Astrit Lulushi/

Gjithçka që duhet të bëni është të shkruani atë që keni mësuar. Shkruani fjalinë më të vërtetë që dini.

Ernest Hemingway është i njohur për stilin e tij të thekët dhe të drejtpërdrejtë të të shkruarit si në narracion ashtu edhe në strukturën e fjalive. Ndërsa romanet e Hemingway janë të njohura, kujtimet e tij respektohen po aq, duke pikturuar pamje të gjalla dhe të patundura të Luftës së Parë Botërore, si “Brezi i Humbur” i artistëve të Parisit.

Nuk është për t’u habitur, pra, që Hemingway këshillonte të shikonte nga brenda kur niste të shkruante. Këto fjalë, nga kujtimet e tij në Paris “A Moveable Feast”, nxisin ta kërkojmë atë shkëndijë në veten tonë. Gjithçka që duhet të fillojmë mund të gjendet brenda jetës dhe përvojave tona.

Mënyra për t’i bërë njerëzit të besueshëm është t’u besosh atyre. Njeriu nuk është krijuar për humbje. Guximi është hir nën presion. Bota i thyen të gjithë dhe më pas shumë janë të fortë në vendet e thyera. Harroje tragjedinë tënde personale; mos u bë viktimë e humbjes.

Photo: history.com

Laureta Petoshati/

NË POEZINË E ARMENIDA QYQES FJALËT JANË SI QENIE TË GJALLA/

Me një spontanitet dhe një zhdërvjelltësi të hijshme, me një çiltërsi dhe një shkrirje magjepsëse të realitetit me surrealitetin e ëndrrës ku konvergon dëshira dhe shpresa, vjen poetja Armenida Qyqja me vëllimin e saj më të ri poetik “Mbi një gjysmë kafke bunkeri”, për t’u dhënë lexuesve jo vetëm vargje me thellësi mendimi, por dhe shkëlqimin e menjëhershëm të bukurisë së vargut. I gjithë ky vëllim poetik ka më të theksuar temën e dashurisë, si një temë universale dhe e përbotshme, për të cilën kanë shkruar që nga Safo, Virgjili, Dante, Shekspiri, Petrarka, Rumi, Khajani, Elisabet Barret Browning, Maya Angelou, Alda Merini e deri tek poetët tani si De Rada, Naim Frashëri, Ali Asllani, Lasgush Poradeci, Fatos Arapi, Frederik Reshja, etj.
Armenida Qyqja është një poete që ka individualitetin e saj poetik edhe pse ka shumë pika takimi në ngjashmërinë e saj me poetë të tjerë të njohur, sidomos me poeten bashkëkohore italiane Vivian Lamarque për mënyrën e qartë të vargut, por dhe temat që trajton.
Poezia e poetes Armenida Qyqja është një shkrirje e ëmbël e shumë zhanreve dhe kulturave, që shkon në përputhje me jetën e saj në Shqipëri dhe me atë matanë oqeanit, në Kanadanë e largët dhe të lirë, të zhvilluar si një mozaik kulturash dhe përkatësie demokratike. Ajo jeton në Vankuver, por malli e sjell në rrugët e Shqipërisë, në Mesdheun e bukur plot ngjyra dhe dritë. Poezia e saj shpreh mallin për njeriun e zemrës, por ajo ka brenda dhe mall për parfumin, aromat, shijet, zhurmën e dallgëve, këngët, dritën e pasqyruar mbi det, etj. Mungesa e njeriut që dashuron, dhimbja që shkakton në shpirt pritja, momentet e ngulitura në kujtesë, kanë bërë që poetja të derdhë nga shpirti i saj në letër, poezi të tilla si: “Frymo në mua”, “Puthjet le ta shkruajnë të ardhmen” ,“Stinë rrahjesh”, “ Imprint tredimensional”, “Në udhë e sipër”, “Ëndrrat ngrenë foletë”, “Udhën merr me mendje”, “Lutem të mos rritemi”, “Pa rrudha e dua dashurinë”, “Rrëzoja pritjes tërë frutat”, “Savanë tropikale u bënë pritjet”, “Bëmë të besoj në mrekulli”, “Mbi retë e mallit”, apo dhe “Në hallkat e gjakut koduar”, ku duket se malli merr formën e lotëve në atë zhuritje shpirtërore:
“Një pikë shiu zbret mbi mallin tim të prushtë,
Ku je? Sillmi sytë, si dikur të t’i puth mëngjeseve…”
Malli i dashurisë vjen në forma dhe intensitete të ndryshme, me metafora ekspansive, ekstensive dhe konceptuale. “Një pikë malli mbyt detin e thellë të syve”, shkruan poetja te poezia “Brenda pikës së mallit”, madje te poezia “Një baticë hënore”, ku vetë titulli është një metaforë e jashtëzakonshme e largësisë, mallit dhe intensitetit, por është dhe një sinestezi, sepse vendos pranë hënës atë që i përket detit dhe, nga ky bashkim kemi vargje të mrekullueshme, që nuk të shqiten nga kujtesa që në krye të saj:

“Malli yt, një baticë hënore
Që mbulon pa u ndjerë buzët e mia,
Askush s’e kupton kyçjen e tyre
Veç dallgëve që mbajnë puthjet e tua…”

Ashtu si në këtë poezi, ajo që e bën të dallueshme poezinë e saj të dashurisë, është spërkatja me nuanca erotike, që edhe pse përfshihen në shumë poezi të saj, prapëseprapë këto nuanca nuk e kalojnë kufirin për të marrë formën e një poezie të mirëfilltë erotike. Dashuria shfaqet romantike, me kënaqësi të shpirtit dhe trupit, me ngritje emocionale në poezi të tilla si: “Me dritën e etur drejt teje”, “Pak frymë”, “Ditënetët e zhubrosura”, “Përtej njëmijë e njëshit”, “Sërish”, “E prushtë mes buzëve”, “Mendimi yt”, “Nisi zemrës një puthje”, “Ti nuk e di”, etj. Te poezia “Ti nuk e di”, bëhen bashkë arti poetik me artin e joshjes, sendërtohen rikumbimet shpirtërore, si në vargjet:

“Mbi buzët e tua dridhen puthjet e mia,
Ti qesh dhe të fshehtë ma mban,
Nuk e di që unë ua ndiej drithmën
Dhe pse mijëra kilometra na ndajnë… ”

Me nuancat më intime dhe më të holla të fjalëve, poetja na jep një atmosferë intime dhe situatash personale, që të fut në një vorbull dhe pështjellim të shumëfishtë përjetimesh dhe emocionesh, aq sa kush njeh poezinë e poetit amerikan E.E. Cummings dhe poezinë e tij “Më pëlqen trupi im kur është me tëndin”, të duket se Armenida Qyqja është alterego e tij. Poezitë e saj bëhen aq sensuale, sa në disa raste të kujtojnë shprehjen e Milan Kunderës te “Lehtësia e padurueshme e qenies”, që thotë: “Sensualiteti është mobilizimi i plotë i shqisave: një individ vëzhgon partnerin e tij me vëmendje, duke u përpjekur të kapë çdo tingull.” E pra, Armenida Qyqja, i ka kapur të gjitha tingujt, madje dhe nuancat e tyre. Edhe pse ajo është tashmë një grua e pjekur, madje nënë, në vargjet e saj ndihet një freski vajzërie, që është tejet natyrale në tërë thjeshtësinë e saj të të shprehurit të ndjenjave dhe emocioneve.
Por ajo nuk qëndron vetëm te tema e dashurisë, te malli dhe sensualiteti. Pesha e përgjegjësisë morale në drejtim të vendlindjes dhe atdheut të saj duket se rëndon në shumë poezi të saj dhe këtu mund të përmendim poezi të tilla si: “Fli Ali Asllani”, “Pak shpresë”, “Udhëve të zbrazëta”, “Nga shekulli në shekull”, “Rekuiem për Trojën time”, “Hebrenjve të mi”, “Kur dekorohen ujqërit”, etj. Në të gjitha këto poezi të saj të gjitha temat e trajtuara janë aktuale dhe mjaft të mprehta. Shpesh herë ato janë dhe një lloj hakërrimi si ai i Ali Asllanit dhe konkretisht, kjo protestë poetike, apo ky denoncim a demaskim, nëse mund ta quajmë kështu, bëhet për temat e korrupsionit, vëlla –vrasjes për një copë tokë, braktisjes së atdheut, servilizmit, indiferentizmit, etj.
Mendoj se poezia më e spikatur, që i ka dhënë dhe titullin librit është “Një gjysmë kafke bunkeri”, e cila e ka zanafillën te një pamje bunkerësh që mbeti e gdhendur në mendjen e poetes, e cila shkruan një poezi, që zbulon një imagjinatë mbresëlënëse, por njëkohësisht dhe disa shtresa të thella kuptimore, si dhe kontekstin historik. I gjithë imazhi i bunkerëve i përshkruar nga poetja është drithërues. Për një njeri, që i ka parë në realitet këto bunkerë, kemi një simbolikë historike dhe realiste, por mënyra e përshkrimit, fjalët e zgjedhura, dikotomia e vendosur në raportin bunker dhe pulëbardhë, pra në raportin burgosje dhe liri, na jep një skenë surrealiste:

“Po shtriqet batica mbi frontin e braktisur,
Nga një fije, përherë e më shumë,
Në një gjysmë kafke bunkeri të përmbysur,
Një pulëbardhë po darkon plot zhurmë…”

E gjithë skena e përshkruar me fjalë nga poetja Armenida Qyqja, të sjell si rezonancë në mendje pikturën e famshme “Kafka e Zurbarán-it” të Salvador Dali-së. E gjithë kjo poezi është në fakt një metaforë e gjithçkaje që ka ndodhur dhe që po ndodh në Shqipëri. Gjysmë kafka është dhe një skizmë, pra çarje e një mendjeje të çoroditur, që ka sjellë si pasojë mosfunksionimin e jetës normale në Shqipëri, apo ikjen e shqiptarëve matanë deteve, si pulëbardha e përshkruar. Në të gjithë tërësinë e saj, kjo poezi flet metaforikisht për fenomenin shkak-pasojë, por që të mos përsëritet e kaluara, ajo i kthehet dimensionit të kujtesës. Këto ide dhe koncepte ajo i shpreh te poezia “Kujtesë e tkurrur”, ku të trondit me vargjet, me të cilat i bën apel ndërgjegjes së atyre që kanë vuajtur që të mos harrojnë, por të gjejnë forcë dhe kurajo njerëzore përballë asaj makinerie shtypjeje që ka ndryshuar formën, por jo përmbajtjen:
“Pa zhvishini trupat dhe pyesni plagët,
Tmerrin që fle nën kore e damarë,
Pllakave të zeza të reve thuajuni t’u rrëfejnë,
Për vëllezërit që s’dihet varret ku i kanë…”
Poezi të tilla të kujtojnë mesazhin e Primo Levit sidomos atë që jep te libri dhe poezia me të njëjtin titull “A është vallë, njeri …?”, sepse dhimbja është dhimbje që, sipas filozofit spanjoll George Santayana “Ata që nuk e kujtojnë të shkuarën janë të dënuar ta përsërisin atë.”
Edhe pse ky libër ka shumë poezi të tilla demaskuese të fenomeneve negative në shoqërinë shqiptare, prapëseprapë, aty nuk ka urrejtje, ka vetëm dashuri. Poetja i shkruan dhe dashurisë për atdheun, dashurisë së nënës për fëmijën, dashurisë për prindërit, dashurisë së njeriut për njeriun, si ajo shprehja e poetit tonë Ndoc Gjetja se “Njeriun në jetë e bën të lumtur vetëm njeriu!” Poezi të tilla si “Atdheun kërkoj”, “Nënat”, “Dashuria e nënës”, “Bijve”, etj, flasin për dashuri sublime, hyjnore. Madje te poezia “Nënat”, kemi vargje përlotëse qysh në fillim, por dashuria për nënën e saj në fund shndërrohet në dashuri universale për të gjitha nënat:

“Pranë oxhakut të ndezur do të ngrohet dimri,
Dhe veten do lëshojë i shkrehur në gjumë,
Mua, zgjuar do më mbajë i ftohti,
Drithma e nënës atje lart, mes reve…”

Me një mënyrë të thjeshtë dhe të drejtpërdrejtë të shprehuri, aq sa kur lexon të duket se fjalët janë vendosur brenda një kristali, ajo gjërat e vogla dhe të zakonshme të jetës, të bën t’i përjetosh në mënyrë të jashtëzakonshme dhe të nxjerrësh mesazhe të vlefshme jetësore. Duke folur për një ritual krehjeje të flokëve dhe vështrimin para pasqyrës, ajo bën një krahasim tronditës te poezia “E vranë Mahsanë”, ku Mahsaja është një vajzë në Iranin e largët, që e vrasin njerëzit sipas ligjeve të Sheriatit, vetëm se kishte mbajtur flokët lëshuar. Duke folur me emra të përveçëm, si Mahsaja, por dhe Alani, si te poezia “Të harruan Alan”, ajo vërtetë që ngre zërin për çështje universale, mbi të gjitha për trajtimin e gruas dhe për mbrojtjen e fëmijëve nga tmerret e luftës, por tregon dhe një humanizëm të thellë duke i trajtuar ata si njerëz krejt të afërt, si të njohur, duke e bërë poezinë tejet prekëse.
Të gjitha poezitë e saj tregojnë për një kulturë të poetes, e cila përdor mitet, termat dhe simbolet biblikë si metafora të fuqishme dhe me kuptime të shumëfishta. Ajo këtë semantizëm e ka në themel me artin e fjalës, ku fjalët lëvizin sikur të jenë qenie të gjalla, apo diçka materiale që ka peshë dhe shpejtësi. Këtë gjë ajo e specifikon te poezitë “E vogël është fjala”, “Vagonët e fjalëve”, “Mbi fëshfërimën e zemrës”, apo “Racë njerëzore”, e cila ndërmjet të tjerave ka brenda metaforën “Ashensorët e fjalëve”. Nëse në Bibël kemi fjalën që u bë njeri, këtu kemi fjalën që nga ide bëhet diçka konkrete, materiale, që lëviz në mënyrë horizontale dhe vertikale, pra kemi alegori si forma më e lartë e metaforës dhe fjalët e vendosura në mënyrë të tillë, që hapësira e poezisë u jep kuptim tjetër nga ai i zakonshmi, e bën poezinë e Armenida Qyqes unike. I gjithë ky vëllim spikat me magjinë e fjalës, që rrjedh e lëshon jehona shpirtërore.

Irena Dragoti/

Rruga drejt poezisë nuk është një ëndërr që të rikujtohet teksa zgjohesh një mëngjes të bukur plot diell, apo dëshira e një pasditeje medituese me çaj në dorë, mes zogjve në kopësht, por një udhëtim i tërë i cili nis nga dhuntia, te leximi si proces i vazhdueshëm, tek formimi yt në zhanrin letrar e njerëzor. Më pas tek kultivimi si “grykësi” e egos tënde, pa u shkëputur nga realiteti, ku duhet të mësosh të jetosh me mediokritetin, konkurencën e egos e jo poezisë, zilinë, gjuajtjen me gurë, kritikën krahinore apo oportuniste, pronësinë e saj nga emra të çertifikuar në sisteme politike etj etj. Dhe ti pyet veten: Pse e zgjedh këtë udhëtim me kaq kokëçarje? A je në gjendje t’i bësh ballë një mentaliteti të ngujuar e kokëfortë njëjtë si kanuni i Lekë Dukagjinit, që precipiton në një standart imagjinar vlerash apo ngërthehet nga delirime të patrup kohe e largësie? A je gati të zhvishesh nga trupi i kujtesës apo t’i largohesh njeriut që mendon se di gjithçka për botën, por asgjë për vehten? A je gati të sharlatohesh nga një ambjent, ku nuk flitet më për parametra, por për ëndrra e dëshira nate, apo nga një ambient ku poezia e realizmit socialist qoftë dhe disidenca si (borxh i së shkuarës) na imponohet si vlerë e pakundërshtueshme kombëtare, pa u filtruar?

A je gati të mbytesh si një gur në fund liqeni, pra vetflijosh paqen tënde, a të shpërndash rrathë negativiteti e rreziku, njerëzve që do më shumë, apo t’i bëhesh hije vetes? A je gati të endesh në qiej mizantropikë, plot reteorika të rreme dhe tangencialitetit të vlerave letrare? A je gati të përplasesh me mure kështjellash letrare pa dyer të vërteta? A je gati të kuptosh se poezia nuk është profesion i marrë me qera për të jetuar? A je gati të ringjallësh frikën e të qënit (i,e) dobët e të mohosh guximin e të jetuarit vetëm? Sa gjenerata do shkatërronte guximi yt nën hipnozën e arritjes së majave?

Kur zhvendosesh në një vend kaq të madh si Amerika, ti kupton sa i vogël, apo i rrejshëm është shkëlqimi që ti ke mitizuar për dekada tëra në vendin tënd, duke frenuar hapin e kultivimit e vetrritjes poetike, si një dhuratë që Zoti ia bën vec sinqeritetit. Para se ti hysh kësaj udhe, gjithkujt nga ne i duhet një përballje me një sistem vlerash të vërteta letrare, ku poezia të jetë e pavarur nga dogmat e autentizmit kombëtar e të vlerësohet veç nga bukuria e saj, pa qenë garë njerëzorësh, por reflektim drite, ku shëmbëllimi në kohë, të mbetet njëjtë me përmasat reale.

A je gati të jetosh brenda cilësie e jashtë vetëtimave që e matin botën veç me sy? A je gati të shohësh letërsi groteske, utopike që nuk profilizon standartet e vetes? Ëndrra është i vetmi zjarr që njeriu ndez padashje e që shpesh e rrit apo vret parakohe. Bota, mbetet një xhep ku strukim ëndrrat, kurse vetja, një valixhe frikërash e nëse delirojmë për më tej ëndrrës, botës e vetes mund të gjendemi një ditë, në një vend të shkretë, duke dorëzuar lumturinë. Bën gjithnjë dimër, kur ti ëndërron e lufton veç tituj, sepse udha për tek titujt kthehet në një poezi që nuk do të shkruhet kurrë. Poezia është pëllëmbë, për të shtrënguar si prekje e munguar, njeriun brenda nesh. Pyete veten a ke takuar këtë njeri?

Parisi është një histori. Një histori e madhe dhe një gjeografi humane. Ndoshta ai është kryeqyteti ku më shumë se kudo në botë pulson historia e një arti të madh, historia e shkrimtarëve dhe artistëve të Francës dhe të botës, ngjarje dhe jetë njerëzish, artistësh që i kënduan njeriut dhe universit, vende dhe emra që hynë në historinë e botës përmes emrit dhe artit të tyre.

Endrra ime e adoleshencës ishte të shikoja një ditë Parisin. Të shkelja mbi kalldrëmet e Parisit për të piktakuar personazhet që kisha ndeshur tek Të mjerët apo romanet e Zhyl Vernit. Ashtu si Zhyl Verni me Dyzet mijë lega nën det dhe Rreth botës për 80 ditë, edhe ne fëmijët e Shqipërisë udhëtonim nëpër qiejt e botës. Atëherë, çdo javë, në shtëpinë time vinte një burrë i moshuar, i kërrusur, me një shkop në dorë dhe një mjekër të bardhë, me një hundë shqiponje dhe një kapelje të vjetër në kokë. Ishte një nga ata që kishin mbaruar liceun francez të Korçës, por që regjimi i kishte larguar dhe mënjanuar si ish borgjezë, që adhuronin Perëndimin. Por ai e kishte qef rakinë dhe kur vinte, nëna ime i nxirrte një dopio raki dhe na linte në detyrat tona të frëngjishtes. Shpejt nga avujt e alkoolit, ai kënaqej dhe udhëtonte në një botë tjetër, të largët, harrohej në ditë dehëse dhe një botë të ëmbël, dhe pas nja dhjetë minutash fillonte të recitonte Nervalin dhe Bodlerin, duke më treguar histori të kaluara që lidheshin me Parisin. Më fliste me pasion për Shatobrianin, dhe Lamartinin, për Senën dhe Eifelin, për urat e shumta dhe Luvrin, për sheshet me emër dhe shkrimtarët e mëdhenj, Bodlerin dhe Hygonë, (Hugo), mbi rrugën Rivoli apo sheshin e Bastijës, për një Bastijë, që siç thoshte ai, në kohën e Revolucionit ishte mbytur mes flakësh. Nostalgjik, ai më tregonte parreshtur gjersa një çast, shikoja që koka e tij varej dhe ai fillonte të dremiste. Ligjërata për shkrimtarët e mëdhenj të Francës kishte mbaruar…

Kur në vitin 1991 shkova në Paris dhe çdo mëngjes e pasdite kaloja nën këmbët e kullës Eiffel, për të shkuar në ambasadën shqiptare në Rue de la Pompe, afër Trocadero-s, kjo ëndërr e realizuar më dukej si diçka irreale, përsëri si ëndërr.

Që atëherë, nën urat e Parisit ka rrjedhur shumë kohë. Nga ditë në ditë, nga muaji në muaj, dhe nga vitit në vit, ky qytet më zbulonte hiret dhe të fshehtat e tij. Dhe unë e dashurova këtë qytet. Nëpër vite do të përjetoja pikërisht atë që kishte shkruar dhe Heminguei për të: Parisi, një festë e pambarimtë! Nëpër vite, këmbët, por dhe rastësia më çuan nëpër vende ku zbulohej një histori e re, një ngjarje e madhe, vende ku kishin jetuar shkrimtarët, ku kishin krijuar veprat e kryeveprat e tyre, ku ishin dehur dhe bërë dashuri, ku kishin qarë apo ishin vetëvrarë, vende ku kishin shkuar të jetonin përjetësisht. Padyshim, ishte emocionante vizita ime e parë në shtëpinë muze të Balzakut, në rrugën Raynoud, në atë shtëpi ku Balzaku u fshihej huadhënësve dhe vazhdonte shkrimin e kryeveprave të tij të fundit. Në atë shtëpi ishin ruajtur shumë objekte të shkrimtarit, tavolina e punës dhe shandanët e tij, shishja e bojës së shkrimit, penda, dorëshkrime, piktura e fotografi, duke i ringjallur çdo vizitori figurën e shkrimtarit, i cili në netët e vona, në heshtjen e plotë, pranë tasit të madh të kafesë, vazhdonte të shkruante gjer në dritën e parë të agimit.

Në letërsinë e Balzakut ka një gjeografi të habitshme të këtij qyteti, aq sa studjuesit e sotëm flasin për një «arkeologji» balzakiane të Parisit, pasi shumë vende të përshkruara nga shkrimtari i madh nuk ekzsitojnë më. Në librin e tij Djalli në Paris, duke përshkruar këtë qytet, ai shkruante: «Fizionomia e Parisit në vitet 1500 ishte ajo e rrugës Saint-Antoine; më 1600 ishte ajo e rrugës Royal; në vitet 1700 jeta përqëndrohej rreth Pont-Neuf dhe më 1800 rreth Palais Royal. Të gjitha këto vende, njëri pas tjetrit kanë qenë bulevarde. Toka në to ka qenë e pasionuar. Më së fundi dhe vetë bulevardi pati fatin e tij. Nga rruga Faubourg du Temple në Rue Charlot, ku lëvrinte Parisi, jeta e tij në vitin 1815 kaloi në Boulevard des Panoramas. Më 1820 ajo u përqëndrua në bulevardin Gand, ndërsa tani ajo tenton të ngjitet drejt Madelaine-s. Më 1860 zemra e Parisit do të jetë që nga rruga e Paqes e gjer në sheshin e Concorde-s…»

«Père Lachaise» në cep të Parisit ishte një qytet i vërtetë të vdekurish, një «qytet» me «banorët» e tij, «shtëpitë» dhe rrugët e tyre. Aty preheshin shumë nga të mëdhenjtë, nga Molieri, Bomarsheja, (Beaumarché) e La Fonteni, duke vazhduar me Balzakun, Prustin, Bodlerin, Zolan, Mopasanin, e gjer tek Koletë, Elyar, etj. Duke bredhur nëpër të, unë zbuloja historinë dhe gjymtyrët e tij, gjymtyrë njerëzorë dhe shpirtra që i kishin kënduar këtij qyteti, që kishin ngjizur jetët e tyre me historinë e këtij trualli. Udhë, «bulevarde», shkallë të çuditëshme, portale të mëdhenj e të habitshëm, varre gjigandë dhe monumente, siç është dhe ai i Balzakut, ku vizitorë jo të pakët kanë dëshirë të bëjnë një fotografi para bustit të tij. Kohë njerëzore, kohë revolucionesh, luftrash dhe çlirimi, vitesh të paqta dhe ngazëllimi. Piketa qytetërimi. Dhe vizitori pasi udhëton në këtë qytet-mortor, pyet vetveten: kush vallë është prehur brenda këtyre mureve? Cilët ishin ata? Kudo janë gjurmët e tyre. Në Hotel Ritz, në sheshin e famshëm Vendôme, atje ku ngrihet obelisku i Napoleonit, një suite e hotelit ka emrin «Marcel Proust». Aty ishte një nga prehjet e tij të përherëshme. Por po të futesh në brendësi, të kalosh nëpër korridorin e gjatë, në fund do të gjëndesh në një bar të vogël që quhet «Bari Heminguei», vendi ku korrespondeti i luftës, Ernest Heminguei, shkruante dhe dërgonte njoftimet e tij për gazetat amerikane. Deri vonë, një nga kamarierët e Ritz tregonte se në betejën e sheshit Vendôme më 1944, ku Heminguei morri pjesë, ai ishte ndër të parët që hyri në hotel dhe zuri një suitë, duke porositur 50 shishe «Martini» për vete dhe miqtë e tij. Atje në Ritz, janë dhe gjurmët e Scott Fitzgerald dhe plot shkrimtarëve të tjerë. Amerikanët e «Brezit të Humbur» i gjeje më shpesh në barin e madh amerikan të «La Coupole»-s, në bulevardin Montparnasse.

Në 19, Quai Voltaire, buzë Senës, për një kohë jetoi Bodleri, më pas Uald (Wilde) dhe pastaj në të njëjtën ndërtesë dhe Wagner, ku ai mbaroi partiturën e pjesës muzikore Mjeshtër këngëtarë. Në Rue de l’Université jetonte Xhejms Xhois, autori i famshëm i Uliksit. Surrealistët jetonin më së shumti në Montparnasse, ku lindën disa shkolla letrare. Në kopshtet e Luksemburgut, janë statujat e Verlenit, Floberit, Sandit, etj, dhe kjo sepse jeta e tyre u lidh ngushtë me këtë kopësht, që na kujton gjithnjë dhe Zhan Valzhanin e famshëm të Hygoit, i cili shëtiste me Kozetën e vogël. Lagjia e «Marais»-së, e «Kënetës», siç e kishin quajtur prej shekujsh parizianët, meqë kur vinin shirat e vjeshtës, lagjia përmbytej nga ujrat gjer në pranverë, të kujtonte barrikadat e Të mjerëve dhe Gavroshin që vërtitej sa andej këndej. «Les Halles» të kujton gjithnjë librin e Zolasë për Parisin, Barku i Parisit, (Le Ventre de Paris), pasi aty ishin jo vetëm pazari, por dhe thertoret e qytetit. Në Rue des Beaux Arts, në fundin e shekullit XIX, vdiste i vetmuar Oskar Uald, i cili pak ditë më parë kishte pëshpëritur në ethe: «Unë jam njeriu që duhet ta mbyll këtë shekull». Në varrezat e Bagneux, në perfieri të Parisit, pronari i hotelit të tij, i kishte vendosur një kurorë mbi varr me mbishkrimin: «Për qeraxhiun tonë!»

Një natë dimri të vitit 1902, në Rue de Bruxelles, ishte gjetur i vdekur në apartamentin e tij shkrimtari Zola bashkë me të shoqen. Kishin vdekur në gjumë nga gazi i qymyrit. I gjetën duke fjetur në gjumin e përjetshëm. Në Rue Pigalle, në numrin 16, në epokën e dashurisë së tyre jetonin dikur Zhorzh Sandi dhe Frederik Shopen. Në numrin 55, Hygo, ndërsa në numrin 60, Bodleri. Pak më tutje është kabareja e famshme «Le Chat Noir», ku mblidheshin simbolistët me në krye themeluesin e simbolizmit francez, arvanitasin Zhan Moreas apo ndryshe Jani nga Moreja, ndërsa lart në kodrën e Montmartre-s, rrëzë katedrales së Sacre-Cœur, në kabarenë e natës «Le lapin agile», në Rue des Saules, mblidheshin surrealistët me në krye Apoliner, Reverdi, apo Maks Zhakob. Jo larg tyre ishte «Le Bateau Lavoir», ku mblidheshin Pikaso, Modiliani, Apoliner… Numra, emra rrugësh, histori romanesh e poemash, fate njerëzore, si vetë fati i të madh Vijon, (François Villon), poetit të Parisit, të dënuar në të gjallë të tij që mos ta shkelte më Parisin, qytetin që ai i kishte kënduar aq shumë. Kur u dënua me litar, poeti shkroi balladën e tij të famëshme Ballada e të varurve. Ishte po ajo poemë që liceistët e Korçës, siç kujtonte poeti dhe shkrimtari shqiptar Dhimitër Shuteriqi, e dëgjonin në recitimin patetik të profesorit të tyre Georges Aguesse.

Para disa kohësh, një mbrëmje të vonët, nuk di pse u gjënda në rrugën «Rue Decartes», jo larg Panteonit. Ndoshta për t’i rënë më shkurt drejt shtëpisë time. Kur ja, në anë të rrugës, në numurin 37, një pllakë më tërhoqi vëmendjen: «Këtu ka vdekur poeti i madh Pol Verlen, në 9 janar të vitit 1896». Pas Rembosë, (Rimbaud), Verleni për mua ishte nga më të preferuarit e poezisë botërore. Dhe ja, poshtë pllakës, një tjetër shënim: «Pikërisht këtu në vitet 1921-1925 ka jetuar gjithashtu Ernest Heminguei». Ngrita sytë lart dhe në dritën e zbehtë të rrugës, në ato dritare, imagjinova ditët e fundit të Verlenit që kishte vdekur si një njeri i varfër edhe pse poet i madh. Ishte hoteli i dikurshëm, i cili dhe tani, shërbente si hotel. Një miku im francez, François Bilange, i apasionuar pas poezisë, më kishte thënë se kur ishte njohur me gruan e tij e kishte sjellë atë në “dhomën Verlen”. Atje donte të flinte një natë me të, në dhomën ku poeti i kishte kënduar aq shumë dashurisë. Por që ta rezervoje atë dhomë duhej ta bëje kërkesën me kohë, pasi nga e gjithë bota kishte të apasionuar që donin të vinin të kalonin një natë në dhomën e poetit dhe mikut më të madh të Rembosë.

Po, Parisi ndryshonte, lëvizte, pasionohej sa në njërin apo tjetrin breg të Senës. Nga kodra e Montmartre-s, ku rrinin më parë poetët dhe artistët, më pas në kohën e «parnasianëve», bota letrare u zhvendos në Quartier Latin, pastaj drejt Montparnasse-it në fundin e shekullit XIX. Ndërsa në mesin e shekullit XX, shpirti letrar e artistik u vendos në lagjen e vjetër të Saint-Germain-dès-Près. Në kafenetë «Le Flore» dhe «Les Deux Magots», mblidheshin shkrimtarët dhe botuesit. Aty niste aventura letrare e shkrimtarëve të mëdhenj të shekullit XX. Para tyre, kryqëzimi ballë kishës së vjetër Saint-Germain-dès-Près e viteve 1100, tashmë quhet «Sheshi Sartre-Beauvoir» në kujtim të çiftit mitik të shekullit. Sot, ky Paris duket se e ka humbur qëndrën e vet, sikur diçka ka ndodhur dhe artistët e mëdhenj janë shpërndarë, si të duan të shkrihen me të tjerët, mes qytetarëve. Rrallë herë ata shfaqen diku dhe kjo më shumë në ekranet e televizioneve dhe rrallë në sheshet publike. Ata nuk dehen më ashtu si kolegët e tyre të hershëm, nuk janë më bohemë…

Kështu e ka përjetuar Parisi metamorfozën e tij, si një bohem, pa i kapërcyer kufijtë e qytetit, edhe pse disa vende mitike nuk ekzistojnë më. Dikur, në Palais Royal, ishte një kafene që quhej «Kafeneja e të Verbërve», pasi në atë kafene kishte një orkestër me katër muzikantë, që të gjithë të verbër. Ç’spektakël! Aty shkonin shpesh shkrimtarët dhe dramaturgët e teatrit të Komedisë Franceze. Deviza që afishohej në këtë kafene ishte: «Këtu kemi nderin të jemi qytetarë, të pijmë cigare dhe t’i drejtohemi tjetrit me «ti»… Koha ka bërë të vetën. As «Shtëpia e Artë», (Maison d’Or), siç quhej ajo shtëpi, kur dikur mblidheshin shkrimtarët romantikë, nuk është më. As shëtitoret e dikurshme të Marsel Prustit ku shëtistin «personazhet» e tij, as shtëpia e André Bretonit në 43, Rue Fontaine, atelieri i prijësit të madh të surrealistëve, që më parë ruhej si një lloj muzeu privat plot piktura, maska afrikane, libra, manifeste, antikuare artistike, etj. Siç më thoshte një ditë në një kafene të Montparnasse-it, studjuesja e Bretonit dhe e Robert Desnos, profesoresha Marie-Claire Dumas, më së fundi ai apartament ishte kthyer në një afer imobiliar dhe ajo e vuante shumë këtë, revoltohej dhe shante qeverinë. Gjithçka që kishte mbledhur Bretoni në atë shtëpi ishte shitur në ankand. Një histori që humbiste drejt harresës. Tani, jo larg që andej, vetëm kolltuku i Molierit ka mbetur në katin e sipërm të teatrit të Komedisë Franceze. Ai kolltuk është mbresëlënës, sepse pikërisht aty, në shfaqjen e fundit të tij, Molieri i sëmurë ishte ulur dhe interpretonte në komedinë e tij I sëmuri imagjinar. Atje dhe kishte vdekur më 17 shkurt të vitit 1673, në orën dhjetë të mbrëmjes… Po, shumë vende historike nuk janë më, as «Café Voltaire», ku mblidhej Balzaku të takonte miqtë e tij letrarë, në Sheshin Odeon. Aty shkonte dhe personazhi i tij i Iluzioneve të humbura, Lucien Rubenpre.

Bodleri ishte parizian dhe ai i këndoi shumë Parisit, i këndoi hireve të tij por dhe të :”keqes” në vëllimin poetik Lulet e së Keqes, i këndoi Parisit të ngazëllyer dhe Parisit, «me sytë e një plaku të çmendur». Megjithatë, duke iu drejtuar Parisit, ai këndonte:

«Në çdo gjë tënden, unë kam nxjerrë thelbësoren

Ti më dhe baltën dhe unë e ktheva atë në ar.»

Viktor Hygo lindi në Paris. Po në Paris dhe vdiq. Nga shtëpia e tij në avenynë «Victor Hugo», rruga zgjatet drejt pyllit të Bulonjës, dhe pa arritur ende atje, të shfaqen papritur statuja e punime skulpturale me figurën e Hygosë dhe muzat e tij. Hygo si një pan pagan dhe vajzat-muza, të dashurat e tij. Hygo ishte një dashnor i madh, i përjetshëm. Edhe plak ai përhumbej në hiret lakuriqe të një trupi të kolmë… Po, poetët dhe shkrimtarët janë të pranishëm në jetën e këtij qyteti. Dhe nuk habitesh që pllakat-piketa të njoftojnë për historinë e tyre. Natali Sarot, Alen-Rob Grije, Fransuazë Sagan me romanet e saj të «Valës së Re», Mirëmëngjes trishtim apo A e doni ju Bramsin? Ti ecën në Rue Richelieu dhe e di që atje, Stendali shkroi E kuqja dhe e Zeza, më tutje në 8, Rue Commartin, ai shkroi Kështjella e Parmës dhe më vonë, në Rue Cambon, shkroi kryeveprën tjetër të tij, Lucien Leuven. Atij i pëlqente të bridhte e të jetonte rreth Operas, Bursës, të prehej në kafenetë pranë «Teatrit Komik», duke përsëritur shpesh: «Parisi është një qytet hyjnor». Ai kishte rënë në dashuri me Parisin. E si mos ta dashuroje këtë qytet? Si?…

Personazhet letrare të këtij qyteti janë të panumurt, pasi në çdo rrugë që merr, në çdo kthesë, qoftë dhe një rrugicë e ngushtë, gjen gjurmët e një autori të shquar. Në Rue Mazarine, në një ndërtesë jo shumë të lartë, jetonte Robert Desnos, poeti surrealist me të dashurën e tij Juki, siç e kishte pagëzuar piktori Fujita, në japonisht, që do të thoshte «dëbora rozë». Në shkurtin e vitit 1944, një mëngjes, Robert Desnos u arrestua në shtëpinë e tij. Para se ta merrnin, ai i dha Jukit stilografin e tij «Parker», duke i thënë: «Ruaje. Do të kthehem ta marr.» Por më kot e priti Juki. Ai s’do të kthehej më në Rue Mazarine. Ai do të vdiste në një kamp nazist, ditët e para të çlirimit të kampit. Ai nuk e puthi lirinë. As të dashurën e tij. Pikërisht aty në Rue Buci, na shfaqet hija e Bodlerit me armë në dorë, në ditët e Revolucionit të shkurtit të vitit 1848. Shkrimtarët e mëdhenj ishin humanistë, ishin kundër diktaturave dhe shtypjes së lirisë. Kështu shkonte drejt barrikadave të këtij revolucioni Hygo, Lamartin apo Dymas?

Një ditë, duke iu ngjitur Montmartre-s përmes një rruge të ngushtë e të kalldrëmtë, kisha parë një skulpturë të çuditëshme. Ishte Njeriu që kalon murin, (L’Homme passe-muraille), e krijuar nga Zhan Mare për mikun e tij Marsel Eme, sipas veprës kryesore të këtij shkrimtari. Figura ishte e çuditëshme sepse pikërisht ishte vetë shkrimtari që tentonte të përshkonte përmes murit si një qënie hyjnore. Dhe po të ngresh kokën lart, në një pllakë pranë një ndërtese lexon të shkruhet: «Këtu ka banuar deri sa vdiq shkrimtari Marcel Aymé».

Shkrimtarët janë ngado. Mjafton të ecësh dhe t’i piktakohesh me ata. Mund t’i përshëndesësh. Një ditë, tek prisja një mikun tim përballë kishës së Invalidëve që strehon arkivolin e Napoleonit dhe të disa prej mareshallëve të tij, nuk kisha vënë re se pas shpinës time, në një pllakë mermeri, ishte shkruar se pikërisht atje, gjatë luftës, kishte banuar shkrimtari i famshëm Sent Ekziperi, autori i romanit Fluturimi natën, piloti i luftës që ishte ngritur në qiell dhe nuk ishte kthyer më. Ajo pllakë më kujtoi menjëherë ato ditë të rinisë, kur kineast i ri, me atë frëngjishte të çalë, përpiqesha të përktheja me një mikun tim kineast, librin e tij Princi i vogël, duke hyrë në një botë të veçantë filozofike e humaniste.

Po, poetët dhe shkrimtarët janë kudo në këtë qytet. Që nga viti 1960, në 56, Rue de la Varenne jetonte poeti Lui Aragon. Aty dhe vdiq. Atë e vendosën pranë varrit të Elsës, të dashurës dhe gruas së tij, në «Parc du Moulin». Ai i kishte thënë asaj se do ta rrethonte me muzikë. Pas vdekjes së tij, në varrin e tyre u vendos një gramafon me muzikë të Bahut dhe me Këngën e Bilbilit, i cili gjatë gjithë kohës do të shpërndante muzikën e tyre preferuar. Andre Malro ka lindur në Rue Damremont. Para se të vdiste, autori i La Condition Humaine, kishte shkruar: «Detyra e shekullit të ardhmë do të jetë ri-integrimi brenda njerëzimit të hyjnive të tij». Thua se njeriu është larguar apo i ka harruar mitet e tij, mitologjinë dhe hyjnitë. Ja dhe Rue de la Vielle-Lanterne. Më 26 janar të vitit 1855, varur tek brava e portës së apartamentit të tij, u gjënd pa jetë turpi i poetit Nerval, veshur me kostumin e tij të zi dhe këpucët llustrafina. «Të paktën agonia kishte qenë e butë, sepse kapelja nuk i kishte rënë nga koka.» – shkruante Aleksandër Dyma, që ishte nga të parët që kishte shkuar pranë mikut të tij.

Si çdo qytet, dhe Parisi ka magjinë e tij. Njerëzit i duan kafenetë. Atje piktakohen, kuvendojnë, vëzhgojnë bashkëqytetarët e tyre, shkëmbejnë lajmet e botës dhe tresin vështrimin tutje, ku lumi njerëzor vërshon i pandërprerë. Kur ka diell, taracat e tyre janë të mbushura plot e përplot. Eshtë një tjetër atmosferë. “Selecte”, “Brasserie Lipp”, «La Rotonde», kafenetë ku bridhte Zhak Prever dhe poetët e tjerë, Elyar, Aragon, Superveij, Sent Xhon Pers, Rob-Grije, Misho, dhe më tutje, «Closerie des Lilas», ku mblidheshin simbolistët e më pas rrymat e tjera letrare, ku endeshin personazhet letrarë të shekullit të kaluar si André Gide, Simenon, Jonesko, Malro… «Les Procopes», kafeneja më e vjetër e botës, e hapur që në vitin 1688 nga vëllezërit italianë «I Proccopi», mblidhte jo vetëm shkrimtarë si Bomarshe, Volter, Didero, por dhe udhëheqësit e Revolucionit Francez si Robespier, Marat, Danton, apo më pas Napoleoni… Aty ngjizej shpirti i bëmave të mëdha. Ajo i ruan ende gjurmët e kohës, me librat e shkrimtarëve të saj vendosur në rafte të vjetër, me letrat e vjetra që stolisin sallonet e stilit mbretëror. Ndërsa «Fouquet’s», në Champs Elysées ka më shumë fotot e artistëve sesa të shkrimtarëve, të cilat bëjnë ballë nëpër mure. Aktorët, yjet e teatrit dhe të kinematografisë. Megjithatë fotografia e Xhejms Xhois aty është e palëvizëshme: ai ishte klienti i preferuar dhe i përditshëm; ai dinte të linte veç bakshishe të majme. Ishte fisniku anglez, i ngjashëm në këtë anë me Oskar Uald.

Sot nuk është më moda e salloneve letrare që organizoheshin në kohën e Balzakut e të Marsel Prustit, sallonet e zonjës Recamier, apo Madame Strausse, Madelaine le Maire si dhe ai i zonjës de Cavaillet. Sot është koha e kafeneve letrare, e “café littéraire” ku mblidhen poetë e shkrimtarë dhe prezantojnë librat e rinj, diskutojnë, etj. Madje ka kafene të njohura që kanë dhe çmimet e tyre letrare. E tillë është “Les Deux Magots”, e cila çdo vit jep një çmim letrar për veprën më të pëlqyer: “Prix Les Deux Magots”. Por ka dhe kafane letrare mjaft popullore, të vogla, siç është “Le Smoke” në afërsi të kryqëzimit Vavin, ku një mbrëmje, dhe ne disa shqiptarë, recituam poezitë tona. Poezia është kthyer kështu si kënga dhe kafeneja-letrare një skenë ku mund të këndojnë të gjithë.

Në Rue de Varenne, në Institutin e Kulturës Italiane, një ditë pata fatin të takoja Zhylien Grin, një amerikan i lindur në Paris dhe që mbeti gjithë jetën një shkrimtar parizian. Autori i njohur i romanit Dixie, banonte në katin e parë të një ndërtese në Rue Cortambert, ku në krah të djathtë ngrihej madhështore fasada e shapeles “Les Soeurs Blanches”, (“Motrat e Bardha”). Edhe ai e adhuronte Parisin. Në një libër mbi qytetin, ai kishte shkruar: “Në sytë e mi, Parisi do të mbetet dekori i një romani që askush nuk do të mundë ta shkruajë”. Po cili vallë mund ta shkruante portretin e një qyteti të tillë? A mund të bëhesh ky afresk gjigand. Cili gjeni mund ta riprodhonte atë. Vetëm jeta e Vijonit është një roman tronditës më vete. Saga të mëdha janë edhe jetët e Lamartinit, Rembosë, Malarmesë, Mopasanit, Fransua Moriak, Albert Kamy, Elyar…

Në mbrëmje, buzë Senës, bukinistët i mbyllin bankinat e tyre ku ka me mijra libra që ata ua shesin kalimtarëve e më shumë vizitorëve të huaj. Libra të vjetër, afishe, gazeta të fillimit të shekullit, harta të Parisit të vjetër dhe të botës, kartolina të vjetra dhe pamje nga «Belle Epoque» me balerinat e Pigalle, «Moulin Rouge» apo «Folies Bergères». Një herë, pa u bërë shkrimtar i njohur, Zhëné, (Genet) kishte vjedhur tek bukinistët një botim luksoz të Verlenit. Policët e kishin kapur, por ai menjëherë u ishte lutur ta çonin tek poeti Zhan Kokto. Dhe Kokto, (Cocteau) e mori në mbrojtje letrarin e ri. «Po ta besoj se Zhëné vjedh për të ushqyer trupin e shpirtin, – i kishte thënë ai mikut të tij avokat, – ai është një “Rembo” dhe Remboja nuk mund të dënohet». Madje Kokto doli dhe dëshmitar në gjyqin e tij. Kur gjykatësi e kishte pyetur Zhënénë se «Çdo të thonit ju po t’ju vidhte dikush librat», ai i ishte përgjigjur: «Do të isha krenar». – «A e njihni çmimin e këtij libri?» – «Jo, por njoh vlerat e tij»… Në gjyq Kokto u ngrit duke kërkuar të dëmshpërblente dëmin e shkaktuar dhe deklaroi se një shkrimtar i madh nuk duhej dënuar.

Një ditë, tek vëzhgoja ndërtesën ku kishte banuar Rembo, në Rue Monsieur le Prince, m’u kujtua një bisedë e dikurshme me ish të burgosurin politik Hasan Jero, dikur student në Paris. Edhe ai e adhuronte Rembonë. Edhe ai kishte jetuar në vitet e shkollës në Rue Monsieur le Prince, në hotelin me të njëjtin emër. Kur ishte në burg, siç më tregonte ai, shpesh shpirti i tij bridhte në Parisin e munguar, në Place de la Sorbonne, Place Saint-Michel, në kafenenë «Luxembourg» apo «Cluny», në Rue Harpe, ku kishte jetuar Verleni… Parisi qëndronte i gjallë dhe në momentet më të vështira të një ekzistence në diktaturë, ku jeta mund të shuhej nga çasti në çast. Po kështu kishte ndodhur dhe me Jusuf Vrionin, i cili ishte një lexues i madh i letërsisë franceze por dhe përkthyes i jashtëzakonshëm. Edhe ai ishte student në Paris, edhe ai ishte një ish i burgosur politik. Parisin mundi ta shikonte përsëri pas pesëdhjetë vjetësh. Dhe një ditë, tek shëtisnim buzë Senës, duke më folur për mbresat e këtij udhëtimi të parë, ai më tha sesi një ditë vjeshte, kur kishte lënë Parisin për herë të fundit, në stacionin e trenit në “Gare de Lyon”, ai ishte përkulur dhe kishte puthur kalldrëmin. Ai kalldrëm ishte gjithçka. Ishte shpirti i një qyteti, nga i cili ai nuk mundej dhe nuk donte të ndahej. Ja pse këto kalldrëme gjithë histori, janë të dashura për ne.

Po, ky është Parisi, një “festë e pambarimtë”, një festë ngazëllimi, dhe më shumë… Parisi është atdheu i njëmijë poetëve dhe shkrimtarëve, trualli i njëmijë bardëve.

Të nderuar bashkatdhetarë, me kënaqësi ju njoftojmë se Allbanian Alliance of New Jersey, në bashkëpunim me Bibliotekën Publike të Garfield, organizon një ngjarje të veçantë dhe historike që do të mbahet më 1 qershor 2024, nga ora 11:00 AM deri në 2:00 PM, në adresën 500 Midland Ave, Garfield, NJ 07026.

Kjo ngjarje paraqet një mundësi të jashtëzakonshme për:

Njohjen dhe promovimin e veprave të autorëve shqiptarë në komunitetin tonë.

Hapjen e një koleksioni të ri librash, të dhuruar nga autorë shqiptarë të njohur.

Pasurimin e Bibliotekës Publike të Garfield me këtë koleksion të veçantë.

Garfield është një qytet me një numër të konsiderueshëm prej rreth 3,500 shqiptarëve, prej të cilëve rreth 1,150 janë nxënës në shkollat publike. Kjo iniciativë për të sjellë një koleksion të gjerë librash shqiptarë në bibliotekën e qytetit do të jetë një shtesë e rëndësishme për kulturën tonë.

Programi i Eventit është si vijon:

10:30 AM – 11:00 AM: Mirëseardhja dhe regjistrimi i pjesëmarrësve.

11:00 AM – 11:30 AM: Fjalë përshëndetëse nga Albanian Alliance of New jersey, Ambasadorja e shqiperise ne Kombet e Bashkuara, Kryebashkiaku i Garfield dhe figura të tjera të larta nga Bergen County.

11:30 AM – 12:00 PM: Prezantim i antologjisë dhe dhurimi i koleksionit të librave nga Profesor Doktor Fatmir Terziu dhe poetë të tjerë.

12:00 PM – 12:30 PM: Lexime letrare nga poetë të mirënjohur.

12:30 PM – 2:00 PM: Performanca muzikore dhe valle tradicionale shqiptare.

Të Ftuar Nderi për këtë event janë:

Ambasadorja e Shqipërisë në Kombe të Bashkuara

Kryebashkiaku i qytetit të Garfield dhe anëtarët e bordit të tij.

Figura të larta nga Bergen County.

Poetë të shquar të antologjisë shqiptare të 100 viteve të fundit.

Gjatë këtij eventi, Kryebashkiaku i Garfield do të shpërndajë certifikata mirënjohjeje për autorët e pranishëm. Allbanian Alliance of New Jersey ka siguruar dhe do të dhurojë disa libra të Profesor Doktor Fatmir Terziu, duke pasuruar më tej koleksionin e bibliotekës.

Ju ftojmë të gjithë të merrni pjesë në këtë ngjarje historike dhe të kontribuoni në pasurimin e trashëgimisë kulturore të qytetit tonë. Pjesëmarrja juaj do të jetë një nder dhe mbështetje e madhe për komunitetin shqiptar në Garfield.

Për më shumë informacion dhe për të konfirmuar pjesëmarrjen tuaj, ju lutemi të kontaktoni në email: albanianallianceofnewjersey@gmail.com ose në numrin e telefonit: (201) 693-3798.

Ju mirëpresim me kënaqësi!

500 Midland Ave

Garfield, NJ, 07026

Me respekt,

Allbanian Alliance of New Jersey