Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

URAN KOSTRECI, NJËRI PREJ QENDRESTARËVE MË TË NJOHUR ANTIKOMUNISTË SHQIPTARË

by

Nga Frank Shkreli

Vdekja e Uran Kostrecit, njërit prej legjendave të qendresës antikomuniste në Shqipëri u njoftua nga Shoqata Antikomuniste e ish të Përndjekurve.  Ai ndërroi jetë të henën në moshën 83-vjeçare pasi dy vitet e fundit të jetës së tij u përball me disa sfida serioze shëndetsore.  Ai vdiq ashtu si jetoi gjithë jetën, luftëtar i patundur kundër regjimit komunist dhe një dëshmitar i rrallë i vuajtjeve të bashkatdhetarëve të vet gjatë komunizmit enverist, njërës prej periudhave më të errëta të historisë së Kombit shqiptar.

Kush ishte Uran Kostreci: Sipas Shoqatës Antikomuniste të Përndjekurve Politikë të Shqipërisë, themelues i të cilës ishte ai vet, Uran Kostreci ka lindur më 1938, në Sarandë në një familje me tradita e kontribute të spikatura patriotike.  Me vendosjen e regjimit komunist  në Shqipëri, familja Kostreci banonte në qytetin e Korçës. Kur ishte ende fëmijë komunistët i arrestuan dhe i dënuan të atin si eksponent i Ballit Kombëtar. Me mundime arriti të mbarojë shkollën normale në Elbasan dhe për një kohë të shkurtër punoi si arsimtar në rrethin e Vlorës deri sa u arrestua me 5 gusht 1961.  Më 28 tetor 1961, Gjykata Ushtarake e Tiranës e dënoi atë “për tradhti ndaj atdheut”, e mbetur në tentativë, me 15 vjet burg, me konfiskimin e pasurisë së luajtshme e të paluajtshme dhe me humbjen e të drejtave elektorale për 3 vjet.  Më 28 qershor 1973, Gjykata e Matit e dënoi me 8 vjetë burg, “se ka fyer përfaqësuesin e pushtetit” dhe se ka bërë “agjitacion e propagandë”. Uran Kostreci kreu gjithsej 20 vjet burg, u lirua më 13 qershor 1981. Por pas burgut u dënua prap me 5 vjet internim, (1983-1988) në fshatin Kurtaj të Peqinit, ku u dënua edhe me 3 vjet burg të tjera për largim pa leje nga internimi.  Ka filluar të shkruante poezi që në gjimnaz, por nuk mundi të botohej për arsye biografie. Botimet e para i ka filluar pas rënies së regjimit komunist. Uran Kostreci ka botuar disa vëllime poezi dhe një novelë. Ndër më të njohurat është poema “Epopeja e karkalecave”, të cilën e shkroi në vitet e burgut të Burrelit dhe mundi ta nxirrte që aty sepse e mësoi përmendësh.  Ai ishte edhe themelues i Shoqatës Antikomuniste të Shqipërisë dhe anëtar i kryesisë kombëtare të kësaj organizate. Ishte gjithashtu kryeredaktori e botuesi i parë i gazetës Liria, gazetë e të përndjekurve politikë të Shqipërisë.

Unë kam patur nderin dhe privilegjin të takoj disa prej dëshmitarëve të gjallë të krimeve të regjimit komunist — kundërshtarëve dhe qendrestarëve të komunizmit dhe të regjimit të Enver Hoxhës — përfshir Uran Kostrecin.  Uran Kostreci, (në foto me kapelën e tij karakteristike) dhe të tjerë ish-të përndjekur të regjimit të mëparshëm, ishin të pranishëm në promovimin e tre vëllimeve të mia, “Demokracia Nuk Pret”, shtator, 2018, në Tiranë.

Pas shembjes së Murit të Berlinit, i ndjeri Uran Kostreci u përfshi fort në lëvizjen demokratike në Shqipëri dhe u zgjodh dy herë kryetar i Partisë Demokratike, dega e Elbasanit.  Ishte në krye të forumit për dënimin e gjenocidit komunist në Shqipëri dhe ai ka meritën që akuzoi dhe mblodhi prova që çuan në të vetmin proces gjyqësor për krimet e komunizmit në Shqipëri, ku u akuzuan dhe dënuan disa prej krerëve të lartë të diktaturës komuniste. Në një intervistë me Zërin e Amerikës vite më parë — Uran Kostreci, i dënuari i diktaturës komuniste dhe i vuajturi për një kohë të gjatë në burgjet e komunizmit – ka thenë se nga pikëpamja morale dhe juridike, asnjë nen kushtetute nuk mund të lejojë të jetë gjykatës një njeri i cili ka dhenë dënime politike për mendime dhe për ide në kohën e komunizmit. Është ky një subjekt aktual edhe sot ndërsa bëhen përpjekje – me ndihmën e ndërkombëtarëve — për një regjim të ri drejtësie në Shqipëri me njerëz, që sipas analistëve, kanë dhenë dënime politike në ish-regjimin diktatorial komunist. Ashtu siç jam shprehur disa herë, edhe Uran Kostreci mendonte se është vështirë të besosh në “drejtësinë e re” me protagonistë të drejtësisë së vjetër të komunizmit. Fatkeqsisht, Shqipëria po bëhet një vend — siç ka thenë Sami Frashëri – ku, “Kalben njerëzit e ndershëm, atje ku lartësohen kriminelët.”

Pas kalimit në amshim, vitin që kaloi, të një tjetër disidenti anti-komunist shqiptar, Maks Velos, Frank Shkreli: Maks Velo shkoi në amshim | Gazeta Telegraf, ikja e nga kjo botë e Uran Kostrecit është një humbje tjetër e madhe për të gjithë ne, por sidomos për viktimat e komunizmit dhe pasardhësit e tyre, pasi siç shprehej edhe vetë Kostreci, ai kishte ende shumë për të na dhënë e mjaft për të na thënë.  Sipas platformës “Edhe Muret kanë Veshë”, e cila dokumenton dhe ruan historitë personale të njerëzve të përsekutuar gjatë regjimit të dhunshëm komunist, 1944-1992 në Shqipëri — të qëndronte i heshtur për të shkuarën e tij — për Uran Kostrecin, ishte e pamundur.  “Jeta e Uranit ishte shembull rezistence dhe mbijetese. Kur ishte i ri, i mbijetoi diktaturës në Shqipëri përmes forcës së mendjes dhe vendosmërisë për të mos iu dorëzuar padrejtësive që e rrethonin. Strategjitë e tij të përshtatjes për ta mbajtur mendjen të shëndoshë përfshinin mësimin përmendsh të një poezie 88 faqe të gjatë, përgjatë 20 viteve që kaloi në burgjet politike të Tiranës e Burrelit dhe kampet e internimit të Tiranës, Laçit, Elbasanit e Kurtajt. Kjo krenari dhe ky refuzim për të rënë në dorë të armikut mund ta kenë shpëtuar nga pushkatimi”, thuhet në platformën “Muret kanë Veshë”.

“Na shpëtoi, së pari Zoti, po dhe urrejtja e madhe që kishim për komunizmin”, thotë ai. Kishim një urrejtje të madhe përbrenda dhe ishim të vetdijshëm për të. E dinim në duart e kujt ishim. Përballimi për ne ishte më i lehtë, sepse kishim krenarinë tonë që nuk na lejonte t’i shfaqnim dobësitë përpara armikut. Mund të pyesni veten se si është e mundur, por ja që është”, është shprehur ai për platformën “Edhe muret kanë veshë”. “Këto ndjenja të forta na mbajten gjallë”, ka shtuar qëndrestari i njohur antikomunist shqiptar.

Epopeja e karkalecave & Agonia e karkalecave është një libër, një pasuri shpirtërore që Uran Kostreci e ka krijuar gjatë kohëve të burgimit e në të cilën ironizon Enver Hoxhën dhe regjimin e tij.

Gjatë këtij tranzicioni të pafund politik, kemi mësuar shumë histori vuajtjesh të kundërshtarëve të komunizmit në Shqipëri. Ndër mijra bashkvuajtës të tij nën regjimin komunist të Enver Hoxhës, Uran Kostreci është dalluar ndër ta si shembull qëndrese dhe vullneti për të mbijetuar dhunën e diktaturës komuniste në Shqipëri, duke e kundërshtuar atë me “forcën e mendjes dhe me vendosmërinë për të mos iu dorëzuar padrejtësive që e rrethonin”, thuhet në parathenjen e tregimit të tij në “Edhe muret kanë veshë”.  Vullneti i tij edhe për të mbijetuar, me qëllim për të treguar — ashtu siç ka shkruar edhe At Zef Pllumi, françeskani i madh që vuajti dhe jetoi për të treguar krimet dhe torturat mizore të komunizmit – si një detyrim moral e kombëtar ndaj të gjallëve sot dhe për brezat e ardhëshëm, por edhe si një obligim njerëzor ndaj atyre që nuk jetojnë më, dhjetra mija viktimave të komunizmit enverist që nuk mbijetuan dot burgjet dhe kampet e internimit të gulagut të Enver Hoxhës. Ai u qendroi besnik atyre viktimave por dhe vuajtjeve të veta, pa u korruptuar kurrrë, ka shkruar ditët e fundit shkrimtari i njohur shqiptar dhe ish i përndjekuri i regjimit komunist, Visar Zhiti, duke kujtuar mikun e tij bashkvuajtës të burgjeve dhe kampeve çnjer[zore të Enver Hoxhës:

“Më vjen të vë titullin “Kont” kur them emrin Uran Kostreci, jo vetëm pse kemi një Kont Urani në historinë e lavdishme të Gjergj Kastrioti – Skënderbeut, të atij burrit plot besë, që i qëndroi në krah Heroit Kombëtar dhe, edhe kur Sulltan Murati I a II a të dy ishin gati që t’i jepte mushka me florinj, që ta shiste Skënderbeun dhe ai s’u korruptua kurrë, por kështu dhe Urani im, i qendroi besnik vuajtjes së tij, burgut, idealit, nuk u korruptuar asnjëhere, i pa epur deri në ashpërsi, nga shkaku i drejtësisë, i dhëmbshur deri në lotë, nga shkaku i mirësisë, poet, madje i sonetit, tringëllimës në shqip, që e shkruajti pa ndërprerje, e buronte, me një begati rimash, duke e bërë armën e tij, si një shpatë argjendi marçiale, plot gurë të çmuar, me atë godiste të keqen që i dilte përpara dhe nderonte si një kalorës virtytet dhe emrat e lartë, ata të nacionalizmit. Secilit më të shquarve u ka kushtuar nga një sonet, që ua ka dhënë si dekoratë.”  Falënderojmë Zotin që Uran Kostreci mbijetoi burgjet dhe kampet e regjimit komunist në Shqipëri dhe njëkohësisht i jemi mirënjohës atij që për 30-vjet ndau me ne vuajtjet e veta dhe të tjerëve ashtu siç ka bërë At Zef Pllumi e të tjera viktima të komunizmit duke na treguar se sa i fortë është njeriu — shpirtërisht dhe fizikisht — për të mbijetuar ato kushte djallëzore të jetës në burgjet dhe kampet e Enver Hoxhës.

VATRA NDEROI EDITORIN E DIELLIT DALIP GRECA

by

Shkruan: Sokol PAJA – Editor i gazetes Dielli/

New York, më 11 Korrik 2021- Federata Panshqiptare e Amerikës VATRA nderoi dhe vlerësoi me një ceremoni madhështore editorin e Diellit z.Dalip Greca me rastin e përfundimit të misionit të tij 12-vjeçar në krye të Diellit. Në një darkë solemne të organizuar nga VATRA në restorantin “Tesoro D’Italia”, Pleasantville, New York, dhjetëra të ftuar, miq, bashkëpunëtorë, familjarë, autoritetet më të larta drejtuese të Vatrës, ambasadorë, gazetarë, studiues, vatranë, media, miq të veçantë, avokatë, shoqata Besa-Besë, Albanian Roots, përfaqësues të Legalitetit(kryetari Hakik Mena dhe Ndrec Gjergji), Shkolla Bijtë e Shqipes, Shoqata e Shkrimtareve Shqiptaro-Amerikan,Shoqata Skenderbej INC,përfaqësues nga familjet e mëdha patritotike shqiptare në USA(Si familja Mrnacaj dhe te tjera) kishin kënaqësinë të shprehnin urimet dhe nderimet për trashëgiminë dhe punën e jashtëzakonshme që Dalip Greca bëri në Diell dhe në Vatër për 12 vjet. Për t’u bërë pjesë e kësaj veprimtari kishin udhëtuar për 13 orë nga Detroiti: Nënkryetari i Vatrës Alfons Grishaj me zonej Mirela dhe Valentin Lumaj, nga Washingtoni Merita & John McCormack, nga Bostoni drejtuesi i Besa-Besen Petrit Alibej me zonjën, dhe shumë të tjerë, nga shtetet e Connecticut e New Jersey etj.

        Ishte një mbrëmje shumë emocionuese për z.Dalip Greca dhe për familjen e tij për t’iu shprehur mirënjohjen më të thellë për angazhimin familjar në Diell dhe në Vatër. Ishte një mbrëmje për të respektuar dhe nderuar kontributin për katër dekada me radhë që z.Greca ka dhënë në median shqiptare. Z.Greca ka kultivuar në media një stil të veçantë teknikash dhe vlerash dhe nga duar e tij kanë dalë ajka e gazetarisë së sotme shqiptare. Dalip Greca ishte një patriot, profesionist dhe një njeri i zoti. Dalip Greca mishëron vlerat dhe vyrtytet më të larta të shqiptarit të mirë. Në çdo moment Dalip Greca ishte simbol i sakrificës, durimit, qetësisë, urtësisë, mençurisë dhe këmbëngujes. Z.Greca gjatë punës së tij të mrekullueshme arriti të kalonte në shumë sfida duke pasur gjithmonë sukses dhe duke krijuar modele të shëndosha e të qëndrueshme si në Diell, në Vatër e në komunitetin shqiptar në USA. Dalip Greca për 12 vjet udhëhoqi me integritet moral, qytetar e profesional gazetën Dielli dhe në Vatër ka dhënë një kontribut jashtëzakonisht të lartë. Perveç punës së madhe dhe gjurmëve të pashlyeshme që z.Dalip Greca ka lënë në Diell, ai më herët ka qenë një gazetar shumë kurajoz, i ndershëm, i drejtë dhe menaxher i shkëlqyer te gazeta Ora e Fjalës, Republika, Illyria dhe bashkëpunëtor në shumë media kombëtare në Tiranë e hapësirën mbarë shqiptare. z.Greca ka qenë një penë e spikatur në diasporë. Një zë i fuqishëm dhe i pa kompromentueshëm. Ai mishëron vlerat dhe vyrtytet më të larta gazetareske dhe njerëzore. Duke qenë zëdhënës i Vatrës, gazeta Dielli, nën drejtimin e z.Greca kreu misionin me paanësi, korrektesë e profesionalizëm. Në fjalën e ceremonisë së nderimit Kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha pasi lartësoi vlerat dhe punën e shkëlqyer të Dalip Grecës ndër të tjera tha: “Dalip Greca ka qenë një gazetar i shquar, një patriot i veçantë, një veprimtar i spikatur, një bashkëpunëtor besnik, një familjar shembullor, një shqiptar i dalluar në diasporen e Amerikës. Miku ynë i shtrenjtë Dalip Greca pasi udhëhoqi për 12 vjet me profesionalizëm të lartë, përkushtim të veçantë e pasion të dalluar vendosi të tërhiqet duke na lënë pas një trashëgimi të jashtëzakonshme. Federata Panshqiptare e Amerikës VATRA, Komuniteti shqiptar, miqtë dhe familja do i jenë përjetë mirënjohës Dalip Grecës për veprimtarinë e tij dinjitoze dhe të shkëlqyer mediatike, kulturore, vatrane dhe  patriotike. Ky nderim që i bëjmë sonte është shumë pak krahasuar me shpirtin dhe zemrën me të cilën ka punuar Dalip Greca në Diell  e Vatër. Të gjithë ne do të jemi mirënjohës përherë ndaj Dalip Grecës për frymën e bashkimit, të bashkëpunimit, të patriotizmit e të mirëkuptimit që kultivoi dhe transmetoi në Diell dhe Vatër për 12 vjet. Unë isha i lumtur që bashkëpunova shumë ngushtë me Dalip Grecën dhe do jem akoma më i lumtur që do vazhdoj ta kem një ndër këshilltarët e mi më të ngushtë. Është pak ti them publikisht mirënjohje veprimtarisë dhe kontributit kolosal të Dalip Grecës” përfundoi kryetari i VATRËS z.Berisha. Konsulli i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës në New York, Ambasador Frymëzim Isufaj e vlerësoi shumë lart punën e z.Dalip Greca në krye të Diellit dhe çmoi shumë shumë punën e ngushtë të z.Greca me Konsullatën dhe Ambasadën e Kosovës. Ambasador Frymëzim Isufaj në vlerësimet e tij për Editorin Dalip Greca tha se: “Dalip Greca shërbeu me ndershmëri, përkushtim dhe shumë pasion për Diellin dhe Vatrën duke qenë kurdoherë i gatshëm për të sakrifikuar dhe kontribuar si në ditët me diell dhe në ditët me shi. Me emrin e Z.Greca lidhet një histori shumë e rëndësishme e Diellit në Amerikë duke u kthyer në një media shumë serioze, dominuese dhe prestigjioze në botën shqiptare dhe jo vetëm. Në emër të Konsullatës së Republikës së Kosovës, në emër të Ambasadës në Uashington, diplomatëve dhe punonjësve tanë dhe sigurisht në emrin tim personal i shpreh mirënjohje e falenderim sepse ka qenë kurdoherë i gatshëm në pritjet dhe vizitat që ne kemi bërë në Vatër dhe takimet me komunitetin shqiptar. Vlerësime e mirënjohje për ju z.Greca” përfundoi fjalën e tij Ambasador Isufaj. Nënkryetari i Vatrës z.Alfonc Grishaj e cilësoi Dalip Grecën si një intelektual të rrallë, një personalitet të shquar shqiptar të diasporës, një gazetar me dhunti të veçanta, një gjeni i cili me anë të djersës i ka shërbyer kombit dhe atdheut me një përkushtim të jashtëzakonshëm në çdo kohë. “Nëse ne si shqiptarë kemi emërues të përbashkët kombin, Vatra e Dielli kanë pasur emërues të përbashkët z.Dalip Greca. Ky është është një xhevahir i rrallë. Është një personalitet i veçantë i cili bëri një histori po kaq të veçantë në Diell dhe në Vatër. Ai krijoi një personalitet dhe një model të veçantë. Ai u frymëzua nga modeli patriotik dhe kombëtar. I dashur miku im Dalip, ti ke qenë gjithmonë një vlerë e do të nderohesh, kujtohesh e respektohesh gjithmonë” përfundoi fjalën e tij z.Grishaj.

           Presidenti i Nderit të Vatrës z.Agim Rexhaj deklaroi në ceremoninë e vlerësimit për z.Greca: “12 vitë pune që ka bërë për gazetën DIELLI jane 12 gurë kilometrikë – historikë të gazetës tonë të dashur. Unë jam i sigurtë që do vijë një ditë kur, ashtu siç bëjnë sot shumë studjues që ulen mbi koleksionin e DIELLIT për të mësuar historinë e popullit tonë të viteve të para të shekullit të XX – të, ashtu do të ulen mbas shumë vitesh e ndoshta dekadash për të kuptuar historinë e popullit tonë të 12 viteve të shekullit të XXI të, kohë kur ju e drejtuat gazetën tonë. Zoti Dalip ishte profesionist i madh, Shqiptar i mirë dhe mik besnik. Unë jam me fat që e kam njohur e kam bashkëpunuar besnikërisht.

      Z. Rexhaj tha se ndjehet krenar që pranë kryetarit të ndjerë Agim Karagjozi,si nënkryetar i Vatrës, para 12 vitesh, ka qenë pjesë e vendimarrjes për emrimin e z. Greca në krye të Diellit. Mirënjohje për gjithë jetën këtij burri të vërtetë, profesionisti dhe Vatrani model” përfundoi z.Rexhaj. 

Ambasador Mal Berisha deklaroi se Dalip Greca na bën të gjithëve krenar me punën e jashtëzakonshme që ka bërë në krye të gazetës Dielli. “Sonte mbaj me vete një logo të shtrenjtë të Diellit që ma ka dhuruar z.Dalip Greca si një kujtim të bukur me rastin e 110 vjetorit të Diellit. Dua ta vlerësoj z.Greca pasi është themelues i shtypit demokratik, alternativ dhe pluralist. Ai formoi një rrjet gazetarësh që sot në Shqipëri dhe më gjërë janë niveli më i lartë i gazetarisë. Mbetsh në historinë e gazetës Dielli si një xhevahir i rrallë që zbukuron historinë e medias e të kombit tonë.Ti do mbetesh në altarin e artë të medias shqiptare” përfundoi fjalën e tij Ambasador Mal Berisha.

Ish gazetari i Zërit të Amerikës, Drejtor per Divizionin e Euro-Azise, z.Frank Shkreli e vlerësoi lart figurën e editorit Dalip Greca duke thënë se angazhimi i Dalip Grecës në Diell ishte i shtyrë nga një dëshirë për të kontribuar për të mirën e shoqërisë ku jetojmë dhe të kombit, pjesë e të cilit jemi – që nepërmjet gazetarisë së lirë – të përpiqemi të zbulojmë të vërtetën, në llogari të mirës së përbashkët. “Sonte, z. Greca duhet të jetë shumë krenar për të arriturat e tija gjatë këtyre 12 viteve si Kryeredaktor i Diellit, disa prej të cilave ai i radhit, modestësisht, në njoftimin për daljen në pension, e për të cilat jemi të gjithë dëshmitarë e krenarë me punën e tij. Dalip Greca gjatë këtyre 12-viteve u përpoq me sa pati mundësi dhe përball rrethanave të vështira, shpesh penguese dhe me burime të kufizuara – ta ringjallte dhe ta kthente Diellin në vijën e përcaktuar nga themeluesit e tij mendje ndritur, ta kthente sado pak në misionin origjinal të tyre. Misioni i Vatrës dhe i Diellit nuk ka mbaruar as ndryshuar aq shumë. Veprimtaria historike e Vatrës dhe e Diellit ka gjithnjë barrën e rëndë për të ndjekur dhe për të mbrojtur besnikërisht interesat kombëtare të shqiptarëve kudo” deklaroi Frank Shkreli.

      Gazetari dhe studiuesi Idriz Lamaj në fjalën e tij deklaroi Dalip Greca ngriti nivelin e gazetës Dielli në standarde të larta të kohës sotme moderne. Thelloi seriozitetin në të gjitha shkrimet e botuara në të. Mbuloi me kujdes të veçantë zhvillimet më të rëndësishme të fushave të ndryshme të veprimtarisë të Vatrës, të diasporës shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, dhe në të gjitha anët e globit ku jetojnë shqiptar. “Dalipi, i mbushi shtyllat e Diellit me shkrime, studime dhe analiza të thukta mbi çdo lloj zhvillimi në Shqipëri, në Kosovë dhe në trevat tona të tjera etnike në Ballkan, si asnjë Editor i Diellit të mëparshëm. Kur them asnjë editor i mëparëshëm, them prej numrit të parë të gazetës Dielli. Për këtë nuk ka nevoj të flas unë, shpaloni Diellin e këtyre 12 vjetëve dhe krahasoni me Diellin e viteve të mëparshme. Këtë gazetë e kam lexuar dhe studiuar me shumë kujdes për mëse 50 vjet, prej themelimit të saj deri me sot, dhe e them me njëfarë mburrje, ndoshta përmbajtjen e Dielli e njof më mirë se shumë kush. Por jo më mirë se Dalipi. Si editor i Diellit për këtë përiudhë 12 vjeçare, Dalip Greca, mbas Refat Gurrazezit – dishepullit të Faik Konicës, do të mbetet i vetmi editor i Diellit si studiues i historisë të Vatrës dhe të Diellit” deklaroi z.Lamaj. 

Editori i Diellit z.Dalip Greca pasi vlerësoi dhe shprehu mirënjohje për respektin personaliteteve e të gjithë të të panishmëve, bëri një ekspoze të detajuar mbi punën e tij mediatike, aktivitetin e tij në gazetat Ora e Fjalës, Republika, Iliria dhe punën e jashtëzakonshme në Diell e në Vatër. Ndër të tjera z.Greca kujtoi disa detaje nga rrugëtimi i tij i gjatë: “Jam ndjerë ngrohtë në Vatër që në momentin që kam shkelur aty. Unë u bëra pjesë e Vatrës me rastin e 100 vjetorit të Diellit. Në hulumtimet e mia për konferencën e Diellit pashë që në përplasjet e Noli e Konicës kishte fisnikëri dhe kuptova se Vatra nuk do zhduket as nga përçarjet as nga grindjet e casteve nervoze. Perendia e kishte caktuar Vatrën që të shpëtonte Shqipërinë, kur Vatra caktoi ambasadorë, kur mblodhi fonde, kur sponsorizoi konferencën e paqes në Paris etj. Me ardhjen time në Vatër gjeta njerëz shumë fisnik. I kujtoj me detaje përkujdesjen ndaj meje të inxhinjer Karagjozit e Zef Perndocës. Kam bashkëpunuar ngushtë me editorin parardhës Anton Cefa, kam ndjekur rrugën dhe këshillat e miqve të mi si z.Lamaj e shumë të tjerë për të ringjallur Diellin dhe për të ringjallur edhe ata që kishin drejtuar Diellin dhe ishin harruar. Kam sjellë jetët e plota të Editorëve të Diellit në shenjë respekti e nderimi për këto ikona të gazetarisë shqiptare. Kam sjellur në shtyp ikona të harruara si Nelo Drizari, Koste Cekrezi, Kristo Floqi e shumë figura që kanë shërbyer për mua si orjentues për të ecur në rrugën e gjatë. U mundova që ti nxjerr nga pluhuri i harresës. Ata bënë epokë dhe kanë dhënë një kontribut të paharruar. Sot ndjehem mirë se Dielli ka korrespondentë në Prishtinë e shumë gazetarë që bashkëpunojnë me Diellin. Kjo gazetë vazhdon të ndriçojë edhe falë bashkëpunimit të shkëlqyer me miqtë e vet. Mirënjohje për këtë organizim e respekt gjithmonë” përfundoi fjalën e tij editori i Diellit z.Dalip Greca. 

Në emër të familjes Greca morën fjalën falenderuese dhe përshëndetëse Alma, vajza e madhe e Dalipit dhe bashkëshortja Xhemilja të cilët shprehën mirënjohje të thellë për nderimin, respektin dhe vlerësimin e bërë nga Vatra e të gjithë pjesëmarrësit. Z.Dalip Greca, për punë të shkëlqyer dhe kontribut në komunitetin shqiptar në New York dhe jo vetëm u dekorua nga Presidenti i Shqipërisë z. Ilir Meta, me Urdhërin “Kalorës i Skënderbeut” me motivacionin: Në vlerësim të veprimtarisë së shquar kombëtare dhe kontributit të vyer shumëvjeçar si gazetar, publicist e kryeredaktor i gazetës “Dielli”, organ i Federatës Panshqiptare VATRA në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Z.Dalip Greca u Dekorua nga Kryetari i VATRËS z.Berisha me medaljen e Ekselencës për kontributin e tij në gazetën Dielli, për ngritjen e Diellit në një nivel të lartë e cilësor, për përkushtimin dhe angazhimin e tij model. Z.Dalip Greca u Dekorua me medaljen e Mirënjohjes nga Konsullata e Shtetit të Kosovës në New York për punën e jashtëzakonshme dhe bashkëpunimin e ngushtë me Institucionet diplomatike të Shtetit të Kosovës. Pas ceremonisë së dekorimit, nën tinguj e magjishëm të këngës e zërit brilant të Gëzim Nikës e Merita Halilit, shoqeruar nga mjeshtri Raif Hyseni me orkester, në një atmosferë vëllazërore, elektrizuese e festive, ceremonia e festës dhe nderimit ndaj Editorit të Diellit z.Dalip Greca vazhdoi deri pas mesnate. Ishte një mbrëmje e paharrueshme për të gjithë pjesëmarrësit ashtu siç do jetë i paharrueshëm për të gjithë ne Dalip Greca si gazetar, patriot, vatran e njeri model. Veprimtari u filmua dhe u fotografua nga TV Kultura Shqiptare-Albanian Culture TV prej Drita & Drini Llalloshi.

Ambasadori Frymezim Isufaj e nderoi Editorin me Mirenjohje.
Presidenti i Nderit Z. Agim Rexhaj shprehu konsiderata te larta per punen e Editorit Dalip Greca.
Nenkryetari i vatres z. Alfons Grishaj qe se bashku me zonjen Mirela dhe anetarin e Keshillit te Vtares kishin udhetuar 13 ore me makina nga Michigani, vleresoi profesionalizmin dhe patriotizmin e z. Greca.
Ambasadori Mal Berisha: Dua ta vlerësoj z.Greca pasi është themelues i shtypit demokratik, alternativ dhe pluralist.
Z. Frank Shkreli- Ish Gazetar i Zerit te Amerikes- Drejtor i Divizionit te Euro-Azise:“Sonte, z. Greca duhet të jetë shumë krenar për të arriturat e tija gjatë këtyre 12 viteve si Kryeredaktor i Diellit…
Gazetari dhe studiuesi Idriz Lamaj në fjalën e tij deklaroi Dalip Greca ngriti nivelin e gazetës Dielli në standarde të larta të kohës sotme moderne….
Editori i Diellit Dalip Greca duke falenderuar organizatoret dhe mysafiret si dhe duke vleersuar Diellin.
Grishaj i dorezoi Editorit dekoraten e akorduar nga Presidenti Ilir Meta”Urdheri Klaores i Skenderbeut”.
Me familjen Mrnacaj me fisniken Marie Mrnaçaj.
Kryetari i Vatres z. elmi Berisha dhe Editori Legalistet Ndrec Gjergji dhe Kryetarin Hakik Mena.
Familja Greca dhe Kryetari Berisha .
Me Familjen….

RREZIKU GLOBAL NGA VARIANTI DELTA I SARS-COV-2

by

Nga: Dr. Pashko R. Camaj, Doktor i Shkencave të Shëndetit Publik */

Në fillim të pandemisë, shumë pak ekspertë menduan se bota do të kishte një vaksinë efikase kundër Covid-19. Në fakt, sot kemi disa vaksina, dhe më shumë se 3 miliardë doza të shpërndara tashmë në të gjithë botën. Edhe pas pesëmbëdhjetë muajsh që Koronavirusi shkaktoi një mbyllje globale, pandemia është ende e ndezur në shumë pjesë të botës. Në të njëjtën kohë, Koronavirusi ka evoluar në variante super të transmetueshme që përhapen më lehtë se versioni origjinal i tij. Përplasja midis këtyre ndryshorëve do të përcaktojë qasjen e pandemisë në muajt dhe sezonet e ardhshme, sidomos për vendet e pavaksinuara ose me vaksinim të ulët në të gjithë botën. Këtu, pra, janë tre parime të thjeshta për të kuptuar se si ato ndërveprojnë. Me paralajmërime dhe nuanca, së bashku, ato mund të shërbejnë si një udhëzues për manaxhimin e kësaj pandemije globale dhe të ardhmen tonë të afërt.

DELTA, VARIANTI MË I TRANSMETUESHËM I SARS-COV-2

Një gjë është e qartë: Koronavirusi po bëhet më i transmetueshëm nga dita në ditë. Që nga fillimi, kur virusi u shfaq në Kinë, ai ka pësuar mutacione që e ndihmojnë atë të përhapet më lehtë mes njerëzve. Varianti Alpha, i zbuluar për herë të parë në Britani të Madhe vitin e kaluar, është 50 përqind më i transmetueshëm se versioni origjinal, dhe tani varianti Delta, i zbuluar për herë të parë në Indi dhjetorin e kaluar, është të paktën 50 përqind më i transmetueshëm se sa varianti Alpha. Koronavirusët, si të gjithë viruset, fitojnë mutacione në kodin e tyre gjenetik ndërsa kopjohen gjatë replikimit të tyre mbrënda qelizava tona, dhe SARS-CoV-2 nuk bën përjashtim. Kurdoherë kur një virus infekton një mbartës te tij të ri, ai bën kopje të vetvetes, me ndryshime të vogla gjenetike – mutacione – që dallojnë viruset e reja nga “prindërit” e tyre. Shumë nga këto mutacione nuk kanë aspak ndikim në qasjen e mëtejshme të virusit. Por disa mund të ndryshojnë strukturën ose funksionin e virusit. Identifikimi i ndryshimeve në sekuencën gjenetike të një virusi është relativisht e thjeshtë. Të kuptosh se si ato ndryshime ndikojnë në mënyrën e përhapjes së një virusi nuk është aq e thjeshtë. Për shkencëtarët, proteina gjemb që rrethon Koronavirusin, e cila ndihmon virusin të hyjë në qelizat tona, është një vend i mirë për të filluar të shohim këto ndryshime.  

ALPHA DHE DELTA, A JANË TË RREZIKUAR NJERËZIT QË JANË VAKSINUAR?

Ndërsa një epidemi zgjerohet, zgjerohet edhe diapazoni i mutacioneve dhe viruseve që mbajnë avantazhe që i lejojnë ata, për shembull, të përhapen më lehtë ose të kalojnë sistemin imunitar për të tejkaluar paraardhësit e tyre standardë. Kështu kemi marrë variante super të transmetueshme si Alpha dhe Delta. Dhe, ndërsa virusi “rrotullohet” ai krijon mënyra që përfundimisht ne mund të përballemi me variante që mund të infektojnë edhe njerëz të vaksinuar. Pra, të bëjnë vaksinën, për të cilën shkenctarët kanë punuar kaq shumë, jo efikase ndaj tij!  Mutacionet që ndihmojnë virusin të lidhet më fort me qelizat tona mund ta bëjnë më të lehtë transmetimin e tij nga një person te tjetri. Imagjinoni sikur merrni frymë dhe në një pikël që përmban SARS-CoV-2 të përmbajë viruse me aftësi lidhëse më të forta, ato do të jenë më efikase në gjetjen dhe infektimin e qelizave tona. Ndërsa nuk është e ditur ende se sa grimca të SARS-CoV-2 duhet të thithën për t’u infektuar, e dimë se pragu ka të ngjarë të jetë shume më i ulët për një virus që është më i mirë në kapjen e qelizave tona.  Prandaj, ku variant i virusit dhe dominon.

VARIANTET E REJA TË SARS-COV-2 RREZIKOJNË TË PAVAKSINUARIT

Njerëzit e vaksinuar janë më të sigurtë se kurrë, pavarësisht nga variantet, përfshirë këtu dhe variantin Delta. Por njerëzit e pavaksinuar janë në rrezik më shumë se kurrë për shkak të këtyre varianteve. Edhe pse ata do të fitojnë një farë mbrojtje nga imuniteti i të tjerëve, ata gjithashtu priren të grumbullohen shoqërisht dhe gjeografikisht, duke mbjellë shpërthime edhe brenda komuniteteve shumë të vaksinuara. Lajmi i mirë është se vaksinimi ofron mbrojtje të fortë kundër variantit Delta. Studimet e reja tregojnë se vaksina Pfizer-BioNTech ishte 88 përqind efektive në parandalimin e sëmundjes simptomatike nga varianti Delta në njerëz plotësisht të vaksinuar. Vaksina AstraZeneca siguroi pak më pak mbrojtje. Dy doza ishin 60 përqind të efektshme kundër variantit. Efikasiteti i një doze të secilës vaksinë, megjithatë, ishte shumë më i ulët – vetëm 33 përqind. Një lajm akoma më i mirë është se ne nuk jemi aq të prekshëm sa ishim në fillim të pandemisë. Vaksinat induktojnë një shumëllojshmëri të antitrupave mbrojtës dhe qelizave imune. Këto mbrojtje gjithashtu ndryshojnë nga personi në person, kështu që edhe nëse një virus i shmanget grupit mbrojtës të një personi, ai mund të ndalet kur hidhet në një mbartës të ri. Nuk kemi arsye për të besuar se do të ketë papritmas një variant që shfaqet dhe shmang gjithçka, dhe papritmas vaksinat kundër Koronavirusit të jenë të padobishme. Por sa më shumë zgjat, dhe më shumë virusi “rrotullohet”, për çdo ndryshim hap-pa-hapi të virusit, një farë mbrojtje humbet tek individët. Për këtë arsye, peshën kryesore të transmetueshmërisë së varianteve të reja do ta mbajnë personat e pa vaksinuar.

NDIKIMI I VARIANTEVE TË SARS-COV-2 NË SHTETET E BASHKUARA TË AMERIKËS DHE NË BOTË

Me ritmet e vaksinimit në rritje, transmetueshmëria e shtuar e virusit nuk do të ndikojë në ecurinë e pandemisë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës (SH.B.A.). E pamë se variantiti Alpha që nxiti shqetësime rreth një rritjeje gjatë muajve të pranverës, në fakt nuk rezultoi një rritje masive infektimesh. Përqindja e rasteve Alpha vazhdoi të rritet, por numri i përgjithshëm i infeksionëve vazhdoi të ulet. Megjithëse se Alpha u bë dominante në Sh.B.A. dhe virusi ishte bërë më i transmetueshëm biologjikisht, ai nuk po transmetohej tek me shumë njerëz. Kjo është ajo që ne presim dhe për variantin e ri Delta. Çelësi për kontrollimin e kësaj, si dhe të gjitha varianteve të njohura deri më tani ka qenë dhe do vazhdojë të jetë: sa më shumë njerëz të vaksinuar.  Globalisht, më shumë njerëz kanë vdekur nga Koronavirusi në gjysmën e parë të këtij viti sesa në të gjithë vitin e kaluar – një fakt i rëndë, duke pasur parasysh daljen e vaksinave në fund të vitit të kaluar. E vërteta tragjike është se, për pjesën më të madhe të botës, vaksinat dhe mund të mos ekzistojnë. Tre të katërtat e vaksinave Covid janë administruar në vetëm dhjetë vënde të botës, ndërsa vëndet më të varfra kanë marrë më pak se gjysmën e një përqind të furnizimit, duke treguar një pabarazi të madhe. Në SH.B.A. rreth 50 përqind e popullsisë janë plotësisht e vaksinuar. Në Indi, ku virusi u “ushqye” pjesërisht nga përhapja e shpejtë e variantit Delta gjatë muajve të fundit, vetëm 3.3 përqind e popullsisë ka arritur vaksinimin e plotë. Shtetet e Bashkuara kanë premtuar se do të dhurojnë gjysmë miliardë doza në përpjekjen globale të vaksinimit; shpresojnë të japë dyqind milion deri në fund të vitit. Britania e Madhe dhe vendet e tjera evropiane kanë dhuruar gjithashtu qindra miliona doza në vendet më të varfra. Këto përpjekje janë të rëndësishme dhe do të ndihmojnë jashtëzakonisht shumë – por jo për disa muaj, dhe ndoshta deri në vitin 2022. Ndërkohë, shumë vende do të vazhdojnë të përballen me sfidat sociale dhe ekonomike të krijuara nga valët e krijuara nga variantet e reja dhe masat e shëndetit publik për të ndaluar këto valë të reja. Edhe atje ku ekziston vullneti politik për vazhdimin e masave të tilla, ai nuk është i pafund; vendet nuk mund të qëndrojnë në bllokim përgjithmonë.

DELTA ËSHTË VARIANTI I PARË I PERIUDHËS SË PAS VAKSINIMIT

Në një kuptim, mund të themi se Delta është varianti i parë i periudhës së pas-vaksinimit. Një pjesë e njerëzimit, mbase gjashtëqind milion njerëz nga 7,6 miliardë njerëz, janë kryesisht të mbrojtur kundër tij, megjithë transmetueshmërinë e tij të lartë. Për ta, kapitulli më i ri i pandemisë është diçka si një epilog, pasi historia kryesore për ta, në fakt, tashmë ka përfunduar. SH.B.A të paktën ka një furnizim të mirë të vaksinave për të mbushur ato boshllëqe nëse është e nevojshme. Në vendet pa doza të mjaftueshme për ta ndaluar atë, varianti Delta paralajmëron shumë më tepër telashe për popullsinë e tyre. Në disa mënyra, është një luks të thuash që efektet e tanishme të Delta-s në SH.B.A janë të paparashikueshme. Por, për ata që mbeten të pavaksinuar, me zgjedhje ose nga mungesa e vaksinave, Delta përfaqëson sfidën më të fundit në një seri betejash në vazhdim. Në një botë pjesërisht të vaksinuar ose të pavaksinuar, varianti Delta do të vazhdojë t’i ekspozojë ata ndaj rreziqeve të rritura për t’iu nënshtruar Covid-19.

* Nënkryetari i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës –VATRA. 

Gazetari Orest Çipa anëtarësohet në VATËR

by

” Zjarri i Vatrës të mos shuhet asnjëherë dhe Dielli ndriçoftë përjetë”. Me këtë urim të perzemërt, gazetari Orest Çipa uroi vatranët dhe komunitetin shqiptar me rastin e anëtarësimit të tij në Vatër, sot e Enjte 1 Korrik 2021. Orest Çipa ka lindur më 18-07-1988  Himarë, Vlorë. Ka përfunduar Bachelor në Univeristetin e Tiranës, Fakulteti: Histori – Filologji Dega Gazetari. Ka studiuarMaster – Drejtësi në Marrëdhënie Ndërkombëtare (Profili diplomaci), Universiteti  East China Normal University, Shanghai, Kinë. Ka marrë pjesë në trajnime të ndryshme rreth media, kulturës, politikës, diplomacisë. Ka kryer internship në Ambasadën Shqiptare në Pekin, praktikë dhe internship në Radion e Jashtme Kineze. Ka punuar si përgjegjes në Pavionin Shqiptar në Ekspozitën Boterori Shanghai expo 2010. Ka punuar te Gazeta “Koha Jone “, “Tirana Today”, “Arberia News”, “Shtypi.net” etj. Është anëtar aktiv i Unionit të Gazetarëve Shqiptarë që nga viti 2007 dhe pjesëmarrës aktiv në të gjitha trajnimet nga Instituti Shqiptar i Medias. Ka punuar te Bashkia Tiranë si Koordinator i 24 Njësive Administrative. Orest Çipa ka punuar si përkthyes freelance në gjuhët  Kinezçe -Shqip , Anglisht – Shqip dhe Anglisht- Kinezçe. Gazetari Çipa ka bashkepunim të shkëlqyer dhe botime aktive në mediat: Shekulli, Tema , Shqiptarja, Arbëria etj. Gazetari Orest Çipa u bëri thirrje dhe të rinjve e intelektualëve shqiptarë në USA që të bashkohen në familjen më të madhe patriotike shqiptare në diasporë VATRA.

Për ridimensionimin e gjykimit objektiv mbi historinë tonë kombëtare

by

Lindita KOMANI/

Nuk jam historian, por kjo nuk më pengon të kem një mendim lidhur me sa dëgjoj në reportazhin-dokumentar të realizuar nga Top Channel me titullin “Dritëhijet e Mid’hat Frashërit”.

Historiani Pëllumb Xhufi shprehet në të (minuta 32*):

– Në rast se Shqipëria do të dilte me Ballin Kombëtar apo me Legalitetin nga Lufta e Dytë Botërore, është mëse e sigurtë, të paktën jugu i Shqipërisë do i jepej Greqisë.

Nga e di historiani Xhufi këtë me siguri? Më shumë se pandehmë kjo nuk mund të jetë dhe pandehma si kjo nuk i hyjnë në punë historisë që bazohet tek e vërteta dhe ngjarjet e ndodhura dhe jo tek po sikur.

Me aq sa jam në gjendje të kuptoj, mendoj që historia e plotë e Luftës së Dytë Botërore dhe sjelljes së shqiptarëve në të, që është ndoshta edhe pjesa më e kontestuar e historisë sonë, do të shkruhet në mënyrë objektive vetëm kur të ketë ndodhur një gjë e rëndësishme dhe që gjithsesi e kemi përpara:

– Kur Shqipëria të bashkohet me Kosovën e ndoshta edhe më shumë se kaq.

Atëherë do të mund të ridimensionohet gjithçka, si ngjarjet ashtu edhe dritëhijet e gjithë figurave politike-ushtarake të kohës. Pse e them këtë?

Sepse nëse akuzat për kolaboracionizëm-bashkëpunim janë për nacionalistët, kolaboracionizëm bënë edhe komunistët, me jugosllavët dhe sovjetikët dhe e pamë se ku na çoi ky kolaboracionizëm. Dhe ndërkohë që pandehma për jugun e Shqipërisë mbetet vetëm e tillë, pandehmë, kemi faktin historik: verilindja e Shqipërisë – Kosova – ra edhe për 55 vjet nën sundimin serbo-jugosllav me gjithë pasojat e rënda që solli kjo.

Sigurisht që kur historia shkruhet nga fituesit e luftës në nivel Shqipërie (pa Kosovë), që ishin kolaboracionistët me jugosllavët dhe sovjetikët, historia do të shkruhet e do të lexohet siç është bërë. Por mjafton të shihet vetëm si u sollën amerikanët e britanikët pas LIIB me ballistët e legalistët që emigruan në perëndim dhe si i stërvitën për t’i sjellë në Shqipëri për të rrëzuar komunizmin, për të kuptuar që ridimensionimin të parët dhe me shumë bazë e bënë pikërisht amerikanët dhe britanikët.

Ishin po këta amerikanë dhe britanikë që mbështetën rënien e komunizmit kudo në lindje dhe këtë nuk e bënë pas 45 vitesh por që në çastin e parë kur e panë që komunistët kudo në Lindje u përcaktuan që do të ishin Lindje dhe jo Perëndim. Popullorçe do të mund të thonim: i ranë kokës me grushta kur e kuptuan se ç’bënë. Në këtë aspekt, për mua pyetja e madhe në raport me Shqipërinë është: Pse amerikanët dhe britanikët zgjodhën të mbështesnin komunistët dhe jo nacionalistët? Sepse dëmin më të madh kjo zgjedhje e tyre e gabuar e shkaktoi, gabim që u kushtoi 46 vjet për ta zhbërë dhe pasojat i ndiejmë ende sot 46 + 30 vjet më pas.

Koha tregoi pikërisht që amerikanët dhe britanikët mbështetën antikomunistët, nacionalistët në vijimësi. Edhe ndër shqiptarët. Qenë mbështetësit e pavarësimit të çdo shteti përbërës të Jugosllavisë, të çlirimit dhe pavarësimit të Kosovës.

Parë nga këndvështrimi i vitit në të cilin jetojmë, çfarë duhet të themi për kolaboracionistët komunistë me jugosllavët dhe sovjetikët? Do të ishte mirë që historianët ta hapnin pak më shumë mendjen në këtë drejtim. Megjithatë, vihet re që në retorikën e tyre, sidomos të atyre që kanë qenë më agresive në qëndrim ndaj “kolaboracionizmit”, ka një lloj vlerësimi disi më ndryshe, të paktën duke bërë dallimin mes bashkëpunimit për ideologji që nuk ishte rasti në Shqipëri dhe bashkëpunimit për arsye pragmatike politike. Por këtij ridimensionimi në vlerësim i mungon ende përmasa kombëtare në tërësi si dhe vlerësimi tek për tek i çdokujt që për fatin e vet në atë kohë u gjend në kushtet që të duhej të përfshihej politikisht e ushtarakisht për të mbrojtur interesat kombëtare.

Duke pasur parasysh që fatmirësisht: (1) fashizmi dhe nazizmi nuk qenë kurrë një ideologji që u përqafua nga shqiptarët në masën që të quhej se ishte me ndikim, dhe më tej, (2) që numri i hebrenjve – viktimat kryesore të fashizmit dhe nazizmit ishte më i lartë në mbyllje të luftës në Shqipëri sesa ishte në hyrje të saj, që ata u pritën, u strehuan dhe u mbrojtën si miq e familjarë në shtëpitë e shqiptarëve, në një këndvështrim kombëtar, gjykimi kur t’i vijë koha që të bëhet i drejtë dhe i plotë, mendoj se do të jetë i bazuar në pragmatizmin që ka kërkuar dhe kërkon çështja kombëtare që t’i shkohet deri në fund, ashtu siç e kërkon e mira jonë e përbashkët si shqiptarë.

*Reportazhi-dokumentar mund të shihet këtu: