Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

ROBERTO BENIGNI I THURI HYMN ‘MË TË BUKURËS SË BOTËS’ – DHE SHQIPËRINË AKTUALE E KRAHASOI ME MESJETËN

by

Nga ELIDA BUÇPAPAJ*/

Në dhjetorin që shkoi ngjarje e vitit televiziv për Italinë ishte dalja e Roberto Benigni-it tek Rai UNO, kanali kryesor i televizionit publik. Roberto Benigni u shfaq përpara italianëve në kohë krize globale e cila ka përfshirë dhe vendin e tij për t’iu dhënë kurajo, jo me fjalë, por me arsye legjitime.

Po ta përkufizoja Benigni-in, thjesht do ta quaja Danteja i kohëve moderne të Italisë ose ndërgjegja kombëtare italiane. Ashtu si gjithnjë, rebel dhe antikonformist i gatshmëm për të shpallur çdo të vërtetë sado e hidhur qoftë, kur vendosen në balancë fatet e Italisë dhe italianët.

Roberto Benigni edhe kësaj here u tregua i gatshëm për ta shqiptuar në mënyrën më elegante dhe brilante të mundëshme të vërtetën, duke e transformuar atë në të bukur, pra në nocion të estetikës, etikës, sociologjisë dhe moralit njerëzor. Kush e dëgjon Roberto Benignin, i vjen të shpërthejë në të qeshura dhe në të qara njëkohshëm. Gjeni i kohës sonë! Produkt i kohës sonë! Larg egocentrizmit brutal, prej të cilit jemi aq shumë të neveritur.

Në daljen e tij të kësaj here, ai i thuri hymne, iu përul në gjunjë dhe iu fal jo Biblës, por asaj të cilën e quajti “Më të bukurën e Botës”- Kushtetutës së Italisë, krijuar prej statistëve më të mëdhenj të saj, të cilët e kanë shkruar atë me një përkushtim hyjnor, duke i dhënë çdo gërme frymë, dashuri e humanizëm, sepse ajo e shpallte çdo qytetar të Italisë sovran të fatit të vet. Kushtetuta e një vendi demokratik, e mbështetur në parimet universale, ngre në piedestal të drejtat e njeriut dhe njeriun. Zoti është krijues i njeriut, kushtetutat e vendeve demokratike i japin atij de jure, ato të drejta hyjnore që në mënyrë të barabartë na i ka dhënë Hyu.

Roberto Benigni, poet i improvizimeve, ka një raport shumë të veçantë me Komedinë Hyjnore dhe Danten. Të njëjtën afërsi ai e ka edhe me Kushtetutën e Italisë, të cilat i barazon me njëra tjetrën. Në njërën anë kulturën, në tjetrën të drejtën për të jetuar jetën në mënyrë të bukur, si tek „La Vita e bella“.

Ndofta Roberto Benigni beson – ose shumë nga italianët besojnë – dhe është plotësisht afërmendjes se sipas metempsikozës, shpirti i dantesk të ketë kaluar nga Poeti kombëtar i Italisë tek ai, sepse për ndryshe si mund të shpjegohet ky mishërim i të dyve– i Dantes dhe Benignit.

Në 2006 në Firence, Benigni mbajti një cikël kushtuar Komedisë Hyjnore, pastaj Benigni bëri një tur në Itali dhe më vonë në botë të titulluar Tutto Dante, që pastaj u shfaq në një show po nga RAI UNO më 2007. Ishte një spektakël i paparë, që tregonte pushtetin e artit dhe artistit të dimensioneve të tilla. Me mijëra kilometra larg distancë kohore nga plehrat që na ofrojnë TV sot, ku si në kohën e diktaturës kërkojnë të na i imponojnë “njerëzit e kulturës”, të cilët na ofrojnë vetëm akulturim dhe dekulturimin, duke shpërfytyruar e prishur shijen e artit të vërtetë.

Kësaj here, në fund të dhjetorit 2012, si një ngjarje për jetën kulturore të Italisë, Roberto Benigni në vend të Komedisë Hyjnore, krijuar nga Dante njëri prej etërve të gjuhës italiane, zgjodhi të sjellë Krijesën më të Bukur të etërve të Italisë Moderne dhe demokratike, të cilët i lanë si trashëgim italianëve brez pas brezi, dhuratën më të çmuar, e cila të krijon mundësi që ta jetosh jetën me dinjitet, në paqe dhe harmoni, duke punuar.

Paçka se një vit më parë në Itali u kremtua me popmpozitet 150 vjetori i unifikimit të Italisë, Roberto Benigni, arsyen për të jetuar të gjithë italianët bashkë si qytetarë të denjë të Europës, e gjen tek Kushtetuta e Italisë, e cila i bëri bashkë për ta shkruar të gjithë ata që, pavarësisht bindjeve politike, e deshën Italinë deri në pikë të fundit të rrahjes të zemrës së tyre. Krejt ndryshe nga klasa politike në Shqipëri.

Ata vinin nga kahe të ndryshme të politikës, midis tyre ishte Alcide de Gasperi dhe Palmiro Togliatti, ishte Benedetto Croce, ishte Aldo Moro, ishin djemtë dhe vajzat më të mirë të Italisë, të cilët pastaj iu lanë italianëve në trashëgiminë e tyre që ta gëzojnë “Gjënë më të bukur të Botës”.

Kushtetuta e Italisë, sipas Roberto Benignit është një kryevepër, sepse iu jep italianëve të drejtën legjitime ta jetojnë jetën ashtu si jep mundësi vetëm liria dhe një shtet demokratik, ku puna e gjithëseicilit nuk ushqen vetëm jetën, por edhe shpirtin.

Roberto Begnini në fluturimet e tij danteske rreth Kushtetutës të Italisë, bëri dallimin midis mjerimit që prodhon një regjim diktatorial dhe lumturisë njerëzore që është produkt i demokracisë; bëri dallimin midis regjimeve primitive komuniste dhe mundësive të pafund që të krijon shteti i së drejtës, ashtu si Kushtetuta e Italisë, e cila u krijon mundësi italianëve të bëhen me dije e punë njerëzit më të lumtur të botës, sepse njeriu i lirë është i bekuar nga Zoti, sepse njeriu në liri mund të krijojë mrekullinë vetë me duart dhe mendjen e tij, ndërkohë që mund të jetë njeriu më solidar i botës me ata që kanë më tepër nevojë. Dhe kështu zbukurohet bota, dhe kësisoj kurohen plagët e njerëzimit e të shoqërisë njerëzore.

Roberto Begnini, i cili fitoi Oskarin me “La vita e bella”, është ndërgjegja jo vetëm e elitës italiane, por edhe asaj europiane dhe botërore. Me fjalë të tjera është europianisti më elitar dhe ndërkohë aq i lidhur me njerëzit e thjeshtë, që shqetësohet për fatin e njeriut, kur bie në dorën të keqe, dhe i thur hymne Biblës të shtetit të së drejtës që nuk të lë të gabosh. Roberto Begnini e poetizoi Kushtetutën e Italisë si Biblën e Sovranit, që i bashkon të gjithë, dhe që nuk bën asnjë dallim dhe që nuk privilegjon askënd dhe që e shpëton shoqërinë nga korrupsioni dhe keqbërësit.

Kulmi i deklamacioneve të tij arriti kur bën paralelizma midis periudhës obskurantiste të Mesjetës me partinë e Umberto Bossit, i cili është larguar nga kreu u partisë prej skandaleve, arrogancës dhe pafytyrësisë. Le të kujtojmë se ky faqeziu, Umberto Bossi ishte nga të paktët që u takuan me Milosheviçin dhe iu kundërvu fushatës të NATO-s që do të ndalte genocidin dhe eksodin biblik të Shqiptarëve të Kosovës nga vendi i tyre.

Dhe ndërsa platea dhe telespektatorët ishin përfshirë në mrekullinë dhe fuqinë e artit benignian, ku tragjedinë dhe komedinë e ndajnë midis tyre vetëm një fije peri, papritmas Roberto Benigni, iu bie kambanave të alarmit për ne shqiptarët, kur teksa përshkruante mjerimin, primitivizmin dhe pashpirtësinë e politikanëve të mesjetës, kujtonte njëfarë Trota, që shpërdorte paratë publike dhe i mbytur në ves e korrupsion blente diplomën në Shqipërinë mesjetare! Trota është i biri i Umberto Bossit, ndërsa Shqipëria mesjetare që përshkruan Benigni është Shqipëria aktuale, që jetojmë ne të gjithë, por që është shumë larg asaj që të ofron një Kushtetutë si ajo e Italisë, ku çdo qytetar është Sovran i fateve të tij.

Në fakt, nuk ishte rastësi krahasimi i tij me Mesjetën. Roberto Begnini deshte të nënvizonte shkallën e lartë të rrezikut, sepse partia e Umberto Bossit është ajo që i kundërvihet Kushtetutës italiane dhe bashkimit të Italisë. Roberto Begnini ka neverinë më të madhe për ta, të cilën e nxjerr edhe më në pah kur i përball me Etërit e Kushtetutës, të cilët pastaj i krahasoi me personazhet e Woodstokut! Këtu ishte një kulm tjetër Benignan, ndofta më i bukuri, kur etërit e Kushtetutës i krahason me John Lennon, dhe fjalët dhe nenet e Kushtetutës me fjalët dhe vargjet e “Imagine”, me „I’m a dreamer, but I’m not the only one I hope some day you’ll join us / And the world will live as one“ –„Unë jam një ëndërrimtar dhe nuk jam i vetmi dhe shpresoj se një ditë ju do të bashkoheni me ne dhe botën do ta jetojmë si të jetë një“ – pa ndarje, pa kufij. Prandaj, sipas Robertos, është gjëja më e bukur e botës Kushtetuta e Italisë, sepse krijon mundësi që çdo qytetar ta jetojë në botën e lirë dhe pa kufij, në botën pa armë, pa luftë dhe me paqe. Në mënyrë hiperbolike, Benigni doli me deduksionin se fjalët e Imagine janë krijuar tridhjetë më parë nga koha kur e krijoi John Lennon, nga Etërit e Italisë, paçka se mbajnë stilin e John Lennon, Jim Morrison apo të Jimmy Hendrix. Duhet të shkohet deri aty, fluturoi me imagjinatën e tij poetike Roberto Benigni, sa t’i kërkohet e drejta e autorëve Oko Onës, se tekstin e Imagine e kanë shkruar Alcide de Gasperi e Palmiro Togliati, etërit e„gjësë më të bukur të botës“.

*Falenderojme gazetaren Elida Bucpapaj per bashkepunim me Diellin.

VEPRA E Z. ENVER MEMISHAJ – LEPENICA « MAJOR AHMET LEPENICA … « KONTRIBUT I RËNDËSISHËM NË STUDIMET E HISTORIOGRAFISË SHQIPTARE.

by

Nga Prof. Dr. Uran Asllani/

 Ministria e Mbrojtjes, Qendra e Kulturës, Medias dhe Botimeve të Mbrojtjes, në bashkëpunim me Drejtorinë e Bashkëpunimit Civil Ushtarak, Akademinë e Shkencave  të Republikës së Shqipërisë  dhe Klubin e shkrimtarëve “Petro Marko”  Vlorë, organizuan më 27 dhjetor 2012  pronovimin e librit:

“Major Ahmet Lepenica, Komandant i Përgjithshëm i Trupave Kombëtare në Luftën e Vlorës, 1920” të autorit Enver Memishaj – Lepenica.

Referatin mbi rëndësinë e kësaj vepre e mbajti Prof. Dr. Uran Asllani.

*     *     *

 Librin e fundit,  të dymbëdhjetin të botuar prej tij, të z. Enver Memishaj e quajta një monografi shumë serioze, e trajtes klasike, me nje vëllim të madh faktesh e dokumentesh.Me këtë vepër Enver Memisha e rendit vehten në rra-dhën e historianëve seriozë, jo konformist, aspak i doktrinuar, megjithë vitet e vështira të rinisë së tij.

Ky ndoshta do të ishte aspekti formal i vleresimit të kësaj vepre. Po le ti hyjmë pak më në themel analizës së kësaj monografie. Autori vlonjat gjatë gjithë veprimtarisë të gjatë të tij, ka pasur si moto të tij sentencën e Orazio romak “ Sapere aude” që do të thote të keshë kurajon dhe dëshirën për të mësuar. Ndaj gjithë vepra e tij është ndërthurur me hulumtimet e tija të pandërprera për të nxjerr në shesh të vërtetat historike të hidhura apo të embla qofshin, të varrosura nga periudha e gjate e regjimit komunist.

Ahmed Lepenica ishte një nga ata personalitetet të historisë kombëtare për të cilin flitej dhe shkruhej shumë pak dhe aspak drejt historikisht. Në se kjo dukuri kishte ndodhur në vitet e errta të obskurantizmit komunisto bollshevik ishte e justifikuar, por si shpjegohet që mbas dy dhjetë vjeçarësh liri demokratike, mendimi dhe shprehjeje, emri, jeta dhe vepra e major Ahmet Lepenicës  nuk pati të drejtën historike, shoqërore, politike të pasqyrohej në Fjalorin Enciklopedik Shqiptar, botimi i Akademise se Shkencave, viti 2009  Në një kohë që në ato tre vellimi janë të përshkruara jeta e veprat e poetëve të rinj, të pothuaj të gjithë artistëve, të njohur apo të panjohur publikisht, të inxhinjerave dhe pothuaj që të gjithë pedagogëve dhe profesorave të universiteteve shqiptare.

Sipas meje kjo dukuri ka një shpjegim kompleks:

Së pari me një qëndrim konseguent klasor të atyre 11 historianeve të Instituteve komuniste që janë ende në përbërjen e komisioneve të Fjalorit Enciklopedik, por edhe të vetë Akademisë së Shkencave.

Së dyti në “njohjen” që do të thotë mos-njohjen e historisë së vërtetë të kombit, nga mos dashja për ta mësuar realisht atë, që nuk kishte qenë në sinkron  me atë çka ua kishte mësuar dhe lejuar partia e tyre..

Së treti në një qëndrim të një kolegjialiteti të sëmure reciprok të intelektualëve universitarë shqiptarë.

          Ky qendrim antishkencor vihet re dhe në tekstin zyrtar të Historise së Kombit Shqiptar, ku për periudhen 1913-1920, mungojnë emrat e shumë personazheve historik me rëndesi të madhe kombëtare dhe në vend të tyre shkruhet për lëvizjet fshatare dhe punëtore, për grupet komuniste që realisht kanë qenë pjellë e fantazisë ideologjike klasore.

Këtë mangësi historike, për zonën e Vlorës, vepër pas vepre, po perpiqet ta evidentojë sakt dhe ta plotësojë autori Enver Memisha- Lepenica.

Për Luftën e Vlorës dhe veprimet e qeverisë provizore janë shkruar edhe më parë libra, por në to, për të mos bërë “gabime politike’ përmendeshin disa dhjetra emra kurdoherë rrethqark salariotit Selam Musajit.

Por realiteti kishte qene krejtesisht i kundërt. Këtë realitet me një konseguencë prudente shkencore na evidenton vepra e Enver Memishajt. Në librin e tij ky autor përmend, ndërthur dhe i vë në një veprimtari intensive historike 696 emra personash dhe personalitetesh, kryesisht nga Labëria, por edhe, me tej nga Shkodra, Malesia e Madhe, Kosova etj.

Dhe më e rëndesishmja e kësaj evidence është fakti se për shumë hulumtues historik, midis të cilëve edhe unë, mbi 390 emra luftëtarësh dhe veprimtarësh të atyre viteve janë të panjohur. Ata po përmenden dhe po nderohen vetëm tani me kete liber.

Natyrisht ky është një kontribut mâdhor, të cilin hartueset e ardheshem te Enciklopedise se Vlores do t`ia dinë shumë për nder studjuesit Enver Lepenicës.

Tani te shohim per disa tregues të tjerë vlerësimi të kësaj vepre që analizojmë:

Vepra është historia e zhvillimeve të ashpëra dhe të egra politike të Vlorës, ku pa dyshim pjesa më interesante është historia e viteve 1908-1920. Autori duke ndjekur ligjet e historisë, qëndrimet objektive ndaj ngjarjeve dhe personaliteteve, renditja e materialit sipas kritereve kronologjike edhe mbi të gjitha veshtrimi i personalitetit të figurave historike nga kanë dalë dhe tokës që i ka lindur, ka arritur të japë një vepër të mirëfillt historike.

Libri është një vëllim prej tre pjesësh, pjesa e parë e te cilit permbledh 7 kapituj të cilët përbejnë edhe zemrën e veprës. Kjo ndarje në pjesë, kapituj dhe nënkapituj e bën librin edhe më tërheqes, të leht për tu lexuar dhe kuptuar.

Megjith zhdukjen e shumë dokumentave dhe materia-leve, ky libër është një shembull, që na tregon se kur njeriu udhëhiqet nga një mision i lartë atdhetar, si ai që i ka vënë vetes Enver Memishaj, nuk ka pengesë e vështiresi që të mos kapërcehet.

Vepra e po na sillet për promovim, në kuadrin e 100 vjetorit te pavaresise, është nga ato monografi që hedhin dritë mbi historinë e vërtetë te Shqiperise, që ndriçojne skutat e errta të lëna në hije nga komunistët

Enver Memishaj e ka menduar shume drejtë kur para se të shkruante për jetën edhe veprën e major Ahmet Lepenicës  ka trajtuar qartë dhe bukur lokalizimin gjeografik te Vlores dhe vet fshatit Lepenicë, si edhe atë historik të luftrave per çlirimin e krahinave të Jugut nga pushtuesit grekë.

Biografia e major Ahmed Lepenicës trajtohet si bio-grafia e një njeriu të thjesht, të dalë nga gjiri i popullit, që arriti ku dëshironte vetëm në saje të një veprimtarie poliedrike të gjatë dhe të lodhëshme, që duhet të shërbente si shembull për çdo shqiptar të mbarë.

Në një kapitull shumë interesant, Enver Lepenica, trajton veprimtarinë e oficerit turk që arratiset nga ushtria osmane per të shërbyer ne xhandarmerine e shtetit amë, të ri shqiptar; ai shkruan “Qeveria e Ismail Qermalit e ngarkoi Ahmet Labin(Lepenicen) dhe Xhelal Koprencen në organizimin e reparteve luftarake te xhandarmerise……”

          Më pas kapiten Ahmet Lepenica sëbashku me Isa Boletinin, i dolën përpara ushtrisë osmane dhe e detyruan të kthehej prapa, detyruan flotën greke të largohej nga Vlora dhe me oficere te tjere mbrojten me nder Qeverine e pare Shqiptare.

Enver Memisha tregon qartazi rolin negativ ne histo-rine kombetare te revoltes turkoshake te Haxhi Qamilit dhe kontributin vullnetar te atdhetarve shqiptare nga pothuaj gjithe Shqiperia te udhehequr nga oficerte trima siç ishin Ahmet Lepenica, Veis Sevrani, Qani Dishnica, Ismail Haki Libohova, Ismail Haki Kuçi etj.

         Një vend të rëndesishem në këtë monografi zë veprimtaria e major Ahmet Lepenicës  gjatë dhe mbas Kongresit të Lushnjës, kur u formua me të vërtet

shteti shqiptar që përfshinte territoret e vitit 1913. Për të arritur këto objektiva Ahmet Lepenica u caktua komandanti i xhandarmërise së Lushnjës, i cili, që në çastet e para të shërbimit u ballafaqua me veprimtarinë subversive, anti kombëtare të Myfid bej Libohovës, që vepronte për të sabotuar Kongresin e Lushnjes.

Në mënyrë të veçantë figura dhe roli i major Ahmet Lepenices ekspozohet më së miri nga autori i monografise në periudhën e Luftës së Vlorës.

“ Sapo mbaroi Kongresi i Lushnjës Ahmet Lepenica u kthye në Vlorë për organizimin e Kryengritjes së armatosur. Ai kishte besim se populli priste vetëm sinjalin e kryengritjes, ndaj fshat më fshat,  derë më derë e stan më stan, aty ku shkoi Ahmet Lepenica i ngriti njerëzit në këmbë” shkruan autori duke synuar të tregojë se major Ahmet Lepenica nuk është vetëm një ushtarak i fort i karrieres, por edhe tribun i nxitjes, organizimit dher venien në lëvizje të gjithë  popullit.

Kur filloi organizimi i Luftës së Vlorës dhe në Barçalla u zgjodh Komiteti i ri i ‘’Mbrojtjes Kombetare” prej 12 antaresh, po aty u zgjodh edhe një Komision oficerësh , si te thuash “Shtabi madhor i luftes”, prej  tetë oficerësh, nga të cilët tre majorë, komandant i ketij komisioni u zgjodh pikërisht njeri nga këta të tre, major Ahmet Lepenica. Kjo zgjedhje kishte një domethënie të madhe, sepse të dy majoret e tjerë ishin ushtarakë e atdhetar të mirë, edhe që kishin mbaruar studimet e larta ushtarake, ndryshe nga Ahmet Lepenica që e kishte filluar karrieren e tij si ushtar e nënoficer. Dhe këtë dukuri autori e vë në pah në mënyrë të qartë.

Me tej autori me një përshkrim të qartë, të plotë thuajse i saktë edhe nga këndvështrimi ushtarak tregon gjithë zhvillimin e Luftës së Vlores, sulmet mbi garnizonet e postekomandat italiane, mbi garnizonin e Kotës, mbi atë të Drashovicës, e kështu me rradhë mbi garnizonin e Gjormit, Llogoras, Tepelenës, Matohasanaj gjithë operacionet që u kryen gjatë zhvillimit të asaj lufte vigane.

Ne këtë monografi paraqitet mirë roli i major Ahmet Lepenicës edhe kur ai u bë komandanti i xhandarmëris i zëvëndësuar nga Qazim Koculi, një oficer i mirë arsimuar.

Autori shkruan nje nënkapitull të veçantë, vetëm e vetëm për të shpjeguar qartazi “përse major Lepenica u emërua komandant i përgjithshem i xhandarmërisë dhe këtë synim ai e arrin me sukses.

Një vend të veçant në këtë vepër ka zënë edhe trajtimi i rëndësisë historike të shërbimit që Ahmet Lepenica i bëri vendit të tij në udhëheqje të Luftës së Vlores. Në këtë nënkapitull përveç mendimeve dhe vlerësimeve personale te autorit, ai ka renditur edhe vlerësimet specifike të historianeve te njohur si Marenglen Verli, Ilia Lengun, Kristo Frashërin, Muin Çamin, R.Zeqiraj, Abaz Ermenjin, Xhaferr Matukën e deri tek Ismail Kadarea.

Ajo çka është e veçantë në veprat e Enver Memishës, megjithese arsimi i tij formues nuk eshte historia, ai u bën në analizë të hollësishme faktorve dhe kushteve që u dhanë fitoren shqiptarve, kur ata u ballafaquan me një shtet imperialist 40 milionesh.

Enver Memisha vazhdon me tej, ai përshkruan major Ahmet Lepenicën si një nga katër kuadrot komanduese te xhandarmërisë më të shquar të atdheut (Veis Sevrani, Ali Fehmi Kosturin, Xhelal Koprencen) në një kohë që në Shqiperi kishte me dhjetra oficerë të karrierës që kishin shërbyer në poste shumë të rëndësishme në Ushtrinë dhe xhandarmërine Osmane.

Ne momente të vështira të atdheut siç ishte viti 1921 kur Jugosllavia vazhdonte të mbante të pushtuar Puken, Mirditen, Dibrën, Matin etj majori Ahmet Lepenica niset në Dibër me batalionin e vullnetarve vlonjat dhe ndeshet me ushtrinë serbe dhe i mundi ata.

Ne perfundim të operacioneve, shkruan ne librin e tij autori, Komandanti i Pergjithshëm i Operacioneve Ahmet Zogu shkruante dhe propozonte: ”Vullnetarët e Vlorës kanë lënë një kujtim atdhetar dhe fisnik të pa harruar, sidomos major Ahmet Lepenica, komandant i asaj fuqie ..ndaj për me e nderue me nje nishan të Shqipnies, tash propozoj major Ahmet Lepenicës t’i jepet një nishan nga Këshilla e Nalte”

Autori një trajtim të veçant i jep edhe viteve kur majori vepronte si qarkomandant i xhandarmerise së

Gjirokastres dhe kur ai hetoi me shumë përgjegjësi, por pa rezultat, vrasjen e pabes nga Greqia te gjeneralit italian Enriko  Tellinit.

Enver Memishaj-Lepenica me një prudencë të

mahnitëshme, që rrjedh nga një drejtëpeshim aktiv trajton marrëdheniet e Ahmet Lepenicës dhe disa shokëve te tij, opozitare, me presidentin e me vone me Mbretin Zog.

Autori e ka me shumë konsideratë dhe simpati si majorin Lepenica por po ashtu edhe Mbretin Zog, ndaj edhe problemi i mësipërm trajtohet me qendrime objektive, me toleranca dhe me mirekuptime reciproke.

Me dëshirën dhe këmbënguljen e tij karakteristike autori Enver Lepenica trajton në një kapitull më vete disa akuza që i ishin bërë majorit për problemin e zgjedhjeve dhe te marrëdhënieve të tij me familjet Vlora. Natyrisht argumentat e përdorura nuk ishin të reja sepse ato ishin përdorur me sukses, duke e nxjerr të pafajshem majorin edhe  atehere kur këto çështje ishin ende të “nxehta”

Ne nje kapitull te veçante, kapitulli VI, autori bën vlerësimin e përgjithshëm të personalitetit dhe të veprimtarisë së tij, duke filluar nga vleresimet shtetërore gjatë periudhës së mbretërimit, të regjimit komunist e deri më sot, dhe duke vazhduar me një rradhë të gjatë emrash të historianeve e deri tek populli i thjeshte rapsod.

Në përfundim të vlerësimit së rëndësisë që kjo vepër ka në historiografinë shqiptare duhet të shkruhen me gërma të mëdha këto fjalë të skalitura nga autori:

“Major Ahmet Lepenica, kishte guximin që ta jetonte realitetin dhe të merrte vendimet në kohën e duhur; Këtë dhunti e kanë vetëm njerëzit e mëdhenj.Ata që bëjnë historinë. Ky ishte vizioni i tij, për të cilin ja vlente te vdisje, e para së gjithash ja vlente të jetohej, me synimin që ky të jetë vizioni edhe i popullit te vet per liri.

Ahmet Lepenica ishte një nga emërat më të njohur në hapsirën e Laberisë. Ishte një nga udhëheqesit popullor që dolën nga vështirësitë  e viteve te errta.

Duke i thënë Lavdi,Ahmet Lepenices i japim lavdi një personaliteti që tërë jetën e tij ia kushtoi kauzës së popullit të vuajtur”

 

 

 

Poeti italian D’Anuncio dhe Shqipësia

by

Nga Arjan Th. Kallço & Pierfranco Bruni/

Gabriele d’Anuncio dhe kultura shqiptare : kjo do të ishte një temë e bukur për të nxjerrë në pah pikërisht lidhjet e lashta dhe shkëmbimet kulturore mes dy vendeve. Kultura duke qënë sendërtimi më i fuqishëm i ndërveprimit mes popujve, nuk mund ta anashkalojë kurrë atë pjesë të traditave të cilat nuk ndahen me kufij dhe që nuk mund të jenë molla e sherrit. Bashkë me mikun tim Bruni dëshirojmë që të sjellim një moment idilik tipik italo-shqiptar, ku politika nuk mund të luante asnjë rol parësor imponues, pasi letërsia nuk ka nevojë për ndihma hipokrite politike dhe ndërmjetës të degraduar në aferat më të errëta të koshiencës. Jo është një thirrje tepër e dukshme duke u mbështetur në dëshmitë dhe në shkrimet e kohës në të dyja anëet e detit. Lidhja është aq e ngushtë dhe e brendshme, e natyrshme dhe jo e sfazuar, sepse një letrar nuk shikon interesat apo idealet në fuqi që të mund të japë konsensusin e bashkëpunimit. Ndoshta D’Anuncioja e kuptoi se jo të gjitha marrëdhëniet janë të varura politikisht, ndoshta në pozicionin e tij si pjesë e ideologjisë së cilës i shërbente, e kuptoi se tradita e një populli nuk mund të zëvendësohen kollaj, aq më tepër të asimilohen, ndoshta ishte vetëm një çast përhumbjeje në to që të tregonte një farë superioriteti kulturor. Por poeti Italian i kishte studiuar dhe i njihte mirë bëmat e udhëheqësit dhe personazhit kyç të historisë sonë gjatë pushtimit turk, Gjergj Kastriotit. Më mirë ta konsiderojmë një ngushëllim të qëndrueshëm në lidhjet me Shqipërinë, me idenë që ta zgjeronte kulturën, zakonet dhe historinë e të dy vendeve, por në të njëjtën kohë, edhe shkrimtarët dhe poetët shqiptarë nxorën nga D’Anuncioja stimuj dhe një problematikë të gjerë nga ana letrare. Prania e përbashkët me ndërthurrje kulturash, nxjerrin në skenë referime kuptimplote që edhe sot na bëjnë që të m,endojmë shumë dhe t’i vlerësojmë pozitivisht.

Ka dëshmi të qarta të simpatisë së Gabriele D’Anuncios ndaj vendit përballë,Shqipërisë dhe shqiptarëve, duke vizituar në brendësi të memorialit të Vittorialit. Në dhomën e relikave, pikërisht në altarin e relikave të luftës dhe simboleve fetare, mund të admirohet një ekzemplar i rrallë, i lidhur me lëkurë, bëhet fjalë për veprën Skënderbeu të priftit shkodran Barletio, në versionin gjermanisht të vitit 1561. Ëshët një prej katër ose pesë librave të pranishëm dhe me miratim të vetë poetit në atë pjesë mistike të banesës së vet. Për këtë gjë shkruan Ernesto Koliqi në Esetë mbi letërsinë shqiptare (Olschki,1972) në kapitullin dedikuar Gabriele D’Anuncios dhe admiruesve të tij të përtejdetit, shqiptarëve.

Në disa kërkime të miat në bibliotekën e qytetit të Korçës rezulton se veprat e tij janë të pranishme edhe në Shqipëri dhe datojnë dekada më parë dhe besoj se janë sjellë tek ne në vitet e regjimit fashist, i cili nuk mund të mos i bënte publicitet njërit prej poetëve që mbështeti fuqimisht ideologjinë e tij. Në këtë pikë si poet dhe kritik shqiptar nuk mund të bashkohem me D’Anuncion, por kjo nuk e vë në dyshim penën e tij dhe faktin se është një prej poetevë më në zë të Italisë. Veprat e tij nuk janë vetëm në gjuhën italiane, por edhe në gjuhën frënge. Gjatë periudhës së historisë shqiptare, nga vitet 1944-1990, autori Italian nuk ishte i parapëlqyer pikërisht për arsyet që thashë më lart. Pas viteve ’90 ka disa përpjekje që vepra e tij të përkthehet edhe në gjuhën shqipe, ku mund të përmendim disa gjurmë në renditjen kohore me përkthimet e mia në një libër me titull, Poezi italiane për dashurinë në vitin 2003 dhe një përmbledhje të Aleksandër Pavlit në vitin 2010 me 15 poezi në dy gjuhë.

Prania e D’Annuncios në letërsinë shqipe pasqyrohet mirë në studimet e Koliqit, përmes një vizioni artistik dhe kulturor që vendos në qendër një dimension të kulturës orientale. Gabriele D’Annuncioja e donte letërsinë shqipe dhe shumë shkrimtarë shqiptarë e konsideronin atë një mjeshtër të vërtetë. Nuk janë konstatime që nuk kanë bazë, por ka edhe dëshmi të rëndësishme që e vërtetojnë këtë fakt. Karakteri gojor i poezisë shqipe ka një venë të thellë muzikore dhe në këtë muzikalitet që rrjedh nga një bagazh përvojash letrare, por edhe antropologjike, muzikalitet koral vallëzues italo-shqiptar në ritmin e fjalëve, theksimi i vargut danuncian nuk mund të mohohet.

Jo rastësisht poezia shqipe bashkëkohore e përmban ritmin lirik gabian. Ishte poeti Laxaro Shantoja që përktheu Shiu në pyll në vitin 1942 në gazetën letrare Tomorri i vogël. Por i gjithë impostimi letrar i Shantoisë është i strukturuar në mësimin danuncian.  Kështu edhe formimi i një shkrimtari si Bernardino Palaj apo përkthimet e Masar Sopotit, i cili përktheu D’Anuncion në faqen letrare në gjuhën shqipe të Gazetës italiane të jugut, në Bari, ku Sopoti mori rolin e redaktorit.

Por nuk është vetëm një fakt i tillë që vendos lidhjet e padiskutuara midis D‘Anuncios, shqipes dhe shqiptarëve. Poeti Italian pati lidhje edhe me shumë shqiptarë të tjerë që patën kryer studimet e tyre në Itali, pavarësisht nga bindjet e tyre fetare, si Fishtën, por ishte Koliqi ai që i dedikoi lidhjes midis D’Anuncios dhe botës shqiptare faqe të veçanta të papërsëritëshme që mbeten në historinë e letërsisë italiane, por më shumë shqiptare, pasi madhështia italiane e kulturës shihej si një model i veçantë i cili duhej t’i frymëzonte kolegët shqiptarë. D’Anuncio kishte një shpirt islamik të formuar në një vision gati bizantin me tiparet e një modeli historik dhe kulturor që i karakterizoi shumë shkrime të tij. Ky karakter shqipësie që theksohet edhe tek D’Anuncio, i ka padyshim rrënjë e një dëshmie të bazuar në përcaktime që të çojnë në një identitet letrar tërësisht mesdhetar. Kurësesi nuk mund t’i ndash nga këto lidhje të ngushta nga njëra-tjetra. Kemi një dëshmi të qartë të Koliqit në të cilën nënvizohet : Duke u nisur nga mësimi danuncian, disa nga shkrimtarët e rinj më të prirur rreth viteve ’30 i shtuan mundësitë shprehëse të gjuhës mashkullore shqiptare, por pa e dëmtuar shtyllën e shëndetshme heroiko-patriarkale që dëshmon fisnikërinë e lashtë të saj; e drejtuan të shprehin me mjeshtëri të hollë lëvizjet e brendshme dhe t’i përshkruante me më shumë saktësi të qartë ngjarjet dhe mjediset moderne, deri atëherë në jetën e panjohur dhe në letrat shqiptare, që të evokonte me tone të sfumuara epoka dhe momente sugjestive të së shkuarës, që të shkrijë me vagullimin ëndërrimtar nevojën për arratisje nga jetëa e përditëshme.

Kjo është një shprehje e fortë e besnikërisë në mesazhin letrar danuncian. Ernest Koliqi si një vlerësues i madh i D’Anuncios shkon më tej kur pohon : D’Anuncioja, mes mjeshtrave të stilit, ishte ai që na shtyhu ne shkrimtarëve shqiptarë që admironim magjinë e mrekullueshme verbale, ta përsosnim atë mjet të mistershëm të komunikimit njerëzor që është gjuha e një kombi dhe ta bënim të përshtatshme me kërkesat letrare të kohëve të reja.

Gjuha dhe rapsodia janë dy elementë të rëndësishëm në pohimin dhe komunikimin danuncian. Dihet që fashizmi i kushtoi një vëmendje të veçantë gjuhës italine. Këto dy elementë qëndrojnë në bazë edhe të poezisë shqiptare, por ende para se ajo të ishte poezi italo-shqiptare. Ky ishte një mësim i dukshëm që pasqyrohej tek stili, por edhe një vizion identiteti në proceset e kulturës. Poeti D’Anuncio e shikonte heroin tonë kombëtar, Skënderbeun, si një pikë të fortë referimi, e konsideronte jo thjesht si një hero kombëtar. Gjurmët dhe prania e tij në letërsinë shqipe edhe sot mbetet kostante. Xhovani Papini thotë se tek D’Anuncio gërshetohet një përzjerrje karakteri grekësie dekadente dhe orientalizmi : Aleksandrie ose Bizanti. Një botë në të cilën akti poetik është një gjurmëzim sublime kuptimi, së cilës i qëndron tërësisht emblematik. Ernest Koliqi tregoi  se D’Anuncios kishte patur ndikim të dukshëm në kulturën letrare shqipe.

Koliqi thotë më tej: D’Anuncio si shpirt eklektik dhe si konceptim pagan i veçantë i jetës mund të konsiderohet më i afërti me mentalitetin dhe shijen shqiptare. Nga ana tjetër kultura orientale e ka joshur mjeshtërin. Ajo pjesë sot e konsideruar më të paqëndrueshme të krijimtarisë letrare danunciane, ku shfaqen personazhe të dhunshme dhe në të njëjtën kohë finë, ku përshkuhen mjedise të rrethuar me pompositet oriental, i përgjigjej shijes bizantine i derdhur thellë tek shqiptarët, veçanërisht në qytet, prej shekujsh me përkatësi aktive para perandorisë bizantine dhe më pas ndaj asaj otomane, e cila ruajti, duke i ndikuar me shpirt islamik format dhe zakonet e qytetërimit bizantin.

D’Anuncioja nuk është i vetmi poet Italian që vërtet ka patur lidhje me Shqipërinë dhe shqiptarët. Është detyra e çdo italianisti që të nxjerrë në pah ndërveprimet kulturore në çdo epokë dhe më pas t’ia nënshtrojmë kritikës së shëndoshë për meritat dhe të metat, duke përjashtuar kategorikisht ndikimin e politikës, e cila kreu një akt të paprecedent konfonduesë në vitin jubilar të Pavarësisë sonë kombëtare, duke dhunuar pavarësinë e shkencave dhe duke dashur ta trajtojë vetëm në njërin kah historinë tonë. Historia jonë letrare ka dëshmi të tjera të bashkëpunimit midis dy popujve dhe mjafton të përmendim gjysmën tonë shpirtërore që prej shumë shekujve ndodhet në Itali, arbëreshët.

Kjo e D’Anuncios padyshim është një dëshmi interesante që evidenton një raport të rëndësishëm dhe vendos një dialog, gjatë rrugëtimit, midis poetit të Shiut në pyll dhe asaj letërsie, bukuria dhe misteri i së cilës ka depërtime të thella të një Orienti me të cilën D’Anuncio nuk pushoi kurrë së u ballafaquari.

ESHTRAT E MITHAT FRASHERIT DHE KOKA E ALI PASHE TEPELENES DO TE KTHEHEN NE SHQIPERI

by

FOTO: Homazhe prane varrit te Mithat Frasherit me rastin e 133 vjetorit te lindjes ne NY.(Foto Beqir Sina)/

TIRANË- Gjatë mbledhjes të Komitetit ndërshtetëror për 100-vjetorin e Pavarësisë, kryeministri Berisha propozoi zgjatjen e afateve të punimeve edhe për 3 muaj të tjerë, për të realizuar projekte të rëndësishme, siç tha ai.
Kryeministri Berisha deklaroi gjatë kësaj mbledhje se historia duhet të vendoset në vend, prandaj propozoi që në Atdhe të kthehet koka e Ali Pashë Tepelenës një ndër personalitetet më të rëndësishme të historisë siç tha ai. Kthimi në Atdhe i eshtrave të njeriut të letrave, Mit’hat Frashërit, ishte gjithashtu një propozim i bërë gjatë kësaj mbledhjeje. Kreu i qeverisë kërkoi që në Shqipëri të prehen edhe eshtrat e gruas së Ismail Qemalit, si dhe të ngrihet muzeu i Spacit, në homazh të shtypjes njerëzore që u bë në atë burg, siç tha ai.
“Kërkoj të zgjatet afati i këtij aktiviteti edhe për 3 muaj, më pas vendi hyn në fushatë elektrale. Kjo për t’u dhënë përgjigje disa projekteve që kemi rënë darkord. Të ndërtohet muzeu i Spacit në homazh të shtypjes më çnjerëzore që përjertuan shqiptarët, në njërin prej kampeve më të egra të Shqipërisë dhe Europës”, tha Berisha.
“Duhet të marrim masat që edhe bashkëshortja e Ismail Qemalit të prehet bashkë me të shoqin e saj. Nëna e 10 fëmijëve duhet të kthehet, të ndajë jetën e ardhshme me bashkëshortin që e deshi dhe ju përkushtua aq shumë. Fati e degdisi në Spanjë, por duhet parë çdo mundësi që të kthehet”, u shpreh ai më tej.
Në lidhje me kthimin në Atdhe të kokës së Ali Pashë Tepelenës, Berisha tha se ende nuk dihet se ku mund të vendoset, por nënvizoi se do zgjidhet mes Tepelenës e Muzeut Kombëtar.
“Duhet të bëjmë gjithçka që të kthejmë nga Stambolli kokën e Ali Pashë Tepelenës. Është ndër personalitetet më të rëndësishme. Ai i dëshmoi botës se shqiptarët nuk kanë vdekur, se janë një komb i pamposhtur. Jo rastësisht më i fuqishmi i asaj kohe Bonaparti do tregonte interes të madh për Pashain e Janainës, madje filluan ta shpallin si Bonapartin e Ballkanit. Me gjithë përpjekjen e tij ky strateg i madh i tha botës se ky komb është i pamposhtur. Kaq e vërtetë është sa Sulltani i kërkoi kokën për të vërtetuar që ishte vrarë. Ne duhet të bëjmë gjithçka që ta kthejmë. Midis Tepelenës dhe Muzeut Kombëtar kjo do zgjidhet, ai ka një vend të merituar në histori”, tha ai.
Për Mit’hat Frashërin kryeministri propozoi të prehet pranë varrit të të atit Abdyl Frashëri.
“Është e domosdoshme të sillen eshtrat e Mit’hat Frashërit, një publicist më mendjendrituri i letrave dhe kulturës sonë. I biri i Abdyl Frashërit ka një kontribut shumë të madh në historinë tonë. Ai mbetet simbol i atdhetarit të flaktë, i një gjeniu, i një politikani për të cilin ideologjia sunduese duhet të ishte ideologjia kombëtare. Lidhur me varrimin e eshtrave të tij, propozoj të prehet afër të atit”, shtoi Berisha.

NË KETE 100 VJETOR PËRCOLLËM MESAZHE PAQEJE E BASHKËPUNIMI
Gjatë kësaj mbledhje kreu i ekzekutivit komentoi edhe njëherë festimet e 100-vjetorit të Pavarësisë. Sipas tij, ‘Ky 100-vjetor u kremtua me dinjitet të madh në të gjitha trojet etnike dhe në mbarë botën ku ndodhen shqiptarë”, tha ai.
Por siç nënvizoi Berisha, “aspekti më madhështor, më spektakolar, më historik i kësaj feste është ai i qytetarëve shqiptarë. Frymëzues të festimeve ishin qytetarët e thjeshtë që vërshuan nga të katër anët e vendit por edhe nga i gjithë planeti”, shtoi ai.
Kryeministri deklaroi se gjatë këtyre festimeve janë përcjellë mesazhe paqeje e bashkëpunimi.
“Ideali i bashkimit kombëtar ishte lideri i vërtetë i festës së madhe dhe i lëvizjes mbarëshqiptare. Ndjehemi të lumtur që përjetuam këtë lëvizje festive paqësore mbarëkombëtare që përcolli mesazhe paqeje, bashkëpunimi, harmonije dhe integrimi. Energjia e saj do të mbetet një burim i pashtetshëm në mbështetjen e shqiptarëve për të realizuar idealet e tyre më fisnike”, komentoi Berisha.
“Kërkoj të zgjatet afati i këtij aktiviteti edhe për 3 muaj, më pas vendi hyn në fushatë elektrale. Kjo për t’i dhënë përgjigje disa projekteve që kemi rënë darkord. Të ndërtohet Muzeu i Spaçit në homazh të shtypjes më çnjerëzore që përjetuan shqiptarët, në njërin prej kampeve më të egra të Shqipërisë dhe Europës”, tha Berisha.

KRONIKA E PLOTE DHE FJALA E KRYEMINISTRIT

Lëvizja festive paqësore mbarë kombëtare përcolli mesazhet më të fuqishme të paqes bashkëpunimit, harmonisë, bashkimit, integrimit

“Tirana, Vlora dhe mbarë Shqipëria nuk kanë përjetuar kurrë në histori më parë një lëvizje mbarëkombëtare, kaq masive, saç përjetuan në 28 nëntor.” Kështu u shpreh kryeministri Berisha në mbledhjen e radhës së Komitetit shtetëror për 100 vjetorin e pavarësisë, i cili u mblodh sot për të diskutuar lidhur me disa projekte të rëndësishme, të cilat duhet të bëhen realitet në muajt që vijnë.

Kryeministri tha se aspekti më madhështor, më spektakolar dhe më historik i këtij 100 vjetori është ai i qytetarëve shqiptarë. Duke e cilësuar 28 nëntorin si ditën e lëvizjes kombëtare mbarë popullore, më të fuqishme në historinë e këtij kombi, kryeministri u shpreh se “në këtë lëvizje, zotër, organizatorë, frymëzues të saj ishin qytetaret e thjeshtë, të cilët vërshuan nga të katër anët e trojeve shqiptare, por edhe nga Alaska dhe Afrika e Jugut, nga të gjitha skajet e planetit dhe u bashkuan në sheshet e Tiranës dhe të Vlorës si qytetarë të lirë për të kremtuar festën e shekullit, festën e 100 vjetorit të pavarësisë.”

Pasi bëri një bilanc të aktiviteteve të zhvilluara me shumë sukses, anembanë vendit, kryeministri konstatoi se megjithë përpjekjet për të përmbushur plotësisht detyrimet, sërish mbetet punë për të bërë. Në këtë kontekst, Kryeministri kërkoi që me miratimin e të gjithë anëtarëve të zgjatet afati i këtij komiteti edhe për tre muajt në vijim.

Kryeministri parashtroi disa projekte për të cilat është rënë dakord nga ky komitet se do të realizohen, siç është ndërtimi i Muzeut të Spaçit, Obelisku i martirëve të fjalës së lirë dhe besimit tek Zoti, memorizimi i Lëvizjes studentore, të dhjetorit ’90, rikthimi i eshtrave të Sami Frashërit dhe të Mithat Frashërit në Shqipëri, rikthimi i kokës së Ali Pashë Tepelenës, etj.

Kryeministri shprehu ndër të tjera, mirënjohjen më të thellë ndaj të gjithë atyre që kontribuuan në të gjitha mënyrat për ta ngritur këtë vit jubilar në lartësitë e tij. “U shpreh mirënjohje më të thellë qytetarëve, artistëve, piktorëve, skulptorëve, këngëtarëve, qeveritarëve vendorë, qeveritarëve qendrorë, të rejave, të rinjve, studiuesve, mediave të gjithëve pa përjashtim atyre që e shndërruan vitin e 100 vjetorit të pavarësisë në një vit të ndjerë të qenies së tyre kombëtare.” tha kryeministri.

Fjala e kryeministrit Berisha në mbledhjen e Komitetit shtetëror të kremtimeve për 100 vjetorin e pavarësisë:

Të nderuar anëtarë të Komitetit shtetëror të kremtimit të 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë,

Së pari, dua të falënderoj secilin prej jush për ndihmesën, kontributin shumë të çmuar që ju dhe bashkëpunëtorët tuaj dhanë në kremtimin në festën e shekullit për kombin shqiptar që ishte dhe kremtimi i 100 vjetorit te pavarësisë së Shqipërisë. Ajo çka mund të themi është kjo: Ky 100 vjetor u kremtua me dinjitet të madh në Shqipëri dhe të gjitha trojet etnike, por e vërteta është në mbarë botën, aty ku kishte shqiptarë.

Ky 100 vjetor u shoqërua nga qindra dhe mijëra aktivitete të organizuara anë Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi, diasporë për të nderuar shekullin e pavarësisë së Shqipërisë. Ky 100 vjetor u shoqërua nga botimi i monografive, traktateve, librave historike për Shqipërinë dhe shqiptarët të 100 viteve të fundit, ndër më të shkëlqyerat. Bënë të mundur që shqiptarët të kenë sipas dëshirës së tyre, bibliotekën e tyre historike të 100 viteve të fundit. Ky 100 vjetor u shoqërua nga mbajtja, paraqitja, botimi i dhjetëra dhe qindra kumtesave dhe studimeve të të vërtetave të 100 vjeçarit të fundit të Shqipërisë dhe shqiptareve.

100 vjetori ishte një rast për të paraqitur përpjekjet titanike të shqiptarëve për shtetin e tyre, për liri dhe dinjitet kudo që ata ndodhen.

100 vjetori u dekorua nga rikthimi në tokën e Arbrit pas 500 vitesh të armëve të princit të përjetshëm të shqiptarëve, Skënderbeut, të “Mesharit” të Gjon buzukut që është edhe në një farë mënyrë dokumenti më serioz i gjuhës shqipe.

Viti i 100 vjetorit ishte viti i një debati të madh të paprecedent, të shëndoshë dhe pozitiv ,do ta quaja unë, për të vërtetat shqiptare të 100 viteve në media, studiues, opinionistë, historianë. Në këtë 100 vjetor u bënë përpjekjet më serioze për të memorizuar në monedha, në një treshe, por veçanërisht monedha e argjendit që ka deklaratën e pavarësisë, do tu mbetet të gjitha kohërave, ku në njërën anë ëhstë përzgjedhur deklarata e pavarësisë, në shtatoret e burrave të shquar të kombit, etj.

Por duhet të them se monumentet kushtuar direkt 100 vjetorit janë ndër më të bukurat dhe sa herë që unë personalisht i vështroj ato, aq më shumë i pëlqej. Për ne nuk është e vështirë të pëlqejmë Shqiponjën se jemi rritur me kultin e saj, por shumë e goditur, shumë tërheqëse, shumë e bukur dhe domethënëse është edhe monumenti i pavarësisë, vepër e dy të rinjve, njëri shqiptar dhe tjetri gjerman. Sa herë që ndalesh para tij dhe e shikon, të vjen në mendje vetëm një gjë, gjërat më të mira vijnë nga të rinjtë. Nuk duhet të na mbetet hatri ne të tjerëve. Ne duhet ti duartrokasim, ti përshëndesim, të gëzohemi.

Por këto dhe shumë e shumë gjëra të tjera, të cilat unë nuk u ndala, janë njëri aspekt. Aspekti më madhështor, më spektakolar, më historik i këtij 100 vjetori është ai i qytetarëve shqiptarë. E vërteta është të dashur miq, të dashur qytetarë dhe qytetare shqiptarë se 28 nëntori do të mbetet në histori, jo vetëm si data e shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë, por dhe si dita e lëvizjes kombëtare mbarë popullore më të fuqishme në historinë e këtij kombi.

Tirana dhe Vlora dhe mbarë Shqipëria nuk kanë përjetuar kurrë në histori më parë një lëvizje mbarëkombëtare, kaq masive, saç përjetuan në 28 nëntor. Këtë lëvizje nuk e organizuam ne, të nderuar anëtar të komitetit shtetëror, nuk e organizoi qeveria shqiptare, nuk e organizoi qeveria e Kosovës, nuk e organizuan forcat politike shqiptare të Malit të Zi apo të Maqedonisë, nuk e organizoi bashkia e Vlorës apo ajo e Tiranës. Në këtë lëvizje, zotër, organizatorë, frymëzues të saj ishin qytetaret e thjeshtë, të cilët vërshuan nga të katër anët e trojeve shqiptare, por edhe nga Alaska dhe Afrika e Jugut, nga të gjitha skajet e planetit dhe u bashkuan në sheshet e Tiranës dhe të Vlorës, si qytetarë të lirë për të kremtuar festën e shekullit, festën e 100 vjetorit të pavarësisë. Kombi shqiptar, shqiptarët kudo që janë, kurrë më nuk do të jenë ata që ishin 1 vit më parë. Vetëdija e tyre si shqiptarë të lirë, dashuria e tyre për Shqipërinë kulmoi sa kurrë ndonjëherë tjetër nga thellësitë e qenies të tyre, buroi fuqishëm dashuria për njëri tjetrin, dashuria për vendin. Ideali i bashkimit kombëtar ishte lider i vërtetë i festës së madhe dhe i lëvizjes mbarë popullore të shqiptarëve. Patëm fat, ne jemi të lumtur si qytetarë të këtij vendi që përjetuam këtë lëvizje festive paqësore mbarë kombëtare, e cila përcolli mesazhet më të fuqishme të paqes bashkëpunimit, harmonisë, bashkimit, integrimit. Energjia e saj do të mbetet një burim i pashtershëm në mbështetje të shqiptarëve për të realizuar idealet e tyre më fisnike.

Të nderuar anëtarë të komitetit ndërshtetëror të kremtimeve të 100 vjetorit të pavarësisë,

Megjithë përpjekjet tona për të përmbushur plotësisht detyrimet, sërish mbetet punë për të bërë. Dhe unë me miratimin tuaj dua ti kërkoj qeverisë të zgjasë afatin e këtij komiteti edhe për tre muajt që vijnë. Më pas vendi hyn në fushatë elektorale. Janë për tu dhënë përgjigje disa problemeve, të cilat në komitet kemi rënë dakord.

Muzeu i Spaçit duhet detyrimisht të ndërtohet, në homazh të pjesës më të dhimbshme të historisë sonë, të shtypjes çnjerëzorë, të barbarisë së luftës së klasave, qe përjetuan shqiptarët në atë burg, si njëri prej kampeve më të egra të Shqipërisë dhe Evropës. Ndaj dhe është e domosdoshme që të shpejtohen të gjitha proceset. Këtu, zoti Bumçi do të krijohet një komision me të përndjekurit politikë, disa prej tyre kanë kaluar jetën e tyre në këtë kamp të tmerrshëm përqendrimi. Le të japin edhe ata idetë e tyre, të punohet në mënyrë që projekti të jetë mbi bazën e ideve dhe mendimeve te tyre.

Së dyti, Obelisku i martirëve të fjalës së lirë, së besimit tek Zoti, që janë me mijëra e mijëra në Tiranë.

Së treti, lëvizja studentore e dhjetorit’ 90 duhet të ketë hapësirën e vet. Kjo lëvizje ka për mendimin tim, dy kontribute madhore për kombin, së pari betejën mbi një diktaturë dhe përmbysjen e saj dhe së dyti do të thosha po kaq të rëndësishme, është lëvizje në tërësi rinore, pra me një energji të fuqishme të brendshme, por lëvizje që bëri gjithçka për të shmangur konfliktualitetin. Kur shohim sot këto vende të tjera, të cilat po çlirohen nga diktatura me rrugët më të dhimbshme, në Shqipëri ishte nuk them se qe revolucion i kedifenjtë, si ai i Çekisë, por ishte revolucion tërësisht paqësor. Dhe kjo në meritën më të madh te pjesëmarrësve të saj. Bëmë shumë mirë që shtatoren e prijësit të kësaj lëvizje e vendosëm në djepin e saj, por një shqyrtim, në zgjerim të nderimit të saj, a duhet bërë në atë shesh, a duhet bërë në Muzeun Kombëtar, këtë jua lëmë historianë, specialistëve. Por mendoj se është e domosdoshme një paraqitje, asnjë glorifikim, ne nuk ndjekim glorifikimet, por një memorizim i saj do të ishte i domosdoshëm.

Mendoj se duhet të bëjmë një përpjekje shumë të madhe për rikthimin e eshtrave të Sami Frashërit në Shqipëri. Sami Frashëri ishte një gjeni i doktrinës së shqiptarësisë si doktrinë perëndimore. Libri i tij është dokumenti themelor i të sotmes dhe të ardhmes shqiptare. Pas shkrimit të këtij libri, politikanë shqiptarë kanë ndarë mendime të ndryshme për Shqipërinë, shqiptarët dhe për të ardhmen. Por kjo ka qenë çështje e tyre. Sami Frashëri ka përcaktuar me gjenialitet rrugën më të mirë të mëvetësisë, të zhvillimit ,të orientimit perëndimor të kombit shqiptar. Problemi është pak i komplikuar se ka familjarë dhe prej tyre mjaft të suksesshëm në fushat ku ata punojnë dhe së dyti është personalitet shumë i rëndësishëm edhe për vendin mik, për Turqinë, pasi ka dy vepra themelore të një rëndësie shumë të veçantë për gjuhën e tyre dhe sidoqoftë duhet të bëjmë përpjekjet më serioze për rikthimin e tij në Shqipëri. Duhet të bëjmë gjithçka të bindim familjarët, se ai vërtet aty është krenaria më e madhe për familjarët, por ai është gjithashtu krenari për një komb.

Së dyti, zoti Bumci ne duhet të marrim të gjitha masat që edhe bashkëshortja e Ismail Qemalit të prehet së bashku me bashkëshortin e saj. Ajo, nëna e dhjetë fëmijëve duhet bërë çdo gjë që të kthehet nga varrezat në Spanjë ku e degdisi fati dhe të ndajë jetën e ashpër me bashkëshortin që e deshi aq shumë dhe që ju përkushtua aq shumë. Duhen parë të gjitha problemet si duhet të zgjidhen, po bëhet studimi dhe ajo duhet të sillet aty.

Së treti, mund tu duket pak si e veçantë dhe është e tillë, por duhet të bëjmë çdo gjë që të kthejmë nga Stambolli kokën e Ali Pashë Tepelenës. Është një nga figurat dhe personalitet me karakter dhe peshë më të veçantë. Në qoftë se marrim historinë tonë pas vdekjes së Skënderbeut, historia jonë u transferua në tërësinë e saj në banesën e harresës si komb. Ali Pasha me të gjithë veprimtarinë e tij u dëshmoi botës se shqiptarët nuk kanë vdekur, se janë një komb i pamposhtur. Jo rastësisht më i fuqishmi i asaj kohe dhe asaj bote, Napolon Bonaparti do të tregonte interes shumë të madh për Pashain e Janinës, që në fakt filluan edhe ta shpallin si Bonaoparti i Ballkanit. Pra me të gjithë përpjekjet e tij luftërat, ky strateg i madh i tha botës se ky komb ëhstë i pamposhtur. E vërteta ëhsët që gjithçka bëri përpiqej që në mënyrë apo në një tjetër që ta shkëpuste kombin shqiptar nga Porta e Lartë. Dhe kaq e vertetë është sa që sulltani kërkoi pasi coi në ushtri shumë të madhe dhe pas 18 muaj betejash ne kushtet më të pabarabarta, ai kërkoi që tja conin kokën në tepsi, në Stamboll. Dhe kjo ndodhi, nuk ëhstë një legjendë, është e vërtetë. E bëri që të sigurohej se ishte vrarë, e bëri për qëllime krejt të tjera, por ne kokën e tij do ta kthejmë në Shqipëri. A do të varroset në Tepelene apo në Muzeun Kombëtar , kjo do të jetë çështje diskutimi.

Mund të na thotë kush se duke u bazuar dhe në libra të ndryshëm se ka kryer këto apo ato krime, bashkëkohës e tij që nuk kanë kryer këto apo ato krime, nuk gjenden. Ajo ishte koha kur historia bëhej me gjak dhe hekur, nuk bëhej me votë. Kjo është koha jonë dhe ne jemi fatlumë. Asokohe historinë e bënte siç e pat shprehur më vonë Bismarku me gjak e hekur. Kjo është e vërteta. Ai pati një nga oborret më brilante që frymëzuan dijetarë, shkencëtarë, artistë më të mëdhenj të kohërave, Lordi Bajron e përjetësoi Pashain, por dhe shqiptarët e asaj kohe ndër poemat më të bukura, për mua të paktën, të “Çajld Harold”-it, atij dhe kushtuar shqiptarëve. Ndaj dhe duhet të bëjmë çdo gjë që koka e tij të kthehet në dheun e tij. E thashë edhe njëherë që midis Tepelenës, që i dhuroi kombit një burrë të tillë të madh dhe Muzeut kombëtar kjo do të zgjidhet. Nuk mund ta them saktësisht, por ai ka një vend që duhet t5ë meritojë në histori.

Në këtë kontekst ëhtë e domosdoshme që në kuadrin e 100 vjetorit të sillen në Shqipëri eshtrat e Mit’hat Frashërit, një iluminist, një shkrimtar, një publicist, një nga njerëzit më mendjendritur të historisë sonë, të letrave dhe kulturës sonë. I biri i Abdyl Frashërit ka një kontribut shumë të madh në 50 vite në historinë tonë. Ai mbetet simbol i atdhetarit të flaktë, i një gjeniu në kulturën dhe letrat tona, i një politikani për të cilin ideologjia sunduese për shqiptarët duhet të ishte ideologjia kombëtare. Në atë testament, çfarë pati ia dhuroi bibliotekës dhe ia dhuroi Shqipërisë. E la me dëshirë që të varrosej në oborrin e Institutit albanologjik dhe dhuroi bibliotekën më të pasur të kohës. Unë gjykoj se ne duhet ta sjellim. Lidhur me varrimin ndofta pranë të atit do të ndihej më i lumtur. Pra një gjë është që ne duhet ti riatdhesojmë eshtrat e tij , pra duhet ti sjellin në Shqipëri eshtrat e tij.

Kemi detyra të tjera për të zgjidhur. Duhet ti shqyrtojmë me përgjegjësi, veçanërisht lidhur me Obeliskun në Tiranë. Unë po e quaj Obelisk, por duhet të kenë një fjalë kryesore vetë të përndjekurit, ku prej tyre sot ka artistë, shkrimtarë, arkitektë, publicistë të shquar, të cilat mund të japin mendime të vyera dhe së bashku me Bashkinë e Tiranës, e cila ka një angazhim, duhet të ecin së bashku.

Unë do ta mbyll këtë ekspoze, duke shprehur serish shpreh mirënjohjen më të thellë ndaj të gjithë atyre që kontribuuan në të gjitha mënyrat që e kishin të mundur për ta bërë këtë vit jubilar, për ta ngritur këtë vit jubilar në lartësitë e tij. U shpreh mirënjohje më të thellë qytetarëve, artistëve, piktorëve, skulptorëve, këngëtarëve, qeveritarëve vendorë, qeveritarëve qendrorë, të rejave, të rinjve, studiuesve, mediave të gjithëve pa përjashtim atyre që e shndërruan vitin e 100 vjetorit të pavarësisë në një vit të ndjerë të qënies së tyre kombëtare.

 

VATRA’S EDUCATIONAL FOUNDATION

by

VATRA’S EDUCATIONAL FOUNDATION/

 Vatra’s Educational Foundation is currently accepting scholarship applications for the academic year 2012-2013.  Vatra has been providing financial support in the form of scholarship to hundreds of Albanian American students during the last fifty years. This year, Vatra will offer 5 scholarships of up to $1,100.

CRITERIA TO APPLY:

 

  1. Must be of Albanian descent.
  2. Be enrolled as a full time student at a college/university at the time of application.
  3. Priority will be given to member of Vatra and their children/grandchildren.

 

NECESSARY DOCUMENTS

  1. Scholarship Application Form
  2. An official transcript to be sealed and sent together with the application.
  3. Two letters of recommendation by individuals who have known you at least one year. One of the recommendations must be written by a teacher/professor.
  4. A personal statement on the topic of what you hope to accomplish in your field of study, not to exceed one page (8 ½  x 11, single-spaced).

DEADLINE AND SUBMISSION

 

All required documents must be received in one package by January 15, 2013.  Recipients of awards will be notified by January 30, 2013. Forward all documentation to:

 

Vatra’s Educational Foundation

Mithat Gashi, Chair

2437 Southern Blvd.,

Bronx, New York 10458

VATRA’S EDUCATIONAL FOUNDATION

SCHOLARSHIP APPLICATION FORM

(Please Type or Print)

 

First Name:   Last Name:  
Mailing Address:  
Permanent Address:  
Telephone No:   Fax No:  
E-mail Address:  
Date of Birth:   Birth Place:  
Are you or anyone   in your family a member of Vatra? Who?  
How did you hear   about us?  

 

 

Scholastic Record

 

Current   College/University:   City,   State  
Prior   College/University:   City,   State  
Undergraduate   degree from:   City,   State  
High   School:   City,   State  
Major   Field of Study:  
Present Academic Standing:    Freshman, Sophomore, Junior, Senior, Other:  
Anticipated Completion Date of the Current Study Program: