Shkruan: Eneida Jaçaj/New York/

Gjendja e tanishme në Veri të Kosovës është shndërruar në një situatë qesharake, të padurueshme dhe të dhimbshme. Shqiptarët në Veri të Dardanisë vazhdojnë të përballen me politikat djallëzore të Serbisë për përvetësim territorial, ekzekutiv dhe administrativ, por, si të mos mjaftonte kjo, gjenden përballë një bashkësie europiane e cila përkëdhel Serbinë, duke shtuar sanksionet në mënyrë të padrejtë ndaj Kosovës. E ashtuquajtura “asociacion i komunave me shumicë serbe”, “molla e sherrit” mes Kosovës dhe Serbisë në politikën e ditëve të sotme, ka nxjerrë edhe një herë më shumë në pah historikisht mosdëshirën apo mosgatishmërinë e autoriteteve të larta europiane për të ndihmuar shqiptarët në situata tejet të nxehta dhe delikate, duke u pozicionuar në vendin që u takon, në mënyrë teknike dhe ligjore. Kujt i shërben asociacioni i komunave me shumicë serbe? Çfarë merr në shkëmbim Kosova, dhe a garanton kjo marrëveshje moscënimin e funksionalitetit dhe integritetit të territorit dhe mosrikthimin e gjendjes së luftës, si 25 vite më parë? Ky është një projekt që duhet të marrë si përgjigje një “Jo” të madhe, në mënyrën se si po kërkon ta realizojë Serbia dhe përballë një sjellje jo serioze, të pakujdeshshme, denigruese të bashkësisë europiane. 

Kosovës i është thyer njëherë besimi me luftën e madhe që krijoi Serbia, e cila ende nuk ka kërkuar falje për varret masive që ka hapur dhe as që nuk ka ndërmend ta bëjë përsa  kohë përkëdhelet nga Europa dhe mbështetja që i jep Rusia. Përvoja e së kaluarës ka lënë një shije tepër të hidhur dhe e ka vulosur se ndërmjet dy shteteve nuk do të ketë marrëveshje dhe as dialog, përsakohë Vuçiç nuk heq dorë nga pretendimet dashakeqe. Serbia është e vendosur për mosnjohjen e Kosovës dhe e ka të shënuar në preambulën e Kushtetutës së saj, dhe as nuk do të lejojë anëtarësimin e saj në organizmat e bashkësisë europiane. Pra, çfarë vlere do të kishte kjo marrëveshje me një sjellje të tillë të Serbisë karshi Kosovës?! Marrëveshja për asociacionin e komunave me shumicë serbe do të arrihej vetëm nëse Bashkimi Europian do të ushtronte presion ndaj Serbisë për njohjen e Kosovës dhe të heqë dorë nga pretendimet për përvetësimin e territorit. 

Pra, në vend që të shtojë sanksionet ndaj një shteti i cili ka pësuar mjaft dëme njerëzore dhe materiale, BE-ja duhet t’i tërheqë “veshin” Serbisë dhe ta udhëzojë në rrugën e duhur ligjore për paqe dhe stabilitet në rajonin e Ballkanit. Duhet të ekzistojë një dokument zyrtar, me ndërmjetësimin e dy faktorëve të rëndësishëm në dirigjimin e politikës së botës, SHBA-BE, që Serbia të njohë Kosovën, dhe më pas të kalohet në projektin e famshëm të asociacionit. Serbia synon të bashkojë komunat në Veri dhe të marrë kompetencat ekzekutive dhe administrative, duke krijuar një “Serbi të vogël”, pra, ajo nuk i ndahet idesë së saj të hershme se “e gjithë Serbia është Kosovë”. Vuçiç po shkel me të dyja këmbët përpjekjet e figurave të rëndësishme amerikane si Bill Klinton, Marti Ahtisari, Xhorxh Bush, të cilët i dhanë një dimension tjetër në arenën ndërkombëtare çështjes së Kosovës. Dhe ne nuk duhet të sillemi sikur nuk po e kuptojmë. 

Serbët në Veri nuk janë integruar me politikën e Kosovës dhe i kanë lënë hapësirë politikës serbe t’i drejtojë në një tokë që nuk është e tyre.

Është për të ardhur keq se si BE-ja ka vendosur sanksione të rrepta ndaj Kosovës, si pezullimi i përkohshëm i punës së trupave të krijuara në bazë të Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit, ndalja e programit të fondeve për Kosovën nga IPA 2024, pezullimi i propozimeve të paraqitura nga Kosova në kuadër të kornizës së investimeve të Ballkanit Perëndimor. Po ashtu, Kosova ka mbetur jashtë Programit të Evropës Digjitale, ku të gjitha shtetet tjera të Ballkanit Perëndimor do të ndihmohen nga BE-ja për këtë çështje. Duket shumë qartë se BE-ja po e favorizon Serbinë, pasi nuk merr asnjë masë ndaj saj për shqiptarët e Luginës së Preshevës, të cilët po përballen me gjuhën e urrejtjes dhe dhunës. Ata nuk gëzojnë asnjë të drejtë, pasi janë të shtypur nga politika albanofobike e Vuçiç, ndërsa e kundërta ndodh me komunitetin serb në Veri të Kosovës, ku respektohen të drejtat e tyre dhe nuk pengohen të integrohen në veprimtari të ndryshme publike. 

Madje, ditë më parë, janë zhvilluar protesta kundër shqiptarëve ne Bujanoc, me pankarta në duar me mbishkrimin “Vdekje shqiptarëve” dhe “Vdekje shqiptarëve, nuk ju duam, Kosova është Serbi”. Këtu nuk ka asnjë reagim nga Beogradi zyrtar për të mos lejuar gjuhën e urrejtjes ndaj shqiptarëve, dhe kjo tregon se projekti i asociacionit është i dështuar pa nisur. Nuk ka asnjë reagim as nga BE-ja dhe nuk është marrë asnjë masë kundër Serbisë. Gjithashtu, sa i takon ngjarjes së një viti më parë, ku pas sulmit të grupeve të armatosura serbë në Banjskë të Zveçanit mbeti i vrarë polici i Kosovës, Afrim Bunjaku, nuk u mor sërish asnjë masë ndaj Serbisë. Autoritetet e larta europiane po luajnë me dy standarde në kurriz të popullit të Kosovës. Ashtu siç ka ndodhur edhe më parë, botën po e çojnë në luftë më të fortët, ndërsa të dobtët duhet të vuajnë pasojat dhe kapriçot politike të klasës së lartë. Ky projekt nuk duhet të miratohet dhe Kosova nuk duhet t’u besojë organizmave europaine.

Kosta Nake/

Objekti i veprës janë ngjarje me peshë historike e filozofike, sjellë me një ton tërësisht të ndryshëm nga librat e tjerë, “përbuzje” nga mjetet dhe teknikat e zgjedhura për sjelljen e karaktereve të sigurimsave dhe bëmave të tyre, një doktrinë për të ndryshuar disa kalke historike dhe botëkuptimore që këto vite tranzicioni vetëm sa i kanë këqyrur nga jashtë qelqnajës së trashë mbrojtëse dhe shumë pak janë prekur.

Përbuzja

Sipas meje, është e para vepër letrare ku shoqëria shqiptare e viteve të diktaturës komuniste dhe organizimi shtetëror i është nënshtruar një përzgjedhjeje të vëmendshme se si propoganda e atëhershme i shikonte klasat e përmbysura dhe forcat politike kundërshtare: “Ata kishin me vete policinë, pushtetin, simpatinë e shoqërisë dhe, sigurisht, halabakët. Na e nginjën trurin e njomë me parrulla, me idole, me gatishmëri, me shkencë e skolastikë, me materializëm dhe domosdoshmëri historike, me shkak-pasojë dhe besim në Njeriun e Ri… Tani në kokat tona ka vetëm shkretëtirë të paskajtë, xhungël mbijetese.” Për ushtarakët përdoren karakterizimet qafëgic, qafëderri, fytyrëbytha, thatan, turiqena, zemërbisha, lukuni qensh të unshëm, si gostia e një zogorie qensh mbi pirg kockash.

Autori atakon drejtpërdrejt partinë që kishte marrë përsipër të luante rolin udhëheqës në gjithë jetën e vendit: “Partia është një sekt satanist, si çdo religjion e di për mrekulli se ç’është në gjendje të bëjë miti tmerronjës e lebetitës i frikës dhe demonizimit… Jo mirësia, jo ndriçimi, jo dashuria e përvujtnia, por ankthi, mizoria, ndëshkimi i përgjakur e absurd i nënshtron turmat… Njerëzit duan të jetojnë, frika e ankthi i rraskapit, i sfilit. … Çmenduria dhe egërsia vjen një çast dhe të lodhin.” Gjithë kjo ngarkesë negative shkarkohet mbi dy qëndrestarë: Martin Gega si mbrojtës i kauzës antikomuniste, Ljuba Borisovna si mbrojtëse e dashurisë së vërtetë.

Kompozicioni

Rrëfimit të autorit i bashkohen edhe rrëfimet e karaktereve duke shkrirë kufirin midis vetës së tretë me vetën e parë njëjës. Kompozicioni i përngjan një prizmi ku e njëjta ndodhi dhe i njëjti karakter këqyren dhe rishikohen nga sy dhe kënde të ndryshëm shikimi. Ai bëhet edhe objekt diskutimi në vepër: “Çështja e kompozicionit është tortura më e madhe për një shkrimtar dhe jo procesi i shkrimit… Kompozicioni është në thelb loja me kohën, sepse suksesi i një arkitekti të mirë është organizimi harmonik i hapësirës dhe triumfi mbi kohën: ja se çfarë e mban një rrëfim dhe çfarë i jep dramacitet fatit të protagonistëve në një histori.”

Romani hapet me prologun që i ngjan një amaneti për të rrëfyer një tragjedi që nuk është thjesht fati i një familje, por pikënisje për ta ndarë me dhimbjen e të tjerëve. Kaq mjafton që autori të sjellë në përmasa të ndryshme pesë modele të grave ruse që e lidhën fatin e tyre me atë të burrave shqiptarë: Zinaida që bashkëpunon me pushtetin komunist dhe ruan pozitën e lartë në fushën e artit dramatik, Ljuba që përballet me dinjitet me përndjekjen nga Sigurimi i Shtetit, Olja që e largojnë djallëzisht nga Shqipëria, Elena që qëndron larg rrymave të rrezikshme të ekspozimit politik, Ljudmilla që bëhet viktimë e burgut në Qytetin Stalin.

Pjesa e parë e romanit “Ofelia s’del në skenë” fillon me Ljubën që qëndron para pasqyrës, bukuria fizike e saj do të jetë edhe karrem vuajtjeje sepse nga njëra anë do të lakmohet marrëzisht nga Viktori që është mik dhe armik i burrit të saj dhe nga ana tjetër do të tentohet të depersonalizohet nga punonjësit e sigurimit. Duke e vendosur Ljuba Borisovnën në qendër të veprës, autori hap dy shtigje për linjat e subjektit: Të zbulojë fantazmat dhe përbindshat që bashkëjetojnë me njeriun, i nxjerrin kthetrat dhe përgjakin shpirtrat edhe në rrethet e ngushta familjare dhe shoqërore siç ilustrohet me rrëfimin e Zinaidës për motrën e saj Ira dhe burrin e saj Misha, po ashtu marrëdhëniet e Ljubës me Lev Kashkinin, Viktor Sallakun dhe Martin Gegën. Kjo i shërben autorit si indicje për ta shtruar marrëdhënien seksuale në një rrafsh filozofik si raport mes vullnetit dhe dhunës, pranimit me dëshirë dhe detyrimit.

Martin Gega, i diplomuar si inxhinier gjeolog në Bashkimin Sovjetik, nuk pranon të ndahet nga bashkëshortja ruse dhe kaq mjafton që Sigurimi i Shtetit të gjejë pretekste ose të sigurojë dëshmitarë ta burgosë dhe ta vrasë pa gjyq për veprimtari armiqësore. Kur Ljubës i ofrohet roli i Ofelisë nga tragjedia “Hamlet”, Martini ka katër muaj që ndodhet në burg. Regjisorja Zinaida Mihajllovna e këshillon që të dalë nga pozicioni i vështirë duke filluar me joshjen seksuale dhe kurvërimin selektiv. Pikërisht këtu fillon heqja e tabusë për foljen e aktit seksual, përdorimi pa pika, pa asteriks, madje duke u ndalur në trajtën veprore dhe vetevetore, duke e kthyer në një nga veçoritë e punës së Sigurimit të Shtetit për depersonalizimin e njerëzve. Atmosfera e nderë që përfton veprimtaria subversive e Sigurimit të Shtetit ka antipodin zbutës erotik që kalon paralelisht fund e krye veprës.

Një roman brenda romanit

Qëkur ishte student në Moskë, Martini kishte shkruar një roman dhe dorëshkrimi i tij kishte arritur edhe te duart e poetit Samuil Ismari. Ishte një sprovë e hedhjes në letër të jetës së vet të rinisë. I ati e pati dërguar Martinin 15-vjeçar të çonte me kalë trasta me ushqime në majë të Çoparit, te Logjet e Zanave ku ishte çeta antikomuniste e Jup Ndreut. Atje ra në pritë dhe ndodhi një masakër. “Kjo që po na bajnë komunistat s’ka mal që e mban mbi kurriz…. Nuk po lëmë me na bo zap do morra të partishëm. Ky pushtet mbushë me xhahila dhe këlyshë të anmikut shekulluer.”

Pasqyrimi i asaj masakre dhe pakënaqësia që s’mund të fshihet, e kthente atë roman jo vetëm në një krijim të pabotueshëm, por edhe të rrezikshëm për fatin e vetë autorit. Shoku i tij student, Viktor Sallaku, ka një parahistori antagonizmi me Martinin që te prindërit: I ati i Viktorit është shpallur dëshmor edhe pse “është vrarë duke vjedhur bostan”, kurse i ati i Martinit është pushkatuar pa gjyq dhe është klasifikuar si reaksionar. Ljuba u lidh së pari me Viktorin, pastaj iu dorëzua Martinit duke filluar një rivalitet dashuror që vjen duke u rritur, edhe pse Viktori krijoi një lidhje tjetër me Olja Pisarjevën. Këtyre dy shkaqeve u shtohet edhe termi “malok” që Viktori e përdor për Martinin duke përftuar racizëm brendashqiptar dhe patologji të urrejtjes. Kaq mjafton që Viktori ta bëjë Martinin pre të Sigurimit të Shtetit duke i zbuluar Nesho Dragoit se ai ka shkruar një roman të dyshimtë. Si rezultat Neshua i thotë Viktorit: “Martini ka karakter dhe bindje antipushtet. Ai nuk është njeriu ynë.”

Tragjedia “Hamlet” në një vështrim të ri

Rishikimi i trashëgimisë letrare botërore, siç ndodh në këtë vepër me tragjedinë ‘Hamlet’, përbën një veçori të kësaj vepre që e ndeshim gjerësisht dhe mjeshtërisht në Veprën e Ismail Kadaresë. Sipas autorit, Klaudit nuk i duhej mbretëria e të vëllait, po mbretëresha Gertrudë, jo froni por shtrati. Nga ana tjetër edhe Gertruda mund të jetë joshur fillimisht nga Klaudi, pastaj ka zgjedhur fronin. Mos mbreti ishte i paaftë në shtrat? Pse u zgjodh helmi në vesh? Kujtohet paralelizmi me Egjistin e Klitemnestrën te Sofokliu, Paolon dhe Françeskën te “Komedia” e Dantes. Duket qartë se autori jo vetëm se e ka rilexuar tragjedinë e shqipëruar nga Noli, por ka parë edhe variantin rus të Pasternakut. Një detaj ilustrues: Noli përkthen “qyqe” kurse Pasternaku “kukuvajkë.” Qyqja dhe kukuvajka bashkohen te vetmia, por qyqja këndon ditën dhe kukuvajka natën. Noli e quan Ofelinë “zonjë”, kur ajo është “zonjushë”, kurse Pastërnaku e quan “ëmbëloshe.” Së fundi, autori ka vënë re se fjalët “mos të të rrejë mendja dhe dije mirë” nuk janë fare te përkthimi i Nolit.

Shkrimtari Samuil Ismari

Pjesa e fundit e romanit “Ç’lajme na sjell, Hermes?” i kushtohet shkrimtarit Samuil Ismari, por ai shfaqet gjatë gjithë romanit, duke filluar që në pjesën e parë. Ka ndonjë detaj që na bën ta lidhim me një shkrimtar real, që ishte ende i gjallë para dy muajsh: “Samuil Ismarit iu zmadhuan bebet e syve poshtë qelqeve të syzave optike.” Kur shkrimtari rrëmbehet nga policia, shtrohet pyetja: “Kush do t’i dilte krah? Prindërit atje, në qytetin e Jugut.” Duket qartë në vepër se autori është reshtuar në anën e adhuruesve të këtij shkrimtari. Kur Martini e pati takuar Samuilin në Moskë, i patën thënë se “është ylli në ngjitje i letërsisë së re shqipe,” kurse Martini i thotë Ljubës se “është një fenomen i letërsisë më të re.” Shumë besojnë se Ismari është i shenjuar me talent, andaj një palë mundohen t’ia hanë kokën dhe një palë tjetër ta mbrojnë. Madhështinë ia njohin edhe ata që nuk e duan ose janë dyshues: “Një qiellor me flatra, dhelpër e rafinuar… S’e dija që qenka karagjoz kaq i madh ky Samuil Ismari… Ai është një pusht karizmatik, sa çdo femër e bukur do të ëndërronte një histori dashurie me të, në mos më shumë, një flirt… Samuili është i talentuar… më i talentuari, por ama edhe me prirjet më të rrezikshme.”

Shkrimtari Tufa nuk është kufizuar vetëm me vlerësimet, por është i pari që e fton për të qenë pjesë e subjektit të veprës. Përpjekjet e Sigurimit të Shtetit për të shtënë në dorë romanin e birit të reaksionarit, arrijnë deri te marrja forcërisht e shkrimtarit Ismari nga policia dhe agjentët e sigurimit. Edhe pse shkrimtari Samuil përballet me dinjitet me represionin, autori gjen rast të bëjë edhe deklarimin e vet: “Nuk ka asgjë heroike në përballimin e torturave dhe nuk mund t’ia kërkosh askujt një heroizëm të tillë.” Ka dhe një shpjegim për titullin e kësaj pjese: Hermes është hyu që zbret në ballkonin e Samuilit dhe sjell “kumtet e qiejve.”

Kjo pjesë e fundit shfrytëzohet për të na çuar të shohim një galeri figurash nga Lidhja e Shkrimtarëve, disa prej të cilëve janë lehtësisht të identifikueshëm: Poeti hundëfajkua Dritan Agalliu – një yll fushor në ngjitje në qiellin e poezisë së angazhuar shqipe, me namin e Ezopit, që ia thotë për dolli. Kryetari i lidhjes, shoku Shute. Dafina Luçi – anëtare e detashmentit “Engjëjt e hekurt”, e re, tunduese, alturiste, gjithë sharm, stil dhe dell aventuresk. Nasihat Toçaj – prozator me subjekte sigurimsash, ambicioz i madh, servil, mediokër.

Historia

Agron Tufa i pari autor që në rrafshin artistik bën një luftë fyt për fyt e dhëmb për dhëmb me sistemin e diktaturës komuniste duke u ndalur në pikat më të zeza të atij sistemi. Ai guxon të heqë nga lista e temave tabu edhe çështje shumë të ndjeshme që lidhen me historinë e re të Shqipërisë, duke filluar nga lufta çlirimtare kur deklaron: “Historia do të vazhdojë të mbetet një bijë bastarde e kohës, përderisa atë do të vazhdojnë ta shkruajnë fitimtarët, sepse pergamena ku e shkruajnë do të jetë po e njëjta: lëkura e të mundurve.”

Në gojën e Martinit ai vë akuzën: “Pushteti ynë politik ka ardhur në qeverisje duke kryer krime gjatë dhe pas luftës.” Gjatë Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri u shfaqën dy palë me qasje të ndryshme ndaj pushtuesit, por të dyja palët kanë dhënë jetën për qëllimin më të epërm në emër të atdhedashurisë. Pse disa quhen “dëshmorë” dhe të tjerët “tradhëtarë”? Pse disave u ngrihen lapidarë e të tjerëve nuk u gjendet eshtrat?

Shtatzania e Ljubës

Shtatzania e Ljubës pasi Martini është asgjësuar dhe pa kontakt me ndonjë mashkull tjetër, i ka dhënë titullin krejt romanit. A kishte aftësi koitale dorëshkrimi i Martinit që gëlltiti për të sjellë ngjizjen e papërlyeme? A është një mrekulli? “Asnjëra prej fjalëve nuk e shpreh gjendjen e saktë të një gruaje, së cilës ia kanë thithur me shiringë shpresën deri në pikën e fundit.” Autori ka krijuar një linjë speciale subjekti për këtë rrjedhë të pazakontë të fatit të saj tragjik. Si gjithçka tjetër në mjedisin shqiptar, dukuria bëhet pronë e thashethemnajës, ajo kapërcen cakun e shqetësimit familjar, hyn te rrethi shoqëror, madje autori thërret në skenë mjekun Zef Sheldia si zëdhënës shkencor i kësaj ngjizjeje të papërlyeme, na fut në hullitë e shkencës dhe alkimisë dhe në labirinthet e partenogjenezës dhe telegonisë, e vendos nën lupën e orgazmës dhe regjistrimit të materialit trashëgimor.

Mjedisi rus

Një përkthim i romanit në gjuhën ruse do të tërhiqte vëmendjen në Rusi, sepse shtohet një tjetër shkrimtar shqiptar që ka qëndruar disa vite në Moskë i cili sjell detaje me toponime që provojnë njohjen e kryeqytetit rus, sjell krahasime gjuhësore që e tregojnë si njohës të gjuhës ruse. Mbi të gjitha është vendosja e një gruaje ruse në qendër të veprës dhe ngritja e saj në piedestalin e heroinës që mund të rishtrijë strukturën metalike mbi urën e dëmtuar nga agresioni rus në Ukrainë.

(Romani “Ngjizja e papërlyeme” i Agron Tufës, Onufri 2021)

Nga Prof. Gjon Frani Ivezaj, New York/

Ilirët të parët tanë, ishin ndër të parët banorë të pellgut të Mesdheut që përqafuan me dëshirë dhe praktikuan krishtërimin. Nga burimet historike, Krishtërimit ndër shqiptarët janë të mbushur me shumë ngjarje të rëndësishme historike. Trojet iliro­shqiptare kanë qenë, një nga vendet e Europës ku u përhap me herët krishterimi. Historiani, i shquar i Mesjetës së Ballkanit albanologu kroat Dr. Millan Shuflaj, në veprën: “Serbët dhe Shqiparët” është shprehur se: “Fillimi i Krishterimit ndër keto vise (Iliri) bën pjesë ne historinë e shekullit të parë të këtij besimi.” Vetë Shën Pali shprehet: “Nga Jeruzalemit e perqark në Iliri e kam përhapur Ungjillin e Krishtit.” (Rom.15:19) Shën Nënë Tereza duke qëndruar pranë më të varfërve të planetit bëri mrekullitë, gjë e cila bëri që Selia e Shenjtë në Vatikan të filloj procedurat e Shenjtërimit të saj. Ajo sot është e Lumtur prej vitit 2003, dhe është bëre Shenjtëresh në mbreterinë qjellore mbas dy mrekullive të cilat janë vërtetuar nga ekspertët mjekë më të mirë të botës.

Mrekullia e parë e Shën Nënë Terezës habiti të gjithë botën, por në veçanti Kalkutën e Indisë, ku një grua 30­vjeçare që vuante nga kanceri ishte shëruar plotësisht nga mrekullia e Nënë Terezës, të cilën fakt ajo e deklaroi edhe para Komisionit të ekspertëve mjekësorë të ngritur nga Vatikani. Gjatë gjithë kohës që vuante nga sëmundja ajo ishte lutur Nënë Terezës, që ta shëronte. Dhe një ditë mrekullia ndodhi!

Si mrekulli të dytë të Nënë Terezës, është vërtetuar nga një komision ekspertësh mjekësor shërimi papritmas i një braziliani, i cili vuante nga një infeksion viral në tru, që i kishte përfshirë të gjithë trupin. I sëmuri ishte një besimtar i devotshëm i Nënë Terezës, dhe gjatë vuajtjes lutjet e tij ia kishte dedikuar bamirëses nenes Tereze, ku ai sherohet. Sipas mjekëve të famshëm që janë marrë me hulumtimin e mrekullisë së dytë të Nenë Terezës, kjo mrekulli është e pamundur të shpiegohet shkencërisht. Ku 4 shtator 2016, është dita më e shënuar në historinë e Kishës Katolike Universale dhe për shqiptarët pa dallim besimi fetar.

Kjo ngjarje e madhe historike perkon me Vitin Jubilar të Mëshirës për Kishën Katolike dhe Selinë e Shenjtë në Vatikan. Gonxhe Bojaxhiu e njohur sot si Shën Nënë Tereza, ishte fëmija i tretë i Kolë Bojaxhiut me origjinë nga Mirdita dhe e Drane Bojaxhiut.

Ajo mësimet e para i mori në një shkollë shqipë në Shkup, ku po ashtu e kreu dhe gjimnazin në gjuhën serbo­kroate. Pasionet e rinisë së Gonxhes ishin tre: të bëhej mësuese, të shkruante dhe recitonte poezi dhe të kompozonte e të luante muzikë. Emrin Tereza e mori kur ishte ne moshen 18 vjeçe dhe u dorëzua murgeshë.

Murgesha shqiptare u largua më 26 shtator 1928 nga Shkupi në drejtim të Dublinit, Irlandë, ku më vonë ajo u vendos në Kalkuta (Indi), dhe fillimisht u bë mësuese, e shumë shpejt drejtore e shkollës së vajzave.

Nënë Tereza e Kalkutës, u quajt kur themeloi urdhrin Misionaret e Dashurisë (1951) për t’u shërbyer më të varfërve dhe më të pashpresëve të Kalkutës, së Indisë dhe gjithë botës. Nënë Tereza, është një Shenjt i madh, që tani ka pushtuar kohrat dhe kontinentet si mishërim i lartësisë kulmore dhe gjerësisë humane të pakrahasueshme të njerëzimit. Figura e Shën Nënë Terezës sa tokësore dhe qiellore është shqiptare, e gjakut dhe frymës sonë. E përgatitur nga rrënjët tona hyjnore pelazgjike, ajo u ngrit si nga lartësia e shpirtit shqiptar, duke kaluar nëpër të gjitha rrugët e kontinenteve, dhe shteteve, nëpër tërë mjerimet e njerëzve, duke përhapur dashuri dhe humanizëm me frymën e Zotit në shpirtin e njeriut. Sa shenjtore aq dhe shqiptare, me përpjekjet e flijimit sublime, Ajo krijoi një univers human të ri të saj, botën me të madhe të humanizmit në shekullin me të trazuar. Bamirësja trupvogël krijoi një urdhër fetare, që u shtri mbi 100 vende të kontinentit, duke ndërtuar institucione për me të varfërit, gjymtuarit, leprozët, jetimet, të braktisurit, të sëmuret etj.

Ajo sakrifikoi veten e saj për të varfërit, dhe me sa duket Ajo ka patur fuqi të mbinatyrshme, për të përballuar atë punë të jashtëzakonshme që bëri gjatë jetës së saj plot përkushtim.

Miliona

njerëz nëpër botë e kanë konsideruar atë si Shenjtneshë. Shumë mendojnë se Zoti e dergoi atë për tu shërbyer të varfërve nëpër botë. Ajo erdhi në këtë Planet, duke u kujtuar njerëzve rrugën e sakrificave dhe mundimeve plot vuatje të Krishtit, sikurse Krishti qe erdhi ne bote tu kujtoj njerezve rrugen e Zotit.

Ashtu si Krishti që lindi në një grazhd, pra në rrethana të thjeshta, në varfëri; ashtu dhe Nënë Tereza doli nga gjiri i popullit më të varfër në Europë. Historia e njeriut tregon shembuj të fisnikërisë supreme dhe shembuj të njerëzimit të plotë. Niveli më i lartë i fisnikërisë arrihet nga herojtë dhe nga shejtorët me punë, me lutje, ose me studime. Kjo bijë e racës shqiptare, kur hyri në përjetësi tërë bota i ra në gjunj, Nënës Shenjtneshë së parë në histori që u nderua me titullin Qytetare e Globit. Ajo i shpjegoi botës se shqiptarët janë populli i lashtë, i shejtë I(mbushur me qindar shenjtorë), populli i Biblës, dhe populli i historisë.

Për njerëzimin mbarë, Nënë Tereza është një vlerë për të gjithë racat, kombet, dhe besimet fetare.

Për ne shqiptarët ajo është më tepër, një vlerë etnike: frymë prej trojeve tona, lënde prej dheut tonë, pjesë e pastër prej gjakut tonë, dashuri prej gjoksit të fisit tonë.

Kjo Nënë e dashur ishte dhe mbeti simboli i dashurisë për të gjithë njerëzit e botës. Ajo ia kushtoi jetën e saj njerëzve të thjeshtë, mbushi me dashuri fëmijët me të meta fizike e mendore, për ata të varfër, për ata që pritin vdekjen nëpër rrugë, për të braktisurit, për të gërbulurit, dhe për të sëmuret.

Ajo rriti besimin ndaj Zoti, luftoi armiqesinë e hakmarrjen, inkurajoi virtytet e mira. Kujtimi për këte Nënë do të jetë shekullor për çdo njeri të çdo kombësie dhe besimi.

Humanistja e madhe ishte një shenjtore mbi tokë, ndërsa tani është një shenjtore në qiell. Zemrat e foshnjeve, fëmijëve, të rriturve e pleqëve do të përulen me respekt e nderim para figurës e portretit të saj që nuk njeh kufi.

Eshte e qartë se Nënë Tereza kishte përkrahjen e Shën Papa Gjon Pali II, Papa Benedikti, Papa Franceku, kardinalëve, presidentëve, mbretërve, princerve, diplomatëve të huaj, fituesve të Çmimeve Nobel në fushat të ndryshme humane dhe shkencore, bisnesmenëve më të fuqishëm të globit, Në çastin e marrjes së Çmimit Nobel në Oslo (Suedi) më 1979 Nënë Tereza deklaroi: “Kam lindur në Shkup, jam shkolluar në Londër, jetoj në Kalkutë dhe punoj për të gjithë njerëzit e varfër në botë. Atdheu im është një vend i vogël me emrin Shqipëri”.

Ajo ishte nënë kujdestare e 7,500 fëmijëve në 60 shkolla, ishte nënë që mjekonte 960,000 të sëmurë në 213 dispanseri, ishte e vetmja në botë qe trajtonte 47,000 viktima të lebrozës në 54 klinika, kujdesej për 3,400 pleq të braktisur e të lënë rrugëve, në 20 shtëpi pleqsh.

Në vitin 1991, Nënë Tereza kthehet për herë të parë në vendlindjen e saj dhe hapi shtëpinë e Vëllezërve Misionarë të Bamirësisë në Tiranë, Shkodër, Kukël (Bushat) etj. Deri më 1996, Nënë Tereza ishte duke punuar në 517 misione në më shumë se 100 vende të botës.

Sot Shen Nene Tereza eshte shejte ne mbrterine qjellore, ne mesin e apostujve, shenjtorëve e shenjtereshave, dhe martirëve të tjerë të Kishës Katolike, të cilët ndër shekuj kanë bërë mrekulli dhe ndodhen në kalendarët e Kishës ku përkujtohen çdo vit.

Shën Nënë Tereza rreshtohet pranë dy gurgdhendësve nga Ulpiana e Dardanisë Shën Florid dhe Shën Lauri të cilët anti të krishterët paganet Romak i mbytën në uje. Shën Niketa, Shën Helenës, Shën Kostandini, Shën Dardanit, Shën Lefterit, Shën Angjelines (motra e Gjergj Aranitit dhe e Donika Kastriotit), Shën Dhimitrit, Shën Xhakoni i Vlorës, Shën Frani, nga Durrësi, Shën Gjergji i Janinës, Shën Joani i Konicës, Shën Kristo kopështari i Përmetit, Shën Kristo nga Perveza, Shën Marini i Sarandës, Shen Demetri nga Vlora, Shën Naumi i Ohrit e dhjetra shenjtorë të tjerë me origjinë shqiptare.

Simbas dëshmive historike, kultura e pasur dhe pozitive e krishtere eshte pervetsuar me dashuri nga shqiptaret nder shekuj. Ata nxoren njerëz të shquar në historine e lavdishme te krishtërizmit, me figura të shquara si. Shën Jeronimi i Ilirise enciklopedistin e famshem që bëri perkthimin e parë të Biblës latinisht, duke i dhenë botes për herë të parë librin e shenjtë, në mesin e shek. IV. Heroi Kombëtar Gjergj Kastrioti Mbrojtësi i Krishtërimit dhe i Arberisë nga invazioni barbar islamik otoman, dhe Shën Nënë Tereza, si mishërim i idealeve të krishtera.

Kleri Katolik Shqiptar, është përpjekur ndër shekuj për të sjellë në Shqipëri frymen civilizuese të Europës. Mendjet e ndritura te klerit, arritjet e pakrahasueshme në fushën e mëndimit njerëzor, krijimtarine letrare artistike, shkencës dhe teknologjisë, organizimin politik të shtetit modern, që siguron zhvillimin dhe përparimin e njeriut të lirë, janë vlera të rëndësishme, që kemi trashëguar ne shqiptarët. Si të tillë me krenari mund të përmendim gjuhën shqipe, një nocion i ndarë politikisht, gjeografikisht, i cili ka ruajtur të paprekur pasurinë e përbashkët të gjuhës shqipe.

Kësisoj kemi të bejmë edhe me klerin e doktorinës teologjike, që kanë ndikuar në historinë nacionale shqiptare. Në rastin konkret qytetrimi shqiptarë, është një fragment, pjesë e spirales historike të qyteterimit botërore.

23 Gushti është “Dita e Shiritit të Zi ( Black Ribbon Day) Dita zyrtare europiane e kujtesës së krimeve naziste, fashiste, komuniste e staliniste! Këshilli i Europës duke pasur parasysh krimet që kan kryer diktaturat në shekullin njëzet ka vendosur që diktaturat të dënohen dhe viktimat dhe barbarizmat e tyre, shtetet që i kaluan këto diktatura, të i kujtojnë dhe mos ti harrojnë krimet. Diktaturën fashiste, naziste, mbas mbarimit të luftës dytë botërore europa krijoi Gjykatën e Nurmbergut për ti dënuar ligjërisht këto krime që nga vitin 1948 e në vazhdim. Diktaturën staliniste europa juglindore e dënoi në vitin 1956, kurse diktatura komuniste ra në vitin 1988 me shembjen e Muri i Berlinit.

I vetmi vend në europë Shqipëria u sundua nga stalinizmi 46 vite, dhe nuk e dënoi këtë ideologji vrastare, por kaloi nga sistemi stalinist, në sistem pluralist, pa marr aprovimin e antikomunstave me një veprim aspak ligjor juridik, por ideologjik formal që mbrenda 4 ditësh u ndrua sistemi, dhe u krijuan parti formale antikomuniste me një objektiv të qartë:

“Mos dënimin e Krimeve të stalinizmit shqiptar enveristë!”Duke lejuar Partinë e Punës së Shqipërisë që kishte kryer krime të ishte pjesë e pluralizmit politikë duke mos e dënuar ligjërisht për dhunimin e të drejtave dhe lirive të njeriut për 50 vite ndaj antikomunistave shqiptar.Dhe ka tre dekada që e gjithë klasa politike e krijuar në 4 ditëshin e dhjetorit 90,vazhdoi e vazhdon politizmin e demagogjinë kundra enverizmit por nuk bëri asnjë akt juridik ligjor, për ta dënuar partinë komuniste dhe hitlerin e europës juglindore stalinistin Enver Hoxhën. Që nga 29 nëndori i vitit 1944 e deri në të ashtuquajtur ndryshim sistemi në 90 bilanci i krimeve të komunizmit enverist janë një bilanc i paimagjinushëm për europën e pas luftës së dytë botërore për mijëra jetët njerzore të humbura. Shqiptarët antikomunistë vuajtën 914.000 vite burg. U krijuan kampe përqendrimi ku nuk u kursyen dhe jetët e fëmive si në Tepelen. Ku nga uria vdiqën mbi 350 fëmijë të antikomunistave nga veriu.

Cili vend në europë ka një bilanc krimi si Shqipëria.?!

23 gushti bashkon ditë-vdekjet e personazheve të njohura, qëndrestarve shqiptarë që kanë dhënë shumë për lirinë, shtetin, dhe kulturën tonë kombëtare, por më shumë se çdo gjë tjetër për dinjitetin tonë historik në mbrotje të lirisë,flamurit, dhe kombit.

Ky 23 gushti si ditë kujtesës europiane dënon krimet e stalinizmit shqiptar dhe denoncon publikisht dhe ban përgjegjës ndaj kombit dhe shoqërisë, klasën politike, udhëheqësit e institucjoneve të shtetit shqiptar të këtyre tre dekadave që nuk i denuan krimet e komunizmit. Sot kjo ditë dënon heshtjen e politikanëve të të gjitha ngjyrave ndaj krimit komunistë.

Shqipëria nga një diktaturë staliniste, nuk qe në gjendje të ndërtonte shtetë të së drejtës,sepse klasa politike nuk ndoqi rrugën e demokratizmit të vendit por si një lukni ujqërish për të ndërtuar pushtet me dogma të komunizmit. Pushteti politik gjatë kësaj periudhe 34 vjeçare ndërtoi një sistem korrupsioni, duke prishur ekuilibrat e shoqërisë me propogandë dhe duke përdorur heshtjen ndaj krimeve të diktaturës. Ne si shtet nuk kemi ditë kujtese siç e ka europa. Ditën europiane të kujtesës këtë vite, po e përkujtojmë këtu në Koplik të Malsisë Madhe, këtu ku krisi pushka e parë antikomuniste që e udhëhoqën burrat e shquar të Malsisë Madhe bajraktari i Hotit, Mulë Deli Bajraktari. Ushtaraku dhe komandanti i shquar Llesh Marashi i Shkrelit, heroi i mbrojtes së kufive të shtetit shqiptar, trimi legjendar i Këlmendit Preng Cali që u vra në besë nga të pabesët stalinisti kriminel Mehmet Shehu.

Këtu u krye Masakra e Koplikut nga komunistët shqiptar, që nga 28 korriku deri me 29 gusht 1948, U torturuar 56 burra dhe gra, ku në mes këtyre burrave dhe grave, një malsore do të lindte në mes torturve fëminë e saj. Këtu u torturua shkencëtari Dom Aleksandër Sirdani biri i Bogës trime, sëbashku me Dom Pjetër Cunin vetëm se ata nuk e mohonin Zotin! Do të torturonin malsorin trim luftëtarin antifashist e atdhedashës burrin e besës të Malsisë Taro Keqin, Katolikun trim e të pamposhtur Nik Mark Rexhën. Dhe mbas torturave dhe vrasjes barbare trupat e këtyre meshtarve të besimit e të lirisë, dhe trimave të pamposhtur të Malsisë do të hidheshin në kanalin e ujrëva të zeza jo shum larg këtij tubimi që zhvillojmë sot në nderim të tyre.

“Masakra e Koplikut” nuk harron, ajo i ka në kujtesë xhelatët e krimeve të masakrës, ajo i ban thirrje Institucjonit të Autoritetit të hapjes së Dosjeve të ish sigurimit të shtetit : Kur do ti bani prezencë para shoqërisë shqiptare emrat e xhelatëve dhe dosjet e tyre kriminale që kan kryer krime në Koplik e në gjith Shqipërinë. Jo ma larg se dje Gjykata gjermane dënoi një sekretare të nazizmit 17 vjeçare , dhe pse ajo është 94 vjeçare sot. Breznia e re pret ti njohi xhelatët që mos të lejojnë të përsëritet krimi.

Lavdi të përjetshme këtyre grave e burrave trima, këtyre antikomunistave heronj, që nuk u stepën përball barbarizmave të kriminelve të partisë komuniste shqiptare. Sot Shqipëria lëngon për liri demokraci, për dinjitet. Sot shoqëria shqiptare është e ndamë në antikomunistë, dhe komunistë.

Ne antikomunistët jemi etaloni, lajmëtarët e europës me një dinjiteti të padiskutueshëm për shqiptarët. Komunistët janë pjesa e urrejtjes, sunduesit, përçmuesit e vlerave, dokeve, fesë fisnikërisë kombëtare. Politika shqiptare postkomuniste dhe pushteti në Shqipëri kan zgjedhur heshtjen dhe harresën duke u bërë palë me krimin.Europa e dënon krimin shteti shqiptar hesht ndaj krimit. Shenjtëria e tij Papa Francesku do të priste në Vatikan me 25 tetor 2023 përfaqësinë e antikomunistave shqiptare dhe do të lutej për shpirtat e humbura, dhe vuatjet shekullore të antikomuniste në diktaturën staliniste.

E kundërta ndodh me Presidentin e shtetit shqiptar, me Kryetarin e Parlamentit, me Kryetarin e Qeverisë ata i urrejnë antikomunistët, bëjnë hipokrizi me kujtesën dhe kan ndërtuar një sistem qeverisës, mediatik që të zhduken nga kujtesa krimet e Enver Hoxhës.

Sot nga Kopliku i masakruar nga regjimi komunist, nga Malsia e Madhe antikomuniste i drejtohem Drejtuesve të shtetit shqiptare: Kur do ti dënoni krimet e stalinizmit shqiptar me ligj si gjith europa. Keni 6 muaj që heshtni përballë kërkesës së Konferencës Ipeshknore të Shqipërisë, kërkesës së bashkëngjitur Konferencës Ipeshknore dhe të tre komuniteteve fetare Myslimane, Bektashiane, ortodokse, si dhe Rezolutës Kombëtare të Unionit Mbarkombëtare Integrimit të Burgosurve dhe të Përndjekurve Politikë të Shqipërisë. Nuk ndërtohet demokracia pa dënuar krimin komunistë. Kur Partitë politike shqiptare, do të ju kërkojnë falje shqiptarve për krimet e komunizmit.? Zoti President, Znj. Kryetare e Kuvendit, Zoti Kryeministër kur do të ju kërkoni falje familjeve shqiptare që përballuan krimet e stalinizmit enveristë.?

Heshtja juaj është veprim kriminal, dhe dhunim i të drejtave dhe lirive të njeriut ndaj shqiptarve që vuajten mbi 9 shekuj burg e internim,të mbi 6000 familjeve që kan tre dekada që skan gjetur eshtrat e të zhdukurve. Si mund të jeni të qetë Ju drejtues të shtetit, ku bashkatdhetarët tuaj nuk kan një varr për familjet e tyre, ku fal rezistencës së tyre ju sot gëzoni benifite e pasuri marramendse të sistemit për të cilën u sakrifikuan antikomunistët shqiptarë. Ju që ishit palë me diktaturën dhe duartrokisninit burgimet e vrasjet tona, pa dhanë asnjë kontribut në dënimin e diktaturës, dhe heshtni dhe përbuzni sakrificat tona mbinjerzore.

Nqs ju zgjidhni heshtjen si drejtues të shtetit, ne do të ju denoncojmë deri në Strasburg për dhunim dhe përçmim ndaj të drejtave dhe lirive të njeriut të 100.000 familjeve shqiptare që përballuan diktaturën.

Po opozita pse i është bashkuar korit të kukuvajkave të pushtetit me heshtje ndaj kërkesës tonë për të dënuar krimin komunist me ligj. Opozita nuk është vetëm të luftoi me marr pushtet, por për të mbrojtur të drejtat e liritë e qytetarve që i dhunon pushteti. Është turp kombëtar që 59 deputete të opozitës që kan marr votën e antikomunistave shqiptar prej 34 vitesh, heshtin nga 6 muaj si mazhoranca ndaj kërkesës për ti dënuar krimet e komunizmit si shtet që kërkojmë të bahemi pjesë e Europës. Nuk shkohet në Europë pa dënuar krimet e komunizmit. Sot kjo dite kujtese europiane, detyron se duhet futur thellë bisturia e drejtsisë në ndërgjegje që të gjinden eshtrat e të zhdukurve, Duhet orgjensisht të caktohet dita e kujtesës së shqiptarve siç ban Europa, Sot kjo ditë kërkon të ngrihet në Tiranë muri i kujtesës për 6000 të zhdukurve të komunizmit,përballë Piramidës së diktatorit shqiptar.

Detyra e shtetit shqiptar, është ti tregoi të vërtetën e krimit komunist brezave që nuk e dine, Drejtsia shqiptare të penalizoi ligjërisht autoret e vrasësve, dhe kujtesa të ruhet si shenjtëri ndaj martirve dhe të zhdukurve.. të futen në kurikulumet shkollore letërsia e antikomunistëve, dhe të bahen prezencë krimet e enverizmit. Nqs ne do ti bashkohemi heshtjes së politikës ndaj kujtesës, do të përbante nji nga turpet ma të mëdha në historinë tonë kombëtare. Do të ishte nji njollë e pashlyeshme për të gjithë neve të rezistencës anti-komuniste. Edhe të vdekurit nga varri do të protestojshin këtë padrejtsi monumentale. 23 Gushti dita europiane e kujtesës denoncon shtetin shqiptar për mos dënimin e krimeve të komunizmit!

Besim Ndregjoni

Sjelljet e elitave tona politike nuk mund të prodhojnë qëndrime të drejta e parimore nëse nuk janë të ndërtuara mbi alencat properndimore, pasi që  fuqizimi i faktorit shqiptar në Ballkan kalon nëpër portat e aleancave euro-atlantike, një aspirate kjo që duhet të ushqehet për çdo ditë me sjellje, qëndrime e vendimarrje të matura e bashkëpunuese me aleatët tanë perendimor. 

Nga Prof.dr. Skender ASANI

Kthesat më të mëdha historike kanë ndodhur si rezultat i aleancave që iu kanë parapri betejave ushtarake, kurse fati i popujve është gatuar sipas konstelacionit të forcave që kanë prodhuar aleancat. Për rrjedhojë,  edhe pozita e shqiptarëve në kontekste të caktuara historike, u determinua nga pasojat që erdhën si rezultat i aleancave.
Kështu ishte edhe me Betejën e dytë të Kosovës, si një ndër betejat më të njohura të ndodhura në Europën Mesjetare, që u zhvillua në tetor të vitit 1448, e cila prodhoi një realitet të ri në Europë, pas dështimit të aleancës së udhëhequr nga Janosh Huniadi kundër forcave osmane, të udhëhequra nga Sulltan Murati II.

E rëndësishmja e kësaj beteje i ka dy komponente që ndërlidhen me historinë e  e popullit tonë. E para, kjo betejë u zhvillua në Kosovë, dhe e dyta – në këtë betejë, ndonëse me vonesë, morën pjesë edhe ushtarët arbërorë të udhëhequr nga Gjergj Kastrioti Skenderbeu.
Sipas burimeve pendimore dhe osmane, shkaku i vonesës së  Skënderbeut duhet kërkuar në dy arsye. Arsyeja e pare lidhet me pengesat e despotit Brankoviç, që ishte aleat i dhëndrit të Murati II, i cili ia kishte mbyllur rrugë kalimet ushtrisë së Skenderbeut me qëllim që ta pamundësojë arritjen me kohë në fushëbetejë.

Asyeja e dytë, lidhet me vlerësimet e gabuara të Huniadit mbi gjendjen në terren, i cili, sipas burimeve të shumta,  nuk ka qenë dashur të fillonte betejën para ardhjes së Skënderbeut në Kosovë.

Sido që të jetë, rezulton që shqiptarët ishin faktor i pashmagshëm i betejave ballkanike e europiane kundër invadimeev të huaja. Dhe me këtë dëshmohet një fakt që ndërlidhet me vet ekzistencën e popullit shqiptar, i cili u përplas me sfidat e shumta identitare si pasojë e të qenit i rreshtuar në ndonjë aelancë, si  produkt i konstelacionit të forcave.

Vetëm duke qenë në aleancën e duhur, mund të garantohet edhe prosperiteti i një kombi. Kjo është dëshmuar me shembuj të shumtë gjatë historisë dhe mjafton të përmendim vetëm disa prej tyre. 

Epilogu i Luftës së Dytë Botërorore, bie fjala, ishte rrjedhojë e konstelacionit të forcave, ku në fund triumfoi aleanca antifashiste e udhëhequr nga  forcat anglo-amerikane të ndihmuara nga ato sovjetike.

Në narrativin historografik sllav ka dominuar përpjekja që shqiptarët të paraqiten në anën e gabuar të aleancave, duke i paraqitur ata si kolaboracionist, për të arsyetuar pastaj reprezaljet dhe gjenocidet mbi ta.

Prandaj, sot kur po e trajtojmë Betejën eDytë të Kosovës të vitit 1448, e kemi parasysh edhe pozicionimin e shqiptarëve në aelancën ballkanike kundër ushtrisë osmane dhe me këtë bien në ujë të gjitha tezat destruktive sllave se shqiptarët kanë mbajtur anën e pushtuesve, siç kishin vepruar vet ata.

Për të qenë edhe më të qartë në pozicionimin e tyre civilizues e identitar, shqiptarët këtë e dëshmuan edhe me luftën e fundit në Kosovë, në vitet 1998/99, me ç’rast për herë të parë në historinë e Aleancës Veri-Atlantike u demonstrua një rreshtim i qartë në favor të shqiptarëve kundër hegjemonisë serbe.  
Produkt i këtij pozicionimi të shqiptarëve që solli një aleancë të fuqishme politike dhe ushtarake perendimore në krye me NATO-n dhe SHBA-të, do të jetë edhe shteti i posalindur i Kosovës menjëherë pas përfundimit të luftës së vititi 1999 në Kosovë, e cila solli një realitet të ri gjeopolitik në rajon. 

Betejat e rëndësishme ushtarake e diplomatike janë gati të pamundura nëse zhvillohen të izoluara nga një force më e gjerë bashkëpunuese. Prandaj sot bëhen përpjekje të shumta, të hapura dhe diskrete, që të krijohet një realitet i ri gjeopolitik, ku shqiptarët sërish do të liheshin në anën e gabuar të historisë. Por, kjo nuk guxon të ndodhë, sepse shqiptarët edhe kultruralisht edhe gjeografikisht i takojnë civilizimit perëndimor, duke dëshmuar në këtë mënyrë se për ta ‘dielli lind në perendim’ , dhe me këtë edhe fati i shqiptarëve është ngusht i lidhur me proceset integruese auro-atlantike. 

Kjo është edhe një arsye më shumë për të këmbëngulur që edhe sjelljet e elitave tona politike nuk mund të prodhojnë qëndrime të drejta e parimore nëse nuk janë të ndërtuara mbi alencat properndimore, pasi që  fuqizimi i faktorit shqiptar në Ballkan kalon nëpër portat e aleancave euro-atlantike, një aspirate kjo që duhet të ushqehet për çdo ditë me sjellje, qëndrime e vendimarrje të matura e bashkëpunuese me aleatët tanë perendimor.

(Fjalë e mbajtur në konferencën shkencore: “ Lufta e Dytë e Kosovës ( 1448 ) “