Dr. Edlira Çerkezi
Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë/

“Pothuajse të gjithë njerëzit mund ta përballojnë fatkeqësinë, por nëse do ta testosh karakterin e një njeriu, jepi atij pushtet.”. Abraham Linkoln (Citim i shkëputur nga libri “Themeluesi”)
Biografia e munguar e Ismail Qemalit, parë nga një vështrim tridimensional i Evarist Beqirit na ndihmon ta shohim ndryshe themeluesin e shtetit shqiptar. Autori i nxjerr tiparet e tij si lidership në dritën e kohës. Sipas autorit në historinë tonë figura e Ismail Qemalit është trajtuar shpesh e cunguar, madje me ftohtësi. Libri i përket zhanrit biznes lidership dhe ofron një qasje që nuk është sjellë më parë në Shqipëri.
“Lidershipi është një kombinim midis fuqisë së karakterit dhe strategjisë. Karakteri është thelbi i lidershipit. Edhe zgjuarsia, edhe strategjia luajnë rolin e tyre, por pa karakterin e fortë ato nuk shërbejnë shumë” – shkruan autori. Në librin “Lidershipi i Ismail Qemalit” autori jo thjesht e lartëson figurën e Ismail Qemalit, por e analizon gjatë përmes një strukture që nxit mendimin kritik. Përmes një analize të thellë autori e përshkruan Ismail Qemalin si një lider që “udhëheq me shembullin e vet”, lider vizionar, i përulur, i vendosur dhe me integritet të fortë. Modeli i lidershipit të Ismail Qemalit është modeli i liderit që udhëheq me shembullin e vetë. Siç shprehet edhe vetë autori që në kreun e parë ku flitet për karakterin e Ismail Qemalit: “Disa nga cilësitë e lidershipit të tij i shohim natyrale, disa ai i zhvillon me vetëdije përgjatë jetës së tij. Studimet mbi lidershipin evidentojnë si element thelbësor të këtij procesi liderin dhe kontekstin ku ai bashkëvepron me ndjekësit. Rrethanat shoqërore, historike, politike dhe mjedisi ku lideri vepron kanë rëndësi dhe nxjerrin në pah cilësitë e veçanta të tij.”.
Evarist Beqiri na sjell modelin më të mirë të lidershipit, atë të Ismail Qemalit. Në studimet tona jemi mësuar ta shohim ndryshe të trajtuar figurën e Ismail Qemalit. Bie në sy marrja në konsideratë e të dhënave të shumta, të rralla e shumë të vyera që studiuesi ka vendosur në fokus të punimit të tij. Një punë tejet e mundimshme , kur bëhet fjalë për analizimin e një figure të jashtëzakonshme si Ismail Qemali, e cila këndvështrohet në disa drejtime.
Sipas autorit, lidershipi, më tepër se një disiplinë shkencore është arti i udhëheqjes së njerëzve nga vetë njerëzit. Kthimi pas në kohë për të ravijëzuar dhe karakterin e personazheve që kanë bërë historinë tonë, si Ismail Qemali, është një mënyrë jo vetëm për t’i kujtuar, por edhe për të ndërtuar veti dhe elemente që posedon një lider i vërtetë. Ky libër na sjell modelin më të lartë të një lidershipi. Duket sikur historia grupoi te figura e Ismail Qemalit cilësitë më të mira të liderit, si domosdoshmëri për ta shpënë përpara shtetin shqiptar të pavarur.
Po përse historia nuk na rezervoi liderë të tjerë të ngjashëm me Ismail Qemal Vlorën? Edhe në faqet e këtij punimi duket se kjo pyetje e bren së brendshmi autorin, që jo vetëm kërkon ta ligjësojë modelin e lidershipit të Ismail Qemalit, por edhe të marrë përsipër një analizë tridimensionale e cila e ndihmon autorin ta shohë figurën e tij në një hapësirë më të gjerë, jo vetëm brenda kohës që ai jetoi e punoi, por edhe në këndvështrimin e sotëm.
“Ismail Qemali është lideri transformues, i cili afron diçka për t’u përvetësuar nga brezat e rinj të liderëve dhe te biznesit. Stili i lidershipit dhe filozofia e udhëheqjes së Ismail Qemalit paraqet interes për liderët e tanishëm. Historia e tregon se nuk ekziston asnjëfarë lloj krahasimi midis tij dhe liderëve shqiptarë që pasuan. Ismail Qemal Vlora ishte në radhë të parë një mbrojtës i flaktë i lirive dhe të drejtave themelore të njeriut. Ishte njeriu që me maturi e mençuri arriti të kryejë aktin sublim të themelimit të shtetit shqiptar”, – thotë Evarist Beqiri.
Duke u fokusuar më shumë tek akti i themelimit, sesa tek qëndresa permanente dhe veprimet koherente të një lideri të vërtetë siç Ismail Qemali ishte. Duke kërkuar nëpër anale të historisë studiuesi hedh dritëhije mbi momente kyçe që kanë shënjuar historinë e Shqipërisë e që lidhen padiskutim edhe me figurën e lidershipit të Ismail Qemalit.
Sipas autorit modeli i lidershipit të Ismail Qemalit nuk është kuptuar sa dhe si duhet. Arti i lidershipit është i vështirë për t’u përvetësuar dhe për t’u mësuar, prandaj studimi i modeleve të udhëheqësve të mëparshëm shërbejnë veçanërisht sot, kur ky model mungon. Ky studim sjell në vëmendje të studiuesve të tjerë modelin e lidershipit historik shqiptar. Ofron mundësi të tjera studimi dhe diskutimi për ta këndvështruar historinë parë nga modeli i lidershipit progresiv siç Ismail Qemali ishte.
Historia e kombeve është shkruar krahasimisht me historinë e liderëve të saj. “Historia e botës nuk është gjë tjetër veçse biografia e njerëzve të mëdhenj”, prandaj për ta ilustruar historinë tonë, rruga më e mirë është për të studiuar njerëzit e mëdhenj që kanë shkruar faqet më të ndritura të histories” – thotë autori.
Studiuesi Evarist Beqiraj besoj se e ka përmbushur qëllimin e studimit të tij. Përmes modelit të lidershipit të Ismail Qemalitna ofron modelin që duhet ndjekur, një model që nuk formohet kurrsesi menjëherë, por që kalon në një rrugë të gjatë të shkollimit, formimit të karakterit të tij, trashëgimisë, vizionit, komunikimit.
Për autorin, lidershipi është një rrugëtim e jo një destinacion. Duke besuar fort se modeli i lidershipit të Ismail Qemalit është modeli i madh që frymëzon sot në më të voglin model të lidershipit të sotëm, mendoj se ky model do të rrugëtojë gjatë në kohë për aq kohë sa të kuptohet. Ismail Qemali është lideri që udhëhoqi me shembullin e vetë në një rrugëtim të gjatë e të vështire duke u lënë brezave modelin e lartë të një lideri që frymëzon drejt lirisë e progresit.
foto: wikipedia.org

Prof. ass. Dr. Haxhi Ademi

Instituti i Historisë “Ali Hadri” Prishtinë/

Serbia është shpallur shtet gjenocidial nga OKB-ja për krimet e kryera në Sarajevë dhe për shqiptarët është një akt që shënon një fitore të rëndësishme dhe mundësi për drejtësi për viktimat e krimeve të kryera përgjatë një shekulli të tërë nga shteti serb.

Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara votojë për një rezolutë që propozon shpalljen e 11 korrikut si “Ditë Ndërkombëtare të Kujtimit dhe Përkujtimit të Gjenocidit të vitit 1995 në Srebrenicë”. Pjesëmarrës në këtë gjenocid ishte edhe presidenti aktual i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, i cili, para masakrës, kishte deklaruar: “Për një serb, do të vrasim 1000 myslimanë të Bosnjës.”

Historia e popullit shqiptar ka qenë një përpjekje e vazhdueshme për mbijetesë në trojet e veta etnike dhe është bërë objektivi kryesor i politikës hegjemoniste serbe. Programi i parë kombëtar serb, “Naçertanija” i Ilija Garashaninit, nga viti 1843 deri më 1852, përpunoi idenë e Serbisë së Madhe dhe u realizua përmes masakrave dhe dëbimeve të shqiptarëve nga trojet e tyre shekullore në Nishi, Vranja, Toplica, Prokupla dhe Leskovci në vitet 1876-1878. Territori i sotëm i Kosovës është rezultat i ndryshimeve politike dhe historike. Lufta Ballkanike e vitit 1912, që shënoi fundin e Perandorisë Osmane në Ballkan, solli ndryshime të mëdha politike, ekonomike, sociale dhe demografike. Konferenca e Ambasadorëve në Londër në dhjetor të vitit 1912 përcaktoi kufijtë e rinj politik në Ballkan, duke krijuar një Shqipëri autonome, por jashtë saj mbetën më shumë se gjysma e popullsisë shqiptare, nën sundimin e Serbisë, Malit të Zi dhe Greqisë. Vetëm në Serbi dhe Mal të Zi mbetën të paktën 900,000 shqiptarë në një territor prej 22,000 km², i cili përfshinte pjesën më të madhe të ish-vilajetit të Kosovës dhe iu nënshtrua riorganizimit administrativ sipas dispozitave administrative serbe dhe malazeze. Shqiptarët nën sundimin serb-malazez u përballën me dhunë fizike dhe psikologjike, shkatërrim të vendbanimeve, konvertim në ortodoksinë sllave dhe përpjekje për shkombëtarizim. Vetëm me ardhjen e trupave austro-hungareze dhe bullgare gjatë Luftës së Parë Botërore represioni ndaloi. Pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, Kosova ra nën Mbretërinë Serbo-Kroate-Sllovene (më vonë Jugosllavia), ku politika antishqiptare rifilloi. Nga viti 1918 deri më 1921, ushtria jugosllave vrau mbi 12,000 shqiptarë dhe shkatërroi mbi 6000 shtëpi.

Gjatë periudhës midis dy luftërave botërore, shqiptarët nuk u njohën si pakicë kombëtare dhe iu mohuan të drejtat politike, kombëtare dhe kulturore. Nga viti 1918 deri më 1941, mbi 250,000 shqiptarë u shpërngulën nga hapësirat shqiptare në Jugosllavi.

Pas Luftës së Dytë Botërore deri në vitin 1966, shqiptarët u përballën me persekutime dhe shpërngulje në Turqi, ku mbi 250,000 shqiptarë u dëbuan.

Gjenocidi i viteve 1998-1999 ishte kulmi i një shekulli pushtim, dhunë dhe agresion ndaj shqiptarëve. Masakrat dhe krimet ndaj shqiptarëve përfshinin përdhunime masive dhe dhunë seksuale si pjesë e një fushate të spastrimit etnik. Gjatë kësaj periudhe, mbi 20,000 gra dhe vajza shqiptare, përfshirë fëmijë, iu nënshtruan përdhunimeve të organizuara nga forcat ushtarake dhe policore serbe. Krimet e kryera në Kosovë nuk ishin veprime të izoluara, por pjesë e një plani për të shkatërruar popullin shqiptar dhe për të ndryshuar strukturën etnike të Kosovës. Strukturat e Sigurisë së Serbisë, përfshirë ushtrinë, policinë dhe shërbimin sekret, janë përgjegjëse për këto krime. Doktrina e gjenocidit ishte mbështetur dhe proklamuar nga qeveria serbe, Akademia e Shkencave dhe Kisha Ortodokse Serbe.

Krimet ndaj shqiptarëve përfshinin vrasje, keqtrajtime, përdhunime, dhe spastrime etnike, që synonin shkatërrimin e popullsisë shqiptare për shkak të përkatësisë së tyre etnike. Vetëm 26 serbë janë dënuar për krimet e kryera në Kosovë, një numër i vogël krahasuar me mbi 12,000 të vrarë dhe mbi 20,000 të përdhunuar shqiptarë.

Dënimi i krimeve serbe është një hap drejt drejtësisë për viktimat dhe një njohje e vuajtjeve të tyre të pafundme gjatë shekullit të fundit. Krimet e kryera gjatë viteve 1998-1999 në Kosovë përfshinin masakra të tmerrshme, ku mijëra civilë të pafajshëm, përfshirë gra, fëmijë dhe pleq, u vranë brutalisht. Përdhunimet ishin gjithashtu një mjet i përdorur për të realizuar spastrimin etnik, me qëllim që të terrorizojnë dhe poshtërojnë popullsinë shqiptare dhe t’i detyrojnë ata të largohen nga trojet e tyre.

Në përpjekjet për të kërkuar drejtësi, është thelbësore që krimet të dokumentohen dhe dëshmitarët të mbrohen për të siguruar që përgjegjësit të përballen me drejtësinë. Ndërkombëtarizimi i këtyre krimeve është një hap i rëndësishëm për të mbajtur përgjegjës ata që kanë kryer mizori dhe për të parandaluar përsëritjen e ngjarjeve të tilla në të ardhmen. Historia e përpjekjeve të shqiptarëve për mbijetesë dhe të drejtën e tyre për vetëvendosje duhet të njihet dhe të respektohet. Përballja me të kaluarën dhe njohja e krimeve të kryera është e domosdoshme për të ndërtuar një të ardhme të paqes dhe bashkëjetesës në rajon.

Në fund, njohja e krimeve të kryera dhe dënimi i përgjegjësve janë të rëndësishme jo vetëm për të sjellë drejtësi për viktimat, por edhe për të siguruar që e ardhmja të ndërtohet mbi themele të drejtësisë dhe respektit për të drejtat e njeriut. Historia e përpjekjeve të shqiptarëve për mbijetesë dhe të drejtën e tyre për vetëvendosje duhet të njihet dhe të respektohet, duke siguruar që krimet e së kaluarës të mos harrohen kurrë dhe të mos përsëriten.

See insights and ads

Create Ad

All reactions:

33

Të gjitha përpjekjet e deritanishme të Serbisë për t’i paraqitur betejat e saj si çlirimtare dhe nacionale, tani me këtë rezolutë marrin vulën e betejave të përgjakshme, pushtuese dhe gjenocidale

Prof.dr. Skender ASANI

Asambleja e Përgjithshme e Organizatës së Kombeve të Bashkuara e miratoi të enjten (23 maj) Rezolutën për Gjenocidin në Srebrenicë. Betejat diplomatike që i paraprinë miratimit të kësaj rezolute ishin mjaft të ashpra, sidomos ato që udhëhiqeshin nga Federata Ruse, Serbia dhe satelitët e tyre. Dëshmi e kësaj ashpërsie diplomatike është vet rezultati i votimit, ku 84 shtete votuan për miratimin e rezolutës, 19 shtete votuan kundër kurse 68 shtete abstenuan nga votimi. Të gjitha vendet e Ballkanit, përveç Serbisë, votuan për miratimin e rezolutës.

Për miratimin e rezolutës votuan edhe SHBA-ja, Mbretëria e Bashkuar dhe vendet anëtare të Bashkimit Evropian, përveç Hungarisë, e cila votoi kundër, dhe Sllovakisë e Qipros, të cilat abstenuan nga votimi.

Kundër miratimit të rezolutës, përveç Serbisë, votuan dy vendet e mëdha aleate të saj, Kina dhe Rusia, si edhe Bjellorusia, Koreja Veriore, Kuba, Siria dhe disa shtete të vogla, ku ka ndikim Rusia.

Nëpërmjet kësaj rezolute, 11 korriku është shpallur si Ditë Ndërkombëtare e Reflektimit dhe Përkujtimit të Gjenocidit të vitit 1995 në Srebrenicë, datë kjo që përkon me 11 korrikun e vitit 1995, atëherë kur forcat serbe vranë mbi 8 mijë burra dhe djemë myslimanë në Bosnjë-Hercegovinë. Me këtë rezolutë, dënohet çdo mohim i gjenocidit të Srebrenicës dhe u bëhet thirrje shteteve që të ruajnë të vërtetën. Gjithashtu, me këtë rezolutë bëhet thirrje për dënimin e atyre që glorifikojnë të dënuarit për krime lufte në rastin e Srebrenicës, praktikë kjo që ka qenë prezente në Serbi dhe Republika Srpska, ku autorët e krimeve monstruoze, Mladiq, Karaxhiq etj. janë shpallur heroj, madje disa rrugë dhe sheshe mbajnë emrat e tyre (!).

Me miratimin e kësaj rezolutë të rëndësishme, janë arritur disa efekte, por tre prej tyre janë më të qenësishme.

E para, të gjitha përpjekjet e deritanishme të Serbisë për t’i paraqitur betejat e saj si çlirimtare dhe nacionale, tani me këtë rezolutë marrin vulën e betejave të përgjakshme pushtuese dhe gjenocidale;

E dyta, edhe pse rezoluta askund nuk e përmend Serbinë në kontekstin e asaj çka kishte ndodhur në BeH, vet sjellja tragji-komike e Vuçiqit në mbledhjen e Asamblesë së përgjithshme të OKB-së konfirmoi se shteti i tij është i involvuar drejtpërdrejt në masakrën e Srebrenicës;

E treta, bota e qytetëruar tani e tutje do ta sheh me një dipotri tjetër Serbinë dhe nga ajo do të kërkojë më tepër llogari për veprimet destruktive që mund t’i bëjë në të ardhmen në BeH, në Kosovë, në Maqedoni të Veriut dhe në Mal të Zi. Sjellja si viktimë e Vuçiqit, duke u mbështjellë me flamurin serb, është një alarm për botën e qytetëruar e cila duhet ta pengojë atë në çfarëdo lloj aventure mlitariste që mund të ndërmarrë në BeH (duke bërë përpjekje për ndarjen e Republika Srpska), por edhe në Kosovë dhe në Maqedoninë e Veriut.

Historia nacionale e Serbisë është e ngritur mbi premisa koloniale e pushtuese , që burimin e kishte në shndërimin e së kaluarës në mjegulla mitike dhe paraqitjen e humbjeve si fitore. Mbi këto premisa regjimet serbe e ndërtuan edhe narrativin e tyre triumfalist mbi Betejën e Kosovës (1389) dhe të gjitha betejat tjera të humbura ku ata e shpallnin veten fitues.

Tani me kalimin e Rezolutës mbi Srebrenicën në OKB, bota e qytetëruar do të ketë mundësi t’i rikthehet edhe njëherë rrënjëve të nacionalizmit serb, që nga Naçertanija e Garashaninit (1844), i cili në kontinuitet kishte prodhuar fatkeqësi për popujt fqij të Ballkanit, sidomos në BeH, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi e gjetiu. Kjo edhe për faktin se Serbia çdo epërsi të Rusisë në planin ushtarak e diplomatik e kishte kthyer në favor të saj, siç kishte ndodhur edhe me triumfin e saj në luftën Ruso-Turke (1877-1878), pas së cilës kishte ndodhur një fushatë e egër dhune, me pasojë shpërnguljen masive të shqiptarëve nga Sanxhaku i Nishit. Për rrjedhojë, Serbia e kishte përgatitur situatën që në prag të Kongresit të Berlinit (1878) gjendjen në terren ta paraqes në favor të strukturës së saj demografike, pas një spastrimi etnik të popullatës shqiptare, me çka ajo edhe u shpërblye duke ia njohur si “trofe lufte” gjithë atë hapësirë pa shqiptarë (Sanxhaku i Nishit).

Beogradi zyrtar, edhe përmes qëndrimit të Vuçiqit në seancën e Asamblesë së KB, mundohet të hedh poshtë kualifikimin “gjenocid”, duke dashur që ta heq fajin kolektiv nga populli serb. Por, me këtë rezolutë, populli serb e ka shansin të kalojë nëpër një proces denacifikimi, duke vendosur vija të kuqe në mes të ardhmes evropiane të Serbisë dhe politikave të egra gjenocidale të saj.

Populli serb, përmes kësaj rezolute e ka rrugën e hapur të bëjë zgjedhje në mes të strukturave të vjetra politike nga koha e Millosheviqit, ku bën pjesë edhe Vuçiqi dhe elitave të reja politike, me pikëpmaje dhe orientime perendimore.

Rezoluta për Srebrenicën apostrofon nevojën që të drejtohet gishti nga bartësit e përgjegjësisë për gjenocid, me çka lidershipit serb i ngushtohet hapësira e manovrimit dhe manipulimit me ndjenjat nacionale të serbëve qoftë në Serbi, qoftë në Republika Srpska, dhe në anën tjetër popullit serb i mundësohet për here të pare të fillojë procesin e pajtimit dhe mirëkuptimit me popujt tjerë në Ballkan, proces ky që deri më tani ka qenë i pamundur. Kjo do të ndikonte që populli serb, ashtu siç ndodhi edhe me popullin gjerman, të lirohet nga hipotekat e së kaluarës, por vetëm me kusht nëse ndodhë një katarsis i brendshëm nacional i serbëve, që fillon me kërkim faljen, reparacionin dhe përfundon me denacifikimin e institucioneve.

Njerëzit në Srebrenicë këtë rezolute duhet kuptuar si një kandil që iu bën dritë të afërmve të tyre të vrarë nga soldateska serbe, por edhe si një shpresë që hijet e së kaluarës të mos errësojnë të ardhmen.

Pas kësaj rezolute, asnjë kriminel serb që ka kryer krime monstruoze, nuk duhet të ndjehet i qetë. Kjo vlen edhe për ata që vranë mbi 13 mijë shqiptarë të Kosovës, që dhunuan mbi 20 mijë gra e vajza dhe që vranë mbi 1400 fëmijë të Kosovës. Me fjalë të tjera, Rezoluta për Srebrenicën duhet të jetë uvertyrë e një ndërmarrjeje të madhe diplomatike e politike të Kosovës, që edhe ajo përmes faktografisë dhe ekspertizës juridike të bëjë Serbinë përgjegjëse për gjenocidin e kryer në Kosovë në 100 vitet e fundit. Një Rezolutë për Kosovën në OKB do të ishte përgjigja më e merituar ndaj politikave gjenocidale serbe dhe rikthimin e besimit dhe miëkuptimit në mes të shqiptarëve dhe serbëve. Pa këtë rezolutë, të gjitha përpjekjet për një amortizim të raporteve të ngrira në mes të Kosovës dhe Serbisë do të përfundojnë pa sukses, kurse përfitues më të mëdhej do të jenë faktorët destabilizues në Ballkan.

Pas Rezolutës për Srebrenicën, do të çjerret maska e nacionalizmit serb i cili ishte i bazuar mbi manipulime dhe gënjeshtra, siç kishte ndodhur edhe me deformimimin e së vërtetës për Luftën e Dytë Botërore nga ana e propagandës serbe. Produkt i kësaj propagande ishte paraqitja e shqiptarëve si bashkëpunëtorë të fashizmit dhe për pasojë arsyetimin e dhunës dhe masakrave mbi ta nga ana e çetnikëve serbë, të cilët brenda natës u transformuan në partizan.

Por, kulla prej kartoni e kësaj propaganda u rrëzua në vitin 1999 me intrevenimin e NATO-s mbi caqet militariste serbe. Kjo ishte edhe një kthesë në politikën ndërkombëtare, sepse ky intrevenim ishte një alarm në formë paralajmëri që në Kosovë të mos ndodhë ajo çka kishte ndodhur në BeH.

Prandaj Rezoluta për Srebrenicën dhe intervenimi i NATOs në vitin 1999 duhet shikuar brenda një kohezioni të brendshëm kuptimor, për arsye se që të dyja këto momente ndërlidhen me të njejtin faktor destabiliteti në Ballkan: me Serbinë dhe frymëzuesen e saj shpirtërore – Kremlinin. Këto dy momente i hapin rrugë shkatërrimit të projekteve gjenocidale serbe dhe vendosjen e parametrave të rij në raportet në mes të fqinjëve, ku e ardhmja e përbashkët evropiane dhe mendësia perendimore do t’ia zinin vendin urrejtjes, paragjykimeve dhe konflikteve. Kjo, mbase, do ta detyroj Serbinë, edhe si shtet, edhe si shoqëri, që të reflektojë, duke i parapërgatitur rrethanat për një lidership të ri evropian, i cili marrëdhëniet me fqinjët do t’i përcaktonte sipas kritereve euroatlantike, e jo sipas recetave luftënxitëse të Moskës.

Zagreb, 24 maj 2024

Prof. Dr. Sylë Ukshini/

Kjo është BE-ja e vërtetë! Në njërën anë, ajo kërkon koncesione nga Kosova, si dikur të famshmet “Standardet para Statusit”, në anën tjetër, pesë vendet e BE-së poziciohen pro qëndrimit të Rusisë, Kroresë, Kubës Iranit, Venezullës e vendeve të tjera kundër shtetësisë së Kosovës!

Nëse Kosova është shtet evropian, nëse Kosova njihet si shtet edhe nga shtetet afrikane dhe aziatike, por jo nga të gjitha vendet e BE-së, madje as pas vendimit të GJND-së, si ka mundësi që Spanja ta njoh Palestinën, por jo edhe Kosovën.

Kjo nuk është Politikë e Përbashkët e Jashtme e Bashkimit Evropian dhe as nuk paraqet vlerë evropiane, kjo qasje minon vetë kohezionin e BE-së dhe stabilitetin në Ballkan, si dhe i jep shtytje Rusisë për ta minuar etablimin e Perëndimit në Ballkan.

Prandaj, ka ardhur koha që bisedimet e Brukselit ose duhet të udhëhiqen nga vendet e QUINT-it, si procesi politik gjatë bombardimeve të NATO-s, ose fillimisht 5 vendet e BE-së ta njohin shtetësinë Kosovës dhe më pas BE- ja të vazhdoj me rolin fasilitues në dialogun e Brukselit.

Në të kundërtën, Procesi i Brukselit po i shdërrohet në një instrument shërben për ruajtjen e status quo-së dhe intencës serbe për realizimit të parimit të përkohshmërisë.

Duhet të thuhet qartë, çelësi i normalizimit të marrëdhënieve Kosovë- Serbi nuk ndodhet në Beograd, kjo ëshzë gabim, por në Bruksel dhe Washington! Vetëm duke pranuar pa kushte Kosovën në KiE, në NATO dhe BE do të detyrohet Serbia të bëjë marrëveshje me Kosovën. Rruga tjetërr është humbje kohe!

“A ka mbetë ndonji shqiptar gjallë, që të mbrojë nderin e shqiptarit!”, ishte kjo  

            thirrja për solidaritet, që ndezi revoltën e Spaçit – 51 -vjet më parë!

Nga Frank Shkreli

“A ka mbetë ndonji shqiptar gjallë, që të mbrojë nderin e shqiptarit!”, ishte kjo thirrja për solidaritet, e cila ndezi revoltën e Spaçit.  Të martën u shënua në Shqipëri 51-vjetori i revoltës anti-komuniste prej tre ditësh, me 21 maj, 1973, në njërin prej burgjeve më të çnjerzore të regjimit komunist gjysëm shekullor të Enver Hoxhës. T’a kujtojmë këtë ditë me fjalët e At Zef Pllumit, njërit prej të burgosurve në Spaç.

Në librin e tij, “Rrno vetëm për me tregue”, françeskani shqiptar At Zef Pllumi e kujton kështu revoltën e Spaçit: “Në kamp gjeta shumë të burgosun që i kishin pru aty mbas revoltës së Spaçit.  Prej tyne mora vesht se ishin pushkatue Pal Zefi, Skënder Daja, Dervish Bejko e Hajri Pashaj. Revolta e Spaçit duhet të renditet në historinë tonë kombëtare si të gjitha revoltat e skllavëve që kërkuen lirinë, edhe pse nuk ia duelën me fitue. Këta katër dëshmorë kjenë të parët heroj që, mbas gadi dhetë vjet robnie, zgjuen e ndezën idealin e lirisë në këtë popull të shtypun që kishte humbë çdo shpresë nga kultivimi i servilizmit ndaj tiranit.”

At Zef Pllumi vazhdon tregimin se si kishte filluar revolta në Spaç, sipas të dhënave të shokëve të tij që kishte takuar në burg: “Me 21 maj Pal Zefi, nji i dënuem në birucë, përfitoi nga pakujdesi i policëve që e kishin lanë derën pa çelës e duel jashtë; mandej hini në kamp, u ngjit mbi tarracën e mensës, që shërbente si oborr. Dy policë u kujtuen për shkeljen e rregullores nga Pali, hinë në kamp, u ngjitën në tarracë, e kapën Palin për krahi, por ai rezistoi.  Nuk donte kurrsesi me u kthye në birucë.  Atëhere të dy policët filluen me e rrahë tmerrsisht, në sy të të gjithve. Pali lëshoi kushtrimin: “A ka mbetë ndonji shqiptar gjallë që të mbrojë nderin e shqiptarit!” 

Mbas asaj thirrje dëshprimi, tregon At Zef Pllumi: “U çue në kambë Paulin Vata dhe Paulo Popa, që të dy nga rrethinat e Shkodrës. Këta i paralizuen policët dhe morën në mbrojtje Pal Zefin.  Me atë rast, të burgosurit anti-komunistë shpalosën, në terracën e burgut, një flamur të Gjergj Kastriotit -Skënderbeut — pa yllin komunist — duke kënduar dhe duke hedhur parrulla kundër diktaturës enveriste.  Siç mund të merret me mendë, revolta u shtyp me dhunë e gjak, shkruan At Pllumi.  Përfundimi i shtypjes së revoltës ishte: katër nga të burgosurit u dënuan me pushkatim, 8 të burgosur u ri-dënuan me 25 vjet shtesë, 70 të tjerë u arrestuan dhe u rigjykuan. Katër prej tyre që e paguan revoltën me jetë kanë qenë Skënder Daja, Pal Zefi, Dervish Bejko dhe Hajro Pashai. 

Të mbijetuarit e revoltës së Spaçit, familjet e tyre dhe mbarë shoqëria shqiptare, vazhdon të presë me durim të Jobit biblik në këtë 51-vjetor që shteti, qeveria dhe politika shqiptare në përgjithësi, më në fund, t’i përgjigjet me vullnet të mirë dhe me vepra, pyetjes-kushtrim të Pal Zefit nga burgu i Spaçit 51-vite më parë: “A ka mbetë ndonji shqiptar gjallë, që të mbrojë nderin e shqiptarit!?”  Kjo për hir të burgosurve që humbën jetën në Spaç, por mbi të gjitha, për hir të një Shqipërie që pretendon të jetë e lirë e demokratike.  Për hir të vërtetës historike! Për hir të drejtësisë dhe të drejtave bazë të njeriut, për të gjithë shqiptarët pa dallim.

Krimet e regjimit komunist kanë lenë pas një trashëgimi dhe gjurmë të tmershme dhe të pashërueshme që dallohen qartë edhe sot në shoqërinë e sotme shqiptare, në drejtësi dhe në politikën kunfliktuale të ditës.

Qeveritë e njëpasnjëshme të dy partive kryesore në Shqipëri, për më shumë se 30-vjet tashti, nuk kanë pasur guximin moral as vullnetin politik për t’u përballur me të kaluarën komuniste të Shqipërisë, për të dënuar krimet e komunizmit, madje as për të caktuar një ditë në vit – ashtu siç ka bërë e gjithë Evropa ish-komuniste – për të kujtuar viktimat e pafajshme të barbarizmit komunist në Shqipëri, siç janë të pushkatuarit e regjimit në Spaç.  51-vjet nga revolat e Spaçit, Shqipëria e sotme, megjithëse anëtare e Aleancës Euro-Atlantike, NATO, e që aspiron të bëhet edhe anëtare e Bashkimit Evropian është i vetmi vend ish-komunist i Evropës Lindore/Qendrore që nuk është distancuar, zyrtarisht, nga e kaluara e saj terroriste komuniste.  Nuk është përballur, seriozisht, me të kaluarën e mjeruar komuniste. Tirana zyrtare, deri më sot, nuk ka dënuar zyrtarisht, krimet e regjimit barbar- komunist të Enver Hoxhës.  Dhe Kuvendi i Shqipërisp nuk ka caktuar ende një ditë përkujtimore, kushtuar viktimave të komunizmit në Shqipëri, ashtu siç kanë bërë vendet ish-komuniste të Evropës, me përjashtim të Rusisë. Prandaj, ka ardhur koha, që ashtu siç hoqën yllin komunist nga Flamuri i Gjergj Kastrioti – Skënderbeu, revoltuesit anti-komunist të Spaçit 51-vjet më parë, të shembet njëherë e përgjithmonë edhe “muri i fundit ideologjik i Berlinit” në Evropë. Ai “Muri i Berlinit” midis shqiptarëve. Ashtu që ajo histori barbare të mos përsëritet. Dyertë e ferrit komunist si ato të burgut të Spaçit nuk guxojnë të hapen më kurrë për shqiptarët! 

Prandaj është me vend që në kujtim të atyre që u pushkatuan dhe vuajtën tmeret në revoltën e Spaçit 51-vjet më parë për liri e demokraci, por edhe të gjithë të burgosurve të regjimit barbar sllavo-komunist të Enver Hoxhës, anë e mbanë Shqipërisë, të vazhdojmë të shpresojmë – ashtu siç shpresonin ata — për ditë më të mira për të gjithë shqiptarët pa dallim: për një Shqipëri të së vërtetës historike dhe të drejtësisë. Dhe për Pajtim e Paqë midis shqiptarëve!

Sidomos sot, në kujtim të përgjithmonshëm të heronjve të pushkatuar të revoltës anti-komuniste të Spaçit, 51-vjet më parë: Pal Zefi, Skënder Daja, Dervish Bejko e Hajri Pasha.

I përjetëshëm qoftë kujtimi i tyre ndër breza!

Frank Shkreli

       Foto-Kujtime nga ceremonia e 50-vjetorit të revoltës së Spaçit, 21 maj, 2023

Presidenti Bajram Begaj me udhëheqsit fetarë të Shqipërisë, Spaç, 21 maj, 2023

Autori me Znj. Gentiana Sula, Kryetarja e Autoriteteit për Informim mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetetit