Featured – Page 873 – Dielli

“U larguan mbetjet komuniste” por, Ju na i sollët në Amerikë !

July 2, 2013 by dgreca

Uashingtoni dhe liderët europianë perëndimorë kishin vënë si detyrë dhe kërkuan në Shqipëri vetëm zgjedhje, të lira dhe të ndershme, zgjedhje demokratike dhe të pa kontestuara, të cilat ashtu vërtet u mbajtën si premtoi qeveria dhe Kryeministri Berisha, nën patronazhin e Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë, si mjet për rivendosjen e qetësisë dhe për të treguar se edhe mbas 22 vjetë demokracia funksionon , por asnjëherë nuk u shkoi ndermend se, tani kemi vetem një forcë politike në Shqipëri – që do të udhëheqi si në kohën e Enver Hoxhës .

BENSONHURST BROOKLYN NY : Ende pa u shuar mirë euforia e fitores së pas zgjedhjeve në Shqipëri, kur një pinjoll i një nga familjet me komuniste në Shqipëri, trashëgimtari më i denjë dhe besnik i “Vijës së PPSH-së”, është zgjedhur Kryeministër i Shqipërisë, dhe është një “miku” i tij nga SHBA, ish-Ambasadori Amerikan në Tiranë, John Withers, që nëpërmjet një letëre dërguar përmes televizionit të majtë Top Channel( aludohet në Shqipëri, se pas këtij televizioni qendrojnë djemtë e Enver Hoxhës) , thotë se vota e 23 qershorit ishte një akt historik, sepse sipas tij “U larguan mbetjet komuniste”.

Zoti Ambasador, do të isha njeriu më i lumtur në botë, jo vetëm unë por ndoshta edhe të gjithë ata bashkëvuajtësit e mi: – “nëse do të ishte e vërtet deklerata e juaj” se janë larguar me këto zgjedhje mbeturinat e komunizmit në Shqipëri!!!!

Unë mendojë, se Ish-Ambasadori Amerikan në Tiranë, John Withers, ka plot të drejtë, kur thotë se “U larguan mbetjet komuniste” mbasi ai e ka me këtë rast dhe si shihet qartë e ka personalisht me Berishën – megjithse, mundohet të fshehi të vëtetën kur fletë në numërin shumës.

Ambasadori gabon rëndë kur “ofendon” me këtë rast duke folur në numërin shumës, mbasi në shqip fjala”mbetje” d.t.th.:”Ajo që mbetet nga një e tërë pasi ia kemi hequr diçkaje, një pjesë, tepricë; kusur; mbeturinë; e tjer” sepse, mendojë unë “as kan qenë dhe as janë të gjithë komunistë mbetje, ka pasur dhe ka prej tyre shumë njerëz të mirë, dhe unë kam shumë prej tyre miq dhe shok”.

Dhe me qëllim ai “harron” se po ai vetë na i solli për tre vjet të gjithë komunistët dhe ish komunistët, bijët e bijat e tyre në Amerikë. Meqense, zoti Withers i paska kaq zëtë, ose si amerikan nuk ka si i do komunistët, dhe e “paska pas kaq për gale me këto mbetjet komuniste “, në Tiranë, po i them se aq shumë komunistë – ish komunistë dhe ish oficera Sigurimi, kan marrë vizë sa ishit ju Ambasador në Tiranë(2008 -2011), nuk kan marrë në 18 vjet, prej se kur u hap për herë të parë Ambasada e SHBA- në Tiranë.

Unë nuk e di numërin se sa ka përrreth shtëpisë së tij komëshi zoti Withers, atje në Virxhinia!? por e di shumë mirë që këtu në New York, ka plot. Bile ka edhe nga ata që janë bërë edhe “armiq” me mua dhe më “urrejnë”, sepse, unë i kundërvihem dhe nuk mund t’i durojë, as që do të pajtohem me ta kurrën e kurrës,. Sepse, janë ato mbetjet e komunizmit, që thoni ju zoti ambasador Withers, që u larguan dhe erdhën këtu në SHBA, dhe po ma shajnë Amerikën, me keq se në kohën e monizmit.

Ata janë të pakënaqur me Amerikën “, duke thënë,lart e poshtë nëpër kafene , parqe dhe rrethe të ngushta të tyre familjare :” A kjo është Amerika……!!!!!, Amerika nuk bën…..është një “garbage” !!!!. Ata flasin ende politikisht si në kohën e komunizmit, kur flasin për luftën amerikane në Irak, Afganistan, e tjera, komentojnë ndërhyrjen e Amerikës këtu apo aty, apo ajo që nuk durohet fare është kur shprehin alibitë e tyre për ngjarjet e 11 shtatorit 2001, të cilat janë çmenduri me të vërtet – apo kur “çfyrhen” me të tjera marrëzira dhe pakënaqësira, që smund ti’ ze në gojë – ”

Parlamenti, i ri i Shqipërisë, që doli nga zgjedhjet e 23 qershorit, zoti Ambasador John Withers, është i dominuar tash nga e majta Socialistët dhe LSI, dy partitë me ekstreme të majta,që ka Shqipëria , sot, të cilët përdoren për të fituar këto zgjedhje edhe katër Partitë Komuniste. Ata ndërsa, kan në mandatin e ri, 84 deputët, shumicën e cilësuar, nga këta janë mbi 30 përqind e tyre, të cilët i kan shërbyer me devotëshmëri komunizmit, ose edhe nga ata që kan qenë me librezën e Partisë Komuniste në xhep -gji, ose bijët e bijat e tyre. Kurse, njeri prej tyre ka qenë deri Ministri i Punëve të Brendeshme, para 1990, njëri kryeredaktori i Zërit të Popullit, dhe Koço Kokëdhima që thotë me mburrje publikisht në televizion se: “unë komunistë jam dhe komunistë do të vdes, sepse jam familje komuniste”.

Ndërkohë, Lideri i Partisë Socialiste, si kryeministri i ri, kur të futet në zyrën e tij, dhe të ulet në karrigen e Kryeministrit, në shtator, do të ulet si i biri një ish anëtarit të Komiteti Qendror i Partisë së Punës së Shqipërisë, si i biri i nënkryetarit të Frontit Demokratik me Nexhmije Hoxhën në krye, ose si i nipi i një ish anëtari të Byrosë Politike, që së bashku me pasardhësit, të cilët mbas dy muajsh – do të zënë vendet në zyrat ku qenë 22 vjetë më parë, do të ulen në të njëjtat karrike, dhe mbajnë detyrat ku kan sunduar baballarët e tyre, dhe ata vetë ndoshta ndonjeri për afro gjysmë shekulli (Skender Gjinushi ish Ministri i Arsimit në kohën e diktaturës).
Megjithatë , Zoti Ambasador John Withers, do të thoja se herën tjetër rezervoju pak …… “Kur të, të mbërthejn emocjonet dhe “inatet” e akuzave, ose is i themi ne shqiptarët “dufi”, siç është edhe ky reagimi më i fundit ( mbasi ju keni dalur hapur tashmë dhe nuk po e ruani veten për njëanëshmërin tuaj – duke ia servirë disa herë, sa herë që iu duhen komunistëve të Tiranës, nga një letër soe intervistë në muaj nga Uashingtoni), pra “mos u mundo duke u munduar të justifikosh atë dashurinë dhe respektin e madh që kemi në shqiptarët( veçanërisht, ne që e paguam me gjak, pushkatime, burgosje e interrnime, ëndrrën Amerikane ),,, mos u “nxito” të bëshë deklerata kaq “bombastike”, duke i përgjithësuar këto çështje, se nuk janë absolutisht të gjitha si thua dhe si mendoni Ju…! zoti Withers.

Kurse e dyta, letra juaj duket sikur Ju zoti Ambasador Withers, po tentoni të bëni të majtët, ish komunistët sikur vetem ata të jenë një faktor në mardhëniet SHBA – Shqipëri. Po ku jemi ne të tjerët zoti Ambasador !!! Apo, kjo vjen sepse ju lidhjet më të mira i keni me një televizion dhe kryeredaktor i thekur majtistë(TCH) dhe një gazetë(Shekulli) që Ambasada e SHBA në Tiranë, i ka ndërprer lidhjet më të, për arsye që tashmë dihen, dhe që t’i i di, por ti flet në këtë mënyrë, duke ua drejtuar letrat atyre, që të bëjnë propogandë me letrat e tua, sa herë që ju i nevoiten në këtë fushate, dhe në këto zgjedhje. Të njëjtën gjë gjë bëtë ju edhe me zgjedhjet e lokale të viti 2011, kur sulmuat Luzim Bashën.

Zoti Ambasador, media vizive dhe të shkruara në Shqipëri ( media 90 përqind kontrollohet nga e majta – Shqipëria, ishte i vetmi vend në botë, ku opozita në 8 vjet kishte televizionet dhe gazetat më të mëdha në vend), për këto 20 vjet, që nxjerr si lider të demokracisë, vetëm emrin e Edi Ramës, dhe çdo ditë fletë për bëmat e Enver Hoxhës, duke e nxjerr edhe si “por amerikan” dhe këtë atë e bëjn?7 vetëm për nosltagji.

Shtypi i jatë në Shqipëri, në asnjë rast nuk përmendin ish të presekutuarit, Partin Demokratike, ose partitë e djathta – partitë tradicionale, PLL, BK , Republikanët, PDK, e tjera, por gjithmon meditojnë për t’u faktorizuar në politikë, Edi Ramën, në mënyrën e asaj thënies filozofike, “nuk ka rëndësi se ç’thonë për mua, kush kam qenë – dhe çfarë ka bërë partia ime – rendësi ka që ata po humbasin kohën me mua dhe një ditë do të humbin durimin dhe do të lodhen”

Por, zoti Ambasador Withers, kur nuk do t’a besoja “se si ju mund t’i besoni dhe të bëheni kaq shumë “mik” me ata që 23 vjetë më parë “Amerikën e quanin “Imperialism , Xhandarin, armikun e komunizimit e të tjera”. Pra, e thënë paksa me troç me komunistët dhe ish komunistët, bijët e bijat e tyre, duke na lënë me një anë ne ish anëtarëve të, të atyre të pushkatuarve, ish të burgosurve politik, ish të interrnuarve dhe të presekutuarve, ish pronarve, që e deshëm dhe duam kaq shumë Amerikën, sa edhe vuajtëm dhe e paguam aq shtrejtë. Kurrën e kurrës nuk do ta besoja…..!!!

Zoti Ambasador, a e di ti se:”Ky njeri që bërtet sot me të madhe :” Ky vend ka nevojë për paqen dhe dashurinë në vend të ndarëjes së njerëzve.”, është, po ai që Shqipërin, për 8 vjet sa e sundoi(1978 – 2005) dhe për 8 vjet sa ishte në opizitë(2005-2013) e zhyti Shqipërinë në kaos, sa që me protestat e përhapura dhe të dështuara, vuri në rrezik të lartë, paqen e sigurinë në vend, tentoi të kthej Shqipërinë në formën e protestave të organizuara prej skemave piramidale. Protesta, e Edi Ramës u kthyen në një makinë për të trazuar Shqipërinë, vetëm e vetëm për ta rrëzuar qeverinë e zotit Berisha, i cili u fajësua se ua kishte vjedhur votat, një diçka që kurr nuk u provua.”

Zoti Ambasador, ju ishit në detyrë në Tiranë, kur Socialistët, protestoni në mënyrë të kundraligjshme anti demokratike.” Por ju zoti Ambasador Withers, shumë shpejt harruat se në demokraci, nuk vihet me “çdo kusht” si ka thënë Edi Rama, dhe erdhi me “çdo kusht” . Ti i dëgjove parrullat, që hodhën ata për 3 vjet në Tiranë; “Poshtë Qeveria – Greva Urie, parrullat “Vdekje a Liri” para Kryeministrisë, dhe bllokime rrugësh, apo si ajo tragjikja me 21 Janarin. Të gjitha këto i bënë këta 84 deputetët, që fituan zgjedhjet e 23 qershorit, zoti Ambasador, nën udhëheqjen e fortë të këtij Lideri i Partisë Socialiste, Edi Ramës që neser si kryeministri i ri, kur të futet në zyrën e tij, dhe të ulet në karrigen e Kryeministrit, të asaj Kryeministrie që ai ja theu edhe portat dhe e dogji e shkatërroi gjithëçka për Ilir Metën e bllokut 70 mijë dollarë!.

Tek e fundit, zoti Berisha më në fund për herë të parë organizojë dhe mbajti si qeveri në 23 qershor zgjedhjet më të mira të mbajtura ndonjëherë në Shqipër, zgjedhje të lira të ndershme, transparente dhe demokratike, të vlerësuara dhe të “duartrokitura” nga Washingtoni dhe Brukseli. Megjithëse, ai në fund e pa se demokratët e tij e djathta në Shqipëri, po merrte një nga humbjet më të mëdha. Z. Berisha, një lider besnik krahut të djathtë, u ngjit në zyrën e Partisë së tij, dhe pranojë dorëheqjen nga kreu i partisë dhe mori mbi “shpatullat” e tij pasojat e humbjes, zoti Ambasador John Withers, atë që së bëri i biri i komunistit Edi Rama si kryetar i PS në 8 vjet,kur dy herë i humbi zgjedhjet.

Socialistët, tani së bashku me LSI do të mbajnë 84 vende nga 101 ulëse që kishin në parlament, në vitin e përgjakshëm të ngjarjeve të viti 1997 kur e udhëhoqën në mënyrë të mjerueshme Shqipërinë,. Një shenjë kjo që tregon qart se ata do të marrin pas vetes edhe partitë e tjera të koalicionit të majtë, përfshirë këtu në Qeverinë e re edhe katër partitë komuniste, socialdemokratët, e Skender Gjinushit dhe Paskal Milos, dhe të gjithë ata që e bënë 97′. Dhe kjo ngjallë frikën e “totalirarizmit – parti pushtet”. E cila tregon se ata meqense kan një maxhorancë të cilësuar, do të miratojnë çdo gjë – çdo ligj, vetëm me votat e tyre. Kështu Shqipëria, në mënyrë të heshtur nga ajo “Rilindja që propogandoi Edi Rama në shtator do të kaloi pa u vënë re në ringjallijen e sistemit diktatorial parti shtet”, atë atij sistemi që patën mbajtur ata për për 50 vjet në pushtet……

Zoti Ambasador Withers, të mos harroni se :”Uashingtoni dhe liderët europianë perëndimorë kishin vënë si detyrë dhe kërkuan në Shqipëri vetëm zgjedhje, të lira dhe të ndershme, zgjedhje demokratike dhe të pa kontestuara, të cilat ashtu vërtet u mbajtën si premtoi qeveria dhe Kryeministri Berisha, nën patronazhin e Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë, si mjet për rivendosjen e qetësisë dhe për të treguar se edhe mbas 22 vjetë demokracia funksionon , por asnjëherë nuk u shkoi ndermend se, tani kemi vetem një forcë politike në Shqipëri – parti pushtetin- që do të udhëheqi si në kohën e Enver Hoxhës .”

Prejardhja e emrit Shqiptar

July 2, 2013 by dgreca

– Komenti im për studimin etimologjik të Aristotel Micit /

Shkruan: Vedat Shehu/

Ndjej obligim për të thënë dy fjalë vetëm për të vërtetën shkencore të kriterit etimologjik të fjalëformimit që, në menyrë të padiskutueshme, përfshin edhe origjinën e fjalës së përbër “shqip-tar”, të paraqitur në monografinë e posaÇme të autor Micit. Njëkohesisht nënvizoj vlerat shkencore për lartsimin e historisë së Kombit që dalin në këtë monografi të zhvilluar mbi një kriter te vullnetit të mirë. Ky vullnet i mirë ka për bosht rrenjën e fjalës “Shqip” si ndajfolje dhe prapashtesave “-e”, “-onjë” dhe “-tar” . “-ëri”, te cilat formojnë emërat e prejardhur: “shqipe”, “shqiponjë”, “shqiptar” dhe “Shqipëri”. Qendrimi i autorit Aristotel Mici ndaj kësaj etimologjije qëndron në atë që zanafilla e këtyre fjalëve ështe fjala “shqiponjë”, më saktë sinonimi “shqipe”. Këtej, na thot ai, e ka prejarrdhjen e folmia “shqip”. Këtë e demonstron me simbolin e stërlashtë të shqiponjës që argumentohet se e kanë trashguar para-Ilirët, Ilirët dhe pasardhesit, Arberit dhe Shqiptarët.

Në shtjellimin e fakteve histrorike, autor Mici nuk ka gjetur dokumenta për atë se si e kanë quajtur të parët tanë shqiponjën dhe të folurën e tyre shqipen. Këto, sigurisht, janë dy fjalë antonime: shqipe = gjuha shqipe dhe shqipe = shqiponjë, shkabë. Çështja, objektivisht shtrohet kështu: (1)është rastisje (koncidencë), apo (2) është stimuluar nga arbërit nëpërmjet njërës prej këtyre dy mënyrave probable: (a)ndoshta arberit, emërin e shpendit, do t’ia kenë venë gjuhës së tyre dhe po nga ky emër do të kenë nxjerrë identitetin e ri “shqiptar” dhe shqipëri, duke e lënë identitetin e vjetër arbër dhe arbëri ( r => l ; ër => an = alban Albani) për të marrë atë shqiptar dhe shqipëri; apo (b) ndoshta arbërit, krenare për veten dhe gjuhën e tyre dhe trimëritë e Skenderbeut për liri dhe dinjitet të shqiptarëve, dhe bashkim të principatave shqiptare (Arbërore) i vune, simbolit të flamurit të Skënderbeut, emërin e gjuhës tyre “shqipe’ që rrjedh nga e folura “shqip”. Këtu mund të përqëndrohen variantet e diskutimeve dhe jo me mohimin e fjalës rrenjë “shqip”, si cilësi e të folurës së shqiptarëve. Për të mbrojtur të vërtetën shkencore, vendosa të argumentoj rrenjën “shqip” të fjales “shqiptar”, prandaj po komentoj një e nga një pikat e shtjelluara në monografine e autorit, si më poshtë:

Nga autori theksohet se:

– nuk mund te quhet e bazuar idea e studiusve të filologjisë se fjala “shqiptar” vjen nga trajta ndajfoljore “shqip”., sepse edhe Demiraj shpreh mendimin se “etimologjia e fjalës “shqip” mbetet për t`u diskutuar”; ;

– Të 31 Mbështetësit e rrenjës “shqip” mendojnë se kjo ndajfolje (shqip)ka kuptim leksikor gati të njëjtë me ndajfoljet: qartë, hapur, troç, dhe e ilustrojne me shprehjen: M’a tha shqip = M’a the hapur, qartë, troç, nbsp;

– Për prejardhjen e etnonimit “shqiptar” nuk mund të merret nje ndajfolje, siç është fjala “shqip”, për faktin e kontradiktave gjuhësore që ngërthen vetë kjo. Në vijim studjuesi Mici argumenton përsene e mosmarrjes parasysh së kesaj ndajfoljeje për rrenjë. Le të ballafaqohemi në vijim.

Së pari:

Zoti Mici: trajta ndajfoljore “shqip”, e cila zëvendëson ndajfoljen “arbërisht” nuk e merr dot prapashtesën fjalëformuese “-isht”. Me një fjalë, nuk themi dot “shqip-isht”, sikurse shkruhet edhe thuhet natyrshëm: arbën –isht, gegënisht, gegërisht, toskërisht, labërisht, italisht, spanjisht, rumanisht, sërbisht.

Vrejtja ime: Prapashtesa –isht, si rregull. i kthen mbiemerat qe percaktojnë etninë në ndajfolje për të shprehur menyrën e të folurit të tij, ndërsa kur emëri i vëndit të banorit mbaron me “i” të theksuar, atëhere shtohet vetem “-sht” për të shprehur menyrën e të folurit të tij. Keshtu kemi: rus – Rusi – rusisht; gjerman, gjermani, gjermanisht, grek, greqi – greqisht; frëng – frëngjisht , ital – italisht. Sigurish behen edhe perjashtime që i imponohen gjuhës për arsye të mbeturinave më të hershme ne gjuhe apo edhe nga natyra e fjalës që shpreh etninë e vendit si Spanjë – spanjoll – spanjisht; Norvegji –norvegjez – norvegjisht. Por “-isht” tregon menyre veprimi duke iu bashkangjitur emrave ne raste të tilla: trimëri – trimerisht, ndershmëri – ndershmerisht. Rrjedhimisht, cilësisë së të qënurit shqiptar do t’i thoshnim shqiptari dhe menyrës se veprimit te tij do t’i thoshnim “shqiptarisht”. Së fundi po qe se do te nxirrej menyra e të folurit të shqiptarit nga të qenurit shqiptar duhej, sipas rregullit gjuhesor te thuhej “shqiptarisht” => “flasim shqiptarisht” . Diçka e tille është jashte natyrës të të folurit “shqip”, ”qartë”, “kuptueshëm”. Konkluzion absolut: fjala “shqip” eshte fjalë rrenjë. Megjithate nuk mund të mbetem pa vazhduar me sugjerime ne pikat qe vijnë.

Së dyti:

Zoti Mici: si ndajfolje mënyre trajta “shqip” nuk ka si ta tërheqe prapashtesën fjalëformuese “-tar”, që të formojë emrin e kombit. Asnjë ndajfolje mënyre nuk e ka këtë prirje, a po mundësi gramatikore. Fjala vjen, nuk mund të vemë pas ndajfoljes “mirë” këtë prapashtesë dhe të formojmë fjalën e paqenë “mirëtar”, a po me ndajfoljen “keq” të formojmë një fjale tjetër të paqënë “keqëtar”. Po as ndajfoljet e grupit të njëjtë nga ana e kuptimit leksikor si (hapur, troç, qartë) nuk e kanë këtë veti, as ato nuk mund të formojnë emra të paqenë si: “hapur-tar, troç-tar, qartë-tar. .. nje ndajfoljeje siç është fjala “shqip”, “troç”, qartë” , “keq” , etj., nuk mund t’i bashkangjisim nje prapashtese “tar” . Atehere si ta shpjegojmë që ndajfolja “shqip”, edhe pse ndajfolje mënyre, e paska këtë përjashtim?

Përgjigja ime: E shpiegoj unë; (1) me faktin që prapashtesa e një ndajfolje mënyre nuk është dhe nuk mund të jetë një e vetme e standardizuar. Çdo prapashtese vihet në përputhje me drejtimin që i jepet fjalës së re të përbëre dhe në se e lejon struktura e gjuhës në fazën e zhvillimit të vet. Shumë parashtesa dhe prapashtesa që ne i kemi sot në gjuhë, shpesh pa i kuptuar, nuk mund t’ua bashkangjisim fjalëve të tjera në strukturën e sotme të shqipes [shembull klasik ditët e javës janë formuar me nyjën e perparme “E”, e pakuptueshme perse nuk janë formuar edhe muajt e vitit me nyje të përparme. Sot do të dukej absurde që të mendohej formimi i muajve në këtë mënyrë. Nuk është vendi për më shumë shëmbuj). (2) Është fakt i pamohushëm që, u bashkuan rreth një ideje për të formuar një njësi kombëtare administrative autonome dhe mandej shtet më vete, ata që flsnin dhe shkruanin shqip dhe u konsoliduan si shqip-folës të një gjaku (geni); për bashkim gjetën simbol flamurin dhe veprën e Skënderbeut me Lidhjen e Lezhës (1444) në luftë për identitet kombetar dhe bashkim principatash. Nuk doli flamuri me shqiponjën pastaj gjuha shqipe për të na bashkuar. (3) E folura shqip është një cilësi që ka grupuar një etni pa kufij administrativë brenda perandorish disa-etnike. Dihet, në gjuhë, fjalët evoluojnë dhe shpesh edhe me hop, jashtë rregullave përkatëse. Kështu të folurit shqip, kuptueshem, qartë apo qartësisht, mori tipare cilesori tregonte cilësinë e atyre qe kuptoheshin me njeri tjetrin nepermjet te folures qartë apo qartësisht. Rrjedhimisht fjala shqip, përveç se ishte ndajfolje, mori tiparet e cilësorit dhe u bë kështu edhe mbiemër edhe emër. Sic mund të bëhen disa ndajfolje cilësor(mbiemera), emëra dhe folje. Pra nuk është aspak e papranueshme që ata që e kishin cilësi te folurën shqip të quheshin sipas kësaj cilësie “shqiptar” (për analogji të larmisë së mbrapashtesave; shqip nuk merr dot “-si”, por qartë e merre se bëhet mbiemër i qartë => qartësi => qartësoj => qartësim). (4) Pretendimi se prapashtesa fjalëformuese “- tar” s’mund t’i bashkangjitet një ndajfoljeje, sepse shkon rregullisht pas temave emërore për të krijuar emra veprimi, apo emra dallues p.sh.: lajm-(ë)tar, guxim-tar, këngë-tar, udhë-tar, trëg-tar, hark-tar, shqytë-tar, pishë-tar , kryq-tar, flamur-tar, është shumë i kufizuar dhe nuk mund të vlej si rregull përjashtimi për perdorimin e prapashtesës “-tar” edhe ne raste të tjera të vecanta. Edhe nje folje mund të marr këtë prapashtesë, p.sh., pres-tar, vras-tar. Një shembull etimologjik që nxjerr në pah se si ndajfolja kthehet në emër dhe mandej merre prapashtesë “-tar” është fjala rrenjë “treg” e fjalës “tregtar”. Rrënja “treg” fillimisht ka qenë ndajfolje e përdorur në formën “dal treg” (“g” ne fund të fjalës shpesh shqiptohet si “k”) , me kuptimin të dalësh dukshëm, për t’u dukur. Këtej del edhe kuptimi “nxjerr treg”, nxjerrje për t’u dukur, për t’u treguar. Këtej përdoret edhe si emër “nxjerr në treg”, dmth si “tregtar”. Në raste të tjera ndajfolja nuk mund të përdoret direkt si emër për të marrë prapashtesën “-tar” por kthehet në emër me nje parashtesë, mandej merr “-tar”; përpara – përparim –perparimtar. Mandej një ndajfolje mund, sipas natyrës dhe funksionit qe luan, në se nuk merr prapashtesë “-tar” mund te marre prapashtesa të tjera sipas cilësisë që merre fjala e re. Kështu, për rrjedhojë të kësaj cilësie që trashgojnë disa ndajfolje prej perdorimit, mund të paraqiten edhe si emëra për të krijuar emëra të tjerë me prapashtesë përfshirë dhe prapashtesën “-tar” del e qartë se rrenja e etnonimit “shqiptar” është e folmja “shqip” si cilësor i grupimit tonë kombëtar.

Së treti:

Zoti Mici: duke qenë ndajfolje mënyre, trajta “shqip” nuk merr dot normalisht prapashtesën ose (shtesën) “ -ëri” dhe të emërtojë atdheun me emrin e ri “Shqipëri” . Gramatikisht asnjë ndajfolje mënyre nuk e ka këtë mundësi. As trajtat ndajfoljore të njëjta nga ana e kuptimit leksikor me trajtën “shqip” si qartë, hapur , troç nuk e kanë këtë mundësi fjalëformuese; nuk mund të thuhet “hapur-ëri”, ”troç-ëri”. Po njëkohësisht, e ritheksojmë se kjo prapashtesë “-ëri” u shkon aq natyrshëm temave emërore si arbër, toskë, gegë, lab, çam, lunxh për të krijuar emra vendesh si përshembull Arb-ëri, Tosk-ëri, Geg-ëri, Lab-ëri, Çam-ëri, Lunxh-ëri, po kështu, atehere, edhe nga tema emërore “shqipe”del natyrëshëm toponim Shqip-ëri.

Përgjigja ime : Në këtë shpiegim të Zotit Mici, nuk merret parasysh fare që “shqip” tregon mënyrën e te folurit të shqiptareve, duke i shtuar “e”-në, bëhet mbiemër dhe emër njëkohesisht, dmth “gjuha shqipe” shkurt “shqipe”. Apo në trajtën e shquar “shqipja”; “shqipja letrare “shqipja e arberesheve”, etj. Vetëkuptohet që emëri “shqipe” tregon gjihën e shqiptarëv dhe jo shqiponjën e shqiptarëve. Në fakt, dihet fare mirë se quajtja e shqiponjës “shqipe” del në skenë të përpjekjeve kombetare si si fjalë letrare për të lidhur lëvizjen kombetare me simbolin e flamurit kombëtar, shqiponjën dykrenare. Për më tepër edhe fjala “shqiponjë” është, po ashtu fjalë letrare për të lidhur shqiptarësinë me simbolin e “shkabës” së flamurit. Një zgjedhje shumë domethënëse dhe e lavdërueshme. Por nuk mund të mohohet se “shqiponjës, para levizjes se Rilindjes kombetare i ështe thenë “shkabë”. Se kur shqiptaret i kane ngjtur emrin “shkabës emrin “shqiponjë” nuk mund te datohet. Por kjo eshte berë me kuptimin e krenarisë të të qënurit shqiptar dhe s’ka lidhje fare me “shqipen”, “gjuhë shqipe”.

Se katërti:

Zoti Mici: trajta ndajfoljore “shqip” ka edhe një “mangësi” nga ana historike për të qenë fjala burimore për etnonimin “shqiptar”. Kjo fjalë nuk figuron në Fjalorin e Frang Bardhit (1635)…., ndër kohë që emrin e shpendit “shqipe”, ose “shqype” e gjejmë jo vetëm tek F. Bardhi, po tek të gjithë autorët e vjetër, qysh nga Buzuku më 1555.

Vrejtja ime: Emëri “shqiptar”, është e natyrshme qe s’gjendet tek Bardhi, sepse shqiptareve iu mungonte kohezioni i gjuhës së shkruar, në një libër me shkrime të shenjta mesjetare, sikurse e kishin fqinjët, mandej u mungonte vazhdimesia e Lidhjes së Lezhës, edhe me ndonje prijës prej ndonje shtepie fisnike (Dinastie Shqiptare). Në atë periudhë autoritet kishte gjuha e shkruar dhe, ata qe shkruanin në atë kohë shqiparëve u thoshin “alban” plus ndonjë prapashtesë. E sipas fjalës alban emërtonin gjuhën e shqiptarëve. Fjalori i Bardhit, nga ana gjuhësore është prej fjalësh latine dhe, për këtë studjuesi Mici, nuk na thotë në se fjala arbër është perkthim nga latinishtia i fjalës alban dhe, në vijim, arbërisht do të jetë poashtu përkthim apo përshtatje nga latinishtja a gjuhës albane apo albaneze që i takon që gjuha e albanëve të quhet “albanisht”. Po ashtu nuk na thotë gje për rotacionin e germave n-r, dhe l-r; si dhe b-v. Ne bazë të ketyre zëvëndsimeve del qart se, që në lashtësi ka egzistuar “Arbana” dhe fisi “Arbanaj” (analogji = gjinaj, Nikaj)=> “Albanaj” që gjeografi grek e ka helenizuar ne “Albanoi” dhe këtej e kanë marre latinët e më tej: “Alban” – “albanez” dhe gjuhë arberisht apo “albane-ze”. Po këtej, nëpërmjet rrotacioneve kanë vazhduar deformimet në “alvanos”, arvan’“, “arvanit-is”, “arnaut”. Mandej, në se vërtetë fjala “shqype” tek Buzuku e më vonë i ka takuar inkluzivisht “shkabës” dhe ai dhe ata nuk e kane dit se flasin shqip, por arberisht, kjo, pikerisht mbetet për diskutim. Këtej del qart se ende në kohën e Buzukut e Bardhit, shprehja “fol shqip”, nuk kish kuptimin e shprehjes letrare “fol arberisht”= “fol albanisht” apo “fol epirotisht” – siç ishte gjuha fetare dhe zyrtare, latinishtja e Fjalorit Latinisht – Epirotisht.

Por për mua është e qartë se të folurit shqip është rrënjë e fjalës “shqipëri” dhe “shqiptar”

Për analogji unë po shtrihem edhe në gjuhe të tjera për të treguar, se si cilësia që përcakton të folurën bëhet emër i etnisë dhe, me prapashtesa, behet edhe emër i territorit të etnisë. .

Le të marrim fjalën gjermane “Doijç” [deutsch] që gjermanët i thonë gjuhës së tyre, dmth, gjermanisht. Për nga origjina e ka kuptimin popullorçe, gjuhë popullore që kuptohet qartë, krahasuar me penetrimin e latinishtes si gjuhë e kulturës, fesë, zyrtarizmit. Po mbase qysh gjermanët e hershëm, për t’u dalluar nga etnitë e tjera, ka mundësi t’i thoshnin njëri- tjetrit; “a flasim “doijç” me kuptimin gjuhen tone popullore (ngjashmërisht me “le të flasim shqip => le të flasim gjuhën tonë popullore). Sot, sigurisht e ka kuptimin gjermanisht dhe nga kjo ndajfolje formohen fjalët përkatëse (ngjashmerisht si nga fjala shqip): me prapashtesë “e” => Deutsche ka kuptim gjermanë –gjermanët, ndërsa [eine] Deutsche = gjermane [grua gjermane] dhe [ein] Deutscher = gjerman [burrë gjerman];

Po sllavet si i shihnin gjermanët qe nuk ua merrnin vesh fare gjuhën? – i shihnin si të belbër, si memec; sllavisht => njemië dhe gjermanin e quajtën belbëzues (apo memec), sllavisht => njemec, ndërsa vëndin e belbëzuesve (memecëve) e quajtën belbëzuesëri (apo Memecëri), sllavisht =>Njemecko.

Shëmbulli me gjermanishten tregon qarte gjerësinë e koncepteve që duhet te ketë një studjues që merrë persipër të gjejë prejardhje fjalësh që tërheqin vëmendjen mbarë-kombëtare.

Po disa banore malazese të ngelur në krahinën e Shkodrës, të gërshetuar në marredhënie me shqiptarët, si i drejtohen njëri tjetrit për të qenë më të përzemert ne bisedë? I thonë kështu “A flasim “nashke”, nashke nënkuptojnë gjuhën e tyre sllavishte, të ndryshme nga gjuha e mjedisit, e kulturës dhe zyrtarizmit që është shqipja.

Pra, shqiptarët, ne kushtet e dominimit të administratave te shteteve perandorake, me gjuhë të shkruar dhe me urdhëra qe ndalohet shqipja, ishin të detyruar të benin ceremonitë fetare dhe të komunikonin me administratat e huja, ne gjuhen qe s’e kishin të tyre. Në këto rrethana ata, për t’u kuptuar më mire e më përzëmërsisht me njëri tjetrin i thoshnin “Le te flasim shqip”, sepse gjuha e imponuar ishte e paqartë.

Konkluzioni: të qenurit e shqiptarëve autoktonë në trojet e tyre është e vërtetë e dokumentuar historikisht. Kjo e vërtetë nuk ka nevojë fare të vërtetohet me shqiponjën që është një emblemë edhe e kombeve apo shteteve të tjerë, siç është edhe emblema e një kafshe tjetër grabiqare e “Luanit”. Karakteristikë e deformimit të të vertetave shkencore është politikave agresive. E vërteta shkencore nuk ka nevojë për lavdi të sajuar, vetë e vërteta është lavdi prioritare dhe superiore. Shqipja, e foluara shqip është krenaria jonë që na bashkon rreth flamurit Kuq-e-Zi me emblemë shqiponjën. Si Luani për nje komb tjetër edhe shqiponja për ne Shqiptarët është një emblemë dhe s’ka të bëjë fare me evolucionin e kombit gjersa prijesi caktoi një emblemë. Flamuri eshte kuq-e-zi, shqiponja eshte bërë pjesë e flamurit si emblemë.

Mbretëresha Elizabeth II priti ambasadorin Shqiptar Mal Berisha

July 2, 2013 by dgreca

Ambasadori i RSH në Mbretërinë e Bashkuar, Z. Mal Berisha, paraqet Letrat Kredenciale tek Madhëria e Saj, Mbretëresha Elizabeth II/

Në një njoftim të saj ambasada e Republikës së Shqipërisë në Britaninë e Madhe dhe Irlandën e Veriut, thotë se ” Më datën 27 qershor 2013, në Londër, u zhvillua ceremonia e dorëzimit të Letrave Kredenciale të Ambasadorit të Jashtëzakonshëm dhe Fuqiplotë të Republikës së Shqipërisë në Britaninë e Madhe dhe Irlandën e Veriut, Sh.T. Z. Mal Berisha, Madhërisë së Saj, Mbretëreshës Elizabeth II.”

Sipas njoftimit zyrtar të kësaj ambasade por edhe dy të përditshmeve britanike The Times dhe Daily Telegraph, të cilat e kane pasqyruar këtë ngjarje në faqet e tyre rreth veprimtarisë së Pallatit Mbretëror, theksohet se :

Ambasadori Mal Berisha u prit ngrohtë dhe në mënyrë mjaft miqësore nga Mbretëresha Elizabeth II, në selinë e saj mbretërore, Buckingham Palace. Ambasadori u shoqërua për në takim nga Z. Charles Gray, Marshall i Trupit Diplomatik, të akredituar në Londër, përfaqësues i Mbretëreshës Elizabeth II. Ambasadori dhe stafi i ambasadës u morën nga selia e Ambasadës Shqiptare në një tur me karrocat mbretërore sipas ritualit të Mbretërisë dhe u përcollën nga Pallati Mbretëror tek ndërtesa ku u organizua edhe pritja për nder të kësaj ngjarjeje. I pranishëm në takimin me Mbretëreshën ishte Sir Simon Fraiser, Zv. Ministër dhe Kreu i Shërbimit Diplomatik në Foreign Office.

Në takim u bisedua mbi marrëdhëniet e shkëlqyera që ekzistojnë mes dy vendeve tona, bashkëpunimin e ngushtë në nivel dypalësh si dhe në aleanca të ngushta në nivel ndërkombëtar.

Ambasadori i Shqipërisë, Z. Mal Berisha i përcolli Madhërisë e Saj përshëndetjet më të ngrohta të Presidentit të Republikës së Shqipërisë, Sh.T Z. Bujar Nishani dhe e falenderoi për ndihmën që qeveria e Saj i ka dhënë Shqipërisë, për ndihmën e dhënë shqiptarëve në Ballkan dhe veçanërisht për ndihmën e dhënë për çlirimin e Kosovës si dhe emigrantëve shqiptarë në vendin e Saj të cilët janë pritur me aq bujari. Biseda u përqëndrua veçanërisht rreth marrëdhënieve shumëdimensionale historike, kulturore dhe ekonomike. Më pas u bisedua për zhvillimet demokratike dhe integrimin europian të Shqipërisë. Z. Berisha u shpreh se shtypi britanik ka qenë shumë pozitiv kur e ka vlerësuar Shqipërinë si vendi i fundit i pazbuluar në Europë.

Ambasadori Mal Berisha shoqërohej në këtë ceremoni nga stafi diplomatik i Ambasadës, për të cilin ishte rezervuar gjithashtu një takim i shkurtër kortezie me Mbretëreshën Elisabeth II.

Pas takimit me Mbretëreshën Elisabeth II, sipas traditës së Trupit Diplomatik në Londër, Ambasadori Mal Berisha dha një pritje vin d’honneur.Në pritje merrnin pjesë përfaqësues nga Protokolli i Mbretëreshës, Protokolli i Foreign Office, Drejtori për Zgjerimin e BE-së dhe Ballkanin perëndimor, Z. Owen Jenkins dhe diplomatë të tjerë nga Foreign Office që mbulojnë çështjet e integrimit në BE dhe çështjet e Ballkanit, ambasadorë të shumë vendeve mike, përfaqësues të trupit diplomatik në Londër, lordë dhe deputetë të Parlamentit Britanik, përfaqësues të pushtetit lokal në Londër, Presidenti dhe Kryetari i Shoqatës Anglo-Shqiptare, Z. Noel Malcolm dhe Z. Stephen Nash, përfaqësues të komunitetit shqiptar në Londër si dhe miq e dashamirës të Shqipërisë.

Zambakët e Borës

July 1, 2013 by dgreca

Me rastin e Eksodit Shqiptar – 2 Korrik, 1990/

Nga Mimoza Dajçi/

Bora lindi në internim, atë kohë i ati vuante dënimin në burg politik për agjitacion e propagandë kundër pushtetit popullor. Përveç nënës së saj ajo u rrit në duart dashamirëse e të ngrohta të nënave shqiptare që po kalonin pa drejtësisht kalvarin e egër komunist nëpër kasollet me baltë e kashtë. Kur e ëma shkonte për të punuar në fushë, për atë kujdeseshin gratë e gjyshet më të moshuara që jetonin pranë tyre. Bora ishte topolake e me syçka të gjelbërt. Flokë kafe në të kuqerremtë, e me disa quka të vogla në fytyrë. Ishte fëmijë e mbarë. Të gjithë e donin dhe e përkëdhelnin me dashamirësi, nganjëherë nuk kursenin edhe ndonjë dhuratë të vogël për atë.

Kur kthehej nëna e saj nga puna e lodhur e raskapitur deri në palcë, Bora i hidhej në krah gjithë gëzim e ashtu të përqafuara të dyja i zinte gjumi i natës. Kaluan ditë, muaj e vite, Bora u rrit, por të atin nuk e pa, e nuk e njohu kurrë. Ai vdiq nën një tynel në burg në minierë teksa nxirte krom. U shemb dheu e zuri brenda të atin e saj dhe dy ish të dënuar politik të tjerë.

Pranë kasolles së tyre në internim kishte hedhur rrënjë një zambak i bardhë, e sa vinte pranvera çelte ndonjë syth të ri. Bora i donte shumë lulet, shpesh i thoshte të ëmës: “Nënë, besoj këtë pranverë do të dalë babai nga burgu, dhe unë do ti pregatis një tufë me lule nga zambakët e bardhë”…dhe e ujiste lulen e saj çdo ditë, i hiqte barërat e këqia që të mos vyshkej.

***

Shqipëria po përjetonte krizën e thellë politike, sociale dhe ekonomike. Njerëzit “po hanin” politikisht njëri tjetrin, qoftë edhe pjesëtarin e familjes. Desh Zoti populli liridashës e paqedashës më 2 Korrik 1990 shpërtheu ambasadat e huaja e mijëra shqiptarë vërshuan drejt destinacionit të tyre. Situata ishte shumë e rëndë, veçanerisht në Ambasadën Gjermane. Pjesa tjetër e popullsisë, jashtë ambasadave përcillte me ankth të madh çdo ngjarje për fatin e tyre. Dikush kishte vëllanë, motrën, mbesën, shokun, apo të afërmin e familjes.

Ardhja e Sekretarit të Përgjithshëm të OKB në atë kohë Perez De Cuellar hapi dritën jeshile për ata, dha shpresën e lirisë. Ata ishin të lirë. Të gjithë u gëzuam për nisjen e tyre drejt botës së qytetëruar. Shpëtuan thamë. Çdo gjë e keqe mund ti ndodhte, bisha e kuqe nuk kishte besë. Jo vetëm diktatori Hoxha, por e gjithë qeveria e administrata shqiptare ishte indoktrinuar e kthyer në kanibal, e po vuanin nga skizofrenia Enveriane. Perez De Cuellar i uroj atyre fat e rrugë të mbarë drejt rrugës së lirisë. Dhe ashtu ndodhi vërtetë Trenat e Lirisë u nisën. Ata i dhanë lamtumirën Shqipërisë…

***

Bora sot është studente për drejtësi, kërkon drejtësi për të atin, vitet që kaluan në internim e për të gjithë atë plejadë të artë njerëzish që vuajti edhe për një kafshatë bukë, dituri e liri të ëndërruar. Ajo nuk është hakmarëse, por kërkon drejtësi për të gjithë, një jetë normale për të gjithë shqiptarët. Herë pas here shkon e takon nënën e saj në fshat. I blen ndonjë gjë të re për të veshur. E përqafon ashtu gjithë mall si dikur kur ishte fëmijë, dhe kurrë nuk haron ti sjellë një tufë me lule të freskëta.

Ndërsa të atit kërkon ti vendosë një kurorë me zambakë të bardhë mbi varr, por akoma nuk e di se ku ndodhen eshtrat e tij…

Qershor, 2013

NDERROI JETE NE NEW YORK ENVER SHASKA

June 30, 2013 by dgreca

NJOFTIM MORTOR-ENVER SHASKA NDERROI JETE NE NEW YORK

Me hidherim te madh morem njoftimin per vdekjen e njerit prej antikomunisteve me te vendosur, legalisteve me te denje, aktivisteve me te pa lodhur te ceshtjes shqiptare dhe mbi te gjitha fisnikut z. Enver Shaska.Ai ishte dhe nje vatran i perkushtuar.Njoftojme komunitetin shqiptar se sherbimet funerale do te zhvillohet sot, e diele, 30 qershor, nga ora 5pm-9:30pm ne Albanian Islamic Center ne adresen 7224 Myrtle Avenue Glandale, NY 11385. Per detaje rreth varrimit do t’ju njoftojme me vone.Me kete rast po ribotojme shkrimin e me poshtem, i cili eshet botuar se pari ne gazeten Illyria ne New York, Bota Sot, Gazeta 55 dhe Gazeta Standart dhe Gazeta Dielli online.

***

Enver Shaska, nacionalisti që u burgos nga fashizmi dhe u shpall kriminel nga Enver Hoxha

Kam lindur më 22 nëntor 1922. Ne jemi tërhequr në malësi të Shkodrës, në çetën e Sali Myftiut, aty u njoha edhe me Dr. Fuat Myftinë. Deri pak çaste para nisjes shpresonim se diçka do të ndodhte. Të gjithë prisnim një zbarkim të aleatëve, por shpejt e mësuam të vërtetën. U hap fjala se aleatët nuk do të zbarkonin dhe erdhi urdhri që gjithkush të shikojë për hesap të vet …

Nga Dalip GRECA *

Enver Shaskaj jetoi në Nju Jork. Ishe pjesëmarrës aktiv në veprimtaritë e Partisë së Legalitetit dhe në ato të Federatës Panshqiptare “Vatra”. Nacionalisti i vjetër nuk e harron çastin e dhimbshëm të ndarjes me atdheun. Kam lotuar, kam qarë, thotë kur u largova nga toka mëmë. Mbaj mend se qëndrova me shikim drejt atdheut, derisa më humbën nga sytë majat e maleve. E kam gjithçka para sysh, sikur ka ndodhur sot, thotë ai dhe fillon të shpalosë kujtesën: Kam ikur nga Shqipëria në nëntor të 1944-s, më 19 nëntor kam lënë Shkodrën, më 21 nëntor mbërritëm në Monopoli të Barit, Itali. Udhëtimi qe i vështirë, plot të papritura. U nisëm nga Tivari. Fillimisht qemë grumbulluar në Shkodër, kur pushteti i komunistëve ishte shtrirë në të gjithë Shqipërinë. Kam qenë vetë i pestë nga familja ime që donim të kaptonim detin. Kam pasur xhaxhanë, Sadik Shaskën, një xhaxha tjetër, Hakimin, vëllanë tim Tajarin, djalin e xhaxhait, Hekuranin. Ka qenë dhe një kushëri, që mbeti në Shqipëri e që quhej Filo Shaskaj. Atëherë isha 23 vjeç. Kam lindur më 22 nëntor 1922. Ne tërhequr në malësi të Shkodrës, në çetën e Sali Myftiut, aty u njoha edhe me dr. Fuat Myftinë. Deri pak çaste para nisjes shpresonim se diçka do të ndodhte. Të gjithë prisnim një zbarkim të aleatëve, por shpejt e mësuam të vërtetën. U hap fjala se aleatët nuk do të zbarkonin dhe erdhi urdhri që gjithkush të shikojë për hesap të vet. Mbaj mend erdhi Xhemal Najipi, Rrok Geraj e shumë të tjerë si dhe Llesh Marashi, kapiten Gjelosh Luli. Xhaxhanë tim e kisha lënë në një fshat, që s’më kujtohet emri tani. Përpara grumbullimit në Shkodër, vëllai me xhaxhanë tjetër ishin në Kavajë. Unë me djalin e xhaxhait ishim aty. Menjëherë u mblodhëm në Shkodër. Aty na erdhi lajmi se nisej një varkë drejt brigjeve italiane. Mësova se Ali Këlcyra dhe Kadri Cakrani kishin kërkuar xhaxhanë. Këtë gjë mbaj mend se ma pat thënë Agim Karagjozi (kryetari i tanishëm i Vatrës). Arsyeja e kërkimit ishte se ata kishin lënë tre vende në varkë. Xhaxhai tha se do më merrte mua dhe kushëririn tim Filon. Djali i tij, vëllai im dhe xhaxhai tjetër do të mbeteshin. Ne iu lutëm, u thamë se Hekurani është më i riu dhe më i vogli, s’mund të mbetej aty. Të gjithë iu lutëm që të merrte Hekuranin. Por ai ishte shumë i çuditshëm. U përgjigj prerazi: Këtë turp s’e bëj që të marr djalin tim dhe të të lë ty. Unë do të të marr ty! A besoni ju në ëndrra?, – më drejtohet Enver Shaskaj dhe kërkon të largojë regjistratorin e bisedës. – Ky djali i xhaxhait kishte parë një ëndërr atë natë sikur ngiste një makinë dhe kaptonte çdo hendek. Makina sikur ishte e ushtrisë amerikane. I thotë të atit në sabah se do të shkonte edhe ai. Po, bir i babait, po, do të vishë edhe ti. Mirëpo ai e mbante kot me shpresa. Kjo punë kishte marrë fund. Ne të tre do të iknim, vijon rrëfimin Enver Shaska, duke treguar detaje nga ikja pa kthim. Dolëm te fabrika e çimentos në Shkodër. Im vëlla i thotë djalit të xhaxhait, Hekuranit, që të shkonte dhe ai se ndoshta e shikonin të vogël dhe e merrnin. Kur zbresim te fabrika e çimentos në Shkodër, ky s’kish vend se njerëzit ishin caktuar më parë. Kushëriri im i tha të hipte në vendin e tij (kur është shkruar për të vuajtur) dhe u kthye për vete ai. Ishte shumë prekës çasti i ndarjes me dheun ku kishim lindur. Tërë jetën e kam ndjerë peshën atij dheu, dhe Shaska i mallëngjyer kujton momentin prekës. – Xhaxhai im tha që të merrnim ca dhe’ nga atdheu që, kur të vdiste, t’ia hidhnim në varr, donte dhe’ nga toka e Shqipërisë. Më ka mbetur peng edhe sot kur i thashë: Hajde, se katër-pesë muaj dhe do të kthehemi prapë, më shumë për ta shkëputur nga mallëngjimi, ia thashë ato fjalë. Por kur del bishti para sqeparit! Xhaxhai ma pret: Ku e di ti, more xhahil. Jo unë, plaku që s’kthehem, por as ju nuk do të ktheheni. Ai ishte shumë largpamës. Ikëm në Tivar. Prit për varkën e Shkodrës që të vinin këta, hiç. Në atë varkë do të hipte Mid’hat Frashëri, Sali Myftiu e shumë të tjerë. Më vonë e morëm vesh, këtyre u kish ngjarë një ngatërresë në Shkodër dhe varka s’po vinte. Ne shkojmë në Tivar. Atje gjejmë çetnikët, ca malazezë që kishin varkën e tyre për të kaptuar detin. Ne dhe Hamza Drini, Masar Pustina, Teki Xhindi, Dule Sevrani, Xhevat Kajllajxhiu, ishim të tërë aty. Nja 39 shqiptarë. Na pyetën ata, çetnikët malazezë: Po ju shqiptarët, ç’do të bëni? Do të presim varkën, u përgjigjëm ne. Nuk keni kohë. Nesër e zënë komunistët këtë vend. Hajdeni në varkën tonë. Hipëm në varkën e tyre, pasi paguam nga një napolon. Kur hipëm në varkë, Neshet Kolonja, që ka qenë oficer, pyeti xhaxhanë: Sadik, çfarë po mendon? Nuk besoj se do të na dalë për hajër. Arapit t’i zbardhet faqja s’ka bërë vaki! Si do të na lënë këta të shkojmë tek anglezët? Do të na mbysin. Do na venë ndonjë minë e do të na hedhin në det. Ne po qeshnim, s’kishim ç’bënim tjetër. Po më mirë të na hajë peshku, se të na zënë komunistët. Përballja me partizanët e marshallit Tito Surpriza na ishte ruajtur për në fund, kujton Enver Shaska. Kur afrohemi pranë Barit, në Monopoli, na u ofrua një pamje jo e zakontë. Fillimisht nuk po kuptonim gjë. Ç’të shihnim? Nja dhjetë vaporë të mbushur me ushtarë të Titos, me yllin e kuq. Ne qemë nja 40 shqiptarë, më shumë se ne qenë çetnikët malazezë. Ata, çetnikët filluan të grindeshin me titistë me yll të kuq. Të dyja palët ishim të armatosur. Filluan të shahen me njëri-tjetrin. Puna po shkonte keq e më keq. Të tërë qemë të armatosur. Mbaj mend se ka qenë një kolonel malazez, Mishkuviç, ia thoshin emrin. Ai qe në varkë me gjithë zonjën e tij. Dukej që ishte nga një familje e zgjedhur e këtë e tregonte pamja e tij dhe e zonjës së tij, veshja e tyre prej fisnikësh. Ai thirri Hamzanë dhe Masar Pustinën e i pyeti: Ç’do bëni ju shqiptarët nëse nuk na lënë të ikim këta me yll të kuq? Këta menjëherë ia kthyen: Luftë, ne të humbur jemi në duart e tyre… Jo, jo kaq shpejt përgjigjen. Shkoni e bisedoni njëri me tjetrin e më bini përgjigje, se ne kemi vendosur që do të vdesim duke luftuar. Ne, po të na kthejnë prapa, e dimë ç’do të na bëjnë. Do të vdesim në këtë varkë e nuk dorëzohemi. Edhe këta tanët i thanë se “do të bëjmë luftë e nuk dorëzohemi”. Vjen një oficer anglez me një qen për dore. Malazezët dhe çetnikët kishin një oficer që kishte qenë ministër me gjermanët dhe e fliste anglishten perfekt. Ai tha anglezëve: – Para se të hyjmë në dialog, kam dy fjalë për t’ju thënë ju anglezëve: Ne kemi ardhur tek ju, sepse ju nuk erdhët atje të na ndihmonit, por na braktisët. Erdhëm ne pra tek ju. Kush do të na marrë ne në dorëzim? Na merrni ju, apo na marrin këta, që na kanë vënë pushkën? Në qoftë se na marrin ata, ne me ata kemi bërë luftën atje e do ta bëjmë dhe këtu. Po na morët ju… Oficeri anglez na qetësoi tha se ata, partizanët e Titos, nuk kanë punë me juve, ju keni ardhur tek ne dhe ne do të merremi me këtë punë. – Jo, jo nuk e duam këtë përgjigje të shpejtë. Shkoni e pyesni. Vajti, u kthye e tha: S’kanë punë me ju, po ju do të dorëzoni armët, tani nuk do t’ju duhen më. Çarmatosja dhe dorëzimi i nagantit… Ky urdhër na çorientoi fare. Si të dorëzonim armët, që ishin vetë jeta jonë? Kjo ishte e tmerrshme, kjo ishte vdekja. Të gjithë u trembëm se kur paske një armë në dorë, s’ka burrëri më të mirë, por kur ta heqkan armën, s’ka gjë më të keqe për burrin duarthatë. E pret vdekjen e s’ke nga ja mban, s’di nga të vjen e s’di si ta përballësh. Një nga ata që ngulën këmbë që të japim armët ishte xhaxhai, Sadiku. Eh, xha Sadiku, ai ishte rritur me luftën. Edhe syrin në luftë e kishte humbur. Pa ta dëgjoje se sa i qetë argumentonte idenë e dorëzimit të armëve. Mbaj mend se u mblodhëm e diskutuam se si do t’i përgjigjeshim kërkesës për çarmatim. More djem. Në qoftë se këta kanë ndërmend të na dorëzojnë, edhe me armë kur të dalim atje, na dorëzojnë. Pse ju mendoni se ne do t’i mbajmë gjithnjë me vete armët? Do na i heqin atje. Ne erdhëm këtu për t’iu dorëzuar në besë atyre. Dhe ju mendoni se këta duhet të na vrasin, të na dorëzojnë? Por mos bëhemi ne shkaktarë. Jepini armët! Kështu na tha xha Sadiku, ish luftëtari i Pavarësisë, komandanti i Luftës së Vlorës, deputeti i Mbretit për 15 vjet. Kujton Enver Shaska: Unë kam pasur një revole, një nagant. E kisha peshqesh nga babai dhe ai e kish peshqesh nga i ati kur qe martuar. Se si m’u duk që ta dorëzoja. M’u kujtua amaneti i babait. Kur dola në çetë, ma pat dhënë si kujtim e më pat thënë: – Mbuloje mos të ta zërë vesa që të mos ndryshket. Ruajtësi sytë e ballit! Ndjeva dhimbje ta dorëzoja në ato çaste dhe e fsheha nën rroba. Më pa një vlonjat tjetër aty dhe i tha xhaxhait: Efendi, Enveri e ka fshehur revolen. Pa t’u nxeh xha Sadiku e m’u kthye: Ouu, dashke të më lidhësh mua për një revole. Bjere këtu! Ma mori…! Kështu u çarmatosëm. Më pas, Enver Shaska kujton jetën e vështirë nëpër kampe:-Ne ishim të palarë, pis, se vinim nga malet. Anglezët na dezinfektuan, na dhanë rrobe, na dhanë bukë. Të tjerët, erdhën më pas, lundruan me varkën e madhe dhe kaluan shumë peripeci. Mid’hat Beu, Hasan Dosti, Ali Këlcyra, Sali Myftiu, Selim Damani e të tjerët, i çuan në Grumo. Ai qe një kamp shumë i keq, i përbaltur, kushte shumë të vështira Me ta ishte dhe vëllai im, Tajari dhe xhaxhai, Hakimi. Të mbyste balta. Atje ishte dhe baba Rexhebi, i cili qe dervish në atë kohë. Ata ankoheshin për jetesë të vështirë: Vinte ai kapteri, serxhenti anglez, e i ngrinte në mes të natës. Kishit frikë se mund t’iu dorëzonit tek Enver Hoxha, pasi ai ishte aleat me anglezët, ishin fitimtarë, ndërsa ju ishit në krahun të humburve?, – e pyes Enverin. A, sikur, Enver Hoxha të kish bërë një çikë afri me këta, kishim frikë se do të na dorëzonin. Mirëpo ata nuk u afruan me këta për dorëzim. Një gjeneral anglez i ka thënë Ali Këlcyrës në Romë në shtëpinë e Mehdi Frashërit: “Ata paskan fatin e madh që plasi lufta me Greqinë, se ne kemi qenë gati t’ju dorëzonim, por Enver Hoxha nuk na e shkeli një çikë syrin”. “More djem, emigroni se nuk ka luftë!” Shumë nga nacionalistët e arratisur shpresonin se një ditë të afërt do të ktheheshin andej nga kishin ardhur. Shpresonin se pushteti i komunistëve do të binte nga dita në ditë. Por parashikimet qenë parashikime. Enveri qëndroi 50 vjet dhe ata, të ikurit mbetën larg të dashurve të tyre, larg mëmëdheut, për të cilin kishin luftuar duke shpresuar që ta lidhnin me perëndimin. Tregon Shaska: – Mbetëm nëpër kampe të Italisë, pesë vjet, duke pritur me shpresa të varura tek rastësia. Kishim një moral të fortë dhe thoshim çdo ditë se do të ktheheshim, jo sot po nesër. Kur Titoja kërkonte Triesten, vajtëm thashë. Kur u bë lufta me Greqinë, kur u bë lufta në Kore, në Vietnam, gjithnjë kemi qenë me shpresa. Mirëpo realiteti ishte ndryshe. Në kamp kishim dy veta, xhaxhanë tim dhe baba Rexhebin. Këta thoshin: “More djem! Emigroni se s’ka luftë. Pse do të bëhet luftë. Këta e bënë lopën Hise dhe e ndanë mes tyre. Kush mori shpatullën, kush mori kofshën. Çfarë humbi Rusia se u bë luftë? Çfarë humbi Amerika? Ikni, o djem se s’ka luftë”! Pastaj edhe këta nëpunësit anglezë e amerikanë vinin e na këshillonin: “Kush e ndjen veten të dobët, të kthehet, të kthehet se luftë s’ka. Kush nuk do të kthehet, le të emigrojë. Ne s’donim as të emigronim se u thoshim do bëhet lufta. Kështu vajti një kohë e gjatë nëpër kampe. Nëpër kampe zhvillonin aktivet partitë nacionaliste. Ishin partitë si Balli, Legaliteti, Blloku, që na kanë mbajtur gjallë shpirtin. Kur radio Tirana lexoi listën e “kriminelëve”! Biseda shkon prapë tek lufta kundër komunizmit, grumbullimi i nacionalistëve nëpër kampe, stërvitja e tyre për t’i hedhur në Shqipëri në luftë për rrëzimin e pushtetit të Enver Hoxhës. Shkuam në kompaninë 4000. Plot 90 veta jemi nisur nga Italia. Kur dëgjuam lajmin se ishim shpallë armiq të popullit! Na i dha emrat Radio-Tirana, si kriminelë të pushtetit popullor. Të kishim bërë krime, hajde de, por të të bëjnë kriminel pa bërë gjë? Radoi Tirana thoshte se kriminelët janë nisur në Gjermani nga anglo-amerikanët e duan të vrasin popullin, duan të bëjnë krime etj. Flas për veten time, një zog nuk e kam vrarë. Kur vajtëm në Gjermani, na çuan në disa baraka keq e mos më keq, afër Dakaos. Stërviteshim për të qenë të aftë për të zhvilluar veprime guerile. Të them të drejtën na ka mbajtur gjallë ideali, pa kur kujtoj kushtet e vështira, më dridhet mishtë. Ushqimi ishte për faqe të zezë. Pastaj na transferuan nga ai vend dhe na çuan në Mynchen. Aty ishte një depo e madhe që ne e ruanim, Vekterhof. Fjalët e paditura thoshin se aty kishte bombë atomike. Ato ishin depo që i kishin pasur gjermanët. Qëndruam atje 5 vjet. U bënë dërgimet e para në Shqipëri. Një grup andej, një grup këndej. Të shkretët shqiptarë! Pa ditur asgjë, se nuk kishim hipur kurrë në aeroplan, e jo të dinim të hidheshim me parashutë. Të pastërvitur.

***

Enver Shaska ka një album të tërë me fotografi që përjetojnë 5 vjetët e qëndrimit në Gjermani, në kompaninë 4000. Duke u ndalur në secilën prej tyre ai kujton miqtë që i mbetën nëpër malet e Shqipërisë e të tjerë që u çuan në plumb a në litar nga gjyqet e regjimit komunist. Në njërën fotografi ndalet gjatë dhe duket se përhumbet për pak çaste.

– Këtu jam me mikun tim, Din Lusha. Më tregon Shaska dhe qëndron gjatë me sy mbi foto.

– U vra në Shqipëri, – thotë. Më është dhimbsur shumë.

Pastaj tregon të tjerët: Ai është Isuf Dema, ai tjetri, Xhemal Laçi, ja Nuri Risilia, ky është Shaban Kruja, ai Kalem Sina nga kodrat e Lushnjës, Liman Kurti, ishin djem trima, që nuk u trembej syri.

Më pas tregon për Rexho dhe Haki Gabën, për Safet Likën, që u hodh me parashutë në zonën e Kavajës së bashku me Shërbet Leçinin.

Unë kam një shok që e vizitova para pak kohësh, Muço Hasani ia thonë emrin. Ishte me ne atje në kompaninë 4000. Më kujtohet kur e pyesnin oficerët:

– Ti, e ke përdorur parashutën ndonjëherë?

Ai qeshte dhe ia kthente përgjigjen fët e fët oficerit:

– Unë s’kam hipur asnjëherë në aeroplan, ti më thua a e ke përdorur parashutën! Nga do të hidhesha kur s’kisha hipur në aeroplan?

– Po si do të bësh?

– Ja do të mbyll sytë e do të hidhem.

Dhe u hodh i shkreti. Dhe si ai plot të tjerë. Pati nga ta që thyen këmbë e duar. Disa shpëtuan dhe luftuan, disa mundën të dilnin nga kurthet që i gjenin të ngritura sapo zbrisnin në Shqipëri, shumë edhe u vranë, disa u zunë, e iu bënë gjyqe nga komunistët. Ca i pushkatuan, ca i varën në litar. Kështu, gjithë ato ngjarje. Ne pritnim. Mirëpo, që kur u kap me kurth prej sigurimit Hamit Matjani, i cili u var në litar, puna ndryshoi. Ai telegrafisti që jepte informacionet, Tahir Prençi, ka qenë në kompaninë time. Ai kishte ardhur nga Greqia.

Ne, – thotë Shaska, – i ndiqnim me ankth ngjarjet. Shumë lajme mbërrinin në formë jehone a thashethemesh. Kështu p.sh. kishte nga ata që mendonin se Prençi qe njeri i komunistëve, por shumë nga ne nuk e besonim. P.sh., thuhej se parulla që na kishin dhënë, ishte e njohur.

Në bazë të një marrëveshjeje me amerikanët, në rast se kapeshim, duhet të kërkonim batanije dhe rripa oficerësh. Kjo kërkesë nënkuptonte se Sigurimi na kishte zënë. Prençi, me sa mësuam, këtë mesazh e ka dhënë, por ka kërkuar dhe dërgimin e Hamit Matjanit. Unë, – thotë Shaska, – kisha dëgjuar se Hamiti pati shkuar në Athinë dhe qe takuar me Nuri Plakën. I ka pasur thënë atij:

– Sepse po më vjen era kjo punë, kam një parandjenjë, por nuk them dot jo. Megjithatë unë do të shkoj. Po, në rast se të thonë edhe ty të vish, mos iu bind parullës së njohur. Parulla ime dhe jotja është kjo… dhe i kanë dhënë njëri-tjetrit një parullë që e dinin vetëm ata të dy. Pra morën një masë sigurimi sipas një marrëveshjeje miqsh, por që të dy nuk shpëtuan, njëri ra në kurthin e përgatitur nga Sigurimi shqiptar dhe KGB-ja ruse, siç dihet në mes ishte kryeagjenti i sovjetikëve, anglezi spiun, Kim Filb.

– Mos shko me parullën që do të të japë misioni, – e kishte porositur Hamiti mikun e vet, tek do të ndaheshin.

Janë ndarë me njëri-tjetrin. Hamitin e kapën në Shqipëri. Nuri Plakën e kërkuan me radio, gjoja sikur Hamiti e donte që të ishte atje. Ky, vetë i 7-i niset. Kur zbresin, si parullë sigurimi jep parullën e misionit e, siç zunë Hamitin, donin të zinin edhe Nuriun.

– Jo, jo, – thotë Nuri. Jo atë parullë, por parullën që kam lënë me Hamitin në Athinë, kur jemi ndarë herën e fundit.

Aty plasi pushka dhe u vranë shumë. Aty u vra dhe Nuri Plaka. Sa vinte dhe po keqësohej puna. U ftoh lufta. Ne ishim viktima të lojës së Filbit me të tjerë.

E pyes Enver Shaskën:

– Këto humbje të njëpasnjëshme, kurthet, ku binin shokët tuaj sapo shkelnin në Shqipëri, tek ju nuk krijonin dyshime?

– Së pari lojën nuk e komandonim ne. Së dyti, ishte ideali për të rrëzuar komunizmin që na mbante atje. Mirëpo e keqja ishte se ata që na komandonin, thoshin se dhe të vdekur ne do t’ju hedhim atje, që të ngrinin popullin kundër qeverisë. Në fakt kishte dhe ca gjëra që ne i shihnim se nuk shkonin.

– Çfarë, a mund të përmendni disa nga ato, që po i quani “gjëra që nuk shkonin?”

– Shpesh plasnin grindje. Ata kishin dhe mënyra të tjera e na ngatërronin me njëri-tjetrin. Nuk e di pse kam ende mendimin se ata donin, pa na mbanin të përçarë. Po të donin ata, ne as përçarje nuk do të kishim, por them se donin të na mbanin ashtu.

Nga Kanadaja në Amerikë, nga Parisi në Stamboll

Dështimet e njëpasnjëshme e bënë të pamundur vazhdimin e misionit. Shaska kujton se më 1955 u largua nga Gjermania. Jeta e emigrantit kalon në peripeci të tjera. Ai u vendos në Kanada, ku kaloi jo pak, por pesë vjet, sa ç’kishte kaluar në Gjermani, po aq dhe në Itali. Vetmia po e lodhte ndaj kërkoi një strehëz të re. I kërkoi ndihmë vëllait që kishte në Detroit, Tajarit. Ai nuk ia bëri fjalën dysh, ia përgatiti dokumentet dhe Enver Shaska e la Kanadanë. Kemi pasur mikun tonë Muhedin Haxhinë, djalin e Osman Haxhiut, që jetonte në Nju Jork. Muhedini ishte shumë njeri zotni me plot kuptimin e fjalës. Ai i thotë vëllait tim:

– Dërgoma Enverin këtu, se unë jam fare vetëm e s’kam njeri. Të motrën e Muhedinit e kishte grua xhaxhai im i vogël, Refati, e kështu kishim lidhje familjare me të.

– Po Refati, mbeti në Shqipëri?, – e pyes.

– Refati ka histori të gjatë, por po i bie shkurt. Ai qe arsimuar në Itali dhe e donte kulturën italiane, jo fashizmin. Kur kishte shkuar në Shqipëri në kohën e fashizmit dhe kur e kishin pyetur se ç’është fashizmi për ju, ai qe përgjigjur: Italianët e mirë nuk janë me fashizmin? Pasi mbaroi punë shkoi prapë në Itali, por s’kaloi shumë kohë dhe e arrestuan. E mësoi vonë arsyen: Ata miqtë, që e provokuan dhe që hiqeshin si antifashistë, e kishin spiunuar tek fashizmi. Gjyqin ia bënë në Shqipëri. Bëri 7 muaj burg i gjori.

– Të kthehemi tek tregimi juaj, kur e latë Detroitin?

– Vëllai më tha të shkoj tek Muhedini në Nju Jork dhe erdha. Kur erdha këtu, prapë e ndieja vetminë. Ende isha i vetëm, s’kisha krijuar familje. Muhedin efendiu m’u qep duke më thënë të martohesha. Unë kundërshtoja:

– Aman Muhedin efendi, miu s’ka vend për vete, ju thoni merr dhe kungullin për mbrapa. Ku të martohem?

– Familja ka kismet, – këmbënguli ai dhe pa pritur vendimin tim, nisi përgatitjet.

Ky mbante korrespondencë me Rexhep Radomirin, një oficer të Zogut që ishte në Stamboll, e i thotë se po të dërgoj një djalin e mikut tim aty e të interesohesh që t’i gjesh një vajzë të mirë shqiptare.

– Do të të ndihmoj, dërgoma, – thotë ai, – nise për në Stamboll.

Muhedini kishte të vëllanë në Paris. Ishte viti 1966. Shkova në Paris dhe e takova. Në Paris u takova dhe me djalin e Abaz Kupit, Petritin, dhe Galip Haxhiun, të dy, më morën për darkë.

U thashë:

– Mirë, unë do të vete në Stamboll, po nuk di asnjë fjalë turqisht.

Ata më shpjeguan rrugën që do të ndiqja në Stamboll. Petriti më tha që të mos bëhesha merak, po me të parë një ëmbëltore të futesha brenda dhe të flisja shqip. Filloi ky të tallej me mua, – mendova unë. Shkova në Stamboll, asnjë fjalë nuk kuptoja. Fjala e Petritit m’u kujtua dhe qëndrova para një ëmbëltoreje, pashë të zotin nga xhami dhe m’u duk fytyrë shqiptari. Mora një syltijash, u ngrita e pagova. I them atij dyqanxhiut:

– Mos je shqiptar? Ai praf, u ngrit në këmbë.

Aventura në Turqi ka zgjatur gjatë dhe Shaska përmes një humori të hollë tregon se si u end nëpër Stamboll dhe se si e refuzoi vajzën e parë që i rekomanduan, e më pas në çastet kur i ishte sosur durimi e do të merrte rrugën e kthimit, i ishte shfaqur në ëndërr, ku i ishte lutur: “Enver mos ik dhe për 5 ditë” dhe ngriti duart. U ngrita pak i nevrikosur dhe thashë me mend se do t’ia shpija në vend vëllait këtë fjalë e nuk do të nisesha. Do të rri edhe 5 ditë. Do ti, në ato pesë ditë e gjeta gruan. Këto janë gjëra që njeriu… pse thonë fat, rrisk. U martuam. Shkuam në ambasadën e Amerikës.

Po aventura përsëri nuk u sos aty. U deshën muaj që gruaja të vinte në Amerikë, dokumente, letra dhe Shaska tregon se si u kthye dhëndër pa nuse në Nju Jork. Pas ca kohësh nusja do të udhëtonte drejt Amerikës. Çifti Shaska ka dy fëmijë, një vajzë, që është detektive e policisë dhe djali që punon në Las Vegas.

Kur u ktheva në Vlorë, u thashë: Ja, unë jam ai “krimineli”…

E kthej bisedën përsëri tek akuza që i bënë Enver Shaskës, duke e shpallur armik dhe kriminel. Ai ma kthen me një herë: Të flas sinqerisht, nuk kam vrarë njeri. Po të tregoj një sekret: Kishim dalë në luftë më 1944 për të luftuar gjermanin që na kishte zaptuar vatrat. Koha dhe politika na vuri dhe përballë komunistëve. Nga nëna kishim një kushërirë që, rahmet i pastë shpirti, kur u nisëm për në çetë, na porositi: “Amani Enver, amani Tajar, mos vrisni njeri me duart tuaja!” Ne patëm fat të madh, se po të të vrasin, edhe do të vrasësh. Na u vra një djalë, që s’e kishim as vëlla, as xhaxha, as kushëri. Në luftë kishim luftuar sa kishim mundur, po njeri të kemi vrarë, të kemi dalë shahit për ta vrarë njeri, apo të kemi zhdukur njeri, ju jap fjalën e nderit, ju betohem, nuk e kemi bërë. Ua thashë dhe në Shqipëri. Ne të dy vëllezërve na kishte bërë Kadri Hazbiu kriminelë lufte. Çfarë krimineli lufte isha unë 22-23 vjeç djalë? Ku kisha marrë unë pjesë në ndonjë qeveri a në ndonjë komandë? Unë isha aq i ri, isha pas xhaxhait tim e s’kisha bërë ndonjë krim. Kur vajta në Vlorë, pas demokracisë, më 1993, më kishte vdekur një hallë. Kjo ishte vajtja ime e parë. Atje ishin shumë njerëz. Më thotë një njeri që e kishim edhe mik dhe e kam pasur edhe shok se kemi qenë bashkë në liceun e Korçës, Vendigjar Hamzaraj i thoshin. Ai, sa më pa mua, u ngrit në këmbë e më tha:

– Enver, si je e si shkon?

– Mirë, – i thashë unë. E kisha harruar se kishin kaluar 50 vjet.

Tha: – Më njeh mua?

– Jo! – ia kthej unë.

– Po unë, pse të njoh ty?

– Po ti e more vesh që erdha me këta të mitë këtu. Pastaj unë një jam, ju jeni shumë. Më tha:

– Unë jam Vendigjari. Ai kishte qenë edhe me komunistët, po më pas komunistët e futën në burg. Pra gjysma mi e gjysma zog. Tha:

– Qenke zbardhur fare. Kurse atij i kishin rënë fare flokët. Aty ka plasur një gaz.

– Po, – i thashë unë. Jam zbardhur, kurse ti nuk paske hiç.

Gjeta rastin më të volitshëm dhe ia plasa atyre atje:

– Si është e mundur të më bëni kriminel lufte, pa bërë asgjë? Ja tek jeni ju këtu. Më merrni e më shëtisni në të katër anët e Vlorës. Po doli një njeri që të më thotë se ti Enver Shaska më ke bërë këtë gjë, jo ju të huajt, por edhe të mitë të më pështyni, – u thashë.

Ata heshtnin. Veç më dëgjonin.

– Po kjo është poshtërsia më e madhe, që t’i ngarkosh një njeriu atë që s’e ka bërë kurrë, – shpërthen së brendshmi Enver Shaska dhe vazhdon rrëfimin:

Kur vajta në Vlorë, që nga Skela e te vëllai im, lart, isha me disa shokë e miq që donin të më përcillnin.

– Jo, jo, – u thashë. S’dua njeri të më përcjellë. S’kam vrarë njeri e s’i kam hak njeriu që të më zërë rrugën.

Ishte natë, tre sahatë pas mesnate. Kam ca dajo të mi në Gumenicë.

Vjen një djalë. Komunistët i kishin vrarë babanë atij. Ky më kërkon të shkoj atje në fshat se e kishte kërkesë nga vëllai i madh. Vëllai im dhe nipi i vëllait ma bëjnë me shenjë: Mos, se është rrezik andej.

– Po, nesër vij, – i thashë.

Vajtëm deri në Kotë e kaluam në Gumenicë. Më pritën si jo më mirë. S’më gjeti asgjë. Mirëpo një fshatar igumeniciot në Tiranë, kur i thashë se isha në Gumenicë, u habit e më tha:

– Si more vajte në Gumenicë!?

– Pse, more!? – i thashë. Unë s’kam bërë krime e s’kam vrarë njeri. S’kisha frikë prej njeriu që të më zinte rrugën.

– Ç’peng ka në zemër Enver Shaska.

– Kur kemi ikur nga Shqipëria, në atë kohë ishim në Tiranë. Familja jonë kishte ikur nga fshati në Vlorë e pastaj në Tiranë. Në Tiranë mbaj mend disa kujtime nga nëna e babai. Nënës, kur ajo deshi të na puthte, vëllai i madh i vuri dorën para fytyrës.

– Hiqe mendjen nga të mëdhenjtë, kije mendjen tek këta të vegjlit. Ajo i tha:

– Mos Tajar, se unë jam nënë.

Unë e lashë të më puthte. Babai im, xhaxhai tjetër, Hakimi, duke ikur i tha:

– Hakim! Keni shkuar me kokën lart, mos shkoni me duar lidhur e mos u dorëzoni.

Xhaxhai i tha: – Po këta? – për ne dy vëllezërit.

-Në qoftë se janë djemtë e mi, le të vriten, në qoftë se i ka zënë e ëma me ndonjë evgjit, le të dorëzohen.

Ky moment ishte i gushtit të 1944-ës dhe s’u pamë më. Për një natë kemi qenë në shtëpi. Ne do të iknim ku të na binte koka, po jo të dorëzoheshim. Që në gusht e deri më nëntor, nuk i pamë nënë e babë. Një natë i pamë. Fjalët e fundit të babës tim kanë qenë këto: “Vdisni e mos u dorëzoni!” Kemi shkuar me kokën lart dhe s’e mbaj mend më as nënën e as babën. Babi vdiq pas 2-3 vjetësh. Vdiqën njëri pas tjetrit, punë muajsh. Kur vdiqën, me anën e Kryqit të Kuq kemi marrë një letër nga një dhëndri ynë ku na thoshte se vdiq babai. Ky është peng, të vdesin e të mos i shohësh të shtrenjtit e tu.

– Kur keni shkuar për herë të fundit në Shqipëri?, – e pyes Shaskën.

-Pas ‘93-shit kam qenë dhe dy herë, më 1995 dhe më 1997. Më vdiq vëllai këtu dhe shkuam për ta varrosur atje. Gruaja e tij vdiq më 17 dhjetor të 1996-ës. Vetë vdiq më 26 janar të 1997-ës, për një muaj. Kur i vdiq e shoqja, vajtëm atje dhe djali i saj erdhi prej Shqipërisë, e mori dhe e çoi të ëmën në Shqipëri. Unë e kam marrë në shtëpinë time prej Detroitit. Ai vuante prej zemrës dhe doktori tha se po e çuat me aeroplan, do të vdesë. Unë i thashë të birit që kur ta shoh që bëhet keq, hajde ti. Ka ardhur i biri. Pasi ndenji një çikë me të, u ngrit.

– Tajar ku vete?

– Ja, more, – më tha, – po më thërret. E kishte fjalën për të shoqen. Ne pamë njëri-tjetrin. Mirëpo gjithnjë thoshte që ta varrosnim në Kocul, në fshat. Eh, vendlindja nuk të lëshon.

Legalist i përjetshëm

Shaskajt kanë qenë të lidhur me Mbretin, jo vetëm pse Sadiku qe deputet, por edhe më vonë ç’erdhën, i qëndruan besnik Mbretit. Enveri thotë se referendumi u fitua, por komunistët manipuluan. Edhe fqinjët nuk e deshën një fitore të tij, pasi atyre u vret veshët Shqipëria etnike. Grekët s’kishin interes. Bile në Dropull, Delvinë e në ato vende grekët kanë harxhuar shumë para që Leka të mos shkelte atje. ( Arkiv- Gusht 2008)