Astrit Lulushi/

Perandoria Romake u nda në Perandori të Lindjes dhe Perëndimit pasi nuk kishte zgjidhje tjetër, megjithëse hendeku midis Perëndimit dhe Lindjes ishte i madh. Lavdia e Lindjes ishte në Athinë, Kostandinopojë, Rodos, edhe Egjipti kishte qytetet e veta madhështore si Aleksandria e Memfis. Perandoria Perëndimore nuk ishte aq e rëndësishme ekonomikisht apo edhe politikisht. Vetëm 30% e popullsisë së Perandorisë Romake jetonte në Perëndimin Latin, nga të cilat mbi gjysma jetonte vetëm në Itali. Galicia, Britania dhe Iberia gjatë kësaj epoke ishin vetëm rajone kufitare të papopulluara të cilat u nënshtruan me sukses nga Roma për shkak se ishin afër gjeografikisht. Galicia kishte vetëm 3 milionë njerëz. Roma ishte i vetmi qytet në Perëndim i krahasueshëm për nga madhësia dhe ndikimi me qytetet e mëdha të Lindjes. Përsa i përket Londrës dhe Parisit, ato mezi regjistroheshin si qyteza e lëre më qytete.Stabiliteti dhe ruajtja e Perandorisë Romake ishin kryesisht falë pasurisë së madhe të Lindjes, e cila ishte shtëpia e 70% të popullsisë së Perandorisë. Që nga lindja e Perandorisë Auguste në shekullin e parë deri në krizën e shekullit të 3-të, perëndimi i papopulluar dhe i privuar ekonomikisht u mbështet nga Lindja.Megjithatë, ky sistem u shemb në shekullin e 3-të me ngritjen e Perandorisë Persiane Sasanide. Ndryshe nga paraardhësit e tyre parthinë, sasanidët kishin një politikë të jashtme shumë më agresive kundër romakëve. Kjo ndezi konfliktin me Perandorinë Romake në përpjekje për të pushtuar Sirinë, Palestinën, Egjiptin dhe Anadollin dhe për të rivendosur Perandorinë e Persisë nën Akamenidët. Pas krizës 50-vjeçare të shekullit të 3-të (ku në një fazë Perandoria Romake u nda në 3 entitete të veçanta politike dhe pothuajse u shemb) romakët më në fund arritën të pranonin se thjesht nuk ishte e mundur që Lindja të përdorte pasurinë e saj njëkohësisht për vete dhe për të mbështetur Perëndimin.Si pasojë, në vitin 284, Perandori Diokleciani u përball me një vendim shumë të vështirë që do të vendoste jo vetëm të ardhmen e Evropës, por edhe të botës. A do të ruante ai unitetin e Perandorisë dhe në këtë proces të rrezikonte shpërbërjen e saj, siç pothuajse ndodhi në vitin 260? Apo do të zgjaste jetëgjatësinë e Perandorisë duke e ndarë dhe në këtë proces të hiqte përgjegjësinë ekonomike të Lindjes ndaj Perëndimit?Ndryshe nga paraardhësit e tij, Diokleciani zgjodhi opsionin numër 2 dhe u bë perandori i parë që zhvendosi kryeqytetin nga Roma në Antioki. Diokleciani prezantoi një sistem të bashkë-perandorëve që do ta bënte pararendës për ndarjen e Perandorisë. Ndarja u rafinua më vonë nga perandori Kostandin (i cili e zhvendosi kryeqytetin në Kostandinopojë) dhe u nda përfundimisht nga Perandori Teodosi në vitin 395. Zhvendosja e kryeqytetit në Kostandinopojë në brigjet e Bosforit siguroi që qyteti të mund të furnizohej nga deti në rast rrethimi, dhe ndërtimi i Mureve Teodosiane e bënte atë të padepërtueshëm ndaj çdo rrethimi. Kjo, së bashku me ndarjen e perandorisë zgjati jetën e Perandorisë Romake të Lindjes me mbi një mijë vjet. Muret rrethuese i dhanë çdo pushtuesi një zmbrapsje deri në 1453 dhe ndarja e Perandorisë Romake në Lindore dhe Perëndimore nuk mund të shmangej. Ndryshe nga ajo që adhuruesit e historisë romake pëlqejnë të imagjinojnë, thjesht Perandoria nuk ishte e mundur të shpëtohej në formën e saj të bashkuar. As perandorët e mëdhenj romakë si Augusti apo Trajani po të kishin qenë gjallë nuk do të kishin mundur ta shpëtonin.Lindja u shpëtua dhe Perëndimi u braktis vetëm për t’u copëtuar nga fiset gjermane në shekullin e 5-të. Megjithatë, nuk humbi gjithçka. Mbijetesa e Perandorisë Lindore për shekujt në vijim luajti rol të thellë në historinë evropiane nëpërmjet ngritjes së një krishterimi, duke parandaluar përhapjen e Islamit në Evropë, duke nisur nga kryqëzatat dhe qëndresa arbërore e Skenderbeut, që mbolli pa dashje farat për një ringjallje në Evropën Perëndimore në formën e Rilindjes Evropiane.

Dom Gjergj Meta/

Po fryjnë erëra lufte: Rusia, Ukraina, Libani etj. Po kush i nis luftërat?Luftërat i nisin njerëzit që mendojnë se janë më të mirë se të tjerët dhe se kjo gjë u jep një “epërsi”, e cila ngjan me një kështjellë rëre, të cilën ia japin të drejtën vetes ta ushtrojnë ndaj kujtdo. Po ashtu diktatorë bëhen ata njerëz që nuk janë të sigurtë në vetvete, që e kanë përtokë besimin te vetja dhe tek të tjerët e kështu ngrenë “kështjella” mbrojtëse përreth vetes, duan të kontrollojnë gjithçka e luftojnë çdo “zhurmë” kundër që i shqetëson duke u kthyer në armiqtë e demokracisë. Demokracia presupozon lirinë e cila nuk është xheloze dhe e dhunshme ndaj lirisë së tjetrit. Edhe pse e papërsosur, demokracia është sistemi më i mirë që shoqëria njerëzore ka arritur deri më tani. Kjo ka ndodhur falë Evropës se cilës demokracia i ka kushtuar shumë përgjatë historisë. Prandaj që Evropa nuk mund të jetë foleja e luftërave dhe diktatorëve, e autokratëve dhe e dhunuesve të lirisë. Ajo i ka vuajtur mbi kurriz luftërat dhe diktatorët e për këtë arsye ajo sot ka misionin e madh të jetë shembulli, përçuesja, promovuesja e demokracisë në botë. E po ashtu të jesh qytetar i saj, të jesh thjesht i qytetëruar, nuk mund të duash njëherësh edhe luftën, diktaturën, mohimin e lirive dhe të drejtave të njeriut, autokracinë dhe kontrollin e pak njerëzve mbi gjithçka. O Evropën o gjithçka tjetër! O qytetërimin o gjithçka tjetër.Mbasdite të qetë! D. Gjergji

Nga Keze Kozeta Zylo/

Në mjediset komode të restorantit RP Prime Steak and Seafood në Mahwah, New Jersey u promovua libri me titull:  “Përpjekja për Lirinë Shqiptare dhe Fundi i Jugosllavisë”.  Libri ka për autor Dr.Faton Bislimi i cili e ka shkruar në gjuhën angleze.  Libri i kushtohet Kongresistit Amerikan Shqiptarit të madh Joseph DioGuardi dhe Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane 1985-1993.  

Aktiviteti u zhvillua me plot kulturë dhe profesionalizëm ku drejtohej nga Kongresisti Amerikan DioGuardi dhe znj.Shirley Cloyes DioGuardi presidente dhe këshilltare për cështjen e Ballkanit. Salla e mbushur plot e përplot me shqiptaro amerikanë ku në fytyrat e tyre shihej qartë se kishin ardhur të merrnin librin dhe të shprehnin mirënjohjen e pakufishme për Kongresistin Amerikan me origjinë arbëreshe Joe DioGuardi. 

Në këtë aktivitet morën pjesë disa personalitete si Ambasadori Frymëzim Isufaj, Konsull i Përgjithshëm i Kosovës në Manhattan, Prof.Isuf Buxhovi autori i librit “Kosova” në gjuhën angleze botuar në 3 vëllime, aktivistë të njohur të Diasporës etj.

Joe DioGuardi ishte kongresisti Amerikan që i kishte futur  frikën në palcë Hitlerit të Ballkanit dhe të vetmin që zuri në gojë sllobodan milloshevici në gjyqin e Hagës ishte Joe DioGuardi dhe Liga e tij.  Kur dëgjoja fjalën e Dr.Faton Bislimit këtij biri të Kosovës me edukim në Harvard në një nga universitetet më të mira në botë duke shprehur mirënjohjen rreth figurës së ndritur të DioGuardit, në mendje më vinin fjalët e Konicës për Nolin për të cilin ka thënë:

“…Dita që mëshoi për të parën herë në Kishë, është ogur i bardhë n’udhë të përparimit t’onë. Dhe as e harrojmë, as mund të lëmë të tjerët të harrojnë.”

Mirënjohja është kulturë, është mirësi, është civilizim ndaj le t’jua shprehim kush e meriton sepse veprat e tyre të vyera bëhen frymëzim dhe përparim për Kombin si në rastin në fjalë me ciftin e jashtëzakonshëm DioGuardi.  

Këtë mirënjohje të dukshme ndjeva në prezantimin e Dr.Bislimit rreth librit bazuar në dokumente origjinale dhe materiale arkivore të SHBA-ve.  Ai foli përmes dokumenteve të papublikuara më parë.

Libri flet qartë me fakte për përpjekjet e Amerikës dhe Kongresit për çlirimin dhe Pavarësinë e Kosovës, si dhe për punën per të drejtat qytetare e njerëzore të shqiptarëve në Maqedoni, Mal të Zi, e Luginë të Preshevës.  Dr.Bislimi është frymëzuar nga puna e palodhur e Ligës qytetare, nga Zoti Dioguardi, me prejardhje arbëreshe i cili që në vitin 1986, për herë të parë në Kongresin Amerikan paraqet rezolutën e parë për të drejtat e shqiptarëve në ish-Jugosllavi.  Libri ka dëshmi të një periudhe 1985-1993 të veprimtarisë lobiste të zotit DioGuardi si Kongresmen dhe si Kryetar i Lobit Shqiptar i vetmi i regjistruar në Uashington 

Në këtë promovim mori pjesë Senatori Veteran Amerikan Robert Menendez një avokat me plot përvojë. Senatori Menendez vlerësoi mjaft punën e Kongresistit DioGuardi si dhe të zonjës DioGuardi dhe tha se ata kanë bërë një punë me plot fuqi intelektuale për cështjen e Kosovës dhe të Shqipërisë.  Senatori Robert Menendez është në krye të Komitetit për Marrëdhënie me Jashtë në Senatin Amerikan, dhe është ekspert i njohjes së cështjes së Kosovës dhe të Ballkanit.

Më duhet të shtoj se senatori Menendez bashkë me Eliot Engel në një letër dërguar më parë Sekretarit të Shtetit, Mike Pompeo, kanë shprehur shqetësimin e tyre mbi qasjen e administratës ndaj Kosovës dhe Serbisë duke ushtruar trysni mbi qeverinë e Kosovës për heqjen e tarifave ndaj mallrave serbe, por nuk po ushtrojnë trysni të duhur mbi Beogradin për të ndalur fushatën e tij kundër pavarësisë së Kosovës.

Përshëndeti aktivitetin për promovimin e librit Ambasadori Ferit Hoxha, përfaqësues i përhershëm i Shqipërisë në Kombet e Bashkuara.

Në këtë promovim folën me plot kompetencë dhe përvojë të madhe anëtarët e Bordit Executiv të Liges qytetare shqiptaro amerikane z.Agim Alickaj dhe Faik Lita.  

TV “Alba Life” i cili filmoi këtë aktivitet së shpejti do të sjellë kronikën e përgatitur enkas për këtë ngjarje  të rëndësishme dhe do ta transmetojë në kanalin 27 në paketën digitale “TV Alb.

Mahwah, New Jersey

30 Janar, 2022