Valdete Cenalia Dida/

Ky artikull ju dedikohet të gjithave atyre femrave që përveçse janë të përqendruara tek karrieria duke korrur sukses në profesionet e tyre, janë të sukseshme edhe në rolin e tyre si grua dhe si nënë, dijnë t’i kushtojnë vëmendje familjes rritjes, edukimit dhe shkollimit të fëmijëve të tyre.

Të gjitha këto femra të sukseshme kanë vullnet dhe përkushtim për të ecur përpara në karrierën e tyre që e bëjnë kohën për veten e tyre një përparësi duke thyer barrierat për të ndjekur ëndërrat e tyre. Femra shqiptare ka pasqyruar mençuri , sakrifikicë për familjen duke luftuar për të drejtat si pjesë e shoqërisë dhe kombit. Të gjitha këto sakrifikica të grave shqiptare kanë hyrë në histori si model i gruas në të gjitha fushat e veprimit politik, shoqëror dhe ekonomik.

Disa femra shqiptaro – amerikane janë një faktor i rëndësishëm duke marrë pjesë dhe duke bërë politika kombëtare, duke promovuar vlerat e tyre shkencore, kulturore, kou janë duke promovuar vlerat e lashta të kombit shqiptar duke na bërë krenar. Këto janë pasuria e vet shqiptarëve.

Sot këto talente femra shqiptare secila në fushën e saj, në mbarë botën me vlerat e tyre që mbartin kanë ngritur lart ermin nga e kanë origjinën e tyre, duke e bërë të njohur kombin e vjetër shqiptar. Prandaj, Kombi i mban si kurorë mbi kokë!

Fjalët e mira mund të jenë të shkurtëra dhe të lehta për t’u thënë, por jehona e tyre është vërtetë e pafund (Nënë Tereza)

Me të vërtetë jehona ishte e madhe në zgjedhjet e kaluara të vitit 2023, ku fituan katër shqiptarë ku ishin tre femra shqiptaro- amerikane. Violetta Berisha nga Puka, Edit Shkreli nga Shkodra, Emiljana Ulaj nga Tirana.

Violetta Berisha

Thjeshtësia e një gruaja është më e vlefshme se të gjitha diamantet e botës (Sami Frasheri).
Violetta Berisha është një grua e thjeshtë, por një diamant i çmuar për komunitetin shqiptaro-amerikan. Ish antarja e Këshillit të Bashkisë Fervju (Fairview) në Nju Xhersi, shqiptaro – amerikania për herë të parë është zgjedhur e para grua kryetare që 129 vjet në krye te Bashkisë së Fervju ( Fairview) ne shtetin e Nju Xhersit. Ajo me shume krenari e thote origjinen e saj shqiptare kjo eshte nje histori suksesi i gruas shqiptare këtu në Amerikë dhe në mbarë diasporën shqiptare. Violeta edhe pse ishte e angazhuar në punë dhe në politikë njëkohësisht ia doli me sukses të edukonte dhe shkollonte të dy fëmijët e saj Valentinon dhe Sophia duke u bërë një shembull i mrekullueshëm për shoqërinë, ku shpesh thotë – jam krenare për arritjet e fëmijëve të mi.

Gratë e sukseshme si Violetta janë gjithmonë të sukseshme për të ndihmuar të tjerët, janë mirënjohëse për njerëzit që kanë afër vetes.

– Unë do të bëj gjithëçka me fuqinë time për t’ju bërë krenar, për të punuar me integritet dhe përkushtim sidomos për komunitetin shqiptar, për të siguruar që ne të vazhdojmë përparimin e bërë ndër vite. Mbrëmë ajo u përzgjodh gruaja e vitit!

Edit Shkreli
Gjyqtarja e parë shqiptare në Gjykatën Civile në Nju Jork të Qarkut Bronx.
Edit përfundoi studimet e avokaturës në Nju Jork “ Doktor i Ligjit” (Jurist Doctor) me rezultate të shkëlqyera. Punon pranë Gjykatës së Bronxit dhe White Plains. Gjithashtu është pedagoge e përkushtuar në mësimdhënie të cilën e ushtron në Nju Jork “Shkollën e drejtësisë”( Low School).

Edit gjen kohë të jap kontributin e saj në Bordin e Komunitetit të Bronksit (Bronx Community Board) #11 si dhe anëtare të organizatave jo fitim prurëse # Neigborhood Initiatives Development Inc # Albanian – American Educators Association. Gjithë angazhimi i saj në komunitetin shqiptarë atë e qujanë si “Lidere e Komunitetit shqiptaro-amerikan”.

Emiljana Ulaj

Mos lejoni asnjë ndjenjë dekurajimi t’ju godasë dhe në fund do të jeni i sigutë për sukses(Abraham Lincoln)

Këtë sukses e korri shqiptaro-amerikania Emiljana Ulaj me origjinë nga Tirana. Gruaja e parë shqiptaro-amerikane e zgjedhur si anëtare e Bashkisë së Uestçesterit në Nju Jork. Ajo do të jetë një mbështetje e të rinjëve të komunitetit shqiptaro-amerikan këtu në Amerikë, do të jetë zëri i tyre për të gjithë problematikat e tyre dhe në veçanti të atyre që duan të angazhohen në politikë.

Rezarta Mataj
Zgjuarsia këmbëngulja dhe dëshira për të vazhduar më tej studimet janë faktorë kyç dhe për t’a bërë atë të sukseshme në karrierën e saj këtu në Amerikë është Rezarta Mataj nga Kukësi. Ajo mbante titullin “Doktor i Shkencave Juridike” nga Shqipëria.

Ajo ishte shumë e sukseshme si gjyqtare në Shqipëri, pedagoge në Fakultet dhe autore e shumë shkrimeve shkencore. Ardhja e saj në Amerikë ia shtoi akoma me shumë “urinë” për dije dhe për të realizuar ëdërrat e saj. Ajo studoi në Universitetin e shtetit të Arizonës ku merr titullin ” Doktor i Shkencave” ( Jurist Doctor). Arrin të liçensohet si avokate në tre shtete të Amerikës Arizona, Nju Jork dhe Kaliforni. Punon si avokate e markave tregtare (trademark attorney) dhe prej disa vitesh në Legal Zoom Inc. Në Maj të këtu viti Rezarta pret të diplomohet edhe nga Universiteti i Nju Hampshire, Master në fushën e Pronësisë Intelektuale (IP Law LLM).

Është e aktivizuar në Dhomën e Avokatëve të Arizonës (Arizona Bar Institute Leadership). Po ashtu , perfaqeson avokatet e rinj në Dhomën Amerikane të Avokatëve (American Bar Assocation) distrikti i Arizonës dhe Nju Meksiko.

Pavarësisht angazhimit të saj , Rezarta gjen kohë të kontribuoj për komunitetin Shqiptarë në Arizona në Bordin e Shoqatës Shqiptaro – Amerikane të Grave të Arizonës, ku organizon takime me të rinj shqiptarë që duan të ndjekin rrugën e avokatisë në SHBA.

Familja është çerdhja e një njeriu sidomos e femrës. Rezarta krahas angazhimeve të saj është një grua dhe një nënë shembullore e dy vajzave të saj Ana 12 vjeçe dhe Viktorias 9 vjeçe. Ana, Viktoria dhe mbarë diaspora shqiptare ndjehet krenare për Ty Rezarta sepse nga një qytet i vogel, siç është Kukësi, arriti të bëhej gjyqtare në Shqipëri që në moshën 24 vjeçare dhe më rëndësishmja brenda 4 viteve linçensohet si avokate e tre shteteve në Amerikë Rezarta inkurajon çdo të ri të mos dorëzohet dhe nëse vullneti ekziston nuk ka pengesë që e ndalon ëndrrën.

Sekreti i suksesit ishte këmbëngulja e Rezartës që ia arriti qëllimit.
Rezarta Mataj
PhD, Esq.-LZ Legal Services,LLC
Phoenix, Arizona

Blerta Saipi

Për njerëzit e zgjuar e pamundura nuk ekziston sidomos për Blerta Saipin.
Shqiptaro – amerikania Blerta Saipi femër e suksesshme në fushën e mjeksisë, si mjeke infermiere e kardiologjisë e Çertifikuar nga Shoqata Amerikane e mjekëve dhe Infermiereve liçensuar nga shteti i Nju Jorkut.

Duke punuar si mjeke infermiere në fushën e kardiologjisë në spitalin e NORTHWELL, State Island, ajo është e përfshirë dhe në Departamentin e Emergjencave duke kontribuar, sidomos për komunitetin shqiptar në komplikacionet kardiake të pacientëve dhe është aktive në kërkimet shkencore TVT.

Ajo ka krijuar disa programe edukimi në terren në ndihmë të komunitetit, në veçanti të komunitetit shqiptar të State Island për ndërgjegjësimin e valvulave të shëndetshme të zemrës dhe shyrtimin e kancerit të mushkërive.

Punon si pedagoge në Universitetin HOFSTA. Krahas shumë studentëve të tjerë Blerta është një mbështetje dhe orientuese kryesore për studentët shqiptarë duke i ndihmuar dhe ndjekur deri në fund me temat e tyre kërkimore – studimore. Ajo ka marrë disa çmime falë punës së saj të pandashme dhe zgjuarsisë.

Për një grua e cila ka angazhime profesionale, familja është kolona kryesore. Medaljet e arta të Blertës nuk janë vetëm në fushën e kardiologjisë në liçensat dhe çertifikimet por dhe në rolin e gruas dhe nënës. Krahas përkushtimit të saj të shkollimit ajo është përkushtuar edukimit dhe shkollimit të fëmijëve të saj, Suatit 14 vjeçar dhe Ardit 10 vjeçar. Blerta ka sakrifikuar të barazohen kërkesat e familjes me punën shkencore, por shihet qartë se është një kompletim i personalitetit dhe karrierës së saj.

Blerta Saipi
RN, MSN,AGACNP,FNP-BC
Supervisor, Advance Clinical Providers Cardiothoracic
Surgery Structural Heart Coordinator
Adjunct Instructor for Hofrstra Northwell Schoolof Nursing
Staten Island, New York

Lindita Vinca

Dituria është procesi i grumbullimit të fakteve, zgjursia konsiston në thjeshtëzimin e tyre sidomos për shqiptaro – amerikanen Lindita Vinca.
Lindita Vinca është mjeke infermiere e çertifikuar nga Bordi dhe Shoqata Amerikane e Mjekëve dhe Infermiereve e liçensuar nga shteti i Konektikës( Connecticut). Ajo është diplomuar në Universitetin Quinnipiac Master të Shkencave në Infermieri. Ajo fitoi doktoraturën e saj në fushën e infermierisë nga Universiteti Quinnipiac në vitin 2017. Përkushtimi dhe pasioni i saj i vazhdueshëm për profesionin e saj i ka dhënë mundësi të mahnitshme lidershipi. Lindita ka themeluar një organizatë dermatologjike për praktikuesit e Infermiereve dhe asistentët e mjekëve në shtetin e Konektikës në vitin 2022, që shënon arritje në karrierën e saj. Lindita vepron si themeluese dhe Presidente e Organizatës duke u afruar klientëve edukim të vazhdueshëm mjeksor, mentorim dhe trajnim. Lindita Vica praktikon në Hamden, Konektika në dermatologjinë mjeksore duke trajtuar një sërë sëmundjesh të lëkurës. Është autore e disa teksteve të botuara dhe ka dhënë leksione në disa simpoziume akademike të dermatologjisë. Ajo u nderua me çmimin Shtetëror në vitin 2021 për Ekselencë në praktikën klinike nga Shoqata Amerikane e Mjekëve dhe Infermiereve. Revista Quinnipiac Alumni ne vitin 2019 “Saving Our Skins” për njohjen për përsosmëri nën udhëheqjen e infermierisë.

Lindita gjatë rrugëtimit të saj akademik përkushtimin të veçantë ka ndaj familjes si grua dhe nënë e dy fëmijëve të saj Dionit dhe Siannës. Pavarësisht sfidave të shumta që mund të përballet një grua si një nënë që punon, Lindita është e motivuar të vazhdoj me përsosmëri në modelimin e ambicieve të karrierës për fëmijët e saj. Ajo është fituese e disa çmimeve falë përkushtimit dhe pasionit ndaj punës.

Ajo shërben si një model me shpresën se femrat shqiptare do të vazhdojnë të udhëhiqen në të gjitha aspektet e rritjes personale dhe profesionale. Ajo shprehet – Për të arritur gjithçka që është e mundur, ne duhet të përpiqemi të bëjmë të pamundërën dhe duhet të ëndërrojmë të jemi shumë me tepër”

Dr. Lindita Vinca
APRN,DNP
Nurse Practitioner ( Dermatology
Hamden, Connecticut

Fran Gjoka 

Kanë kaluar plot 137 vjet nga 7 Marsi 1887. Ato mbeten vite vitale, vite përpjekjesh, përkushtimi, djerse e mundimi për lartuar shkollën e parë shqipe, shkolla më e re e shfaqur “pas përpjekjeve të mëdha të rilindësve dhe atdhetarëve në kontinentin e plakur të asaj kohe. 

Por është momenti të përulemi me respekt të thellë, për ata që bënë të mundur hapjen e Mësonjëtores së Parë Shqipe të Korçës. Populli ynë rezistoi me të gjitha mënyrat. Shkrimi i shqipes u mësua fshehurazi në kasollet e fshatarëve, pranë staneve të çobanëve, në shtëpi të thjeshta, në ndërtesat e kultit etj. Shikojmë aty këtu edhe ndonjë shkollë, si në Kurbin në vitet 30 të shekullit 17, në Pllanë e në Blinisht të Lezhës me 1638 dhe 1639, në Kurbin 1670, në Prizren e gjetkë. Këto shkolla patën jetë të shkurtër dhe lëvizja për hapjen e tyre ishte sporadike. U deshën të kalonin 2 shekuj, që lëvizja për shkollën dhe gjuhën shqipe të fitonte përmasa reale zhvillimi. Intelektualët tanë të shquar, që nga N. Veqilharxhi, Zef Jubani, K. Kristoforidhi, Pashko Vasa, Sami e Naim Frashëri, H. Tasimi, J. Vreto, K. Hoxhi, P. Doçi, N. Mjeda, Gj. Fishta, N. Naçi etj., edhe pse pa shtetin e tyre, pa asnjë institucion kombëtar, të drobitur pa miq e aleatë ditën të gjejnë gjuhën e bashkimit kombëtar. Abetaret e Veqilharxhit e Tasimit etj. u përhapën dorë në dorë dhe u bënë shpresë për popullin dhe rininë e kohës, u bënë tmerr për pushtuesit, po aq sa pushka e komitëve, që shpejt mbushën malet e Shqipërisë. 

        Për intelektualët e shquar, gjuha dhe shkolla shqipe u bënë pikënisje e shpresës së madhe, “sofra” e parë e fundshekullit të 19, që këtu i bashkoi shqiptarët për beteja të ardhshme. Ata lanë mënjanë dasitë fetare krahinore e fetare dhe u bënë një për çështjen e gjuhës kombëtare. 

                             8 Mars 1887 – Drita e së ardhmes

         Mësonjëtorja e parë shqipe u hap me 35 nxënësit e parë, e më pas breza të tërë nxënësish nisën udhën e bukur të dijes në një shkollë të vërtetë shqipe. Një ditë më vonë, me 8 Mars 1887 Th. Mitkoja shkruante : “ Dëshira tonë u mbarua, shkolla shqipe u hap, druri që vumë në dhet këtu e dy vjet, sot lulëzoi dhe dha pemë të ëmbla”.

         Pas mësonjëtores së parë u hapën edhe shumë shkolla të tjera, si në Pogradec e Kolonjë, shkolla e Vashëzave në Korçë etj. Asgjë s`kaloi lehtë, përkundrazi u deshën përpjekje dhe sakrifica të mëdha për të bërë përpara çdo hap në udhën e ndritur të arsimit. Armiku reagoi shumë ashpër dhe u përpoq me të gjitha mënyrat që ta mbyste këtë dëshirë dhe luftë të madhe të shqiptarëve drejt dijeve dhe emancipimit të tyre shoqërore. Nga përplasjet me armikun e zi u flijuan shumë patriotë e atdhetarë të shquar me burgosje, vrasje e internime. P. Sotirin e hodhën nga kati i tretë i shtëpisë së tij, Papa K. Negovanin e therën me thika, Petro N. Luarasin e helmuan…E, megjithatë mësimi në gjuhën shqipe nuk ndalej. Shkollat shqipe po ngriheshin, populli po i mbante ato në këmbë, duke hequr edhe kafshatën e fundit të gojës. Popullit i duhej drita dhe atë dritë diturie e jepte vetëm shkolla. Vetëm një populli i ditur dhe i arsimuar mund t`i bënte ballë pushtuesit dhe forcave reaksionare që vepronin brenda Shqipërisë. Ndaj nga të gjithë njerëzit përparimtarë të kohës, nga atdhetarët e vërtetë hapja e shkollës së parë shqipe konsiderohej dallëndyshja e parë që lajmëronte pranverën. Dhe, dihet,  dallëndyshet s`vijnë vetëm, të tjera dallëndyshe do të vinin dhe Shqipëria e shtypur dhe e masakruar në shekuj do të shikonte dritën. 8 Mars 1887 ishte  fillimi i dritës që lajmëronte të ardhmen e ndritur.

              Drita kërkon dritën, erdhi dita e 28 -Nëntorit 1912

Shpallja e Pavarësisë me Plakun e Vlorës dhe me ministër arsimi L. Gurakuqi nxiti dhe realizoi hapjen e 70 shkollave shqipe. Për ta vazhduar më me ngulm fuqizimin e shkollës kombëtare, sidomos pas Kongresit të Lushnjës më 1920 e pas luftës antifashiste nacional çlirimtare shkolla do të pësonte arritje të papara. Në vitet 50’ do të zhdukej analfabetizmi nën moshën 40 vjeç, do të shpallej arsimi i detyruar fillor e pastaj 7 e 8 – vjeçar. Në vitin 1957 hapet Universiteti i parë shqiptar. Universiteti i Tiranës, pas tij, Instituti e, më pas Universiteti  i Shkodrës e më tej, i Elbasanit, i Gjirokastrës i Korçës, i Vlorës, Akademitë si e Shkencës, e Gjuhësisë, e Arteve të Bukura dhe Kulturës Fizike dhe Sporteve.

Mësuesit janë misionarë dhe frymëzues të së sotmes e të së nesërmes!

     7 Marsi – festë drite, festë bashkimi, festë përparimi

        Me festën e 7 Marsit, janë të lidhur të gjithë: gjyshërit dhe gjyshet, baballarët dhe nënat, të rinjtë dhe të rejat, adoleshentët dhe fëmijët e të gjithë moshave, pasi shkolla mbetet për ta institucioni i mësimit dhe i edukimit më të organizuar për nxënësit e të gjithë grupeve. Aty kultivohen vlerat e vërteta kulturore, normat morale dhe mënyrat e komunikimit njerëzor e civil. Aty mësohet dhe zbatohet parimi i demokracisë për zbatimin në unitet të të drejtave dhe lirive nga njëra anë dhe të detyrave e përgjegjësive nga ana tjetër. Në të vetmin institucion të organizuar, në shkollë dhe nga shkolla, përcillen tek gjeneratat e reja që do të drejtojnë vendin në të ardhmen mesazhe paqeje e mirëkuptimi, kultivohet toleranca dhe dëshira për të mësuar gjatë gjithë jetës në mënyrë aktive, krijuese dhe kritike.

                            Mësuesi -figura qendrore e shkollës

          Parë në këtë këndvështrim, 7 Marsi i sivjetmë, që përkon me 137 – vjetorin e hapjes së shkollës së parë shqipe, është një ngacmim disi ndryshe për faktorët dhe aktorët që e kanë detyrim ligjor, por edhe qytetar e moral për përkujdesje e vlerësim më të madh të mijëra mësuesve, që në mjaft raste punojnë në kushte ende të vështira dhe me trajtim financiar larg mundësive që ata të garantojnë jetën e tyre dhe të fëmijëve. Mësuesi është ai që të hap portat e dijes, që të orienton në lumin e madh të informacionit, që të udhëzon më mirë se kushdo tjetër sesi lexohet e punohet me librin. Ai dhe vetëm ai edhe gjërat më të vështira i bën të lehta për fëmijët. Mësuesit, në shumicën e rasteve, punojnë me pasion të veçantë e intensitet për t’i përgatitur nxënësit jo për kohën që ata janë në bankat e shkollës, por për kohën që ata do të dalin në jetë dhe do të ndërtojnë Shqipërinë e së ardhmes, Shqipërinë e vërtetë Evropiane.

        7 Marsi apelon para politikanëve e pushtetarëve të të gjithë niveleve, para medias e intelektualëve, para të gjithë opinionit: Më shumë përkujdesje për shkollën dhe mësuesit, më shumë respekt për punën e tyre të veçantë dhe të lodhshme, më shumë vlerësim për të gjithë brezat dhe para së gjithash para kontribuuesve më të mëdhenj të arsimit dhe atyre që tashmë të kërrusur nga vitet e gjata të punës në arsim presin me padurim ditën e marrjes së pensionit në sportelet me radhë të gjata! Më shumë ndjeshmëri e vlerësim material e moral për ata që na mësuan shkrim e lexim, matematikë e kimi dhe që na orientuan të sigurt në jetë për të përballuar konkurrencën e tregut të punës! 

          Më shumë kujdes për ruajtjen e gjuhës së bukur dhe të vjetër shqipe nga huazimet dhe fjalët e huaja, që mund të zëvendësohen lehtësisht me fjalë shqipe! Ndërsa prindërve, kudo ku jetojnë e punojnë, në Evropë e Amerikë, në Australi e në vendet e tjera, bashkë me respektin që kemi për kontributin që ata japin edhe për zhvillimin e Shqipërisë, ju lutemi dhe në njëfarë mënyre ju përgjërohemi që tua mësojnë gjuhën shqipe edhe fëmijëve dhe nipave e mbesave ! Në të kundërt gjuha jonë, ndër më të vjetrat, një ditë do të shuhet dhe kur ajo nuk flitet e shkruhet, shuhet edhe kombi, pasi gjuha është elementi kulturor që e mban gjallë një komb. Nuk ka identitet pa gjuhë.

         Festa e të gjithëve përcjell mesazhe edhe për mësuesit. Ata kurdoherë të jenë në ballë të punës për zbatimin e politikave për reformimin e shkollës, për kultivimin e vlerave demokratike tek brezi i ri, për zhvillimin e fuqisë krijuese tek nxënësit, për përfshirjen e të gjithëve në procesin e edukimit dhe të mësimit, të argëtimit dhe të zbavitjes ! 

           Në këtë ditë të shënuar nga thellësia e shpirtit tonë buron fuqishëm urimi: Gëzuar festën e dijes kolegë tanë të nderuar dhe të respektuar! Paçi gjithnjë suksese e mbarësi!.                                               

-Para 26 viteve, në 5, 6 e 7 Mars 1998, në Epopenë e Prekazit, në mbojtje të pragut të shtëpisë dhe Kosovës, në luftën për liri dhe pavarësi, ranë heroikisht 56 anëtarë të Familjes Jashari, 20 prej tyre të Familjes së ngushtë të Komandantit legjendar të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, Adem Jashari, në përballje me sulmin e egër të forcave okupatore serbe/

 -Derisa vijonte sulmi i forcave serbe në Prekaz,  Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova,  në 6 Mars 1998, kërkonte që Kosova të merrej urgjentisht nën mbrojtjen ndërkombëtare – duke lënë të nënkuptohet edhe mbrojtjen ushtarake të NATO-s/

-Raportime që kam bërë nga Kosova në Shqipëri për Agjencinë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve para 26 viteve në ditët e Marsit 1998/

-Reportazhi që kam shkruar në mbrëmjen e 31 Janarit 2010, i botuar atëherë  në 1 Shkurt  te Agjencia Shtetërore Zyrtare e Lajmeve e Shqipërisë: KOSOVË – LIRI E PËRJETSHME NË PREKAZ/

 Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari

PRISHTINË, Mars 2024\  Në Kosovë me axhendë shtetërore – veprimtari përkujtimore treditore, më 5, 6 dhe 7 Mars 2024, shënohet 26 vjetori i Epopesë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, qëndresës heroike e flijimit legjendar për liri e pavarësi të Familjes Jashari të sulmuar nga forcat serbe në fshatin Prekaz të rajonit të Drenicës.

Në Epopenë e Prekazit, në mbojtje të pragut të shtëpisë dhe Kosovës, në luftën për liri dhe pavarësi,  gjatë rezistencës në 5, 6 e 7 Mars 1998, plot tre ditë e dy netë, ranë heroikisht 20 anëtarë të Familjes Jashari, prej 22 që ishin në rrethimin e forcave serbe. Ndër të rënët ishte edhe Komandanti legjendar Adem Jashari. Shpëtoi djali i dytë i Rifatit, Bashkimi, dhe vajza e Hamzës, Besarta. Ndërsa në familjen e gjerë Jashari kanë rënë 56 dëshmorë. Mes tyre nëntë fëmijë dhe disa të moshuar deri 93-vjeç, të vrarë në përballje me sulmin e egër të forcave serbe të kasapit të Ballkanit, Millosheviç, i cili ka përfunduar në Gjykatën Ndërkombëtare për Krime Lufte në Hagë. 

Në nderim të Epopesë së UÇK-së dhe në kujtim të Komandantit legjendar Adem Jashari, Familjes Jashari dhe të gjithë dëshmorëve të kombit të rënë për liri e pavarësi, Qeveria e Republikës së Kosovës, më 5, 6 dhe 7 Mars, organizon manifestimin gjithëpopullor dhe për këtë ka prezantuar edhe logon.

Para 26 viteve, në 5 Mars 1998, Agjencia Shtetërore Zyrtare e Lajmeve e Shqipërisë – Agjencia Telegrafike Shqiptare – ATSH nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari raportonte se forca të mëdha serbe të blinduara kishin filluar që në mëngjes një sulm kundër shqiptarëve në Drenicë.

Forcat serbe kishin zënë pozicione e ishin fortifikuar rreth Prekazit dhe qëllonin me armë të kalibrave të ndryshëm mbi vendbanimet shqiptare. Prekazi po qëllohej edhe me topa të rëndë, dëshmonin për ATSH-në burime nga vendi i ngjarjeve, ndërsa ishin vënë në përdorim edhe helikopterë dhe nga veriu vinin njoftime se forca të reja ushtarake dhe policore nga Serbia po hynin në Kosovë nëpër luginën e lumit Ibër drejt Mitrovicës dhe nga Merdare drejt Podujevës.

Derisa vijonte sulmi i egër i forcave serbe në Prekaz, Presidenti historik i Kosovës, Ibrahim Rugova,  në 6 Mars 1998, në një konfrencë shtypi në Prishtinë para rreth 200 gazetarëve të vendit, trojeve shqiptare e të mediave botërore, prej ku raportonte korrespondenti i ATSH, përsëriste thirrjen drejtuar bashkësisë ndërkombëtare për të ndërhyrë pa humbur kohë tek autoritetet serbe dhe për t’i dhënë fund menjëherë gjakderdhjes.

Presidenti Rugova kërkonte që çështja e Kosovës të shqyrtohej urgjentisht në Këshillin e Sigurimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara dhe Kosova të merrej, poashtu, urgjentisht nën mbrojtjen ndërkombëtare – duke lënë të nënkuptohet edhe mbrojtjen ushtarake të NATO-s.

Në 2024-tën Kosova shtet 16 vjet në 17 Shkurt festoi Ditën e Pavarësisë së shpallur në 17 Shkurtin historik 2008,  e do festojë 25 vjetorin e Ditës së Lirisë – 12 Qershorit 1999, kur më pak se tre muaj pas 24 Marsit 1999 të fillimit të ndërhyrjes së aviacionit të NATO-s me bombardimin e pozicioneve të forcave kriminale serbe, nisën të hyjnë në Kosovë forcat paqeruajtëse shpëtimtare të NATO-s, pasuar me vendosjen e Misionit të Administratës së Përkohshme të Organizatës së Kombeve të Bashkuara.

KOSOVA-PREKAZI, RAPORTIME QË KAM BËRË PARA 26 VITEVE NË DITËT E MARSIT 1998:

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-05.ata.html

[04] Fresh Serb attack in Drenice, dramatic situation in Kosove

PRISHTINE, March 5 (ATA)-By Belul Jashari, Heavy Serb forces backed by armoured cars this morning launched a fresh military attack on Albanians in Drenice.

The Serb forces, fortified around the Prekaz, Laushe villages, are shelling Albanians’ homes. The Serb forces are also using heavy machine guns in their assaults in Prekaz, sources from Skenderaj, from the Human Rights Council and the Kosova Centre of Information told ATA.

Serbs’ gunfire has killed and wounded many Albanians, Albanian sources say.

A grave situation is also prevailing in the Gllogoc town in Drenice, which is seiged off by big Serb forces terrorizing the the Albanian unprotected population.

Many Albanian families have left their homes in Gllogoc since last night and have been sheltered in remote villages. The Gllogoc residents today are staying indoors and the roads are deserted.

Meanwhile the villages of Modrine, Krusheve, Polluzhe and Rozalle have also been surrounded.

The Serb forcesin their attacks are making use of machine guns, rockets, mortars as well as helicopters. In face of this situation the residents are trying to flee in the direction of the mountains. /r.xh/pas/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[05] Kosova presidencey receives international contacts

PRISHTINE, March 5 (ATA)-By Belul Jashari, Fehmi Agani, envoy of Kosova’s President Ibrahim Rugova, deputy chairman of the Democratic League of Kosova (LDK), left this morning for Belgrade, to meet British Foreign Secretary Robin Cook, whose country currently holds the rotating presidency of the EU. /fh/pas/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[10] Kosova leader urges world leaders to use pressure on Belgrade

PRISHTINE, March 5 (ATA) – ATA correspondent in Prishtina Behlul Jashari said on Thursday that the leader of the Republic of Kosova Ibrahim Rugova asked for an urgent interruption of Serb police and military operations against the civilian population in Skenderaj, Glogovc, Kline, Mitrovice, Vushtri and other parts of Kosova.

In an appeal broadcasted today, Rugova called on international community to undertake preventing measures in Kosova and exert greater pressure on Belgrade in order to put an end urgently to police and military operations in some villages of Drenica.

Rugova also appealed to U.S. president Clinton, British prime minister Blair, French president Chirac and German Chancellor Kohl to use pressure on Belgrade’s regime to stop Serb police and military operations.

He asked for an international presence of all forms to defend people of Kosova, which have said that they should fulfil their aspirations for independence through peaceful means.

Rugova urged his people not to submit to Serb provocations and misinformation, which aim at sowing fear and panic. To face this situation, he asked for mobilization of political parties in Kosova and communes.

It is necessary that the political forces in the neighbouring commune with Drenica be prepared to help its populace and get rid of the bad situation in that area.

He assured the people of Drenica and Kosova that he is in contact with international centers and that they are considering possible preventive steps in Kosova which aim at stopping Serb police and military operations.

Rugova asked the mass media to highlight the situation objectively. la/ak/

Albanian Telegraphic Agency

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-06.ata.html

[01] Serbian forces continued night operations in Drenice

PRISHTINE, March 6 – By Belul Jashari: Many police and premilitary forces have continued their operations of cleansing last night in the region of Drenice.

Early on Friday, intensive shots of cannons and tanks were heard in other villages in vicinity of Drenice. The whole region is surrounded by many police forces.

Meanwhile it is reported that other police and military forces are moving from Mitrovice towards Drenice. /edk/mt/

Albanian Telegraphic Agency

[02] Ambassadors of Contact Group to arrive in Kosova

PRISHTINE, March 6 (ATA) – By B. Jashari: Sources, still not confirmed officially, report that the ambassadors of the Contact Group countries, headed by the chief of the U.S. Mission, Richard Milles, are expected to arrive in Kosova today.

They will have many contacts in Prishtine in the framework of the engagements of the international community to interrupt the bloodshed in Kosova.

The visit precedes the meeting of the Contact Group, which will be held Monday in London and Kosova will be its main theme. /edk/mt/

Albanian Telegraphic Agency

[06] Kosova needs urgent food supply

PRISHTINE, March 5 (ATA) – Latest attacks of the Serbian police on Drenica, Kosova, have increased demands on food supply at a time when the foodstuffs are being reduced and many shops closed, Behlul Jashari, ATA correspondent said on Thursday.

The Serbian forces are preventing or raiding supplying firms and have blocked the distribution of International Red Cross aid.

Attacks continue in Drenica and roads of Prishtina are under tight control of Serb armed forces. cela/pas/ak/

Albanian Telegraphic Agency

[07] Kosova president calls on international community to stop Serbs

PRISHTINE, March 6 – ATA correspondent in Prishtina Behlul Jashari reported that the President of Kosova Ibrahim Rugova told a news conference on Friday that he had called on international community to intervene without delay and force the Serbian authorities to promptly end bloodshed.

Rugova asked for Kosova issue be considered by the U.N. Security Council and that Kosova be urgently put under international protection, what implies military protection.

He informed journalists on the arrival of the ambassadors of the Contact group in Prishtina.

ATA correspondent, referring to witnesses, reported on an extension of Serbs’ battle front in Drenica.

Serb police and paramilitary forces undertook a massive attack at 11.30 a.m. against Llause, Raknice and Acareve villages. They are firing artillery shells from Pekazi and Klina. edk/ak/

Albanian Telegraphic Agency

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-07.ata.html

[04] Intensive movements of Serbs forces in Drenica

PRISHTINE, March 7 – ATA correspondent in Prishtina Behlul Jashari reports on Saturday that Serbian forces in Drenica continue to deploy intensively around Llausha village.

A source close to the Council for the Human Rights in Kosova said that snipers were seen in the hills around Llausha at 11.00 a.m. shotting with high precision weapons at the village and other directions.

A column of the Serbian forces with heavy armaments, armoured carriers and trucks left Gllogovci for Skenderaj. /ak/

Albanian Telegraphic Agency

[07] Human rights council reports on 25 killed in Drenica

PRISHTINE, March 7 – ATA correspondent in Prishtina Behlul Jashari reported on Saturday that the Council of Human Rights in Kosova had informed on 25 Albanians killed in the last two days in Drenica by the Serbian forces.

The council made public their names saying that four children, two young boys, two young girls and five women were among them.

It said that Adem Jashari, leader of the Albanians’ armed resistance in Drenica was also killed.

The council is also making evident the wounded, destroyed houses and other buildings. So far, seven houses have been destroyed in Prekaz and other buildings burned down. mp/ak/

Albanian Telegraphic Agency

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-08.ata.html

[01] Serb forces continue military actions in Drenice

PRISHTINE, March 8 (ATA)- ATA correspondent Belul Jashari reports from Prishtine that military actions continued in Drenice also last night.

Serb forces did not stop neither machinegun fire in Vojnik nor volleys of other weapons’ shots, although sporadic, in Llaushe and Prekaz.

Serbian snipers around Llaushe yesterday killed two Albanians, as they are placed at positions covering a large area and shoot at people moving.

The latest reports from the Council for the Defence of Human Rights say that 34 Albanians, killed in the latest assaults of the Serb forces in Drenice since March 4, have been identified. The Albanians’ death toll is twice higher and more.

The night in Skenderaj was a little calmer. But in this town, as told by telephone from locals, two trucks carrying the first humanitarian aid for the people of Drenice were seized and sent to a Serb settlement, last night.

The atmosphere of war is also reflected in the capital of Kosova, Prishtine, where the streets last night were free of inhabitants and under a tight control of Serbian armed forces. The city’s calm is broken by sporadic shots. /lm/

Albanian Telegraphic Agency

[02] Prekaz again in flames

PRISHTINE, March 8 (ATA)-ATA correspondent Belul Jashari reports from Prishtine that large areas of Drenice continue to be under the fire of the Serb military-police and pre-military forces.

The flames of war are engulfing Prekaz. Grenades thrown from the Hunting Ammunition Factory yard in Skenderaj set this village on fire. Llaushe and several other villages continue to be targets of the Serb snipers.

The Council for the Defence of Human Rights in Kosova provides fresh evidence of the killed. According to this testimony seven other killed Albanian children, aged 7-15, have been seen in Prekaz.

Sources of the council say that in the villages of Llaushe, Vojnik, Kopilic, Acare and other villages, local Albanians continue organised resistance in defence against Serb attacks.

Serb forces do not allow humanitarian aid and reporters in these areas. There is a shortage of food and medicine, especially in places settled by the war refugees.

Tensions and risks are running high also in other parts of Kosova. Reports from Gjakova say that Serb military and police forces’ reinforcements continued today along the border line with Albania. Special teams of these forces have been filming the terrain, reports say.

A group of diplomats, accredited to Belgrade, are reported to have gone to Skenderaj to familiarize themselves with the damages and destructions caused to this zone. /fh/das/lm

Albanian Telegraphic Agency

[03] People’s protests to be staged throughout Kosova tomorrow

PRISHTINE, March 8 (ATA)-ATA correspondent Belul Jashari reports from Prishtine that all-peoples’ protests, under the motto “For peace, against Serb violence, war and terror”, will be staged in Prishtine and all other centres of the Republic of Kosova on Monday at 11.00.

The decision was taken on Sunday at a joint meeting of the Coordinating Council of the Kosova political parties, the Students Independent Union of the Prishtine University, the Union of the Independent Trade Unions of Kosova and the Coordinating Council of the Prishtine Political parties.

A communique issued after the meeting says that tomorrow’s protest is held by consent of the President of the Republic of Kosova Ibrahim Rugova and Prime Minister Bujar Bukoshi. /fh/das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-09.ata.html

[04] Diplomats, reporters and representatives of International Red Cross visit Skenderaj

PRISHTINE, March 9/ ATA correspondent Belul Jashari reports:

A group of diplomats accredited to Belgrade visited Skenderaj today to closely get to know war developments and consequences in Drenice. Foreign reporters were present as well.

Skenderaj was visited today also by representatives of the Red Cross International Committee.

Meanwhile an amount of medicine and other aid was sent there. But, it is not sure whether the Serb forces would allow it to reach the Albanian population, as it happened yesterday when two truckloads of aid were sent to Serb settlement.

Representatives of the Human Rights Council in Skenderaj were hardly allowed to talk for only few minutes with Red Cross representatives, in the presence of Serb forces.

Albanian representatives have asked the Red Cross representatives to intervene to allow the functioning of bake-houses, shops and other vital services. /la/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[05] Massive protests staged in Prishtine and other cities of Kosova

PRISHTINE, March 9/ ATA correspondent Belul Jashari reports:

More than 200 000 people staged a massive peaceful protest today under the motto:”For peace, against Serb violence and terror”.

Inhabitants of Prishtine and surrounding villages packed the Kosova’s main and other roads shouting:”Drenica, Drenica”, “Kosova-Drenica”, “Halt to ethnic cleansing by Serbs” and other slogans.

Meanwhile heavy police forces were deployed in the Prishtine roads.

Similar protests were staged in many other cities of Kosova as well. /das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[06] Number of Albanians killed in Drenice is larger than reported so far

PRISHTINE, March 9/ ATA correspondent Belul Jashari reports:

More than 60 Albanian bodies, loaded on two trucks, have been transferred from the Prishtine hospital’s morgue to Skenderaj.

The Human Rights Council in Kosova has addressed itself to the U.S. office in Prishtine to mediate to create the conditions to organise the funeral ceremony.

Albanian sources from Drenice say that there have remained more killed and massacred on the killing spot.

Two Albanians from Llaushe last night left for Skenderaj to take and bury the body of a relative of theirs, but they did not come back, and according to the same source they are thought to have been killed by Serb snipers.

The Human Rights Council reports that Serb forces’ military operations continued in Drenice today and crackles of gunfire have been heard throughout the zone since in the morning. /cela/das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[10] Kosova Albanians hold peaceful protests against Serbian terror

PRISHTINE, March 9 (ATA) – By Belul Jashari: More than one million Albanians protested Monday along the streets and squares of Kosova “for peace and against violence, war and Serbian terror.” More than 200 000 Albanians protested in Kosova capital, Prishtina, in the main street “Mother Teresa,” in the square “July 2,” and others.

The peaceful protests, headed by outstanding intellectuals, representatives of state and political subjects and students, were held despite the curfew, detentions and barbarous interventions of armoured Serbian forces, reinforced later by new forces which came to Kosova from Serbia late on Sunday and early on Monday.

The groups of Albanian protestors were all the time in the target of Serbian snipers, put in tops of many buildings of Prishtine and other towns where rallies of protests were held.

Serbian civilians and police forces fired towards the Albanian protesters in Peje and Istog, but there were no reports on casualties.

The protesters powerfully expressed their support for the peaceful policy of Kosova and addressed an alarming appeal to the international community to urgently halt the shambles of crime and war of Belgrade in Kosova. /rxh/mima/mt/

Albanian Telegraphic Agency

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-10.ata.html

[06] Serb forces issue ultimatum to bury Albanians killed in Drenice

PRISHTINE, March 10/ ATA correspondent from Prishtine Belul Jashari reports:

The Serb forces have issued an ultimatum that the 48 killed Albanians be buried today, no later than 13.00, failing this, they warn, the burial will be carried out by the Serb forces.

The bodies of 48 Albanians, among who 12 children, 14 women and two girls, were transferred yesterday from the Prishtine hospital’s mortuary to Skenderaj.

The relatives of the dead and the people have asked that the victims are not buried before an international commission arrives in Drenice.

The Council for the Defence of Human Rights and Freedoms (KMDLNJ) in Kosova has asked the Contact Group, numerous international organisations and diplomatic missions to urgently set up an international commission of forensic experts and other specialists to carry out the victims’ autopsies, their identification and investigation into the case.

An experts commission of KMDLNJ coming from Skenderaj to gather evidence of the massacre against Albanians, was forcibly stopped and not allowed by the Serb forces to enter Drenice.

The Serb forces are also stopping many citizens on their way to take part in the burial, which is not known how and when will be carried out.

In the meantime U.S. special envoy of President Clinton for the Balkans, Robert Gelbard, who is in Belgrade, is expected to arrive in Prishtine.

The U.S. senior diplomat today visits Prishtine for the second time in a short a while, because of the tense situation created after Serb massacres in Kosova. /p.ta/lm/

Albanian Telegraphic Agency

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-11.ata.html

[09] Testimony provided by people experiencing massacre in Prekaz

PRISHTINE, March 11 (ATA)- A reportage from several villages of Drenice, published by newspaper Bujku on Tuesday, provides testimony by people experiencing the Serbian forces’ massacre in lower Prekaz.

“Faced with the volley of grenades hurled upon our houses that Thursday morning, the only way to escape was to descend in the ground floor and place the children under the building’s stairs,” Syleme Jashari says.

“We were all together when my brother, Halil, went out to see what was happening. We were 30 people, from one to 60 years old. We were waiting for Halil, but he did not come back. When the grenades exploded we thought no one would come out alive. Tear gas was being used from outside and we understood that the same thing like in Likoshan was happening. They were coming to massacre us.”

“The house was bombarded and, together with the children we went out in the yard where we were confronted with the police cordons. When approaching the first cordon we were ordered to pass to the second cordon of policemen, whose faces were coloured in black. They aimed their weapons at us. And while were were leaving the yard, Nazmiu, 27, who was holding his sick mother by her hand, was seized by two policemen and shot dead in his mother’s eyes”.

“They said they would kill all the men and then the rest. We fled to the fields …while the policemen ran to kill children and men….”

The testimony portrays only a small part of all that tragedy of Serbian terror against the unprotected population. In Shipol many families are said to know nothing about their men and sons. /p.ta/pas/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[13] Kosova President holds news conference

PRISHTINE, March 11 (ATA) – ATA correspondent Belul Jashari informs:

Kosova President Ibrahim Rugova declared Wednesday in a news conference that he had not officially received an offer of talks from the Serbian government, as it announced on Tuesday.

Rugova held two news conference due to the big interest of foreign reporters.

Rugova stressed that it is not clear what kind of dialogue Serbia proposes, it is not clear whether it is a matter of a proper dialogue or a public dialogue, he said.

Kosova President stated that the Albanian party is ready to start negotiations with Belgrade for the solution of the Kosova issue, but they should be held with the help and mediation of the international community in all levels. This dialogue should not have preconditions, said Rugova.

Asked whether it will be better to hold a dialogue without preconditions and not to base hopes on the help of West, President Rugova said that “we have never conditioned the dialogue, but there are some rules of life, of the game of talks that the parties should be helped to negotiate. And in this direction Kosova needs the assistance of the West.

Asked whether does this mean that Rugova does not accept the suggestion of Gelbard to hold secret talks, he responded that the solution of Kosova problem accepts all sorts of talks which are legal, also including the secret ones.

Later on Rugova said that the confrontation in Kosova is dangerous because Serbia has many armed forces in Kosova, which can cause massive massacres, as it happened recently in Drenice. For the moment it is more important to save the people.

Rugova stressed that “we have not asked the change of borders, because Kosova has been member of a state which ceased to exist, former Yugoslavia, like Serbia, Croatia, Macedonia and others. The independence of Kosova would only stabilize the region, this part of Europe and would calm down Albania, Macedonia and Serbia as well, although it thinks different.”

Rugova considered as positive the proposal of the Contact Group that Felipe Gonzales be the OSCE special envoy for Kosova.

Asked about the parliamentary and presidential elections in Kosova, declared to be held on March 22, Rugova said that we are resolute to hold the elections, but we will be considering them because the situation is extremely grave. He said that the reporters would be duly notified about this.

President Rugova reported during the news conference that the Serbian regime has not allowed the Albanian experts to perform the autopsy of the victims and their burial. He greeted the operating plan of the Contact Group, approved in London, as well as the members of the group who worked for the Kosova question. He urged other countries to join this group in order to stop killings in Kosova. He asked a greater engagement of the international community for the salvation of the Kosova people, who is trying to realize his freedom and independence through peaceful means. /rxh/mt/

Albanian Telegraphic Agency

REPORTAZH NGA PREKAZI

Reportazhi nga Prekazi i korrespondentit në Kosovë Behlul Jashari shkruar  në mbrëmjen e 31 Janarit 2010, botuar të nesërmen në 1 Shkurt te Agjencia Shtetërore Zyrtare e Lajmeve e Shqipërisë- Agjencia Telegrafike Shqiptare:

REPORTAZH

KOSOVË – LIRI E PËRJETSHME NË PREKAZ

Dëbora, si një bardhësi paqeje, e ka mbuluar Prekazin, fshatin i cili 12 vjet më parë, më 5 mars 1998, u përball me egërsinë e makinerisë luftarake serbe kundër shqiptarëve, familjes së Jasharajve të fortifikuar në kulla për të mbrojtur pragun e shtëpisë dhe Kosovën.

Mbi kullat legjendë valëviten dy flamuj kombëtar shqiptarë si në majën më të lartë të botës, të lavdisë, heroizmit, të sakrificësës e flijimit për liri. Flamuri kuqezi valon edhe lart në një kodrinë, ku prehen në amshim 60 heronj e dëshmorë të rënë në epopenë e Jasharëve, Prekazit, Drenicës, Kosovës dhe gjithë shqiptarëve. Pranë varrezave memorial, ngritur me mermer të bardhë, qëndrojnë në nderim të përhershëm ushtarët e forcës kosovare.

Ky është imazhi i parë nga Prekazi në prag të dyvjetorit të shpalljes së pavarësisë së Kosovës, 17 shkurtit.

Historia tregon se Jasharajt e Prekazit janë sulmuar tre herë. Sulmi i parë ishte më 30 dhjetor 1991, ndërsa i dyti më 22 janar 1998. Të dy herët sulmuesit u thyen dhe zmbrapsën para qëndresës heroike.

Sulmi i tretë i forcave serbe ishte ushtarako-policor, luftë kundër një familje.

Gjatë rezistencës, më 5, 6 e 7 mars 1998, plot tri ditë e dy netë, ranë heroikisht 20 anëtarë të familjes Jashari, prej 22 që ishin në rrethimin e forcave serbe. Ndër të rënët ishte edhe komandanti legjendar Adem Jashari. Shpëtoi djali i dytë i Rifatit, Bashkimi, dhe vajza e Hamzës, Besarta. Ndërsa në familjen e gjerë Jashari kanë rënë 56 dëshmorë. Mes tyre nëntë fëmijë dhe disa të moshuar deri 93-vjeç…

Kryefamiljari Rifat Jashari, në odën e tij kujton si i ka përjetuar ato ditë dramatike, i ndodhur atëherë jashtë vendit, në Gjermani, bashkë me të birin, Muratin dhe Lulëzimin e Bekimin, djemtë e Ademit dhe Hamzës.

“Do mbesim veç ne katër, pata thënë atëherë, atë ditë që ka krisë në Prekaz…”, thotë Rifati, i cili tregon se kishte bërë telefonata të shumta në Mitrovicë, Vushtrri, Prishtinë, Skënderaj… dhe kishte marrë versione të ndryshme për luftën e familjes së tij në Prekaz.

“Të vertetën drejt ma tregoi vetëm Sabit Istogu, që ishte shok i Hamzës”, vazhdon Rifati rrëfimin . “Rash në lidhje me Sabitin…Edhe m’u drejtua: Bac, kullat po i bombardojnë. Jemi në rreth të hekurt, tank pas tanku”.

Baca Rifat e vazhdon rrëfimin, flet për përtëritjen e familjes dhe të jetës, për njëmbëdhjetë fëmijtë e lindur pas zjarrit të madh të luftës, të cilët mbajnë emrat e të rënëve.

“Shpëtuan dhjetë anëtarë të familjes. Prej dhjetëve numri shkoi në 25. Që dy orë isha duke luajtur me fëmijët nëpër oborr… E çka po do pasuri më të madhe. Unë për veti pasuri më të madhe nuk di. Njëmbëdhjetë fëmijë i ka falë zoti, cilin ta kqyrësh më i shëndoshë se shoqi”.

Njeriu i familjes që ka dhënë 56 heronj e dëshmorë për lirinë e pavarësinë e Kosovës, thekson nderimin e madh e të gjithmonshëm të kombit.

“E falënderoj këtë popull, prej të gjitha viseve shqiptare, kudo që jetojnë, që kurrë nuk ka lënë vetëm…”, thotë Rifati.

Dhe, në veçanti, kryefamiljari i Jasharëve flet për Shqipërinë.

“Nga të gjitha qytetet e Shqipërisë, e më duket edhe nga secili fshat i Shqipërisë, kanë ardhë në këtë odë për të na uruar kur Kosova shpalli pavarësinë. Kanë ardhur edhe shumë herë të tjera…”

Rifati i Jasharëve të Prekazit kujton me shumë mirënjohje ndihmën e gjithmonshme të Shqipërisë për Kosovën edhe në kohët më të vështira të luftës, kur strehoi shumicën e rreth një milion shqiptarëve të dëbuar. Nuk thotë kosovarëve, se “komb kosovar s’ka”.

“Po mos të mos ishte shteti amë nuk e di ku do ishim sot. E gjithë Shqipëria i priti vëllezërit e motrat nga Kosova”.

Ai vlerëson lart të gjitha angazhimet e shtetit shqiptar, edhe në rrugën e Kosovës drejt pavarësisë, edhe tani me mbështetjen e diplomacisë shqiptare drejt njohjeve të reja.

Nga oda e Jasharëve në Prekaz Baca Rifat jep mesazhin se Kosova, edhe udhëheqësit e saj, edhe të gjithë, duhet të punojnë edhe më shumë për Kosovën e kombin.

“I lumi është ai që punon për komb të vet, për vend të vet…”, thotë ai.

Ai jep edhe mesazhin për unitet të shqiptarëve kudo që janë për çështjet madhore, për bashkëpunim mes partive, pozitës dhe opozitës.

Kryefamiljari tregon se në Prekaz dhe në odën e Jasharajve vizitorët e shumtë janë nga gjithë Kosova, Shqipëria, Maqedonia, Lugina e Preshevës, Mali i Zi e nga shumë anë të botës, mes tyre edhe personalitete të njohura.

Ndërsa, ciceroni i Kompleksit Memoral në Prekaz, Xhevat Imeri, thotë se gjatë 11 vjetëve të pasluftës ka patur më shumë se tetë milionë e gjysmë vizitorë.

Ndër personalitetet më të larta që kanë vizituar Prekazin është edhe Kryeministri i Shqipërisë, Sali Berisha.

“Në Prekaz janë themelet e lirisë së Kosovës”, u shpreh Kryeministri Berisha në vizitën e parë më 16 qershor 2006.

“Vizita në Prekaz është vizita në tempullin e lirisë, flaka e të cilës këtu nuk u shua kurrë. Është vizita në vendin, në shtëpinë e tribunit të lirisë, komandantit legjendar të luftës së shqiptarëve të Kosovës për liri, dinjitet njerëzor, nder, dinjitet kobëtar. Në Prekaz janë themelet e lirisë së Kosovës. Në veprën e Adem Jasharit e familjes së tij, familje që sakrifikoi sa asnjë tjetër në historinë e kombit, për lirinë e Kosovës, mbetet flaka, mbetet simboli i madh i shpresës, i besimit të shqiptarëve tek një e ardhme e shkëlqyer”, u shpreh atëhere Kryeministri Berisha, duke shprehur bindjen se kombi shqiptar në liri do të ndërtojë të ardhmen më të shkëlqyer, si në Shqipëri, ashtu edhe në Kosovë.

Në Prekaz ishte edhe kryeadministratori i parë i Kosovës, Bernard Kushner.

“Dua ta them një të vërtetë të madhe, Prekazi lëvizi të gjithë mekanizmat botërorë që ndikuan për të vepruar konkretisht. Dhe, sikur të kishte pasur Çmim Nobel për Liri, atëherë ai do t’i takonte familjes Jashari”, ka theksuar Kushner, cituar në një nga librat në muzeun e kompleksit memorial.

Ndërsa, mijëra e mijëra vizitorë në Prekaz kanë shkruar e kanë firmosur në librin e përshtypjeve, që është një libër i madh, gjithmonë i hapur dhe i pafund.

Ndër të nënshkruarit në atë libër është edhe shkrimtari i madh shqiptar Ismail Kadare.

Dhe, këtë shkrim nga Prekazi, që mund të jetë edhe i pafund, po e mbyllim në mbrëmjen e fundjanarit me një theksim nga ajo që ka shkruar Kadare: “Ndodhem në familjen e Jasharëve, atje ku nisi një flakë e madhërishme, flaka e lirisë që e ndriçoi krejt Prekazin, e pas tij Drenicën, e pas saj mbarë Kosovën. Ajo shkrepëtimë e zgjoi nga gjumi Evropën e botën. Shekujt kalojnë, drita e lirisë, drita e atyre që ranë për të nuk zbehet kurrë”…

Të nderuar ushtarakë të lartë të NATO-s,

Të dashur ushtarë dhe efektivë të FA,

Rijetësimi i bazës ajrore të Kuçovës, shënon një kapitull të ri në historinë e mbrojtjes dhe sigurisë së vendit tonë e të gjithë rajonit tonë.

Kjo bazë është rezultat i bashkëpunimit, solidaritetit, bashkërendimit dhe koordinimit midis aleatëve dhe i vëmendjes që Shqipëria i kushton sigurisë dhe mbrojtjes.

Nga kjo bazë, Ne së bashku dërgojmë mesazhin e fuqishëm të paqes dhe dëshmojmë se NATO është e vendosur të mbrojë lirinë dhe sigurinë e aleatëve, duke garantuar mbrojtje kolektive.

I shpreh mirënjohjen të gjithë aleatëve tanë në NATO, veçanërisht partnerit tonë strategjik, SHBA-së, për mbështetjen e paçmuar që i kanë dhënë Shqipërisë në rrugëtimin euroatlantik.

Detyrimet që rrjedhin nga anëtarësimi në NATO dhe nga procesi i anëtarësimit në BE janë natyrshëm edhe interesat strategjike të Shqipërisë.

Baza Ajrore Taktike e NATO-s, e ngritur në Kuçovë, ku historia takohet me modernen, simbolizon një urë ku e shkuara dhe e tashmja bashkohen për të siguruar një të ardhme të sigurt.

Ky zhvillim nuk është vetëm një arritje ushtarake, është simbol i qartë i angazhimit tonë për të mbrojtur vendin, dhe parimet e vlerat demokratike që ne, si aleatë të NATO-s, ndajmë së bashku.

Shqipëria dhe Kuçova nuk u zgjodhën rastësisht. Kjo dëshmon vlerësimin dhe besimin që aleatët kanë te Shqipëria, si një partnere e denjë dhe e përkushtuar.

NATO nëpërmjet këtij investimi, tregon se Shqipëria ka një rëndësi strategjike për aleancën.

Është një investim për të forcuar kapacitetet, planet, burimet dhe infrastrukturën e aleancës.

Për Shqipërinë dhe Forcat tona të Armatosura, një investim strategjik në fushën e sigurisë dhe të mbrojtjes, shumë i nevojshëm dhe i mirëpritur ndër vite.

Ky investim merr një rëndësi të veçantë sidomos më kushtet kur siguria në hapësirën euroatlantike është e rrezikuar.

Agresioni i paprovokuar i Rusisë ndaj Ukrainës, situata në Lindjen e Mesme dhe në rajone të tjera, terrorizmi, si dhe kërcënime të tjera përbëjnë sfida për interesat dhe vlerat që përfaqëson bashkësia euroatlantike.

Konfrontimet politiko-ushtarake rrezikojnë të përshkallëzohen dhe të përhapen. Kjo u pa më së miri shtatorin e kaluar në sulmin terrorist të Banjskës, në Kosovë.

Ai sulm tregoi se sa e brishtë është siguria në rajonin tonë dhe dëshmoi se ka ende aktorë lokalë, të cilët mundohen ta projektojnë të ardhmen nëpërmjet një të kaluare e cila nuk duhet të kthehet më.

Në këtë situatë sigurie globale të paqëndrueshme, ne duhet të jemi gjithmonë të gatshëm për të mbrojtur veten, dhe për të kontribuar në Aleancë për garantimin e paqes, sigurisë, dhe stabilitetit.

Ndaj, Baza e Kuçovës ka një mision mbrojtës dhe shkurajues, një qendër e rëndësishme për operacionet e NATO-s, për të përballuar kërcënimet e sotme dhe të nesërme.

Shqipëria do të vijojë të luajë rolin e saj konstruktiv në rajon e më gjerë.

Rritja e buxhetit për mbrojtjen, modernizimi i forcave tona të armatosura, rritja e kapaciteteve mbrojtëse dhe fuqizimi i kapaciteteve njerëzore janë domosdoshmëri.

Unë mbështes çdo nismë që qeveria ka ndërmarrë për mbështetjen sociale të personelit të Forcave të Armatosura sepse të jesh pjesë e Forcave të Armatosura nuk është vetëm një profesion, është krenari kombëtare, i shërben Atdheut dhe kauzës së lartë të paqes dhe sigurisë.

NATO feston këtë vit 75-vjetorin e krijimit dhe Shqipëria 15-vjetorin e anëtarësimit. Nuk ka më mirë që këta përvjetorë të festohen me investime të tilla të rëndësishme.

Kjo bazë, si dhe angazhimi ynë në NATO,

është investim në mbrojtjen e vendit tonë,

është investim në të ardhmen e fëmijëve tanë dhe brezave që do të vijnë pas nesh,

është dëshmi e përkushtimit tonë për të punuar së bashku me aleatët tanë për të ndërtuar një botë më të sigurt për të gjithë.

Dr. Nikollë Loka/

Perandoria Osmane nuk i lejoi shkollat në gjuhën shqipe edhe pas dekretit perandorak (Hatt-i-Humayun, 1856), kur me ligj, të gjithë popujt e Perandorisë kishin trajtim të barabartë në arsim. Portës së Lartë dhe Patrikanës së Stambollit iu interesonte t’i mbante shqiptarët të përçarë fetarisht (Skëndi, 2000: 26-27). Perandoria Osmane nuk i lejoi shkollat në gjuhën shqipe edhe pas dekretit perandorak (Hatt-i-Humayun, 1856), kur me ligj, të gjithë popujt e Perandorisë kishin trajtim të barabartë në arsim. Portës së Lartë dhe Patrikanës së Stambollit iu interesonte t’i mbante shqiptarët të përçarë fetarisht (Skëndi, 2000: 26-27).

Sulltan Abdul Hamidi II ishte nën presionin ushtarak, politik dhe ekonomik të shteteve perëndimore, për të njohur shkollat jomuslimane të përfshira në aktivitete kundër sistemit. Ai u përpoq të merrte masa për të parandaluar hapjen e shkollave të tilla, por nuk ishte në gjendje të arrinte sukses. Perandoria Osmane në shek. XIX ra nën ndikimin e plotë të kulturës perëndimore dhe i hapi dyert për edukimin perëndimor, duke lejuar shkolla në gjuhët evropiane Deringil, 1998: 95). Gjatë periudhës së Abdylhamidit në pjesën evropiane të Perandorisë Osmane dominionin shkollat në gjuhën frënge (127), italiane (22), angleze (60), gjermane (22), austriake (11) dhe ruse(Shaw and Shaw, 250). Ndikim veçanërisht negative luanin shkollat në gjuhën greke, serbe dhe bullgare. Në vitin 1892, në të katër vilajetet shqiptare kishte më shumë se 1000 shkolla greke, 40 shkolla vllahe, 200-300 serbe dhe bullgare dhe vetëm 2 shkolla shqipe (Ditërrëfenjësi, 1900: 153-154). Kishte dhe një numër të madh shkollash turke. Sipas statistikave të viteve të fundit të shek. XIX, në të katër vilajetet e atëhershme kishte 1187shkolla turke, nga të cilat 1125 shkolla fillore, 57 shkolla qytetëse (ruzhdije) dhe 5 shkolla të mesme (idadije) (Buda etj., 2002: 247; Hoti-Dani, 2014:41). Të përfshira në betejat midis perandorisë dhe rivalëve të saj (d.m.th., Britania, Franca, Rusia dhe më vonë Italia), shkolla të tilla u përdorën nga bashkëfetarët, në shtetet konkurruese, si pretekste për ambiciet territoriale dhe gjeopolitike të këtyre shteteve në sferën osmane në rënie. Kërkesat që ata i bënin perandorisë për të përmirësuar kushtet e bashkëfetarëve të tyre i lanë vendin frikës dhe mosbesimit jo vetëm ndaj fuqive evropiane, por edhe ndaj komuniteteve jomuslimane brenda Perandorisë (Evered, 2012:18).

Në periudhën e sundimit të Abdyl Hamitit II, shkollat e ndërtuara nga shteti, apo shkollat e hapura nga komunitetet patën një rol aktiv në formësimin e lëvizjeve nacionaliste: bullgarët në shkollat bullgare, grekët në shkollat greke ortodokse; serbët në shkollat serbe (Doja, 2009:155-156).

Përballimin a presionit të shteteve shoviniste fqinje që hapën shkolla në trevat shqiptare, Abdyl Hamiti II mendoi ta përballonte me hapjen e shkollave turke për të formuar vetëdijen osmane të popullësisë myslimane, duke u gjendur kështu dhe nën presionin e shqiptarëve që me të drejtë kërkonin shkolla në gjuhën e tyre. Në interes të Perandorisë, Sulltani e kishte bërë të detyrueshëm arsimimin në gjuhën turke ose arabe te myslimanët, pavarësisht nga prejardhja e tyre kombëtare. Shpresohej se një frymë e njëtrajtshme feje dhe gjuhe shtetërore do të mund të krijonte një barrierë ndërmjet elementëve të krishterëve e myslimanë (Jevalich, 2004: 209-210; Skëndi, 2000, 129).

Mosnjohja nga Porta e Lartë e së drejtës për t’u arsimuar në gjuhën amtare dhe përhapja në Shqipëri e shkollave turke, greke, sllave etj. e bënin domosdoshmëri arsimimin në shqip, për t’i ruajtur shqiptarët nga asimilimi kulturor dhe etnik që u kanosej atyre në shek. XIX (Historia e Popullit Shqiptar, II, 2002: 247). Problemi i arsimit shqip ka qenë një shqetësim i madh i udhëheqësve atdhetarë shqiptarë në periudhën mbas Lidhjes së Prizrenit, si në çështjen e gjuhës dhe atë të alfabetit. Sami Frashëri e ka shprehur përmbledhurazi këtë shqetësim në librin e tij mbi Shqipërinë që u botua nga fund i shek. XIX: “Shqipëria nuk do të mund ta shpëtonte kombësinë dhe gjuhën e saj, po qe se Turqia do të vazhdonte t’i ndalonte shqiptarët të themelonin shkollat e tyre amtare, ndërsa i lejonte kombësitë e tjera, armike të saj dhe të Shqipërisë të vepronin si t’u pëlqente. Po të vazhdonte sundimi turk, me kohë nuk do të mbetej gjurmë Shqipërie” (Skëndi, 2000:127). Samiu shtron çështjen e mësimit të gjuhës amtare, si shenjë dalluese e kombit, dhe shkrimit të saj me një alfabet të ri etj., sepse, “sot është dita, -shkruante Samiu,- q’edhe Shqipëtarët të zënë të shkruajën’ e të këndojënë gjuhën’e tyre, që të mundinë të ruajnë kombinë” (Kazazi, 2014:51).

Në fillim të gjysmës së dytë të shekullit XIX ishin të rëndësishme përpjekjet për kultivimin e gjuhës shqipe si dhe hapjen e shkollave. “Një hap i rëndësishëm në këtë drejtim është bërë në vitet e 50-ta me rastin e krijimit të një shoqërie kulturore në Stamboll, qëllimi i së cilës ishte grumbullimi i mjeteve të nevojshme për shtypjen e librave dhe funksionimin e shkollave. Nuk ka të dhëna që cila shoqëri ishte dhe cila ishte veprimtaria e saj konkrete. Më vonë, nga vitet 1858-1875, në skenën politike kombëtare u shfaqën Vaso Pasha, Konstantin Kristoforidhi, HoxhaTahsini, Ismail Qemali, Jani Vreto, Abdyl, Sami dhe Naim Frashëri, të cilët secili veç e veç apo së bashku synonin të formonin një alfabet të përbashkët të shqipes si dhe një shoqëri kulturore (Shabani, 2017: 39).

Sipas gazetës osmane “Muneyiz” u krijua një komision për hartimin e alfabetit të shqipes që në vitin 1869, do të thotë dhjetë vjet përpara “Shoqërisë për Botimin e Shkrimit Shqip”. Në bazë të gazetës osmane “Muneyiz” u krijua një komision për hartimin e alfabetit të shqipes që në vitin 1869, do të thotë dhjetë vjet përpara “Shoqërisë për Botimin e Shkrimit Shqip”. Veziri i Madh i asaj kohe, Ali Pasha, duke ndjekur një politikë të afrueshme me shqiptarët, për të mos shtuar armiqësinë ndaj Perandorisë Osmane, “autorizoi dhe inkurajoi komisionin të vazhdonte mbledhjet e tij”. Por shumë shpejt ai ndryshoi mendje dhe filloi t’u krijonte pengesa anëtarëve të komisionit, kështu që më vonë ndaloi veprimtarinë e grupit (Shabani, 2017:40). Bazuar në këto të dhëna dhe dëshmi për bashkimin e patriotëve shqiptarë për zgjidhjen e problemit të alfabetit të përbashkët, mendohet se ka qenë një përpjekje në fund të vitit 1869 dhe që ka vazhduar deri në fillim të vitit 1870, por që ka përfunduar pa sukses. Në vitin 1871 vihet re një prirje tjetër në funksion të krijimit të një organizate atdhetare kulturore shqiptare (Domi, 1971:9-10).

Historia e viteve të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit u kishte bërë të ditur shqiptarëve nevojën e ngutshme të një alfabeti të njësuar të gjuhës shqipe, detyrimin për të marrë përsipër organizimin e përpjekjeve për ngritjen e shkollave shqipe në të gjithë vendin, për të zhvilluar me ritme më të shpejta letërsinë shqiptare, botimin e librave, teksteve shkollore, veprave letrare, broshurave shkencore dhe organeve periodike shqipe. Nismën për të zgjidhur këto detyra e mori përsipër Komiteti i Stambollit. Anëtarët e atij Komiteti Abdyl Frashëri, Pashko Vasa, Jani Vreto, Sami Frashëri, Zija Prishtina etj., ishin edhe figurat më të shquara të Lidhjes së Prizrenit( Historia e Popullit Shqiptar, II, 2004: 212). më 12 tetor 1879 dhanë kontributin e tyre të madh për themelimin e “Shoqërisë të Shtypurit Shkronja Shqip”, e cila thirrej shkurt edhe “Shoqëria e Shkronjëzave”, ose “Shoqëria e Stambollit”. Miratimi i alfabetit të Stambollit më 1879, do të shënonte një hap të rëndësishëm përpara në rrugën për vendosjen e një alfabeti të njëjtë të gjuhës shqipe.

Qëllimi i shoqërisë ishte krijimi i një gjuhe standarde e cila do të çonte në botimin e librave, revistave dhe gazetave që do të përdoreshin dhe kuptoheshin nga të gjithë (Jevalich, Jevalich, 2012: 225). Gjatë debateve, pashallarët që merrnin pjesë në komision dhe inkurajoheshin nga Porta e Lartë ishin shprehur për alfabetin arab, por u kundërshtuan nga shumica e anëtarëve të komisionit. U sollën argumente shkencore, politike, praktike dhe gjeografike për të mose pranuar alfabetin arab, pasi shqiptarët ishin evropianë dhe ata duhet të kishin një alfabet nga Kontinenti i Vjetër (Shabani, 2017:40-41).

Kjo shoqëri filloi të hartonte abetare shqipe dhe tekste për gramatikën dhe gjeografinë me shkrim latin (Somel, 1997:453). Edhe pse qëndrimi osman ndaj kësaj shoqate nuk dihet, ka të dhëna se gjatë periudhës së Tanzimatit, prirja zyrtare osmane ndaj botimeve në gjuhën shqipe apo ndaj veprimtarive kulturore shqiptare nuk ishte kategorikisht armiqësore (Somel, 1997: 452). Shteti osman fillimisht shfaqi një politikë të moderuar kundër kërkesës për arsim shqip. Edhe pas shfuqizimit të Lidhjes së Prizrenit, Ministria e Arsimit sugjeroi që librat e leximit dhe gramatikës në gjuhën shqipe, ndoshta të shkruara me shkronja arabe nga Daut Boriçi, të shtypeshin dhe të shpërndaheshin në shkollat shtetërore të rajoneve ku jetonin shqiptarët (Gençoğlu, 4922). Por, sulltani Abdyl Hamiti II e lejoi shkollimin shqip aq sa i nevojitej dhe në ato vende ku i duhej. Në kushtet e veprimtarisë së ethëshme të Patriarkanës së Stambollit dhe të shtetit grek në jug të vendit, Sulltani ishte i nteresuar për zhvillimin e nacionalizmit shqiptar në trevat jugore, por kurrësesi nuk e lejoi në trevat veriore. Në një realitet të tillë politik, Veziri i Madh Safet Pasha, pasi kishte theksuar rëndësinë e shqiptarëve për dominimin osman në rajon, kishte argumentuar se “shteti duhet të hapë shkolla në fshatra dhe qendra administrative” (Somel, 1997: 452, 453).

Për të kundërshtuar veprimet e ethëshme greke për greqizimin e shqiptarëve, që ishin kërcënuese për Perandorinë, në viset jugore të krahinës së Janinës dhe në krahinën e Manastirit, ku vepronte kultura ortodokse greke, u lejuan të ngriheshin disa shkolla shqipe. Por, Porta e Lartë nuk mund të përballonte shfaqjen e një zhvillimi kulturor kombëtar dhe laik midis shqiptarëve myslimanë, duke krijuar bashkësi me shqiptarët e krishterë dhe, si rrjedhojë, shfaqjen e një interesi të veçantë kombëtar (Somel, 1997: 452).

Sigurisht, Traktati i San Stefanit provokoi nacionalizmin shqiptar dhe farkëtoi lëvizjen e Rilindjes Kombëtare Shqiptare (Sotoroviç, 2016:32). Që nuk i shkonte për shtat politikës hamidiane ndaj shqiptarëve, prandaj pas shpërndarjes së Lidhjes së Prizrenit, mësimi i shqipes në shkollat publike, si dhe përdorimi i së njëjtës gjuhë në korrespondencën zyrtare u ndalua kategorikisht. Edhe përkthimet e hutbeve të së premtes nga arabishtja në shqip në xhamitë e Shkodrës mund të bëhen shkak për hetime zyrtare. Para vitit 1908 çdo korrespondencë private në gjuhën shqipe si dhe posedimi i librave të përpiluar në këtë gjuhë ishte i paligjshëm. (Somel, 1997: 452).

Në kushtet e terrorit osman, pas shpërbërjes së Lidhjes së Prizrenit, veprimtaritë kulturore shqiptare vazhduan në Rumani (Bukuresht, Konstancë), Bullgari (Sofje), Austri (Klagenfurt, Vjenë) dhe Egjipt (Kairo). Në Bukuresht, shoqatat si: Drita (“Drita”), Dituria (“Dituria”) dhe Shpresa (“Shpresa”) ishin të rëndësishme në përpjekjet e tyre për të ofruar mbështetje materiale për veprimtaritë arsimore shqiptare në krahinat osmane (Somel, 1997: 453). Por përpjekjet e shqiptarëve për të fituar të drejtat kulturore si popujt e tjerë të Perandorisë vazhduan. Ata krijuan një Komitet Shqiptar të Reformave, i cili i dërgoi një memorandum Vezirit të Madh në korrik të 1896-s, në emër të krishterëve dhe të myslimanëve, duke protestuar kundër ndarjeve që ekzistonin në Perandorinë Turke, sipas të cilit të krishterët ortodoksë shqiptarë konsideroheshin grekë ose sllavë, sipas vendit ku kishin lindur, në jug apo në veri. Një vit më vonë, drejtuesit e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare iu drejtuan Sulltanit me një letër, ku kërkonin që “të merren masa për njohjen e shqipes si gjuhë kombëtare, për miratimin dhe mbrojtjen zyrtare të kishave dhe shkollave, siç është aplikuar me kishat dhe shkollat bullgare dhe serbe dhe për lehtësimin e marrëdhënieve midis Shqipërisë dhe shqiptarëve që jetojnë në Itali” (Batir, 2012: 213). Në nëntor të vitit 1898 në Bukuresht, u mbajt një kongres kombëtar kushtuar shkollave shqipe dhe në përfundim i kërkohej Sulltanit, që të shpallte një dekret për të futur mësimin e detyrueshëm “të gjuhës shqipe në të gjithë shkollat e Shqipërisë pa përjashtim”. Mirëpo, ashtu si kërkesat e memorandumet e mëparëshme edhe kërkesa e Kongresit të Bukureshtit ra në veshë të shurdhër (Historia e arsimit, 2003:158-159).

Në kushtet e ndalimit të arsimit shqip, për interesa të shtetit osman, nga autoritetet u lejuan dy shkolla shqipe të Korçës, për djem dhe ajo për vajza. Por rezultatet e këtyre shkollave për ngritjen e vetëdijes kombëtare të shqiptarëve, si dhe veprimtaria e shkollave të fshehta shqipe, të hapura me shumicë në jug, e kishin shtuar shqetësimin e autoriteteve osmane dhe të Patriarkanës së Stambollit. Si rrjedhim, në fund të shek. XIX dhe në fillim të shek. XX, shpërtheu një fushatë ndjekjesh, burgimesh dhe internimesh të mësuesve dhe veprimtarëve shqiptarë (Historia e arsimit, 2003:167-168). Autoritetet osmane arritën deri aty sa të mbyllin edhe dy shkollat e Korçës, që i kishin lejuar vetë vite më parë. Në qeshor të vitit 1902, pas 15 vjet pune, ishte mbyllur Mësonjtoria Shqipe për djem. Vështirësi po kalonte edhe shkolla shqipe e vazjave në Korçë. Pas urdhërit të Stambollit që ndalonte vijimin e kësaj shkolle nga nxënëset myslimane në vitin 1904, Porta e Lartë ndaloi përdorimin e gjuhës shqipe si gjuhës mësimi në këtë shkollë dhe në fillim të vitit 1907, u lëshua urdhëri nga Veziri i Madh për mbylljen e saj (Historia e arsimit, 2003:169-171).

Dekada e fundit e shekullit dëshmoi një kërkesë gjithnjë në rritje për autonomi administrative dhe shkolla kombëtare shqipe nga fisnikët vendas. Këto kërkesa u shprehën nga mbledhjet në Manastir dhe Elbasan në vitin 1896, si dhe në Pejë dhe në Dibër midis viteve 1897 dhe 1898. Veprimtaritë e tilla shqiptare u bënë veçanërisht më intensive kur kryengritja në Kretë e viteve 1896-1897 rezultoi në një konfrontim greko-osman. Një “Komitet Shqiptar” nën udhëheqjen e Sami Frashërit u themelua në vitin 1897 në Stamboll, duke shprehur të njëjtat kërkesa. Reagimi i shtetit osman ndaj këtyre aktiviteteve dhe kërkesave ishte shtypja e çdo lëvizje kulturore shqiptare deri në vitin 1908 (Somel, 1997:454).