Nga Mimoza Dajçi/

Papa Françesku që së fundi u shfaq me një plis të bardhë me shqiponjën dy krenare, foli më 1 Janar 2024 nga Selia e Shenjtë për parandalimin e dhunës ndaj grave. Kjo thirrje vjen si këmbanë alarmi për cilindo që ngre dorë mbi gruan, dhunon apo vret atë. Një arsimtare shqiptare sëbashku me dy fëmijët e saj u gjetën të vrarë në banesën e tyre nga bashkëshorti e babai i fëmijëve në New York. Ngjarje tronditëse që po ndodhin mbarë botës edhe në shumë familje shqiptare. Dhuna në familje është shqetësim global dhe raste të tilla janë bërë virale në rrjetet sociale, kur një i dënuar tre herë për dhunë në familje godet gjykatësen në Amerikë.

Në takimet me miket tona pyesim pse vritet një grua?

Dihet se femrat janë seksi më i dobët, si shqiptare duke u ndalur tek femrat shqiptare, ato janë inteligjente, të bukura, sakrifikojnë shumë për fëmijët e familjen. Meshkujt shqiptarë apo të huaj që dhunojnë apo vrasin një grua, një bashkëshorte shqiptare e ndjejnë veten inferiorë ndaj tyre dhe përdorin forcën e shpatullave duke ushtruar dhunë apo duke i marrë jetën asaj dhe fëmijëve të tyre. Përjashtuar sigurisht ata djem e burra që janë korrekt me veten dhe familjen e tyre. Inferioriteti bën këdo të izolohet e përgjithësisht tipa të tillë nuk janë të shoqërueshëm, bëhen paranojak. Duke u prirur nga pasiguria kanë komplekse dhe reflektojnë negativitet ndaj personit tjetër. Femicidi brenda tyre është më i lartë se i vetë femrës me të cilën ata bashkëjetojnë. Krenaria dhe karakteri jo nënshtrues i femrës i bën ata lloj meshkujsh më agresiv e posesiv duke kaluar në arrogancë, dhunë e krim. 

Duke folur në meshën e përvitshme në Vatikan Papa Françesku tha se nënshtrimi që mund t’i bëhet një gruaje është një nënshtrim për gjithë njerëzimin. Ndërsa duke vlerësur gratë tha se ato janë dhuruese dhe ndërmjetëse të paqes. Një burrë që ushtron dhunë ndaj një gruaje është shprehur Papa përfshihet në diçka që është pothuajse “satanike”. Në një takim që kemi patur me Senatoren Ruth Hasell Thompson në New York tha se, kur dhunë shikojmë në familje edhe midis dy fëmijëve të vegjël duhet t’i veçojmë menjëherë nga njeri tjetri, aq më tepër dhunën mes një çifti që agravohet detyrimisht ata duhet të ndahen për mos patur drama më të rënda.

Por kemi dhe femra që “dashurohen me dhunuesin”, dashuria për mashkullin kriminel i verbon sytë i rrëmben zemrën, si rrjedhojë femra kthehet në viktimë të tij. Rritet njësh me dhunuesin ajo dhe fëmijët e tyre. Në këtë rast tek to ndodh “Sindroma e Stokholmit” shpëlarja e trurit. Një e keqtrajtuar në vend që të urrejë dhe dënojë kriminelin dhe aktin e tij kriminal, i cli ka ushtruar dhunë psiqike dhe fizike e simpatizon dhe e dashuron atë. Gjendje psikologjike kjo që përfshin lidhjen dhe ndjenjat pozitive të viktimës kundrejt kriminelit. Dikush që preket nga kjo sindromë mund të ketë ndjenja konfuze ndaj dhunuesit si dashuri, simpati, empati dhe dëshirë për t’i mbrojtur ata. Por jo çdo kush përjeton këtë sindromë, ka raste që disa persona reagojnë në këtë mënyrë në situata ekstreme për mbijetesë.

Sipas disa autorëve sindroma e stokholmit shfaqet në rrethana të ndryshme, ka raste kur një person kërcënon se do të vrasë një person tjetër, dhe duket vërtetë se është në gjendje ta bëjë këtë. Përsëri ndjesë për ata djem, ata burra që janë dhe e ndjejnë veten jashtë këtyre kategorive, por këto mendojmë janë disa arsye që shpjegojnë vrasjen ndaj nje gruaje, por ka ende shkaqe të tjera ndoshta të panjohura akoma. 

Në Shqipëri sot janë ngritur “Strehëza” për gratë e dhunuara e fëmijët e tyre. Që ato të jenë në funksion të kësaj pjese të shoqërisë e mos braktisen prej tyre, duhet kërkesë llogarie dhe të punohet me standartet e kohës. Pasi në një emision investigativ kemi parë punonjëset e një strehëze të tillë duke i thënë grave të dhunuara, nëse duan të rrinë le të rrinë, përndryshe u tregojnë derën….dhe në mungesë të ushqimit për bebet e vogla i thonë t’i ushqejnë me ujë dhe sheqer…Shpresojmë që këto probleme të jenë adresuar e mos të përsëriten më.

Prof.Skënder Asani/

Vepra kapitale e don Gaspër Gjinit “Ipeshkvia Shkup – Prizren nëpër shekuj”, tani vjen nën siglën e ITShKSh-së në Shkup, si një nga studimet më serioze për të kaluarën e lashtë të trojeve tona etnike.

Shkupi dhe Prizreni, edhe si qendra qytetërimi, edhe si qendra fetare kulturore, kanë qenë të njohura qysh herët dhe kanë vazhduar, me lëkundje, nëpër shekuj, për të mbërritur edhe në ditët tona. Për këtë arsye kjo vepër është sa historia e Ipeshkvisë Shkup – Prizren nëpër shekuj, po aq dhe historia e Dardanisë, e Kosovës dhe e disa viseve të Evropës Juglin­dore.

Ky studim në të vërtetë është teza e doktoratës së autorit Gjini, hartuar në latinisht dhe mbrojtur në Universitetin Papnor Urbaniana të Romës më 1968.

Vepra pati disa botime dhe ribotime në shqip dhe gjuhë të huaja, kryesisht nën kujdesin e shtëpisë botuese “DRITA” – Prishtinë, drejtuar nga miku ynë don Fatmir Koliqi, të cilin e falënderojmë pa masë për të drejtat autoriale që këtë vepër të ribotohet në Shkupin dardan.

Siç dihet, libri fillimisht ishte përkthyer prej kroatishtes nga Mirie Rushani, por ky ribotim i Institutit tonë vjen më i plotë, më i kuptueshëm dhe më i saktë, falë angazhimit të palodhshëm profesional – redaktorial të prof. dr. Anton Nikë Berishës, të cilit i shprehim mirënjohjet tona të thella.

Kjo vepër e veçant në fakt është edhe pjesë e projektit tonë shkencor-hulumtues mbi trevat lindore shqiptare, ku Ipeshkvia Shkup-Prizren ishte një kronikë e gjallë e argumentimit të autoktonisë dhe vazhdimësisë iliro-dardane-shqiptare në këto troje. Vet gjeografia dhe historia e kësaj Ipeshkvie është harta kulturore e shpirtërore e e piqendra e Dardanisë së dikurshme ku Shkupi jo vetëm ishte selia, por edhe porta e rëndësishme që lidhte civilizimet e lindjes dhe perëndimit.

Botimin e kësaj vepre e shoqëron pa dyshim entuziasmi shkencor për të vazhduar ribërjen e historisë mbi standardet që ngre ky botim i veçantë, kurse Instituti ynë do të vazhdojë përpjekjet titanike për ta rikonfiguruar trajtimin e të kaluarës sipas një dipotrie krejt objektive e të liruar nga ndikimet politike e idelogjike.

Artan Nati/

Dy vjet pas atentatit, Gjon Pali II vizitoi qelinë e burgut të Ali Agca. Ai shkoi ta falte. Ata shtrënguan duart dhe u përqafuan me njëri-tjetrin. Agca puthi unazën e papës. Ndërsa Papa mbërriti në qelinë e Agca-s në burg në Itali, ai pa në sy vrasësin e tij të mundshëm, i shtrëngoi dorën dhe Agca puthi dorën e Gjon Palit II.

“Paqja e vërtetë nuk është vetëm një çështje strukturash dhe mekanizmash. Ajo mbështetet mbi të gjitha në adoptimin e një stili të bashkëjetesës njerëzore të karakterizuar nga pranimi i ndërsjellë dhe aftësia për të falur nga zemra. Ne të gjithë duhet të falemi nga të tjerët, kështu që ne të gjithë duhet të jenë gati për të falur. Kërkimi dhe dhënia e faljes është diçka thellësisht e denjë për secilin prej nesh,” tha Papa Gjon Pali II. Gjatë dimrit të vitit 2014, pasi u konvertua në të krishter, Ali Agca vizitoi varrin e Papës. Atje, ai la trëndafila të bardhë dhe u lut.

Të falësh nuk është të harrosh. Në shumë raste, është e pamundur të harrojmë ngjarje që ndikojnë thellë në jetën tonë. Ato i japin formë jetës sonë për mirë ose për keq.

Të falësh nuk do të thotë të falim veprat mizore të nazistëve ose të nacionalistëve serbë ose autorëve të tjerë. Por në disa raste, dhënia e amnistisë e pastron çështjen për viktimën. Çështja e drejtësisë është e ndarë nga çështja e faljes.

Ky koncept i faljes ka pak ose aspak të bëjë me dhunuesin. Ajo ka të bëjë gjithçka me nevojën e viktimave për t’u çliruar nga dhimbja që u është shkaktuar. Ky koncept i faljes nuk ka të bëjë me asnjë fe. Të gjithë njerëzit dëshirojnë të jetojnë pa dhimbjen dhe barrën e së kaluarës. Nëse është i kufizuar në një fe, atëherë disa njerëz nuk do të jenë në gjendje të falin.

Secili person mund të falë vetëm në emrin e tij. Nuk mund të falet në emër të të gjithë të mbijetuarve të Holokaustit ose spastrimeve etnike. Falja është një gjë shumë personale, por nëse ndihemi të shqetësuar dhe të lënduar duke mësuar për viktimizimin e të tjerëve, atëherë kemi të drejtë të ndërmarrim veprime.

Ish-senatori zviceran Dick Marty, i cili u bë i njohuri për raportin e tij në Këshillin e Evropës mbi krimet e supozuara të luftës, përfshirë trafikimin e organeve të kryera nga guerilët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, UÇK, vdiq të enjten në datën 28 dhjetor 2023 në Zvicër.

Marty, ishte një politikan i Partisë Demokratike të Lirë, autor i disa raporteve të rëndësishme ndërkombëtare për të drejtat e njeriut dhe anëtar i Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës. E gjithë kjo parathënie kaq e gjatë është për faktin se në shumë shkrime e komente të komunitetit shqiptar kryesisht në diasporë u përdor një gjuhë urrejtje ekstreme dhe fare e padenjë kundrejt senatorit Marty, që nuk e mendoj se është e denjë të citoj se si u shprehën kundër zotit Marty. Në se hetimet e senatorit Marty ishin apo jo të drejta dhe të vërteta, është temë tjetër,por ajo që doja të thoja, është fakti se ne synojmë të aderojmë në Europë dhe ne nuk mund të marrim drejtsinë në duart tona dhe duhet të besojmë te drejtësia europiane dhe institucionet e saj. Gjithashtu gjuha e përdorur ishte më e pakta jo e denjë. Mënyra e jetesës së Mandelës me falje është një shembull për të gjithë racën njerëzore. Emri i tij është sinonim i faljes. Mandela tha se “Falja çliron shpirtin, largon frikën. Kjo është arsyeja pse është një armë kaq e fuqishme.”

Kur jetojmë në një vend ku jeta jonë është në rrezik të drejtpërdrejtë, mendësia e mbijetesës lind dhe mbijetesa dhe falja nuk shkojnë së bashku. Ne mund të falim vetëm pasi dhuna të ketë mbaruar dhe viktima të jetë në paqe me mjedisin rrethues dhe dëshiron ta shërojë atë kapitull të jetës. Falja është proaktive dhe jo pasive. Ne bëhemi viktima në mënyrë të pavullnetshme, Pa falje jeta drejtohet nga një cikël i pafund inati dhe hakmarrjeje.

Falja sheron mendjen dhe jetën tonë, duke na lejuar ta shikojmë botën përmes vizionit të papenguar, të shohim bukurinë përreth nesh, të jemi të hapur ndaj përvojave të reja pozitive dhe të përqafojmë njerëzit e mrekullueshëm në botën e mrekullueshme që takojmë. Nëse nuk do të falnim, nuk do të mund t’i përjetonim këto ndjenja.

Falja është si një recetë ose ilaç për shëndetin dhe mirëqenien fizike. Nëse qëndrojmë të zemëruar, ky zemërim helmon jetën dhe shëndetin tonë. Falja për mendimin tim sjell qetësi, shërim, respekt, liri, paqe dhe dashuri. Le të shohim se çfarë sjell e kundëta: dhimbje, zemërim, hakmarrje dhe luftë. Falja ofron zgjedhjen për të jetuar në paqe dhe për të qenë të lumtur.

Astrit Lulushi/

Perandoria Romake ishte një epokë magjepsëse në histori, e mbushur me personazhe më të mëdhenj se jeta dhe histori intriguese. Kur bëhet fjalë për perandorë të cilësuar si të tmerrshëm, bie në sy një emër: Perandori Commodus, siç përshkruhet edhe në filmin The Gladiator, me Joaquin Phoenix si Commodus, megjithëse me pak devijime, por me fund të njëjtë historik.

Commodus, i lindur në vitin 161, ishte djali i perandorit Marcus Aurelius. Megjithatë, ngjizja i tij erdhi në rrethana mjaft skandaloze. Thuhet se nëna e tij, Faustina, u angazhua në një lidhje me një gladiator të quajtur Eklektus. Kjo marrëdhënie e paligjshme besohet se ka rezultuar në lindjen e Commodus, duke e bërë atë trashëgimtar perandorak.

Pavarësisht nga ky fillim i diskutueshëm, Commodus do të vazhdonte të bëhej një nga perandorët më famëkeq në historinë romake. Mbretërimi i tij, i cili zgjati nga viti 180 deri në vitin 192, u shënua nga një sërë vendimesh të dyshimta dhe sjellje të çrregullta. Disa historianë spekulojnë se konceptimi i tij i trazuar mund të ketë kontribuar në veprimet e mëvonshme dhe në paqëndrueshmërinë e tij mendore.

Commodus kishte një magjepsje të thellë me luftimet gladiatoriale, shpesh duke marrë pjesë vetë në lojëra. Ky obsesion e bëri atë të vishte armaturën dhe të luftonte si gladiator, gjë që nuk i pëlqente elitës romake. Pikërisht gjatë këtyre spektakleve ai shfaqi një gjakmarrje dhe shpërfillje ndaj jetës njerëzore, duke fituar reputacionin si perandor mizor dhe tiranik.

Një ngjarje veçanërisht e tmerrshme e lidhur me Commodus ishte “Gjuetia e Romës”. Në këtë spektakël makabër, perandori lëshoi ​​qindra kafshë të egra në Koloseum dhe vazhdoi t’i gjuante, duke shfaqur aftësinë e tij si gjahtar. Ngjarja tronditi dhe tmerroi qytetarët e Romës, duke çimentuar më tej reputacionin e Commodus si një udhëheqës i çmendur.

Commodus gjithashtu e imagjinonte veten si rimishërimi i Herkulit, duke shkuar aq larg sa e riemërtoi Romën si “Kolonia e Herkulit” dhe duke adoptuar titullin “Hercules Romanus”. Ai madje porositi statuja të tij në maskën e heroit mitik, duke ushqyer më tej iluzionet e tij të madhështisë.

Nga fundi i mbretërimit, teprimet dhe sundimi tiranik i Commodus çuan në pakënaqësi të përhapur mes popullit romak. Në vitin 192, u krijua një komplot nga anëtarët e oborrit perandorak për ta vrarë atë. Komploti pati sukses dhe Commodus u vra, duke i dhënë fund mbretërimit të tij të trazuar.

Commodus sjell në mendje kohën e sotme, mund të thotë dikush:

Njëri, mjek i Bllokut; tjetri se me kë ngjan nga bijtë atje dhe i treti përflitet, edhe ky me të padrejtë, si nip i Mbretit. Pastaj, secili mund te shëmbëllehet si organizator i lojës Gjuetia e Romës.

---

---

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 27 Dhjetor 2023

“Eve” ka botuar, të dielën e 28 marsit 1926, në faqen n°2, një shkrim rreth legjendës së bletës te shqiptarët, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Legjenda e Bletës

Shqiptarët kanë një kult të vërtetë ndaj bletëve, një kult që shpesh shkon deri në idhujtari : një shqiptar nuk do të blasfemojë (mallkojë) kurrë në një shtëpi ku ka koshere. Ndër legjendat e vjetra të vendit, ka një, shumë kurioze, që ka të bëjë pikërisht me bletët : një grua shumë e moshuar dhe e sëmurë kishte tri vajza.

E para, Merimanga, ishte flirtuese dhe kujdesej vetëm për veten e saj; e dyta, Gjinkalla, edhe më e shkujdesur (mëndjelehtë), i kalonte ditët duke kënduar; e treta më në fund, Bleta ishte punëtore dhe nuk humbiste asnjë çast të ditës.

E gjora plakë, shumë e sëmurë dhe e paaftë për t’u kthyer në shtrat, thirri vajzën e saj të madhe : “Unë jam duke endur rrjetën time dhe nuk mund të shqetësohem,” u përgjigj ajo. Pastaj nëna tha : “Përgatite gjithmonë pa arritur kurrë ta mbarosh”. Dhe merimanga thur një rrjetë pa fund. E dyta u përgjigj : “Unë këndoj dhe nuk mund ta ndaloj këndimin tim”. “Këndo, këndo, derisa të vdesësh,” tha nëna plakë. Dhe gjinkalla ende këndon dhe vdes e tharë, me kurrizin e lidhur në një degëz bari. Vajza e tretë ndihmoi nënën e saj dhe i bëri një ëmbëlsirë që e ngushëlloi.

Atëherë nëna tha : “Qofsh e bekuar ! Ti do të jesh drita e paraardhësve dhe ushqimi i të gjallëve !”

Dhe bleta prodhoi dyllin për qirinjtë e të vdekurve dhe mjaltin e ëmbël për të gjallët…