• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Stinë pashoqe

November 1, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

Asnjë stinë tjetër nuk na magjeps si vjeshta, me sixhadenë e saj madhështore të ngjyrave dhe spektaklit. Ka diçka magjike në mënyrën se si gjethet ndryshojnë nga njëngjyrëshe të verës në një gamë të gjallë me të kuqe, portokalli dhe të verdhë në vjeshtë.

Kërcitja e lehtë e gjetheve nën këmbët tona krijon një kolonë zanore qetësuese ndërsa rrezet e diellit të artë lajnë gjithçka që prek në një shkëlqim të butë eterik. Në poezinë e saj “Stina e qelqit”, Yoko Ono kujton me elokuencë: “Vjeshta kalon dhe kujtohet nderimi”.

Vjeshta është kohë transformimi, kujtesë prekëse e të korrave të bollshme dhe natyrës ciklike të jetës. Është stinë e pakrahasueshme; na inkurajojnë të ndalojmë dhe të shijojmë kënaqësitë e thjeshta të stinës: zjarret komode, ushqimet e përzemërta, shoqërinë e familjes dhe miqve dhe shkëlqimin e hollë e kalimtar i botës me tone të çmuara rreth nesh. Është një ditë e bukur vjeshte e shndritshme, me ajër si musht dhe një qiell aq blu sa mund të mbytesh në të.

“Sa të zgjasë vjeshta, nuk do të kem duar, kanavacë dhe ngjyra të mjaftueshme për të pikturuar gjërat e bukura që shoh”, shprehej Van Gogh

Jeta fillon nga e para kur bëhet e freskët në vjeshtë. Era ngrihet dhe mijëra e mijëra gjethe të verdha të fikut këputen nga mbështetja e tyre dhe derdhen nëpër qiell. Gjethet e vjeshtës nuk bien; ato fluturojnë, marrin kohën e tyre dhe enden në këtë, është shansi i tyre i vetëm për të fluturuar. Ka një ftohje të dukshme në ajër tani dhe gjethet e lagura janë kudo – në oborre, në trotuare, në rrugë, të mbërthyera në makina. Duket sikur bota ishte e mbuluar me një kore me sheqer, kafe dhe kanellë përzier. Rrapi me kreshtë të kuqërremtë, dhe hiri i bukur, i lëmuar, me gjethe, duken si fytyra të njohura miqsh të vjetër.

Vjeshta digjet shkëlqyeshëm, një flakë rrjedh nëpër male, një pishtar hidhet mbi pemë. Të rrumbullakëta dhe të ëmbla, mollët skuqen në degët e ngarkuara dhe qiejt mbajnë një qartësi më të thellë blu. Të gjitha jetët që kemi jetuar ndonjëherë dhe të gjitha jetët që do të jenë, janë plot me pemë dhe gjethe që ndryshojnë. Shfaqen hardhitë e varura, ndërsa era rreth tyre hidhërohet; zemra e vjeshtës duhet të jetë thyer këtu, dhe ka derdhur thesarin e saj mbi gjethe.

E mbaj mend siç kujtohen gjithmonë ditët e tetorit, pa re, me shije panje, ajri i artë dhe aq i pastër dridhet. Xhorxh Eliot shprehej:

“Vjeshtë e shijshme. Kur ikën, shpirti i lidhur me të dridhet; po të isha zog do të fluturoja nëpër tokë duke kërkuar vjeshta të njëpasnjëshme”.

Rri pranë zjarrit dhe mendoj për të gjitha ato që kam parë, për gjethet e verdha dhe për thashethemet në vjeshtë që ishin me mjegullën e mëngjesit dhe diellin e argjendtë dhe flladin mbi flokët. Rrapi përballë pragut të derës digjej si një pishtar gjigant i kuq. Lisat përgjatë rrugës shkëlqenin në të verdhë dhe në bronz; fushat shtriheshin si një qilim xhevahiresh; kudo që ecja ngjyra bërtiste dhe era këndonte rreth meje.

Filed Under: Fejton Tagged With: Astrit Lulushi

The board of the Council of Albanian Ambassadors had the pleasure to host the Charge d’Affairs of the USA Embassy in Tirana, Mr. David Wisner

November 1, 2023 by s p

The board of the Council of Albanian Ambassadors had the pleasure to host the Charge d’Affairs of the USA Embassy in Tirana, Mr. David Wisner and Ms. Allison Dyess, Chief of Political and Economic Section, for an open and friendly exchange of views.

We reiterated the importance of further deepening our bilateral relations, and discussed future endeavors to strengthening our strategic partnership, especially in view of worrying global developments.

We remain committed to addressing pressing challenges on areas related to rule of law, fight against organized crime and drug trafficking, strengthening democratic institutions, including free and fair elections, as fundamental reform areas in our EU accession agenda.

The mission of the Council of Albanian Ambassadors is to support our National Foreign Policy as well as to provide professional assistance on behalf of the nation’s interests in the field of international relations.

Filed Under: Fejton

Urtësi shpirtërore

October 30, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

Në vitin 1445, Johannes Gutenberg shpiku shkronja të lëvizshme, shkronja individuale që mund të lëvizeshin rreth një shtypshkronje për të ndryshuar fjalët që transferoheshin në faqen bosh. I fuqizuar nga kjo teknologji revolucionare, ai shtypi librin e parë të botuar ndonjëherë: Biblën.

Përpara shtypshkronjës, murgjit kopjonin me kujdes çdo botim të Biblës, shpeshherë duheshin tre vjet ose më shumë për të përfunduar detyrën. Gutenberg mundi të prodhonte 180 kopje të librit në të njëjtën kohë.

Pasi u prodhua tipi i luajtshëm arab, botimi i parë i shtypur i Kuranit doli nga shtypi në Venecia, Itali dhe u eksportua në Perandorinë Osmane në vitin 1538. Nga fillimi i viteve 1800, shkrimet hindu po prodhoheshin gjithashtu në masë. Ndërsa fetë në mbarë botën përqafuan shpikjen e Gutenbergut, librat e shenjtë u bënë më të disponueshëm dhe më pak të shtrenjtë se kurrë më parë.

Për shekuj me radhë, tekstet fetare ishin shpesh të vetmet libra në një familje. Fëmijët mësonin të lexonin duke gjurmuar gishtat poshtë faqeve dhe mbrëmjeve familjet mblidheshin për të dëgjuar histori besimi, dashurie dhe përkushtimi.

Nga një sërë tekstesh fetare janë fjalë të urtësisë së thellë nga kulturat anembanë botës, janë bërë të disponueshme kudo në internet nëpërmjet teknologjisë që Gutenberg nuk mund ta kishte ëndërruar kurrë.

Ndër fjalët e urta:

Sa më mirë të fitosh mençuri sesa ar, të fitosh mendjemprehtësi në vend të argjendit!

Bibla, Fjalët e Urta 16:16

Bëj atë që është e bukur. Zoti i do ata që bëjnë atë që është e bukur.

Kurani, 2:195

Kur ka harmoni midis mendjes, zemrës dhe zgjidhjes, atëherë asgjë nuk është e pamundur.

Rig Veda

Nuk ka lindje apo vdekje, nuk ka rënie apo ngritje. Nuk ka as ekzistencë të tanishme dhe zhdukje të mëvonshme, realitet substancial apo imagjinatë fiktive, të njëjta apo të ndryshme.

Lotus Sutra, 16:1.10

I urti që e njeh Veten si pa trup brenda trupave, si të pandryshueshëm midis gjërave që ndryshojnë, si të madh dhe të gjithëpranishëm, nuk pikëllohet kurrë.

Katha Upanishad

Të jesh i dashuruar thellësisht nga dikush të jep forcë, ndërsa të duash dikë thellësisht të jep kurajo.

Tao Te Ching

Zoti nuk ngarkon asnjë shpirt përtej mundësive të tij.

Kuran, 2:286

Kur vjen krenaria, vjen turpi, por me përulësi vjen mençuria.

Bibla, Fjalët e Urta 11:2

Ata që dinë nuk flasin. Ata që flasin nuk dinë.

Tao Te Ching

Pra, me të vërtetë, me vështirësinë, ka lehtësim.

Kuran, 94:5-6

Ai që merr mençuri e do jetën; ai që e çmon mirëkuptimin do të përparojë së shpejti.

Bibla, Fjalët e Urta 19:8

Një person mund të arrijë gjithçka duke qenë i thjeshtë dhe i përulur.

Rig Veda

Udhëtimi prej një mijë miljesh fillon me një hap të vetëm.

Tao Te Ching

Kush është mes jush i urtë dhe i zgjuar? Le ta tregojnë këtë me jetën e tyre të mirë, me veprat e bëra në përulësinë që vjen nga mençuria.

Bibla, Jakobi 3:13

Ashtu si e kaluara është një projeksion, ashtu janë edhe e ardhmja dhe e tashmja.

Lankavatara Sutra

Fillimi i mençurisë është ky: Merr mençuri. Edhe pse kushton gjithçka që keni, merrni mirëkuptim.

Bibla, Fjalët e Urta 4:7

Punoni për hir të punës, jo për veten tuaj. Veproni, por mos u lidhni me veprimet tuaja. Jini në botë, por jo prej saj.

Bhagavad Gita

Filed Under: Fejton

MBROJTJA N’EVROPË, NJË GJUMË I GJATË

October 27, 2023 by s p

Nga ANGELO PANEBIANCO – “Corriere della Sera”, 21 tetor 2023 – E përktheu: Eugjen Merlika 

Mbrojtja evropiane, bla bla bla. A njeh ndonjëri një argument më të mërzitëshëm? Mërzija varet nga fakti që të gjithë e dijnë që tema nuk qëndron në të vërtetë në axhendat politike të kryeqyteteve evropianë. T’a themi menjëherë: do të kishte qënë një gjë tejet e bukur nëse dhe në vitet e ardhëshme të mund të mërziteshim duke dëgjuar të flitet mbi mbrojtjen evropiane. Fatkeqësisht, kjo mund të ndryshojë shpejt. Fatkeqësisht, jo mbas shumë kohe, larg mërzitjes, do të mund të gjëndeshim në kushte që të jemi të detyruar t’i kërkojmë qeverive, me një shqetësim në rritje, se çfarë bën apo mund të bëjë Evropa për të n’a mbrojtur, për të mbrojtur secilin prej nesh. Është e vërtetë se ka ndonjë që beson se janë në kantier nisma premtuese evropiane në fushën e mbrojtjes. Më të informuarit përmendin  shkurtesa të panjohura për publikun e gjërë si AED (Agjensia e mbrojtjes evropiane). Por mbetet thelbi: nuk ka në këtë çast, asnjë mbrojtje të përbashkët evropiane. Ndërkohë është ndryshuar bota rreth nesh. Nga një krah rritet çrregullimi (Ukraina, Lindja e Mesme, Afrika nënsahariane) dhe, me çrregullimin, rriten kërcënimet për sigurinë e Evropës. Nga  krahu tjetër do të bëjmë hesapet me faktin që mbrojtja amerikane e siguruar që nga lufta e Dytë botërore vështirë se mund të jetë akoma. 

Në çdo rast duhet të jetë e plotësuar me një orvatje të evropianëve për të ndihmuar mbrojtjen e tyre. Duhet menduar se çfarë mund të ndodhë nëse në zgjedhjet e ardhëshme presidenciale amerikane do të fitonte Donald Trump, tejet i gatshëm t’a hidhte Ukrainën në krahët e Putinit. Një fitore e Trumpit do të destabilizonte gjithë botën perëndimore e do t’i jepte një goditje ndoshta vdekësore NATO-s. Atëherë evropianët, të mbetur papritmas pa mbrojtësin e tyre historik, çfarë do të bënin? Por edhe nëse Trump nuk do të fitonte, nëse Bideni do t’i a dilte, do të mbetej fakti që, të mbaruara kohët e mbizotërimit të pakundërshtueshëm amerikan, në vitet e ardhëshme Shtetet e Bashkuara nuk do të arrinin të vetëm të kujdeseshin për sigurinë e Kontinentit të vjetër.  

Kemi qënë deri tani vetëm “konsumatorë” të sigurisë (të furnizuar nga amerikanët). Duhet të fillojmë të prodhojmë, në sasinë e nevojshme, edhe ne. E nuk do të mjaftojnë për qëllimin Shtetet kombëtare. Për të prodhuar siguri, në mënyrë vërtetë të efektëshme e të dobishme, duhet të vemë së bashku ide, organizim e rezerva. Gjithënjë nëse evropianët të binden (nuk është e thënë që kjo të ndodhi) që alternativa do të thotë të shkojmë drejt rreziqesh vdekësore. Do të jetë e vështirë, tepër e vështirë të binden evropianët, i vetmi popull mbi Tokë, që është zbavitur gjatë me idenë që historia (me të gjithë ngarkesën e dhunës që mbart me vete) nuk ka të bëjë me të. Zgjimi është padyshim i dhimshëm. Jo rastësisht, edhe shumë prej atyre që pranojnë se do t’ishte e nevojshme një mbrojtje evropiane, i kalojnë sipër kuptimit të vërtetë të saj. Mbrojtje evropiane do të thotë, para së gjithash, një zhvendosje të një pjese të madhe t’ardhurash nga welferi në warfare ( e vetëm kjo, në vetvete është një temë politikisht shpërthyese). Në rradhë të dytë do të thotë të krijohet një “qëndër” e ligjëruar për të përdorur  forcën (pra specialistët e dhunës, ushtarakët) për të përballuar cilindo grabitës që do të donte të na sulmonte.

Pengesa kryesore për një mbrojtje evropiane gjithnjë ka qënë fakti se siguria e Evropës nuk është quajtur kurrë nga evropianët si “një pasuri publike” në vështrimin teknik të fjalës, ose si një pasuri e padukëshme, e tillë për të cilën çfarëdo kërcënimi sigurisë të njërit apo tjetrit Vënd evropian të ndjehej nga të gjithë  si një kërcënim Evropës në tërësinë e saj. Vëndet veriore dhe ata të Lindjes kanë qënë gjithmonë më të ndieshëm ndaj kërcënimeve të mundëshme të Lindjes (nga Rusia), ata jugorë kërcënimeve nga Jugu (Lindja e Mesme, Afrika). Vetëm me mësymjen ruse Ukrainës, për të parën herë, shumë evropianë, të Veriut e të Jugut janë ndjerë të paraqitur një rreziku të përbashkët. Por nuk është e thënë (sikurse tregojnë hulumtimet) se ky ndijim rreziku i përbashkët mund të zgjasë në kohë.

Por ka një aspekt mbi të cilin qeveritë  do të mund të punonin me mbështetjen e opinioneve publikë. Mbrojtja evropiane nuk do të thotë vetëm mbrojtje nga kërcënimet ndërkombëtare, të sjella nga fuqi të huaja. Do të thotë edhe mbrojtje nga rreziqet e brëndëshme ose më saktë transkombëtare apo transevropianë. Si terrorizmi xhihadist. E tregon në mënyrë shëmbullore rasti i atentatorit të Brukselit, militanti i Izis i zbarkuar në Lampedusa e pastaj i kaluar në Vënde të ndryshme evropiane më parë se të godiste në Belgjikë. Edhe se në këtë çast mund të duket një ide ireale, shpejt a vonë do të bëhet e qartë për të gjithë se një dukuri transnacionale si terrorizmi  përballohet efektivisht vetëm në një mënyrë. Duke krijuar një shërbim spiunazhi përmbi shërbimet kombëtare e duke krijuar  një bërthamë të policisë evropiane, veç prokurorive e gjykatave evropiane të cilave t’i besohet detyra e kundërshtimit të terrorizmit. Janë synime ambiciozë por jo irealiste. Qeveritë kombëtare mund t’a gjejnë politikisht të leverdisëshme të hiqnin dorë nga një telash, të kalonin në fushën evropiane një veprim kundërshtie që sot varet krejtësisht nga organet kombëtarë. Të luftohet me sukses terrorizmi do të thotë  t’i jepet evropianëve një “pasuri publike”, që ata të mund t’a njohin si të tillë.

Ka qënë një kohë kur evropianët e shihnin botën duke vënë syze të trëndafilta, në të cilën mendohej se bashkimi politik i Evropës do të na binte në prehër si një frut i pjekur, në sajë të një ndërvartësie ekonomike gjithënjë e më të madhe. Pastaj arritën t’ashtuquajurit sovranistë  për të n’a thënë se proçesi i integrimit evropian ishte në të vërtetë një fatkeqësi, një dëm për pavarësinë e Shteteve e traditat e tyre, ashtu sikurse një fyerje për demokracinë. As edhe sovranistët besojnë seriozisht n’atë që thonë. Aq është e vërtetë sa që janë filo-putinianë, dëshirojnë të zëvendësojnë Amerikën me Rusinë në veshjen e një mbrojtësi: hajde pavarësi kombëtare, hajde. Mbetet fakti se europeizmi tradicional, me argumetat e tij të përhershëm, ka mbaruar, ka humbur besueshmëri. Nuk është ekonomia ajo që krijon bashkimet politike. Por mund t’i bëjnë sfidat e sigurisë, dhe frika (frika fizike) që kërcënimet sigurisë sjellin me vete. Ndoshta nën përplasjet e ndikimet e kërcënimeve të shumta, Evropa – ajo pak Evropë që është do të shkërmoqet. Ose ndoshta frika do t’a shtyjë të shtrëngojë rradhët. Në të gjitha rastet koha e mërzisë duket se ka mbaruar.

Filed Under: Fejton

Albanian is now taught at Penn!

October 21, 2023 by s p

I am so happy to announce that after a year-long effort of personally nudging the administration and formally requesting that Albanian be taught at Penn, the course Elementary Albanian I is now available for the upcoming Spring 2024 semester. I hope that we all recognize what a historical moment this is for us as a group on campus, and for our beautiful and unique language to be taught at the oldest American university. Elementary Albanian will now be offered amongst many other languages in the languages department and it will be accessible to all students at University of Pennsylvania. Although I have graduated this May, I am incredibly proud to witness the creation of the first class to ever solely highlight Albanians at Penn.

Our language has miraculously survived hundreds of years of foreign occupation. I wanted to see it live even more years, documented in our University’s historical archives, as a language that persists within a nation of endurance. This course will serve as a gateway for students to learn more about our language and our history, and it will serve as a vehicle for our first-generation, second-generation, and even third-generation Albanian-Americans to be able to keep speaking Albanian for generations to come. I call on all current students to take the course and leave a mark on your transcripts and your education at Penn as fighters who are doing what it takes to keep our language spoken and alive.

I hope that you all remember to never stop advocating for your people and for your language.

Ne jemi një, ne jemi shqiptarë.

Gjithë të mirat, Ballina Prishtina

Filed Under: Fejton

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 45
  • 46
  • 47
  • 48
  • 49
  • …
  • 113
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”
  • 18 dhjetori është Dita Ndërkombëtare e Emigrantëve
  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT