Sokol Paja/

Kryetari i Federatës Pan-Shqiptare e Amerikës VATRA z.Elmi Berisha në bashkëpunim me veprimtarin e shquar të çështjes kombëtare Xhimi Xhema dhe Ambasador Frank Wisner mikun e madh të Kosovës e kombit shqiptar, u takuan me të dërguarin e posaçëm të Shteteve të Bashkuara për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar. Në një takim ku morën pjesë shumë shqiptaro-amerikanë, kontributorë me dekada për çështjen kombëtare, pika kryesore e diskutimit ishte dialogu Kosovë-Serbi dhe faktori shqiptar në Ballkan si kontributor për paqe, zhvillim dhe siguri rajonale. Kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha i kërkoi z.Escobar në emër të të gjithë vatranëve e shqiptaro-amerikanëve që Shtetet e Bashkuara të Amerikës të ndjekin në mënyrë të posaçme zhvillimin e dialogut politik mes Kosovës e Serbisë dhe këmbënguli në zgjidhjen amerikane për Kosovën. Z.Escobar premtoi se: “Amerika nuk do ta braktisë kurrë Kosovën. Shqiptarët janë jo vetëm populli më pro amerikan në Europë por shqiptarët janë njerëzit më të preferuar të Amerikës në Ballkan. Kërkohet kordinim politik i Kosovës me SHBA-në dhe unitet i spektrit politik në Kosovë, sa më shpejt aq më mirë për Kosovën. Mërgata shqiptare në Amerikë të lobojë fort në shtetet amë që të vazhdojnë negociatat e Kosovës me Serbinë të iniciuara nga BE dhe të mbështetura fort nga SHBA. Nuk ka arsye të dyshohet për anësi në dialog pasi SHBA e ndjek procesin me vëmendje të veçantë. E çmoj rolin e Vatrës në komunitetin shqiptaro-amerikan dhe kërkoj bashkëpunim më të fortë me institucionet amerikane” tha ndër të tjera z.Escobar në takim. Ai premtoi se në të ardhmen e afërt do të vizitojë Vatrën dhe do të rrisë bashkëpunim në të mirë të çështjeve që shqetësojnë të dyja palët.

Vida Prendi-Nikaj, mësuese e gjuhës shqipe në Espoo të Finlandës, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit kombëtar, historisë, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Espoo të Finlandës, nëpërmjet mësimit të gjuhës e kulturës shqipe dhe aktiviteteve patriotiko-kulturore. Me mësuesen Vida Prendi-Nikaj bisedoi Editori i “Diellit” Sokol Paja.

HISTORIKU I MËSIMIT SHQIP NË FINLANDË

Në Finlandë mësimi i gjuhës shqipe zhvillohet si pjesë e sistemit shkollor filandez. Kjo do të thotë se ambientet dhe dialektika mësimore janë të garantuara nga shkolla ku zhvillohet mësimi shqip. Gjithashtu ne mësuesit paguhemi nga shteti filandez dhe gëzojmë të drejtat si mësuesit filandez. Për kureshtjen e lexuesve duhet të theksoj se ekziston e drejta e mësimit të gjuhës amtare për çdo komunitet që jeton këtu. Ky është një privilegj që kemi ne shqiptarët si të gjitha kombet e tjera. Mësimi i gjuhës shqipe zhvillohet në bazë të një kurikule të përcaktuar nga ministria e arsimit. Me qëllim arritjen e objektivave të kësaj kurrikulë ne hartojmë planin mësimor. Diçka jo e zakontë është se përbërja e grupeve mësimore është heterogjene d.m.th brenda një grupi kemi nxënës të klasave të ndryshme. Diçka tjetër është dhe librat që përdorim për zhvillimin e mësimit ku përdorim çdo burim, ku Ministria e Finlandës ka një fond edhe për librat e gjuhës shqipe por gjithashtu dua të falenderoj edhe materialet që vijnë nga Ministria e Diasporës së Shqipërisë dhe Kosovës.

FESTA E PAVARËSISË BASHKON SHQIPTARËT E FINLANDËS

Që nga viti 2012, çdo vit kam përgatitur programe artistike, kulturore dhe patriotike për Pavarsinë e Shqipërisë dhe të Kosovës. Në vitin 2012 për 100 vjetorin ka qenë i ftuar Ish presidenti i Finlandës Ahdisari dhe Elizabet Rein. Të gjitha këto janë bërë nga devotshmëria ime, (nuk jam paguar asnjërë herë nga askush) mësimi është bërë mësim dhe aktivitetet si për Pavarësinë e Shqipërisë është bërë me 28.11 dhe Pavarësinë e Kosovës në 17.02. Për Kosovën veçanërisht e kam bërë me dashuri për Atdheun, gjenerata që po edukoj edhe pse të lindur në mërgim duhet ta njohin historinë e lavdishme dhe ta përjetojnë. Falenderim i veçantë shkon për prindërit dhe nxënësit për bashkëpunimin për zhvillimin e mësimit shqip. Shoqata Trojet duhet të përmendet për punën e tyre të palodhshme në shrbim të komunitetit shqiptar. Bashkëpunim kemi edhe me mësuesit e qyteteve të tjera si Vanta, Kirkkonummi dhe Helsinki. E kam ndjerë gjithmonë në zemrën time se përveç mësimit siç është përmendur të ushqej tek gjenerat e mia dashurinë për kombin e gjuhën shqipe e kulturën kombëtare. Në regjistrim tim në shkollën në Espoos kam rreth 160 nxënës nga klasa 1-9 Heterogen group dhe gjej kohën që edhe këto ti realizoj në kohën time qofte edhe të shtunesh e të dielash.

MOTIVIMI I NXËNËSVE PËR TË MËSUAR SHQIP

Sot mësimdhënia ka ndryshuar sidomos në vendet e zhvilluara ku çdo ditë po shkohet drejt zhvillimit digital ku çdo nxënës ka kompjuterin e tij për të mësuar. Shumica e fëmijëve kanë lindur në Finlandë dhe nuk ka probleme në fushën e teknologjisë digjitale. Vështirësia e mësimdhënies qëndron në faktin që nxënësit janë në nivele të ndryshme “Hetoregen group”. Përsa i përket teknologjisë nuk mund të rri pa përmendur kohën e koronës ku mësimi për një kohë të gjatë u zhvillua online. Megjithëse fëmijët online ishin në kushte shtëpie përqëndrimi i tyre në shumë raste nuk ishte i duhuri. Gjatë kësaj kohe më duhej të vija me ide të reja për të motivuar nxënësit për zhvillimin e mësimit online. Ishte detyrë e jona si mesues që të gjenim rrugë dhe metoda të ndyshme për nxënësit. Përveç temave mësimore që shpjegoj unë tek nxënësit ushqej dashurinë për Atdheun, mësojnë vjersha, këndojnë, recitojnë etj. Për finlandezët është shumë e rëndësishme të mësohet gjuha amtare. E quajnë si pasuri të veçantë.

SHQIPTARËT MBËSHTESIN MËSIMIN DHE AKTIVITETET KOMBËTARE NË FINLANDË

Pa mbështetje do ishte shumë e vëhstirë organizimi i mësimit shqip. Në veçanti dua të falenderoj shoqaten “Trojet” për punën e tyre të palodhshme si zonjat Aferdita Krasniqi, Fikrije Salihu dhe të gjithë të tjerët. Gjithashtu Gani Neziri ka kontribuar falas për përgatitjen e disa programeve atdhetare. Punon për qyten e Espoos në librari. Edhe me kolegët mësues bashkëpunojmë shumë dhe bëjmë koncerte për pavarësinë. Deri tani kemi bërë 2 koncerte së bashku. Falenderoj prindërit e mi për çdo rezultat që asnjëherë nuk reshten duke më përkrahur e mbështetur. Për të realizuar qëllimin e programit të miratuar nga ministria për gjuhët amtare, une si mësuese e gjuhës shqipe për zbatimin e kurrikulës mësimore bazohem në literaturën e botuar nga Ministria e Arsimit e Shqipërisë dhe Kosovës për Diasporën. Bashkëpunimi me prinderit eështë shumë i rëndësishem dhe është për tu falenderuar çdo njeri prej tyre për sakrificen që bëjnë për të ruajtur gjuhën tonë shqipe të shtrenjtë. Asnjëherë puna ime nuk mbaron brenda orës së mësimit por ajo vazhdon gjatë ditës me takimet, telefonatat, diskutimet për problemet e ndryshme që dalin gjatë procesit mësimor. Dashuria për gjuhën shqipe dhe qëllimi që të transmetohet e të trashëgohet te fëmijët tanë më motivon çdo ditë e më shumë për të punuar me fëmijët shqiptarë në Finlandë.

KURRIKULA MËSIMORE E PROGRAMIT SHQIP

Qëllimi i mësimit të gjuhës shqipe në Finlandë është që nëpërmjet gjuhës shqipe fëmijët të njihen me historinë e Shqipërisë, kulturën kombëtare dhe traditat shqiptare në shekuj. Kjo arrihet duke integruar mësimin e gjuhës shqipe me pjesë të veçanta nga historia e lavdishme e kombit e popullit tonë duke u njohur nga afër me heronjtë tanë kombëtar dhe ata që kanë lënë shumë gjurmë për ne si komb si: Skenderbeu, Ismail Qemali, Adem Jashari, Nanë Tereza, Marin Barleti, Fan Noli, Migjeni etj. Teknologjia në ndihmë të mësimit shqip është shumë e rëndësishme. Në Finlandë po shkohet drejt teknologjisë së avancuar ku libri po zevendësohet me kompjuter. Çdo nxënës ka tabletin e tij të dhënë nga shkolla. Në çdo orë mësimi kemi të bëjmë me smart-board. Përsa i përket mësimit përmes teknologjisë një përvojë e madhe ishte koha e Koronavirusit ku duhet të kishe shumë kreativitet dhe larmishmëri. Për një periudhe mësimi u zhvillua online ku kjo periudhë ishte një sfide mendoj për të gjithë por dhe një eksperiencë e veçantë për çdo të mësues.

KUSH ESHTE MESUESE VIDA PRENDI-NIKAJ?

Unë jam nga Gjadri i Lezhës, origjina familjare është nga Kçira e Pukës. Për arsye të persekutimit komunist të familjes, babai im Preng Llesh-Prendi është shpërngulur në Gjadër. Prindërit e mi kanë qenë të hekurt, kanë kaluar persekutim të egër komunist. Prindërit tanë (edhe pse i ndjeri babai im sot nuk jeton më që prej 15 vitesh) janë shembulli më i mirë që fëmijët kanë. Arsimin 8 vjeçar dhe të mesëm e kam kryer në Gjadër-Lezhë. Jam diplomuar në degën e Mësuesisë në Universitetin “Luigj Gurakuqi” në Shkodër. Jam diplomuar si Master Shkencave, Fakulteti i Drejtësisë Universiteti “Qiriazi” në Tiranë. Kam ndjekur kurse të ndryshme të Dizajnit dhe Anglishtes në USA, kurse në Finlandë kam studiuar në menaxhim. Më herët kam punuar si mësuese në Gjadër dhe Shenkoll të Lezhës për 4 vite. Kam rreth 16 vite që punoj si mësuese ku që nga viti 2012 ushtroj profesionin si mësuese në Espoo të Finlandës.

Sokol Paja/

Shkollat e gjuhës shqipe, kulturës, historisë, muzikës, këngëve e valleve shqipe në diasporën shqiptare anëkënd botës përbëjnë një trashëgimi të shkëlqyer të veprimtarisë së gjallë të shqiptarëve nëpër botë dhe janë themel i fortë i pavdekësisë së identitetit kombëtar shqiptar në mërgim. Veprimtaria patriotike, kulturore dhe komunitare e shqiptarëve në diasporë sot më së miri përfaqësohet me nder, dinjitet, krenari e lavdi prej shkollave shqipe. Mësues pasionantë, patriotë të flaktë, atdhetar të zjarrtë, mbështetës të pakursyer të arsimit e kulturës kombëtare, prindër e nxënës, dashamirës të huaj të komunitetit shqiptar në diasporë, po japin një kontribut historik për ruajtjen e gjuhës shqipe, nderimin e figurave të shquara të kombit shqiptar, kultivimin e traditave tona kombëtare dhe mbajtjen e pa shkëputur të lidhjes shpirtërore e materiale me Shqipërinë, Kosovën e trojet shqiptare etnike. Kontributi i shqiptarëve në mërgatë ka qenë historik për gjuhën shqipe dhe çështjen kombëtare. Shqiptarët nuk kursyen asgjë sa herë atdheu ishte në rrezik. Amaneti i Filip Shirokës se “Kurrë nuk kemi të drejtë të quhemi komb i qytetëruar, sado që të mësojmë gjuhë të huaja, sepse kombi nuk qytetërohet vetëm me mësimin e gjuhëve të huaja, por me mësimin e gjuhës së vet” është bërë një motiv i madh për çdo atdhetar që jep kontribut për kulturën dhe identitetin tonë kombëtar në mërgatë. Me zhvillimin e jashtëzakonshëm të emigracionit e teknologjisë, në kushtet e një multikulturalizmi global, përpjekjet për identitet, gjuhë e kulturë kombëtare janë një akt i madh patriotik i shqiptarëve të mërguar. Shkollat e gjuhës shqipe, kulturës, historisë, muzikës, këngëve e valleve në diasporë përbëjnë krenari kombëtare. Kushdo që ndihmon në ruajtjen e gjuhës shqipe dhe identitetit kombëtar shqiptar në mërgatë, është hero i gjallë i kombit tonë.
Gjuhëtari i shquar Eqrem Çabej shprehej se “Gjuha është pasqyra më e qartë e një kombi dhe e kulturës së tij” dhe shqiptarët sot na bëjnë krenarë anëkënd botës për motivimin e përkushtimin e tyre autentik. Shkollat shqipe në mërgatë janë themel i vazhdimësisë sonë historike, lidhjes organike, shpirtërore e kombëtare. Shkollat shqipe në Gjermani, Zvicër, Itali, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Greqi, Mbretëri e Bashkuar, Kanada, Australi etj përbëjnë një imazh magjepës kombëtar të shpërndarë në të gjitha anët e globit. Shkollat e gjuhës shqipe, kulturës, historisë, muzikës, këngëve e valleve në diasporë kanë lidhur e forcuar komunitetet tona, kanë krijuar bashkësi patriotike të fuqishme si ekonomike, sociale e kulturore. I kanë dhënë një imazh të fuqishëm, zë dhe forcë komunitetit shqiptar në raport me komunitetet e tjera në vendet ku jeotjnë.
“Themelin e diturisë dhe të atdhetarisë e përbën gjuha shqipe” porosiste Mid’hat Frashëri. Nuk mund të jesh shqiptar nëse nuk mëson shqip, nuk flet shqip, nuk kontribuon për mësimin shqip, nuk e viziton Kosovën, Shqipërinë e viset tona etnike. Mësimi shqip, këngët e vallet, koncertet e ndryshme përveç se janë një investim për përjetësinë e kombit shqiptar, i kanë lidhur shqiptarët në diapsorë, i kanë bërë më të afërt dhe detyrimisht kanë lidhur diasporën me vendlindjen. Shkollat shqipe në diasporë udhëhqiqen prej kapaciteteve të shquara intelektuale në mërgatë, kanë mësues të licencuar, kanë literaturë e teknologji të shkëlqyer, drejtues të pëkushtuar, prindër bashkëpunues e nxënës që janë të etur për mësimin shqip, këngët e vallet e bukura shqipe. Është e shenjtë dëshira dhe përkushtimi i mërgimtarëve për mësimin shqip. Për shqiptarët në mërgatë ashtu siç thoshte Eqerem Çcabej “Gjuha është sendi më i çmueshëm i një populli dhe për popullin shqiptar është i vetmi thesar”.
Federata “Vatra” e gazeta “Dielli” janë kthyer në promotore të jashtëzakonshme të shkollave shqipe. “Vatra” për disa vite me radhë hapi dyert për zhvillimin e mësimit shqip brenda në Vatër. Në një hark kohor të dy viteve më shumë se 40 shkolla shqipe janë pasqyruar imtësisht në gazetën “Dielli” nëpërmjet trajtesave ekskluzive të intervistave e reportazheve duke paraqitur risi në shtypin shqiptar të mërgatës. Kjo mbështetje do të vazhdojë përjetë. Përpjekjet e mësuesve, prindërve e kontributorëve të mësimit shqip në diasporë duhet të kombinohen edhe më ndihmën e shtetit, të Shqipërisë e të Kosovës. Shtetet tona duhet të shtojnë buxhetin për diasporën, të lidhen më fort më shqiptarët në mërgatë dhe të mbështesin pa kushte arsimin shqip. Diaspora ka një kontribut të jashtëzakonshëm në ekonominë kombëtare dhe vëmëndja institucionale duhet të jetë më efikase. Thënia e Akademik Gjovalin Shkurtaj se “Mbrojtja e gjuhës është detyrë dhe peng nderi për çdo shqiptar” duhet të jetë motivim për mërgatën tonë që këtë zhvillim të jashtëzakonshëm të mësimit shqip në diasporë jo vetëm që ta ruajë në këto nivele por edhe ta zhvillojë më shumë pasi kombi ynë, gjuha jonë, kultura e kombit tonë do të jenë të gjalla ndër breza, të patjetërsueshme, të paharrueshme, të pazëvëndësueshme në mës të kulturave me të cilat përballemi, jetojmë e punojmë çdo ditë. Shqiptaria do të rrojë sa përjetësia për sa kohë në themel të zhvillimit është kultura e gjuhësia…

Foto ilustrim: Shkolla Shqipe Gjenevë