Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

SI MUND TA PËRBALLONI JETËN NË KUSHTET E MBYLLJES NË SHTËPI

by

Bisedë me znj. Elona Lopari, trainere jete dhe karriere (Life and Career Coach) , Brooklyn, New York/

Në këtë kohë të Pandemic Coronavirus për të limituar stresin secili duhet t’i thotë vetes që unë jam i sigurtë dhe të gjithë njerëzit e dashur të mi janë mirë dhe kjo situatë do të kalojë sa më shpejt që të jetë e mundur sugjeron znj.Elona Lopari

Nga Keze Kozeta ZYLO/

Znj.Elona Lopari ka punuar me plot sukses për 13 vite në kompani të mëdha amerikane dhe i ka ngjitur shkallët e karrierës shumë shpejt në pozicione të ndryshme duke filluar si menaxhere dhe më pas si lidere në Human Resource. 

Znj.Lopari, ka pasur kenaqësinë dhe privilegjin që të punojë me qindra punëtorë në Amerikë duke zbuluar edhe pasionin e saj për lidership edhe psikologji ose fushës së re që quhet ndryshe “Coaching”.  Ajo është licensuar si Life Coach (Trainere Jete).“Coaching” është një fushë e re që kryesisht merret me zhvillimin personal të individit që me ndihmën e një traineri (Coach) mund të zbulojë dhe eksploroj pengesat dhe besimet limituese mendore qe e pengojnë të perparojë në një ose më shumë fusha të jetës.  Znj.Lopari ka mbi dy vite që ka hapur kompaninë e saj që quhet “Elona Lopari Coaching” duke i ardhur në ndihmë kryesisht grave nga kultura të ndryshme të botës për ngritjen ose arritjen e tyre në karrierë, biznes ose në zhvillimin e jetës së tyre personale.  Znj. Lopari veçanërisht e ka për nder dhe ndjen përgjegjësi për të kontribuar në komunitetin e grave shqiptare që duan të zbulojne pasionet, aftësitë e tyre personale dhe profesionale dhe si t’i aplikojnë këto në punë ose në biznes në mënyrë që ato të përmiresojnë jo vetëm jetën e tyre, por edhe të familjes, shoqërisë dhe më gjerë.

Znj Lopari si ka qenë fëmijëria juaj dhe si e kujtoni atë?

Fëmijëria ime ka qenë përgjegjsisht e lumtur duke mbajtur mend më së shumti lojërat krijuese në lagje me shoqërinë në Tiranë.  Kam shumë kujtime të bukura deri në moshën 15 vjeçare kur ishte momenti i shkëputjes për të ardhur në Amerikë.

Kur keni ardhur në Amerikë dhe cilat janë mbresat e para kur shkelët në këtë vend të bekuar? 

Siç e preka edhe më parë kam ardhur në Amerikë në moshën 15 vjeçare mbasi kisha mbaruar vitin e parë të shkollës së mesme në Tiranë. Kujtimet e para në Amerikë i kujtoj me shumë ëndrra të bukura për Amerikën duke kujtuar ato që na kishte folur babi im që kishte më shumë se një vit që kishte ardhur përpara meje, motrës vëllait edhe mamit. 

Ai shpeshherë na thoshte për mundësitë e shumta në këtë vend edhe si duke mbaruar shkollat dhe duke u edukuar ne do mundeshim të kishim mundësi më të mira se në vendin tonë.

Cili është shkollimi juaj dhe për çfarë keni mbaruar konkretisht?

Unë kam mbaruar Brooklyn College për Menaxhim Biznesi dhe Financë me diplomë Bachelor dhe gjithashtu së fundmi jam licensuar për Life Coaching, një fushë e Psikologjisë.

Ju keni hapur biznesin tuaj “Elona Lopari Coaching” dhe si gazetare mendova të të kontaktoj në këtë kohë kolere pasi mendoj se funksionimi i kompanisë suaj është më i domosdoshëm se kurrë?

Po kam dy vite që kam hapur kompaninë time që përfshim shumë nga shërbimet e Coaching në Karrierë, Biznes, Jetë, Prindërim dhe Coaching.  Në këto kohë të vështira si ekonomikisht po edhe psikologjikisht ku jemi përfshirë të gjithë, shërbimi ynë për Life Coaching ose trainim jete përqëndrohet në ardhjen në ndihmën e individit për të menaxhuar mendjen dhe mendimet negative në funksion të jetës praktike. Çfarë ne mendojmë, ne më pas ndjejmë dhe më vonë kryejmë veprime përkatëse për të marrë rezultate në jetën reale.  

Këhtuqë është shumë e rëndësishme që të kuptojmë a po mendojmë pozitivisht ose negativisht, ngase kjo ndikon ne ndjenjat tona negative ose pozitive dhe më pas sjellin rezultatet në jetën tonë.

Si funksionon kompania dhe si i ndihmoni klientët tuaj kur dihet se shumë prej tyre janë në ankth, në pagjumësi, të pasigurtë nga frika e Pandemic Coronavirus?

Unë afroj workshops dhe seanca private për klientët e mi në zyrën time këtu në Brooklyn. 

Një nga metodat më praktikante që unë i ndihmoj klientët e mi është praktika e meditimit dhe reflektimit me fokus në gjërat që vlerësojmë më shumë në jetë, pastaj në shkrimin e mendimeve në letër në mënyrë që ato të kuptojnë se si mendimet e tyre negative ose penguese kontribojnë në rezultatet që shfaqen në jetën e tyre.  Unë i ndihmoj klientët të kuptojne se përkundër situatave që jeta të shërben të mira ose të keqia ne gjithmonë e kemi në dorë se si ta shohim situaten mirë apo keq dhe ku të fokusohemi.  Duhet gjithashtu të afirmojmë me veten thënie pozitive që ato i besojnë me zë të lartë në mënyrë që këto thënie të kalojnë në subkoshiencën e tyre dhe të fillojnë të bëhen besime të reja. 

A mendoni se ekzagjerohet nga mediat, politikanët lajmi i përhapjes së Coronavirusit të këtij virusi të padukshëm dhe padyshim ndër njerëz me probleme, por dhe të shëndetshëm shkakton panik? 

Unë mendoj që mediat po bëjnë një punë të mirë informative duke u munduar që të reagojnë në kohë dhe të jepen të gjitha informacionet e nevojshme duke mbajtur balancin midis situatës siç është në të vërtetë me fakte dhe gjithashtu duke munduar të mbajë qetësinë e gjithëecilit. 

Me të gjithë informacionin nga media televizive dhe sociale, unë sugjeroj që njerëzit të kenë kujdes nga mbingarkimi i informacionit. Të mundohen të gjejnë një të mesme midis informacionit që të jenë në dijeni dhe nga ana tjetër marrja me aktivitieteve të tjera që u japin kënaqësi si shikimi i një filmi të bukur, leximi, gatimi ose shpenzimi i kohës cilësore me njerëzit e dashur në biseda ose lojërave krijuese.

Cilat janë disa nga këshillat e tua si specialiste për njerëzit që po përjetojnë simptoma të depresionit, të tmerrit të epidemisë?

Të mundohen sa të munden te shpenzojmë pak kohë vetëm për lajmet, por të futen në biseda me njerëzit rreth e rrotull në familje, të përpiqen të rrethojne veten me familjarë që japin kurajo, të limitojnë mbi informacionin mbi virusin, dhe në fund të praktikojnë ushtrime fizike në kushte shëpie si yoga dhe të dëgjojnë muzikë. T’i thonë vetes që unë jam i sigurtë dhe të gjithë njerëzit e dashur të mi janë mirë dhe kjo situatë do të kalojë sa më shpejt që të jetë e mundur.

Si e afroni shëbimin tuaj dhe cili është orari përkatës?

Unë afroj seanca private dhe në grup në zyrën time në Brooklyn ose virtualisht me video call dhe të gjithë të interesuarit mund të më ndjekin në Web: elonaloparicoaching.com ose e-mail elonalopari@gmail.com.  

Klientët mund të ndjekin orarin përkatës ose duke lënë takime për seancat private me mua ose te regjistrohen për një nga workshops me tema të ndryshme.

Cila janë planet tuaja për të ardhmen?

Në të ardhmen, dua të vazhdoj në misionin tim të fuqizimint të grave të gjitha kulturave në pergjithësi dhe grave shqiptare në veçanti përmes edukimit të fushës së coaching dhe të mesoj si kjo fushë mund të ndryshojë jetën dhe e ndihomon individin të kuptojë potencialet pa limite të vetvetes. Përvec seancave private, dua të organizoj evente dhe seminare për zhvillimin personal për të ndihmuar gratë në këtë formë.

Faleminderit Znj.Lopari për bisedën dhe ju urojmë shumë suksese në fushen tuaj.

Bisedoi Kozeta Zylo, gazetare, New York.

19 Mars, 2020

Staten Island, New York

Z. GJON KADELI NË NJË INTERVISTË EKSKLUZIVE PËR TË PATHËNAT E JETËS SË TIJ

by

Intervistoi : Leonora Laçi/

 Z.Gjon Kadeli i përket mërgatës së hershme shqiptar në SHBA-së dhe nuk është një figurë e panjohur për komunitetin. Puna e tij si spiker dhe përkthyes në Seksionin e Gjuhës Shqipe pranë “Zërit të Amerikës” e ka bërë të njohur, pa lënë me një anë dhe aktivitetin e tij në komunitetin shqiptar. Së fundmi, solli për lexuesin shqiptaro-amerikan librin e tij të parë me kujtime “Kujtimet e nji t’merguemi” botuar nga Shtëpia Botuese Volaj në Shkodër në vitin 2018, ku na paraqiti peripecitë e jetës së tij dhe të familjes së tij.

Kështu që realizuam një intervistë të shkurtër për ta njohur më mirë kontributin e tij në Shtetet e Bashkuara dhe për të na folur për të pathënat rreth jetës së tij.

Pyetje: Përshëndetje z.Kadeli, dua tju falenderoj që pranuat të bënit këtë intervistë. Do e nisim këtë intervistë së pari me librin tuaj, që është pritur mjaft mirë në Shqipëri dhe në komunitetin shqiptar në SHBA. Si lindi ideja për të shkruar kujtimet, çfarë do të thotë për ju t’i ktheheshit të kaluarës? 

Përgjigje: Mendimin për të shkrue diçka rreth vuejtjeve të familjes time dhe të tjerëve e kam shqyrtue disa here, e as vetë nuk e dij se pse nuk e shkrova ma parë.

Pyetje: A ka qenë e vështirë të hidhnit në letër pjesë të së shkuarës? A ka gjëra të tjera që do të donit të ndanit me lexuesit?!

Përgjigje: Nuk ka qënë e lehtë me e mbarshtrue landën, e ndoshta po tregoi dobësi, sepse gjatë procesit, shpesh herë m’u përloten sytë; përveç kësaj, për arsye të rrethanave të ndryshme nuk jam marrë me shkrime, e për këtë arsye e cilësojë librin “Libërth”.

Pyetje: Ju keni qenë një emigrant i arratisur nga Shqipëria në vitet 50’, sa në Kosovë, e më pas në Itali e Belgjikë, si ka qenë gjendja e mërgatës shqiptare në ato vite?

Përgjigje: Përsa i perket gjendjes se emigrantëve politikë që ishin në Jugosllavi na jepshin nji ndihmë sa me mbijetue dhe nuk pagushin per vendbanim. Emigrantët janë transferue disa herë në vende të ndryshme. Ne rastin tim, unë jam transferue tri herë nga nji vend në nji tjetër. Ka pase raste, sidomos në fillim që kanë burgosun si individe ose grupe njerëzish kur kanë kalue kufinin e kanë hy në Jugosllavi. Shtoj këtu se disa grupe që hynë në Jugosllavi në fillim, u zhduken nga faqja e dheut e nuk u dihet as vendvarrimi. Grupet që unë dij kanë qënë ai i Bajraktarit të Merturit Mark Tungjit dhe Gjon Destanishes nga Dukagjini. Grupi i Bilal Kolës nga Macukulli i Matit, Grupi i Cen Elezit e i Dan Kaloshit nga Dibra, grupi i Marka Bib Vokrrit e i Ndrec Lufit nga Mirdita.

Pyetje: Çfarë do të thoshte për ju të kapnit ëndrrën amerikane?! Sa mikëpritëse ishte ajo për ju?!

Përgjigje: Përsa i përket andrrës për të shkue në Amerikë, përsa u perkiste emigrantëve, ata pritshin me padurim që të çlirohej Shqipnija nga rregjimi tejet diktatorial komunist e të ktheheshin pranë familjeve  në vendlindjen e dashtun , të cilën u detyruen t’a braktishin, Tuej qënë se shpresa për t’u kthye në vendlindje ishte shumë e vogël për t’u kthye në vendlindje emigrantët të cilët ishin nëpër kampe të ikunish në Itali, Greqi e në ndonji vend tjetër, filluen të emigroshin në vende të ndryshme shume larg vendlindjes, si në Amerikë, Kanada, e Australi.

Asht e vërtete se shumë njerëz andrrojnë të emigrojnë në Amerikë sepse ekziston liria e plotë në çdo pikëpamje, përveç kësaj ata që emigrojnë në Amerikë, po të kenë aftësinë mund të emnohen në pozita të nalta në administratë qeveritare. Të vetmën detyrë që nji emigrant nuk mund të marri asht ajo e Presidentit të vendit. Pra president i Amerikës mund të bahet vetëm ai njeri që ka le në Amerikë.

Pyetje: Ju keni punuar pranë “Zërit të Amerikës” për shumë vite, si nisi rrugëtimi juaj aty, kush iu shtyu?! Duke pasë parasysh se Shqipëria në atë kohë ishte nën thundren e komunizmit, a merrnit informacione mbi ngjarjet në Shqipëri?

Përgjigje: Mbasi mbarova studimet bazë universitare, dojshem të filloshem nji punë ma të përshtatshme dhe kshtu bana kërkesën dhe mbasi bana provimet u pranova dhe fillova punën si përkthyes dhe spiker.

Pyetje: Sipas jush, çfarë rolit ka luajtur “Zëri i Amerikës” në përcjelljen e informacionit rreth Shqipërisë tek Amerikanët? 

Përgjigje: Zani i Amerikës asht enti zyrtarë i qeverisë që drejton programet radiofonike të qeverisë që transmetohen në rreth 40 gjuhë të ndryshme, tuej përfshi edhe  gjuhën shqipe. Programet e Zanit të Amerikës u drejtohen vendeve të ndryshme. Përsa u përket botës, kryesisht vendeve që kanë sisteme diktatoriale, siç kanë qënë vendet komuniste si edhe vendeve të tjera me sisteme diktatoriale. Përsa u përket programeve radiofonike mbrenda Shteteve te Bashkueme ato jepen nga organizata private në zona të ndryshme të vendit. Popujt e vendeve te robnueme nga regjimet komuniste e kanë cilësue Zanin e Amerikës “Zani i Shpresës”.

Pyetje: Ju keni një familje të shendetshme, të integruar në shtetin Amerikan, a ka qenë e vështirë për ju të edukonit femijët me kulturen dhe traditat shqiptare, a flasin shqip ata? Familja juaj është zgjeruar me niper e mbesa, a ju pyesin ata për Shqipërinë?! A mund të na flisni për ta ?!

Përgjigje: Përsa i përket edukimit të fmijëve me kulturë tradicional dhe mesimit të gjuhës shqipe, fatëkeqësisht rrethanat janë pothuejse krejtësisht të papërshtatshme për këto gjana, për këto arsye: Emigrantët për arsye të punës, banojnë larg njeni- tjetrit. Fëmijët si gjatë orëve të shkollës, si edhe gjatë kohës që kalojnë me shokët e tyne flasin anglisht, përveç kësaj, mjetet elektronike, televizori, telefoni etj., e largojnë vemendjën e tyne nga mesimi i gjuhës se prindve të tyne.  Megjithkëtë disa prej fëmijëve e kuptojnë dhe e flasin pak shqipen.

Pyetje: Jemi në dijeni përmes mediave që fëmijët tuaj kanë arritur në instancat më të larta në qeverinë amerikane dhe në organizata të ndryshme. Z. Lek Kadeli, aktualisht është Ndihmës Administrator në Zyrën e Kërkimit dhe Zhvillimit të SHBA-ve, detyrë të cilën e mbanë që në vitin 2012. Me eksperiencë të gjerë në udhëheqjen e ndryshimeve dhe përmirësimeve organizative, zhvillimin e politikave, menaxhimin e burimeve, menaxhimin e informacionit dhe teknologjisë. Çfarë do të thotë kjo për ju si prind?! 

Përgjigje: Përsa u perket fëmijëve të mi, unë e ndiej vetën shumë të kënaqun sepse të tre i kanë krye studimet universitare, e dy prej tyne edhe nji pjesë pasuniversitare. Përveç kësaj edhe shtatë prej fëmijëve të fëmijëve të mi i kanë krye studimet bazë universitare, e dy prej tyne vazhdojnë ato pas universitare, njeni në muzike e tjetri në mjekësi.

Pyetje: A ruani kontakte me komunitetin shqiptar në zonën ku jetoni, sa janë të organizuar ata? Si janë raportet e juaja me organizatat e ndryshme shqiptare?

Përgjigje: Deri në kohët e fundit në zonën e Uashingtonit ka pasë shumë pak emigrant shqiptar. Kohët e fundit kanë ardh emigrant të rinj me të cilët nuk njifem. Unë tuej qenë se jam i shtyme në moshë kam kontakte vetem me dy tre vete.Me perjashtim te degës së Vatres që asht hap perpara disa vjeteve, nuk ka ndonji organizatë tjetër emigrantësh në zonen e Uashingtonit.

Pyetje: Si ka qenë për ju të vinit në Shqipëri pas shumë vitesh, mund të na e përshkruani ardhjen tuaj dhe emocionet e atyre ditëve?!

Përgjigje: Mundësija për të pa përsëri të afërmit e mij si dhe vendlindjen ka qenë andrra ime, si edhe të gjithë të tjerëve, që u detyruen të braktisshin vendlindjen. Siç e kam vu në dukje në libër, kur erdha për herë të parë në Shqipni me nji grup turistësh, e me nji autobus kaluem nëpër qendër të Tiranës, nuk muejta me u përmbajtë, pa derdh lotë curril (si uji). Ka qene pothuejse krejt e  humbun shpresa  se Shqipnija do çlirohej, dhe se na emigrantët do të mund të ktheheshim ma, pranë familjeve në vendlindje.

Pyetje: Do të donim një mendim tuajin rreth situatës në Shqipëri, të këtyre 30 viteve të fundit?! A mendoni se është punuar sa duhet për demokracinë?!

   Përgjigje: Përsa i përket gjëndjes së tashme në Shqipni, fatëkeqësisht në pikëpamje ekonomike asht mjaft e veshtirë. Me mijra e mijra njerëz kanë emigrue në vende të ndryshme të botës. Për këtë gjendje të randë ekonomike, nuk mund t’u vihet krejt faji, qeverive që e drejtuen vendin mbas shpartallimit të regjimit komunist. Fajin kryesore e ka ish-regjimi, i cili në pikëpamje ekonomike dështoi në mënyrë të turpshme.

Për demokracinë në Shqipni mund të them këto: Populli asht i lirë, burgosje për arsye politike nuk ka ma, e drejta e pronës,   e tregtisë së lirë ekziston, e drejta me leviz  i lirë ekziston; Pra këto janë gjana që nuk kanë ekzistue gjatë sundimit komunist. Prandej përparime janë ba.

Sa i takon vetë cilësisë së demokracisë; Nuk asht ba sa asht pritun nga populli, po ashtu edhe nga opinioni i jashtëm. Përveç kësaj grindjet e vazhdueshme ndërpartiake dhe cenimet e kushtetutës kanë krijue nji gjendje mjaft të keqe.

Po citoj fjalët e burr-shtetit britanik Uinston Çurçillit lidhun me demokracinë “Demokracia asht diçka që merr shumë kohë me u zhvillue si duhet, vendeve të Europës u ka marrë disa qindra vjet me mbërrijtë në llojin e demokracisë që kanë sot, e cila asht ma e mira që kemi sot, por ka ende nevojë për përmirësim. Shtoj këtu se ata që udhëheqin Shqipninë sot duhet patjetër shumë ma shumë si për përmirsimin e ekonomisë si edhe të demokracisë në Shqipni, se perndryshe rrjedhimet do të jenë shumë të këqija për të ardhmen e Shqipnisë.

Shtoj këtu edhe citimin e fjalëve të ish-presidentit  amerikan Gjon Kenedi, i cili në fjalimin që mbajti përpara popullit Amerikan kur u zgjodh president tha “Mos pytni çka mund të bajë Amerika për Ju por çka mund të bani Ju për Amerikën sepse përndryshe gjendja keqsëohet edhe ma tepër”. Me këtë citim dua të them edhe pupulli duhet t’a bajë detyrën e vet tuej respektue rregullat e ligjet e vendit.

CORONOVIRUSI- Rreziku është i përbashkët, por luftën e bën secili…

by

Intervistë  e gazetares Marjana Bulku me zonjën Hairie Lamani-/

Epidemia botërore ka marrë përmasa të frikshme.Pjesa më e madhe e globit është mbyllur dhe duket se njerëzimi është dorëzuar dhe pret mrekullinë pa ditur se si të mbrohet përveçse të kyçet në shtëpi.Rreziku është global, mbrojtja individuale. Ndiqeni bisedën që zhvilluam me Hairie Lamani:

Marjana Bulku: Bota si kurrë më parë ndodhet përballë një rreziku të përbashkët ku edhe format e përballimit janë thuajse të njëjta por me pasoja të ndryshme, si e shihni ju si staf mjeksor këtë pandemi?

Hajrie Lamani RN : – Jemi në kushtet e një lufte botërore me një armik të padukshëm, pa armë dhe pa  mundësi për të bërë paqe. Është cilësuar si lufta e tretë botërore që nuk njeh pozicioni gjeografik, nuk njeh kompromis dhe në këndvështrimin tim është fushë e minuar ku e vërteta e saktë nuk dihet. Po ecet me eksperiencën e Kinës, Italisë dhe çfarë po del gjatë rrugës në shtetet e tjera. Kjo luftë i ka gjetur të papërgatitur të gjithë papërjashtim. Kur filloi të përhapej në Kinë njerëzit ishin skeptikë për lajmet, nuk e besuan, madje bënë ca krahasime krejt pavend, sic janë vdekjet nga aksidentet automobilistike, vdekjet nga kanceri apo HIV/AIDS. Shpejtësia e përhapjes së virusit, numri i madh i të vdekurve, natyra krejt e veçantë e këtij virusi të panjohur dhe shfaqja klinike e bën të pakrahasueshëm me asgjë tjetër. 

Vërtet  rreziku është i përbashkët, por luftën po e bën secili shtet në mënyrën e tij dhe asnjë nuk është në gjendje të ndihmojë të tjerët,  sepse janë të pamjaftueshëm për veten e tyre, nuk është braktisje, nuk është mungesë dëshire, por është pamundësi për shkak të burimeve njerëzore dhe materiale në dispozicion. Kjo qe po ndodh ka nxjerr zbuluar edhe sistemet shendetesore me perfekte imagjinare qe kemi menduar deri tani. Kush me pak dhe kush me shume jane te gjithe perballe pamjaftueshmerise ne kapacitete spitalore, burime materiale dhe burime njerezore. 

MB: Jetojme ne kohen e globalizmit qe sigurisht ka te mirat e veta dhe cdo gje arrihet ne kohe rekord, por ne kete rast ka efekt negativ sepse levizja e lire e njerezve beri qe te perhapet kudo pa dallim shteti, ngjyre, rrace, pozicioni gjeografic, statusi politik apo social, te gjithe te rrezikuar perballe virusit COVID-19.. 

Hajrije Lamani: Mendoj qe perballja e pare me virusin Covid -19  ka qene e njejte kudo, filloi me mosbesim, mos marrje seriozisht dhe nje ç’organizim derisa situata u be serioze dhe filluan pasojat, Menjehere pas shfaqjes se pasojave te para situata  percipitoi shume shpejt, ne kohe rekord.  Pra, dukej krejt e pabesueshme dhe imagjinare derisa erdhi dhe u ul kembekryq mes nesh. Periudha e inkubacionit mendohet 2-14 dite ne te shumten e rasteve por qe ka burime ku thuhet deri ne 28 dite gje qe e komplikon me shume gjendjen sepse te infektuarit asimptomatik behen perhapes te virusit pa qene ne dijeni. Pas pasojave te para drejtuesit e shteteve filluan te ndermarrin masat per te ndal vrullin e perhapjes se virusit. Cdo shtet ka ndermarre nje plan masash bazuar ne specifikat qe ka. Presioni eshte shume i madh, por kur mendon pasojat frika eshte akoma me e madhe. Covid -19 ka tjetersuar jeten e njerezve ne shkalle globale. Ky virus ka detyruar njerezit te mbyllen brenda, te braktisin punen, te qendrojne larg njerezve te dashur, te perballen me mungesat e nevojave baze jetike. Nga ana tjeter ka vene ne sprove te gjithe sistemet shendetesore boterore dhe ka nxjerr zbuluar me te dobetit ne shendetesi.

Eshte pandemi dhe duke qene se nuk eshte ndeshur per kohe shume te gjate eshte supozuar qe nuk do ndodh dhe askush nuk duket se ka pas nje plan B apo nje plan rezerve per kete situate. Nga raportimet  e deritanishme duke qe Italia eshte ne situate me te veshtire, ndoshta sepse ka qene transparente ne informacion?? Nuk mendoj se kemi informacion plotesisht te sakte per Kinen, Iranin  dhe kjo na ben te mendojme qe Italia eshte me keq. Sa i perket  Shqiperise ne pak informacion sa kam duket sikur e ka situaten nen kontroll dhe shpresoj te jete ashtu, por ne kete lufte po deshtojne shtetet e medhaja qe duhet pranuar jane shume here me mire  se sa Shqiperia dhe ndaj jam pak skeptike ne optimizmin e tepruar. Me shpirt dua qe asnje te mos preket ose te preken sa me pak te jete e mundur dhe mundesisht te shpallet vendi qe e ka perballuar me mire kete lufte.  Ketu ne Amerike sapo ka filluar dhe nuk e dime si do shkoje. Dua te jem optimiste dhe te mendoj me te miren.

           Marjana Bulku:  Pandemia pushton globin çdo minut, atë e kemi nëpër këmbët tona, si po e përjetoni?

Hajrie Lamani : Pandemia eshte kryefjala e dites dhe kuptohet ndjekja e lajmeve dhe perditesimeve eshte e pashmangshme. Une jam perpjekur te ndaj ne rrjetet sociale vetem informacione nga burime te besuara si WHO, CDC apo statuse te njerezve qe kam dijeni per aftesite e tyre dhe te jem e limituar ne sugjerimet personale. Une jam pjese e stafit te nje spitali qe po perballet me kete pandemi, po bej pjesen time ne menyren me te mire te mundshme duke reflektuar siguri ne profesion dhe ne punen e perditshme. Profesioni im e perban edhe kete qe po kalojme dhe si e tille e kam pranuar dhe do sherbej me te gjitha mundesite qe kam. Kuptohet  bej cdo gje me mjetet dhe mundesite ne dispozicion per te mbrojtur veten ne rradhe te pare ne menyre qe te jem ne gjendje t’ju sherbej te tjereve. Ka momente qe frika dhe stresi jane dominante, sidomos kur lexoj disa informacione te frikshme apo statuse reale per gjendjen, por une jam edhe besimtare ne Zot qe mendoj se nese eshte e shkruar te ndodh e keqja asgje nuk e ndalon, ndaj dhe lutem ne menyren time duke mos lejuar qe frika te me mund ne perditshmerine time. Gjej menyra per t’ju shmang dhe per te bere dicka qe me fut ne boten optimiste qofte edhe duke degjuar muzike apo nje xhiro me makine pa destinacion. besoj fort qe gjerat ndodhin per nje aresye dhe aresyet e kesaj qe po ndodh tani do t’i marrim vesht me vone pasi stuhia te kete kaluar. 

Marjana Bulku: Ju e keni prekur nga afër rrezikun , a na e përshkruani pak si vjen kjo e padukshme që pushton ngadalë gjithkënd dhe gjithçka.

Hajrie Lamani ;E permenda pak me lart qe eshte kombinim i frikes per jeten dhe njerezit tane te zemres, eshte ankth per te panjohuren qe na pret, eshte  pasiguri per pasojat afatgjate te kesaj situate. Une punoj ne urgjence (Coney Island Hospital , Emergency Department )dhe jam pika e pare e kontaktit me pacientin qe hyn ne spital dhe qe mbart me vete 1000 mije enigma. Jam pjese e triazhit dhe nese pacienti referon kolle, dhimbje fyti, temperature, njeren simptome apo kombinim te tyre atehere pacienti pajiset me maske kirurgjikale dhe trajtohet si i dyshuar per Covid-19 duke ndjekur protokollin perkates. Nese deri dje ky grup trajtoheshin thjesht per influenza apo sic njihet grip i zakonshem dhe klasifikoheshin si niveli 4 apo 5 i akutshmerise se urgjences , tashme  te dyshuarit per Covid-19 shkojne niveli 3 ose 2 per nga akutshmeria e shfaqjes klinike, koha e trajtimit, burimet qe duhen per trajtim dhe rreziku i percepitimit te gjendjes qe paraqesin.

Marjana Bulku :Edukimi me të keqen dhe mbrojtja ndaj saj janë misioni përtej detyrës, cila do ishte këshilla juaj për kolegët, miqtë, familjarët

Hajrie Lamani: Menyra e perhapjes se ketij virusi nuk eshte plotesisht e qarte here thuhet airborne dhe here droplet plus kontakt  dhe si e tille distanca dhe izolimi per te parandaluar perhapjen jane pare si domosdoshmeri dhe menyra e vetme qe  kemi ne dore.  Virusi pozicionohet ne mukozat e syve, hundes dhe fytit dhe nese gjen terren te pershtatshem deperton ne mushkeri duke shkaktuar insuficience repsiratore. Pacientet qe shtrohen vijne me veshtiresi ne frymemarrje dhe saturim oksigjeni te ulet, poshte 95%. Situata e tyre perkeqesohet dhe shkojne deri ne intubim dhe ventilim mekanik. Kuptohet vetem ne nje pjese te tyre ndodh keshtu dhe keto jane grupi qe rrezikojne me shume. Ne vende te ndryshme ka shfaqur forma te ndryshme dhe sic thuhet virusi ka bere mutacion. Te rrezikuar jane pacientet me semundje te tjera shoqeruese, qe kane sistem imunitar te dobet apo te kompromentuar. Nese ne Itali shtrimet ne spital dominohen nga mosha e trete, sot po lexoja qe ne Amerike 19% e te shtruarve me Covid-19 jane mosha te reja 18-40 vjec dhe cilesohej qe ky grupmoshe nuk eshte imun. Pra nga njeri shtet ne tjetrin ka ndryshime ne natyren e shfaqjes por jo ne natyren e perhapjes dhe kontaminimit. Si e tille higjena eshte primare, larja e duarve pas cdo lloj kontakti me siperfaqe qe mendohen si te kontaminuara, dezinfektimi i siperfaqeve te kontaminuara dhe teshtitje apo kollitje ne brryl ose parakrah dhe jo ne ajer. Perdorimi i maskes keshillohet nga personat e konfirmuar me covid 19 per parandalimin e perhapjes tek te tjeret. Ne kushtet aktuale cdokush duhet te jete koshient per rrezikun qe ekziston, te beje ate qe ka ne dore dhe qe mundet duke qendruar ne shtepi, duke respektuar distancen dhe duke i kushtuar vemendje higjenes. Keshilla ime per koleget eshte perkushtim ndaj misionit qe kemi, njerezit kane nevoje per punen dhe kujdesin tone dhe duhet t’ju pergjigjemi. Ankesa dhe pakenaqesi ka kudo, edhe ketu ku jam por te bejme me te miren qe kemi ne dore ne vendin ku jemi dhe me mundesite qe kemi. Ankesat duhet lene per nje kohe te dyte. Ne keto momente jemi ne lufte dhe askush nuk mund te desertoje ne lufte, te gjithe duhet te mendojne ne kete menyre. 

këshilla juaj për kolegët, miqtë, familjarët

Marjana Bulku :A mund të na e përshkruani pak ndryshimin midis një dite të zakonshme në ED dhe një dite pandemie aty?

Hajrie Lamani :Ne keto kohe pandemie dita vazhdon ne fillim me raportimit te situates, diskutimet  e stafit, udhezimet e drejtuesve te urgjences per manaxhimin e situates rast pas rasti dhe ne teresi dhe shperndarja neper pozicionet e punes. Po mundohemi te ekspozojme sa me pak staff  deri ne keto momente duke qarkulluar stafin,  te ekspozohemi sa me pak ne kohe duke bashkepunuar ngushte me mjeket qe gjithcka te behet mundesisht ne nje kohe sic eshte vizita dhe vleresimi i pacientit,  marrja e gjakut, dhenia e medikamenteve, matja e te dhenave vitale dhe lidhja me monitoret cardiac sipas rastit. Kuptohet gjithmone ka specifika sipas rasteve. Rastet po shtohen dhe deri tani jemi ne faze te perballueshme por nuk dime cfare sjell dita, ora apo minuti.

Marjana Bulku:Çfarë do sygjeronit për qytarët pacientë dhe jo pacientë në këto ditë të vêshtira.

Hajrie Lamani . Sugjerimi im per qytetaret jo paciente eshte te qendrojne ne shtepi dhe te expozohen sa me pak te jete e mundur me rrezikun,  mundesisht te mos drejtohen ne urgjenca apo marrin ne telefon  urgjencen per shqetesime që nuk jane akute dhe qe presin ne kohe, te perdoret llogjika dhe t’i jepet mundesi stafit te perballoje pacientet qe jane paresor ne keto vite te veshtira. Për  pacientet e dyshuar dhe të konfirmuar me symptoma  si temperature, dhimbje fyti, kolle që jane te perballueshme në kushte shtepie  te qendrohet ne shtepi duke konsumuar ushqim te shendetshem brenda mundesive, perdorimin e paracetamolit dhe brenda mundesive izolimi edhe nga anetaret e tjere të familjes. Kuptohet qe ne te shumten e rasteve eshte e pamundur ndaj dhe duhet të bejne akoma me shume kujdes me higjenen. Nese keto paciente konstatojne veshtiresi në frymemarrje dhe pamundesi per t’u mbushur me ajer atehere duhet urgjent te drejtohen në urgjence ose te marrin në telefon urgjencen. Keshilla tjeter e imja per kete grup eshte qe te informojne stafin mjekesor qe eshte i dyshuar apo i konfirmuar ne menyre qe stafi te mbrohet dhe te parandalohet kontaminimi. Eshte  nje proces qe duhet te merret ne konsiderate ndryshe ne kushte normale dhe ndryshe ne kushte te dyshuara per kontaminim. Ka specifika por qe nuk dua te hyj ne detaje te tilla. Ajo qe dua te ritheksoj kur njerezit dyshojne ose e dine qe jane te infektuar te njoftojne.

Nuk eshte turp dhe nuk ka vend per mentalitet te tille. Kjo eshte e keqe boterore dhe askush nuk e do, por gjithkush eshte i rrezikuar prandaj nuk ka vend per paragjykime por te luftojme te gjithe bashke me armikun e perbashket.

Lehtesimi i punes se stafit mjekesor ne kete lufte eshte mbeshtetja me e madhe ne menyre qe te jene ne gjendje te rezistojne sa me gjate  per te luftuar. Mbeshtetje per ta mund te ofrohet ne menyra nga me te ndryshmet. Duhet fryme pozitive dhe optimizem, besim tek vetja dhe koleget si dhe pune ne ekip.Beni secili ate qe keni ne dore per te mbrojtur veten, te afermit dhe gjithe shoqerine. Me shume se kurre nevojitet kontributi i gjithesecilit.Uroj per te gjithe me te miren dhe Zoti na ruajt nga kjo e keqe!

Marjana Bulku & Hajrie Lamani 20 Mars 2020 Nju York

30 VJET NGA KRIMI SERB I HELMIMIT TË FËMIJËVE SHQIPTARË NË KOSOVË

by

  • Dr. Shukri Gerxhaliu: “Kur është në pyetje fëmija, populli e kombi unë jam i gatshëm të sakrifikohem”.
  • Flet Dr.Gërxhaliu, doktori i cili trajtoj me sukses fëmijët e helmuar, ai i cili trajtoj minatorët grevist në zgafellë tremijë metra në zemër të tokës shqiptare. Doktori trim e atdhetar i pa luhatshëm deri në ditët tona. 

Nga Hazir MEHMETI/ Vjene –Austri/

Nën harqet e Urës së Gurit në Vushtrri takohemi pas tridhjetë vjetëve me Dr.Shukri     Gerxhaliun, një ambient i cili flet mbi historinë e Lumit të qytetit dhe vet Vushtrrisë si vendbanimi urban ndër më të vjetrit në kontinent i njohur para njëzetë e katër shekujve në kohën e Ilirisë me emrin Vicianum. Thuhet se ishte vendbanim i njohur me proporcione të Londrës së asaj kohe.  Këto rikujtime nga leximet dhe e kaluara e ime këtej vinin fshehurazi nga miqtë e mi shoqërues Dr. Shukri Gerxhaliu dhe Prof. Bedri Tahiri. 
           Derisa kamerieri rregulloi karriget dhe mbulesën e tavolinës, filloi të frynte një erë ca më e theksuar, kjo mund te ishte pengesë në incizimet e intervistës në diktafonin japonez,  dhuratë nga Vlora,  vajza ime pas mbarimit të hulumtimeve atje. 
        – “Ju përgëzoj për këtë mund tuajin, kjo na nderon ne, ata që e pësuan nga helmimi, qytetin tonë dhe gjithë ne. Ky qenka edhe një dokument në paharresë të një akti kriminal të armikut serb kundër shqiptarëve”, e hapi bisedën Dr. Shukriu.  
           Urimi i tij më dha kurajë në vazhdimin e punës sime.  

           Faleminderit Doktor! E vlerësoj kohën tuaj me vlerë dhe nuk do doja të ju marrim shumë nga ajo, i them i përgatitur për bisedën dhe kureshtar të mësoj prej tij nga ajo kohë e ligë për ne. 
            Po, e filloi Dr.Shukri Gerxhaliu, ishte pranvera e vitit 1990, dhe zakonisht njerëzit i gëzohen pranverës, por kësaj radhe erdhi një hata për fëmijët dhe popullin e Kosovës e cila nuk do harrohet kurrë. U helmuan nxënësit dhe së pari ata i sollën mësimdhënësit në Shtëpinë e Shëndetit në Vushtrri. Atë ditë kujdestar ishte Dr.Behrami, i cili na thirri të gjithëve, aty ishte me ne edhe Dr.Shaban Merovci, neuropsikiatri i njohur. Unë e propozova që të vinte Dr.Shabani i cili ishte më i vjetër dhe me përvojë. Ai arriti shpejtë, u bëmë së bashku: Dr.Behrami, Dr. Shabani, unë dhe policia serbe. Policët serb rrinin aty të pranishëm, kjo mua më befasoi dhe mendova: çka donë ata këtu? Në ndërkohë Dr.Shaban Merovci ishte ngatërruar me ta dhe u tha: A doni t’i kçyrni (kontrolloni) ju apo po i kçyri unë!  Ata serbisht thanë, ne po rrimë këtu. Dr. Shabani ua preu shkurt: Ju nuk guxoni të rrini kur unë jam këtu. Këta janë pacientë të helmuar me helme të luftës dhe u duhet ndihma, ju duhet të dilni jashtë. Kjo shtyrje fjalësh zgjati bukur shumë derisa ata u detyruan të dalin jashtë. Faktikisht ata i përzuri Dr. Shabani edhe pse kundërshtonin praninë e tyre i  gjithë personeli shëndetësor në ambulancë.  
                Si vepruat ju në nivel kolegjiumi mjekësor në këto rrethana? 
          Ata që i sillnin nxënësit e helmuar: arsimtarë, taksi, privat deri në Shtëpinë e Shëndetit ,  maltretoheshin nga policia serbe, thirrem Kolegiumin dhe u morëm vesh që disi ta ngremë një ordinancë të improvizuar disi në Qendrën Shkollore, aty më afër nxënësve që të mos kemi probleme gjatë rrugës. Pas bisedave në kolegjium u caktova të shkoj unë për të biseduar me drejtorin, ishte një malazez, Slobodan Dokniq. Unë pranova, edhe pse nuk ishte e lehtë, kur janë në pyetje fëmijët, atdheu dhe populli nuk hezitoj fare. Pa vonuar shkova në zyrën e tij, ai më njihte pasi ishte mësimdhënës i imi dikur. 
    Si ishte pritja e tij?

Më priti mirë, ia shpjegova situatën dhe rrethanat të cilat e kushtëzojnë nevojën e një ambulante te improvizuar diku në lokalet e Qendrës Shkollore. Ai më tha: “Televizioni dhe shtypi po thonë se këto janë aktrime dhe nuk janë helmime”. Unë ia ktheva: Profesor, këto nuk janë aktrime por nxënësit janë të sëmurë. Ai u kujtua pak dhe shtoi: Unë ty të besoj, por si t’ia bëjmë, çka duhet?  Ia shpjegova, se ne kërkojmë një hapësirë brenda shkollës  për një ambulantë të improvizuar ku do trajtojmë rastet e paraqitura të të sëmurëve të cilët rrugës deri në Shtëpinë e Shëndetit po vonohen e maltretohen. I them, ju sigurisht i keni parë nxënësit e sëmurë se çfarë gjendje të rëndë shëndetësore kanë kur po i kap helmi ose ataku gjatë helmit. Ai pa hezitim tha  po, i kam parë,  bënë, pajtohem.  Bënë, veç unë kam dëshirë të ma jepni me shkrim. Ai pak u kujtua dhe tha, po.  Drejtori menjëherë i tha sekretares ta shkruan vendimin, e nënshkroi dhe e vulosi. 
      Kjo diç e veçantë për atë kohë, po pastaj si rrodhi situata?

   Pastaj më ra ndër mend që ta kopjoj vendimin. Shkova tek Abit Fejza në zyrën e tij i cili e kishte një makinë kopjimi dhe i bëra disa kopje. Me këto kopje u ktheva në Kolegjium, u dhashë një kopje dhe i rekomandova që tani e tutje të shkonin rregullisht për kontrollimin e nxënësve pasi e kishin të lejuar. Kolegiumi më çdo kusht më caktoj mua edhe pse isha edhe te minatorët në zgafelle gjatë grevës së urisë për kontrolle mjeksore, edhe tani këtu. Kur është në pyete fëmija, populli e kombi unë jam i gatshëm të sakrifikohem, ju them në kolegjiumin e mjekëve në Shtëpinë e Shëndetit në Vushtrri.  
      A ju kujtohet kush ishte me ju në ndihmë nxënësve dhe sa kohë funksionoi puna e juaj? 

            Po, me mua vazhdimisht ishte Motra, Kimete Zekolli-Gubetini, së bashku kemi trajtuar nxënës të sëmurë disa kohë.  Gjatë asaj kohe kur nxënësit ishin të sëmurë erdhi një aktivist dhe i incizoi nxënësit e sëmurë, në ato momente kemi qenë unë dhe Motra Kimete. Gjatë asaj kohe problemet më mëdha i kishim me terapi. Simptomat ishin: humbje e vetëdijes (ngjashëm me epilepsinë), skuqje në fytyrë, zgjerim të bebëzave, lemerisje në zë të tmerrshëm. Vinin shumë raste përnjëherë dhe nuk dinim cilin përpara ta ndihmojmë, por për fat ishim aty në lokalet e shkollës. Shpesh u bënim disa veta për ndihmë, na ndihmonin gjithashtu profesorët të cilët nuk më kujtohen me emra dhe pedagogu i shkollës Sylejman Maxhuni. 
        Si ishte furnizimi me barnat elementare dhe kush ju ndihmonte në sigurimin e tyre?

Gjatë asaj kohe kishte një solidaritet të madh në popullatë dhe na furnizonin me barna. Nuk e harroj ndihmën e madhe nga Agim Osmani, i cili tani jeton në München të Gjermanisë. Furnizimi me barëra ishte shumë i vështirë. Ai sillte  barëra por edhe ushqime të domosdoshme, si  jogurt, byrekë, bukë, pije dhe ushqime tjera të cilat, ai e kishte një byrektore për nxënës e arsimtarë në Qendrën Shkollore.  Çdo ditë vinin policët serb, kishin mbetur edhe dy shqiptarë policë, të tjerët i patën larguar nga puna, kontrollonin, plaçkitnin çka gjenin: barëra, pije, ushqime, por ne prapë i siguronim disi. Ata shpesh pyetnin: Sa të helmuar i trajtuat sot, sa janë të sëmurë, çka po thonë… etj. Ne nuk pritnim mirë prej tyre dhe ishim të vendosur të vazhdojmë trajtimin pa marrë parasysh pasojat e mundshme personale. Por pasi e kishim vendimin nga drejtori nuk na largonin. 

Furnizuesi ynë ishte Agim Osmani (nga Bajra), ai  shkonte në Letnicë (Binçë) në Kishen tonë shqiptare ku motrat e nderit i jepnin barëra dhe ai me gjithë ato sakrifica i sillte tek ne.  Ajo ishte një shpëtim për ne, ishin barëra simptomatik (tonizime të kombinuara vitamina me glukozë), kundër temperaturës, kundër dridhjeve, rrallë herë edhe qetësues ose sedativ kur kishte situata dramatike, kur nuk mundnim kurrsesi t’i qetësojmë në situatat dramatike, sepse kishin dridhje, shpesh të vjella, skuqje, dridhje, kishin gjysmë vetëdije, me subkorteks mendonin derisa kalonte atakimi nga helmet. Tek epilepsia zgjatë një kohë të shkurtër dhe kthehet,  në këtë rast zgjaste gjysmë ore, shpeshherë edhe më shumë.  
            A ju kujtohet cilët fëmijë ishin më të prekur, çfarë pasojash pësuan dhe a janë takuar me ju ndonjëri nga të helmuarit?   

Shumica e të helmuarve ishin femra, por kishte edhe meshkuj. Po, kam pasur kontakte me shumë prej tyre edhe pas asaj kohe janë ardhur dhe janë falënderuar. Pasojat më të rënda ishin tek femrat, disa nga ato janë shëruar, disa kanë pasur pasoja gjatë gjithë jetës, bie fjala kurrë s’kanë mundur të kenë fëmijë. Disa nga të helmuarit janë dërguar jashtë vendit për shërim pasi kishin familjar atje. Në atë kohë na vizitoi Dr.Zekirija Cana, drejtues i Forumit për të Drejtat e Njeriut në Kosovë. Atij i dhashë i mostra gjaku, vjellje, dhe deklaratat tona të cilat  ai i dërgon tek mjeku francez Bernard Bendetit në Francë.
         Po mjekët serb, si ishte veprimi i tyre? 
         Ata nuk janë përzier fare. Ata në çdo moment i kam bindur, se fjala është për helmim tipik nga helmet e luftës, nga sarini helmues. Mjekët dhe personeli serb janë bindur se saktësisht janë helmime e jo aktrime. Ka edhe njerëz që i kanë parë duke hedhur  pluhurin, thonë se fjala është për helm i hedhur ne formë pluhuri. Disa raste, ata serb që e kanë kundërshtuar ka ndodhë që janë helmuar vetë siç ishte rasti i dy policëve, njëri serb dhe tjetri shqiptar, kur vijnë në Qendrën Shkollore  për të kontrolluar edhe helmohen pastaj trajtohen nga unë dhe dërgohen për trajtim tutje. 
         Cili helm kimik mund të jetë përdorur nga sigurimi serb, sipas njohurive tuaja mjeksore?

Në ushtrinë jugosllave kam lexova shumë rreth helmimeve, efekteve, simptomave nga helmet e luftë pasi pata shërbye në repartin e efekteve të  helmeve së luftës. Një libër nga ajo kohë me detaje rreth helmeve dhe efekteve të tyre ia dhashë Dr.Zekirja Canes, aty shkruante  rreth simptomave tek të helmuarit të cilat përputheshin plotësisht me këto te fëmijëve tanë të helmuar. Sipas të gjitha simptomave helmi nga helmet e luftës të llojit sarin i hedhur formë pluhuri dhe i cili merrej përmes frymëmarrjes në organizëm. 

A keni mbajtur shënime mbi të helmuarit dhe ku mund të gjejmë shënime konkrete rreth të helmuarve?  

Po, unë kam mbajtur shënime në një fletore dhe të gjitha i kam të regjistruara. Shumë nga dokumentet janë humbur gjatë luftës. Shumicën e rasteve i kemi trajtuar aty në ambulancën e improvizuar, por disa raste të rënda i kemi dërguar në Prishtinë. Shumica e rasteve u trajtuan në shkollë, aty më afër dhe më shpejtë, më efektiv  dhe për këtë duhet ta falënderojmë Dokniqin në ketër rast. Ai ishte malazez dhe si duket e kuptonte situatën e rëndë.

         ( Pjesë nga libri: Helmimi i fëmijëve shqiptarë, krim serb i pafalshëm, nga Hazir Mehmeti) 

Dr. Shukri Gërxhaliu në punën e tij u dallua me zellin e tij, përkushtimin, etikën dhe mbi të gjitha guximin e tij në shërbim të pacientëve në situata të renda para, gjatë luftës dhe pas saj.  Ai ishte një ndër mjekët e parë që vizitoi minatorët e Trepçës në 1989  në grevën e urisë, njëri ndër doktorët e parë që u dha ndihmë  nxënësve të helmuar nga serbët gjatë vitit 1990. Dr. Shukri Gërxhaliu ishte pjesëtar i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe dëshmitar në  Gjykatën e Hagës, kundër kryetarit serb, kriminelit, Sllobodan Millosheviq duke argumentuar krimet serbe ndaj popullatës shqiptare në Kosovë.  Ai ishte doktori i të mbijetuarave të dhunës seksuale nga lufta e fundit në Kosovë. 

Ekrem Bardha, thirrje shqiptarëve të mos braktisin vendin

by

Ekrem Bardha, Konsull nderi i Shqipërisë në Miçigan, u bën thirrje shqiptarëve të vazhdojnë të jenë të bashkuar, ashtu siç treguan të jenë pas tërmetit që goditi Shqipërinë. Veprimtari dhe biznesmeni shqiptaro-amerikan u bëri thirrje shqiptarëve të mos e braktisin vendlindjen megjithë situatën e krijuar. Kolegu Burim Goxhuli bisedoi me zotin Bardha dhe përgatiti këtë material.Konsulli i nderit i Shqipërisë në Miçigan, Ekrem Bardha, i tha Zërit të Amerikës se atmosfera e krijuar pas goditjes së tërmetit famëkeq që u mori jetën 51 banorëve, solli gjithashtu rastin unik që shqiptarët të forcojnë lidhjet mes tyre.

“Ata që humbën jetën nuk i sjellim më. Por, ata janë shembull dhe janë martirë, përgjithmonë të jetës sonë. Dhe dua që shqiptarët, të bashkohen në kohë të vështira. Është rasti historik, sidomos i politikanëve në Shqipëri, që kanë krijuar një atmosferë negative, ose mund të them një urrejtje që mua më ka mërzitur shumë. Dëshiroj që shqiptarët të bashkohen sepse historikisht shqiptarët kur janë bashkuar, kanë fituar”, tha ai.

Veprimtari dhe biznesmeni bën thirrje që të jepen ndihma për viktimat e tërmetit, pa përmendur shumat që dhurohen. 

“Kam vënë re që i japim shumë rëndësi, o filani dha kaq, dha një million, 500 mijë, 100 mijë. Të fillojmë të gjithë të bëjmë një kontribut, të kuptojmë që kjo me të vërtetë është një rast tragjik”, tha zoti Bardha.

Sipas zotit Bardha, paratë e grumbulluara edhe mund të keqpërdoren.

“Ka dhe besoj se do të ketë probleme. Kur e them problem, dua të them se do të abuzohet me këto para. Këtu duhet të ndërhyjë shteti, duhet të ndërhyjë zoti Kryeministër Edi Rama, dhe të bëjë gjithçka që është e mundur për të patur një kontroll total të menaxhimit të parave”, tha ai.

Para 66 vitesh Ekrem Bardha braktisi Shqipërinë, por jo përgjithmonë. Pas rënies së komunizmit, ai ishte ndër investitorët e parë, në një kohë kur pak kush besonte në demokracinë e re të Ballkanit.

“Kur arrita në Shqipëri pas 40 vitesh, e gjeta Shqipërinë sikur ishte Hiroshima, sikur i kishte rënë bomba atomike”, tha zoti Bardha për Zërin e Amerikës.

86-vjeçari thotë se janë politikat jo të favorshme ato që mbajnë larg Shqipërisë investimet e huaja.

“Kanë shkuar seriozisht në Shqipëri për të investuar dhe shembull konkret isha unë. Dhe unë kurrë nuk u kam thënë t’i dekurajoja, përkundrazi i inkurajoja që ata të investonin. Dhe një pjesë investuan, por atë investim e humbën për një kohë të shkurtër”.

Ekrem Bardha, si shumë shqiptaro-amerikanë të tjerë, ka ndihmuar në çështjen kombëtare. Në takimet që ka patur me gjashtë presidentë amerikanë, veç mirënjohjes për punën e bërë nga Shtetet e Bashkuara, ai ka ngritur gjithmonë shqetësimet e komunitetit për mbrojtjen e çështjes kombëtare.

“Duhet të jemi krenarë, duhet të jemi mirënjohës. Në shumë raste, më vjen keq ta them por, nuk jemi aq të bindur dhe t’i japim merita Amerikës se çfarë ka bërë për vendin tonë, për Shqipërinë dhe pavarësinë e Kosovës”.

Zoti Bardha shprehet i shqetësuar për largimin e madh të të rinjëve nga Shqipëria dhe Kosova, por shton se është në duart e politikanëve që t’i japin fund kësaj dukurie.

“Po s’pati zhvillim ekonomik, nuk ka se si shqiptarët të mos largohen të marrin rrugët e mërgimit. Zhdukja e korrupsionit është problem i vetëm, që do t’i jap zgjidhje edhe problemit ekonomik…”

“…E shihni këtë vend këtu, nuk dua ta bëj shembull që shqiptarët të largohen nga Shqipëria se ka Amerika ose Evropa mrekulli. Mrekullia për mua dhe lumturi në jetë është të jesh në Shqipëri, në vendin tonë, që është një vend i bekuar”. 

Veç këtyre çështjeve, zoti Bardha thotë se shqiptarët nuk duhet të lënë mënjanë çështjen e bashkimit.

“Kam dhe një ëndërr, nuk e di nëse unë do t’a mbërrij ose jo, që Shqipërinë etnike, të mos e harrojmë. Që Shqipëria dhe Kosova një ditë duhet të bashkohen”, përfundon ai.