Rina Cela Grasset, “Personalitet i Frankofonisë për vitin 2015”

June 19, 2015 by dgreca

Rina Cela Grasset perkthyese letërsie, autore së fundmi, merr Çmimin e Nderit “Personalitet i Frankofonisë për vitin 2015” në Lion te Francës nga Ambasadori i Shqipërisë në Paris, Z. Dritan Tola. /

Profili/

Rina ka lindur në Elbasan, qytet ku ndoqi shkollimin deri në Universitetin e Letërsisë Aleksandër Xhuvani. Pas studimeve puna e parë e rëndësishme ishte redaktore në Shtëpinë Botuese Toena. Më pas punoi si koordinatore e misionit Secours Catholique – Caritas France për më shumë se tre vite. Në vitin 2002 ndoqi studimet në Universitetin Katolik të Lionit në Francë, ku u diplomua si Inxhiniere e Zhvillimit lokal. Në 2005 ndoqi studimet pasuniversitare dhe mori diplomën Master “Sociologji e Aplikuar për Zhvillimin lokal” në Universitetin Lumière Lion 2. Eshte e martuar dhe dhe ka tre djem, Arditi, Rafaeli dhe Eduarti. /

Intervista /

Liliana Pere – Rina, ju jeni një grua shqiptare e diplomuar në Francë, jepni kontribut te madh per komunitetin shqiptar nëpërmjet angazhimit tuaj në Shoqaten Iliria në Lion të Francës. Nderkohe ju shkruani libra si autore dhe beni perkthime te librave nga gjuha frenge ne Shqip. Sa e veshtire eshte per Rinen ky angazhim i dendur që kërkon impenjim ?

Pergjigje : Rina Cela Grasset

Kur ka pasion, dëshirë dhe vullnet për të ecur përpara, të gjitha vështirësitë kapercehen. Paralelisht me punën dhe me angazhimin në shoqatën Shqiptare Iliria, që prej disa vitesh përkthej letërsi nga gjuha frënge në shqip. Deri tani janë botuar : “Odetë Gjithkushi dhe histori të tjera”, Eric Emmanuel Schmitt, novela, “Ngërdheshja e fundit”, Jacques Bruyas, dramë “Odiseja nga Bagdati”, Eric Emmanuel Schmitt, roman “Gruaja në Pasqyrë”, Eric Emmanuel Schmitt, roman “Tradhtia e Anshtajnit”, Eric Emmanuel Schmitt, dramë • Si autore : Në Francë sapo ka dalë në qarkullim libri “Trésors Albanais” – Thésare Shqiptare”, botuar nga shtëpia botuese “Les passionnés de bouquins”, përmbledhje me proverba Shqip dhe Frëngjisht. Dhe kam në përgatitje e sipër disa libra të tjerë që do të dalin së shpejti në qarkullim në frëngjisht.

Pyetje : Liliana Pere Ju jeni mjaft e angazhuar në Shoqatën Shqiptare Iliria në Lion projektet organizuar rregullisht, aktivitete për të njohur Shqipërinë në Lion. Mund të na flisni pak per aktivitetin e kesaj shoqate ?

Rina Cela Grasset :Në Lion pata fatin t’i bashkohem një komuniteti shqiptarësh të jashtëzakonshëm, të cilët vepronin prej vitesh në Francë dhe Europë për të mbrojtur interesat e shqiptarëve. Dua vetëm të përmend faktin se shqiptarët e Lionit mbështetën UÇK-në me të gjitha mënyrat, duke dërguar luftëtarë dhe mjete financiare dhe në gjiri i saj dolën drejtues politikë të UÇK-së dhe të fondit “Vendlindja thërret”. Për mua ishte fat që u bashkova me njerëz të tillë plot vullnet e entuziazëm. Dhe jam e nderuar që me kanë besuar drejtimin e shoqatës sot.

Aktualisht ne punojmë me projekte duke organizuar rregullisht aktivitete për të njohur Shqipërinë në Lion e më gjerë duke komunikuar me publikun francez si psh “Festat Konsullore”, ku mbajmë Stendën e Shqipërisë dhe Kosovës. Marrim pjesë rregullisht në “Forumin e Gjuhëve të huaja” në Lion, ku prezantojmë gjuhën shqipe. Kemi sjellë në Lion trupën teatrale të udhëhequr nga Mirush Kabashi për të marrë pjesë në Festivalin Pranvera Europiane, qe mbledh çdo vit me dhjetëra trupa teatrale që vijnë nga gjithë vendet e Europës. Ne kontaktohemi rregullisht nga shoqata franceze për projekte bashkëpunimi, veme ne dispozicion perkthyes vullnetarë për shoqatat që shoqërojnë emigrantët shqiptarë; ndihmojmë studentët shqiptarë për të ndjekur studimet në Francë; projekti i fundit po bëhet me “Medecins du Monde” – “Mjekët e botës” që kanë projektin e hapjes së një qendre në Shqipëri. Shoqata është e organizuar shumë mirë dhe funksionon pothuajse si konsullatë, duke orientuar udhëtarët e turistët francezë që duan të vizitojnë Shqipërinë si dhe bashkatdhetarët nga Shqipëria dhe Kosova që kanë nevojë për t’u orientuar për proçedura nga më të ndryshmet : për të ndjekur studimet, për t’u martuar, si të veprojnë kur u humbin dokumenta etj. Na vijnë kërkesa për këshilla nga të gjitha cepat e Francës… Një aspekt tjetër i rëndësishëm ështe theksi që veme për të promovuar kulturën shqiptare, duke promovuar autorë shqiptarë të përkthyer frëngjisht si dhe autorët shqiptarë në Francë. Kemi organizuar promovimin e librave të shkrimtarëve Luan Rama, Ylljet Aliçka, Abaz Pllana, Christian Raby et Loik Chauvin. Kemi transmetuar gjithashtu filma shqiptarë në kinematë e qytetit, apo kemi organizuar javën e Shqipërisë në Bashkinë e qytetit kur kemi mbajtur një seri konferencash mbi Shqipërinë dhe Shqiptarët.

Pyetje : Çfarë pune bëni konkretisht dhe ku jetoni ?

Rina Cela Grasset :Aktualisht punoj si këshilltare juridike në një strehë për kërkues azili politikë. Jetoj me familjen në Lion të Francës.

Liliana Père: Tashme ju jeni e perfshirë në orbitën shqiptare. Si komunikoni dhe nostalgjia per Shqiperinë?

Rina Cela Grasset :Shqipëria është pjesë e përditshmërisë sime. Përmes librave që përkthej, atij që botova e të tjerët që jam duke shkruar, aktivitetet e projektet që hartoj me Shoqatën Shqiptare Iliria në Lion, gjithçka është në orbitë rreth Shqipërisë e shqiptarëve. Kjo është dhe një nga arsyet se pse Ministria e Punëve të Jashtme të Shqipërisë më akordoi Çmimin e Nderit “Personalitet i Frankofonisë për vitin 2015”.

Liliana Père :A ndihet Rina e vlerësuar dhe e respektuar në komunitetin francez?

Rina Cela Grasset :Populli ka një fjalë të urtë “Guri i rëndë në vend të vet”. Por, me vullnet, edhe në vend të huaj mund të bëhemi “gur i rëndë”. Vështrimi i të tjerëve është pasqyra më e mirë për të parë vetveten. Kur në sytë e francezëve lexoj vlerësim dhe respekt, për mua kjo do të thotë se jam në rrugën e duhur. Kur ikim nga Shqipëria e kuptojmë se ç’është patriotizmi : të mallëngjehesh kur sheh flamurin shqiptar në një cep ekrani televizori, të ndjehesh keq kur një bashkëkombas sillet keq, të ndjehesh krenare kur një tjetër bashkëkombas arrin suksese. Të punosh për atdheun, për të treguar se cila është Shqipëria e vërtetë, Shqipëria e kulturuar, Shqipëria e emancipuar, është një detyrë kaq e natyrshme që të shtrohet përpara kur je në vend të huaj.

Ju faleminderit Rina, ju uroj suksese perherë dhe më të mëdha.

Liliana Père

Presidente

Gruaja Shqiptare ne Bote

Osman (e) Shahini!: FSHATI YNË ËSHTË ME PD, UNË VOTOJ PËR SOCIALISTËT!

June 18, 2015 by dgreca

.. Minatorët e Krastës dhe drejtuesit e minierës “11 heronjtë e Batrrës” e kanë thirrur Osman. Ndërkohë të afërmit dhe banorët e fshatit përherë e kanë thirrur Osmane.Është burrë apo grua?

* Lamtumire Shtepi e vjeter…drejt Tiranes ne azil…./

* Në gjoks mbanë një dekoratë të 30 vjetorit të çlirimit, por pensionin e ka 13 mijë lekë…./

NGA AHMET ZANI/

Në minierë e kanë thirrur Osman, ndërsa në fshat Osmane. Deri tani banon në fshatin Bejnë të Bashkisë Klos, ndërkaq ka përgatitur dokumentat për t’u “dorëzuar” në një azil të Tiranës. 15 vjet ka punuar nëntokë, bashkë me minatorët e Batrrës. Ndërkohë pjesën më të madhe të jetës e ka kaluar në fshat, si çobaneshë. Nuk është martuar kurrë. Vishet e sillet si burrë. Megjithëse ka jetuar më shumë se tetë dekada, është e ndrojtur. Mosha ka bërë të sajën. Nuk dëgjon mirë. Nuk di as shkrim e as këndim. Thotë se deri në moshë madhore iu përkushtua prindërve të saj. Jeton në një banesë të vjetër, gati të rrënuar. Nuk e ndihmon askush. Dy vëllezërit janë larguar prej kësaj shtëpie, ndërkohë fqinjët as që e shohin Osmanen. Prej. Ka përgatitur me ndihmën e tij të gjitha dokumentat ligjorë për t’u strehuar në azilin e të moshuarve në Tiranë. “Nuk mund të rri vetëm. Askush nuk më vjen në ndihmë. Nuk më vjen hiç keq që po largohem prej këtu. Shtëpia po shembet”-shprehet e moshuara e vetmuara.

Është burrë apo grua 85 vjeçarja. Minatorët e Krastës dhe kuadrot e minierës “11 heronjtë e Batrrës” e kanë thirrur Osman. Ndërkohë të afërmit dhe banorët e fshatit përherë e kanë thirrur Osmane. Teksa “guxojmë” ta pyesim: Në se do të martohej do të merrje burrë apo grua? Ajo përgjigjet me zë të mekur:-Burrë! Pra Osmania lindi femër, jetoi, u rrit dhe u plak si burrë. “Kurrë nuk kam menduar të martohem. U jam përkushtuar prindërve të mi. nuk ka guxuar njeri t’më thotë fjalë që i thuhen një femre”-shprehen Osmane Shahini.

Udhëtojmë bashkë me të nga qyteti i Klosit deri në Bejnë. Djemtë e atij fshati e transportojnë me mjetin e tyre. Pasi ecim 4 kilometra mbërrijmë një kodër të fshatit. Aty janë disa ndërtesa, njëra pranë tjetrës. Shtëpia më e dëmtuar është ajo e Osmanes. Ngjisim disa shkallë të drunjta, të ndërtuara shumë dekada më parë. Ajo hap derën (derë i thëncin) dhe hyjmë në bujtinën e saj. Gjithçka është grumbulluar në një dhomë 3 x 3 m. Mbi krevatin e drunjtë Osmanja ka vënë të paktën 10 qese të mëdha plastike, të mbushura me rrobat e saj. “I kam bërë gati se do t’i marr me vete në azil. Plaçkat e tjera i kam shitur në fshat”-tregon ajo një pjekëse buke dhe disa sende që nuk vlejnë për asgjë. Muaj më parë i kanë vjedhur të holla dhe kjo është një tjetër shtysë që burrnesha ikën nga fshati i lindjes, ndoshta për t’mos u kthyer kurrë.

Kur keni lindur, sa vëllezër e motra keni dhe ku keni punuar gjatë jetës tuaj?

Datën e lindjes nuk e mbaj mend, por sipas prindërve kam lindur në vitin 1930. Kam një motër të martuar dhe dy vëllezër. Njëri banon në Tiranë dhe tjetrit në një lagje tjetër të fshatit Bejnë. Deri në vitin 1970 , pra moshën 40 vjeçare kam punuar pranë familjes time, kryesisht me blektori dhe ne ish -kooperativën bujqësore. Isha e gjallë dhe bëja çdo punë. Në ato vite prindërit u ndanë nga djemtë dhe unë vendosa t’u përkushtohem vetëm atyre. Vendosa të mos martohem kurrë. Pas një viti kërkova leje në ish Komitetin Ekzekutiv të Rrethit për të punuar në minierën e kromit Batërr. Fatmirësisht leja m’u dha pa shumë pengesa. Fillimisht drejtuesit e minierës më caktuan në punë të lehta, më pastaj për shumë vite kam punuar në front, në nxjerrjen e kromit. Punoja me lopatë po aq sa burrat dhe mbushja vagonët. Nuk e kisha problem fare. Punoja sa burra. Ndërkohë isha e respektuar nga drejtoria e ndërmarrjes, specialistët dhe minatorët. Punova në minierë deri në vitin 1986, deri atëherë kur dola në pension.

Ku flije dhe si e kaloje kohën në qytetin e minatorëve?

Në dhomë flija me tetë burra minatorë, madje më patën caktuar si përgjegjëse e dhomës. Të gjithë më thirrnin Osman. Respekti ishte i plotë dhe i ndërsjelltë. Për 15 vjet nuk pati minator t’më thotë gjysëm fjale të keqe apo që lidhej me marrëdhëniet mes meshkujve e femrave. Hanin, pinim, bisedonim si të barabartë. Flija kur të doja dhe zgjohesha herët për në punë, që në orën pesë. Në vitet e para kam punuar vetëm turni i parë, më vonë edhe i dytë dhe tretë. Vetë e kisha zgjedhur këtë punë dhe nuk bëja zë.

Cfarë është kjo që mbani mbi jelek ?

Ne minatorët e Batrrës, afro 30 veta, punuam në vitet 1972-1974 në elektrifikimin e zonës së Martaneshit. Transportonim shtylla, tel, hapnim gropa dhe ndihmonin specialistët elektricistë. Atëherë, kur Martaneshi u elektrifikua u dha një dekoratë. Ajo mu dha vetëm mua. Siç e shihni ajo shkruan “30 vjetori i çlirimit”. Jam shumë krenare që kam punuar edhe për elektrifikimin e krahinës së Martaneshit, përkrah burrave e grave të mira të kësaj zone.

Sa pension merrnin dhe si jetoni aktualisht ?

Unë marr 13 mijë lekë pension miniere. Për veten time ai më mjafton. Por, tani nuk mund të jetoj aty ku më lindi koka. Shtëpia ështe e vjetër dhe po shembet. Gjatë dimrit gjithë shiu bie brenda. Një dhomë që pata ma ngushtuan njerëzit e mi. po ashtu fqinjët nuk më duan. Jam e thyer në moshë dhe duhet që vitet e mbetura t’i kaloj diku tjetër, në azil.

Kush ju ka ndihmuar të shkoni atje ?

Deputeti Qemal Minxhozi dhe nënkryetari i Bashkisë Klos, Mexhit Sina më kanë ndihmuar të përgatis dokumentat dhe ndoshta brenda këtyre ditëve do ta lë fshatin dhe do të strehohem në azil. Më vjen keq ndonjëherë që do ta lë vendin e lindjes, por në këto kushte nuk mund të jetoj.

Pse nuk vajtët te njerëzit e tu të afërm?

Pasi u mendova mirë vendosa të mos shqetësoj askënd. Ata kanë familjet e tyre dhe pse t’i fus në sherr me gratë apo fëmijët. Sejcili kërkon ta ndërtojë jetën siç dëshiron.

A nuk ju vjen keq që nuk u martuat dhe të kishit edhe ju fëmijët tuaj, të cilët do tu vinin në ndihmë në këtë moshë të thyer?

Kështu vendosa që në rini dhe nuk jam bërë pishman aspak. Duke parë si ka ardhur koha nuk më vjen keq pse nuk kam edhe fëmijë. Shoh bashkëfshatarët apo miqtë që kanë plot fëmijë, por jetojnë si unë, të vetëm. Disa janë emigruar jashtë vendit dhe nuk i shohin fëmijët as një herë në 10 vjet, të tjerë janë braktisur nga ata. Shumë i kanë fëmijët vetëm në letra, ndërsa realisht jetojnë vetëm, madje si puna ime.

Për kë keni votuar ju Osmane?

Në të shumtën e rasteve kam votuar vetëm për Partinë Socialiste. E kam takuar Edi Ramën sa herë ka ardhur në rrethin e Matit. Fshati ynë është shumica me PD-n, ndërsa mua më njohin të gjithë si socialiste. Ndonjeherë shoferët e furgonëve nuk më marrin në makinë vetëm se jam e majtë. Unë nuk di shkrim e këndim, por i njoh socialistët e tjerë dhe i marr të votojnë me mua. Ndersa me zgjehdjet vendore ende nuk e ka vendosur per voten.

Haradinaj për N1: Nuk i frikësohem ekstradimit në Serbi

June 18, 2015 by dgreca

Gjykata sllovene po vërteton flet-arrestin e Serbisë për Haradinajn/

Ramush Haradinaj, ish-kryeministër i Kosovës dhe kryetar i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës, i cili u arrestua në Lubjanë, në një deklaratë për TV N1 të Beogradit, tha se nuk i frikësohet ekstradimit në Serbi dhe akuzoi autoritetet e Sllovenisë për “sjellje të turpshme”.

“Unë ndodhem në Lubjanë dhe pres vendimin për të ma kthyer pasaportën në mënyrë që të udhëtoj për në Prishtinë. Për mua kjo situatë është e papranueshme se si Sllovenia nuk e ka pastruar këtë gjë. Nëse nuk është gabim i tyre, nëse sistemi nuk është gabim, atëherë është një qëllim i keq i autoriteteve këtu. Nuk brengosem për Serbinë , une jam qytetar i Kosovës”, i tha Haradinaj N1, bën të ditur Koha.net.

N1 pohon se është në dijeni se organet e drejtësisë sllovene po verifikojnë fletarrestin serb dhe po presin kërkesën eventuale të Serbisë për ekstradim.

Haradinaj u arrestua dje në Aeroportin e Lubjanës në bazë të një urdhërarresti të Interpolit serb nga 8 tetori i vitit 2004.

Gjykata sllovene po vërteton flet-arrestin e Serbisë për Haradinajn/

Gjykata e qarkut në Kranj do të vërtetojë nëse në Serbi ekziston aktakuza kundër Ramush Haradinajt, i cili të mërkurën u ndalua në aeroportin Brnik të Lubjanës, transmetojnë mediat sllovene

Gjykata gjithashtu do të kontrollojë nëse Haradinaj, për veprat të cilat e akuzon Serbia është gjykuar në gjykatën për krime lufte në Hagë.

Në njoftimin e gjykatës thuhet se ekzistimi i urdhër arrestit serb që nga viti 2006 në bazë të së cilit edhe u arrestua Haradinaj është vërtetuar nga policia.
Me këtë rast gjykata ka përsëritur se shtetasi i Kosovës pa e bërë emrin publik do të gjendet në territorin slloven aq kohë derisa çështjet e mësipërme nuk zgjidhen./Kosovapress

SHQIPTARËT NË AMERIKË MBAJTËN GJITHHERË KANË MBAJTUR GJALLË SHPIRTIN KULTUROR DHE TË REZISTENCËS KOMBËTARE

June 18, 2015 by dgreca

Intervistë për gazetën DIELLI në Nju Jork, me veprimtarin dhe publicistin e mirënjohur, Rexhep Dedushaj/

Intervistoi: Mikel GOJANI/

Rexhep Dedushaj, emër i njohur në fushën e publicistikës. Për 27 vjet ka jetuar dhe vepruar në Amerikë, ndërsa tash pas kaq vitesh është kthyer në vendlindje. Me veprimtarin dhe publicistin Dedushaj folëm rreth angazhimeve të tij në fushën e publicistikës dhe të kulturës në Amerikë, për planet dhe prioritetet e tij dhe shumë çështje të tjera me interes për letërsinë dhe kulturën kombëtare.

“DIELLI:” Z. Dedushaj, pasi që për një kohë të gjate keni jetuar dhe vepruar jashtë, përkatësisht në Amerikë, konsiderojmë qysh në fillim të bisedës sonë të na jepni një biografi tuaj, se edhe ashtu e vlerësojmë që është me interes për lexuesit.

R. Dedushaj: Unë së pari ju falënderoj për intervistën. Jam i lindur në Vuthaj të Kelmendit në vitin 1948. Shkollën fillore kam kryer në vendlindje, në Vuthaj dhe në Guci, të mesmen – normalen në Pejë për të vazhduar pastaj në Gjakovë dhe në Prishtinë. Krahas studimeve, në vjeshtën e vitit 1968 u emërova mësues në fshatin Radoniq të Gjakovës, pastaj në në Drenoc të Klinës. Pas kryerjes së SHLP-së (në vitin 1970), u emërova arsimtar i lëndës së Historisë në shkollën fillore “Skënderbeu” në Treboviq, më pastaj në Qyshk të Pejës.
Për t’ju ikur represioneve kolektive për shkak të hapjes së shkollës shqipe, më 7 shtator 1982, kur serbët pretendonin t’i mbyllnin edhe ato në Prishtinë, në “Mala Moskva”, siç e quanin atëbotë Vitomiricën e Pejës, unë si nismëtar i atij veprimi, ngaqë edhe jetoja në atë fshat, me sugjerimin e organzeve komunale të Arsimit të Pejës u detyrova që për shkak të sigurisë, më 16 janar 1989 të emigroj në SHBA. Dhe pas shumë hamendjeve, sepse ishte tepër vështirë që ta lëshojë atdheun – vendlindjen time për të cilën kisha investuar po aq sa edhe shumë idealistë të tjerë, megjithatë duke i parë rrethanat e krijuara nuk kisha rrugë tjetër vetëm ta marrë atë rrugë shumë të padëshiruar. Në Amerikë emigrova pa familje, kuptohet edhe pse e dija se ishte një sakrificë e madh imja të jetojë aq larg pa familje, mirëpo nuk dëshiroja që të përmbush apetitet e projketuesit famëkeq të zhbërjes së shqiptarëve, Vasa Çubrilloviqit dhe të çetnikëve të tjerë serbë, të cilët kishin elaborate të caktuara për zhbërjen e shqiptarëve.

“DIELLI”: Në Amerikë, përkatësisht në Nju Jork, për disa dekada keni jetuar dhe vepruar, cilat ishin disa nga angazhimet tuaja në fusha fushveprimtaritë të ndryshme, përkatësisht në organizatat dhe shoqatat politike, shoqërore e kulturore të diasporës shqiptare në Amerikë?

R. Dedushaj: Gjatë 27 viteve të qëndrimit tim në Nju Jork, kam vepruar në disa drejtime dhe organizata ekzistuese atje. Për 3-4 vite me radhë kam punuar si mësues në shkollat shqipe që funksiononin në Bronx dhe Braklin. Kam përgatitur shume tema historike të cilat i kam prezantruar në sesionet dhe simpoziumet e përgatitura në disa qytete dhe shtete të Amerikës, të cilat tema janë mirëpritur nga auditoriumet. Këto tema dhe shumë të tjera po ashtu I kam prezantuar në disa medie edhe të shtypit, por edhe në ato elektronike, si Radio Programet Shqipe ne N.Y., në “Zëri i Malësisë”, “Zëri i Kosovës”, “Zëri i Lirisë, në “Radio e LDK-së”, TV “Viktoria, “Bota sot”, “Vatra” etj. Po ashtu kam botuar dhjetëra artikuj me tematikë nga fusha e historiografisë, reportazhe, recensione librash të ndryshme në më se pesëmbëdhjetë gazeta e revista shqipe në SHBA, Europë, Kosovë, Shqipëri dhe Maëedoni (Shih lib. tim:”Gjurmë mërgimtarësh”, N.Y., 2009. Kam botuar shtatë libra me tema historike nga krahina e Plavë – Gucisë dhe krahinat rreth saj. Libri i parë i botuar në vitin 1993 “Krahina Plavë – Guci nëpër shekuj”, është përkthyer edhe në gjuhën boshnjake. Kam qenë njëri ndër themeluesit e LDK-së në SHBA dhe udhëheqës i Nëndegës së Bronklinit, po ashtu edhe anëtar i Kryesisë së LDK-së për Nju Jork dhe rrethe për disa vite. Më vonë edhe anëtar i shoqatës panshqiptare “Vatra” Në kuadër të këtyre veprimtarive kam marrë pjesë në organizimin dhe udhëheqjen e të gjitha tubimeve dhe të protestave që janë mbajtur nga Nju Jorku, Uashingtoni e deri në Dayton, duke filluar nga viti 1990 deri më 1999, kur për herë të parë Atdheun dhe vendlindjen time e kam vizituar pas çlirimit të Kosovës.

“DIELLI” Sa kanë luajtur rol këto në sensibilizimin dhe internacionalizimin e çështjes së Kosovës dhe të asaj shqiptare përgjithësisht në qarqet vendimmarrëse të kancelarive të SHBA-ve?

R. Dedushaj: Mërgata shqiptare në SHBA ka luajtur rol tepër të rëndësishëm për të mos thënë vendimtar në shpëtimin e Kosovës nga spastrimi i tërësishëm etnik dhe nga një katastrofë humanitare të pa parë më herët. Së pari, pas marrjes së autonomisë dhe mbylljes së institucioneve shtetërore të Kosovës u roganizuar fonde humanitare, koncerte humanitare, ptotesta dhe demonstrate të shumta, si në Uashington, Nju Jork dhe shumë shtete të tjera të Amerikës, të cilat edhe nxitën politikën amerikane të kthejë vëmendjen rreth ngjarjeve gjenocidiale që ndodhëshin në Kosovë dhe me elaborate të zhbërjes së shqiptarëve nga Kosova. Ky sensibilizim dhe internacionalizim i çështjes së Kosovës që shqiptarët bënë tek kancelaritë amerikane bënë që disa senator në krye me senatorin dhe mikun e shqiptarëve, Bob Dol, ta vizitojë Kosovën dhe t’i përcjell një mesazh tq qartë politkës së Serbisë në krye me diktatorin Milosheviq, se Kosova nuk është pa Zot! Nëpërmes lobit shqiptar, në krye me DioGuardin u sollën në Uashington Alternativa Shqiptare, ku u tregua shumë e suksesshme kundrejtë politikës serbe, në krye me popat dhe projektuesin famëkeq të D. Qosiqit dhe Akademisë së Shkencave dhe ASHAS, në maj 1990. Aktivistët tanë në Nju Jork e binden Presidentin Bush të Vjetër të caktojë “Vijën e kuqe” në mbrojtje të Kosovës. Pothuajse të gjithë shqiptarët në Amerikë kanë ndihmuar çlirimin e Kosovës dhe demokratizimin e Shqipërisë. Shumë kanë marrë pjesë në demonstrate, shumë po ashtu kanë ndihmuar në forma të tjera duke dhënë mjete financiare dhe në shumë forma të tjera dhe kanë bindur amerikanët që shqiptarët nuk janë ashtu siç I paraqet propaganda serbe-greke. Kontributi i shqiptarëve në Amerikë, po ashtu në aspektin material është I pakapshëm, qoftë përmes fondeve humanitare, qoftë fondit zyrtar të 3 përqindëshit, ose të atij “vendlidnja thërret”. E kulminacioni u arrit kur brigada vullnetare “Atlantiku” kaloi Oqeani dhe iu bashkëngjitë Luftës Çlirimtare të Kosovës dhe trimat shqiptaro-amerikanë luftuan për lirinë e Kosovës deri në aktin më sublime, çlirimin e Kosovës.

“DIELLI”: Thuhet se në ato kohë dhe ato moment tepër të nevojshme, këto organizata të formuara nga komunitetit shqiptar në Amerikë kanë vepruar në mënyrë jounike, sa qëndron ky konstatim?

R. Dedushaj: Është shumë e vërtetë së gjatë gjithë kohës ka pasur kontradikta në mes të shoqatave dhe partive të majta dhe të djathta. Prandaj, për fat të keq, kishim edhe problem rreth flamurit tonë kombëtar rrth vendosjes apo mosvendosjes së yllit! Partitë e vjetra të pas LDB-së s’e pranonin assesi yllin në të. Ne nga Kosova duhej t’i përshtatëshim kërkesave në Kosovë. Aq u krijua kjo çështje si problem, san ë një moment më kujtohet poeti Azem Shkreli në një tubim të pajtimeve të gjaqeve atje në Nju Jork, të udhëhequr nga Anton Çetta, me zemër të plasur thanë: “O burra Kosova ka rënë shumë poshtë! Lerëni mosmarrëveshjet që keni! Nëse pengon ai dreq ylli, lerëni flamurin krejt, vizatojeni në hartë e dilni në demonstrate!” Pas rënies së Kosmunzmit në Shqipëri, pas vitit 1992, u ndryshua gjendja dhe mori kahe positive. Dhe sa më shumë që ashpërsohej gjendja në Kosovë aq më shumë ne bashkoheshim atj në Amerikë. Mirëpo, në këtë aspect mjaft negativisht ndikuan ngjarjet e vitit 1996-1097 në Shqipëri. Po ashtu edhe disa ndasi që kezistonin në Kosovë mes dy koncepteve, të LDK-së dhe asaj UÇK-së ndikuan në përçarjet tona atje. Me këtë rast, po ashtu ndjej për obligim ta citoj shkrimtarin e madh shqiptar, Dritëro Agollin, i cili në një rast në Nju Jork u shpreh: “Nëse të ne në Atdhe ndodhë një plasaritje , këtu tek ju ndodh një çarje e pariparueshme”!- shtoi D. Agolli. Kështu ndodhte e për fat të keq ndodh edhe sot e kësaj dite!!!

“DIELLI”: Shoqata “Vatra”, një shoqatë kulturore me një traditë të pasur të veprimtarive në shumë fusha dimensionale, shoqatë, e cila edhe pas 102 -vjetësh po luan një rol të rëndësishëm në jetën kulturore të këtij shpirti arbëror atje, çfarë mund të thoni rreth rolit dhe kontributit që ka luajtur kjo shoqatë në shumë fusha të jetës shqiptare atje?

R. Dedushaj: Dihet rëndësia dhe roli i shoqatën panshqiptare “Vatra” të Nolit dhe Konicës. Kur arrita në Nju Jork, “Vatra”, sapo kishte kaluar nga vendlindja e saj Bostoni në Nju Jork. Së pari rashë në kontakt me rkyeredaktorin e “Diellit”, z. Din Derti, një atdhetar nga Dibra, në një manifestim në shkollën shqipe në Paterson të Nju Xhersit. Më tregoi dhe më ftoi të shkruaj për “diellin, gjë që e pranova me shumë dëshmirë. U lidha me qendrën e saj përmes z. Marjan Cubi, një veprimtar dhe atdhetar nga Drenoci i Klinës, në shtëpinë e të cilit në Manhattan ishte e vendosur selia e “Vatrës”. Ai më njoftoi me krytetarin e “Vatrës”, z. Karagjozi dhe kryeredaktorin e ri të “Diellit, z. Anton Çeffa.Më angazhuan dhe fillova së vepruari Brenda kësaj shoqate. Qëndrimi “Vatrës” dhe i organit të saj, “Dielli”, ishte si çdo herë prodemokratike dhe gjithherë në ndihmë çlirimit të Kosovës dhe demokratizimit të Shqipërisë dhe gjithherë ishte e gatshme të bashkëpunojë me të gjitha partitë dhe shoqatat të konceptit të djathtë që vepronin në SHBA. Mendoj që “Vatra” duhet të bashkëpunojë edhe me Ministritë e Kosovës dhe të Shqipërisë, sidomos me Ministrinë e Dipasporës, në mënyrë që ë bashku t’i bashkërindisin veprimtaritë dhe angazhimet.

“DIELLI:” Ju merreni edhe me publicistikë, çfarë mund të shtoni rreth angazhimit tuaj në këtë fushë të letërsisë?

R. Dedushaj: Punimi im i parë është botuar në rilindja”, në vitin 1986. Mirëpo për shkak të anetimimit që kishte emri që konsiderohesha që vijë nga një familje armike. Në vitin 1951 më kishin pushkatuar dy axhallarë në Vuthaj (Shih . librin “Çng Tahiri…”), pastaj kam botuar dhjetëra të tilla, kuptohet pas largimit tim nga Kosova dhe shkuarjes në Amerikë. Më duhet ta potencoj se shkrimin e parë për t’u botuar ma mundësoi gazetari dhe publicist, atëbotë gazetar I “Rlindjes”, Zenun Çelaj, shkrim ky që kishte të bënte me librin e historianit Hakif Bajrami “AP Bajram Curri”, pastaj edhe disa shkrime të tjera rreth historisë së Plavë- gucisë dhe kam vazhduar deri me sot. Kam shkruar dhjetëra libra nga fusha e publicistikës, po ashtu disa sosh i kam edhe në dorëshkrim që pres t’i botojë.

“DIELLI”: Keni botuar disa libra nga fusha e publicistikës, ç’mund të na flisni për këto libra? Çfarë pasqyrojnë këta libra brenda kopertinave të tyre?

R. Dedushaj: Pas shumë artikujsh nëpër gazeta e programe të tjera të medieve elektronike në vitin 1993 në Nju Jork botova librin “Krahina e Plavë- Gucisë nëpër shekuj”, i cili u botua në vitin 2003 edhe nuë gjuhën boshnjake; më 1997 më doli nga shtypi libri “Shpërngulja e shqiptarëve të Plavë_Gucisë”, më 1999, librin “100-vjet luftë:, më 2006 “Si e gjeta dhe si e lashë shkollën shqipe në Prefekturën e Pejës; më 2009 librin “Gjurmë mërgimtarësh”, më 2013 “Çung Tahiri i Vuthajve dhe në vitin 2014 “Komandanti me plub në trup”. Të gjitha këto libra temë qendrore kanë krahinën kreshnike të Plavë – Gucisë me krahinat tjera përreth. Ngjarjet fillojnë në në Plavë e Guci dhe mbarojnë në Pejë, Tiranë dhe Shkup, apo anasjelltas. Nuk është modesti por janë këto disa nga temat të lëvruara akoma nga autorë studiues shqiptarë, tema këto të cilat ishin shtrembëruara nga studiuesit serbo-malazez. Prandaj, kam ndjerë si obligim që t’i qasem historisë 300-vjeçare (që nga shek VIII para lindjes së krishtit), të paraqes një histori autentike siç kishte ndodhur në këto anë etnike shqptare dhe të cilat ishin përgënjeshtruar nga autorë keqdashës serbo-ortodoks. Librat e mi janë pritur mië në përjashtim të vogël. Janë të mbështetura në fakte dhe dëshmi të argumentuar dhe literaturë të pakontestuar.

“DIELLI”: Po libri publicistik “100-vjet luftë”, çfarë mund të shtoni rreth këtij libri?

R. Dedushaj: Dalja e shumë librave me vlerë në Tiranë e Prishtinë, mirëpo mungesa e librave me ngjarje dhe figura të shquara të trevës së Plavë_Gucisë, më nxiti t’i qasem këtij libri me titull “100-vjet luftë”, të botuar më 1999 në Nju Jork. Në këtë libër kapërthehen familjet dhe figurat më të shquara të historiografisë së kësaj krahine, që kanë dhënë shumë për çlirimin dhe bashkimin e trojeve shqiptare, duke filluar që nga viti 1854, nga ndeshja e parë e forcave shqiptare, të udhëhequra nga Ali Begu (e me vonë Pashë), Gucia, me forcat e Princ Nikollës që kishte filluar një invasion mbi krahinën në fjalë, duke vazhduar luftë pas lufte deri në qershorin e vitit 1999, ku në rrethin e Deçanit, më 6 qershor ra dëshmori i kësaj krahine Jeton J. Dedushaj, kuptohet kundër të njëjtit okupator, serbo-malazez. Krahas këtyre dëshmorëve e luftëtarëve të pashoq janë përfshirë edhe fotografitë e rralla nga krahinat shqiptare si dhe të luftëtarëve të denjë të shumë luftrave të këtyre anëve të cilët dhanë edhe jetën e tyre për çlirimin e këtyre trojeve dhe gjitha trojet tjea etnike shqiptare, si Çel Shabanit të Rugovës, që ra së bashku me komandantin e tij Jakup Ferrit në luftën e Nokshiqit me 11 janar 1880.

“DIELLI”: Zotëri Dedushaj, ju jeni fokusuar të merreni me rrethanat historike dhe etnografike të krahinës së Plavë – Gucisë, sa keni arritur të siguroni dëshmi dhe faktografi në këto fusha, kur dihet se ajo trevë është mjaft e pasur me ngjarje dhe figura që nga e kaluara e thellë historike deri me sot?

R. Dedushaj: Ka qenë një punë shumë e vështirë që të gjurmohen të gjitha këto faktë e të dhëna, si ju thashë edhe më lartë të pahulumtuara më parë nga studiuesit, përkatësisht historianët shqiptarë. Qysh kur isha në shkollë të mesme kontaktoja dhe i shënoja fjalët dhe të dhënat që I merrja nga pleqtë, të cilët ishin shumë të zgjuar dhe i njihnin mirë ato pjesë të historisë së asaj treve. Të njëjtat shënime të marrë nga ta i materializova me vonë duke lexuar dhe shfletuar libra dhe biblioteka ushtarake në Tuzëll të Bosnjës dhe punoja me zell për shtatë muaj, gjatë shërbimit ushtarak në vitin 1975 dhe i krahasova nga librat e Shuflait, Durhamit, Nopçes, Mis Rozes dhe të historinave tanë nga Tirana dhe Prishtina. Pra, ato burime gojore u materializuan me të dhënat e shkruara dhe arkivat e ndryshme. Në këtë angazhim timin studimor më ka ndihmuar edhe migrimi në SHBA, ku edhe atje rashë në literaturë të mirëfilltë që nuk kishim pasur mundësi ta lexojmë më parë, sepse ajo literaturë që ekzistonte atje tek ne në ato kohë ishte e ndaluar nga regjimi i atëhershëm, pra, këtë literature sistemi komunist e cilësonte si reakcionare.

“DIELLI”: A do t’i vazhdoni hulumtimet lidhur me këto fusha historike, në këto treva të Malësisë, në mënyrë që t’i begatoni akoma më shumë fondet e së kaluarës historike të asaj popullate të mbetur larg shumë ndriçimeve historike?

R. Dedushaj: Po, do të bëj përpjekje që pandërprerë do t’i përcjellë të arriturat historike që kanë ndoshur dhe janë zhvilluar nëpër rrugëtimin tonë historik. Do të hulumtojë arvivet tona në Prishtinë, Tiranë, Shkodër dhe gjetiu për të bërë përpjekje për të hedhur dritë mbi historinë e trevës së Plavë-Gucisë, trevës nga kam origjinën dhe do t’i publikoi ato që s’i gjetur gjer me tani në ndonjë libër të të re apo me rastin e ribotimit të këtyre të cilat veçse kanë dalëur më herët në lexim. “Historia shkon duke u plotësuar e përsosur”, thotë shkrimtari I. Kadare.

“DIELLI”: Cilat janë disa nga prioritetet tuaj për të ardhmen, a presin lexuesit ta keni së shpejti këtë vit ndonjë libër tuajin?

R. Dedushaj: Krahas hulumtimeve të reja që potencova më lart, do të merrem me ribotimin e librave të mi të botuara gje me tani, ngase ato më kanë mbetur në Amerikë, përpos dy të tjerave që kam botuar në Pejë. Kuptohet, gjatë ribotimeve të tyre do të bëhet edhe ndonjë plotësim, aty ku parashoh që është e nevojshme. Përpos punës sime në këtë fushë, duke u përqëndruar në kraninën e Plavë _Gucisë, gjatë kësaj kohe do të merrem edhe me gazetari duke përcjellur gjendjen aktuale në atë krahinë dhe më gjerë. Ka mundësi që më vonë të dl edhe me një libër nga jeta në Amerikë, duke shfrytëzuar edhe ditarët që kam mbajtur, shënimet dhe kujtimet e mia nga atje për 27 viteve të qëndrimit tim atje,ku do të hynë edhe ngjarjet më interesante që “ndryshuan” botën, si bombardimi i rrokaqiejve të Nju Jorkut etj. Kuptohet, këtë punë dhe shumë angazhime të tjera shpresoj t’i realizoj, po që se më lejon shëndeti.

– Ju falëminderit!

– Qofshi me nder!

Amerikania e verbër që flet e shkruan shqip si shqiptare

June 15, 2015 by dgreca

Ne Foto:29 Prill 2012, Carrie Hooper në festimin e 100-vjetorit të themelimit të Vatrës duke kënduar himnin amerikan dhe këngën, “O popull i dashur”/

Nga Beqir SINA/

Hooper : Të dashur shqiptarë, krenoheni për faktin se flisni një nga gjuhët më të lashta dhe më të rralla të botës dhe flisni gjuhën tuaj sa më bukur! Mos i “hani” gërmat” dhe mos flisni shpejt , mos mërmërisni, sepse, kur flet shpejt, muzikaliteti dhe bukuria e gjuhës humbet. I dua shqiptarët me gjithë zemrën time! Me gjak dhe kombësi jam amerikane por me shpirt jam shqiptare!…

Carrie Hooper (Keri Huper) është nga Elmira, New York e SHBA-së. Flet, shkruan, krijon (poezi) dhe këndon në shqip. Shqipen ajo e ka në mesin e 9 gjuhëve të huaja ku disa prej tyre ajo i flet rrjedhëshëm. E ka mësuar gjuhën shqipe në më pak se 2 vjet, është e intervistuar nga disa gazetar shqiptarë, në Amerikë.

Në një shkrim të saj Huper thotë se Braili e ka ndihmuar atë të mësojë gjuhët e huaja, kuptohet mes tyre edh gjuhën shqipe.

Ajo ka sqaruar se Braili nuk është një gjuhë, por është si një font, i cili mund të prodhojë gjithëçka që mund të përfaqësohet në shkrim që nga gjuhët deri te notat për muzikë.

“Mësimi i brailit shkruan Huper, është i domosdoshëm për të verbërit dhe nuk është më e vështirë për fëmijët ta mësojnë se sa për fëmijët që shikojnë të mësojnë shkrimin dhe leximin me shkronjat normale. Edhe të rriturit që kanë humbur shikimin mund ta mësojnë brail. Pranoj se fëmijë të verbër me aftësi të tjera të kufizuara ose të rriturit me diabet që kanë humbur ndjeshmërinë në gishtërinjtë mund të kenë më shumë vështirësi duke mësuar brail, dhe të rriturve mund t’u ecë më ngadalë procesi i të mësuarit të brailit, por përndryshe nuk është e pamundur ta mësosh.”

Ndërkohë shton se disa mund të thonë se braili nuk është i nevojshëm në kohën e sotme meqenëse ka kompjuter me zë të sintetizuar dhe libra në audio por braili pa dyshim nevojitet sepse vetëm duke e ditur brail një i verbër mund të shikojë se si shkruhen fjalët dhe vetëm kur e di brail mund të thotë me sinqeritet se di të lexojë.Niqeni intervisten, qe i morem Carrie Hooper:

Si ka mundësi që e keni mësuar gjuhën shqipe: dhe përse zgjodhët këtë gjuhë? Atëhere kush u “ndezi” me shqipen?

Dëgjova emrin e vendit të Shqipërisë në shkollën fillore në moshën njëmbëdhjetë ose dymbëdhjetë vjeçare kur duhej të mësonim kryeqytetet e vendeve europiane dhe mësova se kryeqyteti i Shqipërisë është Tirana. Është e vetmja gjë që mësova për Shqipërinë në atë kohë. Pothuaj njëzet vite më vonë, pra në vitin 2008, kisha një student nga Tirana e Shqipërisë në kursin tim të italishtes. (Punoj si pedagoge të gjermanishtes dhe të italishtes tek Elmira College në qytetin tim të lindjes së Elmirës të Nju Jorkut.) Kjo ngjarje më ndezi kurreshtjen ta mësoja gjuhën shqipe.

Për ta mësuar gjuhën, së pari përdora një libër në brail që e mora nga biblioteka për të verbërit në Angli. Pastaj dëgjova një kaset me përralla shqiptare që e mora prej bibliotekës për të verbërit në Suedi. Më tej një grua në Elmira më transkriptoi një fjalor shqip-anglisht në brail.

Në verën 2009 dhe në verën 2010 ndoqa kurse të gjuhës shqipe tek Arizona State University në Tempe të Arizonës. Sot e ushtroj gjuhën duke lexuar artikuj nga gazeta shqiptare duke përdorur kompjuterin tim të suksesshëm. Gjithashtu shoku im, Tim Hendel, që jeton në Huntsville të Alabamës, më regjistron programe radiofonike në gjuhën shqipe nga interneti dhe për këtë i jam shumë mirënjohës. Nganjëherë marr libra në shqip si dhurata kur marr pjesë në veprimtari të ndryshme dhe një grua i transkripton në brail kështu se mund t’i lexoj. Ajo nuk e di shqip, mirëpo bën një punë të mrekullueshme. Përveç kësaj kam lidhje nëpërmjet telefonit dhe emailit me shumë shqipfolës. At Artur Liolini i Kishës së Shën Gjergjit në Massachussetts, redaktori i gazetës Diellit Dalip Greca, si dhe Shoqata Shqiptarokanadeze e Torontos së Kanadasë më kanë vënë në kontakt me shumë shqiptarë. Për më tepër gjatë studimeve në Arizona takova shumë shqiptarë me të cilët lidhem edhe sot. Gjithashtu nëpërmjet Cornell University në Ithaca të Nju Jorkut gjeta një shqiptar me të cilin kam kontakt.

Ju thoni se gjuhën shqipe e keni mësuar brenda dy vjetëve. A është e vështirë gjuha jonë të mësohet nga të huajt? kaq shpejtë

Pyetja e juaj se ” a është e vështirë apo jo të mësohet një gjuhë” nuk ka përgjigjje të lehtë. Disa gjuhë mund të jenë më të vështirë të mësohen nga ana fonetike ndërsa disa mund të jenë të vështirë nga ana gramatike. Mirëpo mund të them se të mësosh një gjuhë, duhet të kesh dëshirë ta mësosh dhe duhet të punosh shumë. Edhe nëqoftëse dikush ka një dhunti për të mësuar gjuhë, kërkohet shumë punë. Por gjithëçka, është e mundur nëse ke interes dhe e bën punën e duhur.

Për ju thuhet se zotroni 9 gjuhë të huaja, ( disa i zotëroni mirë dhe disa pak) çfarë vlerësimi keni për gjuhën shqipe, në këto përcakime :” a është e ëmbël, e bukur, e folshme lehtë, apo e vështirë”? A e keni problem komunikimin me shqiptarët ?

Së pari le të sqaroj se nuk zotëroj plotësisht nëntë gjuhë. I di mirë gjermanishten, italishte, suedishten, spanjishten, dhe shqipen. Kam mësuar pak rusisht, pak frëngjisht, pak finlandisht, dhe latinisht por nuk i zotëroj mirë këto gjuhë. Për mua gjuha shqipe është e bukur dhe e ëmbël, ka një tingull të posaçëm. Nganjëherë është e vështirë t’i kuptoj njerëzit (dialektik) ata nga veriu, sidomos nëse përdorin fjalë krahinore që nuk i di. Mirëpo në Arizona mësova disa tipare të dialektit geg që më ka lehtësuar komunikimin me njerëz nga Shqipëria e veriut ose nga Kosova. Është pothuaj e pamundur për mua të kuptoj dialogun në filma shqiptare, prandaj nuk i shoh. Më tej kur flas në telefon me dikë që flet në celular, nëse sinjali është i dobët, zëri shtrembërohet dhe kjo mund të vështirësojë komunikimin. Por në përgjithësi nuk kam probleme në komunikimin me shqiptarë.

Në shumicën e rasteve të njohjes me gjuhën shqipe tregoni se fillon në vendin e fëmijërisë suaj. A ka shqiptarë aty dhe a kanë ndikuar ata që ti të bëhesh një shqipfolëse e mirë?

Përmenda më lart studentin shqiptar që e kisha dhe që më frymëzoi ta mësoja gjuhën shqipe. Ai fliste shumë me mua kur fillova ta mësoja gjuhën dhe më ndihmoi kur dëgjova kasetën me përralla shqiptare. Kishte edhe një studente nga Shqipëria tek Elmira College dhe flisja me të dhe më ndihmonte shumë. Ne nuk kemi një komunitet shqiptar në Elmira, por takova një shqiptare që jeton në rrethin tim njëherë para tre vjetësh.

A keni qasje me kulturën, gjegjësisht me letërsinë, traditën dhe historinë e shqiptarëve?

Kam lexuar shumë për historinë e Shqipërisë dhe kam lexuar poezi nga Naim Frashëri, Migjeni, Fan Noli, Martin Camaj, dhe Ismail Kadare. Lexova dy libra në përkthime anglisht nga Kadareja: Kronika në gurë dhe Koncerti. Në fakt fola njëherë me Ismail Kadarenë në telefon dhe i thashë se sa më pëlqyen veprat e tij që i kisha lexuar. Më tej kam lexuar vepra nga Dritëro Agolli dhe Faik Konica. Në Arizona lexova një libër për historinë e Kosovës dhe një libër nga Robert Elsie për historinë e letërsisë shqiptare, leximin e të cilës e përfundova në shtëpi. Dëgjoj për aktivitete kulturore në Radio Tirana dhe lexoj për veprimtari kulturore që organizohen në diasporë.

Me aq sa jeni informuar rreth gjuhës shqipe, a po ruhet shqipja në Amerikë?

Ndër shqiptarët më të cilët kam folur, do të thosha se gjuha ruhet mirë. Kur dikush përdor një fjalë anglisht dhe e di fjalën në shqip, ua them fjalën shqip. Kur një shqiptar më flet anglisht, i them, “Mund të flisni shqip.” Natyrisht se sfida kryesore është ruajtja e gjuhës te fëmijët. Më vjen mirë se ka shkolla shqipe në diasporë, ku fëmijët kanë mundësi të mësojnë gjuhën, traditat, historinë, dhe kulturën e tyre. Kam parë raste ku fëmijët e shqiptarëve kanë mësuar gjuhën dhe i përgëzoj prindërit që kanë mbajtur gjallë gjuhën në shtëpi.

A e njihni diasporën shqiptare në Amerikë, çfarë raporti keni me të?

Kam marrë pjesë në shumë veprimtari lidhur me shqiptarët e Amerikës gjatë viteve të fundit. Në shtator 2010 këndova një koncert në kishën ortodokse Shën Elia në Jamestown të Nju Jorkut. Në tetor 2010 këndova në Kishën e Shën Gjergjit në Boston të Massachussetts-it. Në qershor 2011 këndova në një aktivitet të organizuar nga shoqata shqiptarokanadeze e Torontos së Kanadasë me rastin e mbylljes së vitit shkollor të shkollave shqipe në Toronto. Në prill 2012 mora pjesë në festimin e 100-vjetorit të themelimit të Vatrës duke kënduar himnin amerikan dhe një këngë, “O popull i dashur”, për të cilën shkruajta tekstin shqip dhe kompozova muzikën. Në qershor 2012 dhashë një intervistë në New York për filmin, Kryekënga e Shqipërisë me regjisor Petrit Rukën dhe producent Piro Milkanin. Filmi trajtoi historinë e Himnit Kombëtar shqiptar dhe gjatë intervistës sime këndova Himnin e Flamurit. Filmi u prit mirë në Shqipëri dhe fitoi një çmim të veçantë për 100-vjetorin e pavarësisë së Shqipërisë. Në tetor 2012 dhe në qershor 2013 këndova te shkolla shqipe në Bronx të Nju Jorkut. Gjatë vizitës sime në Nju Jork në qershor, ndoqa meshën në kishën Zoja e Shkodrës në Hartsdale të Nju Jorkut. Në qendrën kulturore Nënë Tereza, takova shkrimtarët Tom Mrijajn dhe Klajd Kapinovën. Po në qershor u antarësova në ansamblin Bashkimi Kombëtar me drejtor Gjergj Dedvukajn dhe mora pjesë me këtë grup në një koncert në Kishën e Shën Palit në Detroit të Michiganit në korrik. Kam mësuar t’i bie çiftelisë dhe në këtë koncert këndova një këngë duke shoqëruar veten me çiftelinë ndërsa antarët e tjerë të grupit më përcollën me çifteli dhe me sharki. Këndova edhe këngën “O popull i dashur” duke shoqëruar veten me pianon elektrike.

Përveç veprimtarive muzikore, kam dhënë shumë intervista. Kam dhënë dy intervista për gazetën Dielli dhe një intervistë për gazetaren Raimonda Moisiu dhe dhashë dy intervista për programin Radio e diela që transmetohet në Chin am 1540 në Toronto të Kanadasë. Për më tepër dhashë një intervistë për programin televiziv Shqiptarët e Amerikës, që transmetohet në Nju Jork. Dhashë edhe një intervistë për Radio Kosovën. Shkruaj poezi shqip dhe disa poezitë e mia janë botuar në Gazetën Dielli dhe në revistën Kuvendi të Michiganit.

Vazhdimisht u kemi parë të jeni shumë afër shoqatës Vatra, çfarë dini ju për këtë shoqatë dhe shqiptarët e Amerikës?

E di se Shoqata Vatra u themelua në Boston në 1912 nga atdhetarë të shquar si Fan Noli dhe Faik Konica dhe se ishte një bashkëngjitje të disa shoqatëve shqiptare si Besa-besën dhe shoqata të tjera. Kam lexuar për bandën e Vatrës që udhëtoi për në Shqipëri në vitet 20 të shekullit të kaluar. Kam lexuar gjithashtu për atdhetarë të tjerë si Kristo Kirka, Kristo Dako, Josif Pani, etj. E di se Vatra ndihmoi Shqipërinë me fonde të mbledhura kur shteti shqiptar kaloi kohëra të vështira. Për fat të keq disa vatranë u vranë nga regjimi komunist.

Në prill 2012, thatë se morët pjesë në festimin e 100-vjetorit të themelimit të Vatrës duke kënduar himnin amerikan dhe një këngë, “O popull i dashur”, (100 vjetori i krijimit të Shoqatës PanShqiptare të Amerikës, VATRA), si jeni ndier në këtë eveniment kaq të madh?

Po vërtet këndova Himnin Amerikan në festimin e 100-vjetorit të Vatrës, sepse Himinim shqiptarë e këndoi këngëtarja shqiptare Aurela Gaçe që e këndoi dhe e këndoi shumë mirë. Unë vetëm këndova himnin amerikan siç e përmenda më lartë si dhe këngën “O popull i dashur”dhe dua të them se ishte një nder shumë i madh për mua të merrja pjesë në këtë ngjarje madhështore dhe u preka shumë.

Cilët këngë, libra, artistë dhe aktorë, këngëtarë apo shkrimtarë shqiptarë ju pëlqejnë më shumë?

Më pëlqejnë shumë poezitë e Naim Frashërit dhe të Fan Nolit. Më pëlqejnë librat dhe poezitë e Ismail Kadaresë që i kam lexuar. Më pëlqejnë këngëtarët Tefta Tashko, Vaçe Zela, Gaqo Çako, dhe Inva Mula. Më pëlqejnë shumë këngët Valsi i lumturisë, Luleborë, Për ty, atdhe, Këputa një gjethe dafinës, dhe natyrisht Himni i Flamurit.

Po nga politikanët!

Nuk kam asnjë vërejtje për politikën shqiptare.

A keni ndërmend të shkruani ndonjë libër në gjuhën shqipe?

Ndoshta një ditë do t’i përmbledh poezitë që i kam shkruar shqip në një libër.

A keni dëshirë të jepni një mesazh për gazeten tonë ?

Prindër shqiptarë, ruani gjuhën e bukur shqipe dhe mësojuani fëmijëve! Dërgoni fëmijët në shkollën shqipe kështu se mund të mësojnë gjuhën, historinë, dhe kulturën e të parëve. Të dashur shqiptarë, krenoheni për faktin se flisni një nga gjuhët më të lashta dhe më të rralla të botës dhe flisni gjuhën tuaj sa më bukur! Mos flisni shpejt dhe mos mërmërisni sepse kur flet shpejt, muzikaliteti dhe bukuria e gjuhës humbet. I dua shqiptarët me gjithë zemrën time! Me gjak dhe kombësi jam amerikane por me shpirt jam shqiptare!