Interviste – Page 139 – Dielli

“VATRA” HISTORIKISHT KA LUAJTUR DHE PO LUAN ROL TË RËNDËSISHËM PËR DIASPORËN SHQIPTARE NË AMERIKË

May 19, 2015 by dgreca

INTERVISTË ME Z. MARJAN CUBI, ANËTAR I KRYESISË DHE ARKËTAR I SHOQATËS PANSHQIPTARE “VATRA” NË AMERIKË, DHENE GAZETARIT MIKEL GOJANI/
Federata Panshqiptare “Vatra” në Amerikë ka një traditë mbi njëshekullore. Gjatë këtij rrugëtimi historik të kësaj shoqate ka luajtur rol të rëndësishëm në jetën politike, kulturore dhe shoqërore për komunitetin shqiptar të kësaj diaspore në Amerikë.
Kjo shoqatë këto ditë ka pasur kuvendin e saj zgjedhor dhe për t’u njoftuar për arritjet, ecuritë dhe prioritetet e kësaj shoqate për të përditshmen kombëtare “Bota sot” ne biseduam me njërin nga veprimtarët e hershëm të kësaj shoqate, njëherësh edhe anëtar i Kryesisë dhe arkëtar i kësaj shoqate, z. Marjan Cubi.
“Vatra” gjatë këtij rrugëtimi historik 103-vjeçar zhvilloi edhe shumë veprimtari të tjerë gjithherë në shërbim të kulturës dhe të çështjes shqiptare përgjithësisht.
Mikel Gojani: Z. Cubi po fillojmë intervistën me një pyetje: Jeni një nga veprimtarët e shoqatës panshqiptare “Vatra” në Amerikë, çfarë mund të në thoni rreth rrugës historike mbi një shekull të kësaj shoqate bartëse e shumë veprimtarive të diasporës shqiptare në Amerikë. Pra, çfarë mund të shtoni për rolin historikë të “Vatrës”?
 Marjan Cubi: Shoqata Panshqiptare e Amerikës “Vatra” ka luajtur një rol të rëndësishëm historik- politik-kulturore e organizativ për 103 vjetët e kaluara. Po fillojmë që nga themelimi i “Vatrës” më 28 prill 1912 kur ende nuk kishim as shtet shqiptar dhe përfaqësuesit e “Vatrës” ishin të detyruar shpeshherë të përfaqësojnë dhe të flasin në emër të kombit për shpëtimin e tokave shqiptare se fqinjët tanë me çdo kusht dëshironin zhbërjen e kombit tonë se e kishin edhe përkrahjen e disa fuqive të mëdha, si Rusinë, Perandorinë Otomane, Francën dhe të tjera. Prandaj, ishte “Vatra” dhe themeluesit e saj, si Fan S. Noli, Faik Konica dhe të tjerë që u përpjekjen me miqtë amerikanë dhe në veçanti me Presidentin e asaj kohe të SHBA-ve, Wilson, që ju dha premtimin dhe mbajti premtimin që të themelohet Shteti Shqiptar dhe mos të zhduket e drejta për Shtetin. Ka shumëçka të thuhet për këtë periudhë deri më 28 Nëntor 1912, por edhe pas 28 Nëntorit ishin nevoja të ndryshme për Shtetin e ri Shqiptar, me varfëri, me mungesa të përvojës udhë heqëse së shtetit, prandaj “Vatra” ndihmoi me fushata, me këshilla, me dërgimin e përfaqësisë në Parlamentin e Shqipërisë etj. “Vatra” gjatë këtij rrugëtimi historik zhvilloi edhe shumë veprimtari të tjerë gjithherë në shërbim të kulturës dhe të çështjes shqiptare përgjithësisht. Qëllimi kryesor i veprimtarisë së kësaj shoqate ishte që t’i shërbejë kulturës sonë kombëtare dhe të sjellë në mes atij komuniteti të diasporës shqiptare më shumë dritë mendimi, më shumë dituri, më shumë vërtetësi… Përpos shumë veprimtarive të rëndësishme kombëtare, kjo shoqatë organizoi shumë ngjarje dhe veprimtari të ndryshme kulturore, si përkujtime të ngjarjeve historike, të figurave kombëtare, koncerte, shfaqje të ndryshme për shqiptarët e Amerikës dhe e ngriti kultivimin e kulturës shqiptare. Këtu duhet të përmendim shumë pritje dhe përcjellje të politikanëve shqiptarë dhe kontakte me personalitete të shumta të SHBA-ve.Pastaj, vjen koha Luftës së Dytë Botërore dhe rrethanat e asaj kohe, por edhe më keq pas Luftës së Dytë Botërore dhe për një periudhe 1945 -1955 “Vatra” e hutuar nga Qeveria Komuniste Enveriste nuk pati sukses të kundërshtojë Qeverinë e atëhershme, por pas vitit 1955 me gjithë fuqinë e vet e kundërshtoi komunizmin në Shqipëri, por edhe sllavo-komunizmin në trojet shqiptare. Pas dhe para vitit 1981 “Vatra” u gjend në mbrojtjen e shqiptarëve të Kosovës. Periudha e viteve 90 u mirëprit nga “Vatra” dhe komuniteti shqiptaro-amerikan. Për rrëzimin e Murit të Berlinit, shkatërrimin e Bashkimit Sovjetik, shkatërrimin e ish- Jugosllavisë dhe lirinë dhe pavarësinë e Kosovës. Prandaj shoqata panshqiptare “Vatra” historikisht ka luajtur dhe akoma po luan një rol të rëndësishëm për komunitetin e diasporës shqiptare në Amerikë.
Kuvendin e këtyre ditëve e përshkoi një frymë tepër e ngrohtë dhe bashkëpunuese
Mikel Gojani: Z. Cubi, kjo shoqatë këto ditë ka mbajtur kuvendin zgjedhor, cila frymë e përshkoi këtë kuvend zgjedhor? 
Marjan Cubi: Për Kuvendin e “Vatrës”, të mbajtur më 2 maj 2015 mund të them se punimet e këtij Kuvendi u zhvilluan në frymën Demokratike dhe me debate të vlefshme dhe frytdhënëse. Për kryetar të kësaj shoqate u rizgjodh Dr. Gjon Buçaj dhe shpresojmë se dy vitet e ardhshme ‘Vatra” do të realizojë me sukses planin e punës dhe të aktiviteteve.
Mikel Gojani: Cilat janë disa nga objektivat që ka programuar Kryesia e kësaj shoqate për veprimtari të mëtutjeshme? 
Marjan Cubi: Vatra për vitet në vijim ka shumë synime dhe objektiva. Për shoqatën “Vatra” çështja e kombit tonë akoma mbetet në prioritet, sepse kombi ynë edhe përkundër mbërritjes së frymës së lirisë dhe pavarësisë së Republikës së Kosovës ende nuk i ka realizuar qëllimet e saja dhe se dy Shtetet Shqiptare ende nuk kanë krijuar bazamente të qëndrueshme qeverisëse, sepse akoma janë të korruptuara dhe janë vende ku nuk dominon ligji, si faktori më i rëndësishëm për funksionimin e një shtetit të lirë dhe demokratik. Por, ne duhet të punojmë për një riorganizim, përkatësisht një riforcim të shoqatës “Vatra”. Ende nuk kemi të mjaftueshëm nga radhët e rinise, nga radhët e grave dhe na duhet përfaqësimi edhe I një numri më të madh të intelektualëve.
Edhe ky brez yni po bëjmë përpjekje që “Vatrës” t’ia ruajmë namin dhe dinjitetin që ka për një shekull të tërë.
Mikel Gojani: Kjo plejadë udhëheqëse e “Vatrës”, sa është në gjendje të vazhdojë frymën e traditës njëshekullore që ka mbizotëruar në këtë shoqatë? 
Marjan Cubi: E vërteta është se është vështirë të bëjmë një udhëheqje si ajo e Fan S. Nolit dhe Faik Konicës, por edhe i disa figurave të shquara të letërsisë, kulturës dhe të kombit që kanë udhëhequr më vonë, megjithatë edhe ne kemi një udhëheqje mjaft të ngritur dhe të aftë për ta udhëhequr “Vatrën”, por patriotizmi dhe nacionalizmi dhe orientimi demokratik-amerikan e dallon këtë udhëheqësi nga ato të mëhershmet. Megjithatë, edhe ky brez yni po bëjmë përpjekje që “Vatrës” t’ia ruajmë namin dhe dinjitetin që ka për një shekull të tërë.
Mikel Gojani: Cilat janë disa nga aktivitetet dhe veprimtaritë të kohëve të fundit që ka zhvilluar shoqata? 
Marjan Cubi: “Vatra” ka shtuar anëtarësinë; ka hapur degë të shumta në disa shtete të SHBA-ve; ka pritur shumë liderë shqiptarë; ka kontaktuar shumë zyrtarë amerikanë; ka kremtuar shume festa kombëtare, përkujtuar shumë figura të rëndësishme të historisë, letërsisë dhe kulturës kombëtare; ka organizuar shumë promovime të librave me rëndësi kombëtare dhe bashkë – organizuar aktivitete të shumta në komunitetin shqiptaro-amerikan.
Mikel Gojani: Sa bashkëpunon shoqata “Vatra” me shoqatat të tjera që veprojnë në Amerikë?  
Marjan Cubi: “Vatra” ka bashkëpunim dhe bashkorganizim me shumë shoqata dhe organizata në ShBA, ose mund të themi më mirë se kohë më parë nuk kemi mundur të jemi kaq afër me shoqata të tjera qe nuk kanë dashur të ofrohen, sepse platforma e tyre politike dhe filozofike ndryshonte nga ajo që kishte “Vatra’, sepse ato në programet e veta kishin ngërthyer një platformë me ideologji siç kishte mësuar Partia Komuniste nga Atdheu nga kishin ardhur.

Të rinjtë intelektualë duhet të rrethohen më tepër rreth “Vatrës”

Mikel Gojani: Sa janë të interesuar të rinjtë e komunitetit shqiptar që jetojnë në Amerikë, kuadro të dëshmuara me bagazh intelektual nga fusha të ndryshme për t’iu bashkëngjitur programit të kësaj shoqate. Pra, sa është interesimi i të rinjve të diasporës shqiptare për t’u aderuar në këtë shoqatë? 
Marjan Cubi: T’ju themi sinqerisht se ky fakt, edhe pse do të kishte qenë mirë të qëndronte e kundërta, ky interesim i kësaj kategorie nuk është aq sa duhet dhe aq sa ju takon të rinjve të aktivizohen dhe t’i bashkëngjiten Vatrës së Vjetër dhe me përvojë të shkëlqyeshme për veprimtari të shumta. Është interesante se gjithnjë kanë dëshirë të formojnë organizata të reja dhe jo me jetëgjatësi ashtu si shumë e shumë organizata dhe shoqata që gjatë 100 viteve nuk patën jetë të gjatë. Por, në këto vitet e fundit është një ndryshim në këtë pikëpamje, sepse gjithnjë e më shumë janë ofruar të rinjtë dhe zyrtarë të ndryshëm me profesione të ndryshme.    Shpresojmë që në të ardhshmen do të ofrohen dhe do ta përkrahin “Vatrën”, që e meriton të përkrahet.
Mikel Gojani: Cila është pozita e shoqërive dhe shoqatave të tjera shqiptare që veprojnë në Amerikë? 
Marjan Cubi: Këtu ka shumë shoqata dhe organizata, por janë të vogla dhe shoqata lokale,   por edhe këto bëjnë përpjekje dhe veprojnë në shumë për rajonet që ata mendojnë se janë më rëndësi, por “Vatra” është Qendrore- Kombëtare-Demokratike.Disa nga këto shoqata kërkojnë nga “Vatra” që të organizojnë apo të bashkorganizojnë aktivitete të ndryshme.
Kishim për borxh për ta ndihmuar “Vatrën”
Mikel Gojani: Ju zoti Cubi qysh nga fillimvitet e 70-ta kur keni mbërritur në Amerikë keni aderuar në shoqatën Panshqiptare “vatra”, dhe programit të kësaj shoqate i keni mbetur besnik që nga atëherë dhe deri me sot. Madje, para disa dekadave më qëllim që shoqata “Vatra” të vazhdojë suksesshëm veprimtaritë e saj me interes shumëdimensionalë, ju keni qenë në gjendje që të siguroni lokalet e nevojshme në New Jork, përkatësisht në Manhattan dhe t’i kompensoni të gjitha shpenzimet të kësaj shoqate, derisa shoqata ka siguruar objektin e vet, ku gjendet edhe tash si pronë e saj.
Marjan Cubi: Nuk është modesti të flas për vetveten, mirëpo gjatë gjithë kohës sa kam qenë i angazhuar në shoqatën “Vatra” kam bërë përpjekje të jam kontributin tim ta jap në shërbim të kauzës dhe veprimtarive që ka zhvilluar kjo shoqatë gjatë kësaj rruge historike.
Sa i përket çështjes së shtruar rreth lokaleve që kam lëshuar për zhvillimin e aktiviteteve dhe veprimtarive të shoqatës janë lansuar disa keqinterpretime, meqenëse për mua nuk çojnë peshë, mirëpo realiteti duhet të jetë i saktë dhe i qëndrueshëm. Sa për sqarim unë jap argumentet dhe dëshiroj që edhe një herë të ritheksoj (kam sqaruar edhe më herët), se profesor Naum Prifti nuk është informuar mirë dhe në historikun e shoqatës që ka shkruar e ka shënuar gabimimisht këtë fakt lidhur me transferimin e zyrës së “Vatrës” nga Bostoni në New York. Prandaj e vërteta e kësaj çështjeje qëndron ndryshe nga ato konstatime.
Në vitin 1989 kur Profesor Arshi Pipa u zgjodh kryetar dhe Vatranët e Bostonit e pranuan që tani mund të kalojë zyra e “Vatrës “ në New York, sepse New Yorku ishte shumë më aktivë, përkatësisht ekzistojnë mundësi reale më të qëndrueshme dhe më të mundshme për ta ringjallur “Vatrën”.   Kryetari Pipa më ka pyetur mua, por besoj se edhe të tjerët vatranë se na duhet një zyrë mundësisht të jetë në qendër të Manhatanit të New Yorkut. Unë e kam pasut rastin që ta gjej një zyrë mu në qendër të Manhatanit dhe me një qira nga 300 dollarë ne muaj dhe kam menduar që do ta paguaj unë për një kohë të shkurtër, sepse do të paguajnë vatranët deri në transferimin në zyrën apo shtëpinë e “Vatrës” që u gjend me vonë pas gati pas tre viteve dhe unë kam paguar më se 13 mijë dollarë pa ndonjë përkrahje nga anëtarët të tjerë të “Vatrës”. Kjo zyrë kishte tavolinën, telefonin, fotokopjen, faxin dhe gjerat të tjera përcjellëse të nevojshme për një zyrë. Në këtë zyrë   janë mbajtur mbledhjet e Kryesisë dhe kanë qëndruar kryetari i shoqatës, prof. Arshi Pipa, editori i “Diellit” Anton Qefa dhe po ashtu zyrën e kanë përdorur edhe për fjetje kurdo që kanë pasur nevojë. “Vatra” edhe tash në këto rrethana duhet të ndihmohet, dhe për mua janë 36 vite që e kam ndihmuar dhe që jam i pari shqiptar nga Kosova që jam aktivizuar, ndërsa tash kemi mjaft shqiptar të angazhuar në “Vatër” nga të gjitha trojet etnike tona. Kishim me borxh për ta ndihmuar “Vatrën”, prandaj duhet të ndihmohet edhe sot.
Mikel Gojani: Ju merreni edhe me publicistikë, çfarë keni punuar deri me tash në këtë fushë të letërsisë? 
Marjan Cubi: Edhe në këtë fushë kam bërë përpjekje për dhënë kontributin tim. Herë pas here shkruaj ndonjë opinion lidhur me disa tema nga aktualiteti ynë në diasporë. Në vitin 2003 kam botuar librin publicistin “Në emër të lirisë dhe pavarësisë”, që është pritur mjaft mirë, si në Kosovë, po ashtu edhe në Amerikë. Prandaj, edhe sot bëj përpjekje të jem aktiv në aktivitete të shumta, prandaj për shkak të angazhimeve të shumta, nuk kam mundur të bëj mjaft për letërsinë dhe publicistikën tonë. Mendoj që ky angazhim imi që zhvilloj akoma në kuadër të “Vatrës” do të më pengojë edhe për pak kohë. Të shohim.

• Ju faleminderit!
• Qofshi me nder!

Intervistoi: Mikel GOJANI

Një shqiponjë në RTL

May 18, 2015 by dgreca

Në Bruksel, influenca është (çështje) personale/
André Lamy (i lindur Leveugle) në publikun belg dhe atë francez nuk ka më nevojë të prezantohet. Me një karriere tëfilluar që në fillimin e viteve ’80 ky njeri i skenës, televizionit dhe radios ka pushuar së numëruari edhe vet shfaqjet e tij në publik. Dhe nëse cilësime si «komiku më i mirë belg » janë delikatë pasi mbartin me vete një pjesë subjektiviteti, Lamy është sigurisht një nga më të mirë-paguarit. Le të vemi aty ku është qëllimi i këtij artikulli. Lamy në One Man Show-n e tij të 20, « Lamy qui vous veut du bien » (Lamy që j’ua don të mirën) për të cilin po pregatitën shfaqjen e tij të 70 në Belgjikë, nuk kursen njeri. (Ish) Mbreti Albert, i biri, ish Kryeministri, Kryeminstri aktual të gjithë politikanët më në zë po edhe shqiptarët kësaj radhe janë përsonazhet e tij. Më poshtë intervista e tij e plotë.
EZh : Në spektaklin tuaj « Lamy që j’au don të mirën » të gjithë kalojnë në sitë,(ish)Mbreti Albert, Bart De Wever, Elio Di Rupo, Maggie De Block, Olivier Maingain, Joëlle Milquet madje edhe shqiptarët. Përse zgjodhët këta të fundit ?
AL : Oh mund të kishin qënë romunët, ose polakët ose ku ta di unë. Në fakt mund të j’u siguroj që përtej fjalëve nuk ka asgjë ide të mbrapshtë, as larje hesapesh, as tjetër gjë. Dhë nësëdoni të dini të gjithë të vërtetën kam një mik shumë të mirë shqiptar që quhet Avni Vatansever i cili është disi në botën e spektaklit dhe i thashë vetës sa të përmend një komunitet më mirë po përmend shqiptarët se kam këtë mikun.(qesh) Por siç e thoni edhe ju, në spektakël nuk kursehet asnjeri. Ja merrni shembullin e Kryemistrit, gjysma e skeçit është hequr nga transmetimi në televizion pasi Charl Michel është shumë i ndjeshëm. Apo skeçi mbi « coming out » të Di Rupos nuk është po ashtu shumë delikat. Apo sindikatat që e kishin radhën edhe sot në mëngjes në « Votez pour moi » (Votoni për mua) Në fakt njerëzit politik dhe çdo gjë që i rethon janë për mua si pëllumba prej argjile, i gjuaj pareshtur.
Pra, edhe njëherë nuk ka patur asnjë ide keqdashëse, por është e vërtetë që shpesh herë dëgjojmë të thuhet : kemi marrë një punëtor shqiptar apo njëromun siç flitej më përpara për italianët. Tani ata janë stabilizuar dhe është radha e të ardhurve nga Europa e Lindjes për të bërë vendin e tyre.
EZh : Cili është imazhi që keni për shqiptarët dhe si j’u është krijuar ky imazh. A mendoni që mediat luajn rolin kryesor ?
AL :Imigrantët janë një realitet europian dhe është e vertetë që ka një karikaturizim në media. Dhe meqë profesioni im është që të shes karrikaturizimin, po ju lë të dilni vet në konkluzione (qesh). Megjithatë nuk kam një imazh negativ për shqiptarët por as pozitiv, miku im që ju fola më sipër është si gjithë të tjerët, nuk i shof ndonjë të metë ngaqëështë shqiptar. (qesh) Por është e vërtëtë që ka një imazh karikaturesk për emigrantët, flitet nganjëherë për mafian shqiptare siç është folur për mafian italiane dikur apo siç flitet tani për mafian kineze dhe atë ruse, një ditë do të dalë edhe një mafie belge, ndoshta për trafikimin e patateve të skuqura. (qesh)
EZh : Ju keni kaluar fëmijërinë tuaj në Scharbeek, komunë që cilësohet si kryeqyteti i shqiptarëve prej politikaneve që ju i keni për zemër. A ka ndryshuar imazhi që ju kishit për shqipëtarët gjatë fëmijërisë tuaj me imazhin që keni për ta tani ?
AL :Filloren e kam bërë në një shkollë komunale ku ishim ghithsej 5 nxënës belg dhe të gjithë të tjerët të huaj. Por kjo nuk ka bërë që të jem racist ndryshe nga im atë i cili ishte mjaft racist . Në atë kohë nuk më kujtohet të kem njohur shqiptarë. Për mua ardhja e shqiptarëve daton nga fundi i viteve ’90.
EZh : Figura e shqiptarit që prodhohet nga spektakli juaj është folklorik, jo shumë i kultivuar dhe që ushtron zanate manuale. Përveç mekanizmave artistik të humorit a ka ky skeç një mesazh më të fshehur. Mendoni ju që Belgjika ka një problem me politikat e saj të integrimit të popullatave të « belgjeve të rinj » term që përdoret per kualifikimin e imigrantëve ?
AL : Eshtë thjesht një spektakël i bazuar mbi vëzhgime të jetës së përditshme asgjë më shumë. Eshte reale që emigrantet e lindjes janë të stigmatizuar në imazhin e punëtorëve të punës së dorës dhe kjo mund të jetë diskriminuese por është një realitet që nuk fshihet. Dhe sa për politikat e integrimit të të huajve në Belgjikë nuk e kam as edhe idenë më të vogël. Për mua politika është si të flasësh kinisht, një gjuhë që as nuk e flas e as nuk e kuptoj (qesh)
EZh : Shqiptarët duket se ju intrigojnë përderisa i keni menduar si produkt të marketingut artistik që mund të shesin por a keni menduar ndonjëherë të vizitoni Shqipërinë qëështë shpalluar edhe si njëri prej 20 destinacioneve pë të zbuluar për 2015 nga prestigjozja TT ?
AL : Jo asnjëherëdhe ju do të kuptoni menjeherë se përse. Në fakt unë nuk udhëtoj gati kurrë. Më së shumti mund të bëj ndonëj xhiro në Paris për të shoqëruar vajzën kur i shkrepet të bëjë shopping dhe kaq. Jam një shtëpiak i vërtetë.
EZh : Javën e fundit edhe mediat belge kanë transmetuar informacione rreth aktualitetit në Ballkan dhe më saktësisht në Maqedoni ku shqiptarët kanë qënë sërish viktima të dhunës raciste. A keni ju një opinion mbi këtë subjekt ?
AL : Kam qënë shumë i zënë me shfaqjet e spektakleve dhe me pergatitjen e 8 vjetorit të « Votez pour moi » (Votoni për mua) dhe nuk kam ndjekur zhvillimet internacionale keshtu që nuk mund ti përgjigjem kësaj pyetjeje. Por faleminderit për intervistën, mendoj se në të ardhmen do të jem më i ndjeshëm dhe këto janë mes të tjerash efektet e lobimit pasi po mendoj që ky është qëllimi i kësaj interviste.
EZh : Cili është mesazhi juaj për lexuesit shqiptarë ?
AL :Më lini të sqaroj që nuk kam asgjë kundra shqipëtareve dhe që spektakli im i radhës nuk do të titullohet « Vdekje shqiptarëve » për shembull ( qesh) Unë jam një humorist varietesh dhe roli im është që ti bej njerëzit të qeshin në mënyrën sa më të thjeshtë të mundshme.
Dhe ndërsa ndahem nga Lamy, pas kësaj interviste qëështë larg së qënurit një « qasje intelektuale » apo një «sipërmarrje patriotike» duke degjuar regjistrimin e intervistës për të gjetur përgjgjet e mia më shumë tek të pathënat sesa tek ajo që u fol, bindem në vërtësinë e thënies së Tony Long ; « A Bruxelles, l’influence est personnelle. » Në Bruksel, influenca është (çështje) personale.

VEXHI BUHARAJA, ORIENTALISTI I HARRUAR….

May 12, 2015 by dgreca

*Në 95 vjetorin e lindjes së një prej figurave të ndritur të mbarë Kombit Shqiptar, Vexhi Buharaja /
*Vexhi Buharaja nuk është krijues lokal; aq më pak i familjes.Për orientalistin, poetin, studiuesin dhe shqipëruesin e shquar është përgjegjës shteti dhe shoqëria shqiptare…”/
Në 95 vjetorin e lindjes së një prej figurave të ndritur të mbarë Kombit Shqiptar, Vexhi Buharaja; filozof, publicist, orientalist, historian, përkthyes, njeri idealist, njohës i shumë gjuhëve të huaja./
(Bashkbisedim me të bijën, Ferial Angjeli Buharaja/
Nga Pandeli SIMSIA/
Sot, më 12 maj, 2015 është datlindja e një prej figurave më të ndritura të Kombit Shqiptar, Vexhi Buharaja; filozof, publicist, orientalist, historian, përkthyes, njeri idealist, njohës i shumë gjuhëve të huaja.
VEXHI BUHARAJA/
12 maj, 1920 – 5 korrik, 1987/
Për të ndriturin, poliglotin euriditin Vexhi Buharaja, janë shkruar shumë, por unë, në hyrje, po bëj një përmbledhje të shkurtër të punës së tij, meqenëse këto ditët e fundit, u takova me vajzën e tij Ferial dhe bashkëshortin e saj Romeo, të cilët jetojnë dhe punojnë familjarisht me fëmijët e tyre në Philadelphia, të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Ferial, ajo zonjë grua fisnike, gjithmonë e qeshur, ku edukata dhe kultura qytetare që ka marrë nga familja e saj, vazhdojnë ta shoqërojnë gjatë gjithë jetës, edhe në bisedën që bëmë, edhe në përgjigjet e matura që jepte për babanë dhe familjen e saj.
Dhe nuk ka se si të jetë ndryshe, përderisa është bija e dy bashkëshortëve të nderuar, Buharaja.
E thjeshtë, modeste, në fillim e refuzoi dëshirë-kërkesën time për një bashkbisedim, sepse kanë shkruar shumë për babanë e saj, më tha. Por, unë këmbëngula, meqenëse pas pak ditësh, (sot) familja, Berati, do ta përkujtojnë në 95 vjetorin e lindjes së tij.
Vexhi Buharaja zotëronte në mënyrë të shkëlqyer gjuhët klasike të Lindjes islame: arabishten, persishten dhe osmanishten së bashku me turqishten e re.
Ai ishte studjues me dimensione të mëdha në fushën e orientalistikës.
Gjithashtu, Buharaja zotëronte gjuhët kryesore të Perëndimit: anglishten, gjermanishten, frëngjishten dhe italishten. Më pas mësoi edhe gjuhën ruse.
Vexhi Buharaja ishte i dashuruar pas kolosëve të poezisë klasike persiane, sidomos pas Saadiut dhe Firdeusit, të cilët dhe i përktheu në gjuhën shqipe
Vexhi Buharaja ka qenë njohës i thellë i letërsisë orientale dhe asaj perëndimore.
Për të ndriturin dijetar, filozof… Vexhi Buharaja kanë shkruar shumë shkrimtarë beratas: Ahmet Kondo, Yzedin Hima, Agim Dëshnica, Agim Mehqemeja, Ajet Nallbani, Simon Vrusho, Bedri Telegrafi.
Vetë i ndrituri Vexhi Buharaja, jeta, vepra e tij voluminoze që ka lënë pas, janë thesare të Shqipërisë.
Me emrin dhe veprën e tij të ndritur, krenohet jo vetëm Berati, qytetarët e tij, por vetë shteti shqiptar, mbarë bashkëkombasit anembanë kudo që janë.
Thesaret, vlerat kombëtare, mbeten përherë të pakonsumuara, edhe atëhere, kur koha i mbulon me një tis pluhuri, por, sado vitet që të kalojnë, ata bëhen më të vlefshëm, më të çmueshëm.
I tillë do mbetet edhe thesari Vexhi Buharaja, sado që vitet, koha, ikin, ai përherë lartësohet.
Ja si janë shprehur për dijetarin Vexhi Buharaja:
– Profesor Eqrem Çabej kur e lexoi “Gjylistanin” vlerësoi jo vetëm tekstin e shqipëruar, por edhe studimin hyrës dhe fjalorin përkatës enciklopedik të përbërë prej 110 zërash që shoqërojnë veprën: “Mjaftonte vetëm studimi hyrës, shënimet sqaruese dhe fjalori enciklopedik, që Vexhi Buharaja të meritonte një gradë shkencore…”
– Poeti Lasgush Poradeci: “Per mua dy jane te mëdhenj në fushën e përkthimit nga gjuha perse në gjuhën shqipe. I madhi Noli në Amerikë, I madhi Buharaja këtu në Shqipëri”.
– Shkrimtari Dritëro Agolli: “Është një ngjarje e madhe letrare dhe kulturore botimi i “Shah-Namesë” të Firdusit, përkthyer nga poeti dhe njohësi i papërsëritshëm i gjuhës perse, Vexhi Buharaja, që pati ëndërruar që në rininë e tij t’ia dilte mbanë kësaj pune kolosale, të cilën rrallëkush e përballon. Në këto caste, tek flasim për “Shah-Namenë”, neve na vjen keq që nuk e kemi mes nesh Vexhi Buharanë që nuk e pa të botuar sa ishte gjallë këtë kryevepër të letërsisë botërore.
– Shkrimtari Namik Selmani, e ka quajtur: “Galaktika tokësore që na duhej e do të na duhet për shumë e shumë kohë. Do të ishte merita më e madhe e astronomëve të tokës që ta zbulonin të gjithë së bashku këtë Galaktikë të panjohur deri më tani. Një dritë që vinte pas një bubullime…”
– Studjuesi Agim Xh. Dëshnica: “Vexhi Buharaja, dijetar, që ka ngritur lart vlerat e Beratit dhe mbarë atdheut…”
– Shkrimtari Arshin Xhezo: ” Poetit, publicistit, filologut, studiuesit, orientalistit dhe përkthyesit të shquar Vexhi Buharaja iu privua djersa dhe shpërblimi, por sidomos, kënaqësia më e madhe e jetës; kënaqësia dhe gëzimi i krijimit. Dhe, ky është krimi më i madh ndaj tij. Ndërkaq, dorëshkrimet – vepra të gatshme të këtij personaliteti janë dëshmi dhe prova krimi.
Sot, ende të pabotuara, ato ngjajnë me dëshmitë e një krimi të pandëshkuar. Madje, krim i dyfishtë: ndaj autorit dhe ndaj kulturës shqiptare. Vexhi Buharaja nuk është krijues lokal; aq më pak i familjes. Për orientalistin, poetin, studiuesin dhe shqipëruesin e shquar është përgjegjës shteti dhe shoqëria shqiptare…”
Vexhi Buharaja, është vlerësuar gjithashtu edhe nga zotërinjtë: Sami Visoka, Mykerem Janina, orientalisti gjerman Franc Bambiger, etj.

****
“Vitet e burgut të padrejtë, babait i morën lirinë, por kurrsesi, ai nuk e uli dinjitetin”.
“Burgu e mbylli në errësirë, por nuk i mbylli dritaren e dijes”.
Bashkbisedim me zonjën Ferial, bija e të ndriturit Vexhi Buharaja.- Zonja Ferial, jeni lindur dhe rritur në një familje të njohur qytetare beratase. Më fol pak, të lutem, për familjen tuaj.
– Zoti Simsia! Faleminderit shumë për interesimin tuaj që tregoni për babanë tonë. Gjatë viteve të demokracisë në Shqipëri për babanë tonë dhe çdo gjë ai ka bërë, është e shkruar nga historianë, profesorë, shkrimtarë, gazetarë të ndryshëm, por, ne të dy, jemi bashkqytetarë dhe familjet tona e kanë njohur njëra tjetrën, madje edhe ju vetë jeni shprehur në shkrimin tuaj që, jo vetëm përshëndeteshe me babanë kur shkëmbeheshit në udhët e qytetit, por edhe babai juaj shoqërohej shpesh me babanë tonë.
Ishte dëshira dhe interesimi juaj që të bashkbisedonim për babanë, meqenëse ai këto ditë, më 12 maj 2015 do festonte 95 vjetorin e lindjes.
( Përlotet, e ndërpret bisedën. Hap çantën, nxjerr letërpecetën, fshin sytë dhe pas një psherëtime, vazhdon)
Ne u lindëm dhe u rritëm në një familje qytetare beratase me tradita dhe kulturë të trashëguar ndër breza.
Gjumët e familjes sonë ne i pamë tek personaliteti i babait tone, si: urtësia, edukata, kultura, dija, dashuria për njeriun…
Si njohës të mirë të gjuhës perse, ata morën edhe mbiemrin Buharaja, pa patur lidhje fare me origjinën…
– Ju jeni fëmija i 5-të i bashkëshortëve Buharaja; çfarë kujtimesh ruani nga fëmijëria juaj në familje, veçanërisht, me babanë tuaj, euriditin poliedrik, i ndrituri Vexhi Buharaja, meqenëse, siç e the edhe ti vetë, data 12 maj, 2015 është 95 vjetori i lindjes së tij.
– Sigurisht, shkolla e parë për çdo njeri është familja. Ishte fat i madh për ne pesë fëmijët, që kishim dy prindër të shkëlqyer, që plotësonin njëri-tjetrin.
Mamaja jonë edhe pse nuk kishte nivel kulturor si babai, ajo ishte një grua e ndershme, fisnike, e urtë, e respektuar dhe me vlera qytetare.
Me harmoni, urtësi dhe sakrifica të shumta, prindërit tanë të shkëlqyer dhe të vuajtur, mundoheshin të na plotësonin nevojat e moshës dhe të kohës.
Babai ynë ishte një mësues i dytë për ne fëmijët. Ishte i gatshëm të na ndihmonte për çdo gjë që ne e pyesnim dhe merrnim një përgjigje të saktë nga çdo fushë, si: matematikë, kimi, fizikë, gjeografi etj. Ishte interesant fakti, se ai njeri kishte njohuri të gjithanshme…
Në derën e shtëpisë sonë trokisnin shpesh njerëz të profesioneve dhe kulturave të ndryshme; historianë, shkrimtarë, mjekë, punëtorë, fshatarë, studentë, nxënës.
Te gjithë bashkë, me fjalën e parë “Urdhëroni”, merrnin ndihmën për problemet e tyre me dashuri dhe me humanizëm.
– Më fol pak më gjërë, të lutem për jetën e tij, megjithëse, siç u shprehe pak më sipër, për të kanë shkruar shumë personalitete, por, jemi në 95 vjetorin e lindjes së tij…
– Babai ynë Bexhi Buharaja, u lind më 12 Maj 1920, në lagjen “Çlirim” ose siç njihet më tepër në lagjen e madhe “Murat Çelepias” në Berat.
Rrjedh nga një familje intelektuale, me trashëgimi të pasur fetare, kulturore, atdhetare.
Mësimet e para i kreu në vendlindje, në Berat dhe më pas vazhdoi studimet në Medresën e Përgjithshme në Tiranë.
U diplomua në vitin 1940 dhe u vlerësua si një nga studentët më të dalluar. Menjëherë pas diplomimit, në moshën 20 vjeçare, u punësua në redaksinë e revistës “Kultura Islame”, organ i Komunitetit Musliman Shqiptar në Tiranë.
Në vitin 1944 u largua nga Tirana, për shkak të rrethanave të vështira të luftës dhe qëndroi në vendlindje, në Berat, pranë familjes së tij.
Në vitin 1946, sistemi komunist i ardhur në pushtet, e burgosi, me akuzat shpifëse dhe qesharake, se bënte propagandë kundër qeverisë komuniste shqiptare.
Që nga ai vit, familja jonë, u quajt familje kulake.
Pasi doli nga burgu, edhe pse ishte në liri, ai do mbante mbi shpinë njollën, si ish i burgosur politik dhe për këtë, ai konsiderohej prej udhëheqësve të partisë, si armik.
Për të mbijetuar, si shumë të tjerë si babai ynë që e patën atë fat të hidhur, u detyrua të bëjë punë të rënda fizike, duke iu bërë ballë të gjitha vështirësive.
Instituti i Historisë në atë kohë kishte nevojë dhe, në vitin 1965 e pranuan në Sektorin e Historisë së Mesjetës, pranë Institutit të Historisë në Tiranë.
Puna e tij hulumtuese, kërkimore shkencore dha rezultate të shkëlqyera. Madje, në Institutin e Historisë, ai zbuloi shumë gjëra të fshehta të Shqipërisë…
Babai, me punën e tij këmbëngulëse, kërkimore, studiuese, hulumtuese, sistemuese, mblodhi, përktheu në shqip, transkriptoi rreth treqind mbishkrime turko-osmano-arabe, me vlerë të madhe. Duke u mbështetur në këtë material, ai ka shkruar studimin me titull: “Mbishkrimet turko-arabe në vendin tonë si dëshmi historike”, të cilën e ka lexuar si kumtesë në Konferencën e Dytë Shkencore të Studimeve Albanologjike, që i zhvilloi punimet në Tiranë, më 12-18 janar 1968.
Ka përkthyer gjithashtu, një varg përkthimesh të tjera që i përkasin periudhës së Rilindjes Kombëtare Shqiptare, siç janë aktet dhe memorandumet e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, manifestin “Ujanallem” (“Të zgjohemi”) 1899, hartuar nga Dervish Hima, letërkëmbimin e tij me Dr.Ibrahim Temon, përmbledhur 64 letrash, që përfshihet në vëllimin e tretë (1900-1908) “Rilindja Kombëtare Shqiptare”. Përveç dokumenteve historike, babai ka përkthyer nga gjuha turke dhe perse edhe vepra të tjera shkencore dhe letrare. Ka përkthyer veprat shkencore të Hoxha Hasan Tahsinit, rektori i parë i Universitetit të Stambollit, dramën “Besa” të Sami Frashërit, “Shahnamenë” e poetit të madh të Persisë, Firdeusit, përmbledhjen poetike “Tahajjulat” (“Ëndërrimet” dhe “Katër stinët”) të poetit Naim Frashëri… të cilat edhe janë vlerësuar si perla në letërsinë artistike shqiptare.
Ka përkthyer nga persishtja veprën “Gjylistani dhe Bostani” të poetit të madh persian, Saadi Shirazi (1203-1291), i krahasuar me Shekspirin, madje i mbiquajtur “Shekspiri i Lindjes
– Në jetën e tij, në moshë fare të re, babai juaj, ariti majat e larta të suksesit të tij, por shumë shpejt, çmenduria e sistemit e goditi pamëshirshëm, padrejtësisht. Ju kishte folur juve babai për vitet e suksesit dhe vitet e rënda të burgut?
Babai, që në fillimet e rinisë së tij të hershme arriti suksese të mëdha, por, ato suksese ishin si nje ëndërr e bukur dhe e shkurtër, që më pas, do zëvendësohej me vuajtje të gjatë, me goditje të pamëshirshme, të pamerituara…
Ishin disa arsye pse babai nuk na fliste për vitet e burgut. Ajo më kryesorja, ishte koha në të cilën në jetonim.
Në atë kohë të errët, në Shqipërinë komuniste, nuk ishin të rrethuar me tela me gjëmba vetëm burgjet shqiptare, por, edhe jashtë burgjeve, në çdo hap që hidhnim të gjithë ne shqiptarët që e jetuam atë kohë, ishim brenda nje “burgu” dhe gardianët” që të ndiqnin nga pas.
Ne të dy bashkë, pothuajse jemi moshatarë dhe e kemi jetuar atë kohë të zymtë dhe na kujtohet shumë mirë, se si vepronin dhe përgjonin agjentët e fshehtë të sigurimit, që mund të ishin edhe komshinjtë tanë…
Të gjithë ishim bashkëvuajtës. Kur ne, fëmijtë e tij, arritëm moshën e pjekurisë, por edhe më vonë, madje edhe tani që po bisedojmë bashkë, e kuptojmë se sa i vrarë shpirtërisht ka qenë babai ynë, kur mendonte se, në atë udhë të madhe vuajtjesh ishte ai vetë “fajtor “, por pa bërë asnjë faj !!!
Vitet e burgut të padrejtë, babait i morën lirinë, por kurrsesi, ai nuk e uli dinjitetin.
Burgu e mbylli në errësirë, por nuk i mbylli dritaren e dijes.
Tek dija ai gjeti forcën e madhe që, si qindra të tjerë përballoi luftën më të egërr që ua dha “dhuratë” çmenduria komuniste, diktatura barbare shqiptare…
– Babai juaj, ka patur miqësi me studjuesin, historianin e njohur Ahmet Kondo.
– Po. Me historianin Ahmet Kondo, babai ka patur njohje që në moshën e femijërisë. Me kalimin e viteve, njohja u thellua edhe më shumë, pasi mendimet dhe idealet e tyre ishin të përbashkëta.
– Në vitin 1995, studjuesi Ahmet Kondo ka shkruar monografinë: “Vexhi Buharaja, njeriu, poeti, dijetari” Mendoni se ajo monografi është e plotë, apo është një dritare akoma e hapur…?
– Historiani Ahmet Kondo, duke qenë njeri shumë i afërt me babain, besoj, se monografia e tij ka nxjerrë në pah figurën dhe personalitetin e babait.
Por, jo vetëm historiani Ahmet Kondo, por për babain tonë ka shkruar një monografi edhe shkrimtari i njohur beratas, Yzedin Hima.
Ndaj dy zotërinjve të nderuar, ne, të gjithë familjarët, ndjejmë respekt dhe mirenjohje, pasi kanë hyrë në detaje shumë të ngushta të jetës dhe veprës së babait. Pra, them se, që të dyja monografitë janë të plotësuara.
– Shkrimtari Dritëro Agolli ka patur korespondencë me babanë tuaj, atëkohë, kur shkrimatri i dërgon të vetmin libër të shkruar në persisht, vëllimin: “Shah Nameja” për t’ia përkthyer. Mund të flisni për atë korrespondencë?
– Ti më pyet për korrespondecën që babai ka patur me shkrimtarin Dritëro Agolli.
Ata të dy nuk kanë patur njohje direkte me njëri tjetrin. Ata janë njohur me anë të mikut të babait tonë Ahmet Kondo.
Kur shkrimtari Dritëro Agolli punonte në gazetën “Zëri i Popullit”, në librarinë e letërsisë së huaj kishte marë një katalog, ku shënohej se, Akademia e Moskës botonte “Shah-Namenë” në dhjetë vëllime dhe mund të bëheshin abonimet… Shkrimtari Agolli e bëri abonimin dhe i erdhi vëllimi i parë, por jo në gjuhën ruse që ai e zotëron mirë, por në gjuhën perse me shkronja arabe, i pakuptueshëm për shkrimtarin.
Atëherë, shkrimtari takon mikun e tij Ahmet Kondon, publicist dhe historian, dhe i thotë se kujt t’ia japim vëllimin “Shah-Namea” që i ka dhuruar në persisht.
I nderuari Ahmet Kondo tha se, e kishte mik Vexhi Buharanë dhe “Shah-Nameja” vetëm tek ai duhet të shkojë për t’u përkthyer.
Pasi babait i erdhi “Shah-Nameja” ai i dërgon një letër falënderimi, ku i shkruante se është e para kopje e këtij vëllimi në gjuhën perse që vjen në Shqipëri, sepse Perandoria Osmane e kishte ndaluar përhapjen e veprës së Firdusit në domenet e saj.
Në letrën përgjigje, babai i shkruante se do të fillonte të shqipëronte “Shah-Namenë”
Por, siç e ka thënë edhe vetë shkrimtari Dritëro Agolli, babai i kërkoi edhe vëllime të tjera të asaj epopeje universale, por atëkohë filloi prishja e Shqipërisë me Bashkimin Sovjetik dhe, nga dhjetë vëllimet e “Shah-Namesë” mbeti vetëm një azilant në shtëpinë e Vexhi Buharasë, azilant që doli tani duke na përqafuar…
Pra, kjo është korrespondenca e babait me shkrimtarin Dritëro Agolli.
– Lufta e klasave në Shqipërinë e asaj kohe ka qenë, herë herë e zbutur dhe herë herë e egërr. Në kulmin e egërsisë së saj në vitin 1975, babanë tuaj e pushuan nga puna shkencore. Si e përjetoi i ndjeri baba?
Lufta e klaseve në Shqipërinë komuniste i ngjante një diagrame; herë herë ishte e ashpër …, herë herë e zbehtë…
Kur lufta e klasave ishte e zbehtë, për nevojat e Insitutit të Historisë, edhe pse babai ishte person i padëshiruar, atë e emëruan të punojë në atë institut.
Atje bëri një punë të lodhshme, voluminoze, duke hedhur dritë mbi shumë dokumente të rëndësishme me vlera të mëdha historike, të përkthyera nga turqishtja.
Në vitin 1975, kur lufta e klasave arriti kulmin e çmendurisë së saj, babin e pushojnë nga puna.
Disa intelektualë mirënjohës ndërhynë dhe reaguan për ta ndihmuar atë, mirëpo, vlera e partisë përmbyste vlerat e çdo shkence…
Kjo sigurisht, nuk e befasoi babain, pasi, ai gjithmonë ishte i vetëdijshëm për egërsinë e sistemit komunist.
Ai ishte mësuar të punonte njësoj, me të njëjtin zell, siç punonte në punët e rënda në gurrore kur e dënuan, po ashtu dhe pranë librave.
Në atë kohë në Berat, si në të gjitha qytetet e Shqipërisë, në krye të organeve të larta shtetërore emëroheshin njerëzit “kuadro”, mjaftonte të kishin kryer një kurs të shkollës së partisë së punës (komuniste), pa patur fare njohuri në fushat e ndryshme të jetës..
Orientimi nga Tirana erdhi që, Vexhi Buharaja, të punonte në biblotekën e Beratit, por, për partiakët vendas, ai nuk i përmbushte kushtet; kështu që menduan ta punësojnë në një berberhane për të prerë faturat.
Por edhe atje ku e çuan për të punuar donin ta “shtrydhnin” deri në fund.
Dosje të shumta me dokumente që kërkonin të përktheheshin vazhdonin të vinin nga Insituti i Historisë.
Megjithëse i vrarë shpirtërisht, por edhe i revoltuar, dëshira e madhe që ai kishte që historia të dilte në dritë, vazhdoi punën në heshtje dhe me urtësinë që e karakterizonte
– Kur babai juaj punonte si faturist në një nga berberhanet e Beratit, atë e ka vizituar në shtëpinë tuaj, profesor Aleks Buda.
Është e vërtetë, që Profesor Aleks Buda është takuar në Berat me babanë, por ai takim nuk është bërë në shtëpinë tonë.
Ata të dy janë takuar në berberhane, ku punonte babai.
Kanë biseduar për më shumë se dy orë.
Nuk kam njohuri për çfarë ata të dy kanë biseduar, se edhe babai nuk para na fliste ne fëmijëve rreth bisedave që bënte me personalitete të ndryshme, siç ishte edhe Prof. Buda.
– Në shtëpinë tuaj keni patur një bibliotekë të pasur me shumë libra të ndryshme. Çfarë u bë me ato libra?
– Babai në shtëpinë tonë ka patur një bibliotekë shumë të madhe dhe shumë të pasur me libra të ndryshëm të shkruar në gjuhët shqip dhe në gjuhë të tjera të huaja, të trashëguar nga gjyshi i tyre Ismaili dhe babai i tij Ibrahimi, burra të njohur për dije dhe kulturë.
Në vitin 1947, viti që babai u dënua, injoranca e kohës vuri një dorë të pafajshme dhe dogji një mal me libra. Për atë akt të pashembullt, jo vetëm familja jonë ndjeu dhimbje të madhe, por edhe komshinjtë, të gjithë ata njerëz që e panë me sytë e tyre atë skenë, atë turp, atë mëkat që po i bëhej edhe vetë kulturës.
Më vonë, babai grumbulloi me vështirësi dhe krijoi një bibliotekë kryesisht me libra historikë dhe fjalorë në gjuhët që ai zoteronte.
Tani ato libra janë shpërndarë tek familjarët dhe të afërmit tanë
– Po me përkthimet e ndryshme që babai juaj punonte ditë e natë, por që nuk arriti të shihte dritën e botimit të tyre?
– Babai punonte shumë, zakonisht në mbrëmje vone deri në mesnatë.
Ajo që na bënte më shumë përshtypje, ishte se, ai shumë rallë hapte fjalorët. Çdo gjë dilte e kristalizuar në mendjen e tij.
Përktheu me mijra materiale nga fusha të ndryshme si: historia, letërsia, psikologjia, astronomia, etj. etj. Të gjitha këto tregojnë për kulturën e tij brilante që ai kishte.
Siç e kam shprehur më sipër, babai punonte shumë, shumë, por kurrë nuk ia ndjeu kënaqësinë punës së tij . Pluri i harresës…
Shumë intelektualë të përkedhelur të kohës komuniste, abuzuan padrejtësisht në punën e tij dhe nuk denjuan t’i permendnin as emrin.
Disa të tjerë, përgatitën libra dhe, poshtë përkthimit shkruanin emrat e tyre. Në fund, sillnin si kujtim vetëm një kopje të librit dhe emrin e tij të shkruar me penë brenda kapakut të librit. Ky ishte vlerësimi i vetëm që babai mori sa ishte gjallë nga puna e tij shumë e lodhshme.
Dëmet materiale edhe pse vonë paguhen, por dëmet psikologjike nuk ka bankë që t’i paguajë kurrë.
– Pas përmbysjes së komunizmit, a i kanë kërkuar falje babait dhe familjes suaj, ata që e spiunuan, e dënuan, apo edhe bashkpunëtorët e tyre?
– Me parrullën famëkeqe “Në emër të popullit”, ata trokitën në mijëra dyer shtëpish, burgosën dhe pushkatuan njerëz të pafajshëm.
Dëmi psikologjik ishte shumë i madh.
Me përmbysjen e komunizmit, ata kurrë nuk i vrau ndërgjegjja për të trokitur në ato dyer shtëpish për të kërkuar falje.
Ata, nuk e njohin fjalën, falje; ata nuk kanë ndjenjë të falin. Ata janë lindur, si të dënuar nga Zoti, vetëm për të vrarë, për të spiunuar…
– Kush, mendon, se ka qenë pengu më i madh në jetë ë babait tuaj?
– Babai mund të ketë patur shumë pengje, por, unë mendoj se, pengu më i madh i tij, ka qenë: pas përfundimit shkëlqyshëm të studimeve, ai e refuzoi bursën shtetërore për të studjuar në Itali në fushën e orientalistikës. Arësyet familjare, e detyruan të qendronte pranë familjes.
– Po pengu juaj ndaj babait?
– Pengu ynë është, se ai u nda nga jeta në nje 4 korrik 1987, vit, kur edhe në Shqipëri kishte filluar të frynte e lehtë era e demokracise që po afronte.
Duhet të jetonte në vitet e shumëpritura të demokracisë. Duhet ta jetonte ditën e shumëpritur, përmbysjen e komunizmit, diktaturës së çmendur shqiptare që i shkatërroi jetën, të ardhmen…
Duhet të shikonte deri diku frutet e punës së tij shumëvjeçare, sa njerëzore po aq edhe me vlera.
Në demokraci, do t’i krijohej mundësia të shkonte e të vizitonte ato shtete ku ai kishte lexuar për kulturën e tyre.
– Babai juaj është nderuar nga pushteti lokal me titujt: “Qytetar nderi i Beratit”, “Mësues i Popullit” madje Biblioteka e Beratit mban emrin e tij: “Biblioteka Vexhi Buharaja”
Mendoni se ështëi haruar nga pushteti qendror për t’u vlerësuar me një titull akoma më të lartë? Të gjithë ne, që kemi patur fatin e mirë ta njohim edhe nga afër atë njeri të rrallë me vlera të larta njerëzore, filozofin, përkthyesin, historianin,…mendojmë dhe dëshirojmë që ai të vlerësohet me titullin e lartë “Nderi i Kombit”, sepse e meriton…
– Më 20 Dhjetor 1993, babait iu dha titulli “Mësues i Popullit” (pas vdekjes) dhe në 6 Korrik 1994, Biblioteka e Beratit mori emrin: Biblioteka “Vexhi Buharaja”.
Respekti nga qytetarët beratas dhe nga të gjithë ata që e kanë njohur, nuk i mungoi kurrë babait tonë; jo vetëm sa ishte gjallë, por edhe në ditën e tij mortore, i bënë respektin më të madh që mund t’i bëhet një njeriu, intelektuali të nderuar. Madje, qindra njerëz morën pjesë në ceremoninë e varrimit të tij. Qindra duar e ngritën lart arkivolin me trupin e tij të pajetë kur e përcollëm në varrezat e qytetit, në banesën e tij të fundit.
Besoj që ky është vleresimi më i madh që merr njeriu edhe në çastin e ndarjes së fundit përfundimtar.
Ndërsa në vitet e demokracisë, pushteti lokal dhe institucionet e ndryshme shtetërore e kanë vlerësuar dhe, mendoj se e kanë vënë në vendin që meritonte figurën e ndritur të babait tonë.
Edhe pse me dhimbjen e madhe për humbjen e njeriut tonë të shtrenjtë që e ndjejmë gjithmonë pranë shpirtit tonë, ne jemi mirënjohës dhe krenarë për atë ç’ka është bërë për babain tonë.
– Zonjë e nderuar! Unë e kuptoj thjeshtësinë, modestinë, njerëzoren që të karakterizon ty, kultura, edukata që ke marrë dhe vazhdon ta trashëgosh, sepse je bija e të ndriturit, poliglotit Vexhi Buharaja.
Edhe pse nuk iu përgjigje plotësisht pyetjes sime deri në fund, babai juaj i ndjerë, i ndrituri fiozof Vexhi Buharaja edhe pse është nderuar me këto tituj që folëm më lart, ai meriton edhe një titull tjetër të lartë; Nderi i Kombit.
Ai, këtë titull të lartë e ka marrë prej kohësh nga bashkqytetarët, bashkpunëtorët që kanë punuar dhe e kanë njohur atë nga afër, e ka marrë me punën e tij voluminoze që ka bërë, por besoj, se edhe instancat më të larta të shtetit shqiptar duhet të kujtohen për atë njeri të ndritur që i ka dhënë shumë kulturës sonë.
Faleminderit zonjë e nderuar Ferial. Ishte kënaqësia ime e madhe që ju takova bashkë me bashkëshortin tuaj dhe gjithçka që biseduam.
E kujtojmë me respekt të thellë në 95 vjetorin e lindjes së tij, babain tuaj të nderuar e të paharuar, i cili, është nder dhe krenari për çdo qytetar beratas, për çdo qytetar shqiptar, për çdo bashkëkombas. Siç i themi ne në qytetin tonë: “Ndjesë pastë, ose Rahmet pastë”
Nëse sot do isha në Berat, do shkoja tek varri i tij, t’i çoja një buqetë me lule të freskëta dhe t’i ndizja një qiri në krye të varrit.
Faleminderit.
– Faleminderit juve gjithashtu zoti Simsia për emocionet dhe kënaqësinë që na dhuruat.

DIASPORA DHE INVESTIMET NE VENDLINDJE

May 11, 2015 by dgreca

*Investimet e organizuara nga diaspora – zhvillojnë fuqishëm Kosovën dhe Shqipërinë – Duke hapur vende të reja pune dhe të ndalojnë ikjen e shqiptarëve/
* Bisedë me Dr. Naim Dedushaj – Drejtor për Investime të Diasporës Ministria e Diasporës, ideator i themelimit te Rrjeteve të Bizneseve të Diasporës në Botë ” Unioni i Bizneseve të Diasporës Shqiptare”, Kryetari i Unionit të Rrjeteve të Biznesit të Diasporës për Amerikën e Veriut dhe Kanada, zoti Elmi Berisha dhe nën kryetarin Besim Malota/
Nga Beqir SINA/
NEW YORK CITY : Rrjeti i Bizneseve të Diasporës në SHBA, fund – muajin e kaluar, para takimit vjetor të Unionit Global të Bizneseve të Diasporës Shqiptare, që do mbahet 10 ditëshin e fundit të muajit Maj, në formë krejt të veçantë në Shkup – Prishtinë – Tiranë, ka mbajtur disa takime me antarët e ri, afaristët dhe biznesment shqiptarë në Amerikë, që po i bashkohen dita ditës kësaj ideje .
Tre anëtar të këtyre takimeve, Naim Deduashaj, Elmi Berisha dhe Besim Malota duke folur për gazetën tonë, thanë se qëllimi i këtyre takimeve kësaj radhe në SHBA , gjegjësisht, në Dallas Teksas dhe më pas në metropolin e botës New York si dhe New Jersey me rrethe , ishte funksionalizimi i rrjeteve të bizneseve në Shtetet e Bashkuara, të themeluara një vit më parë. Gjithashtu, thanë ata këto takime i paraprinë dhe përgaditjes së një Platforme të Unionit të Bizneseve të Diasporës gjithëshqiptare.
Deduashaj, Berisha dhe Malota, zgjodhën me këtë rast “shtëpin” e kryetarit të këtij unionin në SHBA, Dallasin – Teksas, për mbajtjen e këtyre takimeve, të cilat më pas ndoqën një tur mjaft intenziv në zonën e Tri-Shtetshit
Ata thanë se zgjodhën Dallasin dhe më pas Nju Jorkun – kësaj radhe, ngaqë edhe Kryetari i Përgjithshëm i Unionit Global i Bizneseve të Diasporës Shqiptare, biznesmeni i njohur dhe mjaft i suksesshëm z. Nazar Mehmeti, është po nga Dallasi – gjithashtu si edhe Sekretari i Përgjithshëm i këtij unioni në SHBA, është nga ky shtet . Por, njëkohësisht, duhet cekur se në Dallas -Teksas, RRBSHA, ka shumë afarist dhe biznesmen të sukseshëm shqiptar, ndërkohë, që edhe komuniteti shqiptar në Dallas, sipas tyre është i veçantë për nga organizimi i mirë dhe shembull i mirë për të gjithë mërgatën në SHBA .
Në këto takime morën pjesë edhe personalitete dhe biznesmenët e dalluara – shumë prej atyre që ishin të interesuara, që bizneset me origjinë nga Kosova, dhe viset shqiptare në Amerikë, për të invistuar në Kosovë.
Biznesmen , humanist, filantropist, dhe veprimtar e patriot shqiptar të dëshmuar në shumë raste për çështjen kombëtare dhe për investime, në vendorigjinën e tyre, ka më shumë në Teksas – Dallas, thanë me të kthyer në Nju Jork, Dedushaj, Berisha dhe Malota. Në përgjethësi, u shprehen ata në SHBA , ne kemi investitor të till shqiptar në Amerikë, duke filluar nga Presidenti z. Nazar Mehmeti , i cili njëherëshit është edhe Krytari i Rrjetit të Bizneseve Shqiptare për Amerikë, dhe shumë të tjerë të cilët vazhdimisht me veprimtarinë e tyre kan treguar se Amerika, është pjesë e veçantë dhe e dalluar e mërgatës shqiptare. Shqiptarët e Amerikës, shprehen ata janë shembulli ma i mirë i bashkimit kombëtar , ndërshqiptar , duke filluar nga bizneset , organizimet e shoqatave e organizatave dhe bashkëpunimi mes të gjithë shqiptarëve, pa marr parasyshë se kush është dhe nga cila pjesë e shqiptarisë vjen !
Nese shtetet tona Kosova , Shqiperia , Maqedonia e viset tjera shqiptare deshirojnë të marrin një model të bashkëpunimit apo bashkimit, atëhere duhet të marrin Diasporën tonë në SHBA e cila qe 100 vite me radhë po punon bashk për Shqiptari !
Dedushaj , Berisha dhe Malota, sqarojnë se për sa i përket çështjes së investimeve në Kosovë, Shqipëri, Maqedoni dhe viset tjera shqiptare, biznesmenët shqiptar nga Amerika , janë të interesuar të investojnë, por duhet të krijohen kushtet të veçanta më të favorshme edhe nga shtetet tona për diasporën shqiptare, kudo që është, sepse, deri me tani nuk ka patur siguri dhe kushte të favorshme për të investuar Diaspora në vendorigjinën e tyre !
Gjithashtu, duhet përmendur fakti, thonë ata se shumë afarist e biznesmen shqiptarë nga SHBA, kanë shkuar dhe kanë investuar në Kosovë , Shqipëri , Maqedoni( viset shqiptare) , Plavë e Guci dhe kanë shprehur gadishmërinë që të investojnë në Shqipëri, Kosovë e tjerë. Aqsa disa prej tyre kanë Investuar deri në miliona euro – deri me tani, siç janë: z. Hajdar Bajraktari, z. Elmi Berisha, z. Rrustem Geci, z. Ismet Smajli, z.Florin Krasniqi , e shumë të tjerë ,të cilët kanë investuar dhe po bëjnë plane për të investuar edhe më tutje , bile z. Krasniqi, thuhet se ka filluar të investoj edhe në Mal të Zi( zonat shqiptare) . Dedushaj – i cili i ka ndjekur këto investime prej nga fillimi i tyre, shprehet :” Do e kisha veçuar një familje nga Plavë e Gucia nga Hoti, familja Mehaj z. Sadri Mehaj me vëllezër , një kontribues i madh i çështjes kombëtare në Amerikë, i cili ka filluar të investojë, disa miliona euro në Komunën e Gucisë, edhe pse ka hasur në shumë pengesa nga shteti malazez. Aqsa ky shembull i mirë, duhet të ndjeket edhe nga të tjerët nga kjo pjesë e shqiptarisë, sepse shpërngulja është e madhe dhe pothuajse vendi ka mbetur i zbrazët dhe vetëm me investime konkrete mund ta mbajmë gjallë këtë pjesë të banuar me shqiptar”, pra, thotë Dedushaj, ky ndoshta është momenti i fundit ta shpëtojmë këtë pjesë të shqiptarisë.
Meqënse Kosova, ka më shumë nevojë për investime, Rrjeti i Bizneseve të Diasporës në SHBA, e shikon si fondamentale, atë që të angazhohet më shumë për investime në Kosovë Mbasi, ky ka qenë edhe një ndër qëllimiet kryesore të themelimit të Rrjeteve të Bizneseve të Diasporës Shqiptare, kudo ata jetojnë, duke pas si strumbullar të këtyre investimeve, bizneset e shqiptarëve në SHBA, ku edhe bashkëpunimi ndërmjet shqiptarëve për investime, dhe qarkullimi e kapitalit së bashku ( të berit biznes së bashku ) është model se si mund të bëhet biznes dhe të investohet në Kosovë, duke i bashkuar forcat që të investojnë së bashku , së pari në vendin ku jetojnë (SHBA) , pastaj pse jo edhe në viset tona shqiptare. Me të vetmin qëllimi shprehen bashkëbiseduesit që projektet që vinë nga Diaspora, të vinë si kërkesa të organizuara, pra në emër të Unionit të Bizneseve të Diasporës Shqiptare , sepse në shumë raste kërkesat individuale kanë dështuar , pra për mos me i lënë të deshtojnë , simbas tyre është dasht të organizohen edhe ne në këtë formë, pra si “një opozitë pozitve për të ndihmuar zhvillimet e vendeve tona ” Dedushaj, Berisha dhe Malota, thonë se kjo është një formë e re, dhe, një ndër më të mirat e mundshme të organizimit të bizneseve të Diaspores shqiptare, e cila pas një viti funksionimi ka me mijëra pjesëtar të biznesve të diasporës shqiptare , duke përfshirë në udhëheqjen e saj, kryesore afaristët më të fuqishëm të diaspores shqiptare nga gjitha viset, siç janë disa nga ata: z. Lazim Destani , Ecolog Group , që ka më mijëra punëtor nëpër 40 vende të botës. Nazar Mehmeti , Elmi Berisha , Hajdar Bajraktari ,Rrustem Geci, Besim Malota, Ismet Smajli , Vëllezërit Viçaj , vëllezërit Nuha , Ejup Berisha , Mustafë Abazi, Zamir Mane , Yll Blakaj, Argëtim Hani, Fehmi Fetahu , Aziz Vardar , Ismet Mehmeti, Bujar Marevci , Amet Gjanaj ,Omer Nura , Tim Dardania ,Ferid Osmani, e shumë të tjerë, që me biznesin e tyre në botë ( Amerikë, Europë , Australi,) kanë bër emër në botën e Biznesit. Pra, vetë fakti, se këta afarist i kanë besuar këtij organizimi dhe janë pjesë e këtij rrjeti, tregon se sa serioze është ky organizim dhe sa e suksesshme po bëhet kjo ide e jona, e cila u përkrah edhe nga Ministria e Diasporës së Republikës së Kosovës.
Megjithatë, Dedushaj, Berisha dhe Malota, pohojnë se :” Neve politika shpesh apo gjithenjë na ka nda si në diasporë ashtu edhe në vendlindje, gjëja e vetme që ne kemi menduar se na bashkon dhe kurr nuk na ndan, është përveç veprimtarive të tjera edhe Biznesi , i cili na bashkon, bile edhe më shumë ngaqë, ky lloj organizimi nuk është politik, por është ekonomik dhe është gjithëshqiptar , gjithëpërfshirës, dhe, është organizimi i parë biznesmeneve shqiptarë në Diasporë. I cili, ka dëshmuar dhe ka treguar deri tani se ne shqiptarët mund të punojmë bashkë dhe mund të investojmë së bashku” ,
Gjatë këty takimeve të këtyre ditëve në Dallas, Nju Jork, dhe Nju Xhersi, bëhet e ditur se në këto takime nga RRBSHA, është folur për strategjin e re, që ata kan zgjedhur për të punuar qysh tani me riorganizmin e ri që ata kan bërë.
Duke pranuar se ata jan në fazën e funksionalizimit të Rrjeteve të bizneseve të Diasporës shqiptare , dhe jan simbas tyre në fazën e krijimit të disa rrjeteve në disa vende, ku jeton diaspora jonë me shumicë të cilat ende, thonë ata si kemi themelua. Por, u shprehen ata “Ne jemi në pergaditje të “Platformës së Unionit të Biznesve , Statutit , Rregulloreve të Punës”, të cilat do aprovohen në takimin e radhës ne fund muajin Maj 2015″. Ndërsa, ata kan përfunduar logon dhe Portalin informativ, i cili kur të kompletohet do hapet për publikun mbarë shqiptarë online, janë mjaft optimist se strategjia e re, dhe vendimet dhe forma e organizimit më tutje do vendosen në takimin e radhës në Prishtinë, Shkup dhe Tiranë, duke besuar në atë se “do të gjejnë format më të mira të mundshme të bashkëpunimit, shkëmbimit të ideve , dhe bashkimit të kapitalit shqiptar, kudo në diasporë dhe investimeve të tyre në Kosovë, Shqipëri dhe viset shqiptare” . Dedushaj, Berisha dhe Malota, me këtë rast mendojnë se edhe:” Ambasadat tona jasht nga Shqipëria , Kosova dhe Maqedona ( aty ku janë përfaqësit diplomatike shqiptare ) mund të luajn një rol shumë pozitiv në bashkëpunim me bizneset e diasporës shqiptare, nëpër botë, duke i mbështuar me kërkesat e tyre për investime në vendlindjen e tyre. Përfaqësuesit e shtetit të Kosovës dhe Shqipërisë, thanë ata aty ka më së shumti shqiptar, dhe ku është e përqendruar diaspora, së paku duhet të ofrojn ˆinformata më shumë dhe të shërbejnë edhe me këtë rast si urëlidhëse në mes atyre që dëshirojnë të investojnë dhe në vendlindjen e tyre. Njëkohesisht, simbas neve thonë ata, se Ambasadat tona dhe zyrat konsullore, në vendet përkatëse, mund të luajn rol pozitiv edhe në pengesat që hasin biznesmenët e diasporës në shtetet tona, për të investuar duke luajtur rolin e ndërmjetsuesit, për të kryer punët sa më shpejt dhe më efikas, duke intervenuar të ministritë përkatese. Pra, në këtë mënyrë që të luftohet korrupcioni apo burokracinë e zyrtarëve të cilët nuk kryejn punën si duhet , për të ju dhënë mbështetje afaristëve të diasporës, që të hapin rrugë për investime të reja dhe hapjen e vendeve të reja të punës”
Në fund të kësaj bisede , Dedushaj, Berisha dhe Malota, treguan se çfarë impakti, kan pasur takimet e tyre në prag të forumit mbarëkombëtar të biznesve nga Unioni i Bisznesve Shqiptare në Botë, që do të mbahet javën e fundit të muajit Maj – në Kosovë, Tiranë, dhe Shkup.
Me shumë besim ata shprehen se :”Këto takime kishin një rëndësi të veçantë, sepse, ne punuam në planin për funksionalizimin e rrjeteve të biznesve të diasporës, thanë ata, kudo në botë dhe në veçanti ketu në SHBA. Punuam në të ashtuquajturën ” Platforma e Uninoit të Bizneseve” dhe bëmë harmonizimin e saj me Europën dhe Amerikën. Pastaj punuam në agjendën për muajin Maj dhe detyrat në të ardhmen , pra një përgaditje e mirë e mbajtjes së takimve në Shkup-Prishtinë-Tiranë, që mund të deklarojmë se është e veçantë sivjet , sepse, vetë fakti se mbahet në këto tre kryeqytete shqiptare, tregon një mesazh të fuqishëm se Kosova, Shqipëria , Maqedonia dhe Mali i Zi, dhe viset tjera shqipetare, në Ballkan, nuk mund të zhvillohen pa diasporën. Andaj sa më shpejt që të kuptojnë qeverit tona këtë, aq më shpejt do të zhvillojmë vendet tona , dhe do i ruajm ato vise tona shqiptare të cilat janë të rreziukara nga shperngulja masive.
“Ka ardhur koha që dy Qeveritë tona , në dy shtetet shqiptare, Shqipëri dhe Kosovë, të zgjohen nga gjumi dhe të fillojm së bashku një epokë të re, që është zhvillimi ekonomik i vendeve tona , pra punësimi i të rinjëve dhe të rejave dhe mos të bredhin rrugëve të botës, por të jetojnë në vendin e tyre, shtëpitë e tyre” konkludojnë z. Naim Dedushaj, z. Elmi Berisha dhe z. Besim Malota, duke shtuar se kjo tani mund të bëhet me këtë organizim të ri, qe ka emrin Rrjetet e Bizneseve të Diasporës – gjithëshqiptare , duke patur mbështetjen e qeverive të dy Shtetetve tona.

Presidenti Nishani, bashkëpunim për reformën në drejtësi

May 8, 2015 by dgreca

Nga Rudina DERVISHI/
Presidenti i Shqipërisë, Bujar Nishani, ndodhet prej disa ditësh në Nju Jork për të nderuar rolin e shqiptarëve për shpëtimin e hebrejve gjatë Luftës së Dytë Botërore. Presidenti Nishani vizitoi kryeqytetin e Nju Jorkut, Albany, ku mori pjesë në një numër ceremonish solemne që kishte organizuar me këtë rast legjislatura e këtij shtetit.
Gjatë fjalimit në Asamblenë e Nju Jorkut Presidenti Nishani tha se në përfundim të luftës “Shqipëria numëronte një numër disa herë më të madh hebrenjsh në territorin e saj sesa në fillim të Luftës dhe shihet si vendi i vetëm në Evropë që shënon një rekord të tillë”. Me këtë rast, të dyja dhomat e Asamblesë së Nju Jorkut miratuan një rezolutë për rolin e shqiptarëve në mbrojtjen e hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Po gjatë ditëve të qëndrimit në Nju Jork Presidentit Nishani iu dorëzua medalja e Nderit e Fondacionit ndërkombëtar Raul Wallenberg, për rolin e Shqipërisë në shpëtimin e hebrejve gjatë Luftës së Dytë Botërore. Duke marrë medaljen, Presidenti Nishani tha se ajo i takon të gjithë shqiptarëve, të cilët pa marrë në sy rrezikun strehuan dhe shpëtuan me qindra hebrej gjatë luftës.
Në një intervistë për Zërin e Amerikës gjatë programit televiziv Ditari, presidenti Nishani foli për sfidat në sistemin e drejtësisë si dhe për procesin e dekriminalizimit.
Zëri i Amerikës: Zoti President! Gjatë qëndrimit tuaj në Nju Jork, përveç nderimit të përpjekjeve të Shqipërisë në shpëtimin e hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore, ju patët takime me komunitetin shqiptar dhe me disa figura të tij. Çfarë roli ka ky komunitet për Shqipërinë? A mendoni se Shqipëria ka bërë sa duhet për të tërhequr energjitë e komunitetit shqiptaro-amerikan për zhvillimin e vendit?
President Bujar Nishani: Së pari, unë do të desha të ndalem tek vlerësimi dhe nderimi i rolit prej dekadash dhe, pse jo, historik të diasporës shqiptare në Amerikë, nisur nga figurat e para të diasporës shqiptare si Noli, Konica e mjaft të tjerë burra të shquar, të cilët punuan gjithmonë për çështjen kombëtare shqiptare. Pastaj është diaspora antikomuniste në Amerikë, e cila gjithmonë përkrahu popullin shqiptar dhe nxiti administratën amerikane, që të ishte pranë popullit shqiptar për të kaluar vitet e errëta të komunizmit në Shqipëri. Po ashtu pas rënies së sistemit komunist në Shqipëri diaspora shqiptare luajti një rol të jashtëzkonshëm për të lobuar pranë administratës amerikane, e cila duhet të ishte pranë Shqipërisë në ndërtimin e institucioneve demokratike, në forcimin e lirisë dhe ekonomisë së tregut. Momentet e veçanta të historisë së kombit shqiptar, të çlirimit të Kosovës dhe pavarësisë së saj gjithashtu patën përkrahjen dhe angazhimin e diasporës shqiptare. Sot ka gjenerata të reja, të cilët jo vetëm janë bërë pjesë e rëndësishme e jetës në Amerikë, por edhe pjesë e administratës në SHBA. Ne gjithmonë e kemi një obligim të rëndësishëm ta vëmë në dukje ekzistencën dhe aktivitetin e tyre.
Për të ardhur tek pjesa e dytë e pyetjes tuaj; unë jam absolutisht i pakënaqur me aq sa shteti dhe institucionet shqiptare dhe shoqëria jonë në tërësi bën jo vetëm për të evidentuar këtë kontribut të jashtëzakonshëm, por edhe për të bërë pjesë më aktive diasporën shqiptare, kapacitetet intelektuale të saj, dëshirën dhe vullnetin e saj edhe përparimin e mëtejshëm të institucioneve në Shqipëri.
Zëri i Amerikës: Zoti Nishani, gjyqësori mbetet një nga sistemet më të diskutuara në Shqipëri, nga njëra anë lidhjet dhe ndikimet politike, dhe nga ana tjetër korrupsioni. Pak ditë më parë ambasadori gjerman në Tiranë deklaroi se gjyqtarët e nisin ditën e punës duke marrë zarfet, pra ryshfetet. Madje një vit më parë edhe ju keni folur për gjyqtarë, që mendojnë për zarfet. Megjithatë deri tani nuk kemi parë ndonjë gjyqtar, që të dënohet apo ndëshkohet për rryshfet apo korrupsion…
President Bujar Nishani: Ashtu është dhe në fakt shqetësimi im i përhershëm ka qenë që ne duhet të largohemi përfundimisht nga retorika. Retorika nuk është e nevojshme, retorika nuk sjell ndryshimin, retorika nuk bën realisht reformat. Shqipëria ka nevojë për reforma të thella në shumë fusha, por veçanërisht në fushën e drejtësisë, posaçërisht në atë të gjyqësorit. Dhe unë e kam theksuar gjithë kohës që kam qenë në zyrën e presidentit të Republikës dhe do të vazhdoj ta them se baza për të filluar dhe për të realizuar një reformë në sistemin e drejtësisë është vullneti, kryesisht vullneti politik. Ndaj unë i kam thirrje vazhdimisht vendim-marrësve; legjislativit, qeverisë, klasës politike në tërësi që të shpalosë një vullnet të qartë e të vërtetë për të nisur një reformë në sistemin e drejtësisë, për t’u shkëputur një herë e mirë nga idetë e pasjes së influencave të politikës dhe të njerëzve me pushtet në legjislativ apo ekzekutiv mbi sistemin e drejtësisë gjithmonë në interes të objektivave të ndryshëm politikë për ta bërë gjyqësorin një instrument në shërbim të shtetit të së drejtës. Nëse nuk do të paraqitet një vullnet i qartë e i fortë për të ndërmarrë reforma, çdo angazhim tjetër do të mbetet në kuadrin e retorikës.
Zëri i Amerikës: Ambasadorja e BE-së në Tiranë u shpreh ditët e fundit se KLD nuk po merr pjesë në diskutimet për reformat në drejtësi. Si iu përgjigjeni këtyre kritikave?
President Bujar Nishani: nuk e kam dëgjuar këtë deklaratë, për hir të të vërtetës, duhet t’iu them që sapo mori ftesën për të marrë pjesë në komision janë deleguar dy përfaqësues nga KLD; gjyqtari Dritan Hamitaj dhe kryeinspektorja e KLD zonja Marsida Xhaferllari.
Zëri i Amerikës: Zoti Nishani, ka kritika që Këshilli i Lartë i Drejtësisë nuk ka marrë masa për gjyqtarë të korruptuar. Në Këshill ka patur dhe raste që janë denoncuar nga Inspektoriati i Lartë i Deklarimit të Pasurisë, duke qenë se nuk justifikojnë dot të ardhurat e shumta, por Këshilli nuk ka vepruar. Si e gjykoni ju këtë?
President Bujar Nishani: Unë nuk e kam parë punën e KLD si një punë të përsosur. Jam munduar gjithmonë si një prej antarëve të këtij Këshilli shpesh herë pa të drejtë vote në vendim-marrjen e Këshillit, por si një nga drejtuesit e KLD për të inkurajuar antarët e KLD që të jenë të përgjegjshëm dhe të angazhuar thellësisht. Unë e kam mbështetur angazhimin e tyre dhe për hir të të vërtetës, vetëm gjatë këtyre dy viteve të fundit ka patur një numër të caktuar gjyqtarësh, të cilët jo vetëm janë përjashtuar nga sistemi gjyqësor. Ka patur prej tyre të cilët i janë deleguar hetimit penal, një pjesë e tyre tashmë janë edhe të dënuar. Por gjithsesi ajo që unë kërkoj dhe do të vazhdoj të kërkoj nga antarët e KLD është që të dalin përtej angazhimeve të tyre në raportet personale që kanë ata me gjyqtarë të caktuar apo t’i qëndrojnë fort presionit që vjen nga politika, i cili për fat të keq vazhdon të jetë i pranishëm në forma dhe në mënyra të ndryshme përmes presionit, përmes korruptimit administrativ dhe jo vetëm financiar të antarëve të KLD por edhe nëpërmjet formave dhe metodave të tjera që vijnë nga pushteti, i cili ka se çfarë ofron në këmbim të favoreve. Unë do të vazhdoj të inkurajoj antarët e KLD, do të mbështes të gjithë integritetin e tyre për të qenë në lartësinë që u kërkon atyre opinioni publik.
Zëri i Amerikës: Këshilli i Lartë i Drejtësisë, u bë disa muaj që funksionon pa nënkryetar, një figurë kushtetuese dhe kyçe këtij institucioni. Kur pritet që ju të bëni emërimin e tij?
President Bujar Nishani: Nënkryetari i KLD ka një detyrë specifike thjesht administrative. Nuk ka të bëjë me punën përmbajtësre të KLD. Ai është një antar si gjithë antarët e tjerë, por është i ngarkuar me drejtimin e administratës. Për fat të mirë, qysh para dy vjetësh është futur funksioni i sekretarit të përgjithshëm, i cili tashmë e zëvendëson krejtësisht nga pikëpamja administrative mungesën e nënkryetarit të KLD. Presidenti do të zbatojë detyrën dhe tagrin e tij kushtetues për ta zgjedhur nënkryetarin e KLD. Por, ashtu si të gjithë jemi të njohur ka një vendim të Gjykatës Kushtetuese, e cila e ka hedhur poshtë dhe e ka quajtur të pabazuar bazën ligjore me të cilën parlamenti mori vendimin për të shkarkuar dy antarët e KLD. Unë besoj që parlamenti do të reflektojë ndaj këtij vendimi të Gykatës Kushtetuese, sepse në fund të fundit, të gjithë jemi të obliguar para këtyre vendimeve. Procedura që u realizua është tashmë pa asnjë bazë ligjore dhe asnjë akt procedurial nuk mund të jetë në fuqi pa një bazë ligjore të caktuar. Ky është thelbi i doktrinës së të drejtës.
Zëri i Amerikës: Zoti Nishani, muajt e fundit në Shqipëri është debatuar gjatë për atë që quhet si dekriminalizim i politikës. Por ndërsa palët në Shqipëri përfshihen me polemika, ambasadorët e huaj janë më konkretë dhe kanë shprehur shqetësim për disa emra, që janë përfshirë dhe në listat e kandidatëve për zgjedhjet vendore. Ju si e shihni këtë situatë?
President Bujar Nishani: Krijimi i kësaj situate është një akt shqetësues dhe na bën me turp që të gjithëve. Nuk mund të parashikohej dhe as të mendohej që në këto vite të demokracisë shqiptare, pas kaq kohësh ne të diskutonim për dekriminalizimin e politikës, parlamentit, institucioneve kaq të larta të shtetit. Si kemi mbërritur në këtë pikë është e turpshme, e papranueshme. Menjëherë duhet reflektim për t’u korigjuar dhe në radhë të parë nga vendim-marrësit e politikës dhe të partive politike. Ne i falenderojmë partnerët dhe miqtë tanë përmes ambasadorëve që kemi në Shqipëri, por janë shqiptarët, institucionet shqiptare, klasa politike, vendim-marrësit shqiptarë, të cilët duhet të zgjidhin dhe të marrin vendimet e duhura. Vetëm ne mund të bëjmë korigjimet. Prandaj unë kam inkurajuar dhe do të vazhdoj të kërkoj me forcë nga drejtuesit e partive politike, nga klasa politike që jo vetëm të distancohen por menjëherë të nxjerrin jashtë radhëve të përfaqësimit të politikës së tyre në parlament dhe në administratën shtetërore të gjithë që kanë rekorde kriminale, pasi është e papranueshme kjo jo vetëm në funksionimin e administratës dhe të vendim-marrjes, por edhe për imazhin e Shqipërisë dhe të shqiptarëve.