Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Tërbaçi i Vlorës dhe kënga labe

by

-fragment nga studimi etnofolklorik- maket-/

Nga  Albert HABAZAJ/studiues/

 

–         Janë mbi 400 këngë të kënduara nga grupi i Madh i Tërbaçit, ku përveç teksteve të Dragoit të këngës Kujtim Mici- Mjeshtër i Madh, këndohen këngët e bardëve të traditës edhe të autorëve të njohur jotërbaçiotë.

-Grupi i parë që bëri emër doli në skenë në vitin 1967, si vijim i grupit të vjetër të Riza Beqirit, Sefer Bilbilit, Tahir Lilos me shokë

-Grupi i valleve qe një meteor që shndriti me Mujo Gjondedën, Mejdi Skëndon, Kujtim Micin, Rexhep Abazin, Abaz Abazin, Qazim Çelon, Ago Rustemin (Beqiri), Qazim Abazin, Asllan Nikën dhe Izet Skëndon e Rrapush Mehmetin që mbyllin Harkun e Vetëtimave me 11 valltarë sa 11 male, që mbetën të paharrueshëm, të papërsëritshëm, të paarritshëm!

-Kur flasim për këngën polifonike, në qoftë se është një Tërbaç (për këngën), gjysma është një Nebi Xhakë.

-Syrja Hodo është pasuri kombëtare.

-Sinan Hoxha është themeli i këngës së re të Tërbaçit.

-Endri S.Hodo duket si filiz i gjelbër i këngës labe.

***

E di që këto rreshta që po shkruaj për Tërbaçin dhe këngën e tij janë më të thjeshta se sa e ndiej unë brenda shpirtit polifoninë labe të vendlindjes time.

Nisa një ndërmarrje të vështirë, por duke qenë i bindur se një punim sado modest për këngën e madhe Tërbaçiote është kurdoherë më i dobishëm se heshtja nuk ngurrova  t’i përvishem një diskutimi të tillë nëpërmjet këtij studimi në maket, i cili shpresoj të ngjallë interesim.

Kënga si transmetuese gojore, zanore e traditave, zakoneve, e vlerave njerëzore, e mënyrës së jetesës bëhet zëdhënëse në breza, duke realizuar një mision të lartë fisnik sa që mund të përdoret seriozisht si një dëshmi historike me ngjarje, data, personazhe, periudha e bëma të të parëve tanë. Vini re sa qartë, në pak fjalë na kthjellon origjinën tonë kënga e Tërbaçit të Kujtim Micit (është fjala për këngën “Lindi luania luanë” kënduar në Festivalin Folklorik Kombëtar të Gjirokastrës më 1973, me tekst të Kujtim Micit, kënduar nga grupi i burrave me marrës Sinan Hoxhën e papërsëritshëm, kthyes Rexhep Abazin me famë, sepse futi për herë të parë të kthyerit me grykë në Tërbaç, me hedhës Bilbil Xhakën e mrekullueshëm, që çeli një periudhë të artë të hedhjes së këngës së Tërbaçit sikurse Sinan Hoxha, duke kujtuar e ngritur në një stad të ri hedhjen hyjnore himarjote të incizuar në pllakat disqet “Pathe” të Parisit, qysh në vitet 1929 dhe 1930 me Koço Çakallin, Neço Muko (H.Marjoti), Tula Paleologu, Tefta Tashko, Llambi Turtulli, Kleo Georga, Dhimitri Rumbo, P. Kokaveshi, A. Bala*, që u dritëroftë shpirti atje ku prehen të qetë si fisnikë të trëndafiltë të këngës së shkëlqyeshme lirike që bënë!

Të rikthehemi tek kënga e Tërbaçit të Kujtim Micit që thotë:

Nëna shqipëtare,

Mbes’e ilireshës,

Ke lind’ e ke rritur

Trima dhe të besës.

Ja si bëhet kënga e popullit e respektuar dhe e vlerësuar jo vetëm nga komuniteti qytetar, por e përfillur, edhe nga elita intelektuale, studiues, historianë e gjuhëtarë, sepse ka peshën e vërtetë të një burimi autentik. Nëna shqiptare është mbesë e ilireshës. E thotë qartë, saktë dhe e sigurt kënga faktin historik, prejardhjen tonë ilirjane.

Gjuha u mbrujt bashkë me këngën dhe të dyja mbajtën njëra-tjetrën. Kur plagosej gjuha luftonte kënga, dhe, atje ku kënga mundohej të vritej, gjuha lëshonte ilaçin e shërimit e të mbijetesës. Për fat kënga “Lindi luania luanë” është e regjistruar edhe nga Instituti i Kulturës Popullore: Bob. 982/6. Po e japim për lexuesin tonë dhe dashamirësit e polifonisë si buqetë këtë këngë të transkriptuar nga specialistët e folklorit shqiptar:

  • Shih: Neço Muko (H)Marjoti: Zemra kërkon miqësinë: Vepra letrare, përgatitur prej Andrea Varfit;Tiranë:Toena.1996

 

Në guidën folklorike “Vlora nëpër festivale” –Festivali Folklorik Kombëtar Gjirokastër, 2004 bëhet edhe një paraqitje e shkurtër e grupeve pjesëmarrëse të qarkut të Vlorës. Në këtë festival, gjë që plotëson historikun e këngës popullore të trevës. Ndër të tjerë, patjetër që jep profilin edhe të grupit tonë. Në këtë manual shkruhet “Grupi i Tërbaçit është një nga grupet më të hershme të polifonisë labe të trevës së Vlorës. Kënga për ta ka qenë si ushqim i shpirtit. Rapsodët e mirënjohur të këtij grupi që nga Xhebro Gjika, Arshi Xhelili, Hyso Salati, Sinan Mullahu, Izet Skëndo e deri tek i mirënjohuri Kujtim Mici kanë qenë furnizuesit kryesorë me tekste po në këtë grup. Grupi është pjesëmarrës pothuajse në të gjithë Festivalet Folklorike Kombëtare dhe në disa prej tyre dhe është vlerësuar me çmime e medalje. Vlen të përmendet marrësi kryesor i këtij grupi Syrja Hodo, i cili me zërin e tij kumbues dhe mjaft melodioz di të transmetojë emocionet e këtij repertori të shumtë që ruan ky grup” (Shih”Vlora nëpër festivale”, Vlorë: Triptik; 2004, f.18)

Kuptohet që ndryshimet e sistemit pas viteve ’90 shkaktuan edhe çorientime deri në prishjen e traditës së organizimit të Festivaleve që bëheshin në kalanë e Gjirokastrës një herë në pesë vjet, ku tundej kalaja e gjëmonte Mali i Gjerë. Përveç një harrese të plote 7 vjeçare për visaret e folklorit, edhe sofra e festivalit u zhvendos nga kalaja e Gjirokastrës në atë të Beratit. Edhe pse Vlora nuk u vlerësua (nuk po merremi me arsyet e ditura apo të paditura) por Vlora polifonike e shfaqi përsëri gjallërinë, freskinë dhe origjinalitetin e folklorit të trevave të saj, saqë në koncertin përfundimtar në Tiranë, në Pallatin e Kongreseve, nga grupi i Vlorës u muarën shtatë materiale muzikore, nga më të mirat kur rrethet e tjera kishin vetëm nga një apo fare asnjë.

Viti 2000 na gjen përsëri në kalanë e Gjirokastrës, por në bazë Prefekture këtë radhë, ku Vlorës i shtohen Saranda, Delvina dhe rrethinat e tyre. Në guidën që cituam përmendet një fakt interesant, që të bën të ndihesh mirë e krenar për vlerat e pashtershme të gurrës sonë popullore. “Nëse Vlora çoi në festivalin Folklorik të Gjirokastrës një sasi vlerash të spikatura, shkruhet në këtë historik –në Vlorë mbetën po aq vlera të tjera”.

(Shih: vepër e cituar më lart, f.13). Ky fakt na kujton një thënie lapidare të enciklopedistit Sami Frashëri:…”Banorët e Labërisë, kanë prirje dhe aftësi natyrore për poezi dhe këngë…” Grupit polifonik të Tërbaçit i ra shorti të hap tiparin për grupin e prefekturës së Vlorës. Kënga “O shokë do zëmë një këngë” vjen si një oshtimë nga malet e Labërisë si një shpalosje e fustanellës labe, me zërin plot kumbim të këngëtarit të mirënjohur e poetit Syrja Hodo” shkruhet në këtë historik të Vlorës së Festivaleve Kombëtare të Folklorit. (Shih, po aty, f.13)

Janë kuptim plotë vargjet e kësaj kënge që ka bërë Sinan Mullahu:

O shokë, do zëmë një këngë

Do ma mbani a ta lëmë!

Medet ne për mëndjen tënë

Mbetëm shamata e grënjë.

 

Nga e gjithë puna që bëjmë

Një metër vend do zëmë

Dhe ajo gur e shkëmbënjë

O baltë e kuqe këlkënjë

Këngët-o, dertet-o

Këngë e derte pambarim…

Kjo është bëra para një gjysmë shekulli e më shumë, që më 1945, pra 65 vjet më parë. E këndoi grupi polifonik i Tërbaçit në Festivalin Folklorik Kombëtar të Gjirokastrës. Sa aktuale, ç’mesazhe të qarta që na përcjell. As ke ç’u shton, as ke ç’tu heqësh edhe pse 65 vjet s’janë pak. Lum kush ka fat të gdhendë vargje të tilla. Faleminderit, xha Sinan! (Shih: gazeta “Labëria”. Albert Habazaj: “Një tufë me lule”, data 15 gusht 2002 f.7, 11)

Edhe në FFK Gjirokastër 2004, së bashku me grupet e tjera pjesëmarrëse të Qarkut të Vlorës, Tërbaçi u paraqit siç i ka hije. Ja çfarë shkruan studiuesi e poeti Kozma Billa: “Me mjeshtëri të pazakontë vjen tema e atdhetarisë, e cila përcillet bukur me vargjet e Çajupit të madh “Mëmëdheu”, nga grupi i mirënjohur i Tërbaçit. Ajo ka një vlerë të madhe dhe aktuale edhe sot ku një pjesë e madhe e popullsisë ka emigruar. Dihet që historia përsëritet dhe si e tillë kjo këngë është një grishje, një thirrje e fortë popullore, ku në refren të çdo strofe ajo të ngjeth dhe të krijon një emocion të thellë për ta dashur dhe për të mos e harruar mëmëdheun” (Shih:guida e situar, f.21).

Sipas prof. dr. Bardhosh Gaçes- Mjeshtër i Madh: “Vlora dhe Shkodra janë dy qytete shqiptare të kënduara më shumë nga bardët popullorë dhe kjo edhe nga ndikimi i vjershërimit të Ali Asllanit e të Gjergj Fishtës….Në vitet 1990-2000, vargjet poetike të Ali Asllanit kanë marrë një përhapje edhe më të gjerë në jetën folklorike labe…Edhe kënga: “Më lejon ta puth njëherë” është kënduar nga grupi polifonik i Tërbaçit, sipas vargjeve të poezisë me të njëjtin titull…Shih B.Gaçe: “Përkime poetike midis poezisë popullore dhe poezisë së shkruar shqipe; Vlorë: Triptik, 2010.

Përveç teksteve të Pelivan Bajramit, që është tërbaçiot me rrënjë, grupi i Tërbaçit ndër vite ka kënduar tekste të autorëve të njohur, por jo tërbaçiotë.

Fjala vjen kënga “O ju nëna tërbaçiote” është e Lefter Çipës-Mjeshtë I Madh dhe e këndon si shenjë mirënjohjeje grupi i Tërbaçit. Kjo tregon që përveçse këto këngë janë futur natyrshëm në Tërbaç dhe kanë fituar autoktonicitet në të tëra përmasat, Kujtim Mici si udhëheqës vizionar i grupit e si autor i fuqishëm e i pazëvendësueshëm për këngën e madhe të grupit të tij tekstet mbresëlënëse që i kanë dhuruar miqtë e mëdhenj të këngës si Lefteri etj. Kjo tregon botën e begatë shpirtërore, frymën e hapur përfshirëse që ka tërbaçioti dhe Tërbaçi ynë. Kënga “Dy vajza, të dyja labe” kushtuar heroinave Persefoni Kokëdhima e Bule Naipi është tekst i Kujtim Micit, që e mirëpriti dhe e këndoi me grupin e Himarës bilbili Dhimitër Varfi  në Festivalin Kombëtar të Gjirokastrës në vitin 1973, vit kur Vlora fitoi çmimin e parë për folklorin. Shumë këngë të tij janë interpretuar nëpër skena lokale e kombëtare edhe nga grupi i Bratit, Bolenës e janë transmetuar mbarë Labërisë…

NDAHEN ÇMIMET NE LETERSI- ÇMIMIN E MADH E FITON VISAR ZHITI

by

Shkrimtari Visar Zhiti është nderuar dje, me Çmimin e Madh të Letërsisë për vitin 2011. Ky çmimi i është dhënë zotit Zhiti nga ministri i Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, Aldo Bumçi, në ceremoninë e ndarjes së çmimeve kombëtare të Letërsisë për vitin 2011. Zhiti është vlerësuar për prurjet në nivel të lartë artistik e estetik, që ka përcjellë në Letërsinë bashkëkohore shqipe, nëpërmjet korpusit letrar të veprës së krijuar prej tij. Kreu i MTKRS, Bumçi, duke dhënë çmimin e karrierës është shprehur se në të vërtetë ky është çmimi i jetës që i jepet një kalorësi të fjalës së lirë si Visar Zhiti. Sipas ministrit Bumçi, shkrimtari Visar Zhiti sjell kontribut me vlera të qenësishme në Letërsinë Shqipe.
Më tej, gjatë një mbrëmjeje mbresëlënëse letraro-artistike, ka vijuar ndarja e çmimeve të tjera për personalitete të shquara të Letërësisë sonë kombëtare.
Juria e Çmimeve kombëtare të Letërsisë, e përbërë nga: Amik Kasoruho kryetar dhe anëtarët Sali Bashota, Eqerem Basha, Ali Aliu, Arjan Leka, Mimoza Hysa dhe Gentian Çoçoli, evidentoi vërtetë bartësit e vlerave më të mëdha të letërsisë sonë. Siç u shpreh kreu i kësaj jurie prestigjioze, shkrimtari i shquar Amik Kasuroho, “në këtë eveniment gëzohen jo vetëm ata që marrin çmimet, por ndjen kënaqësi të veçantë edhe ai që i jep ato”. Pasi evidenton punën dhe përkushtimin e anëtarëve të jurisë, Kasoruho tha se, me votim të fshehtë janë shpallur fitues të çmimeve kombëtare të Letërsisë 2011 ata që sollën prurje dhe vlera të reja të Letërsisë Shqipe.
Çast vërtetë emocionant ishte marrja e çmimit “Petro Marko” për vitin 2011 nga shkrimtari Zija Çela për romanin “Apokalipsi sipas Shën Tiranës”, i vlerësuar për kodet e ligjërimit dhe risitë e përcjella nëpërmjet një forme autentike të narracionit, duke pasuruar me vlera të qenësishme prozën romanore shqipe. Duke aluduar për ndarjen e këtyre çmimeve në prag të thashemenajës së madhe për Apokalipsin e ditës së sotme, Zija Çela tha se, “Apokalipsi sipas Shën Tiranës” është ai i dhimbjes njerëzore. Në këtë ceremoni mes miqsh, shkrimtarë dhe artistë, ai apeloi që të kujtohemi më shumë për modelet e gjalla, siç konsideroi ai kritikun e mirënjohur Ali Aliu.
Në këtë panteon vlerash, një vend të veçantë zë Çmimi “Faik Konica” 2011 që iu dha studiuesit Shaban Sinani, për veprën studimore “Camaj i paskajuar”, për trajtimin në nivel të lartë shkencor dhe origjinalitetin e mendimit kritik mbi veprën letrare të Martin Camajt, për rolin që ajo ka luajtur në rrjedhat e Letërsisë Shqipe. Duke dhënë këtë çmim Prof. Dr. Ardian Marashi, drejtor i QSA tha se, Shaban Sinani, përveçse me Camajn e madh, Kadarenë e Dritëro Agollin është bashkudhëtar dhe i lidhur ngushtësisht me kodikët e Shqipërisë dhe me Historinë e hebrenjve.
Më tej, çmimi prestigjioz “Migjeni” iu dha shkrimtarit debutues Plator Ulqinaku për vëllimin poetik “Libri i qëndresës”, duke e vlerësuar për një hap të parë të pjekur dhe premtues në poezinë shqipe. Anëtari i Jurisë, Arian Leka tha se, ky poet sjell modele të reja dhe nivel të spikatur letrar.
Për kontribute e modele të tilla u vlerësuan Moikom Zeqo me Çmimin “Mitrush Kuteli” për vëllimin me tregime “Klepsidra”, për prurje origjinale në vijimësi në artin e tregimtarisë si dhe një stil unik letrar; poetit Rudian Zekthi me Çmimin “Lasgush Poradeci” për vëllimin me poezi “Panair”, nëpërmjet të cilit autori spikat në thurrjen e monologut poetik që tirret përmes imazheve e formave meditative, duke përcjellë vlera dhe risi origjinale në poetikën shqiptare, si dhe shkrimtari Ruzhdi Gole me Çmimin “At Donat Kurti” për librin “Kureshtja për t’u rritur”, duke e vlerësuar veprën e tij si një hop emancipues të zhanrit të Letërsisë sonë për fëmijë dhe të rinj.
Çmimi “Gjergj Fishta” 2011 iu dha shkrimtares Mira Meksi, për librin eseistik “Leximi i ndaluar dhe shkrimet e fshehura”, për këndvështrimin origjinal të trajtimit dhe përcjelljen e një mendimi analitik e sistematik mbi protagonistë e dukuri të pazakonta të shfaqura në botën e letrave. Ndërsa, përkthyesit Bashkim Shehu e Edlira Hoxholli u nderuan me Çmimin “Fan Noli” për përkthimin mjeshtëror të veprës “Nokturnet e Kilit” të shkrimtarit të shquar Roberto Bolanjo, duke shënuar prurje me vlera të spikatura në traditën e përkthimit të autorëve të rëndësishëm nga letërsia e huaj, në Gjuhën Shqipe.
Juria e ngritur nga MTKRS vlerësoi gjithashtu me Çmimin “Jusuf Vrioni” përkthyesin e njohur Aleksandër Zoto, për kontributin e gjithanshëm e të shumë çmuar të përkthimit dhe promovimit e dhjetëra shkrimtarëve dhe veprave të Letërsisë shqipe në gjuhën dhe kulturën franceze.
Ceremonia e ndarjes së çmimeve kombëtare të Letërsisë për vitin 2011 që u organizua mbrëmë në sallën e Teatrit Kombëtar në Tiranë u shndrrua kështu në një manifestim të gjerë kulturor me pjesëmarrjen e qindra shkrimtarëve më të shquar nga Shqipëria, Maqedonia, Kosova, nga hapësira mbarëshqiptare.

Ali Podrimja dekorohet me Urdhërin “Nderi i kombit”

Poeti Ali Podrimja i ndarë nga jeta pak muaj më parë, me kërkesë të ministrit të TKRS-së zotit Aldo Bumçi u vlerësua nga Presidenti i Republikës, Bujar Nishani, me titullin e lartë “Nderi i kombit”. Dekorata e lartë iu dha Gentian Saliut, nipit të poetit të madh, nga Sekretari i Përgjithshëm i Presidencës, Bardh Spahia në ceremoninë e ndarjes së çmimeve kombëtare të Letërsisë.

Fituesit e Çmimeve Kombëtare të Letësisë

Çmimi i Madh i Letërsisë për vitin 2011

I jepet shkrimtarit Visar Zhiti, për prurjet në nivel të lartë artistik e estetik që ka përcjellë në Letërsinë bashkëkohore shqipe, nëpërmjet korpusit letrar të veprës së krijuar prej tij.

Çmimi “Petro Marko” për vitin 2011

I jepet shkrimtarit Zija Çela për romanin “Apokalipsi sipas Shën Tiranës”, për kodet e ligjërimit dhe risitë e përcjella nëpërmjet një forme autentike të narracionit, duke pasuruar me vlera të qenësishme prozën romanore shqipe.

Çmimi “Mitrush Kuteli” për vitin 2011

I jepet shkrimtarit Moikom Zeqo për vëllimin me tregime “Klepsidra”, për prurje origjinale në vijimësi në artin e tregimtarisë si dhe një stil unik letrar.

Çmimi “Lasgush Poradeci” 2011
I jepet poetit Rudian Zekthi për vëllimin me poezi “Panair”, nëpërmjet të cilit autori spikat në thurrjen e monologut poetik që tirret përmes imazheve e formave meditative, duke përcjellë vlera dhe risi origjinale në poetikën shqiptare.

Çmimi “Faik Konica” 2011

I jepet studiuesit Shaban Sinani për veprën studimore “Camaj i paskajuar”, për trajtimin në nivel të lartë shkencor dhe origjinalitetin e mendimit kritik mbi veprën letrare të Martin Camajt, për rolin që ajo ka luajtur në rrjedhat e Letërsisë shqipe.

Çmimi “Gjergj Fishta” 2011
I jepet shkrimtares Mira Meksi, për librin eseistik “Leximi i ndaluar dhe shkrimet e fshehura”, për këndvështrimin origjinal të trajtimit dhe përcjelljen e një mendimi analitik e sistematik mbi protagonistë e dukuri të pazakonta të shfaqura në botën e letrave.

Çmimi “Fan Noli” 2011
I jepet përkthyesve Bashkim Shehu e Edlira Hoxholli për përkthimin mjeshtëror të veprës “Nokturnet e Kilit” të shkrimtarit të shquar Roberto Bolanjo, duke shënuar prurje me vlera të spikatura në traditën e përkthimit të autorëve të rëndësishëm nga Letërsia e huaj, në Gjuhën Shqipe.

Çmimi “Jusuf Vrioni” 2011

I jepet përkthyesit të njohur Aleksandër Zoto, për kontributin e gjithanshëm e të shumëçmuar në përkthimit dhe promovimit e dhjetëra shkrimtarëve dhe veprave të letërsisë shqipe në gjuhën dhe kulturë franceze.

Çmimi “At Donat Kurti” 2011
I jepet shkrimtarit Ruzhdi Gole me librin “Kureshtja për t’u rritur”, duke e vlerësuar veprën e tij si një hop emancipues të zhanrit të Letërsisë sonë për fëmijë dhe të rinj.

Çmimi “Migjeni” 2011

I jepet shkrimtarit debutues Plator Ulqinaku për vëllimin poetik “Libri i qëndresës”, duke e vlerësuar për një hap të parë të pjekur dhe premtues në poezinë shqipe.(Kortezi RD)

NË AUTOSTRADËN E DY VEPRAVE TË SHKRIMTARIT DHE STUDJUESIT ARIAN KADIU

by

Esse- Nga Lutfi HANKU/

studjues, shkrimtar/

Më tërhoqën vëmendjen veprat e fundit shkencore, enciklopedike  të shkrimtarit dhe studjuesit prof.dr. Arian Kadiut, “Dibra e Madhe dhe një vështrim në Dibrën e Vogël” dhe “100 vjet Pavarësi, 100 figura dibranësh”. Shkrimtari i talentuar ka lindur në lagjen Dublec të Peshkopisë së Dibrës. Filloi që të shkruajë  që në moshën shkollore i përkushtuar dhe me bindje  optiimiste për t’u bërë shkrimtar.

Mosha e njomë i ngjalli kureshtjen  për të zbuluar të fshehtat e magjishme të botës së tij dhe, duke ndjerë rritjen e ndijimeve poetike. Më vonë në botën krijuese  shpërthejnë si  vjollca aromatike, metafora mes subjekteve që filloi t’i hedhë në letër imazhet e përftuara.

Në fëmijëri botoi në gazetën “Pionieri”. Në shkollën e mesme pedagogjike ka botuar shkrime kritike. Ato vlerësoheshin nga mësuesit e shkollës dhe shokët e shoqet. Në maturë shkroi hartimin më të bukur, që mësuesit e letërsisë e paraqisnin në maturat e mëvonshme si model që duhej ndjekur.

Pas përfundimit të pedagogjikes, punoi mësues në të gjitha hallkat e sistemit arsimor. Detyrën e mësuesit e ushtroi në shkollat 8-vjeçare të Grevës e Melanit, në shkollën e mesme të Kastriotit, dhe mësues i jashtëm në pedagogjiken e qytetit të Peshkopisë. Ai mbaroi Universitetin në degën e gjuhë-letërsisë

Bashkë me Universitetin kreu njëherësh një kurs dy vjeçar gazetarie. Punoi 3 vjet gazetar dhe redaktor në gazetës “Mësuesi”.

Gjyshi i tij ka shërbyer “Kadi” në Peshkopi, një burrë që përmendet ende për urtësi, mençuri natyrale dhe si falësh gjaqesh.

Babai i tij ishte intelektual. Disa vite studjoi në Itali, në Napoli. .Zotëronte italishten letrare. Nëna e tij ishte bijë e fisit Hajdaraga,  me origjinë nga fisi Gropaj, bashkëluftëtarë të Skënderbeut. Jetonin në Dibër të Madhe.

Bashkëpunoi me gazetën “Studenti” dhe ishte edhe redaktor i saj. Botonte në gazetën “Rinia” dhe tek “Mësuesi” ku mori emër. Shkrimet e tij, kryesisht arsimore e sociale, reportazhe e përshkrime, transmetoheshin nga Radio -Tirana.

Në Tiranë, me grupe të rinjsh intelektualë, lexonin edhe letërsi “dekadente”. Edhe Ariani u etiketua “modernist”, kur u zhvillua Konferenca e talenteve të reja në Korçë. Bashkë me pak të tjerë e kritikuan në raportin e saj dhe e dërguan në Peshkopi, ku punoi në Shtëpinë e Pionierit dhe në Kabinetiin Pedagogjik.

Më 1990 filloi punën  shkencore në Institutin e Studimeve Pedagogjike në Tiranë, si specialist kombëtar i letërsisë. Më 2005 si u largua nga Instituti ka dhënë leksione në Fakultetin e Infermierisë, në UT. Pas gradave “kandidat i shkencave”, “Doktor i shkencave” (1991,1994), më 2004 iu dha grada shkencore “Mjeshtër kërkimesh” (prof.ass), më 2007 iu dha titulli shkencor “Profesor”. Ai është kryeredaktor i revistës “Univers” dhe sekretar kolegjumi i revistës “Mjekësia dhe infermieria bashkëkohore”. Gjithashtu është aktiv për probleme të reformës arsimore dhe letërsisë.

Në prag të 100 vjetorit të Pavarësisë, Ariani u nderua nga Këshilli Bashkiak i Peshkopisë me titullin “Qytetar Nderi”.

2.

Në gjithë këto vite ai nuk e ka ndërprerë për asnjë çast veprimtarinë krijuese e atë shkencore dhe është i pranishëm edhe në faqet e shtypit. Deri tani me emrin e profesorit  rezatojnë 32 vepra artistike, shkencore dhe tekste shkollore: 10 botime shkencore, 12 vepra të letërsisë artistike dhe 10 tekste shkollore për arsimin parauniversitar dhe për atë pasuniversitar.

Nga librat studimorë shkencor po veçoj dy të tillë: ‘’Midis alternativave: shkolla private (jo publike)’’, i pari i këtij lloji në vendin tonë dhe  studimi tjetër ‘’Adoleshentët dhe tranzicioni’’, për të cilat është shkruar jo edhe në shtypin pedagogjik dhe kanë gjetur aplikim në shkollat tona, në Shqipëri.

Në librin tjetër ‘’Hape portën e artë të leximit’’ buron mesazhi i bukur e bashkëkohor se të lexuarit është gur themeli për suksesin e fëmijës në shkollë e madje gjatë gjithë jetës së tij. Pa fituar aftësinë për të ditur të lexojë mirë, të njohë teknikat bashkëkohore, etj, mundësinë për realizimin e vetvetes dhe për arritjen e suksesit profesional, pa dyshin që ata e lanë më të pakët.

.         Nga letërsia artistike po veçojmë:

Romani fantastiko – shkencor “Pas takimit me alienët” është një vepër tipike për nxënësit, ku tregohet për aventurat e një shkollari në botën reale fëminore dhe në atë të krijuar nga shkrimtari. Ky roman fanastiko-shkencor është shumë tërheqës, sepse autori e çon heroin e tij  në aventura mjaft interesante që të ngjallin kureshtje me befasirat e këndshme. Ky është edhe mendimi i lexuesve që u adresohet.

Përralla-novelë “Aventurat e pabesueshme të Batos” është një vepër artistike, fantastike, shkencore, e dallueshme nga vepra e tjera të këtij lloji. Përralla-novelë që në fillim na befason me gjetjen e bukur: ajo përshkruan aventurat e një djali me fletë, që quhet Bato. Kështu ai është me fletë nën  sqetulla dhe “trimëritë” e tij janë kaq të mëdha sa edhe zgjuarësia e tij, që shpalosen kapitull pas kapitulli.

Vëllimi ‘’Trishtimi i blertë’’ përmban 4 novela për moshën e rritur shkollore. Tematika e tyre është e njëjtë: atdhedashuria, pra dashuria për Atdheun dhe mbrojten e trojeve amtare. Janë domethënëse edhe titujt e vetë novelave  si: ‘’Zambakët e liqenit’’, ‘’Guri i vashës’’, ‘’Grushti i fundit’’ dhe ‘’Buzëqeshja e Kosovës bleron edhe gurin’’. Dy novelat e para e marrin subjektin nga legjendat e Dibrës, e treta për marrëdhënimet me fqinjët dhe e katërta nga Kosova.

Disa botime të tij (rreth 8) bëjnë pjesë në listën e rekomandimeve të MASH për leximet jashtëklase. Këtu nuk po përmend edhe faktin se disa tregime të tij janë përfshirë në tekstet shkollore.

Nga tekstet shkollore po përmendim:‘’Gjuha 4’’, ‘’Gjuha shqipe 6’’ dhe ‘’Gjuha shqipe 8’’

Është autor e bashkëautor në 3 tekste ahkollore, që MASH i rekomandon të pëdoren në shkolla si tekste alternative. Këto tekste janë ‘’Gjuha shqipe 4’’, ‘’Gjuha shqipe 6’’ dhe ‘’Gjuha shqipe 8’ të cilat aktualisht përdoren në shkollat tona. Tekstet dallohen nga këto veçori:

Nga studimi i tekstit dhe ballafaqimi me programin, del se janë marrë parasysh dhe janë realizuar linjat dhe nënlinjat që përbëlnë fushat e studimit.

Materiali letrar është i larmishëm, i përshtatshëm  për moshën që i adresohet dhe i zgjedhur mirë e me kujdes të veçantë, duke marrë letërsinë më të mirë si nga arritjet artistike, ashtu edhe nga mesazhi që përcjellë.

          Nuk po ndalem në tekstet universitare që janë në përdorim në Fakultete, sikurse janë ‘’Sociologjia’’ për Fakultetin e Infermierisë të UT dhe as në tekstin ‘’Sociologjia e arsimimit’, për kandidatët e studimeve  master në disa universitete

Nga kopshti i tij krijues mbinë 450 shkrime me materiale problemore,  me përshkrime e reportazhe në organe të ndryshme, duke fituar edhe çmime në gazetari.

Si mësues dhe lexues më rrëmbeu magjia e dashurisë për shkrimtarin, për këmbënguljen  që materializon vullnetet e idealet e dibranëve dhe lexuesve u lumturoi vetëdijen e adhurimin e krijuesit fisnik.

Sa mirë! Ariani zgjoi historinë e tejshekujve, e cila ndjehet e shkruar në veprën monografike “Dibra e Madhe dhe një vështrim në Dibrën e Vogël”. Ajo jehon si buçimë sinfonike me nota patriotike në shkronjat e alfabetit tonë kombëtar. Nga një vepër “enciklopedike”, e vlerësuar nga kritika, buron dashuria, malli i shkruar, bota e personazheve historikë, karaktere të veçanta dibre me virtyte, ndiesi, impresione, duke e tjerrur  prozën në vitalitetin e krahinës e qxtetit të Dibrës e etur për liri. Autori ka kërkuar me pasion shkrimtari heronj me potencë, udhëheqës me role historike, që janë skalitur e veshur me tipare të thjeshta popullore dhe me urtësi mençurie, gra e burra të gjendur në kuvende e luftra.

Janë plazmuar në breza emrat e dibranëve: Skënderbeu i 25 betejave në Dibër, Iljaz Pashë Dibra  (kryetari i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit)., Sheh Mustafa i Zerqanit, Said Najdeni, (hapi shkollën e parë shqipe), Baba Fejzë Bulqiza, Vehbi Agolli (kryetar i Pleqësisë në qeverinë e Vlorës, 1912), Selim Rusi (mbrojti Kuvendin e Dibrës), Tefik Jegeni (pjesëmarrës në Kongresin e Manastirit), Eqerem Cami, Sherif Langu, Hafëz Raif Kadiu, Xhemal Mullai (Dibra), Xhelal Mullai, Ramiz Daci, Haxhi Ismet Dibra, Abdurrahman Dibra, Faik Shatku, Haki Sharofi, Edip Tërshana, Haki Stërmilli, Abdi Haxhiu dhe një listë e gjatë e njerëzve patriotë e ardhetarë të njohur tej e më tej se krahina e Dibrës.

3.

Brezi i autorit  i ka të lexuara ngjarjet dhe të dëgjuara, ndaj e ka lakuar mirë, sa dhe qyteti i Dibrës të duket personazh i gjallë vigan që mbijeton, lufton, bën kuvende, (madje edhe kongrese), bën dasma, lind fëmijë e tund djepat e vazhdimit të jetës.

Duket mjeshtria e pjekur e Arianit, pasioni, duke e përkëdhelur e  ledhatuar fjalën, për t’i dhënë shije mendimit që të rrëmbejë lexuesin. Kjo e vesh veprën në formë me ëmbëlsinë e të shkruarit dhe me origjinalitetin e krijuesit të Dibrës së Madhe.

Prof.dr. Ariani u ka dhënë përgjigje gjithë pyetjeve për të njohur lexuesit, kryesisht me Dibrën e Madhe. Por idealja nuk ka limit.

Ndonëse burimet antike nuk janë të mjaftuesheme, provohet se diibranët prejardhjen e tyre e kanë nga fisi Ilir i penestëve, në cep të Ilirisë. Pikpamjen që toka e Penestisë duhet kërkuar në trevën e Dibrës, pranohet nga studjuesit. Këtë e pranon edhe shkrimtari bizantin Akropoliti. Pohohet se penestët kanë banuar  në luginën e Drinit të Zi që në vitet 170-169 p.e.r. Mehdi Frashëri në historinë e lashtë të Shqipërisë shkruan: “Penestia-ky fis banonte gjithë Valatin e Sipërm të Matit dhe të Drinit të Zi. Kryeqytetii tyre ka qenë  Uskana, Dibra e Vjetër”.

Lexues i dashur. Lexoni A. Kadiun nga fq. 74-83 “Një vështrim ndryshe nga historiografia tradicionale” që të kuptoni thellësinë e analizës historike të tezës së tij shkencore.

Duke qenë bir i Dibrës së Madhe në origjinë, askush tjetër nuk do ta derdhte djersën  e tij pa pasur hovet e shpirtit të ndezur zjarr nga dashuria  për dibranët. (Sa nder!)

Ndaj vepra e dashuirisë e  kapi autorin me duart e mistikes, edhe dy herë të tjera më parë, deri sa botoi veprën panteon me bagazh të ndriçëm vlerash historike-shkencore, si etnografike, onomastike, etnologjike, etnokulturore e të tjera të popullarizuara.  Rroftë dashuria e shkrimtarit!.

Gazeta “Illyria” në SHBA, ndër të tjera shkruajti: “…sa e sa ngjarje me rëndësi kombëtare e jetike si për Dibrën, ashtu edhe për Shqipërinë, fillimin e përfundimin e kanë pasur në Dibër dhe si protagonistë kanë qenë dibranët…”

Luheshin fatet e kombit si në vitet e Lidhjes së Prizrenit. Kuvendi i Dibrës u hap në livadhet e Qernanëjcës së blertë. Dibranët mes shamive të kuqe, sikur kishin formuar flamurin kombëtar. Sheherlinjve u lexohej lumturia, kur takonin burrat  delegatë, që vinin edhe nga Shkodra, Tirana, Elbasani, Mati. Kuvendit iu dërguan mesazhe edhe nga Gjakova, Gucia, Prizreni. Përshëndetën shumë personalitete të dëgjuar.

U paraqitën këto kërkesa:

– Bashkimi i gjithë shqiptarëve pa dallim feje.

– Lëvrimi dhe ruajtja e gjuhës shqipe.

– Hapja e shkollave dhe mësimi të zhvillohet në gjuhën amtare.

Me këto kërkesa Kuvendi provonte ekzistencën e kombit dhe hidheshin bazat e shtetit.

Kësisoj, në fund të shekullit 19-të u organizuan Kuvende në Dibër të Madhe për ruajtjen e tërësisë tokësore shqiptare. U mblodh ajka e Dibrës, kur asaj po i shkëputeshin edhe fushat e Kosovës,  Çermenika e Dibra e Madhe.

Në 9 korrik 1908 dibranët përkrahën kryengritjen e repartit ushtarak të xhenjos që drejtohej nga oficeri shqiptar Ahmet Njazi Beu. Në shkurt 1909 plasi në Dibër kryengritja tjetër kundër  marrjes ushtarë dhe mbledhjes së taksave.

Xhonturqit organizuan Kongresin e Dibrës që të qetësonin gjendjen. Në të vërtetë Kongresi nuk i pati sukseset që priste Stambolli. Në këtë Kongres famëmadh u sanksionuan kërkesat që të çonin në fitoren e autonomisë. Rëndësi iu kushtua edhe çështjes së mësimit të gjuhës shqipe. Është e padiskutueshme se në Kongresin e Manastirit u fol e u diskutua për gjuhën shqipe dhe u përcaktua alfabeti që duhej të përdorej, por në Dibër u kërkua futja e mësimit të gjuhës shqipe edhe në shkollat shtetërore. Këto dy Kongrese kanë vlera kombëtare të njëjta.

Të gjitha zërat e kësaj vepre në unison përbëjnë një vlerë  njerëzore dhe shkencore që ka arritur të dritëzojë  prof.dr. Arian Kadiu.

Në autostradën e shkronjave janë kopsitur shekujt e vuajtjes e mjerimit nën robëri. Autori ka vështruar me kompetencë ndjesitë e ngjarjeve, krejt ndryshe nga një pjesë e historianëve tanë. Ata i paraqesin ndeshjet me pushtuesit apo ngjarjet, por mendimi i tyre vetiak nuk del gjëkundi duke ia lënë ta gjejë lexuesi. Ndërsa prof. A. Kadiu e shpreh, e shtjellon mendimin, i jep jetë  e bindje duke mbajtur pozicion të pranueshëm shkencor, larg subjektivizmit.

Sido, duke qenë shkrimtar e “tradhëton” nga një herë “historianin” dhe mishëron personazhet historikë dhe hyn në botën e virtyteve e vlerave volitive  të karaktereve të heronjve.

4.

Analizën më të plotë e me përgjegjësi profesionale e ka bërë prof. dr. akademiku Gjovalin Shkurtaj, i cili e quan veprën e Arianit “Enciklopedi historike, shoqërore dhe etnokulturore”. Ai trajton vlerat e kësaj vepre me 650 faqe dhe është përshëndetur dhe vlerësuar me dinjitet mjaft pozitivisht nga historiani prof.dr. Muharrem Dezhgiu, juristi Kujtim Osmani, prof.dr. Gazmend Shpuza, studjuesi Nexhat Myftiu, studjuesi dhe poeti Namik Selmani etj.

Shpirti i tij krijues në botën e artit, sapo botoi, në prag të festës  jubilare  librin “100 vjet pavarësi, 100 figura dibranësh”, e pritur mjaft mirë e që dëshmoi  dashurinë e shkrimtarit. Edhe këtu buzëqeshja e tij përzgjodhi 100 personazhe që me vetëdijen demokrate të autorit e meritojnë të jenë në një libër, sepse autori nuk dremit me ëndërra apo mbi sirtarët e ndërgjegjies së plagosur nga sistemi monist.

Veprat zgjojnë vlerat e mëdha të kombit, të origjinës së Dibrës, me kryetarin e Pleqësisë së Vlorës 1912 (Haxhi Vehbi Dibra–Agolli), nënkryetarin e saj një tjetër dibran (Dom Nikollë Kaçorri), me Heroin Kombëtar dhe kryegjeneralin  e lirisë shqiptare, Gjergj Kastriotin, me të cilin autori dritëron kombin, – të gjithë nga Dibra, – dhe qindra personalitete idealistë, patriotë, luftëtarë, politikanë, shkrimtarë, profesorë, gazetarë, mjekë, artistë, mësues, mistikë atdhetarë. Kësisoj edhe në këtë vepër shkëlqen vetëdija kombëtare dhe e përjetësisë së personaliteteve historikë me individualitete fisnikësh, që kanë të përbashkët: atdheun. kombin dashurinë, bukën, barutin, fëmijën, lirinë, shkollën.

Këto personalitete dibre, me veti fisnike mblidhen në muzeun e kujtesës, me një Korab vlerash,  vitale dhe historia zbukurohet , Dibra ringjallet dhe lexuesve u rrinë pranë.

Përzgjedhja e autorit dhe simpatia e tij nuk fshihen, sepse duken ndiesitë e pavyshkura që shpërthejnë gjurmëve metaforike të ringjalljes, me karakteret e ndryshimeve, temperamenteve dhe cilësive volitive. Të pastër i gatuan luftëtarët shqiptarë, prandaj për ta u hapën portat e librave! Rrofshin shkrimtarët që mbledhin vlerat e kombit dhe pasurojnë ushtrinë e fisnikërisë me bukurinë shqiptare të karaktereve të larmishme dibrane me të gjitha vizionet intelektuale, duke gjelbëruar për këtë 100 vjetor fjalën e shkruar shqipe!

Krijuesi i botës së artit të shkruar ka ndiesi të veçanta që, kur ndërgjegjësohet, e përjeton realitetin e ngjarjes dhe e hedh në letër me emocione e frymëzim, larg pompozitteti të fjalës dhe me pastërtinë e gjuhës. Kështu Ariani mbledh mençurinë e trimërinë e Dibrës si në një muze magjik, ku personazhet prezantojnë tek lexuesi profilin e lirisë e të dijeve. Marrshimi në botën e studjuesit  dhe krijuesit jehon dhe skanohet nga autori duke u veshur me       mençuri dhe humanizëm. Dibra e meriton një botim të tillë për 100 figura dibrane, prandaj e falenderoj autorin, prof.dr. Arian Kadiun. Mes tyre janë edhe Josif Bagëri, Lulzim Basha,, Shefki Shatku, Ismet Bellova, Eqerem Cami, Iljaz Pasha, Fiqiri Dine, Abdurrahman Dibra, Elez Isufi, Nikollë Kaçorri, Faik Ballanca, Niazi Kosovrasti, Agim Krajka, Sherif Langu, Hoxhë Muglica, Sulejman Pitarka, Haki Stërmilli, Haki Sharofi, Natasha Shehu, Edip Tërshana, Adivije Sharofi etj.

Edhe Dibrës sonë i duken plagët  e brengave të zgalemëve që e munduan dhe e mundojnë me klane e mure gjaku, mure ndarës fataliteti të historisë në trupin tonë dhe më tokën tonë. Kujtdo i troket me dhimbje në kujtesë brenga e shpirtit. E vret akoma ajo, sepse “Shqipëria është ndarë për gjysëm me Drinin” (L.Poradeci). Në këtë fatalitet të rëndë e të hidhur, profesori ynë  ka ditur të çmojë vlerat e personaliteteve, të cilëve nuk u tretet            ashti, as truri dhe gjaku i kombit tonë në shekuj. Prandaj nuk derdhet copa-copa dashuria  për komb e flamur, se Ariani, me dy veprat si dy binjakë i ka sjellë për të dëgjuar himnin epik të demokracisë, si magjinë e
shpirtit atdhetar për t’u miqësuar me figurat e 100 dibranëve, me të cilët do të ndihet zëri poetik i fjalës, si një ideal demokratik, si dy libra motra që këndojnë për komb e flamur.

 

Prof.dr. Arian Kadiu ka botuar e janë në qarkullim këto vepra, libra e tekste shkollore:

 

      LETËRSI ARTISTIKE:

1. “Takimi i parë” (novelë e tregime, Tiranë.1972,  f. 113).

2. “ Pse dridhej harku i violinës” (tregime, 1974, f.100)

3. “Pendimi i arushit pa bisht”  (pjesë për kukulla, 1975. Çmimi i dytë në konkursin Kombetar të 30 vjetorit të Çlirimit të Atdheut.

4. “ Një ndodhi në det” (tregime, 1977, f.82)

5. “Qyteti prej rëre dhe pallati i vërtetë” (tregime, 1978, f. 75)

6. “Arushi pa bisht” (përralla, 2001, f. 55).

7. “Aventurat e pabesueshme të Batos”  (novelë-përrallë, 2002, f. 60. Çmimi i parë në Konkursin e shpallur nga shoqata e shkrimtarëve për fëmijë)

8. “ Lumturi e tredhur” (novela, 2002,  f.135)

9. “Trishtimi i blertë”  (novela për adoleshentë, 2003, f.68)

10. “Stina e pestë” (poezi, 2003, f.100).

11. “Pas takimit me alienët” (roman, 2004, f. 142).

12. “Kur dremiste Sahati i Tiranës” (roman, 2011, f. 350).

 

BOTIME  SHKENCORE:

13. “Dibra e Madhe dhe një vështrim në Dibrën e Vogël”, (monografi psikosociale, çmimi  i dytë në konkursin e shpallur nga AIITC, Tiranë, 2010. 650 faqe).

14. “Dibra e Madhe” (monografi, 2003, 344 faqe).

15.  “Adoleshentët dhe tranzicioni” (studim, 2000, f. 150)

16. “Teknika e recitimit” (guide, Prishtinë, 2001, f. 86)

17. “Teknika e recitimit” (me dy pjesë, 2001, f.70)

18. “Punët me shkrim, qortimi dhe vlerësimi i tyre”  (studim- guide, 2002, f. 107)

19. “Midis alternativave: shkolla private- jopublike”  (monografi, 2002, f. 192).

20. “Mësuesi i Strugës” (monografi, Strugë, 2009, f. 150)

21. “Hape portën e artë të leximit” (guide, 2004, f. 120)

22. “100 vjet pavarësi, 100 figura dibranësh), 2012, f.316)

.

TEKSTE SHKOLLORE:

23. “Letërsia dhe gjuha shqipe 11” për shkollën e mesme të përgjithshme, (bashkëautor) Tiranë, 2010.

24.  “Sociologjia”, (tekst për Fakultetin e Infermierisë, UT, 2009, f. 194).

25.  “Gjuha shqipe 4” (tekst shkollor, 2007,2008, 2009, f. 240)

26. “Gjuha shqipe 6”  (Tiranë, 2009,  f. 280))

27.  “Leximi letrar 8” (tekst shkollor, Tiranë me 12 vjet ribotime, nga 1993, 2008,, f. 270).

28. “Leximi letrar” (Shtëpia botuese “Erik”, 2006, f. 240)

29. “Leximi letrar 8 “ Prishtinë, (2003, -2006, 2007, f. 272)

30. “Leximi letrar 5” për shkollat e pakicave kombëtare, (1995, f. 259)

31. “Gjuha shqipe 8” (2009, f.256)

32,. “Sociologjia e arsimimit” për master, (Tiranë, 2011,  f.200)

***

Libra të shkrimtarit Lutfi Hanku:

 

–      “Nëpër gjurmët e heroit”, 1974, (monografi)

–      “Nazmi Rushiti”, 1980  (roman)

–      “Kaçaku”, 2000 (monografi)

–      “Drita e shpirtit”, 2002  (novelë historike)

–      “Erdhi Caushi”,  2006  (roman)

–      “Marsi i vrarë”, 2010, (vepër historiko-letrare)

–      “Loti rebel”, 2012,  (roman)

–      Është autori i tre filmave dokumrntarë, me temë për heronjtë e Dibrës.

–      Është autori i rreth 100 tregimeve botuar në tre përmbledhje me tiutllin  “Tregime të ndryshme”

–      Pas vitit 1993 ka shkruar e janë botuar me dhjetra redaktime letrare dhe reçensa, për botime të autorëve nga të gjitha viset e Shqipërisë.

Globe Institute of Technology një mundësi studimi dhe suksesi për komunitetin Shqipëtar në New York

by

Nga:Adrian Tahiri M.Sc./*

 Kolegji Globe Institute of Technology është themeluar në vitin 1985 dhe ka një eksperiencë 27 vjeçare në fushën e arsimit të lartë. Eksperienca e gjatë ka shërbyer për të ngritur një institucion arsimor dhe cilësor, që ofron një model edukimi që ju përgjigjet kërkesave të tregut.

Globe Institute of Technology është një kolegj i akredituar nga Bordi i Antarëve të Këshllit të Universiteteve dhe Komisioni i Arsmit të Shtetit të New York-ut, i cili ofron programin e  Diplomës, Asocimeve dhe Çertifikatave qe mbartin kredite, të gjitha të regjistruara në Departamentin e Arsimit të Shtetit të New York-ut. Misioni i Globe konsiston në sigurimin e arsimimit të studentëve nga kultura të ndryshme për t`i përgatitur ata për një fillim kariere të suksesshme. Globe synon të krijojë një mjedis mësimdhënie ku mbizotëron respekti dhe toleranca reciproke, e mbështëtur nga një staf dhe fakultet i dedikuar. Ne Globe ndërlidhen ngushtë me njëra-tjetrën dimensioni teorik me atë praktik, në mënyrë që ata që diplomohen në Globe të jenë të aftë të përshtaten, të orinetohen dhe të kenë sukses në dinamikat komplekse të tregut të lirë. Kjo realizohet nëpërmjet internshipeve të ndryshme në fushat e studimeve përkatëse, praktikës apo duke marrë pjese në programin e Shtetit Federal “Work Study”.

Duke filluar nga viti 2000 e në vazhdim Globe ka mirëpritur në gjirin e vet rreth 1000 studentë shqiptar, një pjesë e mirë e të cilëve jane diplomuar me rezultate shumë të mira dhe janë punësuar në kompani prestigjoze në shtetin e New York-ut dhe në shtete të tjera të SHBA-ve. Globe ka shërbyer si një portë hyrëse për studentët shqiptar në komunitetin amerikan, si nëpërmjet ofrimit të mundësisë për të mësuar gjuhën angleze ashtu edhe të kualifikimit të tyre në përshtatje me kërkesat e tregut.  Gjithashtu Kolegji Globe ka qënë një derë e hapur edhe për ata Shqipëtarë të kulifikuar të cilët janë punësuar pranë këtij kolëgji si pjesë e stafit akademik apo atij administrativ.

Për më tepër Globe në mbështetje të komunitetit shqiptar në datën 17 Nëntor 2012 organizoi një ceremoni festive me rastin e 100 Vjetorit të Pavarsisë së Shqipërisë, duke mbledhur së bashku studentët që janë diplomuar në këtë kolegj, ata që janë ende duke studiuar aty dhe shumë shqiptarë të tjerë për të festuar së bashku këtë ditë të madhe të popullit Shqipëtar.

Pse duhet të zgjidhni Globe:

Studimet universitare nuk përbëjnë vetëm nje ambicie personale për një formim solid akademik, por ato kanë një impakt thelbësor në karrierën e gjithësecilit dhe në vendosjen e kontakteve të gjera sociale dhe intelektuale. Rrjedhimisht zgjedhja e një kolegji është një vendim i rëndësishëm, i cili duhet të mbështetet në një vlerësim të kujdeshëm dhe kritik. Globe ofron një sërë avantazhesh për studentët që duan të jenë pjesë e këtij kolegji:

 Diverisiteti i madh i programeve të Diplomave, Asocimeve dhe Certifikatave- Globe ofron programe akademike në fushën e biznesit, ekonomisë, teknologjisë, mjekësisë, hoteleri turizëm, drejtësisë, menaxhimit të sporteve etj, duke u dhënë studentëve oportunitetin të përvetësojnë njohuri dhe aftësi në përshtatje me kërkesat e tregut. Gjithashtu Globe ofron një program shumë të mirë për të mësuar gjuhën angleze “English as Second Language”(ESL).

Stafi cilësor pedagogjik– Në Globe japin mësim pedagogë me përvojë që kanë kryer studimet në universitete prestigjoze, të pajisur me kualifikime pasuniveristare dhe që janë profesionistë në fushat e tyre të specializimit.

Fokusi tek studentët- Globe kujdeset duke i njohur studentët në emër, duke u ofruar atyre klasa të përmasave të vogla. Raporti i ulët student për fakultet është një tregues i mesimdhëies akademike të fokusuar. Gjthashtu stafi i Globe përbehet nga një staf shumë gjuhë folësh gjë që shërben per orientimin dhe zgjidhjen e problemeve që studentët mund të kenë.

Financimi– Një nga parimet e kolegjit Globe është se çdo individi duhet ti jepet mundësia për arsimim, pavarsisht mundësive të tyre financiare. Pjesa më e madhe e studentëve në Globe përfitojnë ndihmë financiare dhe kanë të mbuluara kostot e shkollimit të tyre. Tek Globe ju do të gjeni informacion për një kombinim të Grandeve të Shtetit Federal, Grandeve të Shtetit të New York-ut, Bursave që ofrohen nga kolegji apo kredive lehtësuese.

Punësimi pranë Globe– Paralelisht me ndjekjen e studimeve universitare studentëve u ofrohet mundësia e punësimit pranë globe duke u bëre pjesë e programit Federal “Work Study”.

Bibloteka dhe literatura akademike- Tek kolegji Globe studnetët kanë në dispozicion të tyre një biblotekë të pasur me literature akademike të fushave të ndryshme. Gjithashtu biblioteka ju jep mundësi studentëve të eksplorojnë online mbi 100,000 libra të llojeve të ndryshme.

Programi i mësimdhenies i përshtatshëm dhe fleksibël- Studentët mund të ndjekin klasat në përputhje me axhendën kohore të tyre. Klasat janë të disponueshme paradite, mbasdite dhe në fundjavë.

Programe akademike në përshtaje me nevojat e studentëve– Për të gjithë ata studentët të cilët duan të kryejnë studimet e tyre sa më shpejt në mënyrë që të jenë gati për tregun e punës, Globe ofron programe, të cilat mund të kryhen në një kohë më të shkurtër krahasuar me pjesën më të madhe të programeve të universiteteve tradicionale.

Jetë e gjallë studentore– Tek Globe ju do të gjeni një jetë të pasur me aktivitete sociale, përfshirë programet sportive. Globe është në Divizioni 1 pjesë e NJCAA në Futboll, Basketboll dhe Volejboll,  për vajza dhe për djem.

Vendodhja e Univeristetit– Vendodhja e kolegjit është një avantazh me shumë për studentët. Në qëndër të Manhattan disa blloqe larg Time Square, Teatrove të Broadway, etj, Globe është lehtësisht i aksesueshëm dhe në të njëjtën kohë qëndra e nevojave tuaja.

Në kuadër të të gjitha aspekteve të përmendura më sipër Kolegji Globe Institute of Technology përbën një zgjedhje të mirë për të vazhduar studimet tuaja në një mjedis akademik, intelektual, social, stimulues e tërheqës për të qenë partnerë e bashkëpunëtorë në një rrugë të gjatë akademike e profesionale.

Së fundmi, të dashur bashkëatdhetarë, lexues të gazetës prestigjoze Dielli me lejoni që në emër të Globe Institute of Technology t`ju uroj Gëzuar Krishtlindjet dhe Vitin e Ri 2013.

*Adrian Tahiri M.Sc.

Përgjegjës për marrëdhëniet e

Komunitetit Shqipëtar me Kolegjin

Kordinator për Marrëdhëniet, Studentët

Ndërkombëtarë & Rajonalë

Zyra e Rekrutimeve

DUKE PROMOVUAR SHKRIMTARIN, PERKTHYESIN, PIKTORIN LUAN TOTO

by

NGA GËZIM LLOJDIA/

Luan Toto e ka nisur jetën më 19. 12. 1937 në qytetin e Vlorës. Mbaroi shkollën e mesme në gjimnazin “Ali Demi”, në vitin 1956. Studioi në Poloni për inxhinier mekanik në vitet 1956-1958, por nuk i mbaroi studimet se iu pre bursa nga shteti. Në vitet 1958 – 1960 studioi, me korrespodencë, në Institutin Gjuhë letërsi Shqipe në Tiranë. Punoi në qytetin e Vlorës mësues i matematikës dhe fizikës, në vitet 1959-1962. Në vitin 1962-1965 punoi aktor në teatrin profesionist të Vlorës,. Në vitet 1965-1968 punoi piktor dekorativ në NTAN. Prej vitit 1968 deri në vitin 1992 deri sa doli në pension, punoi piktor në dekorin e qytetit të Vlorës. Është Anëtar i Klubit të Shkrimtarëve Shqiptarë në Botë “Drita”.Në 75 vjetorin e ditardhjes në jetë Luan Toto ka një profil tashmë të njohur. Piktor,aktor,shkrimtar,përkthyes. Veprat e poetëve, shkrimtarëve, dhe artistëve të arteve figurative në përgjithësi mbajnë të hapur një thesar të dijes së thellë. Jo vetëm filozofia dhe letërsia por edhe artet e bukura punojnë për zgjidhjen e problemit të ekzistencës. Në këtë  kuptim energjia që ka derdhur Luan Toto fokusohet në 4 fusha që ka të përbashkët frymëzimin. Letërsia është një mjet i fuqishëm ne edukimin shpirtëror dhe prandaj i arrin plotësisht pikësynimet e veta me mjetet e saj. Bija e parë e bukurisë hyjnore është poezia .Pra letrat. Krijimtaria e Luan Totos në këtë gjini :Sezaiu –novelë,Drite ne qeli- drame,Letra-drame,Arbeni –Drame për fëmijë,Krisma  e pare – Drame për fëmijë,Nga cikli i  romaneve,Koha e Rinise se baballarëve,Dielli perëndoi ne lindje,Duam ajër,Apokalipsi

Cikli trilogji :”Dielli përfundoi në lindje” përbënë në vetvete një cikël të gjatë të romanit historik me ngjarjet tragjike të viteve të luftë së dytë botërore  para të çlirimit dhe pas çlirimit, ku goditi dhimbshëm tërmeti i luftës së klasave ishte ndoshta më i pamëshirshmi. Një pjesë  e dramave të krijuesit Toto kanë jo vetëm artin e të shkruarit ,stilin,ngarkesën emocionale,intrigën pra janë gjithsesi në vetvete krijime mërfilli artistike të realizuar .Luan Toto ka treguar se edhe në gjininë e përkthimit të kryesisht asaj polake është një mjeshtër i vërtetë.Një këndvështrim teorik, ka thwn njw pwrkthyes i njohur,“përkthimi është një veprimtari psiko-gjuhësore ushtruar nga dikush me gojë a me shkrim me qëllim komunikimi midis bashkësish a individësh që nuk flasin të njëjtën gjuhë. Në rastin e përkthimit letrar, kjo veprimtari ka një rezonancë estetike ,sot ekziston në botën e qytetëruar një shkencë e përkthimit që quhet traduktologji . Falë përpjekjeve shkencore të këtyre dy figurave të teorisë e praktikës së përkthimit, sot përkthimi nuk është më si dikur një nëndegë e gjuhësisë, por shkencë më vete. Pra, përkthimi është shkencë; si i tillë, ai mban lidhje të ngushta me gjuhësinë, psikologjinë, leksikologjinë dhe leksikografinë. Gjithsesi, të mos harrojmë se, para se të ngrihej në këtë nivel, ai ka qenë gjithashtu dhe vazhdon të jetë një teknikë; si i tillë, ai mban lidhje me gramatikën, stilistikën dhe artin e të shkruarit.

Përkthimi nga gjuha polake

1-Gjermanët –dramë

2-Dita e parë e lirisë- dramë

3-Rruga  e superspiunit-Tregim

4-Misioni i gjeneral Betuarit

5-Operacioni ‘Poli I veriut”

6-Dueli I spiuneve

7-Ku është Oberleutnanti Siebert

8-Katastrofa e Hiroshimës

9-Atentati kundër Kutscherit

10-Mullixhiu nga De-tregim

Piktura:“Nëna e arteve të dobishme është nevoja  thotë një filozof. Ajo e arteve të bukura është tepria. Të parët kanë si baba intelektin. Të dytët gjenin .Ç’janë artistët ,krijuesit e veprave të dobishme ? Ata ndriçojnë mendjen njerëzore me veprën  e tyre duke ndikuar në formimin qytetar .Rruga që nuk përshkohet nga drita është errësirë. Dhe përse na duhet ndriçimi . Intelekti është thjeshtë medium i zbërthimit të motiveve i gjetjes ,kuptimit të tyre. Një njeri normal ka 2/3 vullnet dhe 1/3 intelekt. Një poet,shkrimtare  apo artistë ka  2/3 intelekt dhe 1/3 vullnet. Ajo që quhet çast  përkushtimit nuk është gjë tjetër veçse çlirim i intelektit. Me këtë fuqi shpirtëror ndikon artisti,poeti dhe shkrimtari në qytetarin tonë. Në këtë kuadër vlerësimi dhe roli i një krijuesi mbetet i rëndësishëm në formimin qytetar. Në të vërtetë brenda atyre telajove arti shkrihej e gufonte,lëvizte plot nur bukurie,ngjyra e kolorit.I.B, poet dhe gazetar,pedagog  e  është shprehur se që kur ishte nxënës në gjimnazin “Ali Demi”, ai dallohej në të gjithë djemtë e talentuar në fushën arteve. Pra Luani thotë gazetari i mirënjohur Bregu ishte në krye,madje edhe në artet pamore. Një shqyrtim të këtillë unë e shikoj si një dritare të vlefshme. Lëmi, që ai gatuan më mirë është ndoshta piktura. Realizmi dhe qyteti i tij jugor me det shfaqen çuditërisht bukur. Peizazhet i godet mirë. Ka një dorë të vëmendshme që shket me aq kujdes përmbi telajo. Nuk ngopesh për nga bukuria dhe lirizmi kur shikon Ujin e ftohtë. Të kësaj pjese gjen dhjetëra krijime të hedhura duke treguar se arti i tij më parë se të zbres atje është gatuar në shpirt. Në të vërtetë, brenda ndjen poezinë, si ai qelqi që thuhet uji, që zbret, dallgët që shkumëzojnë, shkëmbinjtë dhe plazhet e detit të jugut, gjithë jetë. Mua jo se më pëlqen realizmi por kam nostalgji për këto vende piktoreske,që sa i shikon aq më të magjepse shfaqen, keni parë detin dëshmitarë, dallgët, diellin, perëndimin, bluja e theksuar tek piktorët e Vlorës si vetë ngjyrimi i detit.Një kalendar të tij dhe pash vjeshtën e thjeshtë pa rivale të vetë,ashtu siç e kishte bërë nëna. Përroskat e pathara ujëshumë, kopshtije të harlisura, ujëvarë, bimësi, banesa, stinë dhe cikle që shumëzohen nën shi, mirëpo tuneli mbetet pjesë e zemrës për vlonjatet. Ai është zgjedhur këtë herë ndryshe, në hyrje por dhe në dalje të tij, për të thënë se bukuria e tij nuk është vetëm në fillesë, dhe ajo që të impresionon janë pemët shkurrnajë me ngjyra befasuese. Ekspozita te hapura gjithsejtë 4. Ka punuar mbi tablo me motive te ndryshme .Ka nxjerr albumin me piktura të titulluar:Në studion e piktorit Luan Hysni Toto.Luan Toto në vitet e vrullshme të pjekurisë së atij artistike është shfaqur edhe si aktor në trupën e teatrit të Vlorës. Në vitin 1962-1965 punoi aktor në teatrin profesionist të Vlorës, ku luajti 6 gjashtë role kryesorë, midis tyre edhe rolin e peshkatarit tek “Familja e peshkatarëve” të Sulejman Pitarkës. Profili i  tij do ta plotësojmë më mirë miqtë e tij aktor dhe,shkrimtarë e piktorë.