në Europë e Washington po mendonin se si ta shpëtonin pavarësinë që realisht nuk ekzistonte më, mundësisht të kthenin territoret e humbura nga Konferenca e Londrës. Fundi i luftës nuk duhej ta gjente të papërgatitur Vatrën. Këtij qëllimi i shërbeu fushata e madhe për shpëtimin e Shqipërisë, e cila synonte për të organizuar lobimin dhe mbrojtjen e Shqipërisë.

3 Qershori i vitit 1917 ka hyrë në historinë kombëtare si “Dita e shpëtimit të Shqipërisë nga shqiptarët e Amerikës”.

Shkak për lëvizjen shpëtimtare ishte raporti që Mehmet Konica, delegati i Vatrës për Evropën, me qendër në Londër, i dërgoi Vatrës në Boston, si dhe një letër mallëngjyese e delegatit tjetër të Vatrës në Gjenevë, Dr. Mihal Turtulli. Komisioni qendror i Vatrës, që në atë kohë drejtohej nga kryetari KolëTromara dhe sekretari Loni Kristo, mori në shqyrtim raportin dhe letrën në mbledhjen e pasdites të së dielës të 20 Majit, 1917. Raporti i Mehmet Konicës u hapi sytë vatranëve për gjendjen reale ku ishte Shqipëria, e kthyer në shesh lufte dhe pre e fqinjëve, që kërkonin t’i zhvatnin të tjera territore, në ato vite kaotike të Luftës së Parë Botërore. Përveç humbjeve të territoreve, që i kishte shkaktuar Konferenca e Londrës, paslufta shtonte pikëpyetjet për egzistencën e mëpastajme. Ndërsa letra mallëngjyese e delegatit të Vatrës në Zvicër, Dr. Mihal Turtulli, që shoqërohej edhe me njëmijë dollarë, ishte një thirrje që preku thellë zemrat e vatranëve.

Komisioni Qendror i Vatrës, pasi e lexoi letrën e Dr. Turtullit dhe raportin e delegatit Mehmet Bej Konica, arriti në përfundimin se “Vatra” do të mbetej përgjithnjë e turpëruar në sytë e botës, po të mos i përgjigjej pozitivisht thirrjes për të nisur fushatën shpëtimtare.

-“Po! – iu përgjigjen vatranët thirrjes, ashtu si ua do nderi, trimërisht dhe me dorën hapur”- u shkrua në rekordin e mbajtur me 20 maj 1917.

Propozimi i Dr. Turtullit ishte që të mblidheshin së paku nja 40 mijë dollarë, që do të përdoreshin për shpëtimin e Shqipërisë, duke ngritur një Komision Shpëtimi.

Në mbledhjen e 20 majit, Komisioni Qëndror vendosi që të caktohej e diela e 3 qershorit 1917, për të nisur fushatën e madhe të shpëtimit të Shqipërisë, duke synuar mbledhjen e 40 mijë dollarëve, sa ç’propozonte Dr. Turtulli. Ftoheshin të gjitha degët e Federatës Pan shqiptare të Amerikës “VATRA”, të gjitha shoqëritë shqiptare, të gjitha shoqëritë fetare, kombëtare dhe të gjithë shqiptarët e Amerikës, që të bëheshin bashkë në qendrat, ku jetonin dhe, nën moton: “Të shpëtojmë Shqipërinë!” të jepnin kontribute sipas mundësive por, pa u kursyer. U ftuan gazetat dhe revistat shqiptare, të shpërndanin këtë mesazh kombëtar dhe të kontribuonin nën frymën e Rilindjes. Në thirrje ftoheshin shqiptarët e Amerikës që, së paku, të jepnin 10 dollarë e sipër për këtë fushatë.

Komisioni Qendror i Vatrës orientoi delegatin Mehmet bej Konica në bashkëpunim me Dr. Mihal Turtullin, të organizonin Komitetin e Shpëtimit Kombëtar në bashkëpunim me shqiptarët e Amerikës.

Vendimet u përcollën përmes mikut të sprovuar të shqiptarëve z. Aubrey Herbert.Në atë kohë Komisioni Qendror i Vatrës përbëhej nga këta atdhetarë :

Kolë Tromara – Kryetar i Vatrës,

Loni Kristo – Sekretar

Bahri Omari ishet kryeredaktor i Diellit.

Xhevat Harxhi, Aqif Përmeti, Emin Bilibashi dhe Fan S. Noli – ishin kontrollorë

LETRA QË NGRITI PESHË SHQIPTARËT E AMERIKËS

“Vatra” hartoi një letër-qarkore, firmosur nga Kolë Tromara dhe Loni Kristo, që ia adresuan të gjitha degëve të Vatrës (në atë kohë numëroheshin rreth 80 degë), shoqërive shqiptare, fshatare, fetare dhe patriotike, që vepronin në SH.B.A.. Në atë letër informoheshin shqiptarët se Atdheu ishte në rrezik të humbte pavarësinë e 1912-ës, prandaj kërkohej bashkim për ta shpëtuar Shqipërinë.

Letër-qarkorja nuk linte hapësirë për diskutim. Në të shkruhej shkoqur:

“Komisioni kërkon nga atdhetarët e Amerikës një gjë, për një qëllim, mbi të cilin s’ka bisedim.”…

Pra gjithçka ishte e vendosur, shuma duhej mbledhur medoemos. Komunikimi ishte i

hapur:

“Na duhen para për të mbrojtur të drejtat tona, për të fituar një Shqipëri të lirë dhe të madhe, për të organizuar Atdheun tonë, pas çlirimit. S’ka bisedim mbi këtë pikë!” Ky ishte urdhëri i Atdheut.

Gjithçka ishte përcjellë në mënyrën urdhërore, pa vënë në dyshim realizimin. Komisioni arsyetonte:

“Çdo shqiptar i mirë e ka për detyrë të bëjë sakrificë për këtë qëllim të shenjtë për shpëtimin e Shqipërisë. As mbi këtë pikë s’ka bisedim!”

Pra, shqiptarët viheshin para faktit të kryer, pa patur nevojë për negociata e pa diskutime.

Komisioni arsyetonte se në Amerikë ishin në atë kohë rreth 50 mijë shqiptarë, por vetëm një pjesë e vogël e këtij numri ishte e gatëshme për sakrificë. Komisioni përllogariste rreth 3 mijë vetë të përfshirë në këtë aksion kombëtar, por parashikimi u tejkalua. Rreth 5 mijë vetë u bënë pjesë e fushatës, ku, natyrisht, prinë vatranët.

THIRRJA E KUVENDIT TË VATRËS

Kuvendi i Federatës “Vatra” i motit 1917, lëshoi këtë thirrje, para se të niste fushata e 3 Qershorit:

“Shqipëria është e rrethuar prej armiqsh, që duan ta copëtojnë. Shpëtimin e saj e pret vetëm nga bijtë e saj fisnikë të Amerikës. Asnjë i huaj s’mund të na japë Lirinë dhe Indipendencën, të cilat duhet t’i fitojmë me duart tona, me djersën dhe gjakun tonë dhe me delegatët tanë të zgjedhur lirisht me zërin e popullit. Ndihni pra të gjithë, me sa të mundni! Mos dëgjoni fjalët e gabuara të njërit, apo tjetrit, por dëgjoni zërin e delegatëve tuaj të besuar, që dërguat në Kuvendin e Federatës tuaj të Madhe.”

“Vatra” informonte anëtarësinë:

“I pamë punët e delegatit tonë, z. Mehmed Bej Konitza; I gjetëm të mira me një zë dhe prapë me një zë vendosëm t’i japim dy shokë të tjerë, Dr. Turtullin dhe Nikoll Kasneci. Jemi të bindur, që këta delegatë do të bëjnë detyrën e tyre, po t’u japim “armë të mira” (dollarë) dhe sa t’u duhen. Ndihmoni pra pa u kursyer, që të shpëtojmë Shqipërinë nga mjerimet dhe ta trashëgojmë për veten tonë dhe për bijtë tanë dheun e lavdëruar të Skënderbeut.

Jepni qesen dhe shpirtin për Shqipërinë e lirë dhe të madhe! O burrani!”

Në fund firmosnin:

Kryetari i Kuvendit: Hasan Bitincka

Sekretari: Ndreko Stavro

Komisioni:

Kolë Tromara, Loni Kristo, Fan S. Noli, Xhevat Harxhi, Aqif Përmeti, Emin Bilibashi.

Më pas vinin emrat e delegatëve të Kuvendit: Bahri Omari, Kostaq Leçishti, Mina Grameno, Spiro K. Lubonja, Josif Pani, Ilias J. Përmeti, Stire Luka, Shefki Aliko, Mustafa S. Leshnja, D.J. Tushemishti, Foto Dukati, Koto Trebicka, Vangjel Spiro, Qani Bilishti, Duro Tabaku, Sadik Duro, Misto Papa, Vangjel Miller, Nico V. Grabocka, Marko Adams, Veli Harshova, Matto Tasi, George Luarasi, Angelo Sotir, KolëRodhe, Stathi Suli, Hajrulla Starja, Maliq Picari, Llambi Kreshpani, Andrea Kristo, Shefqet Frashëri, S. Blushi, Kostë Çekrezi, Adem Vishoshica, Faik Babani.

PERËNDIA ZGJODHI SHQIPTARËT E AMERIKËS SI SHPËTIMTARË TË SHQIPËRISË

Kryetari i Vatrës Kolë Tromara dhe Sekretari Loni Kristo, para fushatës e nisnin mesazhin drejtuar shqiptarëve të Amerikës, botuar në Gazetën “Dielli” e “Vullnetari” dhe shtypin tjetër të shqiptarëve të Amerikës, me thënien e Dr. Turtullit në letrën drejtuar Vatrës: “Çlirimi dhe e ardhmja e Shqipërisë varen nga shqiptarët e Amerikës”.

Drejtuesit e Vatrës arsyetonin:

“Domethënë, ne vatranët dhe të gjithë shqiptarët e Amerikës, mund ta shpëtojmë Shqipërinë nga robëria dhe nga coptimi dhe t’i japim Atdheut tonë lirinë e kufijtë e vet kombëtarë nga Veriu, Jugu, Lindja dhe nga Perëndimi. Ne mund ta madhojmë Shqipërinë e Konferencës së Londrës, duke fituar nga Konferenca e Paqes copërat e Atdheut, që na rrëmbyen fqinjët lakmonjës, duke marrë që tani masat, që ta mbrojmë nga armiqtë e brendshëm dhe të jashtëm.”

Kryetari Tromara dhe Sekretari Kristo, i prekën në shpirtra shqiptarët e Amerikës, tek shkruanin:

“Perëndia na zgjodhi ne, Shqiptarët e Amerikës, si shpëtimtarë të Shqipërisë. Shqipëria jonë e pret shpëtimin dhe sigurimin e saj nga ne. S’ka shpresë nga ndonjë tjetër. Kështu na porositi Dr. Turtulli.”

Përse i duheshin Vatrës paratë e shqiptarëve të Amerikës, e sqaron mesazhi, përcjellë vatranëve dhe tërë shqiptarëve të Amerikës:

“Delegati i Vatrës, Mehmet Bej Konica dhe Dr. Mihal Turtulli, na e tregojnë se si ta shpëtojmë Shqipërinë. Duhet të dërgojmë delegatë nëpër Evropë, që të flasin e të mbrojnë Shqipërinë. Këta delegatë dhe të tjerë personalitete të zotë dhe miq të shqiptarëve, të shkojnë në Konferencën e Paqës dhe të kërkojnë me argumenta një Shqipëri të lirë me kufinjtë e saj ethnografikë. Këta shqiptarë të zotë, më pastaj, të kthehen dhe të bëjnë Shqipërinë për shqiptarët. Për ta nisur këtë punë do të duhen së paku 40 mijë dollarë, na thotë Dr. Turtulli dhe ai vetë jep shembullin: “Duke na dërguar 1,000 dollarë, ndërkohë që do të mjaftonte që shqiptarët e Amerikës të dhuronin secili nga 10 dollarë.” Po ia nisim, – shkruajnë drejtuesit e Vatrës, – që sot, kështu e do nderi dhe detyra e shqiptarëve të Amerikës.”

Ata shtronin pyetjen:

“Cili shqiptar i mirë, që i dhimbet Atdheu i mjeruar, nuk e do çlirimin, zgjerimin dhe sigurimin e Shqipërisë? Cili shqiptar i mirë, që i dhimbet shpirti për vëllezërit e robëruar, nuk do që ta kemi Kosovën, Toskërinë dhe Çamërinë?

Cili shqiptar i mirë nuk jep, jo vetëm qesen, po dhe shpirtin e tij për qëllimin e shenjtë? Ai që rri dhe diskuton këto pyetje, s’mund të jetë shqiptar i mirë dhe me këta s’kemi punë! E vetmja pyetje që do të bëjnë atdhetarët e mirë dhe fisnikë të Amerikës duhet të jetë: KUR? dhe SA?

Kur?

“3 qershor, në Ditën e Shpëtimit të Shqipërisë. Të gjithë bashkë, shoqërisht, si në kohë lufte me Flamurin përpara, një tok këtu, një tok atje, si taborë të një ushtrie që mblidhen, kur i thërret Trumbeta e detyrës.”

SA?

“Sa të mundni, më tepër se ç’keni dhënë deri tani!…Aq sa do t’i jepnit mjekut për të shpëtuar nënën tuaj të sëmurë për vdekje. Të tërë qesen me shpirtin bashkë! Rrogën e një muaji, a rrogën e një jave, të paktën. Mos ia kurseni dhuratën Shqipërisë, se ia jepni vetes tuaj. Ç’i doni paratë, kur të na e rrëmbejnë vendin grekët dhe sllavët? Ç’e doni jetën jashtë Shqipërisë, të huaj në dhe të huaj, syrgjyn gjer në vdekje? Ç’e doni paranë dhe shtëpinë në Shqipërinë e robëruar pa liri, pa siguri, pa nder, me kokën ulur nën kërbaçin e shkelësit të huaj në vendin tuaj?”

Këtë fushatë jetike e diktonte gjendja e Shqipërisë. Për drejtuesit e Vatrës, Shqipëria ishte e sëmurë, ishte në rrezik për vdekje, e shkelur, e djegur, e plagosur, e neveritur, pa ndihmës, e pa mbrojtës. Po e mban shpirtin ndër dhëmbë, me një fjalë e një shpresë: “Kam djemtë në Amerikë. Ata do t’më shpëtojnë!” Ashtu, siç thoshte Korça, kur e dogji zjarri dhe e rrëzoi tërmeti. Ajo ngushëllohej se “ kish djemtë kurbetli, në Misir e në Vllahi….”, që do ta ndërtonin dhe do ta bënin më të bukur…

Në thirrje shkruhej:

“Na ka dalë namë, që kemi para’, që kemi shoqërira të mëdha këtu, në Amerikë, që s’flemë, veçse me një ëndërr; që s’flasim, veç për një dëshirë; që s’punojmë, veç për një qëllim, TA SHPËTOJMË SHQIPËRINË!”

Thirrja depërtonte në shpirtra e zemra: “Dhe tani po na e këndojnë këngën jo vetëm fëmijët e vegjël, por edhe gurët, edhe drurët e ngushëllojnë dhe i japin garjet Nënës tonë Shqipëri në shtrat të zisë me këto fjalë:

Mbahu, nëno, mos ki frikë

Se ke djemtë n’Amerikë!

A do ta lëmë të presë më kot e të mos i vemë kurrë? A do t’i dalim të pabesë Nënës sonë në orën e saj të ligë? A do të bëhemi të shurdhët për thirrjen e saj të funtme? Kurrën e kurrës!

Në qoftë se fati i saj varet nga ne, shqiptarët e Amerikës, Shqipëria do të çlirohet e do të trashëgohet. Në qoftë se mund ta ngjallim me paret tona, do të japim sa të mundim…”

Në thirrjen drejtuar shqiptarëve të Amerikës, përmendej shembulli i shkëlqyer i Dr. Mihal Turtullit, që dhuroi i pari dhe ftonte të tjerët.

Për aktin e tij shkruhej:

“Dyfeku i parë gjëmoi! Fisheku i parë vërshëlleu. Është një plumb prej 1,000 dollarësh. Ushtari, që e dha shenjën, është një nga ata djemtë e zgjedhur që ka Shqipëria në kurbet.

Nëna jonë e dëgjoi këtë shkrepje të parë dhe do të ketë thënë: “Vjen një djalë…! Po ata të tjerët, ku janë?… Pse s’dëgjohen?… Po ngrihet me mundim në shtrat, po vë veshin, po prêt, duke numëruar minutat…..A po vijnë djemtë, të më shpëtojnë?!”

BAHRI OMARI: LE TË NDJEKIM SHEMBULLIN E FRANCEZËVE ME BISMARKUN

Gazeta “Dielli” ishte lokomotiva, që udhëhoqi fushatën dhe që e mbajti të ndezur për shumë kohë shpirtin e garës. Editor i “Dielli”-t ishte Bahri Omari. Në editorialin e publikuar para fushatës, ai sillte si shembull aktin patriotik të francezve, të cilët, në vitin 1871, qenë mundur nga gjermanët. Bismarku, për të ruajtur zotërimet e disa territoreve, përmes Traktatit të Versajës kërkoi si dëmshpërblim një shumë të madhe për atë kohë, 5 miliardë franga, ndryshe nuk do t’i lëshonte territoret. Mendoi se kjo shumë nuk mund të shlyhej, por francezët treguan shpirtin patriotik. Secili francez dhuroi edhe monedhën e fundit, sendet e shtrenjta, orët, gratë hidhnin nga ballkonet e shtëpive stolitë e tyre të çmuara dhe shuma u sigurua. Bismarku u zhgënjye përballë patriotizmës franceze, por s’kishte ç’bënte e ua ktheu territoret. Ja, kështu të bëjmë dhe ne, të japim sa të mundim dhe të shpëtojmë Shqipërinë, apelonte editori i “Dielli”-t, Bahri Omari.

Më pas, ai sillte shembullin e një shqiptari të Amerikës, që ofronte për fushatën 500 dollarë, në ndihmë të Shqipërisë, por, vetëm një njeri nuk e shpëton Shqipërinë, duhet të gjithë të japim sa të kemi, shkruante editori i “Dielli”-t.

Omari e mbyllte editorialin me thirrjen:

“Shqiptarë! Ne duhet që, në këto çaste kritike për vendin, të lozim rolin e madh historik, që kemi për barrë. Le të bëjmë, siç bënë patriotët francezë, duke zbrazur qeset tona për hir të Atdheut. Le të japim dhe ne, unazat dhe sahatet e vyera, siç i dhanë francezët. Ne, as na prish e as na ndreq, ndenja një javë apo dy pa rrogë, duke e dhënë atë për Shqipërinë, por, ndihmat tona bashkë, e shpëtojnë Shqipërinë.

Le të japim dollarët, që të marrim Shqipërinë!”

NOLI DHE POEZIA QË FRYMËZOI SHQIPTARËT

Poezia – hymn e Nolit për shqiptarët e Amerikës ka lindur pikërisht për të frymëzuar shqiptarët e Amerikës në fushatën e Shpëtimit të Shqipërisë. Poezia kaloi gojë më gojë dhe u mësua shumë shpejt përmendësh. Ajo e kreu misionin jo vetëm për atë fushatë, por mbetet aktuale edhe sot. Në fakt, poezia ka si ditëlindje ( datë krijimi) 25 Majin e 1917-ës, me titull:

”Jepni për Nënën”…

JEPNI PËR NËNËN

Ç’thot’ ajo e ve e gjorë,

-Mbretëreshë pa kurorë-

Faqe-çjerrur, lesh-lëshuar,

Shpirt e zëmër përvëluar;

Gjysm’ e vdekur: “O Shqiptarë,

Nënës mos ia bëni varrë!”

Mbahu, Nëno, mos kij frikë

Se ke djemtë n’Amerikë.

Qan e lutet Nën’ e mjerë,

Kërkon vatrën edhe nderë,

Do lirinë dhe atdhenë,

Siç e pat me Skënderbenë,

Bijt’ e besës thërret pranë.

Kur i thirri dhe s’i vanë?

Mbahu, Nëno, mos kij frikë,

Se ke djemtë n’Amerikë.

Cilët jan’ ata tiranë,

Që të pren’ e që të vranë,

Që të therrë bij e bija,

Dhe t’u-nxi, t’u-mbyll shtëpija?

Derthni plumba, o shqiptarë,

Gjakn’ e Nënës për të marrë.

Mbahu, Nëno, mos kij frikë,

Se ke djemtë n’Amerikë.

Cilët bij të trathëtuan,

Dhe të doqnë dhe të shuan,

Dhe të lan’, o Shkab’ e ngratë,

Pa fole, pa zog, pa shpatë?

Këta qena, o shok’ i mbytni,

Mbushni gjylet që t’i shtypni.

Mbahu, Nëno, mos kij frikë,

Se ke djemtë n’Amerikë.

Sa kërkon e sa të duhen?

Burrat nga detyra s’ndruhen!

Trim’ i mirë do të japë,

S’kursen jetën as paratë;

Hithni, hithni tok dollarë,

Të mos mbetemi të sharë.

Mbahu, Nëno, mos kij frikë.

Se ke djemtë n’Amerikë.

Do të ndihim pa kursyer,

Për ty, Nëna jon’ e vyer,

Që me drit’ e nder të thurresh,

Dhe me bijt’ e tu të mburresh.

Cila Nënë lyp paranë?

Cilët bij me shpirt s’i dhanë?

Mbahu, Nëno, mos kij frikë,

Se ke djemtë n’Amerikë.

Armë dhe fishekë mblithni,

Qesen edhe shpirtin hithni:

Për lirin’ e vëndit t’onë,

Sot, se nesër është vonë.

Jepni, Nënën të shpëtoni,

Komb e vatra të nderoni.

Mbahu, Nëno, mos kij frikë,

Se ke djemtë n’Amerikë.

Boston, 25 Maj, 1917.

Kjo poezi dhe nxitja e fuqishme, që përcillte gazeta “Dielli”, bënë mrekullinë. “Dielli”, për të nxitur rekordmenët, që udhëhiqnin garën, shkruante me shkronja të mëdha në faqen e parë:

“Plumbi goditi në shenjë. Rekordin e mori Ali Kuçi”… Një punëtor nga Worcester, pasi kishte hedhur në shportën e fushatës aq dollarë, sa kishte në xhep, kishte thënë: “Ah, i mjeri unë, nuk kam të tjera!”… Hoqi xhaketën e trupit dhe e hodhi në shportën e ndihmave kombëtare duke thënë: “Ndoshta u bën punë!”

Kur u mblodhën shumat për të gjitha degët, askujt nuk i shkonte ndër mend, se do të mblidhej ajo shumë. Ata punëtorë, që rropateshin 12-14 orë punë në ditë dhe merrnin 8-9 dollarë në javë, ia kishin dalë që të mblidhnin jo 40 mijë, sa kishin shpresuar, por 150 mijë, që, krahasuar me kursin e sotshëm, janë miliona. Ditës historike të 3 qershorit i kushtoi një poezi me 70 vargje edhe vjershëtori Ramiz Harxhi, që e lartësonte këtë ditë, si ditën e shpëtimit të Shqipërisë.

NDËSHKIMI…

Shqiptarët e Amerikës, ata të Kandasë, madje dhe kolonia e shqiptarëve të Argjentinës, iu përgjigjën bujarisht thirrjes së Vatrës. U mblodh jo vetëm shuma e kërkuar nga Dr. Turtulli, po gati katërfishi i saj. Asnjë vatran nuk mbeti jashtë fushate. Fryma e garës i nxiti degët e individët, kush e kush të jepte më shumë.

Pikërisht, ata punëtorë, që kishin lënë familjet për të rregulluar ekonominë, që punonin rëndë nga 12-14 orë në ditë, që merrnin 8-9 dollarë në javë, që flinin bashkë 10-12 veta në një konak për të kursyer pak dollarë, bënë mrekullinë për shpëtimin e Shqipërisë. Shqiptarët e Amerikës i dhanë çdo gjë Shqipërisë dhe nuk kërkuan kurgjë. Shumë nga këta patriotë as që mundën të shkelnin tokën e Shqipërisë, ndërsa një pjesë u kthyen për t’i shërbyer Shqipërisë dhe u dënuan si armiq nga diktatura komuniste!!

Kolë Tromara, kryetari i Vatrës, që hartoi thirrjen e shpëtimit, – u pushkatua nga diktatura komuniste;

Bahri Omari, editori i “Dielli”-t, frymëzues për fushatën, u pushkatua;

Aqif Përmeti, që përgatiti trupat vullnetare të Vatrës, duke i udhëhequr edhe në rrugëtimin e tyre nga Amerika nëpër Shqipëri, që, në kohën e fushatës ishte anëtar aktiv i Komisionit, u ndëshkua me plumba;

Kolë Rodhja, anëtar i fushatës dhe botues i gazetës “Vullnetari” u burgos, siç ishin burgosur edhe bashkëthemeluesit e tjerë tëVatrës si:

Kristo Kirka, ish kryetari dhe editori i “Dielli”-t, Aqile Tasi e të tjerë.

Të ndëshkohesh, se shpëtove Shqipërinë?!!

Shkruan vatrani Petro Ktona në Misionin e Federatës “Vatra”:

“Emigracioni i ri le t’u jetë mirënjohës këtyre shqiptarëve, le t’i respektojë për patriotizmin dhe të kaluarën e tyre dhe të mos shikojë influencën politike, që kanë pësuar nga rrethanat e kohës. I gjithë Kombi duhet t’i jetë mirënjohës VATRËS. Këta janë të gjithë patriotë shqiptarë.”

Shuma prej 150 mijë dollarësh ka qenë e mjaftueshme për të mbajtur delegatët në Konferencën e Paqes (jo vetëm të Vatrës), për të dërguar ambasadorë në kryeqytetet e ndryshme të Evropës dhe për të përballuar protestat e shumta të shqiptarëve, peticionet, dërgimin e kablogrameve, shtypin, dhe të tjera shpenzime të nevojshme për një ndërmarrje kaq të madhe organizuar nga “VATRA”. Kjo sakrificë e vatranëve ndihmoi shumë në shpëtimin e Shqipërisë nga rreziku i copëtimit.

Ali Kuçi, vatrani shpirtbujar, që pat kryesuar kryesinë e Pleqësisë së Vatrës në PA, (Ali Kuçi ishte kryetari i pleqësisë së Vatrës në Pennsylvany, që shënoi rekordin e fushatës me 680 dollarë, para tij rekordmen ishte Banush Fetah, që pat shënuar rekord me dollarë) la Amerikën dhe u kthye në Shqipëri, nën thirrjen e Fan S Nolit “Të bëjmë Shqipërisë”. Madje, ai ngriti edhe një fermë të tipit amerikan në Shqipëri. Nuk u kthye më në Amerikë. Gjatë viteve të Luftës së Dytë Botërore, i mbrujtur me parimet e Demokracisë Amerikane, ndihmoi këdo, që luftonte për liri. Përkrahu edhe partizanët, edhe nacionalistët, por, menjëherë pas lufte, ai u arrestua dhe iu kërkua që të jepte llogari, “pse i kishte ndihmuar ballistët”! Asnjë fjalë për kontributet, që u kishte dhënë partizanëve. Shpirti i tij i lodhur nga torturat fizike të trupit, u shua në qelitë e hetuesisë së Beratit. Ky ishte shpërblimi për kontributin, që kishte dhënë ai si prijës i fushatës (mbajti rekordin deri në fund si dhuruesi i shumës më të madhe)…dhe i pesëmijë vatranëve të tjerë, që nuk kursyen asgjë për shpëtimin e Shqipërisë.

ÇRREGULLIMET E SHËNDETIT MENDOR GJATË PANDEMISË COVID-19

June 3, 2020 by dgreca

Gjergji Merja, mjek psikiatër në St. Vinzenz Hospital në qytetin e Dinslaken, Gjermani, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, veçoritë e çrregullimeve të shëndetit mendor te njerëzit gjatë karantinës dhe gjithë fazës së pandemisë globale, intervistë dhënë gazetarit Sokol PAJA.

ANKTH DHE DEPRESION

Me procesin e karantinimit për shkak të Corona Virusit është vënë re një rritje në numër e disa çregullimeve të shendetit mendor që kanë të bëjnë me ankthin dhe depresionin. Kjo për shkak të disa faktorëve që kanë ndikuar në mënyrë të drejtëpërdrejtë dhe të tërthortë në përditshmërinë e çdokujt dhe mënyrën e programimit të jetës. Ndër faktorët kryesorë që bie në sy është pasiguria dhe frika për të ardhmen, kësaj i bashkangjitet edhe nivelet e rritura të vigjilencës të amplifikuara nga masa e madhe e informacionit për një infektim të mundshëm nga Covid-19. Çdo kush nga ne i përgjigjet një situate stresuese në mënyra të ndryshme por mekanizmi i cili çon në pergjigjen tonë është pothuajse i njëjtë dhe ka të bëjë me ndryshimin e nivelit të disa neurotransmetuesve dhe hormoneve kryesore siç është serotonina, dopamina dhe adrenalina. Ndryshimi i Serotoninës sjell përshembull çregullime në ritmin e gjumit me zgjatje të fazave zgjuar që është edhe një nga simptomat e para të çregullimeve të ankthit apo fazave depresive. Duke qenë që serotonina dhe dopamina luan një rol kyc në modulimin e humorit dhe qetësisë së brëndshme çdo ndryshim që ndodh në ciklin e këtyre hormoneve ka një impakt thuajse të menjëhershëm në shfaqjen e simptomave si lodhja, frika e shtuar, mungesa e përqëndrimit, ulja e nivelit të urisë dhe në disa rase rritje të sjelljeve agresive. Është një pjesë normale e jetës të përjetosh ankth të rastin kur rreth nesh ndodhin dryshime dhe disa ekuilibra prishen përkohësisht, siç është në këtë rast për shkak të pandemisë, ekuilibri socio-ekonomik. Por mund të ndodhë të pësoni një ankth që është këmbëngulës, në dukje i pakontrollueshëm dhe mbizotërues. Nëse është një frikë e tepruar, jo racionale për situatat e përditshme, mund të jete e veshtirë për tu kontrolluar dhe ndikon ndjeshëm në atë që ne quajmë cilësinë e jetës. Kur ankthi ndërhyn në aktivitetet e përditshme, mund të keni një çrregullim ankthi që mund të avancojë deri në sulme paniku apo ndjenja të forta depresiviteti.

SI TË SHMANGIM PANIKUN

Në këto situata është e nevojshme një ndryshim në këndvështrimin e jetës, pra të forcohet ai që quhet mekanizmi adaptues që na lejon ne të rregullojmë dhe përmirësojmë sjelljen tonë për të kapërcyer ndjenjat e forta të frikës që lidhen me mundësinë e infiektimit si dhe ndjenjën e të qënit të izoluar e të vetmuar që lind shpeshherë në kohë pandemie. Çdo situatë e cila na krijon ndjenja të forta ankthi ja vlen të izolohet edhe të vlerësohet për të zbërthyer mekanizmin i cili çon në panik apo depresivitet. Duke bërë këtë ne mund të përmirsojmë sjelljen tonë në momentet e ankthit, të kuptojmë më thjeshtë se çfarë përfaqëson ankthi për ne, ta njohim atë më mirë dhe pse jo ta pranojmë si pjesë tonën pa ju trembur. Një mundësi e mirë është të përdorim izolimin për tu fokusuar te vetvetja, të marrim kohë për tu kujdesur për ne, për trupin dhe mëndjen tonë. Kjo është një mundësi për ta ulur pak nivelin e alarmit, për ta kaluar fokusin nga ajo që na rrethon për momentin dhe për tu përqëndruar më shumë te gjendja jonë e përgjithshme, për tu angazhuar me dëshira që kemi patur gjithmonë por për shkak të angazhimeve të mëdha nuk kemi mundur ti realizojmë. Provoni të mbani të pandryshuar rutinën e ditës që nga ditët e para-karantinës. Shpeshherë të qënit për një kohë të gjatë të izoluar dhe nën ndikmin e stresit të shkaktuar nga situata e pandemisë rritë eksponencialisht frymën e të menduarit negativist apo katastrofizues që është në themel të çregullimeve të ankthit dhe depresionit. Sa më të aftë të jemi ta mbushim rutinën tonë me aktivitete pozitive aq më të mbrojtur do jemi ndaj këtyre problemeve të shëndetit mendor.

SI TË TRAJTOJMË PROBLEMET E SHËNDETIT MENDOR

Kuptohet që jo e gjithë shoqëria do përjetojë gjëndje depresive apo ankthi sepse kjo varet nga vulnerabiliteti dhe predispozicioni që ka çdo kush nga ne për t‘u prekur nga të tillë çregullime. Un do të këshilloja të jemi të kujdesshem dhe ti kushtojmë vëmendje siptomave të lart përmendura duke mos i anashkaluar ato por duke reaguar sa më pareë. Në këtë proces mund të na ndihmojë mbajtja e një ditari duke hedhur aty mendimet dhe ndjesit tona në mënyrë për të bërë një reflektim të mëvonshëm. Kto do të ishin disa nga mundësitë që ne kemi për të parandaluar zhvillimin e çregullimeve Të ankthit apo depresionit por ja vlen të përmenden edhe mundesitë e trajtimit. Përpos mjekimit me antidepresiv SSRI apo SNRI të cilët janë të shumtë në numër dhe ka një efikasitet të lartë në trajtimin e këtyre çregullimeve të shëndetit mendor, një alternativë mjaft e vlefshme dhe që ja vlen të praktikohet me shpesh është psikoterapia. Psikoterapia synon të trajtojë çregullimin në themel të tij, ndryshe nga sa bëjnë mjekimet me antidepresiv që kontrollojnë më shumë simptomat e shfqura. “Cognitive behavioral treatment“ apo i përkthyer trajtimi njohës i sjelljes, synon të analizojë veprimet që çojnë në situata paniku apo ankthi, përmirësimi i rregullimit emocional, dhe zhvillimi i strategjive personale të përballimit që synojnë zgjidhjen e problemeve aktuale. Këto terapi jan bazuar në studime që tregojnë se shtrembërimet e mendimit dhe sjelljet jo të përshtatshme luajnë një rol në zhvillimin e çrregullimeve psikologjike, dhe se simptomat dhe shqetësimet shoqëruese mund të zvogëlohen duke mësuar aftësi të reja të përpunimit të informacionit dhe mekanizma të përballimit të situatave të ndryshme. Çdo kush nga ne ka mundësi që me ndryshime të vogla në përditshmëri ta bëjë sa më pak të vështirë këtë proces i cili duhet kaluar pa trauma.

Flet Dr.Pjerin Gjoni nga Fronti i Luftës, mjek i emergjencës 118 në Itali

June 3, 2020 by dgreca

Nga një refugjat i 91-it në Brindisi sot Doktor në emergjencë në Itali/

Bisedoi Keze Kozeta Zylo/

Dr.Gjoni po jetojmë në kohën e Luftës, një luftë që më shumë se kurrë mjekësia po përballet me një armik të padukshëm, cila është detyra juaj si mjek në këtë kohë dhe ku shërbeni konkretisht?

Ju falënderoj para së gjithash znj. Kozeta për intervistën që kam nderin ta bëj me një Zonjë të nderuar si ju që i është kushtuar jo vetëm mësimdhënies, por edhe publicistikës, poezisë etj. Falë teknologjisë së sotme mund të shkurtojmë distancat dhe të bëjmë të mundur këtë gjë.

Mëse e vërtetë , e gjithë bota është përfshirë në një luftë me një armik sa të vogël në dimensione, por aq shumë të rrezikshëm pse i padukshëm, pse ka një shpejtësi përhapje të madhe sepse ka një vdekshmëi të lartë dhe nuk ekzistojnë akoma armët për ta luftuar, vaksina.
Të jesh mjek emergjence 118 nuk është aspakt e thjeshtë, pasi cdo ditë hasesh me të gjitha llojet e mundshme të sëmundjeve dhe të emergjencave të krijuara prej tyre. Kuptohet që përgatitja e qualifikimi kostant ne baze të protokolleve të AHA-s si provider e si eksperient provider, eksperienca e krijuar nga 41 vite punë tashmë dhe studimi i vazhdueshëm bëjnë që çdo ndërhyrje të bëhet duke dhënë nga vetëvehtja maksimumin e mundshëm si nga ana profesionale, humane, ashtu si dhe nga ajo organizative si team leader i grupit në ambulancë. Gjithçka arrihet nga koordinimi i punës në grup duke respektuar rolin e sejcilit. Duke patur parasysh që në këtë kohë që po jetojmë, atij fluksi të zakonshëm emergjencash, i është shtuar ky i covid 19, pa dyshim që vështirësia e rreziku i punës është rritur mjaft.

Pas marrjes së diplomës së dytë në mjekësi në Itali dhe specializimit per 4 vite në Bari për mikrobiologji e virologji, fillova të ushtroj profesionin tim si mjek emergjence 118 në qytetin e bukur bregdetar të Brindisit, aty ku më 6 Mars të 1991 gjetën mikpritjen 24 000 shqiptarë e ndërmjet tyre, edhe unë. Nuk mund të dija në ato momente se do të vazhdoja të rrija apo jo në këtë qytet të regjonit të Puglia -s por, brenda meje që në atë moment ekzistoi dëshira për t’i dhënë sa më shumë nga vetevehtja profesionalisht e humanisht njerëzve të këtij qyteti, per t’i rikthyer sadopak banorëve të tij nga ajo mikpritja e tyre e marsit 1991. Edhe pse me qytetari italiane prej vitesh, përsëri sot më njohin si Doktor shqiptar e njëkohësisht janë krenar që jam bashkëqytetar i tyre. Kjo gjë ka ardhë në mënyrë graduale pas vite pune e sakrificash. Ndjehem i nderuar nga vlerësimet e tyre dhe i motivuar për të dhënë gjithnjë maksimumin tim natyrshëm, sepse veç kështu merr kuptim ai betim i bërë në fillim të profesionit, ajo bluzë e bardhë apo veshje e emergjencës në trup.

Ju jeni direkt në frontin e Luftes ku Italia në bazë të statistkave ishte ndër vendet e parë në këtë tragjedi si po e përjetoni si mjek këtë gjendje të pacientëve italianë?

Të qenurit mjek i emergjencës bën që gjatë jetës profesionale të shohesh e te asistosh raste nga më të ndryshmet e të vështirat si nga ana profesionale, ashtu si edhe ajo humane . Në ndryshim nga çfarë ndodhte më parë, kur të afërmit janë më në kontakt me të sëmurin, në rastet me Covid 19, mungon ky element kaq human shume i rëndësishëm për të sëmurin vetë dhe familjarët e tij . Në të gjitha rastet, por sidomos në ato më të rëndat, ai moment ndarje, kur të afermit nuk dilnin dot nga shtëpia dhe e vetmja pikë lidhje mbetej veç një numër telefoni i familjarëve për të lajmëruar ecurinë e sëmundjes së pacientit, është një moment vërtetë i vështirë për t’u suportuar nga ana shpirtërore.

Në atë itinerar të rrugës drej spitalit i gjithë ekipi në ambulancë mobilizohet t’i jap pacientit asistencën e duhur mjekësore dhe atë shpirtërore si një të afërmit të tij. I japim jo vetëm oksigjen mushkërisë, por edhe shpirtit, ne atë formën e ngrohtësisë njerëzore. Ndodh mjaft herë që ato minuta në ambulancë për të sëmurin bëhen vendimtare për ecurinë e sëmundjes, prandaj për të gjithë ekipin bëhet e domosdoshme të luftojë në maksimum për t’i shpëtuar jetën dikujt.

Tragjedia e kësaj pandemie për të sëmurët e të afërmit është shkëputja nga njerëzit e dashur dhe vdekja larg tyre në vetmi, në rastet më fatale. Sa e sa pamje u përsëritën në TV në vende ë ndryshme në bote si ato të Bergamo-s në Itali, që na lanë të gjithëve të ngrirë, të pa fjale tek shihnim e shohim akoma qindra mijëra tragjedi mbyllur në arkivole.

Ndjen dhimbje kur shikon që shtohet numri i viktimave mbi të cilat fitoi virusi e jo mjekësia edhe pse e përparuar në vitin 2020.

Nga analistët e mediave dhe opinionistët e ndryshëm duket se ky virus vdekjeprurës e ka gjetur administraten italiane komplet të papërgatitur cili është opinioni juaj?

Relativisht mund të them, pasi mendoj që, asnjë lloj administrate mund të ishte gjetur e përgatitur për të përballuar atë lloj përhapje të pandemisë siç ndodhi kryesisht në Lombardi e më pas edhe në disa regjone të tjera të Italisë. Nuk mund të mendohej që, nga ai Wuhan i largët në Kinë, vendi që do të goditej keq direkt pas tij nga pandemia do të ishte Italia. Lidhjet tregtare të Italisë me Kinën janë të shumta. Është e bukur të mendosh që njerëzit janë të lirë të lëvizin nëpër botë, por në këtë rast, kush është mbartës i virusit, bëhet edhe përhapës i tij pa dashje.
Është e lehtë të gjykosh nga larg për administratën e një vendi, por kur e jeton konkretisht atë gjendje epidemie nuk është e thjeshtë të marrësh masat e duhura në kohë, jo vetëm për rregullat europiane që duhen respektuar në drejtimin ekonomik por edhe për vetë faktin që shpejtësia e përhapjes së virusit nuk të jep kohë për vendime të vonuara apo zgjidhje burokratike e jo praktike të problemeve. Një element tjetër pengues, siç qe mbajtja e maskave nëpër vendet ku ato tranzituan per te arritur në Itali, që i pati aq të domosdoshme, rëndoi edhe më shumë gjendjen në evolucion që administrata italiane duhej të përballonte çdo ditë. Pra qe bashkimi i një seri faktorësh që komplikuan gjendjen për të përballuar një situatë të tillë. Pa dyshim ka vend për të menduar që gjërat duhet të bëheshin më mirë dhe të koordinohej në nivel kombëtar e europian një përballje në unison e kesaj pandemie. Si pa dashur ky rast tregoi që kontinenti europian është i vjetër në ekzistencen e ti,j por akoma i ri në bashkimin e vendeve që e përbejnë atë, në perfeksionimin e bashkimit të tij, në ndryshim nga USA që funksionon në bazë të një bashkimi shtetesh më perfekt, gjë që u pa ne masat e marra ne drejtim ekonomik e social për të përballuar situatën. Inerzia istitucionale, si ne nivel europian ashtu edhe atë italian, shtuar këtu edhe burokracinë, të bën të mendosh ( jo vetëm për numrin e lartë të të vdekurve, por edhe atë të njerëzve për të jetuar me një ekonomi të ndaluar në shumë sektorë të saj se cili është ai kufiri i dhimbjes së dukshme që mund t’i bëjëtë lëvizin istitucionet në një mënyrë më të shpjetë e praktike.

Për fat të mirë Italia është jo vetëm vendi i bukurive natyrore, i gjenive në kohë, në fusha të ndryshme të shkencës apo artit në të gjitha format e tij, por është gjithashtu edhe vendi ku spikat ajo ndjenjë e bukur solidarieteti, është ai vend ku njerëzit përveshin mëngët për të filluar rimëkëmbjen ….

Shpresojmë njëkohësisht që qeveria të realizojë me një plan afat mesëm një përmirësim të sistemit sanitar kombëtar dhe të fillojë të investojë më shunë në fushën e kërkimeve shkencore për t’i dhënë mundësi shumë kërkuesve të rinj dhe jo të japin kontributin e tyre të vlefshëm në Itali dhe jo të marrin rrugën e mërgimit për mungesë fondesh, edhe pse kudo janë, ato mbeten një krenari italiane në botë.

Si e keni pritur këtë pandemi globale në vehten tuaj si njeri, si mjek dhe më konkretisht në familje?

Në të tre rastet, si njeri, si mjek dhe në familje, gjëja e parë që ndjen brenda vehtes është pasiguria e një bote ku po jetojmë dhe çfarë po i lemë brezave të ardhshëm. Siç jam shprehur më sipër, si njeri ndjehesh keq brenda vehtes për atë dhimbje e vuajtje që sheh tek njerëzit .

Si mjek aq më fort si virolog e mikrobiolog, ( pa i dhënë precedencë asnjë lloj teorie të prejardhjes së covid 19, se nga laboratori i Wuhan-it apo jo ) mendoj që mjafton, jo keqdashja, por qoftë edhe pakujdesia më e vogël e njerëzve që punojnë në laboratore edhe pse të një farë livelli të lartë, për t’i dhënë botës një pandemi të këtij lloji.

Familja është gjëja më e shtrenjtë që njeriu kërkon ta ruaj në çdo moment shumë, aq më fort pastaj, një mjek në kohë pandemie, që në punën e përditshme i takon të ketë rastet me Covid 19, duhet të shumëfishojë mbrojtjen e kujdesin ndaj pjestarëve të saj . Nuk është aspak e thjeshtë për t’u realizur në kushte konkrete kur prezenca e atij “armiku” të rrezikshëm e të padukshëm vazhdon të jetë …

Si mendoni për gjendjen e Shqipërisë parë me syrin tuaj si mjek, por dhe si virolog dhe mikrobiolog?

Eksperieca italiane dha një ide të qartë të përhapjes së virusit e cila u kërkua të ndalohej me izolimin e detyrueshëm nëpër shtëpi të pjesës më të madhe të popullsisë. Kjo gjë dha efektet e veta pozitive në mospërhapjen më të gjerë të virusit. Për fat të mirë edhe në Shqipëri u aplikua kjo gjë .

Nuk di se me çfarë rregullsie vazhdon sot sistemi i vaksinimit në Shqipëri, por deri në vitin 91 ato bëheshin shumë të regullta. Një ndër to ishte edhe vaksina kundër TBC, gjë që mendohet sot që është diçka shumë pozitive për njerëzit që kanë antikorpe të tilla në përballimin e Covid 19.

Cilat janë disa nga këshillat tuaja më të rëndësishme si mjek për publikun e gjerë?

Pavarësisht nga faza virale që mund të jemi, apo edhe pse fuqia virale mund të fillojë të bjerë, në kushtet e mbarimit të izolimit në shtëpi, sepse edhe ekonomia duhet të lëvizi, duhet gjithësesi të ruajmë distacën e duhur, të përdorim maskat, dorezat një përdorimshe, larja e shpeshtë e duarve dhe dizifektimi me substanca dizinfektante me bazë alkolike.

Duhet të evitojmë të fërkojmë sytë me duart jo të lara.

Nuk duhet të neglizhojmë asnjë lloj ndjesie lodhje pa shkak, të ndonjë vize ethe, ngacmim tek grykët, kollë të thatë, apo çdo lloj ndjesie tjetër që mund të ndjejmë si jo të zakontë.

Është një periudhë kohe bashkëkzistence me virusin në të cilën duhet të përshtatemi dhe njëkohësisht të mos ulim nivelin e masave mbrojtëse ndaj tij.

Si e fillon ditën Dr.Gjoni?

Në varësi të asaj ku gjendem, mund të them që e filloj ditën në dy mënyra të ndryshme.

Ka ditë që fillojnë në atë ngohtësinë e kënaqësinë familjare e të tjera që më gjejnë në të gdhirë të turnit të natës në punë, në emergjencë. Dy mënyra krejt të ndryshme të fillimit ë ditës, por gjithësesi edhe kur gjendem në punë dhe shpëtojmë jetë njerëzish apo edhe i ndihmojmë të lehtësojnë dhimbjet e sikletet nga sëmundje të ndryshme, ndjehesh brenda vehtes përsëri mirë në shpirt.

Më ndodh shpeshherë mëngjeseve të kthehem në shtëpi me një tufë lule në dorë, edhe pse ndoshta pas një nate tëlodhshme pune , pas rastesh që të mbeten ndër mend , pikërisht për t’i dhënë atë rëndësinë që ka për t’u shijuar çdo moment i ditës, i jetës në të gjitha format, për të parë buzëqeshjen e gruas time që “humb “ midis kënaqësisë së rregullimit të buqetave të luleve .

Diku një lule, diku një kafe buzë detit së bashku me gruan etj, etj në dukje gjëra të vogla, por që të bëjnë të ndjesh njëkënaqësi të madhe në shpirt dhe të fillohet dita me atë dozën e duhur të optimizmit për të vazhduar me problematikat e tjera gjatë ditës.

Cila është fëmijëria juaj, edukimi, origjina dhe çfarë do të kujtoni më shumë prej saj?

Lindur e rritur në qytetin e bukur bregdetar të Durrësit mes valëve të Adriatikut, në një fëmijëri të thjeshtë e të bukur, mes një edukate familjare e ndjenjë qytetarie të theksuar, kaluan si pa kuptuar vitet e rritjes, adoleshencës etj të jetës time.

Rrënjët familjare, prejardhja e gjyshërve të mi është nga Kosova (Prishtina , Prizreni e Gjakova ) Prindërit kanë qenë të ardhur shumë të rinj në Durrës. Babai, Mark Gjoni , filloi punën direkt në kantierin detar të Durresit për mobilim anijesh, pas mbarimit të shkollës 4 vite në Alessandria (Itali) për të njejtën degë. Mamaja, Sofia (Katerina) Berisha ishte rrobaqepëse në profesionin e saj, një grua me një optimizëm të pashoq për jetën. Rritur nga dy prindër të ndershëm dhe të zotët profesionalisht edhe fëmija më pas kërkon të bëhet shëmbelltyrë e tyre .

Nga fëmijëria e sidomos në vitet kur u rrita e fillova të hidhja hapat e mi të parë si mjek, kam të pashlyer në kujtesën time në mes shumë gjërash të tjera, bisedat me të vetmin gjysh që njoha, ate nga mamja, Luigj Berisha. Më tërhiqnin bëmat që më tregonte për kohën e luftës e të kthimit të tij në Shqipëri pas mbarimit të Akademisë Ushtarake në Austri e midis tyre kujtoj të më tregonte për mikun e shokun e tij të mirë në Akademine e Austrisë, z. Luigj Mikeli. Evidentova këtë gjë të fundit pasi jeta është e çuditshme se, fati më dhuroi të kem grua, shoqe jete, mbesën e shokut aq të dashur të gjyshit tim, kjo gjë ndodhi edhe pse jetonim në dy qytete të ndryshme unë e Ledia. E ne djalit tone më pas, vazhdimësisë tone të bukur, nuk mund t’mos i vendosnim veçse emrin Luigi, në përkujtim të tyre…

Jeta është një ndërthurje momentesh herë të vështira e herë të bukura, ashtu siç qe edhe kjo bisedë me ju e nderuar znj Kozeta. Edhe pse tematika predominante e kësaj bisede është me të drejtë për një preokupim të madh me përmasa botërore, gjatë intervistes tuaj e ndjen vehten sikur të njiheshim prej vites. Më pelqen ta mbyll me nota optimizmi të moderuar, të kujdesshëm me shpresën që çdo ditë që kalon i afrohet gjetjes së një vaksine të përshtatshme për rastin e Covid 19 sipas studimeve të bëra deri sot, duke shpresuar gjithashtu në mos trasformimin të tij në kohë që mund të bëjë të ulet efikasiteti i vetë vaksinës .

Të gjithë bashkohemi në një lutje që kjo situatë e krijuar në botë të superohet sa më shpejt.

Shpresoj dhe lutem të dalim sa më shpejt nga kjo situatë e krijuar në gjithë botën.

Ju faleminderit Dr.Gjoni për bisedën dhe paçi shëndet!

Bisedoi Keze Kozeta Zylo, gazetare, shkrimtare

2 Qershor, 2020

Staten Island, New York

PROTESTAT NE SHBA, KATER GRUPET EKSTREMISTE

June 2, 2020 by dgreca

Katër grupe ekstremiste dyshohen të jenë përfshirë me dhunën në protesta/

– Supremacistët e bardhë…”Djemtë Boogaloo”… Antifa- Anarkistët*

Mes protestave të vazhdueshme në Shtetet e Bashkuara mbi vdekjen e George Floyd-it ndërsa mbahej nga policia, zyrtarët e shtetit kanë fajësuar provokatorë të jashtëm ekstremistë, duke thënë se ata përzihen me protestuesit e ligjshëm për të nxitur dhunën.

Guvernatori i shtetit Minesota Tim Walz citoi raportet e pakonfirmuara të shtunën se supremacistët e bardhë kishin qëndruar prapa protestave të dhunshme në Minneapolis, ku Floyd-i, i cili ishte afrikano-amerikan, vdiq të hënën e kaluar.

Kur nuk ishte bërë ende një deklaratë e tillë, Presidenti Donald Trump drejtoi gishtin drejt ekstremistëve të një ngjyre të ndryshme: aktivistëve antifashistë të krahut të majtë të njohur si antifa.

Duke fajësuar Antifa-n për dhunën që ndodhi në protesta në të gjithë vendin, Presidenti Trump u zotua ta përcaktojë atë si një organizatë terroriste.

Prokurori i Përgjithshëm William Barr, nga ana e tij, paralajmëroi se dhuna e ushtruar nga antifa dhe grupe të tjera të ngjashme është “terrorizëm i brendshëm” dhe se do të trajtohet si e tillë.

Në vazhdim i hedhim një vështrim lëvizjeve ekstremiste të dyshuara për përfshirje në protesta:

Supremacistët e bardhë

Supremacistët e bardhë janë individë dhe grupe që besojnë në epërsinë e racës së bardhë, kundërshtojnë imigracionin dhe, në disa raste, mbrojnë dëbimin nga vendi i jo të bardhëve. Ndërsa dikur lëvizja prodhonte grupe të organizuara si Ku Klux Klan dhe organizatat neo-naziste, lëvizja është bërë gjithnjë e më e shpërndarë dhe pa një udhëheqës në vitet e fundit, me shumicën e anëtarëve që veprojnë tani në internet.

Megjithëse shumë supremacistë të bardhë nuk mbrojnë dhunën, një numër në rritje i individëve të frymëzuar nga ideologjia e ekstremit të djathtë kanë kryer sulme vdekjeprurëse me armë vitet e fundit. Elementët e dhunshëm të ekstremit të djathtë njihen si “përshpejtuesit” sepse kërkojnë të përshpejtojnë një luftë të re racore. Drejtori i FBI-së, Christopher Wray ka thënë se shumica e hetimeve të FBI-së për terrorizmin e brendshëm përfshijnë grupe të bardha supremaciste.

“Djemtë Boogaloo”

Një mishërim relativisht i ri i lëvizjes paraushtarake kundër qeverisë, djemtë Boogaloo janë një komunitet në internet i aktivistëve pro-armëve që dëshirojnë një boogaloo të dytë, termin e tyre për luftë civile. Lëvizja u ngrit verën e kaluar kur supremacistët e bardhë përvetësuan termin për një arsye të tyren: një luftë racore në vend të një lufte civile, thotë Megan Squire, profesore e shkencës kompjuterike në Universitetin Elon. Kryesisht të bardhë, edhe pse jo ekskluzivisht të tillë, anëtarët e lëvizjes Boogaloo kanë qenë duke e promovuar veten si libertarianë që luftojnë tiraninë, sipas zonjës Squire.

Antifa

Në varësi se kë pyesim, antifa, shkurtim i fjalës antifashist, është një lëvizje e aktivistëve të majtë që kundërshtojnë neo-nazistët dhe grupet e tjera ekstremiste ose, siç e thotë një kritik, një “lëvizje ekstreme anarkiste-komuniste”.

Duke u organizuar në mediat sociale, ndjekësit e antifas shfaqen në mitingje të krahut të djathtë të veshur me të zeza dhe duke mbajtur maska, dhe shpesh përfshihen në konfrontime të dhunshme.

Simpatizuesit e Antifës ishin në mesin e kundër-protestuesve që dolën kundër mitingut “Bashkimi i së djathtës” në vitin 2017 në Charlottesville, Virginia, që u shndërrua në një ngjarje të dhunshme.

Qendra Jugore e Ligjit për Varfërinë thotë se nuk e etiketon antifan si një grup urrejtjeje pjesërisht sepse anëtarët e saj “nuk promovojnë urrejtje bazuar në racë, fe, etni, orientim seksual ose identitet gjinor”.

Duke pasur parasysh që antifa nuk është një grupim, është e pasigurt sesi Presidenti Trump synon ta etiketojë atë si një organizatë terroriste. Një zëdhënëse e Departamentit të Drejtësisë nuk iu përgjigj një kërkese për koment.

Anarkistët

Me simpatizantët nga e djathta dhe e majta, anarkistët e shohin qeverinë si të paligjshme dhe përpiqen të mbjellin kaos. Historia e tyre në Shtetet e Bashkuara shtrihet në më shumë se një shekull, kur një anarkist vrau Presidentin William McKinley në vitin 1901.

Sot, shumë anarkistë të rinj janë anëtarë të Aksionit Anti-Racist, një rrjet kombëtar i shoqatave antifa, sipas Qendrës Ligjore Jugore të Varfërisë (SPLC). Kritikët shpesh denoncojnë ndjekësit e antifa-s si anarkistë, me Presidentin Trump që fajëson për protestat e fundit të dhunshme “anarkistët e majtë radikalë”.

“Në pjesën më të madhe, anarkistët që shohim këtu në Shtetet e Bashkuara kanë tendencë të jenë më të zhgënjyer me të majtën progresive,” tha Brian Levin, profesor i drejtësisë penale në Universitetin e Shtetit të Kalifornisë.

Por anarkistët gjithashtu lulëzojnë nga e djathta. Për shembull, Anarkistët Kombëtare të Zonës së Gjirit, “parashikojnë një luftë të ardhshme racore që do të çojë në enklavat neo-fisnore, vetëm me njerëz të bardhë, të cilat do të quhen” Zonat Autonome Kombëtare “, sipas SPLC-së.(Kortezi Zeri I Amerikes)