Ajet Delaj/

Për hir të së vërtetës Shqipëria ka hyrë në një rreth vicioz vetëshkatërrues që gjatë pushtimit ottoman kur fqinjët sllav fituan pavarësinë e ne morëm armët duke brohoritur “duam baben” e fatkeqësia vazhdoi dhe pas luftës së dytë botërore që na atashuan me botën sllave edhe për fajin tonë. Duhet theksuar se shqiptarët vazhdojnë të qëndrojnë brena këtij rrethi edhe sot e kësaj dite pasi historikisht jemi treguar të vonuar në kapjen e shanseve historike.

Historia e kombeve dhe e popujve është si historia e familjes dhe e vetë jetës së njeriut që përparon mbi bazën e asaj se sa e si njeriu i shfrytëzon shanset e tij. Nëse shqiptarët do kishin arritur të kapnin dorën e shtrirë të Kryeministrit të Bavarisë në 1986 me siguri jeta e historia e re e shqiptareve do ishte diçka krejt tjetër.

Vazhdojmë pastaj me të ashtuquajtur revolucion demokratik te 90-tës ku më së miri këtë situatë e përcakton i madhi Dritero Agolli ku thotë se revolucionin e beri rinia e parlamenti u mbush me pleq e më tej, ata që u hodhën në zjarre heronj në lista ata që i pane u bënë ministra.

Pranuam pluralizmin dhe bëmë çmos që ta tregojmë e te mos funksionojë. Pranuam sistemin kapitalist por nuk aplikojmë parimet dhe rregullat bazë të tij duke mos pranuar bazën e tij, pronën private.

Vetë dokumenti i fundit i sigurisë kombëtare të Shqipërisë i hartuar me ndihmen e partnerëve ndërkombëtarë thotë se kërcënimi më i madh i Shqipërisë e shqiptarëve janë korrupsioni e braktisja e Atdheut. Pra jemi ne e keqja më e madhe e vetvetes.

Korrupsioni e monopoli zhvillohen e lulëzojnë në kushtet e mungesës së drejtësisë duke prodhuar antishtet e oligarki.

Presioni ndërkombëtar për të instaluar sistemin e ri të drejtësisë duket se nuk po funksionon si duhet. Klasa politike edhe nëse nuk kanë arritur ta bllokojë me siguri e kanë ngadalësuar ritmin në mënyrë të frikshme duke arritur deri atje sa tërë vendimmarrja së bashku nuk zbatojnë vendimet e Gjykatës Kushtetuse duke bllokuar votën e diasporës e heqjen mandateve të kupolës së tyre.

Duhet theksuar se po në të njëjtën mënyrë bllokuan me Kushtetutë djemte e vajzat shqiptare që kane mbaruar universitetet me prestigjoze te perendimit ne jurisprudence duke e vendosur sistemin e ri te drejtesise ne karantine e nen monitorim të rreptë megjithse gjygjesori eshte pushtet i pamvarur apo ashtu duhet te jete.

Formalisht Shqiperia eshte vend demokratik por nje nder vendet me te korruptuar te Europes e pranuar nga vete klasa politike e institucionet shqiptare.

Ju lutem beni nje paralelizem te politikes e drejtesise shqiptare me ekipin kombetar te fudbollit qe me djem kryesisht te lindur e rritur ne perendim fizikisht e profesionalisht me menaxhim profesional her te nje italiani e tani nje brazilian po konkurojne denjesisht ne eliten e futbollit europian si ekip e si individe.

Historitë botërore kanë treguar qe kombet kane nevoje per energjine e tere antareve te gjakut te tije me vote, aftesi e pasuri.

Asnje nga keto elemente nuk gjejne aplikim me realitetin politiko – organizative ne shqiperine e sotme.

Analiza reale e gjendjes se demokracise ne Shqiperi nuk do te thotë që dorëzohemi por të gjejmë mundësi te reja që ai realitet të ndryshojë për mirë duke punuar se bashku me miqte tane perendimore.

Me ndihmën e drejtpërdrejtë të diasporës gjigande në raport me madhësinë e kombit shqiptaret duhet ta çajnë rrethin vicioz që kam bindjen se kemi mundesine e forcen për ta realizuar.

Shekspiri i madh ka thënë “bota është teater, njerëzit janë aktorë, mjerë ata që nuk dinë të luajnë rolin e tyre.

Dr.Lulzim Nika/

Me ardhjen në krye të ShBA-së të presidentit Ronald Regan, ishte vendosur një politikë më agresive ndajë “lindjes” dhe sistemit politik socialist dhe ideologjisë komuniste. Në politikën e jashtme të ShBA-së, të gjitha trazirat politike, sociale e klasore në “botën e lindjes” ishin në funksion të politikës amerikane që ishte e vendosur në shkatërrimin e sistemit politik të lindjes. Të gjitha zhvillimet dhe lëvizjet që binin ndesh me sistemin politik të kampit “të lindjes” ishin në favor dhe gjenin përkrahje të ShBA-së për të dëshmuar se duhet ndërruar sistemi politik i lindjes që binte ndesh me respektimin e të drejtave të njeriut dhe rrezikonte paqen dhe sigurinë globale. Në kuadër të kësaj klime dhe perspektive, duhet parë edhe demonstratat e studentëve të vitit 1981 që ishin të organizuara nga grupet atdhetare shqiptare që kishin “ideologji majtiste” me qëllim të ngritjes së statusit politik të Kosovës në Federatën jugosllave.

Po bëhen më shumë se katër dekada nga dita kur filloi kthimi i shpresës për liri të Kosovës me sakrificën e pamohueshme të profesorëve dhe studentëve të Universitetit të Prishtinës që organizuan Demonstratat e vitit 1981. Protestat studentore të vitit 1981, janë vijimësi e protestave të vitit 1968.Falë idealistëve që besonin në lirinë e Kosovës, u bë organizimi i Pranverës shqiptare të vitit 1981. Adem Demaçi, Metush Krasniqi, Fazli Graiçevci, nën terrorin e Rankoviqit, filluan organizimin e shqiptarëve drejtë lirisë. Brezi i Kadri Zekës, Jusuf Gërvallës, Fehmi Lladrovcit, Gani Sylës, Hydajet Hysenit, Jakup Krasniqi shumë të tjerëve, do të bëhet fronti i pathyeshëm që mbi supet e tij do të merrte përgjegjësinë historike për ndërtimin e shtetit të dytë shqiptar, të Kosovës që sot falë atij përkushtimi, ne e gëzojmë. Ky brez bëri sakrificën titanike për lirinë e Kosovës. Lëvizja studentore në Kosovë, vazhdoi rezistencën e saj pareshtur bashkë me kërkesat e tyre të cilat gjithnjë mohoheshin nga pushtuesi serb. Në vazhdën e këtyre përpjekjeve, demonstratat masive të pranverës së vitit ’81 (mars-prill), konsiderohen si ngjarjet kryesore në Jugosllavi, pas vdekjes së Titos. Fillimisht, revoltat studentore në mjediset universitare, ato brenda një kohe të shkurtër u përshkallëzuan në protesta gjithëpopullore anekënd Kosovës. Ngjarjet e pranverës së vitit 1981, sollën në sipërfaqe problemet e pa kapërcyeshme në Jugosllavi – për shumë kë ato përbënin edhe prologun e shkatërrimit të eksperimentit socialist që më kot u mundua t’i tejkalonte antagonizmat etnik. Këtu, në vijim, do të paraqesim se si shkruhej për gjendjen e Kosovës nëpër mediumet më të mëdha botërore, si “Uashington Post”, “New York Times”, “The economist”, “Financial Times”, apo agjencitë “Associated Press”, BBC, Reuters, Xinhua e në shumë mediume të tjera. Ashtu sikur në vitin 1981, gjatë dhe pas demonstratave, imazhi i Kosovës nëpër botë kishte filluar të shpalosej realisht, pothuajse i plotë dhe i drejtë dhe se si menjëherë (brenda më pak një viti), propaganda serbe kishte arritur ta shtrembëronte këtë paraqitje të Kosovës, duke e kthyer në favor të vetin. Situata e rrotulluar nga propaganda serbe, nëpër mediumet botërore serbët paraqiteshin si viktimat më të mëdha të “nacionalistëve shqiptarë” dhe të “fundamentalistëve islamikë”. “Washington Post”, më 3 prill 1981 publikon artikullin me titull “Jugosllavia ndërmerr hapa emergjentë përballë trazirave etnike”, artikull që i kushtohet protestave të studentëve në Kosovë. Megjithatë, korrespondenti i WP, artikullin e kishte shkruar nga Beogradi dhe prononcimet i kishte marrë nga zyrtarët jugosllavë. Aty thuhet se ishin rreth 10 mijë protestues, studentë dhe minatorë që, sipas autoriteteve, disa ishin edhe të armatosur dhe kishin shtënë në drejtim të policisë. Artikulli po ashtu citon edhe deklaratën publike të kryetarit të Kosovës, Xhavit Nimani, i cili akuzon protestuesit se janë të manipuluar nga forca të huaja që duan ta prishin Jugosllavinë.Ndërkaq, gazeta e njohur “The Economist”, më 11 prill 1981, boton artikullin me titull “Jugosllavia – shtëpia ku u rritën shqetësimet”, ku i bën një skanim detaj gjendjes në Kosovë bazuar në të dhënat zyrtare, të Jugosllavisë së atëhershme si dhe në disa burime të pakonfirmuara. Në këtë artikull disa herë theksohet se në Kosovë shumica e popullsisë është shqiptare, dhe ajo është provinca më e prapambetur në aspektin ekonomik. Valuta vendase po pësonte rënie të ndjeshme dhe parashikoheshin probleme serioze për tërë vendin. Pak më vonë, më 19 prill 1981, e përditshmja “The New York Times”, boton një artikull me parashikim apokaliptik për Jugosllavinë: “Një stuhi kaloi, por të tjerat janë duke u grumbulluar në Jugosllavi”. “Bashkim vëllazërimit” të Titos duket se i ka ardhur fundi, shkruante qysh në fillim, autori i këtij artikulli. Pastaj, ndër të tjera thotë se në Jugosllavi, e cila përbëhet nga shumë etni, është një pabarazi e stërmadhe mes etnive e sidomos më të vuajturit janë shqiptarët e Kosovës. Në pjesën e fundit të artikullit shtjellohet gjerë e gjatë historia e Kosovës që nga Kongresi i Berlinit, vuajtjet dhe vrasjet e shqiptarëve nga serbët, pushtimet, protestat dhe çdo gjë që kishin bërë serbët mbi shqiptarët. “Financial Times”, më 5 shkurt 1982, boton artikullin “Policia dështon ta thyejë rezistencën në Kosovë”. Ky artikull pohon se si policia ka arritur t’i shkatërrojë 33 grupe nacionaliste kriminale të shqiptarëve, te të cilët ka gjetur armë dhe shumë mjete propaganduese. Edhe përkundër këtyre aksioneve thuhet se situata është shumë serioze. Këtej e tutje, organet mediale botërore që u përmenden, si “Financial Times”, “New York Times”, “The Economist”, BBC, Reuters dhe të tjera, nga fundi i vitit 1981 e deri në fillim të viteve 1990, shumë herë janë marrë me Kosovën. Ato i janë kthyer e rikthyer temës së Kosovës, por pothuajse në të gjitha këto mediume vërehet një ndikim i madh i propagandës serbe. Nga fundviti 1981 deri në fillim të viteve ‘90, mediat botërore përcillnin artikuj e reportazhe të gjata se si minoritetet, e sidomos minoriteti serb, po e lëshonte Kosovën, si pasojë e presionit, shantazheve, dhunës dhe vrasjeve nga shqiptarët e Kosovës, të cilët paraqiteshin si kanceri i shoqërisë dhe shtetit jugosllav. Kjo klimë u ndryshua dhe u bë e favorshme për Kosovën dhe shqiptarët, falë doktrinës së trasuar nga presidenti Regan, por në veçanti pas vizitave të para në vitet ’90 të kongresmenëve, senatorëve e zyrtarëve tjerë amerikanë, të cilët u njohën me të drejtat, liritë dhe kauzat e shqiptarëve në Kosovë. Kjo qasje pozitive dhe kthesë ndaj Kosovës e mediave botërore, shihet qartë ishte duke vijuar me besnikëri doktrinën e presidentit Regan me promovimin e vlerave demokratike. Kosova po hynte në fokus duke u bërë hapësirë dhe zonë e fuqishme e ndikimit amerikan. Pas çlirimit të vendit, kjo zonë u bë zonë e sigurt për të gjithë qytetarët, zonë e paqes, mirëkuptimit dhe vlerave më demokratike në rajonin e Evropës lindore dhe në veçanti duke qenë shembull i të drejtave të njeriut në Ballkan e më gjerë.

V.Thaçi / RTKlive/

Me një pritje të ngrohtë dhe plot emocione në komunën e Shën Benedhitit, zëvendëskryeministrja dhe ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla, së bashku me zëvendësministren, Liza Gashi kanë nisur vizitën në komunat arbëreshe në Kalabri të Italisë.

Në takim me kryetaren e kësaj komune, Rosaria Capparelli, ministrja Gërvalla shprehu falënderimet e saj për mikpritjen dhe vullnetin e gatishmërinë e arbëreshëve të Kalabrisë për të ndërtuar ura të forta bashkëpunimi me Kosovën, përmes të cilave, siç tha ministrja, qytetarët e dy vendeve tona do të kalojnë e bashkëpunojnë jo vetëm në sferën e kulturës, por edhe përmes shkëmbimeve tregtare dhe fushae të ndryshme, ku arbëreshët e Italisë shquhen me shekuj.

“Ruajtja dhe trashëgimia e gjuhës, kulturës dhe identitetit për kaq shekuj është frymëzim dhe shembull edhe për mërgatën dhe diasporën tonë në ruajtjen e trashëgimisë gjuhësore dhe kulturore brez pas brezi“.

Kjo vizitë vjen në kuadër të angazhimit të MPJD-së për të forcuar lidhjet kulturore dhe shoqërore mes Republikës së Kosovës dhe komunave arbëreshe të Kalabrisë, përmes projekteve që përafrojnë qytetarët e dy vendeve në njërën anë dhe njëkohësisht rrisin bashkëpunimin ndërinstitucional mes komunave nga të dy vendet, në kulturë, arsim dhe trashëgimi kulturore, por edhe ekonomi, tregti dhe shkëmbim ekspertize në fusha të ndryshme.

Në orën 1:30 të datës 26 mars 2024 u shkatërru e përfundoi në lum, ura e Baltimores në Shtetin e Maryland-it. Ajo ishte ndërtuar në vitin 1977 dhe ishte e gjatë 2.5 kilometra, në të cilën nga të dy anët kalonin jo më pak se 30 mijë automjete në ditë. Ura u shkatërru nga një goditje që mori në një nga shtyllat qëndrore mbajtëse nga anija e mallrave “Doli” me flamur të Singaporit. Ura kishte katër korsi dhe ishte 56 metra mbi nivelin e ujit të lumit.

Autoriteti portual i Baltimores, bëri me dije se gjatë daljes nga porti, pak para se të ndodhte përplasja dhe shkatërrimi i urës, kishte marrë një sinjal nga ekuipazhi i anijes për një defekt në motorrin e anijes. Pamjet e transmetuara në masmedia, dukshëm shprehin se kishte hapsirë të bollshme për të kaluar anija , por ajo u përplas drejt e në shtyllë, dhe ekipazhi nuk pësoi asgjë.

Nga Merylandi njoftohet se u mbytën 7 automjet ku 6 persona konsiderohen të humbur, dy të shpëtuar (e nën mbykqyrjen shëndetsore). Po ashtu thuhet se ka patur punonjës riparimi të urës në kohën e aksidentit, madje dhe të FBI-së.

Ura e Baltimores ka qenë një objekt shumë i rëndësishëm i infrastrukturës jo vetëm për Merylandin por për gjithë pjesën lindore të SHBA-së. Ajo do të dojë vite që të rindërtohet, do të kushtojë miliarda si objekt dhe deri në rindërtim do të shkaktojë qindra miliarda dollar humbje ekonomisë amerikane.

Që nga Presidenti Biden, autoritetet e Maryland-it, Baltimores dhe FBI-së deklaruan se ishte aksident. Dakort ashtu qoftë, dhe unë jam i prirur ti besoj ata. Por duke i hedhur një shikim më zhbirilues zhvillimeve të 25 viteve të fundit, një ndiesi e brendëshme (qoftë edhe e vogël) më shtynë të them se një hapsirë e vogël lypset të mbahet e hapur edhe për ndonjë veprimtari qëllimkeqe.

Kështu le të rikujtojmë 11 shtatorin e 2001 ku me aeroplanë të transportit civil u sulmu Pentagoni dhe qendra botrore e tregtisë në NY. Në fundvitin 2019 nga një laborator i virologjisë së Uhanit në Kinë (aksidentalisht apo qëllimisht askush se din) bota u ul në gjunjë nga koronaviruesi ku humbën jetën mbi 8 milion njerëz. Madje disa simptoma të kësaj sëmundje po shihen në praninë e gripeve sezonale. Disa balluna “meteorologjike” që kishin dalë “jashtë kursi të palifikuar kinez” përfunduan para pak muajsh në hapsirën amerikane madje afër vend dislokimit të raketave balestike ndërkontinentale. Qindra tonelata Fantanyl prodhim kinez u kapën jo shumë kohë më parë në kufirin toksor SHBA- Meksikë, kimikat ky narkotik dhe shumë i rrezikshëm për jetën e njerëzve. Nga emigrantët e ardhur dy vitet e fundit në kufirin me Meksikën shumica janë: kinez, afgan, rus, sirian, irakian etj. A mendohet se të gjithë ata janë nevojtarë ekonomik, apo mund të ketë në to edhe spiunë, terroristë, të sëmurë psiqik etj që janë të prirur ti bëjnë keq këtij vendi? Shtoj këtu se në janar të këtij viti një senator tha se në të ardhmen ndoshta do të ballafaqohemi me goditje në infrafrtukturë nga Kina (ose dikush tjetër).

Këto dhe shumë të tjera më shyjnë të them hapur mendimin tim, se SHBA është aktualisht nën sulme të vazhdueshme e të shumanëshme nga Kina, Rusia, Irani, Koreja e Veriut etj. Parë nga ky kënd shikimi pse të mos kemi një farë dileme (qoftë edhe fare të vogël) se pas shembjes së Urës Baltimores nuk është opsioni vetëm i aksidentit.

Ndjehem tërësisht i hidhëruar për jetët e humbura dhe dëmin kolosal ekonomik në Baltimore. U prehshin në paqe e përjetësi ata njerëz krejt të pafajshëm. Shpresoj e dëshiroj të qartësohet se ka qenë thjeshtë aksident, por autoriteteve nuk u lejohet të dalin me përfundime në publik pa u sqaruar të gjitha rrethanat dhe opsionet e mundëshme.

ASLLAN BUSHATI

Kriledjan Çipa/

Zyrtarisht aktivitetin arkeologjik të periudhës së pas Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri e njohim kryesisht nëpërmjet botimeve të shumta të artikujve dhe raporteve arkeologjike në revistën “Iliria” të Institutit të Arkeologjisë, apo nëpërmjet buletineve dhe botimeve të akteve të konferencave shkencore të kohës. Si rezultat, ne njohim si arkeologë apo bashkëpunëtor të jashtëm të Institutit të Arkeologjisë vetëm arkeologët që kanë botuar në këta periodik. Në fakt, duke “gërmuar” në shtypin lokal të kohës mësojmë se një numër i madh punësh apo raportesh arkeologjike janë botuar nëpër gazeta. Gjatë periudhës së sistemit Komunist, ka patur disa specialistë me një formim të mirë në arkeologji, të cilët punonin kryesisht në muzetë e rretheve dhe kanë dhënë kontributin e tyre në këtë fushë. Nuk duhet të harrojmë se muzetë e asaj periudhe (ndryshe nga sot) kishin autonomi për të kryer punë kërkimore në terren. Arkeologët që punuan pranë tyre, patën mundësi të kryenin gërmime arkeologjike, si dhe të ishin të parët që raportonin gjetje të rastit në territoret që ata mbulonin. Për arsye të ndryshme punët e tyre nuk arritën gjithmonë ta gjejnë dritën e botimit në revistën “Iliria”, as në formën e raporteve, për pasojë edhe kontributi i tyre ngeli i panjohur jo vetëm për publikun e gjerë, por edhe për komunitetin e arkeologëve dhe profesionistëve të tjerë të fushës së trashëgimisë kulturore. Një rast i tillë është edhe ai i Perlat Kullës, i cili punoi për një kohë të konsiderueshme në Muzeun e Vlorës dhe realizoi gërmime arkeologjike e botoi raportime të ndryshme në shtypin lokal.

Aktiviteti i tij në arkeologji është zhvilluar kryesisht në vitet 1970-80. Në literaturën arkeologjike, emrin e Perlatit e gjejmë për herë të parë të përmendur në vitin 1968. Arkeologu i shquar Bep Jubani, i cili drejtonte gërmimet arkeologjike të tumave të Ҫinamakut në Kukës, në një nga botimet e tij për rezultatet e gërmimeve përmend edhe kontributin e Perlat Kullës, që në atë kohë kishte marrë pjesë në gërmime në cilësinë e studentit të Histori-Gjeografisë. Pra, që në vitet studentore ai kishte nisur rrugën e formimit si arkeolog, duke marrë pjesë në ekspedita, të cilat do ta ndihmonin për të krijuar eksperiencën e duhur profesionale për kërkimin në terren. Megjithatë, kontributi i Kullës në gërmimet e tumave të Çinamakut do të vijojë deri në vitin 1973, tashmë si arsimtar i emëruar në këtë zonë. Gjithashtu, si bashkëpuntor i jashtëm i Sektorit të Arkeologjisë (pjesë e Instituti të Historisë në atë kohë), ai do të marri pjesë në gërmimet arkeologjike që nisën në Kalanë e Kaninës në vitin 1971, dhe vijuan në disa fushata në vitet 1973 e deri të paktën në vitet 1974-1975. Gërmimet në këtë qendër të rëndësishme antiko-mesjetare zhvilloheshin nën drejtimin e arkeologut Damjan Komata. Kulla, për rezultatet e këtyre gërmimeve do të botojë edhe konsideratat e tij në shtypin e kohës, por këtë përvojë të pasur në terren ai do ta shfrytëzojë për të vijuar në vitet e mëvonshme aktivitetin e tij me gërmime e kërkime arkeologjike në zonën e Vlorës, tashmë si specialist i Muzeut të Vlorës.

Kontributi i parë i tij do të jetë gërmimi arkeologjik që do të kryej pranë fshatit Zvërnec në vitin 1974, rezultatet e të cilit do ti botojë në periodikun “Buletini Arkeologjik” (periodik i Sektorit të Arkeologjisë, në Institutin e Historisë), si dhe me disa plotësime të dhënash në një raport të botuar në gazetën “Zëri i Vlorës” në vitin 1975. Gërmimi ishte i natyrës së shpëtimit dhe kishte si synim dokumentimin e një rruge të periudhës Romake, e cila kishte dalë rastësisht gjatë punës për ndërtimin e një rezervuari. Krahas zbulimit dhe dokumentimit të traktit rreth 12 m të gjatë dhe 4 m të gjerë të rrugës së shtruar me rasa guri, ai raporton gjetjen e materialeve parahistorike prej stralli, si dhe qeramikë që i përkiste dy shekujve të parë pas Krishtit. Së bashku me arkeologun Vasil Bereti për herë të parë do të nisin gërmimet arkeologjike në kodrën e Plakës në Treport, në vitin 1975. Në këto sondazhe të para të kryer në kodrën e Plakës, që ata e identifikonin me Aulonën antike, krahas materialit të pasur arkeologjik të datuar nga shek. IV p.Kr e deri në periudhën Romake, ata zbuluan murin fortifikues, disa tjegulla antike me mbishkrime, një ndërtesë me tulla dhe materiale metalike, duke përfshirë edhe monedha. Përveç raportit të botuar në shtypin lokal nga dy bashkautorët e gërmimit, materiali i kësaj fushate nuk u botua asnjëherë i plotë. Siç dihet, gërmimet në qendrën arkeologjike të Treportit në vitet e mëvonshme do të vijojnë nga arkeologu Vasil Bereti, ndërsa Perlat Kulla pati një aktivitet shumë të pasur kryesisht në vitin 1978, ku ka vijuar të kryej sondazhe e gërmime në qendra arkeologjike të ndryshme, si dhe raportime të shumta nga gjetje rastësore. Në gazetën “Zëri i Vlorës” gjejmë një numër të konsiderueshëm raportesh arkeologjike në lidhje me gjetje të rastit në fshatrat e zonës së Orikumit. Gjetjet vijnë kryesisht nga varreza antike nga fshatrat Tragjas dhe Dukat. Disa nga këto gjetje ruhen ende dhe janë të ekspozuara në Muzeun Historik të Vlorës. Ky aktivitet i tij zhvillohet në kuadër të kontributit që ai jep për pasurimin e hartës arkeologjike të rrethit, si dhe sigurisht pasurimin e koleksionit të objekteve arkeologjike të muzeut ku ai punonte. Në këtë kuadër ai raporton një nekropol të zbuluar në vendin e quajtur Vallto (Orikum), gjatë punimeve të bonifikimit të kënetës, jo shumë larg qytetit antik të Orikumit. Punimet për ndërtimin e stacionit të pompave për qytezën kishin nxjerrë rastësisht një nekropol, me një numër të konsiderueshëm varresh. Njëri ndër varret e ruajtur më mirë me muraturë tulle, u bë edhe objekt i një gërmimi arkeologjike shpëtimi nga ana e tij. Varri rezultoi të kishte inventar të pasur me terakota, enë balte dhe objekte metalike që i përkisnin shek. III-II p.Kr. Perlat Kullës i takon edhe njoftimi i parë për zbulimin e bazilikës paleokristjane të Mesapliku në vitin 1978, si dhe ai është autori i sondazhit të parë për dokumentimin e monumentit. Në artikullin e botuar në gazetë u ndal në përshkrimin paraprak të mureve, një kapiteli dhe fragmenteve të ndryshme të qeramikës, por ai u përqendrua kryesisht në përshkrimin e hollësive të mozaikut të sapo zbuluar të dyshemesë. Gërmimi dhe dokumentimi i plotë i bazilikës u realizua së bashku me arkeologun Damjan Komata, i cili realizoi edhe botimin e rezultateve të gërmimeve në revistën “Iliria”. Arkeologia Zhaneta Andrea, për raportimin që u bën kërkimeve arkeologjike në Shqipëri gjatë viteve 1973-83 në revistën ndërkombëtare të raporteve arkologjike “Archaeological Reports”, Perlat Kullën e përmend si bashkautor të gërmimit arkeologjik. Për më tepër Kulla do të botonte në vitin 1981 një përshkrim të detajuar të mozaikut. Ai vijoi kërkimet dhe gërmimet arkeologjike në Luginën e Lumit të Vlorës, ku kryen gërmime arkeologjike në shpellat parahistorike të Velçës. Objekt i gërmimit të tij do të bëhet kati i dytë i shpellës që quhet “Kala” ose “Mbikala”, ku nga gërmimi arkeologjik u gjetën një numër i konsiderueshëm enësh të fragmentuara të periudhës Mesjetare. Nëpërmjet këtyre gërmimeve ai saktësoi se shpellat e Velçës janë përdorur si vendbanime apo vendstrehime në një diapazon të gjerë kohor, nga Parahistoria e deri në Mesjetë.

Krahas raportimeve arkeologjike në shtypin e kohës ai ka botuar edhe disa artikuj mbi muzeologjinë. Si punonjës i muzeut, në rolin e kuratorit dhe menaxherit do të ngrinte shqetësime dhe do të botonte disa artikuj ndërgjegjësues për menaxhimin dhe mbarëvajtjen e rrjetit të muzeve në rrethin e Vlorës. Shqetësimi i tij lidhej me aktivitetin e muzeve, pasurimin e tyre me objekte autentike, me qëllim që të luajnë rolin e tyre si institucione që transmetojnë mesazhe të historisë dhe të së shkuarës, duke qenë edukuese për shoqërinë. Në këtë drejtim Kulla do të bëhej edhe inisjator i aksioneve konkrete. Së bashku me kolegë të tjerë, do të organizojë ekspedita në terren për mbledhjen e objekteve etnografike dhe dokumentacionit autentik, me qëllim ngritjen dhe pasurimin e koleksioneve të muzeve të fshatrave.

Në vitin 1985, pasi u gjet rastësisht një thesar me rreth 5,8 kg ar gjatë punimeve mirëmbajtëse në pragun e hyrjes së godinës së Klubit Labëria, ai do të drejtojë vijimin e gërmimeve për verifikimin e kontekstit dhe vendgjetjes. Për shkak të integritetit të tij profesional, ai u caktua edhe si një ndër anëtarët e komisionit të vlerësimit të thesarit.

Sipas informacioneve që kemi, në vitin 1983 ai ishte transferuar tashmë në Sektorin e Kulturës dhe Sportit. Ky transferim, si dhe problemet e tij shëndetësore do e bënin të pashmangshëm ndërprerjen e aktivitetit kërkimor në arkeologji. Pas viteve 1990, ai vijoi të punonte në institucione me karakter kulturor deri në daljen e tij në pension. Fatkeqësisht ndërroi jetë në 21 Janar të vitit 2021, por për sa kohë punoi si arkeolog dhe specialist i Muzeut të Vlorës, ai dha kontributin e tij në evidentimin, gërmimin, dokumentimin dhe për fat të mirë botimin e informacionit mbi vendgjetje dhe vendbanime të shumta antike e mesjetare në zonën e Vlorës. Një numër i konsiderueshëm objektesh të mbledhura prej tij, sot janë ende pjesë e fondeve të Muzeut Historik të qytetit të Vlorës. Raportet arkeologjike të botuara nga Kulla në shtypin e kohës janë mjaft të vlefshme nga pikëpamja shkencore, si punë të referueshme për çdo studim arkeologjik që do të zhvillohet në të ardhmen në territorin e Vlorës.