• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

KUR DËSHTON POLITIKA – MBETET URATA  

April 17, 2023 by s p

“Le të bashkojmë zemrat dhe zërat për paqë në botë” (Antonio Guterres)

Nga Frank Shkreli

A person standing at a podium with a flag behind him

Description automatically generated with medium confidence

Kur dështon politika vendore dhe ndërkombëtare për të sjellur paqë në botë, qoftë edhe Organizata e Kombeve të Bashkuarara (OKB) në Nju Jork, atëherë duhet t’i drejtohemi me uratë Perendisë që të ndihmojë për të siguruar paqën midis individëve, komuniteteve dhe shteteve të ndryshme, sidomos në këto kohë të turbullta për botën.  Siç duket kështu mendon edhe Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Antonio Guterres, se si rrjedhim i dështimit të përpjekjeve të politikës botërore në përgjithësi — për të siguruar paqën në këtë planet, atëherë, medoemos, nevojitet ndërhyrja e një force më të madhe. 

Të premtën që kaloi, Shefi i OKB-së, Antonio Guterres organizoi një ceremoni lutjeje për paqë në botë me udhëheqës fetarë që u bashkuan me Sekretarin e Përgjithshëm të OKB-së, pikërisht, për të ofruar – në këtë periudhë fetsash fetare — lutjet e tyre për paqë në botë, për “qëllimin tonë më të çmueshëm”, siç e cilësoi Z. Guterres objektivin për të siguruar paqën në botë, përball konflikteve aktuale në botë, përfshir agresionin e Rusisë në Ukrainë.  Në një njoftim të OKB-së për median botërore thuhet se, “në një kohë shumë të keqe ndarjesh e përçarjesh në botë, udhëheqës të feve të ndryshme u mblodhën së bashku, të premtën që kaloi, në Kryqendrën e OKB-së në Nju Jork, për një moment lutjesh për paqe në botë”.  Me këtë rast citohet Sekretari i Përgjithshëm, i OKB, Guterres, të ketë thenë se ky takim u mbajt në një moment ibekuar dhe unik, pasi ata u mblodhën aty: të Premten e fundit të Ramazanit, ndërkohë që të krishterët festuan Pashkët, hebrenjtë shënuan mbarimin e “Passover” dhe sikët festuan festivalin Vaisakhi.  “Madje edhe vet kalendari na dërgon një mesazh uniteti”, ka theksuar Shefi i OKB-së, Antonio Guterres në atë takim, duke shtuar se, “Sot, në këtë moment të shenjtë për të gjitha fetë, le të bashkojmë zemrat dhe zërat tonë për paqë – e që është qëllimi ynë më i çmueshëm.”  Guterres tha në vazhdim se sot “paqeja në botë është më e nevojshme se kurrë, sepse lufta dhe konfliktet po shkaktojnë përhapjen e urisë dhe varfëri shkatërruese kudo, ndërkohë që detyron njëherazi edhe largimin e  detyrueshëm të dhjetra miliona njerëzve nga shtëpitë e tyre, nga atdheu i tyre. I gjithë planeti, tha ai, është në një kaos klimaterik, ndërsa edhe vendet ku mbretëron paqeja, përballen me padrejtësi dhe pabarazi të tmershme, përfshir polarizimet politike.”  Udhëheqsi i organizatës botërore u bëri thirrje udhëheqsve fetarë që të “qendrojnë të vendosur në besimin e tyre të përbashkët — besim që bashkon mbarë familjen njerëzore.” Ai kërkoi nga fetarët: “Le të bashkohemi si komunitete dhe si shtete. Le të lutemi të gjithë për paqë në botë.” 

Në këtë ceremoni lutjesh për paqë në botë, që u mbajt në Sheshin e Vizitorëve para Sekretariatit të Kombeve të Bashkuara në Nju Jork, morën pjesë pjesëtarë të stafit të OKB-së, anëtarë të komunitetit diplomatik botëror, si dhe vizitorë vendas dhe të huaj, ndërkohë që udhëheqës-përfaquses të feve kryesore në botë ofruan, individualisht dhe si komunitete fetare, lutjet e tyre të paqës për njerzimin. Duke theksuar gjërat që i bashkojnë njerzit anë e mbanë botës, dhe jo ato që i ndajnë — fakti se njerëzit me tradita të ndryshme fetare janë të bashkuar në OKB për tu lutur për paqë në botë — jep një shembull të fuqishëm për mbarë njerzimin, u shpreh Dr. Simran Jeet Singh, përfaqsues i fesë Sikh, Drejtor Ekzekutiv i Programit Feja dhe Shoqëria pranë Institutit Aspen, një organizatë kjo ndërkombëtare jo fitimprurëse dhe njëri prej pjesëmarrësve në takimin me Sekretarin e Përgjithshëm të OKB-së, Guterres.  “Gjëja që më pëlqen në lidhje me këtë takim të përfaqsuesve të feve të ndryshme në Kombet e Bashkuara, me rastin e këtyre festave fetare, është fakti se aq shumë komunitete të ndryshme janë duke festuar së bashku. Ata po pasqyrojnë dhe po theksojnë gjërat e përbashkëta, gjërat që na bashkojnë të gjithë neve”, tha Dr. Simran Jeet Singh.

Në pëmbyllje të këtij takimi në Nju Jork, Përfaqësuesi i Lartë i Aleancës së OKB-së për Qytetërimet (UNAOC), Migel Angel Moratinos, e përshkroi ceremoninë si një moment të bukur harmonie, “veçanërisht gjatë këtyre kohëve të vështira që po sfidojnë mbarë njerëzimin.”  Ai tha se ceremonia (në Nju Jork) e lutjeve fetare për paqë në botë, demonstroi se si njerzit anë e mbanë botës, duhet të mobilizojnë aktivitetet e tyre dhe të veprojnë në solidaritet dhe me respekt ndaj njëri tjetrit.  UNAOC, si ent i OKB-së, promovon mirëkuptimin dhe bashkpunimin ndërkulturor midis komuniteteve dhe popujve.  Z. Moratinos, si përfaqsues i lartë i këtij enti të organizatës botërore, nënvijoi mbështetjen e vazhdueshme të tij dhe të organizatës që ai kryeson, ndaj përpjekjeve që kanë për synim “ndërtimin e urave të mirëkuptimit dhe jo mureve të urrejtjes duke shkaktuar  ndarje e përçarje”, midis individëve, komuniteteve dhe shteteve, duke kërcënuar, në këtë mënyrë, paqën në mbarë botën, është shprehur zyrtari i lartë i OKB-së, Migel Angel Moratinos, duke mbyllur ceremoninë e lutjeve fetare të organizuar nga OKB-ja, të premtën që kaloi, në Nju Jork me rastin e festave fetare botërore. 

Ndërkaq, edhe Papa Francesku ofroi lutjet e tija për paqe në botë me rastin e Ditës së Pashkëve Katolike, javën që kaloi nga Vatikani – përkrah kardinalit shqiptar Ernest Simon Troshani. duke iu drejtuar “Urbi et Orbi”, qytetit të Romës dhe mbarë botës.  Papa ofroi lutjet e tija, veçanërisht, për popullin ukrainas dhe atë rus dhe për paqë midis këtyre dy kombeve. Udhëheqsi i Kishës Katolike ofroi, me atë rast, gjithashtu uratët e tija për dhënjen fund të dhunës, anë e mbanë botës dhe për paqë midis individëve, komuniteteve dhe kombeve, në një “frymë besimi” ndaj njëri tjerit dhe Perendisë, ka thenë Papa Françesku. Me atë rast, Papa 86-vjeçar, në predikimin e tij tradicional për festën e Pashkëve inkurajoi, “mirëkutimin dhe besimin midis individëve, popujve dhe kombeve”, duke thenë se festa e Pashkëve “shëndritë terrin, pesimizmin dhe trishtimin në këtë bote”.

Ditën e Pashkëve, 2023 në sheshin e Shën Pjetrit ishte i pranishëm përkrah Papa Françeskut, edhe kardinali Shqiptar 94-vjeçar Ernest Simoni, për të festuar Pashkën në mbarë botën, si edhe për të marrë pjesë në bekimin e përvitshëm Urbi et Orbi – si përfaqësues i Kombit shqiptar, historia e të cilit në përgjithësi dhe gjymën e shekullit të kaluar në veçanti nën regjimin komunist nuk ka njohur as paqë as liri, as për shqiptarët në përgjithësi, as për Ernest Simon Troshanin, si individ.  Historia e Kardinalit shqiptar ka tronditur botën kur vuajtjet e tija nën komunizëm iu njoftuan njerëzimit pas shembjes së regjimit komunist në Shqipëri.  Ernest Simoni është arrestuar në vitin 1963 dhe gëzoi lirinë vetëm pas 27 vitesh të gjata persekutimi të ashpër komunist të regjimit enverist. Për shumicën e shqiptarëve, Ernest Simoni është një hero i cili përfaqëson paqën, lirinë dhe të drejtat bazë të njeriut, përpara të drejtave të tija fetare.  Regjimi komunist i Enver Hoxhës e ka konsideruar atë si “armik i popullit” dhe vetëm në vitin 1990, me rënien e regjimit komunist, ai iu rikthye lirisë. Si njeri i lirë, ai vazhdon të punojë për paqe edhe për të tjerët duke sjellë pajtimin e njerëzve dhe familjeve të ndara, duke promovuar paqën midis shqiptarëve – gjatë tranzicionit të pafund nga komunizmi në demokraci — pa dallim dhe pa hakmarrje ndaj askujt. 

May be an image of 2 people

Papa Françesku duke u lutur për paqë në botë, Ditën e Pashkëve 2023, përkrah të ftuarit të tij të posaçëm me këtë rast, Kardinalit shqiptar, Ernest Simon Troshani, i 

cili i shpallur, “armik i popullit” nga regjimi komunist i Enver Hoxhës, nuk ka parë ditë të mirë as paqe në jetën e tij.

UN Photo/Eskinder Debebe –Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres duke folur në takimin Ndërfetar të Lutjeve për Paqë, në Kryeqendrën e Kombeve të Bashkuara në Nju Jork, të premtën që kaloi.Secretary-General António Guterres addresses attendees to the Interfaith Moment of Prayer for Peace at UN Headquarters.

Sikyong Congratulates Mr António Guterres, Next UN Secretary-General ...

Sekretari i Përgjithshëm i Organizatës së Kombeve të Bashkuara, Antonio Guterres u bëri thirrje besimtarëve anë e mbanë botës që t’i “bashkojnë zërat në një uratë të përbashkët për paqe në botë”, sidomos gjatë kësaj jave që përkon me festat e tre feve kryesore monoteiste botërore: Festës së Pashkëve, Muajit të Ramazanit dhe festës Passover të Judaizmit. “Ky është momenti që të gjithë të bashkohemi në lutje për paqën në botë”, “le të lutemi për paqë në komunitetet dhe në vendet tona”, ka thënë Shefi i OKB-së.

“Vërtetë ne kemi Bajram e Pashkë, por Shqiptarinë e kemi bashkë ...

Është kjo një thirrje e Poetit Kombëtar të Shqiptarëve, At Gjergj Fishtës, që pasqyron paqën, vlerat dhe traditat shekullore të shqiptarëve. “Harmoninë na e bekoi Zoti, kështu na e la Gjergj Kastrioti…” thotë një kengë popullore. Për fat të keq të Kombit, këto vlera, këtë traditë dhe paqën me njëri tjetrin, (për të cilën bëri thirrje OKB-ja) — paqën për të cilën kanë aq shumë nevojë shqiptarët sot, i ka sjellur për së mbrapshti politika aktuale shqiptare, “me ndarjet dhe përçarjet”, për inetersa e tyre personale e partiake, por që për fat të keq po mbjellin një frymë tragjike mosbesimi në radhët e shqiptarëve ndaj njëri tjetrit, një mosbesim në të ardhmen e tyre, si individë, si familje, si komunitet dhe si Komb!  Sot, më shumë se kurrë, shqiptarët kanë nevojë për bashkim të zemrave dhe të zërave për paqë dhe respekt për njëri tjetrin!  Ky ishte edhe mesazhi i Kombeve të Bashkuara dhe të një grup fetarësh, drejtuar botës, të premtën që kaloi që të gjithë të punojnë së bashku me “zemrat dhe zërat” e tyre për paqë në botë dhe në komunitet dhe vendet ku jetojnë. 

Frank Shkreli

Filed Under: Opinion

OPOZITA, E VETMJA SHPRESË PËR SHQIPËRINË

April 15, 2023 by s p

Sokol Paja/

Opozita në Shqipëri sot përfaqëson të vetmen shpresë për Shqipërinë dhe shqiptarët përballë qeverisjes më të keqe në 3 dekada tranzicion. Vota për opozitën më 14 maj, është votë për lirinë, për pluralizmin, për demokracinë, për të ardhmen, për Shqipërinë. Vota për opozitën është një goditje përfundimtare dhe ndëshkim i merituar ndaj rilindasve për korrupsionin qeveritar, nepotizmin, krimin shtetëror, babëzinë, vjedhjet e hajdutërinë, monizmin institucional, monizmin mediatik, uzurpimin e kontrollin e të gjitha qelizave shtetërore prej neodiktatorit Edi Rama dhe sektit të tij rilindas.

Kryeministri më i papërgjegjshëm dhe më i dëmshëm në historinë moderne të shtetit shqiptar, prej 10 vitesh është kthyer në makthin e çdo shqiptari të ndershëm e të pamundur. Sekti Rama në krye të ushtrisë grabitqare rilindase, është fajtor i përjetshëm për dëbimin e rreth 1 milion shqiptarëve nga Shqipëria. Genocid i organizuar shtetëror, fatal për kombin shqiptar. Për 10 vjet përzuri dhe zhduku 1/3 e popullsisë së Shqipërisë dhe çdo votë për kandidatët e majtë më 14 maj, përkthehet në shpopullim dhe shfarosje të shqiptarëve të mbetur në Shqipëri.

Kandidatët e opozitës “Bashkë Fitojmë” përfaqësojnë vlera të larta morale, profesionale, shoqërore e qytetare, intelektualë e profesionistë të shkëlqyer në fushat përkatëse. Kandidatët e qeverisë, si “derra të k’naqun” Migjenianë, përfaqësojnë abuzime të tmerrshme me fondet publike, lejet e ndërtimit, borxhin deri në faliment dhe keqmenaxhimin fatal të aseteve, pushtetit publik e politik. Kandidatë opozitarë si Prof. Luçiano Boçi, Igli Cara, Prof.Ledina Alolli, Bardh Spahia, Dr. Pashk Gjoni, Belind Këlliçi, Hysni Sharra etj përfaqësojnë modelin më të shkëlqyer të qytetarit e profesionistit, përballë kalbësirave moniste të Partisë Socialiste. Edhe pse Rama qeveris i vetëm prej 10 vitesh, Shqipëria gjendet në udhëkryq. Çdo ditë që kalon vendi gjendet më afër humnerës.

Kryeministri Rama i vuri Shqipërisë njollën e zezë të turpit të skandaleve të njëpasnjëshme. Qasja e Ramës ndaj të varfërve, ndaj biznesit, ndaj shtresave sociale të shoqërisë, thjeshtë e neveritshme deri në qiell. Është tmerrësisht e dhimbshme ta shohësh sesi është katandisur sot Shqipëria. Rama dhe sekti rilindas, si gjakpirës të pamëshirshëm e lugetër të pangopur e shkretuan Shqipërinë. Plagët e Atdheut kullojnë gjak.

Vjedhjet, abuzimet dhe keqqeverisja, humbjet seriale në Gjykatën e Arbitrazhit, rritja ekstreme e borxhit publik po çojnë Shqipërinë në prag falimenti shtetëror. Rama dhe sekti i tij i babëzisë e tritolit nuk ka çfarë u ofron më shqiptarëve. Ata duhet të largohen menjëherë, duhet të zhduken përgjithmonë.

Vota në mbështetje të opozitës është votë për shpëtimin e Shqipërisë. Çdo shqiptar i ndershëm dhe patriot duhet të bashkohet sot me opozitën për të çliruar Shqipërinë e shqiptarët prej pushtuesve neokomunistë rilindas. Sot, nesër do jetë shumë vonë…

Filed Under: Opinion Tagged With: Sokol Paja

FAMILJA, MIQTË DHE KOMUNITETI SHQIPTAR NË NEW YORK PËRKUJTUAN PATRIOTIN ZEF BALAJ NË 1 VJETORIN E KALIMIT NË AMSHIM

April 14, 2023 by s p

Sokol Paja/

New York, 13 Prill 2023- Familja Balaj, kumbarët Perpepaj, miqtë, veprimtarët, bashkëpunëtorët e ngushtë përkujtuan në New York patriotin e madh Zef Balaj në 1 vjetorin e kalimit në amshim. Zef Balaj ishte shqiptar i veçantë, fisnik, zemërbardhë e shpirtmadh, një mik, shok, vatran, patriot, familjar e veprimtar i pa shoq në mërgatën shqiptare të Amerikës. Gjatë jetës së tij, Zef Balaj mori pjesë aktive në proceset patriotike, demonstratat, protestat, lëvizjet, ndihmat për komunitetin e kombin për 60 vite nga Washingtoni, Bostoni, New York e Institucionet e Shtetit Amerikan, te Liga Shqiptaro-Amerikane e deri te Federata Vatra. Në ceremoninë përkujtimore, në varrezat ku pushon përjetë Zef Balaj “Gate of Heaven”, Dom Nikolin Përgjini udhëhoqi procesin solemn të Rruzarës së Shenjtë, uratë e lutje për pushim të pasosur, në dritën e pambaruar të Perëndisë. Z.Lush Binaku kushëriri i Zef Balës, foli në emër të familjes Balaj dhe falenderoi për respektin e përkujtimin e paharruar. David Balaj djali i Zef Balës nderoi kujtimin e miqve ndaj të atit duke i vlerësuar për pjesëmarrjen. Në Royal Regency Hotel ku familja zhvilloi drekën e përkujtimit, pas fjalës falënderuese të David Balajt, kumbara Prel Ademi- Perpepaj solli kujtime nga fëmijëria me Zef Balajn dhe familjen e tij. Ai gjithashtu drejtoi një pjesë rruzare dhe uratë për shpirtin e patriotit Zef Balaj. Kryetari Vatrës z.Elmi Berisha në fjalën e tij u ndal te 28 vite të miqësisë e bashkëpunimit me Zef Balaj sidomos në luftën e Kosovës, demonstratat e protestat për Kosovën e shqiptarinë. Nënkryetari i Vatrës z.Alfons Grishaj theksoi përkushtimin e Zef Balës për Dardaninë e krejt viset shqiptare. Zefi ishte diamant i çmuar, ishte një krenari e veçantë për miqtë e kombin. Ai luftoi pa u ndalur për idealet e tij, theksoi z.Grishaj. Presidenti i Nderit të Vatrës z.Agim Rexhaj në fjalën e tij veçoi njohjen prej dekadash me Zef Balajn, sakrificën e jetës së Zef Balaj, kapacitetin, vullnetin dhe pjesëmarrjen e Zef Balajt në të gjitha demonstratat e protestat që janë bërë për çështjen kombëtare. Sergio Bitici solli në memorie kujtime me Zef Balajn që nga Kosova e që prej vitit 1959, bashkëpunimin dhe organizimet patriotike, pritjen e Doktor Berishës më 1992 bashkë me Zef Balën, veprimtaritë në dobi të aktiviteteve për komunitetin dhe çështjen kombëtare. Qemal Zylo themelues i Shkollës Shqipe dhe Tv

Alba Live në emër të bordit të shkollës i akorduan Zef Balës çmimin e mirënjohjes për mbështetjen e pakursyer në dobi të mësimit shqip. Ish – kryetari i Vatrës Dritan Mishto theksoi mençurinë e Zef Balës, aftësinë për të mbetur në kujtimet e secilit prej nesh. “Zefi ishte i veçantë, mbaj mend shtrëngimin e fundit të dorës së tij. Do ta kujtojmë gjithmonë me respekt dhe nderim” kujtoi ndër të tjera z.Mishto. Adem Belliu nga Televizioni Kultura Shqiptare foli për amerikanizmin dhe patriotizmin e Zef Balaj. Dritan Haxhia organizatori dhe ideatori i dokumentarit për jetën e Zef Balaj, u tregoi të pranishmëve episode dhe veprimtari në dobi të komunitetit shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Asllan Bushati solli në fjalën e tij veprimtari specifike të Zef Balajt, rolin dhe kontributin e tij në

vendime deçizive ku ka kaluar komuniteti dhe Vatra. Në drekën e lamtumirës, familja e miqtë e përkujtuan me lutje e heshtje Zef Balën, për shpirtin e tij fisnik dhe trashëgiminë e shkëlqyer patriotike që trashëgoi tek të gjithë ne.

Filed Under: Opinion Tagged With: david balaj, Sokol Paja, Zef Balaj

“Lufta Arbëro-Turke (1370-1571)”, një ndër luftërat më të gjata në historinë botërore!

April 13, 2023 by s p

Paulin Zefi/

(Një vështrim i shkurtër historik).

Për herë të parë, Arbëria u përgjak nga turqit selxhukë në vitin 1336 kur ata erdhën si forca mercenare të perandorit bizantin, Andronikut III Paleologu, për të shtypur kryengritësit arbër (1). Ndërsa ushtritë e para të turqve osmanë që shkelën vendin tonë, ishin ata që sulmuan Kosovën në vitin 1370, duke vijuar më vonë me repartet ndihmëse të jeniçerëve me të cilët princi serb, Marko Kraljeviç, sulmoi më 1375 qytetin e Kosturit, që asokohe e zotëronte Andrea Muzaka, por që vetëm falë ndërhyrjes ushtarake të princit të fuqishëm arbër, Gjergji I Balsha, rrethimi u ça dhe ushtria serbo-turke pësoi disfatë (2). Burimet lindore flasin për një fushatë osmane të zhvilluar në Arbëri po në vitin 1375, fushatë në të cilën kishte një tepricë aq të madhe skllevërish saqë, mbi plaçkën e tyre të rregullt, sulltani i dhuroi çdo ushtari turk një skllav arbër, pasi ai vetë kishte marrë një të pestën, siç urdhërohej nga Kurani dhe në imitim të profetit Muhamet (3). Ndërsa inkursioni i parë i madh osman, që depërtoi në thellësi të vendit tonë ishte ai i zhvilluar në Jug të Arbërisë në vitin 1380. Kjo ushtri osmane, e cila robëroi zotërimet e Gjin Zenebishit dhe Çamërinë, komandohej nga Isaimi i njohur si Shahin Beu ose Lala Shahini, që ishte thirrur për të shtypur arbërit nga despoti serb i Janinës, Thoma Preljuboviç, i njohur me pseudonimin famëkeq “Αλβανοκτόνος (Shqiptarovrasësi)” (4). Pushtimi osman i Arbërisë, në ndryshim nga pushtimi i shumë vendeve të tjera, nuk u realizua pas një fushate të vetme ushtarake, por ishte një proces i tejzgjatur në kohë, i cili siç u tha më lart, nisi në vitin 1370 dhe u mbyll vetëm në vitin 1571 me pushtimin e Ulqinit dhe Tivarit. Pra, fuqisë më të madhe ushtarake të kohës iu deshën plot 201 vite luftë e stërmundimshme për të nënshtruar Arbërinë, çka e bën Luftën Arbëro-Turke një ndër konfliktet ushtarakë më të gjatë dhe më të përgjakshëm në historinë botërore. Nga ana tjetër, duhet nënvizuar fakti se në kohën kur Europa doli nga Mesjeta dhe hyri në epokën e lulëzuar të Rilindjes, Arbëria u zhduk nga harta e shteteve të lira dhe u fundos nën zgjedhën e pamëshirshme të një fuqie barbare si Perandoria Osmane (5). Andej nga fundi i shek. XV, Arbëria e Mesme dhe ajo Veriore qenë shkretuar aq shumë nga dekada mësymjesh osmane e fushatash të mëdha sulltanore, saqë “Kultura e saj e lulëzuar katolike” e humbi bazën e vet qytetëse dhe u prapësua ndër male (6). Tregtia kaloi në stanjacion, qytetërimi u asgjësua dhe çdo lloj komunikimi me botën e jashtme u ndërpre (7). Me mijëra banorë të fushave u detyruan të kërkojnë strehë në malësitë e Veriut dhe kështu lindi një ekonomi blegtorale dhe një sistem i ri fisnor (😎. Kështjellat dhe qytetet, që kishin lulëzuar në epokën e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut me pallate dhe monumente të shumta, si: Petrela, Petralba, Stellushi, Sfetigradi, Tornaçi, Sarda, Drishti, Danja dhe Ulpiana, u zhdukën krejt (9). Ndërsa qytetet e tjera, si: Kruja, Durrësi, Shkodra, Lezha, Vlora, Kanina, Berati dhe Gjirokastra e humbën rëndësinë e mëparshme dhe mbetën si hije të madhështisë së tyre të dikurshme (10). Po ashtu, vihet rè se pushtimi osman preku kryesisht popullatën që jetonte në zotërimet e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut dhe në viset e kontrolluara prej Republikës Veneciane, teksa Jugu u kursye prej shkatërrimit dhe për këtë arsye ndarja strukturore midis Veriut dhe Jugut të Arbërisë gjatë sundimit osman të vendit tonë do të kishte pasoja më afatgjata në shekujt në vijim (11). Për ta hedhur Arbërinë në këtë greminë, duke e shkëputur atë një herë e mirë nga “Respublica Christiana”, Perandorisë Osmane, siç u tha më lart, iu deshën plot 2 shekuj luftë e përgjakshme, ku në krye të fushatave të mëdha pushtuese apo atyre ndëshkimore u vendosën edhe vetë sulltanët, duke nisur nga Murati I, Mehmeti I, Murati II, Mehmeti II dhe deri te Bajaziti II dhe Sulejmani I ose Sulejmani i Madhërishëm. I pari, sulltan Murati I, e pagoi shkeljen e truallit arbër me jetën e vet, sepse u vra gjatë ose pas betejës së parë të Fushë-Kosovës (15/28 qershor 1389) prej bujarit arbër nga Drenica, Millosh Kobiliq/Kopiliqi/Obilić (12). Murati II dhe Mehmeti II, gjatë fushatave perandorake të zhvilluara në Arbëri kundër Gjergj Kastriotit-Skënderbeut më 1448, 1450, 1466 dhe 1467, shpesh herë nga rrethues, u kthyen në të rrethuar. Ndërsa, sulltan Bajaziti II në vitin 1492, në Tepelenë (13), dhe sulltan Sulejmani I më 1537, në Himarë, ranë pre e atentateve të ndërmarra nga luftëtarët arbër dhe i shpëtuan vdekjes vetëm për një fije peri (14). Pavarësisht të gjithë këtyre përpjekjeve titanike të monarkëve osmanë për ta nënshtruar Arbërinë me çdo kusht, ata kurrsesi nuk mundën të realizojnë pushtimin e saj të plotë, sepse disa rajone malore dhe të populluara nga njerëz shumë luftarakë e të mirëorganizuar, si: Mirdita, Malësia e Madhe, Dukagjini, Nikaj-Mërturi, Himara dhe Suli, arritën ta ruajnë pavarësinë e tyre dhe të vetëqeverisen sipas normave të veta zakonore. Këtë fakt, përpos vetë burimeve osmane, e pohojnë në mënyrë të njëzëshme edhe shumë historianë perëndimorë, sipas të cilëve: kontrolli osman mbi malet e “Land of eagles (Vendit të shqiponjave)” do të mbetej indirekt dhe relativisht i lehtë (15). Po ashtu, edhe për ta mbajtur vendin tonë nën zgjedhën e robërisë deri në vitin 1912, Perandorisë Osmane iu desh të përballej me plot 65 kryengritje, shumica prej tyre lokale, por ata që morën përpjestime më të mëdha, rrezikuan ta çojnë këtë perandori të fuqishme deri në zgrip të rrokullimës. Midis viteve 1370-1571, kur Arbëria u përgjak vazhdimisht nga inkursionet dhe fushatat e panumërta të turqve osmanë, epoka e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut (1443-1468) shënon fazën kulmore, më të përgjakshme, më dramatike dhe më të lavdishme të kësaj lufte të gjatë dhe heroike për liri dhe pavarësi. Heroi jonë Kombëtar dhe Mbrojtësi i pathyeshëm i Qytetërimit Perëndimor, arriti t’i përballojë dhe t’i shpartallojë njëra pas tjetrës të gjitha ushtritë turke të dërguara kundër tij apo të komanduara personalisht nga dy sulltanët më të fuqishëm të Perandorisë Osmane, Murati II Kodja dhe sidomos Mehmeti II Fatih, në një kohë kur këto ushtri me përmasa të hatashme ishin në gjendje të gllabëronin të gjithë Italinë dhe shumë pjesë të tjera të kontinentit Europian. Vetëm falë tij, Perandoria Osmane ndeshi në Arbëri kufirin “nec plus ultra” përtej të cilit nuk mundi të shtrihej më tej drejt Perëndimit….

Bibliografia:

1)- S.Pulaha, Lufta shqiptaro-turke 1370-1530, Burime osmane, f. 45-46; K.Bozhori – F.Liço, Burime tregimtare bizantine për historinë e Shqipërisë, Shek. X-XV, f. 215-216 & 223-226.

2)- K.Frashëri, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, jeta dhe vepra, f. 35-36.

3)- R.Ibrahim, Defenders of the West: The Christian Heroes Who Stood Against Islam, f. 238.

4)- K.Bozhori – F.Liço, Burime tregimtare bizantine për historinë e Shqipërisë, Shek. X-XV, f. 246; Dh.S.Shuteriqi, Moti i Madh: Përmbledhje shënimesh e dokumentesh për historinë shqiptare të viteve 1379-1479, f. 13-14.

5)- C.Simoni, Skënderbeu, Heroi i Shqipërisë, f. 137.

6)- B.J.Fischer – O.J.Schmitt, Një histori e përmbledhur e Shqipërisë, f. 59.

7)- C.Simoni, Skënderbeu, Heroi i Shqipërisë, f. 137.

8)- B.J.Fischer – O.J.Schmitt, Një histori e përmbledhur e Shqipërisë, f. 59.

9)- C.Simoni, Skënderbeu, Heroi i Shqipërisë, f. 137-138.

10)- Ibid. f. 138.

11)- B.J.Fischer – O.J.Schmitt, Një histori e përmbledhur e Shqipërisë, f. 59.

12)- J.Drançolli, Në kërkim të historisë mesjetare arbërore, f. 91-116.

13)- S.Pulaha, Lufta shqiptaro-turke 1370-1530: Burime osmane, f. 261.

14)- I.Zamputi, Rrethanat historike në të cilat u krye ekspedita e Bajazitit II në Shqipëri më 1492, në: Skënderbeu dhe epoka e tij, Tiranë: Naim Frashëri, 1967, f. 99.

15)- J.Tolan, H.Laurens & G.Veinstein, Europe and the Islamic World: A History, f. 134.

Filed Under: Opinion Tagged With: Paulin zefi

Memoriali në dy kartolina gjigande që mban 274 viktima nga 11 shtatori i zi

April 12, 2023 by s p

Nga Keze Kozeta Zylo/

None of us will ever forget this day.  Askush nga ne nuk do ta harrojë kurrë këtë ditë.  

George W. Bush, 43rd U.S. President

Në çdo 11 Shtator Amerika përkujton me dhimbje tragjedinë më tronditëse që ndodhi në zemër të botës, në Manhattan, të shkaktuar nga terroristët botërorë.  Por kjo datë nuk është e thënë të përkujtohet vetëm në atë ditë, unë bashkë me Qemalin shkuam t’i përkujtonim sot në parkun përballë Oqeanit Atlantik në Staten Island në një ditë pushimi.  

Heronjtë frymëzojnë në çdo kohë ngase janë të pavdekshëm.

Këtë vit është 22 vjetori i përkujtimit.  Më 11 shtator katër avionë u rrëmbyen nga grupi radikal Al Kaeda dhe shkrumbuan dy kullat binjake qendrat më të mëdha tregëtare botërore. 

Tremijë njerëz u dogjën, vdiqën atë ditë, midis tyre më shumë se 400 punonjës të urgjencës.

Skulptorët e memorialeve i kanë ndërtuar nga dëshira për të krijuar një vend që lidh të gjitha viktimat me ne.

Memoriali ne Staten Island në nderim të viktimave është konceptuar si dy kartolina gjigande, që simbolizojnë komunikimet private mes të dashurve. Ato janë kartolina të palosura për të pasqyruar mesazhet që janë personale dhe cilësia e saj abstrakte formale i frymëzon njerëzit që të gjejnë kuptime të ndryshme në të.

Muret janë vendosur në mënyrë simetrike në parkun përballë ujit, duke inkuadruar boshtin e pamjes që dikur lidhte komunitetin dhe Kullat Binjake përgjatë portit. Ato hapen drejt ujit në plan dhe drejt qiellit në lartësi, duke krijuar një hapësirë ​​me një ndjenjë privatësie dhe çlirimi brenda sferës publike.

Çdo qytetar i Staten Island qe ka humbur jetën në këtë ditë të zezë nderohet në mure me siluetën e profilit, emrin dhe faktet e tjera në pllakën e granitit 9″x11″.  Boshtet e dritës të futura pas çdo profili krijojnë thellësi dhe lëvizje, duke lejuar gjithashtu që dritat natyrore dhe ndriçuese të kalojnë për të nxjerrë në pah siluetat e tyre. Të gjitha profilet shikojnë përtej portit drejt vendit të WTC, Kullave Binjake, si kujtues paqësor të së kaluarës dhe shpresës për të ardhmen.

Siluetat janë të gjitha në të njëjtin drejtim, drejt Ground Zero.  Ndërkohë gjithmonë në lëvizje është anija, Ferri me Staten Island dhe Manhattanin që i ndan uji në mes.  Nga larg i përshëndet me dorën e bekuar, flakadanin, Statuja e Lirisë, Lirinë që aq shumë e ëndërrojnë miliona njerëz në botë.  

Duke qëndruar përballë tyre në heshtje, një paqe e përzjerë me nota trishtuese, efekti i qëndrimit midis mureve ishte mjaft i fuqishëm.  Si qenie humane ajo që na ndan nga kaosi,nga antihumanët që mjerisht ka plot, është aftësia jonë për të vajtuar dhe respektuar njerëzit që nuk i kemi takuar kurrë, por respektojmë heroizmin e tyre.  Nëse nuk mësojmë asgjë tjetër nga kjo tragjedi, duhet te mësojmë se jeta është e shkurtër dhe nuk ka asnjë sekondë për urrejtje.

Ata rrinë të heshtur përballë kullave, ku njera është ringritur përsëri madhërishëm çka të kujton vargjet e poetes së famshme botërore Maya Angelou e cila shkruan si: “Njësoj si Dielli, njësoj si Hëna/ Në baticat në harmoni/ Njësoj si shpresa që çohet lart/ Unë do ngrihem përsëri…”

Sulmi mbi kullat shkaktoi djegie dhe shkatërrim kaq masiv saqë pak mbetje të identifikueshme u gjetën për varrim. Ndoshta 60 për qind e atyre njerëzve, profili i të cilëve është këtu, të afërmit e tyre, të dashurit e tyre, nuk morën eshtra. Këtu janë varrezat përkujtimore të tyre.

Është një memorial i përhershëm që nderon 274 banorët e Staten Island të vrarë në sulmet e 11 shtatorit të vitit 2001 dhe në bombardimin e Qendrës Botërore të Tregtisë në vitin 1993 dhe eshte ndërtuar në vitin 2004.

Këtu janë policë dhe zjarrfikës që iu bashkuan përpjekjeve të shpëtimit dhe u vranë, kur kullat u shembën, dhe një pasagjer në fluturimin 93 të United Airlines, i cili vdiq në përplasjen në Shanksville, Pensilvani. Përfaqësohet gjithashtu një individ që u vra në bombardimin e Qendrës Botërore të Tregtisë në vitin 1993.

Ishte nder për ne qe ndodheshim përballë në nderim të veprës së tyre përjetësuar në Memorialin i cili qëndron madhërishëm në dy kartolina gjigande që mban 274 viktima nga 11 shtatori i zi dhe në bombardimin e Qendrës Botërore të Tregtisë në vitin 1993 në bregdetin e “Shën Gjergjit”. 

11 Prill, 2023

Staten Island, New York 

Filed Under: Opinion Tagged With: Kozeta Zylo

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 155
  • 156
  • 157
  • 158
  • 159
  • …
  • 858
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare
  • Në sinoret e Epirit…
  • Mbrëmë hyri në fuqi Ligji i SHBA për autorizimin e mbrojtjes kombëtare
  • Skënderbeu “grek”, ose si të bëhesh grek pa e ditur
  • A historic moment of pride for the New Jersey Albanian-American community
  • U zhvillua veprimtaria përkujtimore shkencore për studiuesin shqiptaro-amerikan Peter Prifti
  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT