Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

DIELLI EXCLUSIVE INTERVIEW WITH DEPARTING AMBASSADOR TEUTA SAHATQIJA, HEAD AT THE CONSULATE GENERAL OF KOSOVO IN NEW YORK

by

By Rafaela Prifti-

I am grateful that we are able to have this conversation prior to your departure from your post as Head at the Consulate General of Republic of Kosovo in New York. This evening The Pan-Albanian Federation of America VATRA hosted a farewell event at its Headquarters. What is your message to VATRA as the oldest organization in the US diaspora and its leadership?


Ambassador Teuta Sahatqija:  Four years ago, I began my tenure as the Head of Kosovo Mission to New York by visiting VATRA’s offices. It was an emotional visit, not unlike walking in a sacred historical site, full of history, glory, stories, and patriots who did so much for Albanians all over the world. VATRA is the organization that has synchronized the Albanian voice in the United States. I think that carries a special importance. VATRA can bring even more coherence in the Albanian diaspora, and coordinate efforts to strengthen the Albanian position in America and thus helping the Albanian cause in Albania, Kosova and around the world.

DIELLI: During the war, you and your family were forced out of your home. Your plight is described in the issue of The Diplomat Washington of March 1, 2019, as follows: “on April 5, 1999, Sahatqija fled her home in the village of Gjakova with her husband and their four children — ranging in age from 4 to 10 — as neighbors’ houses were burning and corpses littered the streets. “I found myself in the middle of the road with all the kids, not knowing where to go,” she said. “Without food or security, we were forced to flee through the mountains, and ended up in Albania — first in Krumë, a town near the border, then to Tirana.” Then the article characterizes you as a seasoned diplomat stating: “Sahatqija’s objective: to get as many nations as possible to establish diplomatic relations with Kosovo, and have her small, struggling country admitted to the U.N. — and eventually NATO and the European Union as well.” How do you feel you have met the challenges?

Ambassador Teuta Sahatqija: As Kosovo’s UN envoy, it is particularly challenging since Kosova is still not a UN member and there are some countries that very “diligently” strive to prevent Kosovo from being present and from participating in events and in meetings. In fact, I have several Protest Notes from Serbia and Russia for such participations.

DIELLI: It has been one month from the cancelation of talks between Kosova and Serbia in Washington in late June and the publication of the allegations by the Special Prosecutors Office. How would you describe the present situation?


Ambassador Teuta Sahatqija: The dialogue between Kosova and Serbia has started. It is very important that it continues and even more important that it finishes with mutual recognition. It will help Kosova to remove obstacles in its way toward full recognition in world political, diplomatic and professional stage. It will enable the country to join the UN, EU and other international organizations as well as allow Kosovo to focus on economic development. I believe that the interest for this dialogue between US and Europe is increased as the guarantors of proper comprehensive agreement.

As for the Special Prosecutors Chambers, there is no court in the world that can change the history and glorious fight of Kosovo Liberation Army for freedom. Our fight was the right one and justice will prevail.  

DIELLI: Recalling the previous visit last February at Vatra’s Headquarters of Kosovo President Thaci, Her Excellency Ambassador Vlora Citaku and you. How do you remember it? What difference did six months make?


Ambassador Teuta Sahatqija: As always VATRA’s doors are open to all, high government officials and state dignitaries. It was welcoming and informative with regard to the developments and efforts in the United States by the community leaders. I do remember that some of the questions gave them a hard time. For me, I felt as a member in the Kosovo delegation and at the same time as part of the host diaspora delegation.

DIELLI: You are a diplomat representative of a non-member state of the United Nations and that is a challenging job. How have you managed to serve your country in the UN headquarters and under the circumstances that you have? In one instance, I recall the event in early 2019 held at the UN commemorating the contribution of the Albanian people in rescuing the Jews in World War II when you were not giving the floor. What can you tell us now about the episode?


Ambassasor Teuta Sahatqija: The task of the UN envoy of Kosovo which is not a member is particularly challenging. I have been involved and have participated in various events and commemorations. I remember the event honoring the selfless acts of Albanians who helped to rescue Jews during the WWII, in Albania, Kosova, Montenegro, South of Serbia or Macedonia. Helping the one in need is deeply ingrained in Albanian nation’s culture and tradition regardless of the country’s borders or rules of governments. The commemoration at the UN Conference Hall is an unfortunate event where I was not allowed to take the floor. Not being a UN member entails a number of obstacles for Kosova, but at least friendly UN members try to compensate that lack of presence by invitation to discussions and other ways of participation.

DIELLI: What are your most cherished memories from the time you served in New York? With your experience in political life of Kosova, what did you bring to the position as Head of the Consulate of Kosovo in New York? And what do you want your predecessor to know about the task that they have to carry?


Ambassador Teuta Sahatqija: One of my main tasks in New York was communication with UN Missions. I was Kosovo’s Envoy to the UN. I aimed to make Kosovo present within UN community, receiving and delivering diplomatic messages to my counterparts, participating in countless activities at the UN. It was a formidable and stimulating task since Kosova is still not a UN member and there are countries that work “diligently” to prevent Kosovo from being present and active on the world stage. I have several Protest Notes from Serbia and Russia for such participations.

I have been blessed with many friends among Ambassadors who invited me to conferences, asked me to deliver remarks, arranged meetings with Ambassadors of non-recognizing countries through lunches or dinners or invited me to receptions where I could network on behalf of Kosova. Those friendly Ambassadors helped reduce the frequency of UNMIK reporting to Security Council about Kosova from four times down to two times a year. They helped block some efforts of Serbia for de-recognitions and much more.  


I would like to say to my successor to be aware that the Mission in New York could probably be the most difficult diplomatic mission of Republic of Kosova in the world. But it is also an honor to serve your country. I would like to tell my successor to make as many friends as possible and to never give up. 

DIELLI: You have been a very outspoken advocate of the rights of survivors of sexual assault of the Kosova war. In January 2020 you co-organized an event at National Committee on American Foreign Policy titled: Silent No More: Perspectives on Combating Sexual Violence in Conflict. Your presentation laid out important campaign goals for survivors. There have been numerous events and rallies where you have championed the cause for justice on behalf of survivors. Are you proud of advancing the voice of the women that still feel stigmatized in Kosovo’s society?  What can you tell us about the mission as you move forward?

Ambassador Teuta Sahatqija:  The topic of sexual violence during the war has been one of my priorities. In Kosovo, as Member of Parliament, I worked with the survivors through several women organizations. I worked on the legislature to recognize the survivors and also provide them with the economic tools to empower themselves. In New York, I advocated to seek justice for them, to try to include Kosova in the annual report of Secretary General of UN for Sexual Violence during the conflict. I have continued to speak up with UN diplomats, through different organizations as NCAFP in NYU, speeches at Harvard, CUNY, Baruch and elsewhere. I am dedicated to stand with the survivors as I serve in my new position as Deputy Minister and shall do so throughout my career.

DIELLI: What are some of the most enduring memories during your mandate? And do you have any regrets as you take your next post?

Ambassador Teuta Sahatqija: I am going back to Kosova after four years with very fond memories, with a lot of new friends, a lot of achievements and pride. Could I have done more? Probably! I shall continue to serve with dedication in my new position as Deputy Minister of Foreign Affairs and Diaspora. I will serve my country, work the best I can and live the post in better condition than I found it. 

DIELLI: You have prioritized issues of social justice, gender equality and women’s rights while being a staunch supporter of the arts and culture including the culinary heritage of Albanians. As the Head of the Kosovo Consulate General in New York, you have hosted numerous art exhibits and the office space has accommodated shows and has been transformed into an art gallery with intense frequency. There must be a record number of shows, exhibits, book promotions, culinary festivals, movie-screenings launched and hosted by you in New York and around the country. You clearly value the impact of the art and culture. Can you please share your thoughts?

Ambassador Teuta Sahatqija: I am proud to have accommodated art shows at the Kosova Consulate. We have hosted six artists’ exhibitions in a span of two years, and numerous classical, jazz, popular music concerts that provided opportunities to young artists to perform for the community. We hosted or co-hosted numerous film premieres and plays. The moment Kosovo produced wine was placed at the Security Council table by Japan Ambassador, I knew we needed to organize wine tasting events. We had four such popular editions and it became an attractive event for the UN diplomats who joined with anticipation.

Also, seminars for Albanian language and culture were held in VATRA’s offices and on premises at the Kosovo Consulate. I send books to Albanian schools in New York and all over the country. We have launched book promotions and signings, business gatherings for Kosovo and American businesses and investors. We have had performances by Albanian school children. Every time Kosovo Consulate’s offices invited the Albanian diaspora, I always welcomed them with the same words: “Welcome home!”- “Mire se erdhet ne shtepine tuaj”!

DIELLI: Thanks to concerted efforts, Kosovo has gained international exposure through the education and business initiatives such as the orientation of RIT Kosovo (AUK) presentation last winter, and your keynote speech at a Convention in the US on telemedicine industry which has been set up in Kosova in 2002.   

Ambassador Teuta Sahatqija: The telemedicine industry connects the needs of the healthcare system and the technological advancements to better serve the people in Kosovo. I have received the President of the RIT Kosovo –AUK and supported the fundraising events, as well as donated to KAEF to benefit its scholarship program.   

DIELLI: You are the Head of Consulate General of the Republic of Kosovo in New York, a diplomat and very savvy in Public Relations. You are also a wife, a mother, sister, daughter. How have you been able to balance all of it?

Ambassador Teuta Sahatqija: I take every job very seriously and dedicate myself to do it well. I dedicate 100% of my energy and time and I do it with a lot of love and passion. My family is so supportive in all my efforts. I try to leave my post in better condition than I found it. I think that is my recipe.  

DIELLI: You have a great record in terms of relations with the community and the media. In recognition of such rapports, Kosovo General Consulate has awarded recommendations for members of the community and members of the press. Vatra and Dielli have been consistently acknowledged by the office and the government institutions of Kosova. To what do you attribute your good relations with the community?

Ambassador Teuta Sahatqija: Albanian community in America deserves eternal gratitude from Albanians in Albania, Kosova and wherever Albanian live. Albania and Kosova effectively became countries thanks to enormous efforts, the dedication and diligence manifested in the diplomatic and financial aspects. The least I could do was to show gratitude for all the work done in the past and present. Vatra and Dielli are the strong pillars, the beacons of Albanian presence in America, guardians of the glorious history that makes every Albanian proud regardless of where we live. The very first visit I made when I started my mission four years ago was at VATRA. I do close my mission in New York by visiting VATRA among friends I made during my tenure.

I have a lot of respect for the Albanian diaspora and I have committed to make them an important part of my work. My last event on the occasion of Kosovo Independence Day was co-organized with Albanian Diaspora organization and I am so proud of it.


I would like to wholeheartedly thank the journalists, media and Albanian press in New York and America who covered the events, reported the meetings and informed the diaspora and the people back home of the work of the team of diplomats in New York. Thanks a lot!

DIELLI: Thank you for the interview! Good luck!

DIELLI INTERVIEW WITH MS. SOPHIA ZAYAS, BRONX REGIONAL REPRESENTATIVE AT THE NY GOVERNOR OFFICE

by

by Rafaela Prifti

Ms. Sophia Zayas, Bronx Representative at the Governor Cuomo’s Office of Regional Affairs, talked to the English Editor of Dielli (The Sun) about the impact of the pandemic to the community she serves and the strength of cultivating relationships that unite us. She holds a College Degree in Business Law and is the first woman in her family to hold a state-level office position. Ms. Zayas’ roots make her feel at home in the densely populated and diverse neighborhoods of the Bronx including a large Albanian-American community. She has attended Albania’s and Kosovo’s Independence Day alongside Albanian representatives, officials, families and guests. They remember Ms. Zayas hand-signing the eagle and saying in perfect Albanian “Hej Shqipe!” a common greeting among fellow Albanians. All those memories became more endearing during the lockdown months in New York, which was the epicenter of the coronavirus pandemic. Overwhelmed and anxious New Yorkers watched Governor Cuomo’s daily briefings to stay informed and do their part to manage or practice a new kind of living in the time of Coronavirus.

I conducted my interview with Sophia Zayas in two parts, starting in end of May. At the time, some areas in the Bronx were more affected compared to other boroughs. The Regional Representative worked on the front lines with community leaders, advocates and residents.
I asked her to describe the response specifically to those 5 zip codes, where at least one has a large Albanian population. “I communicated on a daily basis with local electeds, community representatives and related the feedback to Albany and to the Governor. One contributing factor of the situation was the large influx of impoverished people that highlighted health disparities. I was able to communicate the need of the significantly affected areas to the Governor, who responded by bringing more testing to the South Bronx. A good step in our response to the unfolding heath crisis was the antibody testing. It was the outcome of effective communication with churches and members of the community. At the same time, the response in Zip codes that were less affected focused on providing more PPE, more hand sanitizer from the state, and equipment to protect themselves,” said the Governor’s Bronx Representative.

To my question about testing capacity in New York, Ms. Zayas recalled the “rough patch between the Governor and the Federal Government to address the need to increase testing”. She added: “As a result of those efforts, COVID diagnostic testing and antibody testing are available to urgent care centers, pharmacies, churches and grocery stores, in order to get employees tested. In addition, antibody testing was brought to supermarkets, although it wasn’t promoted, it was only for random sampling. It has a great success rate and the community response was immediate. They appreciated seeing that the Governor’s Office and Department of Health were out there and concerned about their needs.” Talking about NAICHA – Housing Authority – which is overrun with cases, Sophia noted that the need came to the regional representatives and it was addressed by the Governor. “They developed a program,” said Ms. Zayas, “consisting of ready responders such as paramedics and practitioners who are currently on-site at the housing facilities. Residents can call the ready responders to their doors for their health needs.”

In my next question I brought up the preparations for a possible second wave that was much talked about in the media. She indicated that while trying to be optimistic about getting through the worst time, this is no time to put the guard down. Experts have stated that a second wave is probable. “As we go into Phase One of the reopening,” the Bronx Borough Gubernatorial official said, “Pelham Gardens which has a significant number of Albanians, has a dramatically higher Infection rates compared to the city. My job as the Regional Rep. as we’re going into phase one is to listen and console people who are in quarantine and under lockdown orders, but also to encourage mask-wearing and take preventive measures. People have been distracted because of the tragedies, looting and rioting. I’m trying to put the focus on putting a mask and social distancing and to be careful. I think we’re at a good place in terms of the COVID cases as a state. The Bronx has to be mindful of how we go about moving forward.”  She paused briefly to make a point about the protest and the health risks: “There was an uproar in our state and country. The protesters, marchers, looters and rioters on the street, are not practicing the safety measures which could mean a possible risk of an increase in infection cases. The Governor fears that if we start feeling overconfident with the low numbers now, we may become less vigilant in facing the virus. Often when people don’t read or hear about it, they start thinking the virus must be gone. That is not the case.”  She believes that under the strong leadership of the Governor the community stepped up to meet the challenge of an incredible magnitude and impact. From it, she acknowledges the valuable lessons of managing a health crisis and battling a pandemic.

With regard to the economic impact, I asked her to share how the community felt about the first phase of reopening, which was on June 8th while protests had erupted, violent at times, and were continuing for days in our neighborhoods. “In light of protests, we have to pay close attention to what is happening in the region. COVID-19 is still in focus, while we have to stay alert to keep people from destroying properties and businesses that communities had worked hard to build for years. Reopening of construction and manufacturing companies and certain businesses who sell food is good for the economy and the community, as we they continue to practice social distancing and common sense,” said Sophia.

We continued the second part of the interview, when 100 days of the pandemic had passed from the date the first case was identified. Bronx had been a hotspot that experienced a significant rise of COVID-19 cases, a respiratory disease caused by a highly contagious virus. In the fourth month of the global health crises, the threat of the virus has not diminished. In one of the press briefings I attended, Governor Cuomo said that there is another virus in the society, “the virus of racism”. As protesters took to the streets to demand racial equality, the riots again impacted some boroughs like Brooklyn, Manhattan and the Bronx more significantly. There were sections in the Bronx like Fordham, Grand Concourse, and Burnside that saw a lot of devastation. The excitement of the phase one of the reopening was affected by a lot of destruction of small businesses, the looting and rioting in the streets and in our own community.
 
”Albanian businesses were not affected by the looters and the rioters,” remarked Sophia. “Areas with Albanian businesses such as Morris Park were ready. They kept united and they didn’t allow for looters to come in their neighborhoods, whereas some Latino and Black-owned businesses were torn apart. Burnside, Grand Concourse and Fordham have minority owned businesses. Sadly, the looters ended up hurting their own community. I visited these areas with the President of The Bronx Overall Economic Development Corporation, Marlene Cintron, to assess the damage and assist through the Department of Financial Services, and loan programs.”

Ms. Sophia Zayas, who holds a College Degree in Business Law, is the first woman in her family to hold a state-level office position. I asked her to take me through her work day.
Sophia answered: “The day of a Regional Rep is pretty unpredictable. I have been a Rep for 2 years. A pre-pandemic workday would include a range of things: such as setting out an agenda,  working on regional reports, expense reports to brief the Governor, emails from Albany, scheduling maybe a conference or planning events for the Governor whether it’s visits, scoping out places, speaking to people in the community, speaking to elected officials. One of the rep’s tasks is planning a program, who do we want to see in the audience, who do we invite, what is the topic, what will the Governor address. It is very challenging and overwhelming. We are molded for perfection as the governor is a perfectionist. Staying informed about the regional issues and its needs and also communicating effectively with the elected officials is of primary importance. I ask them what issues need to be addressed or if there’s anything I could do for them. I reach out to advocates or they could reach out to me. The advocates are non-profit organizations. Community residents can reach out about housing. We do constituency work.  If they’re not a part of my region I can refer them to a colleague or agency that can help them. There’s always action going on. The Reps know each other on a familial level and we work endless hours together. Our job is stressful but it comes with rewards. There are times where I’ve been upset and stressed out because something doesn’t turn out the way I want.”

I asked if she could share a moment that had made her proud.

Ms. Zayas said that the Sheridan Expressway was a huge transportation project that is still going on now. “The Governor wanted to come to the Bronx to announce it. They gave me 18 hours to build an event for the Expressway. I didn’t know how I was going to get 400 people in a room in less than 18 hours. I made calls and sent emails, reached out to people and the school we were close to. We ended up with 500 people in the auditorium. The Governor was very pleased and congratulated me so I felt accomplished in my job as a Rep,” For Sophia, part of that event comes with cultivating relationships in the community.” It was a great segue to my last question about her connections with the Albanian community and who was the first Albanian she had met in the Bronx. “The first Albanian I met was Esad Rizai. I introduced myself as the new Bronx Regional Representative. In observance of the Albanian independence. I brought the proclamation on behalf of the Governor and presented it to the Albanian-American Society Foundation. We became great friends. Albanians are very welcoming and accepting. I feel that my network of Albanians is wide, I’ve been able to cultivate relationships with the Albanian community. This past year at the Kosovo Independence event I presented the proclamation to honor posthumously Ali Rizai, Esad’s father, and the work he’s done. I brought Lieutenant Governor Kathy Hochul to honor Albania and Kosovo Independence at the Borough Hall at the Bronx Borough President Office. The Lieutenant Governor presented a proclamation on behalf of Governor Cuomo to the whole Albanian community and organizations. I value the good relationships of its members with Governor Cuomo. Whatever their needs might be, I try my best to provide services to keep them united.”

BISEDE ME Z. MARTIN VULAJ, ISH-DREJTOR I KKSHA

by

Vulaj: Europa e ka manifestuar tendencën pro serbe si në të kaluarën ashtu edhe në të tashmen. Tërheqja e amerikanëve nga njëra anë dhe arsyetimi me aktakuzat ndaj UÇK-së në anën tjetër, mund t’i shërbejnë europianëve si mbulesë për t’i mundësuar Serbisë hyrjen drejt Evropës…

Nga Rafaela Prifti/

-Shkrimin tuaj të publikuar para pak kohe me titull “Rreziqet Përpara”, ju e hapni me fjalët: Kosovës po i kanoset një ciklon i vërtetë politik. A mund ta përshkruani këtë ciklon si e shikoni ju? A e kemi përjetuar diçka të tillë më parë në historinë tonë?

-Kushtet e këtij cikloni konsistojnë në tërheqjen e Shteteve të Bashkuara të
acaruara nga mbarëvajtja e procesit dhe rrëshqitjen e Kosovës në duart e një Europe tradicionalisht pro serbe, këto të dyja të kombinuara me ngritjen e aktakuzave ndaj UÇK-së çka iu dhuron europianëve edhe një mbulesë morale.
Europa e ka manifestuar tendencën pro serbe si në të kaluarën ashtu edhe në të tashmen. Tërheqja e amerikanëve nga njëra anë dhe arsyetimi me aktakuzat ndaj UÇK-së në anën tjetër, mund t’i shërbejnë europianëve si mbulesë për t’i mundësuar Serbisë hyrjen drejt Evropës dhe njëherit shansin për t’u arsyetuar përse po i pengojnë shqiptarët të ecin përpara. Në këtë rast ata e lënë Kosovën në një geto politike dhe i përdorin shqiptarët për të amortizuar influencën e Turqisë në Evropë. Unë nuk pretendoj se kjo do të ngjasë por në këto momente, shqiptarët duhet të jenë të vetëdijshëm dhe të përqiqen ta parandalojnë këtë variant që është realisht krejt i mundshëm. Për sa i takon rasteve të ngjashme në histori, mund të
përmend konferencën e Berlinit kur Serbia, Mali i Zi dhe Greqia ngritën
pretendime territoriale ndaj Shqipërisë, dhe pa pjesëmarrje të njëmendtë nga pala shqiptare, gjysma e trojeve u copëtuan. Sot aktakuzat kundër UÇK-së dhe luftërat e brendshme politike midis shqiptarëve e kanë dobësuar procesin negociator nga niveli ku duhej të ishte dhe kanë amplifikuar mundësinë që fati i Kosovës të vendoset nga Fuqitë e Mëdha pa pjesëmarrjen e plotë të shqiptarëve.

-Duke dhënë përshkrimin e ciklonit apo shtrëngatës, a keni synuar të jepni një sinjal alarmi të cilin nuk e kanë ndjerë sa duhet politikanët, apo diaspora? Apo të dyja këto bashkë?

– Po!  Kemi arritur në një pikë kritike, ku duhet të sigurojmë pjesëmarrjen e
vazhdueshme të Shteteve të Bashkuara si edhe hartimin e një strategjie të
njësuar kombëtare. Përndyshe rrezikojmë që çështja e Kosovës të lihet pas dore pafundësisht në rastin më të mirë ose të ketë pasoja të padëshirueshme në rastin më të keq.

-Pak ditë përpara takimit midis Ambasadorit Grenell dhe disa përfaqësuesve të komunitetit në fund të muajit qershor, ju ripublikuat një artikull shkruar nga ju për rolin e diasporës, i botuar për herë të parë në 2013. Aty shtuat një koment se duhet të jesh pjesëtar në proces që të arrish të ndikosh mbi procesin. Kur unë ju pyeta nëse diaspora duhet të jetë pjesëtare në bisedimet që do të mbaheshin në Uashington në fund të qershorit, ju thatë se “deri tani nuk ka luajtur rol konstruktiv.” A jeni i këtij mendimi sot?
 
– Diaspora ka dhënë kontribut gjatë gjithë historisë por tradicionalisht ka mbajtur qëndrim konservativ ose ekstrem. Kështu ndodhi edhe para pak kohe me kritikën e ashpër ndaj procesit negociator dhe administratës. Shumë individë janë pozicionuar madje pa pasur asnjë komunikim me administratën dhe pa pasur njohuri për vetë procesin. Nuk mendoj se kjo ka sjell dobi. Megjithatë, dëshiroj që diaspora të jetë pjesëtare në proces qoftë edhe për ta kuptuar më mirë realitetin e procesit dhe prej andej t’ia transmetoj këtë mbarë diasporës sonë. Për këtë, diaspora do duhej të informohet më mirë dhe ta vendosë pozicionin e vet nisur nga ky informacion dhe jo nga paniku dhe manipulimet.

-A ka pasur reagime për shkrimin tuaj? Çfarë ju kanë thënë politikanët, aktivitstët e bashkësisë?  
– Reagimet kanë qenë pozitive dhe këndvështrimi im i paraqitur aty është
vlerësuar. Kam biseduar me disa politikanë jashtë për ta përforcuar pikën
kryesore. Koncepti ka fituar përkrahje por druaj se interesat partiake do
vazhdojnë të dominojnë mbi ato kombëtare.
-Qeveria e Kosovës krijoi Këshillin e Ekspertëve muajin e kaluar për të cilin
kriktikët thonë se është një shtesë tjetër burokratike. A e shihni se mund të
angazhohet në proces? Për bisedimet Kosovë Serbi, një nga rekomandime tuaja është krijimi i një Ekipi Unik Negociator? Si do të dukej ky ekip?

– Këshilli i Ekspertëve kryen funksione konsultuese dhe u krijua nga zyra e
Kryeministrit për t’i dhënë mundësi të përftojë nga përvoja dhe ekspertiza në fusha të ndryshme. Ky organizëm nuk ka kompetenca vendim-marrje. Unë sugjerova krijimin e një ekipi negociator që përfaqëson partitë e mëdha shqiptare në parlament, dhe ku secili përfaqësues është pjesëmarrës në vendim- marrje. Krijimi i këtij organizmi sjell stabilitet politik pa zgjerim të qeverisë.
Në këtë moment maxhoranca qeveritare (61 nga 120 vota) është e brishtë dhe delikate ndaj presioneve. Pjesëmarrja e partive politike në ekipin negociator efektvisht e zgjeron qeverinë duke shangur makinacionet politike për ta rrëzuar atë, dekretimin e VV si fituese e zgjedhjeve të fundit për të krijuar qeverinë e re, pritjen për tu përmbushur afatin kohor sipas Kushtetutës dhe kalimi i kompetencave tek partia tjetër për të krijuar qeverinë. Shumë humbje kohe kur nuk kemi kohë për të humbur, Përfshirja e opozitës me të drejtë vendim-marrje në ekipin negociator krijon stabilitetin e nevojshëm politik për të çuar përpara dhe njëherit rrit besimin dhe kredibilitetin e procesit në sytë e popullit.

-Ambasadori amerikan Frank Wisner, ish emisari i bisedimeve për statusin e Kosovës, e ka cilësuar situatën e krijuar si krizë politike dhe kushtetuese? Cili është komenti juaj?

– Mendoj se është krizë politike dhe jo konstitucionale. Deklarata shokuese
nga ana e Prokurorit Special praktikisht e ka lënë anash Presidentin dhe më së paku është bërë pengesë për bisedimet. Megjithëse nuk janë paraqitur formalisht aktakuzat, nuk ka shumë gjasa që bashkësia ndërkombëtare të ulet në bisedime me Presidentin derisa çështja të qartësohet dhe ndërsa maxhoranca e qeverisë është shumë e pakët. E gjitha kjo krijon paqëndrueshmëri politike që duhet të tejkalohet për t’i hapur rrugën Kosovës të ecë përpara. Gjithsesi, nuk është krizë kushtetuese.

-Ambasadorët amerikanë Frank Wisner and Nicholas Burns kanë shprehur
kundërshti për sa i takon mbajtjes së bisedimeve në Shtetet e Bashkuara duke argumentuar se kjo e thellon ndarjen midis Europës dhe Amerikës. Si mendoni ju?

– Z. Wisner and z. Burns janë diplomatë me shumë përvojë dhe besoj se e shikojnë këtë çështje nga një këndvështrim tradicional diplomatik. Faktet kane tregua” se midis Evropës dhe Amerikës ekziston ndarje e thellë për procesin e paqes në Kosovë. Shpallja e Prokurorit Special (i cili e pranoi se synonte të ndikonte tek bisedimet) mund të shihet si manifestim i dallimeve mes tyre. E vërteta është se Evropa e ka pasur në dorë këtë çështje qysh nga mbarimi i luftës në 1999.
Pas 8 viteve pa rezultat, ishte Amerika që doli përpara dhe e shpalli Kosovën të pavarur. Përsëri Evropa kryesonte në procesin e “dialogut” që nga viti 2011 pa hapa të dukshme përparimi. Edhe pasi Kosova i përmbushi të gjitha kushtet për liberalizimin e vizave, Evropa nuk e mbajti fjalën as për atë. Në mënyrë konsistente Evropa është treguar e pazonja kur vjen fjala te zgjidhja e çështjes së Kosovës dhe për ta mundësuar atë të ecë përpara drejt të ardhmes evropiane, Prandaj, pa pasur Amerika vendin drejtues ky proces nuk shkon askund.

-Z. Harry Bajraktari ka bërë thirrje për ta shpërndarë Gjykatën Speciale të Kosovës duke e quajtur humje kohe, burimesh dhe për ndërhyrje në procesin politik? Ç’mendim keni ju?
 
– Harry Bajraktari është aktivist, protagonist dhe investues në Kosovë. Ai
është një nga njerëzit më të rëndësishëm të bashkësisë sonë për çështjen e
Kosovës dhe shumë të tjera. Thirrja e tij është shfaqje e acarimit me
mënyrën sesi e ka trajtuar bashkësia ndërkombëtare çështjen e Kosovës dhe reflektim i padrejtësisë së papranueshme me të cilën shihet dhe trajtohet Kosova. Mendo për një moment se kur të paraqiten aktakuzat nga Gjykata Speciale, numri i kosovarëve të akuzuar për krime lufte është shumë më i madh sesa i serbëve. Kjo është e paimagjinueshme dhe e paarsyetueshme!
Shqiptarët duhet të bëhen bashkë dhe të hartojnë një strategji kombëtare për këtë situatë dhe për të dalë prej saj. Evropa gjthmonë i ka favorizuar serbët ndërsa i ka parë shqiptarët me skepticizëm. Ne mund të gjendemi në një situatë ku europianët e kanë gjetur justifikimin për tu dhënë dorën serbëve dhe shqiptarët t’i lënë në një geto politike për t’i pasur si mburojë ndaj influences së Turqisë në Evropë. Prandaj mendoj se shqiptarët duhet t’i mbajnë parasysh të gjitha variantet e mundshme por mos të nguten.
Shqiptarët duhet t’i kuptojnë mirë pasojat që mund të sjellë çdo hap që hedhin përpara se të marrin një vendim dhe mbi të gjitha, të mos e rrezikojnë marrëdhënien me Amerikën. Nëse ka një rrugëzgjidhje, ajo kalon nga Uashingtoni.

-Përfaqësuesit e Prishtinës dhe Beogradit do mbajnë takim të kryesuar nga Presidenti i Francës Emmanuel Macron dhe Kancelarja gjermane Angela Merkel. Ambasadori Grenell ka publikuar këtë deklaratë: Jemi të kënaqur që Evropianët do organizojne takim me 10 korrik per bisedime te metejshme me Kosoven dhe Serbine. Çfare prisni ju nga takimi zoti Vulaj?

– Fakti qe takimi po mbahet ne nivelin e Makronit dhe Markel eshte diçka pozitive por historia e Evropes me Kosoven me ben te ndihem skeptik. Besoj se per te rikthyer besimin tek procesi dhe per te arritur sukses, duhen realizuar kater pika:

1. Miratimi i liberalizimit te vizave. Çeshtja e vizave nuk eshte e lidhur me dialogun por do jepte nje sinjal te qarte se Evropa ka marre drejtim serioz dhe te koordinuar.

2. Nderrimi i synimit te dialogut nga “normalizimi i marredhenieve” ne “njohje dypaleshe”. Kjo do harmonizonte pozitat e Evropes dhe Amerikes ashtu si paraqitet ne dy letrat e Presidentit Trump drejtuar presidenteve te Kosoves dhe Serbise. Me kete sigurohet edhe mundesia qe Kosova te arrije shtetesine e vet dhe te mund te integrohet ne NATO dhe OKB dhe eventualisht ne BE. Me formatin e tanishem kjo nuk eshte e qarte. Ne fakt, ka mundesi qe formati aktual te mundesoje Serbine qe te plotesoje artikullin 35 te kerkesave te BE dhe t’i jape dore Serbise te ece perpara dhe potencialisht te lere Kosoven aty ku eshte sot.

3. Evropa duhet të kerkoje nga 5 vendet anetare te BE-se qe nuk e njohin Kosoven qe t’i japin siguri se ato do ta njohin ose, se, te pakten, do te abstenojne nga procesi, qe te mos te behen pengese siç kane qene deri me sot edhe per çeshtjen e vizave.

4. BE duhet te jape nje program per bisedimet, ku paraqiten çfare pritet nga takimet ne momentin kur fillojne dhe te shmangen sorrollatjet e panumerta qe kane ndodhur me proceset e kaluara europiane.

Mendoj se te kater pikat jane shume te realizueshme dhe do te siguronin jo vetem besim tek procesi por edhe suksesin e tij. Pa u ndermarre keto veprime, kam ndjenjen se do hyjme edhe nje here ne rruge pa drejtim ku nuk ka as rezultate te qarta dhe as afate kohore. 

Zelfina Sela kandidate për deputete në zonën 5, në Maqedoninë e Veriut

by

Bisedoi Keze Kozeta Zylo/

Zonja Sela ju po kandidoni për në Parlamentin e Maqedonisë së Veriut, cilat janë premtimet tuaja para votuesve dhe disa nga vështirësitë tuaja si kandidate?

Shqiptarët si popull autokton në Republikën e Maqedonisë së Veriut dhe të dytët në bazë të numrit të përgjithshëm të popullatës pas maqedonasve, duhet të luajnë një rol të rëndësishëm jo vetëm në Parlamentin e Maqedonisë së Veriut, por edhe në të gjitha proceset politike si popull shtetformues. Z.S.

Fillimisht ju falënderoj për punën e palodhshme që bëni, sidomos në këtë kohë fushate ku publikimet që potencohet opozita shihen me sy tendencioz nga pushteti që ka prioritet “kapjen” e mediave.

Po, unë jam e propozuar kandidate në njësinë zgjedhore numër 5 të Republikës së Maqedonisë së Veriut nga ana e koalicionit “Aleanca për Shqiptarët dhe Alternativa”, ku si dibrane do përpiqem të jem një zë i fuqishëm jo vetëm për Dibrën, por edhe për qytetin e Manastirin, pasi përpos që jam mbesë në Manastir, atje e kam përfunduar shkollimin universitar, por gjithashtu edhe të qyteteve dhe vendbanimeve tjera në këtë zonë si Struga, Ohri, Resnja etj, pasi hallet i kemi të ngjashme.

Premtimi im para votuesve është programi i hartuar në bazë të nevojave të popullit i cili në vete ngërthen këta pika: Shtet për të gjithë; Barazi të plotë për të gjithë qytetarët pavarsisht ngjyrave, etnikumeve dhe konfesioneve; Shtet i së drejtës; Shtet qe kultivon dhe ruan kapitalin njerzor; Zhvillim të barabartë ekonomik dhe teritorial; Shtet zhvillimor të gjelbërt dhe të digjitalizuar; Shtet të integruar në rajon, Evropë dhe botë por edhe shumë projekte të tjera kapitale infrastrukturore që janë nevojë e kohës.

Vështirësitë e zgjedhjeve elektorale janë të mëdhaja dhe në një farë mënyre edhe të çuditshme. Përgjithësisht dallojnë nga sfidat e tjera sepse është një gjendje ku përzihet emocioni, frika, shpresa, dëshira, dhe kur tja shtojmë kësaj se unë për herë të parë ballafaqohem me kësi sfide në politikë kjo e bën emocionin akoma më të fortë.

Shqiptarët kanë  një vend të  rëndësishëm në Parlamentin e Maqedonisë së Veriut dhe tani në fushatën e zgjedhjeve janë tre parti shqiptarësh, ju jeni nominuar nga Partia Aleanca për Shqiptarët, cili është ndryshimi në programin tuaj midis partisë suaj dhe dy partive të  tjera?

Shqiptarët si popull autokton në Republikën e Maqedonisë së Veriut dhe të dytët në bazë të numrit të përgjithshëm të popullatës pas maqedonasve, duhet të luajnë një rol të rëndësishëm jo vetëm në Parlamentin e Maqedonisë së Veriut, por edhe në të gjitha proceset politike si popull shtetformues. Them duhet sepse jo çdoherë ka qenë kështu, fatkeqësisht. Jo çdoherë numrat e determinojnë edhe rolin që ka një subjekt i caktuar. Ajo që ne pretendojmë dhe mendojmë se dallojmë prej të tjerëve është këndvështrimi ynë konceptual i shtetit, dhe që është njëkohësisht edhe shtylla kryesore e programit e titulluar “shtet për të gjithë”. Kujdes, nuk thash “shoqëri për të gjithë” sepse në botë ka shumë shtete që kanë shoqëri multietnike, por që s’janë aspak demokratike, por them “shtet për të gjithë”, që nënkupton një shtet që të gjithë etnikumet e ndjejnë atë si të vetën. Fatkeqësisht shqiptarët shumë pak e ndjejnë të vetin Maqedoninë e Veriut dhe kjo pastaj bazuar në kauzalitet ndërlidhet edhe me aspektin ekonomik ku një popull që nuk ka besim në shtetin e vet ai edhe mund t’ju ik taksave, nuk investon aty, e shumë pasoja tjera.

Me këtë që them nuk dua t’i akuzoj shqiptarët, por sistemi në të kaluarën ashtu ka funksionuar dhe në instanca të caktuara ka indikacione për të njëjtat veprime edhe sot , psh: Në Maqedoninë e Veriut ndarja buxhetore është diskriminuese dhe jo proporcionale kur vijnë në shprehje vendbanimet shqiptare dhe maqedone, pra sistemi është i tillë që për maqedonët vepron si nënë dhe për shqiptarët si njerkë. Pra, për të mos e zgjatur, ajo që ne si koalicion “Aleanca për shqiptarët dhe Alternativa” dallojmë nga të tjerët është se ne dëshirojmë ta ndryshojmë kulturën politike të vendit duke vetëdijesuar shqiptarët, por edhe të tjerët për shqiptarët, dhe pastaj duke qenë zëri i tyre në Parlament dhe qeveri ta kërkojmë hisen tonë si shqiptarë aq sa na takon dhe jo aq sa do na japin.

Gruaja shqiptare vazhdon të perballet me mentalitetin meskin të burrit me të fortëa e keni ndjerëju personalisht nëshpinë këtë përbuzje?  Ju jeni e besimit mysliman, veshja dhe mbulimi i kokës me shami ju ka bërë të bëheni pre e sulmeve nga njerëz të ndryshëm që paragjykojnënjerëzit nga veshja dhe jo nga veprat? 

Mund të them lirshëm se unë në rrugëtimin tim, mbështetjen kryesore e gjeta te bashkëshorti që pavarësisht punës së tij, ishte një ndihmesë e madhe për mua në rritjen dhe edukimin e fëmijëve. Prandaj personalisht nuk kam përjetuar stereotipe të tilla të dhunës ndaj femrës, përkundrazi ai ka qenë motivi im kryesor në çdo cep të jetës. Gjithësesi, sikur të kishte në familjen time diskriminime të tilla, unë sot s’do guxoja të dal edhe kandidate për deputete.

Sa i takon këtij fenomeni, është e vertetë se gruaja shqiptare akoma sot e kësaj dite, në disa vende përballet me mentalitet të tillë denigrues ndaj femrës, por pasi jetoj në Dibër, me krenari të madhe mund të them se populli dibran është popull i kulturuar dhe i arsimuar dhe e ka flakur moti një antivlerë të tillë kundrejt femrës. Në fakt, pjesa e dytë e kësaj pyetjeve, ndërlidhet pak edhe me shqetësimin që e theksova në fillim të intervistës. Duke qenë se jam praktikuese e besimit Islam, në një moment të caktuar të jetës, me dëshirë dhe pa imponim vendosa mbulesën islame ose siç njihet ndryshe – hixhab. Për mua hixhabi është vetëm mbulim i kokës, por jo edhe i trurit, por duke patur një pamje më ndryshe, gjegjësisht një shami mbi kokë, s’mund të them se nuk kam qenë e paragjykuar nga dikushi, megjithatë si karakter jam tolerante dhe falëse, prandaj gjithmonë mundohem t’i arsyetojë dhe gjithmonë e them se ndoshta e kanë nga mosdija.

Mendoj se për të paragjykuar tjetrin duhet ta njohësh mirë atë si person dhe bindjet e tij. Kurse në raport me kandidaturën time politike, ndoshta në instanca të caktuara edhe mund të më penalizojë pak nga ata që s’më njohin, por uroj që të kem rast dhe mundësi që të takojë sa më shumë njerëz, dhe duke më njohur mua dhe programin tim të përfitojë zemrat e tyre dhe votat e tyre.

Nëse ju do të zgjidheni në Parlamentin e Maqedonisë së Veriut cilat do të jenë prioritetet tuaja për të mbrojtur votën e shqiptarëve dhe si do të bashkëpunoni me deputetët maqedonas për qeverisjen e vendit?

Fillimisht shqiptarët do duhet të dijnë të bashkëpunojnë mes veti para se të bashkëpunojmë me partnerët maqedon. Nëse shihni bllokun maqedon, ato kanë dy parti të fuqishme, ideologjikisht të ndryshme dhe parti të vogla që u bashkangjiten dy të parave. Këto dy parti konkurrojnë me njëra tjetrën dhe pësojnë rotacione në qeveri dhe e gjitha kjo është në dobi të reformimit brenda partiak dhe në fund në dobi të elektoratit të vet. Mendoj se kjo do duheshte të ndodhën edhe me bllokun shqiptar. Në shumë raste kemi dëgjuar se krijimi apo përçarja e një subjekti të caktuar shqiptar është iniciuar nga eksponentë politik maqedon. Kjo nënkupton se politikanët maqedonas çdoherë janë një hap para nesh në strategjitë politike. Për t’u përgjigjur në mënyrë eksplicite, ne jemi për bashkëpunime konceptuale dhe ideologjike brenda bllokut shqiptar, por kur vjen çështja për koalicionime me bllokun maqedonas, të mos bëhet koalicion parazgjedhor, por vetëm pas zgjedhor, me atë parti që përmbush kriteret dhe programin tonë fitues në kampin shqiptar. Pasi për ne pushteti është mjet për realizmin e qëllimit tonë final – avancimin e shqiptarit në të gjitha sferat.

Jemi në Luftë boterore me një armik të padukshem, si po e përballon populli i Dibrës këtë luftë dhe a keni pasur raste vdekjeje ndër njerëz?

Dibra ishte ndër qytetet e para që u përball me armikun e pa dukshem COVID19. Ishte mjaft stresuese situata. Qyteti ishte 5 javë në karantinë dhe njerëzit ishin të frikësuar. Gjithcka pushoi së funksionuari, në qytet hynin vetëm furnizuesit e ushqimeve dhe auto ambulancat, kishte edhe raste vdekjesh. Me e dhimbshme ishte se kufomat percilleshin pa ritualet mortore. Megjithatë popullata dibrane është per t’u mare shembull, ata respektuan te gjitha normat mbrojtese qe i ishin vënë. I lutem Zotit qe te na ndihmojë që sa më shpejtë dhe pa viktima te tjera ta kalojmë këtë kohë pandemie. Prandaj shfrytëzoj rastin t’i apelojë popullit tim që pavarësisht se jemi kohë fushate të kenë kujdes për shëndetin e tyre dhe të ruajnë masat në raport me këtë virus të rrezikshëm.

Cili ë shtë  shkollimi juaj dhe a keni pasur diskriminim në  ushtrimin e profesionit tuaj si shqiptare?

Siç theksova në fillim, unë kam mbaruar shkollimin në fakultetin Bioteknologjik në qytetin e Manastirit, ku dhe jam e emëruar si “Inxhiniere bioteknologe e ushqimit”. Nuk kam mundur ta ushtroj si profesion, jo se jam diskriminuar, sepse jam  shqiptare, por kam ngelur e papunë nga diskriminimi partiak.      

Një diçka që më pengon jashtëzakonisht shumë dhe dua ta ndaj me ju është kritika e oponentëve politik se unë gjoja jam vetëm një amvise e papunë. E vërteta është se duke qenë një karakter që nuk dorëzohet asnjëherë, pamundësia ime për t’u punësuar në profesionin tim si inxhiniere e teknologjisë ushqimore për shkak të vetëm se familja ime çdoherë ka qenë me qëndrime kundër pushtetit të BDI-së, nuk më ka mposhtur asnjëherë, falë edhe ndihmës së bashkëshortit që ka bërë sakrifica të mëdha për kujdesin e fëmijëve tanë, unë arrita të hapi një rrobaqepësi dhe të trashëgojë zanatin e nënës sime dhe me ato fitime të shkolloj fëmijët. Pra ajo që konsiderohet si kritika më e fuqishme ndaj meje është në fakt edhe arma ime më e fortë, gjegjësisht nëse pushteti nuk më vlersoi asnjëherë dhe m’i mbylli të gjitha dyertë e avancimit profesional, kjo nuk më mposhti asnjëherë që të kem aspirata dhe dëshira për të mbijetuar vetë. Rasti im është si historia e shumë të rinjve dhe të rejave që arritën të mbijetojnë në forma të ndryshme, por fatkeqësisht jo të gjithë e kishin fatin që të mbijetojnë këtu prandaj u detyruan të migrojnë për një jetë më të mirë në vendet perëndimore.

Ju flisni një gjuhë të pastër shqipe si e keni ruajtur atë në familje dhe në fëmijët tuaj?

Dibra si qytet në Republikën e Maqedonisë së Veriut është e perbërë nga popullatë kryesisht shqiptare kështu që këtu gjuha shqipe është gjuhë primare.

Autorja e intervistës është drejtore e medias TV “Alba Life”, shkrimtare, mësuese dhe bashkëthemeluese e Shkollave Shqipe “Alba Life” në New York Ambasador i Kombit.

8 Korrik, 2020

Staten Island, New York

“Ideologjia Chavez- Maduro është një nga përshtatjet e komunizmit”

by

–INTERVISTË E RENATO CRISTINIT PËR NURENBERGUN E KOMUNIZMIT(2)/

Nga Roberto Mansilla Blanco më 5 maj 2020/

            Renato Cristin është një filozof e profesor i filozofisë ndërpretuese pranë Universitetit të Triestes, n’Itali, dhe nismëtar i fushatës botërore Appeal for Nuremberg Trials for Communism, i prirur për të gjykuar krimet historike të komunizmit. Në këtë intervistë të posaçme për Qué Vaina!i përgjigjet pyetjeve tona mbi këtë nismë, mbi rolin e komunizmit në ngjarjet e sotme e në një vështrim shumë kritik padit regjimin e zaptuar nga Nicolàs Maduro dhe Chavizmin në Venezuelë.

(Pjesa e II)

A mendoni se vlerësimi historik i kësaj ideologjie ka qënë ai i duhuri?

Gjykimi historik i kuptuar si gjykim i historianëve mbi komunizmin paraqet vlerësime të ndryshme, simbas pikëpamjeve teorike e politike nëpërmjet të cilave historianët e kanë shqyrtuar komunizmin në bazë të formës së tij qoftë ajo komuniste ideologjike apo shtetërore. Ka një larmi opinionesh, por sot, me pëjashtim të njerëzve të përmalluar apo ideologjikisht të shtrembëruar, askush nuk mund të mohojë të vërtetën e krimeve të kryera nga regjimet e ndryshme gjatë viteve. Shumë përpiqen të dallojnë qëllimet nga përfundimet, duke pohuar se komunizmi ishte një ide e mirë, një hipotezë çlirimi njerëzor dhe mungesa e zbatimit të saj i kushtohet papërsosmërisë së njerëzve që e kanë birësuar, e pra edhe pasojat katastrofike, edhe plojët, nuk duhet t’i vishen idesë por njerëzve. Ështëe qartëqë justifikimi është po aq i dëmshëm sa mohueshmëria.

Si e sheh sot të majtën në rrafsh botëror? A mendon se ka qënë një vetëprovim i asaj që krimet e komunizmit kanë përbërë për historinë?

Bota e mbetur sot është në një gjëndje paradoksale. Nga një anë është trashëgimtare e mbytjes historike të projektit social-komunist, pra është dukshëm inferiore kundrejt vlerës së projektit që, për t’a thjeshtuar, po e quaj liberal-kapitalist, dhe vizionit të botës që është shpallur në qytetërimin perëndimor e që sot shtrihet në gjithë Vendet që përparojnë nën frymëzimin e tij.Nga ana tjetër, mbi të gjithë në Vende të tilla, ideologjia komuniste e – shndërruar në trajta të ndryshme dhe në mënyrë oportuniste e ndryshuar simbas rasteve – po lulëzon përsëri si ai që Bukovski e quante ”një tumor në trupin e racës njerëzore”; po i përshtatet rrethanave të reja gjeopolitike, dhe po riorganizohet për t’u lënë si trashëgim i diçkaje të re e të mirë, një projekt shoqëror që, në të kundërt, nuk ka prodhuar asgjë përveçse mjerim e shkatërrim. E zhytur në këtë paradox, e majta ka shpikur një shkurtore për t’i ikur qorrsokakut në të cilin historia i ka ngritur kurthin, në sajë të disa ndodhive historike të rastit  e në sajë të disa aleatëve të vjetër e të rinj. Këto dukuri të rastit janë, për shembull, ndryshimet klimaterike, të paraqitura si një aspekt i një krize mjedisore planetare; trysnia mërgimtare nga Afrika e nga Azia që kërcënon Evropën e që e majta e sheh si një mundësi hakmarrjeje mbi kapitalizmin e si një rast për të sendërtuar botën e tretë që ka qënë gjithmonë pjesë e pasurisë së saj ideologjike; kriza të përsëritura ekonomike të ndërpretuara si shënja që paralajmërojnë shëmbjen e sistemit kapitalist, pra tërë sistemin ekonomiko-shoqëror perëndimor. Të gjitha këto dukuri janë shfrytëzuar nga bota sot për të fituar hapësirë politike dhe miratim të opinionit publik. Bashkë me këto e majta ka aleatë të fuqishëm: miq historikë si një pjesë të madhe të medias, shumica e përlyer me ideologji socialiste-komuniste e kundërperëndimore (edhe se e pacipë në të marrurit para nga manjatët e kapitalizmit të urryer), e rrjeshtuar në pozitat e tercomondizmit  e të progresizmit radikal; aleatë institucionalë, për shembull Kombet e Bashkuara e të gjitha agjensitë e saj, nga FAO tek UNESCO, nga Zyra e Kombeve të Bashkuara të Komisarit të lartë për refugjatët deri tek Organizata Botërore e Shëndetësisë; dhe një aleat të ri e të papritur, Kishën katolike të drejtuar nga Papati i sotëm, për të qënë më të saktë, ajo pjesë e Kishës që ndjek teologjinë politike të Bergolios, të frymëzuar nga teologjia e çlirimit, ai “katoliçizëm komunizëm” që kishte shumë ndjekës në botë e që sot është bërë pozitë e shumicës së klerit, ndruaj edhe mes besimtarëve. Për shkak të autoritetit të rolit të tij dhe papërfillshmërisë së drejtuesve të së majtës së sotme, Papa aktual mund të quhet si udhëheqësi më hirplotë për të cilin e majta ka nevojë sot për të vazhduar t’ushqejë përfytyresën e përbashkët të pasuesve të saj.

Çuditërisht, në të majtën kishte më shumë vetëqortim në periudhën e mëparëshme ose në vitet menjëherë mbas rënies së murit të Berlinit, ndërsa sot e kanë kaluar atë fazë dhe kanë braktisur çdo qëndrim vetëqortues, duke u bërë gjithënjë e më shumë krenarë dhe luftarakë. Një vetëqortim i njimendtë, që nëse është i ndërlidhur nxjerr pasoja nga shqyrtimi i tij, do të shtrëngonte çdo njeri t’arsyeshëm të braktiste ata qëndrime. Pra nuk mbetet tjetër për ta veçse të kërkojnë rrugë teorike e praktike, sofizma që, siç kam vërejtur, i lejojnë idealit komunist të ruajë atë aureolë mistiçizmi që është bërë i domosdoshëm për këdo që është në gjëndje të besojë.

A mendon se jemi në prag të zgjedhjeve më radikale e populiste nga e maajta?

Në botën perëndimore, e majta duhet të shkojë përpara simbas dy tonesh ose shpejtësish: njëri me një profil t’ulët ideologjik, që mund të sigurojë përceptimin e saj si të përshtatëshme për të qeverisur e për të mos trembur zgjedhësit e sistemit liberal-demokrat, që nuk do të lejonin ndryshime rrënjësore; e një tjetër, me një karakter ideologjik më agresiv, që të mund të fryjë rastësitë (veçanërisht krizën ekonomike dhe ndryshimet klimatike) për të nxehur mëndjet e të rinjve, për të shtyrë në drejtim të mërgimit afro-aziatik n’Evropë, për të ndihmuar kryengritjet subversive në Amerikën Latine, siç kemi parë disa muaj më parë, ose për të inkurajuar lëvizje kryengritëse n’Evropë që të mund të shkaktojnë çrregullime shoqërore e të nxisin trazirat.

Si e karakterizon ideologjikisht Çavizmin? A e quan një trashëgimtar të tezave komuniste?

Simbas mendimit tim, Çavesi qe përfaqësuesi kryesor i një populizmi latinoamerikan që, duke bashkuar marksizëm-leninizmin me kombëtarizmin, gjeti një pranim të madh në të gjithë kontinentin (Aleanca bolivariane qe një rezultat rrënues por objektivisht i dukshëm)jo sepse kishte një thellësi të madhe teorike por sepse mori pushtetin në një nga Vëndet kryesore prodhuese të naftës. Në sajë të rezervave të naftës të Venezuelës e jo të zgjuarsisë politike të Çavesit, lëvizja u quajt Çavizëm mundi të formohet, të fuqizohet e të vazhdojë të mbajë edhe sot pushtetin në Venezuelë. Fija e naftës lidh efektivisht Vëndet që duket se kanë disa ngjajshmëri mes tyre: Rusia, Irani e, natyrisht, Venezuela me Kubën, kjo më shumë si një relike ideologjike se sa si aktore e barabartë, po të mbahet parasysh pafuqishmëria e saj ekonomike. Kujtoj qartë se si në 2007 Çavesi  dhe presidenti i atëhershëm i Iranit firmosën një aleancë të hekurt ndërmjet dy Vendeve; kujtoj mirë shkëmbimet e vizitave ndërmjet tyre, arritjen ngadhnjyese t’Iranit në Karakas, pastaj qëndrimin në Kubë për t’i bërë nderimin “ajatollah” Fidel Kastros, e për të dhënë sigurinë e një lidhjeje që shihte të ngrihej një aleancë botërore ndërmjet islamikut Nazizëm e komunizmit, me objektivin e përbashkët për të shkatërruar fuqinë amerikane dhe Perëndimin në përgjithësi (përfshirë Izraelin, natyrisht). Me këtë aleancë, së cilës i u bashkua më vonë Rusia u përvijuan projekte të çuditëshme, si socializmi i shekullit 21: një çmënduri e mirëfilltë, skenarë strategjikë të padëgjuar, por mbi të gjitha energji të reja ideologjike, e ajo më shqetësuesja, ushtarake. Lufta kundër Perëndimit në 2007 kishte gjetur tashmë një bosht me një depërtim të fuqishëm gjeopolitik. Po të vazhdojmë me Amerikën e Jugut: të gjithë njohin trekëndëshin e kufirit ndërmjet Argjentinës, Paraguajit dhe Brazilit që është kthyer në një zonë, në fakt jashtëterritoriale, një qoshe e mbyllur pa ligjëshmëri nga mafia e trafikut të drogës dhe e përdorur si një pozicion i përparuar për xhihadin në Perëndim, si një hapësirë strehuese për fuqizimin ekonomik e ushtarak të grupeve terroriste, për të cilët të gjithë janë në dijeni por të cilëve askush nuk don t’u kundërvihet, që Çavesi i kishte vënë në lëvizje e mbas marrëveshjes me Iranin i kishte financuar. Për të paguar militantët e Hezbollahut e të Hamasit në Lindjen e Mesme e të qelizave të ndryshme në pjesë të ndryshme të botës, Irani nuk kishte nevojë për para çaviste, por Çavesi që me retorikën e tij neveritëse do të kishte bërë të rrotullohej në varr Simon Bolivarin, në fakt tregoi se nuk donte të nguronte aspak për të mbështetur atëherë revolucionin botëror komunisto-islamik të dëshiruar. Ideologjia Çaves-Maduro që ende është e formuar nga pak ide por ka shumë përkrahje ndërkombëtare, është njëra nga përshtatjet e komunizmit, në këtë rast në realitetin shoqëror e kulturor të Venezuelës, një formë e urryer pandërgjegjshmërie ideologjike që përfundon në diktaturë.  

Si e sheh gjëndjen në Venezuelë?

Nicolas Maduro është një president i dhunshëmqë jo vetëm ka pushtuar zyrën, por që me ngritjen e një sistemi të përdhosur të nomenklaturës, me përdorimin ndrydhës të demagogjisë e me mbështetjen, deri tani ndoshta të përgjithëshme, të komandës ushtarake, i ka sjellë mjerim popullit të tij (gjithë popullit: edhe ata që zbresin në shesh për t’a mbështetur vuajnë në fakt nga mungesat të shkaktuara nga ekonomia politike çaviste). Një despot që është ngjitur në majën e pushtetit pa respekt për demokracinë e pa mëshirën më të vogël edhe për bashkatdhetarët që po vdesin dalngadalë nga uria e – jo më pak keq – pësojnë fatkeqësinë e shpërthimit vetiak të lirisë së tyre. Vetëm ideologët marksistë, politikanët pa ndjenja, ose figurat kishtare “bergoliane” mund të vazhdojnë t’a mbështesin atë diktaturë ose të shpallen të paanshëm ndërmjet Maduros dhe opozitës.

Përtej këtyre tipave, duhej t’ishte një mbështetje pa kushte shtysës së demokracisë e të lirisë të shpalosur nga opozita. Parlamenti evropian, në pranverën e vitit 2019, ka njohur ligjëshmërinë e presidentit të Asamblesë kombëtare venezuelane, Huan Guaidó, siç e kanë njohur më shumë se gjashtëdhjetë Vende, me në krye Shtetet e Bashkuara në vijë të parë (fatkeqësisht Italia nuk bën pjesë n’atë grup për shkak të qëndrimit pro – Maduro të Lëvizjes pesë yje; dhe as Vatikani, që ngulmon në tezën tërheqëse e kripto- socialiste të barazpeshës ndërmjet dy palëve, që megjithatë nuk mund  të krahasohen). Por trysnia politike   në lartësi të këtilla nuk është e mjaftueshme për të rrëzuar administratën e Maduros. Boshti i Rusisë, Iranit e sot edhe të Kinës, po mbështet një regjim të kalbur, por ende në gjëndje t’i marrë frymën opozitës. Prandaj çështjes i duhet mëshuar, me ndihmë edhe nga jashtë, për të dhënë ndihmesën që të përmbyset ky regjim gjithënjë e më mizor.

Një akt-akuzë ndërkombëtare e fajit mund të jetë një rrugë e mesme ndërmjet trysnisë politike (pothuaj gjithmonë shumë e ngadaltë dhe me efekt të pakët) dhe ndërhyrjes ushtarake (të padëshirueshme sepse do të kishte viktima ndërmjet qytetarëve, tashmë të telekosur nga varfëria maduriste): në këtë drejtim duhet të ketë një mbështetje të dukëshme ndërkombëtare urdhërit të arrestimit të Maduros, të nxjerrë nga Shtetet e Bashkuara e t’urdhëruar nga presidenti Donald Trump, por për të arritur këtë synim duhet të jetë një vullnet i qartë dhe qeveri që dëshërojnë të shpallin parimet e lirisë pa rezerva ideologjike.

Është e urueshme që një vullnet i këtillë të mund të gjejë mënyrën për të sendërtuar synimet e tij. Të gjithë ata që e bashkëndajnë  do të duhej të vepronin në fushat e tyre përkatëse në mënyrë që qeveritë perëndimore të marrin një vendim që po bëhet gjithënjë e më urgjent çdo ditë. Nuk mund të jemi tepër optimistë, sepse njohim sot drejtimin ideologjik dhe burracakërinë e shumë partive në pushtet në Perëndim (përfshirë Bashkimin Evropian), por kemi besim në energjinë e ideve dhe në fuqinë e lirisë, që mund të vënë në lëvizje opinionet publike për të ushtruar trysni mbi faktin që qeveritë nuk mund t’i shmangen nëse duan të jenë vërtetë liberal-demokratike e jo vetëm të quhen të tilla.

Botuar në siton : International Freedom Education Foundation (IFEF)

                          E përktheu Eugjen Merlika