Rrëfim satirik nga Rafael Floqi/

Dikur këndonim një këngë të njohur “Total eklips of the heart” Njëherë e një kohë, në një tokë jo aq të largët, na ishte një qytet i vogël në SHBA që priste me padurim ardhjen e një eklipsi të rrallë diellor. Banorët e qytetit po gumëzhinin nga emocioni, duke përgatitur festat e tyre të vëzhgimit, duke vënë syzet e eklipsit dhe duke vendosur projektorët e tyre të improvizuar me vrima. Ata nuk e dinin se qeshja do të eklipsonte ditën e tyre të zakonshme.

Eklipsi total filloi nga Oqeani Paqësor Jugor, teksa rajonet e para të Meksikës e vëzhguan atë nga bregu i Paqësorit. Rruga e eklipsit kaloi Meksikën dhe vazhdoi në SHBA duke kaluar përmes Teksasit, duke vazhduar në verilindje dhe më pas duke kaluar nëpër Kanada. Sipas NASA-s, mbi 300 milionë njerëz do të kenë mundësinë të përjetojnë qoftë edhe një eklips të pjesshëm. Në fakt, ky është eklipsi i parë diellor në këtë shekull që është i dukshëm në të tre vendet e Amerikës së Veriut, SHBA, Kanada dhe Meksikë.

Ndërsa hëna filloi kërcimin e saj të ngadaltë përballë diellit, qyteti u mblodh në sheshin qendror, me sytë e stërvitur lart. Por në mes të uh dhe ahs, diçka e papritur ndodhi. Një plak, i njohur për harresën e tij, Xha Tomi kishte ngatërruar syzet e tij të eklipsit me syzet e notit të gruas së tij! Kështu ai qëndroi atje, duke ngulur sytë drejt qiellit, duke pyetur veten pse eklipsi dukej më shumë si një top gjigant diskoje sesa një mrekulli qiellore.

Ndërkohë, mësuesi i shkencave të shkollës lokale të Middle School ku mëson vajza ime Ori, që kishte sot vetëm gjysmë dite mësim , pasi mësuesi i Fizikës z. Smith, kishte bërë gjithçka për këtë rast. Ai kishte krijuar një konstruksion që përfshinte një teleskop, një pasqyrë dhe një rosë gjigante që fryhet (mos pyet se pse, për të parë si veprojnë kafshët vallë). Por ndërsa eklipsi arriti kulmin e tij, rosa e fryrë vendosi se ishte koha e përsosur për një arratisje madhështore, duke ecur me konfigurimin e kalibruar me kujdes të zotit Smith në tërheqje. Kaosi pasoi ndërsa zoti Smith vazhdoi projektin e tij “mashtrues shkencor”, duke i lënë të gjithë nxënësit dhe banorët e qytetit të qeshura.

Ndërsa vajza ime do të vazhdonte vetë një eksperiment tjetër , nëse e zë lentën e telefonit me xham të errësuar a mund ta shoh unë diellin. Po dielli s’dukej gjëkundi. Dikush nga shoqet e saj kishte shkuar në një cep të Michiganit i cili ishte i vetmi vend ku kishte “Tottality” d.m.th errësitë e plotë që vjen nga një fjalë me “4 t”. A po shqip do të thotë “ zi pisë” apo dhe kjo fjalë sipas teoricienëve të bashkimit të rrokjeve ka ardhur “ Nga ajo që foli Toti”.

Pikërisht kur ata menduan se dita nuk mund të bëhej më e çuditshme, teoricieni konspirativ i qytetit, me origjinë shqiptare ….., doli nga bunkeri i tij që imiton ato të Enverit , i veshur me një kapelë prej kallaji dhe i armatosur me një megafon. Ai filloi të bërtiste në lagje për pushtimet e alienëve dhe mbulimet e qeverisë, duke pretenduar se eklipsi ishte thjesht një taktikë devijimi për t’i larguar ata nga e vërteta e vërtetë. Është e panevojshme të thuhet se veprimet e tij vetëm sa e shtuan spektaklin komik që u shpalos para tyre. Një tufë burrash fluturoi nga kafja e Jarit më shpejt se një trumcakësh. Po është vërtetë se zogjtë ishin fshehur, dhe qenit të komshinjve s’ ja mbante të dilte në rrugë për të më përmjerrë pemën.

Herën e fundit që një eklips total diellor kaloi nëpër këtë qytet, kuajt dhe karrocat mbushën rrugët dhe pambuku arriti 9 cent për paund. Gati 150 vjet më vonë, një gjë nuk ka ndryshuar: kërcënimi i reve që bllokojnë pamjen. Qiejt me vranësira parashikohen të prishin mrekullinë kozmike të së hënës në të gjithë shtetin, tashmë të mbushur me ndjekës të eklipsit për kënaqësinë e bizneseve të qyteteve të vogla. Ndërsa hëna mbulon diellin, errësira e ditës ndoqi një korridor të ngushtë – nga bregu i Paqësorit të Meksikës në Teksas dhe 14 shtete të tjera deri në Maine dhe skajet lindore të Kanadasë. Parashikimi më i mirë i SHBA: Nju England ashtu si komunitetet e tjera përgjatë rrugës së tërësisë, gjysmë ore me makinë në jug të Dallasit, po i bën të gjitha ndalesat me një fundjavë plot koncerte dhe festa të tjera. Eklipsi i këtij viti pritet të ishte ngjarja qiellore më e ndjekur në jetën tonë thonë banorët. Në përgatitje të kësaj ngjarje historike, B&H Photo madje pat lançuar një faqe të re të vëzhgimit të eklipsit diellor, ku të apasionuarit mund të mësojnë se si të shikojnë dhe fotografojnë eklipsin, të zbulojnë se ku do të jenë pikat më të mira të shikimit dhe të blejnë pajisje për shikimin diellor Është eklipsi i parë total diellor i rajonit që nga viti 1878. I tjetri nuk do të jetë për gati 300 vjet të tjerë.

“Ndjehem kaq me fat sa nuk kam nevojë të shkoj askund,” tha Suzette Pylant i Muzeut të Qarkut Ellis të Shtunën ndërsa mirëpriti vizitorët në qytet për eklipsin. “Unë thjesht shikoj nga dritarja ime, dal nga dera ime dhe shikoj lart.” Ajo po lutet që moti të bashkëpunojë, siç janë pronarët e të gjitha dyqaneve të grumbulluara rreth gjykatës historike të bërë me gur ranor të kuq dhe granit rozë në qendër të qytetit. Ata po përgatiten për disa qindra mijëra vizitorë për 4 minutat, 20 sekondat e së hënës në total, afër maksimumit prej 4 minutash, 28 sekondash diku tjetër në rrugë.

Oily Bar Soapery pret një “Bubble Blackout” gjatë gjithë fundjavës, me sapunë dhe dhurata me temë eklipsi. Ndër sapunët e punuar me dorë: “Luna”, “Solar Power”, “Mother Earth” dhe “Hachie Eclipse of the Heart”.

Nazir Musai, i cili zotëron kafenenë dhe furrën e të famshmve, u tërhoq kur dëgjoi raportin e motit, por vuri në dukje: “Është mot. Ju nuk mund ta kontrolloni atë.”

Shi ose shkëlqe, James dhe e shoqja Liz Gibbons planifikojnë të festojnë. “Është një përvojë vizuale dhe fizike dhe në moshën time, që është 75 vjeç, nuk do ta shoh më kurrë”, tha Gibbons. Totaliteti nuk do të përfshijë përsëri SHBA-në kështu deri në vitin 2045, duke anashkaluar pothuajse të gjithë shtetin.

Megjithë kaosin, eklipsi përfundimisht kaloi, duke e lënë qytetin me kujtime për të cilat do të flitej për breza. Dhe ndërsa u mblodhën pas, duke shkëmbyer histori dhe duke qeshur derisa u dhimbte barku, ata kuptuan se ndonjëherë momentet më të paharrueshme janë ato që devijojnë nga skenari, duke thënë me njeri tjetrin “ eklipsi iku dhe nga fiku”.

Dhe kështu, me një vlerësim të ri për absurditetin e jetës, banorët e qytetit të vockël u kthyen në rutinën e tyre të përditshme, duke pritur me padurim ngjarjen tjetër kozmike që me siguri do të sillte më shumë të qeshura dhe gëzim në cepin e tyre të vogël të universit në mos qoftë ndonjë meteor.

---

---

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 7 Prill 2024

“The Christian Science Monitor” ka botuar, të premten e 1 korrikut 1932, në ballinë, rrëfimin e reporterit amerikan Reuben Henry Markham rreth pagës së majme të Mbretit Zog dhe justifikimit të saj nëpëmjet arritjeve të bëra asokohe në Shqipëri falë udhëheqjes së tij, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Shqiptarët paguajnë më shumë për Mbretin se sa për Parlamentin, dhe kjo u pëlqen

Nën udhëheqjen e Zogut, ky vend i lashtë malor ka përparuar më tej dhe në më shumë fusha (linja) se në 2000 vitet e fundit. 

Nga R. H. MARKHAM

Korrespondent i Stafit të The Christian Science Monitor

Tiranë, Shqipëri — Zogu, Mbreti i Shqiptarëve, merr më shumë se 3000 dollarë në javë dhe Kryeministri i tij, zyrtari më i paguar në mbretërinë shqiptare, vetëm 80 dollarë. Një anëtar i Parlamentit merr 35 dollarë dhe një gjyqtar i Gjykatës së Lartë po aq.

I gjithë Parlamenti i kushton vendit shumë më pak se mbreti; këshilli ministror vetëm rreth një e teta e kësaj shume.

Mbreti me familjen dhe oborrin e tij konsumojnë një të tridhjetën e të gjithë buxhetit të shtetit. Ai merr një fitim financiar jashtëzakonisht të mirë për drejtimin e punëve të 1,000,000 njerëzve.

Por ai ia vlen ! Domethënë, shërbimet që ai po bën vlejnë pothuajse çdo çmim. Ky i ri ka bërë më shumë për Shqipërinë se çdo sundimtar tjetër në historinë e kombit, i cili është një nga më të vjetrit në Evropë. Gjatë këtyre pak viteve të sundimit të tij, shqiptarët kanë bërë më shumë përparim se në çdo kohë tjetër që kur janë njohur nga shkrimtarët e analistët e popujve. Për herë të parë Shqipëria është diçka më shumë se një shprehje gjeografike.

Në asnjë periudhë tjetër shqiptarët nuk kanë qenë kaq të bashkuar sa tani. Edhe pse të ndarë në tre grupe fetare, të cilat janë në konflikt të ashpër me njëri-tjetrin në shumë vende të tjera, shqiptarët janë plotësisht të lirë nga armiqësia fetare. Megjithëse flasin dy dialekte shumë të ndryshme, ata kanë arritur të kuptojnë njëri-tjetrin pa shumë probleme. Ndonëse të ndarë nga njëri-tjetri nga male të larta, lugina të thella dhe lumenj të pabesë, ata janë bashkuar.

Asnjëherë më parë, as në kohën e dominimit romak rrugët në Shqipëri nuk ishin aq të mira sa tani. Dy ose tre linja kryesore mund të kenë qenë pak më të mira atëherë, por sistemi aktual i komunikimit tejkalon shumë çdo gjë që ka ekzistuar deri më tani.

Shqiptarët kanë një sistem shkollor, një gjuhë letrare, tekste shkollore dhe një frymë kulturore dhe të gjitha këto kanë origjinën e kohëve të fundit. Dy-tre dekada më parë shkollat shqipe ishin të ndaluara.

Për herë të parë në një mijëvjeçar, toka është mjaft e sigurt nga jashtë dhe jashtëzakonisht e sigurt brenda. Ka pak vende në Evropën Lindore në të cilat mund të udhëtohet me më pak rrezik. Dhe përkundër kontrollit shumë të rreptë policor, ka më pak ndërhyrje policore se më parë.

Një sistem mjaft i mirë juridik zbaton një kod ligjor modern : ekziston një shtyp i përditshëm — i paimagjinueshëm vetëm pak vite më parë.

Të gjithë të rinjtë janë të stërvitur në kazerma dhe shumë në shoqëri atletike. Kazermat sigurisht që kanë defekte serioze, por ato i japin rinisë fshatare analfabete një trajnim të dobishëm.

Teatrot, koncertet, ekspozitat e artit dhe argëtimet si për burrat ashtu edhe për gratë jepen në disa qytete — gjëra të padëgjuara pak kohë më parë.

Kryeqyteti po shndërrohet në një qytet modern dhe kapërcen në komoditet çdo vendbanim që ekziston në Shqipëri prej dy mijëvjeçarësh.

Udhëtimi është i shpejtë dhe i lirë, pavarësisht mungesës së plotë të hekurudhave.

Fati i gruas shqiptare, ndonëse ende shumë i vështirë, është më i mirë se çdo herë tjetër.

Ka më pak korrupsion, ryshfet dhe parregullsi administrative se më parë. Sigurisht, ka shumë për të dëshiruar, por shumë është arritur.

Sporti po përparon me hapa të mëdhenj.

Pakicat (minoritetet) trajtohen relativisht mirë.

Shumë pak vende në botë kanë një shërbim ajror më të mirë.

E gjithë kjo nuk është tërësisht falë mbretit Zog – në asnjë mënyrë. Shpirti i zgjuar i një kombi që lufton për të ecur përpara ka dhënë një kontribut të madh. Zogu është instrumenti i këtij shpirti.

I gjithë ky përparim mbështetet në rregull, siguri dhe një shkallë të caktuar drejtësie. Shkollat, rrugët, gjykatat dhe ndërtesat janë të pamundura pa rregull. Zogu e imponoi këtë rregull. Nuk ka ekzistuar asnjëherë më parë.

Shqipëria është ende prapa. Ka ende një rrugë të gjatë për të bërë. Ka përmirësime të mëdha për të bërë. Por ajo ka shkuar shumë më tej në një dekadë se në çdo shekull të mëparshëm dhe vazhdon të përparojë me shpejtësi.

Shqiponjë Osmanaj/

Shaban Murat Jashari ishte mësues dhe si njeri i arsimit, dijes dhe kulturës e dinte që nuk ka dinjitet pa atdhe të lirë. UÇK-ja është burim i ndërgjegjes, moralit dhe guximit! Nuk ka detyrë më të shenjtë se të jesh mësues, arsimimi dhe edukimi janë themeli i një shteti të fortë, arsimimi dhe edukimi sjellin liridashës, burra që krijojnë kohën. Një mësues si SHABAN MURAT JASHARI edukoi familjen, breza të tërë në Drenicë dhe i dha mësim botës se si intelektualët zëvendësojnë penën me pushkën kur i thërret atedheu.

Shtëpia e Jasharëve ishte shkollë për atdhedashuri, ishte mburojë e motiv për luftëtarët e lirisë dhe jo rastësisht LIRIA KA EMËR. Ukshin Hoti ishte profesor universitar, Jakup Krasniqi ishte mësues e shumë patriotë që krijuan kohën për liri dhe nuk pranuan gjunjëzimin në këmbim të privilegjeve.

Koha ka qenë për të gjithë, por jo të gjithë ju përgjigjën vatanit në kohë. Për dikë… ishte kohë pa kohë e dikush nuk kishte kohë…Por, fatkeqësisht emblema e UÇK-së dikujt i pengon edhe sot dhe me nostalgji kujtojnë privilegjet e ish regjimit! Privilegjet gjithmonë kanë prodhuar servilë, egoistë e antivlera nacionale. Një thënie e përshkruan më së miri nocionin njeri frikacak/servil…

“Heronjtë vdesin, maskarenjtë e shijojnë lirinë”, e ne kemi edhe heronj të gjallë të cilëve po ju mohohet liria padrejtësisht dhe falë sakrificës së tyre kemi Kosovën shtet të pavarur dhe demokratik.

Rikujtim: Ata janë në izolim jo si individë e as si parti politike, ata janë trungu i emblemës e i lirisë sonë. Ata ishin mësues, arkitektë, mjekë, gazetarë dhe bujq, mbi të gjitha ata e kishin një profesion të përbashkët, IDEALIN PËR LIRI!

Ata kulmuan mbi armikun e jashtëm dhe bashkëpunëtoret e tyre. Ata me armatim e paarmatim ishin në vijën e frontit.

Ata nuk luftuan për privilegje, ata e kishin tashme privilegjin më unik në botë, emrin luftëtar lirie, ata e kishin vdekjen shoqëruese.

Ata e panë vdekjen me sy, por fati disa nga ta i bëri heronje e disa i heroizoi për së gjalli.

Ka ikur koha e sundimit serb…

Ka ikur rreziku për okupim…

E bashkë me serbët ikën edhe privilegjet e individëve të caktuar, por mbetën ata dhe dëshpërimi i tyre!

Ruajini majat e sukseseve në profesion me nder e dinjitet, nostalgji-Jugosllavia është shpërbërë moti, zgjohuni nga gjumi plot ankth, tregojini egos suaj se keni gjak shqiptari dhe se kryeqyteti ynë është Prishtina e jo Beogradi.

Faleminderit UÇK, faleminderit NATO, pa UÇK-në nuk erdhi NATO, pa ju që goja e mendja ju qet me nder me thanë”…” erdhi liria, ju nuk ishit në atë kohë, ju jeni t’pakohë!

Filip Guraziu/

Edukimi i brezit të ri simbas nji strategjie të mirëmendueme në themel të së cilë qëndron atdhedashunia përban kushtin ‘ e nevojëshëm e të domosdoshëm’ për konsolidimin e identitetit të nji populli. Fatkeqësisht rrethanat historike ndër të cilat mbijetuen shqiptarët gjatë nji periudhë mbi 2100 vjeçare, jo vetem që nuk ndihmuen në kët drejtim, përkundrazi…Ç’do gja bahet e kuptueshme për periudhat kur shqiptarët ishin të pushtuem, sepse qëllimi përfundimtar i çdo pushtuesi asht përjetësimi i pushtimit, i cili mund të realizohet vetem nëpërmjet tjetersimit të identitetit të popullit që pushtohet.
Platforma kryesore e tjetersimit të identitetit të nji populli asht fshimja e kujtesës historike dhe krijimi i nji realiteti historik të ri në shërbim të pushtetit. Historia e njerëzimit në përgjithësi e ajo e shqiptarëve në veçanti e provon ma së miri kët pohim.
Në kët drejtim diktatura komuniste enveriste shqiptare ia kaloi edhe pushtuesve të huej; me dhunë, vorfni, e izolim prej të tanë botës; “zhduku rendin e vjetër”, transformoi historinë, kriminelin e shpalli hero, heroin nacionalist – armik e s’fundi me brohoritje e entuziazëm ” të pa parë” ” krijoi njëriun e ri të partisë”.
Me qenë se sistemi diktatorial komunist u vetëshëmb me dashje si e vetmja rrugë e mbijetesës, ” njëriu i ri i partisë” që u transformue në “njëriun e ri të demokracisë” mbijetoi e vazhdon me mbijetue si nji qenie hibride ( “pa Dinë e pa Imanë”) i shartuem në ekonominë e tregut. Ideali i ri i kësaj ” qenie hibrìde”, që ruen të paprekun në thellësinë e formimit të sajë ideologjinë komuniste rezultoi: pasunimi i shpejtë e me çdo kusht, konsolidimi nepotik i pozitave drejtuese në politikë, pushtet, sistemin gjyqësor e akademik etj., tue shpërfillë identitetin e interesin kombtar shqiptar
Nuk ka si spjegohet ndryshe veprimi i akademikëve shqiptar që i bjen ndesh identitetit kombtar në fushën gjuhësore, tue mos pranue rishikimin e kongresit famëkeq politik enverist të 1972-shit që “hodhi në Dri” themelin e gjuhës shqipe, Gegnishten. More të ” bekuem akademikë”, kanë kalue 52 vjetë prej atij vendimi, e gjuha sikur çdo gja tjeter evolon në përputhje me zhvillimet e reja, asht pikërisht ky evolucion që ju detyron rishikimin e përmirësimin e standardit të 1972-shit, por ju nuk pranoni. Ku e keni qëllimin? A jeni ndopak të ndërgjegjësuem për bashkimin kulturor shpirtnor të shqiptarëve në dy anët e kufinit më Kosovën ku flitet gegnisht? Po faktin që rreth Shqipnisë jetojnë rreth tre milion gegë e keni harrue? Simbas jush, brezi i ri që nuk mundet ma me lexue e me studjue, sepse nuk i kupton, shkrimtarët ma në za të gegnishtes si Fishta, Mjeda, Gjeçovi, Haxhiademi, Prendushi, Migjeni, Koliqi, Repishti, Camaj, Rrota, Zadeja, Pipa etj., etj. mund të edukohët në mungesë të kujtesës me identitetin e vertetë shqiptar?
Si duhet t’a kuptojmë qëndrimin e akademikëve shqiptar që kundërshtojnë ” si demat para bezes së kuqe” vjetersinë mijavjeçare të gjuhës shqipe në themelin e së cilës qëndron gegnishtja? Ç’ka na thotë qëndrimi “kontrapedal” i tyne në lidhje me zbulimet e reja në fushën e etimologjisë të gjuhës shqipe? Si ndikon ky qëndrim te identiteti i brezit të ri?
I pafalshëm mbetet edhe fakti që ende sot mbas gati 34 vjetëve vetëshëmbje të diktaturës, qenia hibride ose ” njëriu i ri i demokracisë” që drejton e programon edukimin shkollor, nuk përfshin në tekstet shkollore tragjedinë e krimit komunist. Formimi i brezit të ri me mungesën e kujtesës historike a nuk të çon drejt tjetersimit të identitetit kombtar shqiptar, ky asht qëllimi? Për me ia vue vulën këti qëndrimi , Ministria e Arsimit-Tiranë i paska dërgue intitucioneve shkollore nji shkresë orjentuese si rekomandim për edukimin jashtëshkollor të nxanësave. Ndër qindra shkrimtarë shqiptarë te rekomanduem, mungojnë vetem ato që trajojnë krimin komunist të diktaturës si; Sami Repishti, Marçel Hila, Ahmet Bushati, At Konrad Volaj etj., rastësi?
Kulmi i qëndrimit absurd i “qenies hibride” me grada shkencore e autoritet akademik u ba publik para pak ditësh prej gazetave e televizioneve në mbarë vendin me shpalljen e nji peticioni antidemokratik qesharak e të turpshëm që i kërkonte AMA-s ndalimin e diskutimit në emisionet televizive mbi problemin e gjuhës shqipe!
Mendoni ku kemi mbritë e ç’ka përjetojmë ne si shqiptarë: shkencëtarët e akademikët që kemi, pra “mendjet e ndrituna e me vizion”, zyrtarisht kërkojnë ndalimin e fjalës së lirë me “urdhën prej nalt”, si në kohën e “lugatit” tue i ra ndesh parimit bazë të demokracisë! A ka ma marre e për faqe të zezë!
Mos diskutimi për domosdoshmëninë e integrimit të gegnishtes, mos diskutimi i vjetersisë së gjuhës shqipe, mos diskutimi i etmologjisë së gjuhë shqipe kuj i shërben? Konsolidimit të identitetit kombtar shqiptar JO që JO, por vetem atyne që nuk e duen popullin shqiptar!
Sapo njifesh me kët lloj peticioni, që të krijon “përshtjellime në stomak”, menjiherë mendja të shkon te disa emisionet televizive ku personazhe të paguem kundër shqiptarizmit vjellin vnerë kundër shtyllave mbi të cilat mbështetet identiteti shqiptar; Skenderbeut, Nanës Tereze, trashigimisë Ilire, gjuhës shqipe, autoktonisë së shiptarëve, trashigimisë kulturore dhe kurrë, në mënyrë absolute asnjiherë, këto ” qenie hibride” me grada shkencore e akademike nuk e çuen zanin në mbrojtje të idealeve shqiptare! Ky qëndrim i dyfishtë i jueji ju nxjerr haptas se kush jeni e se çka rueni me fanatizëm në shpirtin tuej, ” Fshati që shihet sdo kallauz”!
I damshëm për konsolidimin e identitetit kombtar shqiptar të brezit të ri mbetet edhe korrupsioni në sistemin arsimit shqiptar (pasojë e idealit të ri të ” qenies hibride”) në të tana nivelet, por veçanarisht ai i shkollave të nalta të len “pa gojë”; personazhe që kanë zanë vende drejtuese e disponojnë deri tre diploma universitare, praktikisht rezultojnë gjysë analfabetë. Mungesa e formimit kulturor me bazë atdhedashuninë e vlerat kombtare pasojë 32 vjeçare e ” njëriut të ri të demokracisë” me pozitë drejtuese politike, shtetnore apo akademike ka çoroditë programimin strategjisë edukuese të rinisë, ç’ka vështirëson konsolidimin e identitetit të shqiptarëve, aq i deshiruem sot.
Si përfundim, po kujtoj thanien e nji filozofi kontrovers: ” Kriteri i së vertetës asht praktika” Po cila asht praktika e sotme e jetës së të rijve shqiptar?
“Shif e shkruej”, thotë nji fjalë e urtë popullore:
Largim në masë e të rijve prej vendit amë, aq sa nuk gjinden ma punëtorë, por merren prej Bangladeshit. Zvogëlim drastik i numrit të nxanësve e studentëve. Rritje e analfabetizmit dhe e padijes. Zvogëlimi i numrit të martesave e paksimi i lindjes së fëmijve. Rritje e drogaxhive, e krimit, e vjedhjeve, e bastexhive, e dhunës, e abuzimeve. Rritje pa kufi e të rijve që kalojnë jo vetem ditën, por edhe naten në bar-kafe kot, janë të pa punë, por kanë vetura e bylyzykë ari!
O pashallarë të demokracisë: veni ndonjiherë dorën edhe te zemra e jo vetem te xhepi… Mos harroni se përparimi i shqiptarëve lidhet kryesisht me brezit të ri që asht garancia e së ardhëmes! E kjo e ardhëme në radhë të parë kërkon unitet kombtar i cili realizohet vetem mbi bazen e vlerave identitare të popullit shqiptar.

NGA NDUE BACAJ/

Mund të thuhet pa drojtje se ekzistenca e shqiptarisë në shekujt XVI-XVIII-të, ka qenë më në zgrip se kurrë. E kjo pasi pushtuesi Otoman jo vetëm ishte instaluar dhunshëm, por mbi të gjitha ishte “betonuar” me një “mur” të pakapërcyeshëm, jo vetëm nga shqiptarët e mbyllur këtu, por edhe nga pjesa tjetër e Europës që u zgjonte “kureshtje” qytetërimi e besimi që po “lulëzonte” pikërisht në zemër të Europës… Ato kohë në të vertet shpesh kishin qenë të ligështa edhe për vetë Europën, e cila për të shpëtuar veten, të paktën heshte para sakrifikimit e martirizimit që i bëhej një prej popujve më të vjetër të saj, arbëro-shqiptarëve, ku për 25 vite me radhë (1443-1468) me në krye Gjergj Kastriotin Skenderbe kishin luftuar me guxim kundër perandorisë turke-osmane për mbrojtjen e trojeve arbënore, por edhe të atyre europiane… Fatësisht në këto momente kritike për ne arbënoro-shqiptarët u zgjodhë në vitin 1700 në krye të selisë së shenjte Gjon Françesk Albani , që do të merrte emrin fetar Papa Klementi XI.

PAK HISTORI FAMILJARE!

Historia familjes ALBANI (nga Kurbini), sipas shumë studiuesve fillon që në kohen e Gjergj Kastriotit –Skenderbeu . Si paraardhesi i Papa Klementit XI njihet fisniku Mikel Laçi , i cili kishte dy djem ; Gjergj Mikel Laçin dhe Filip Mikel Laçin (që njihen si luftetar të shquar të ushtrisë së Skenderbeut). Këta dy arbër emigruan në Urbino të Italisë. Gjergi në Itali pati dy djem ; Altobelin dhe Hanibalin. Edhe Altobeli kishte dy djem ; Horacin dhe Karlin. Karl Altobel Gjergj Mikel Laçi është babai i Gjon Françesk Albanit (Papa Klementit XI). Mbiemrin Albani trashigimtaret e familjes “Laçi” filluan ta marrin rreth një shekull pas emigrimit në Itali. Fillimisht trashigimtaret e Mikel Laçit muaren mbiemrin Albanesi ,që “dalngadal” e bënë ALBANI…

NËPËR JETSHKRIMIN E PAPA KLEMENTIT XI.

Jetshkrimin e Papa Klementit XI mendova t’a filloj me Biografin e njohur të këtij Papë, francezin Reboulet, i cili në veprën (monografinë) e tij “Historia e Klementit XI”, ndër të tjera ciotoj: “Gjon Françesk Albani lindin në Urbino (Itali) me 23 korrik të vitit 1649. Familja fisnike Albani e kishte origjinën në Epirin e Vjetër, domethënë Shqipërinë e sotme. Gjon Françesk Albani, pasi u shkollua me një pasion të pashoq, arriti të laurohet po në Urbino të Italisë nga ku dhe i hyri karierës Kishtare, ku edhe hyri në shërbim të Rietit, Sabinës dhe Orvietit për rreth shtatë vjet. Pas kësaj për aftësitë e tij u bë Sekretar i letrave Papnore, ku qëndroi derisa u zgjodh Papë. Gjon Françesk Albani u zgjodhë në krye të selisë së shejtë me daten 23 nëntor të vitit 1700 ,duke filluar zyrtarisht ketë detyrë hyjnore e “toksore” me daten 08 dhjetor (1700), si Papa i 243 në historinë e Selisë së shejte.. Zgjedhjen e Gjon Françeskut si Papë padyshim e kishte ndihmuar Papa paraardhës Aleksandri VIII, që në fakt këtë besim edhe tek mbarë kristianizmi e shpërbleu me punën e tij doktrinare në shërbim të fesë e njerëzimit. Papa Klementi XI u kujdes posaçërisht për fatin e Kishës në vendin e paraardhësve të tij. Me inisiativën e tij u mblodh kuvendi i Peshkopëve Katolikë të Ballkanit nën kryesinë e Imzot Vincent Zmajevskut, Kryepeshkop i Tivarit dhe Primat i Kishës. Kështu filloi “rekrutimi” i djelmoshave shqiptarë që mësuan me u ba priftën në Kolegjin e Assisit. Ata u bënë misionarë të Shën Françeskut. Ky ishte një fitim i madh për Nacionalizmin dhe kulturën shqiptare, pasi Kleri Katolik ishte i pari që filloi me shkrue në gjuhën amtare dhe krijoi monumentin e parë të letërsisë shqipe…”. Papa Klementi XI në këtë detyrë të shenjtë qëndroi 21 vjet,(deri sa nderroi jetë me 19 mars 1721) , duke mbetur në histori si një ndër Papët më të sukseshëm të historisë Papale, por edhe i katerti papë më jetëgjatë në historinë e papatit deri sot në fillimet e shekullit XXI. ( I pari Shen Pjetri 35 vjet , I dyti Papa Piu i IX me 31 vjet I treti Papa Gjon Pali II me 26 vjet dhe i katërti Papa Klementi XI me 21 vjet)… Vlenë të cilësohet se kur Gjon Françesk Albani u zgjodhë Papa Klementi XI, meshtari i njohur arbër Imzot Vincent Zmajeviku, ndër të tjera do të shkruante: “O Shenjt atë Papë nën hijen tënde dheu i Shqipënisë po gazmohet, se mbas shumë vitesh po hynë të marri frymë e të çeli sytë… nën një Papë shqiptar po del në dritë e mezi ç’pret me fitue emrin e Lumninë. Ndërkaq unë me gjithë Popullin e Shqipërisë i lutemi Zotit që ty, Papë shqiptar të ruaj për gjatë e mot me jetë e shëndet, për të mirën e Kishës e për fatin e mirë t’anin…” Megjithatë duhet theksuar se kjo zgjedhje u prit me gëzim jo vetëm nga Bota Katolike, por edhe nga ajo jo katolike, ku vetë Pashai i Kajros e sundimtari i Bitinjes, shkruan G. Moroni, e priti jo pa gëzim për lumninë e Zotsinë që kishin “Shtetasit” e Perandorisë… Froni i Papës kishte një rëndësi të veçantë si dhe sot, pasi ky ishte froni i trashëguar nga Shën Pjetri (një ndër Apostujt e Jezusit dhe përhapësit e doktrinës Kristiane në Botë). Përveç sukseseve që i ka shkruar historia në zhvillimin e shenjtërimin e doktrinës së Jezu Krishtit në mbarë Botën e veçanërisht në atë Katolike, rëndësi ka se ai që kur hipi në fronin e Shenjtë të Papës, në Selinë e Shenjtë, “tregoi” origjinën e tij shqiptare dhe shprehu interesin e tij për të mbrojtur mbarë shqiptarët e të gjitha besimeve e veçanërisht organizimin e atyre me besimin Katolik kudo në Shqipëri. Papa Klementi XI në vitin 1703 urdheroi zhvillimin e kuvendin e dheut të Arbërit.. Ku ky kuvend krahas problemeve të “ngushta” fetare, nën kryesinë e Imzot Vinçent Zmajeviku-t që ishte edhe Kryepeshkopi i Tivarit dhe Primat i kishës katolike shqiptare, ndër të tjera vendosi që shënimet në regjistrat shqiptarë të bëhen në gjuhën shqipe, si dhe meshët të thuhen po në gjuhen shqipe .. Gjithashtu u vendos zbatimi pa ekuivok i sakramenteve të shenjta. Këto vendime shqiptarin kristian (katolik) do ta kthenin në rrugen e Zotit… Duke filluar po nga ky vit (1703) Papa Klementi XI ndihmoi në përhapjen e letërsisë fetare në gjuhën shqipe.. Me kujdesin e Papa Klementit XI më 1711 u hap katedra e gjuhës shqipe në shkollën e Montorinos në Romë (Itali). Po nën urdhëresën e këtij Papë me origjinë shqiptare, në vitin 1720 në Voskopojë u themelua shkolla e mesme e quajtur “Akademia e Re”, si dhe u hap edhe një shtypshkronjë, duke e bërë këtë qytet shqiptar qendër të rëndësishme kulturore e fetare për kohën.. Gjithashtu ky Papë me origjinë shqiptare arriti të ndihmojë e sensibilizojë Europën në luftën e madhe që bënte në këto vite Malësia e Madhe e veçanërisht Fisi i Kemendit kudra Turkut. Por një ndihmë e përkrahje të pakursyer dha ky Papë edhe për Himariotët (që në ato vite ende ruanin besimin Kristina-Katolik), duke i ndihmuar të hapnin shkolla e Kisha të reja e ruajtur të vjetrat, duke e bërë kështu këtë trevë shqiptare vatër Feje e atdhedashurie. Padyshim autoriteti i Papës ishte mjaft i madh aq sa çoi peshë jo pak në Venedik , Austri e tjera vende europiane të kohës që kishin kontribuar deri në një fare mase në mbrojtje të besimit e të drejtave të shqiptarëve që donin t’i merrnin nëpër këmbë pushtuesit Osmanë, ku për të mos hapur fronte të reja lufte e armiqësie dalëngadalë kjo perandori erdhi duke u zbutur e bërë më “tolerante”.. Në këtë kohë me ndihmën e Papës shqiptar nga vendi jonë filluan të “rekrutohen” djelmosha shqiptarë të cilët shkuan të shkollohen në kolegjin e Assisit, duke u bërë kështu misionarë të Shën Françeskut dhe barinjtë shpirtërorë të Grigjës katolike deri atëherë mjaft të çorganizuar. Gjithashtu po në fillim të shekullit XVIII nën kujdesin e Papa Klementit XI u krijua Kongregacioni i propagandës Fide, ku padyshim edhe shënon kthesën e qëndresës pa-kthim dhe organizimin më të lartë të komunitetit katolik i cili trashëgonte virtytet më të mira të Shqiptarisë. Gjithsesi tashmë Katolikët në veçanti e shqiptarët në përgjithësi kishin një Engjëll mbrojtës që ishte Papa shqiptar dhe Selia e Shenjtë që ishte i vetmi vend ku shqiptarët mundeshin të hynin pa “trokitur”. Natyrisht Papa Klementi XI, nuk ishte thjeshtë një Papë që kishte për mision vetëm mbrojtjen e popullit të tij.. Misioni dhe veprmtaria e Papa Klementit XI ishte jashtëzakonisht e madhe dhe e sukseshme në shërbim të njerëzimit e shenjtërimit të jetës tij jo pak të trazuar nepër Botë…Historia e jetes dhe vepres së Papa Klementit XI në krye të Selisë së Shenjtë ka të memorizuara dhjetra misione e vizita baritore në Abisini, në Afrikën Veriore, në Persi, në Indi, Japoni, Kinë, në Amerikën Jugore, Meksikë, Kaliforni etjerë etjerë që tregojnë punën e palodhshme e të guximshme të këtij Papë me origjinë shqiptare, që vetë gjaku nga rridhte ia shtonte dhuntinë e guximin për të plotësuar misionet e tij kristiane shpesh edhe me rreziqe për jetën…Në fushën e dokumentave të shkruar për këtë misionar mëkëmbës të Shën Pjetrit shënohen 1412 letra, 28 ligjërata, 130 biseda të shkruara në dy blej (vëllime) që ruhen edhe sot në Selinë e Shenjtë në Vatikan, siç thotë Ludoviku Von Pastor: “Se këto shkrime janë një përmendore e bukur, e zellit Barituer, e trimërisë Apostolike dhe e veprimtarisë së palodhshme të një pape ndër më të mëdhenjtë e Kishës Katolike”.Vlen të theksohet se Papa Klementi i XI ishte nxitësi dhe financuesi i fillimit të veprës madhore “Ilirikum Sacrum” (Iliria e Shenjtë), për të cilën ka edhe një kontribut jo të vogël edhe si historian. Gjithashtu nën kujdesin e këtij Pape u ruajtën visaret arkeologjike të Romës, si dhe mbledhja e të tjerave nga vise të ndryshme, ku sot Muzeu i madh i Romës ka në themel kontributin e shqiptarit Papë, që nga historia njihet si një nga themeluesit e kësaj vepre madhore të kulturës Botërore. Papa Klementi XI njihet edhe si një ndër “kudjestarët” më të mëdhenj të ruajtjes, meremtimit e stolisjes së përmendoreve e objekteve antike të trashëguara, si dhe shkrimeve, kanuneve e dokumentave të tjerë që vërtetonin jetën e kaluar të popujve….

NË VEND TË NJË EPILOGU

Është interesant të thuhet se banoret e Kelmendit , Papa Klementin e XI e “konsiderojnë” me origjinë nga Kelmendi, ku per ketë thonë se paraardhesi i Gjon Francesk Albanit , Mikel Laci (e jo Laçi) së bashku me dy djemt e tij (Gjergjin e Filipin) janë larguar nga Kelmendi per në Kurbin ku u rrjeshtuan në ushtrinë e Gjergj Kastriotit. Largimi per në Itali i Gjergj e Filip Mikelit ka ndodhur pas vdekjes të Skenderbeut. Ndersa trashigimtari i tyre… Gjon Francesk Albani kur u bë Papë mori jo vetem “emrin” e Shën Klementit (shenjetorit mbrojtes të Kelmendit, Shën Klementi i parë), por edhe “pak” nga origjina e tij e largët…Kelmendi. Sidoqoftë kjo është vetëm një gojëdhënë pasi e rëndësishme është që ai ishte me origjinë të pakontestuar Arbënore (Shqiptare). Natyrisht nga ajo kohë e “Lumnueme” kanë kaluar shekuj bashkë me baticat e zbaticat që suallën motet e shekujt, por të gjitha këto janë disi më të “natyrshme”, se vetë Shenjtëria që është Hyjnore e Qiellore , e si e tillë nuk shuhet kurrë, ashtu si drita e këtij Shenjtori shqiptar që shndritë jo pak Botën, por për fat të keq tek ne ende ka “hije” që vazhdojnë ta zënë disi dritën e ketij shenjtorit shqiptar që na bënë krenar…