Ministri i Mbrojtjes, Armend Mehaj dhe Komandanti i FSK-së, gjenerallejtënant Bashkim Jashari, u takuan me Zëvendës Sekretaren e Mbrojtjes për Politika, në kuadër të Departamentit të Mbrojtjes të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Sasha Baker.

Në këtë takim, u bisedua lidhur me tema të ndryshme e rendësi të veçantë, si për progresin e FSK-së, rolin e Republikës së Kosovës në ruajtjen e stabilitetit në Ballkanin Perëndimor dhe qëndrimin e qeverisë në situatën aktuale gjeopolitke, luftën në Ukrainë, etj.

Me këtë rast, znj. Baker shprehu vlerësim të lartë për qasjen dhe kontributin e Republikës së Kosovës, sidomos në evakuimin e refugjatëve afganë dhe gatishmërinë për të trajnuar dhe pranuar refugjatë ukrainas.

Gjithashtu, u bisedua për nevojat e FSK-së sa i përket furnizimit me armatime, si dhe gatishmërinë që si shtet e ushtri kemi për të bashkëpunuar në çdo nivel, ngase siç theksoi Ministri Mehaj: “zhvillimi i brendshëm por edhe stabiliteti i gjithmbarshëm i shteteve varet nga shkalla e bashkëpunimit”.

“Republika e Kosovës është e lidhur me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe me çdo shtet anëtar të NATO-s që beson në vlerat demokratike dhe në lirinë e kombeve”, tha më tej Ministri Mehaj duke shtuar se qëndrimi i Republikës së Kosovës dhe përparimi që FSK ka arritur me implementimin e Planit të Përgjithshëm të Tranzicionit, por edhe qeverisjes qendrore në përgjithësi, bëjnë që shteti i Kosovës të perceptohet si një aleat i besueshëm i ShBA-së dhe shtet kyç në ruajtjen e paqes dhe sigurisë në rajonin e Ballkanit.

Prof. Xhelal Zejneli/

Çmimi “Nobel” për letërsi nuk i bën nder vetëm laureatit. I bën nder edhe letërsisë së cilës i përket ai, gjuhës në të cilën shkruan ai, popullit të cilit i përket ai dhe shtetit të cilit i takon ai. I bën nder kombit të laureatit. Vlerësimi i Ismail Kadaresë me çmimi “Nobel” do t’i bënte nder Shqipërisë dhe shqiptarisë. Po qe se me çmimin “Nobel” për letërsi nuk vlerësohet një Kadare, i përkthyer në mbi 47 gjuhë të botës, atëherë kur do të lindë ndër shqiptarë, një tjetër Kadare?!       

Akademia Mbretërore e Suedisë me siguri e di dhe është i njoftuar se Kadareja është vlerësuar me çmime ndërkombëtare më prestigjioze për letërsi. Anashkalimi i Kadaresë nga juria e Komitetit të “Nobelit” pranë Akademisë Mbretërore të Suedisë, paraqet njëherazi shpërfillje dhe injorim të çmimeve letrare me të cilat është vlerësuar Kadareja, ky gjigant i artit të fjalës. Autori i “Pallatit të ëndrrave”, vepër kjo që e godit arkitekturën totalitare mu në zemër, u vlerësua dhe u shpërblye dy herë në Francë, disa herë në Itali, Austri, Rumani, Britani të Madhe, Spanjë, Izrael, ShBA, Korenë e Jugut etj. 

Është nderuar edhe me titullin prestigjioz Komandant i Legjionit të Nderit. 

Presidenti i Francës Emanyel Makron (Emanuel Macron) ia dha titullin Oficer i Madh i Legjionit të Nderit.

Kadare është dekoruar nga presidenti i Shqipërisë me Urdhrin “Nderi i Kombit”.    

*   *   *

Është e palejueshme dhe e pafalshme për Komitetin e “Nobelit” që t’i nëpërkëmbë çmimet dhe titujt e poshtëshënuar, me të cilët është vlerësuar kolosi letrar – Kadare. Rrallë shkrimtarë në botë e kanë luftuar sistemin totalitar me mjete artistike, si autori i romanit “Koncert në fund të dimrit”. 

Akademia Mbretërore e Suedisë nuk ka të drejtë ta shpërfillë faktin se Kadareja është përkthyer në mbi 47 gjuhë të rruzullit. Anashkalimi i Kadaresë paraqet padrejtësi edhe për tërë një komb. Ata që tentojnë ta diskreditojnë personalitetin e princit të kombit, nuk e përfaqësojnë as artin letrar, as shqiptarinë. Numri i tyre është sa gishtat në njërën dorë. 

Nuk do të ishte mirë të mendohet se ndonjëri prej anëtarëve të jurisë së Komitetit të “Nobelit” për letërsi, ose është tendencioz, ose nuk është kompetent për të çmuar nivelin artistik të një vepre letrare. 

Komiteti i “Nobelit për letërsi a e ka parasysh faktin se kur në Britani të Madhe, në vitin 2005 iu dha  Kadaresë çmimi  “Man Brooker International Prize”, pretendentë ishin edhe tre nobelistë: gjermani Gynter Gras (Gunter Wilhelm Grass, 1827-2015), kolumbiani i famshëm Gabriel Garsia Markez (Marquez, 1927-2014) dhe japonezi Kenzaburo Oe (1935-). 

A thua vallë juria e komitetit të lartpërmendur ka njohuri për esenë e autorit të “Gjeneralit  …” – “Eskili, ky humbës i madh”. 

Juria e Komitetit të “Nobelit” pranë Akademisë Mbretërore të Suedisë a e ka parasysh faktin se vepra kadareane ia zbulon Perëndimit:

– mitet dhe legjendat e lashta ballkanike;

– një botë të re, deri atëherë të panjohur për Evropën – atë të Lindjse, atë të Perandorisë Osmane, me të gjitha format e ndërtimit dhe mekanizmat e funksionimit të saj;

– mekanizmat e funksionimit të sistemeve totalitare, tiranike, despotike, autoritare, autokratike, diktatoriale, bolshevike dhe staliniste.

Një demaskim dhe stigmatizim deri në mohim, të totalitarizmit, përpos Aleksandër Solzhenjicinit, nuk e ka bërë asnjë artist në kohën moderne. Shumë shkrimtarë të botës, nga opusi i tyre kanë vetëm një apo dy kryevepra, ndërsa kolosi i letërsisë – Kadareja, ka diku rreth shtatë apo tetë kryevepra. Me fjalë të tjera, pjesa më e madhe e veprave të këtij mjeshtri të fjalës, janë kryevepra.       

Asnjë krijues i letërsisë botërore nuk ia ka dalë ta dënojë luftën, siç e ka bërë një gjë të tillë ky kolos i letrave. Porosia e disa veprave të tij është: 

Çdo pushtues që ndërmerr ekspedita ushtarake për të pushtuar toka të huaja dhe për të nënshtruar popuj sovranë, do të përfundojë me mbledhjen e kockave dhe të eshtrave të ushtarëve të vet të vrarë, në shpatet e rrëpirëta të maleve të egra, ku vazhdimisht bën mot i keq.

Mos vallë gjeniut të letrave ia mbajnë për të madhe se e do mëmëdheun e vet, atdheun e vet, Shqipërinë, se i mbrojti synimet historike – çlirimtare dhe liridashëse – të popullit të Kosovës. Juria e Komitetit të “Nobelit” për letërsi duhet ta dijë se Kadareja është humanist shqiptar i kohës moderne, është rilindësi shqiptar i fundit, është filozof racional dhe demokrat.

Shpërfilljen e krijimtarisë madhështore të gjeniut poetik, një komb i tërë e përjeton rëndë. Sidoqoftë, ai vazhdon të lexohet, në botën shqiptare dhe jashtë saj, ai vazhdon të përkthehet në gjuhët e botës, vazhdon të botohet anembanë rruzullit tokësor. Ai vazhdon të vlerësohet dhe të çmohet lartë, nga lexues të rëndomtë dhe nga kritikët letrarë më eminentë të planetit. Vepra e tij është lektyrë shkollore në shumë shkolla të rruzullit, është lëndë studimi dhe analize në shumë qendra universitare të botës.   

 Vepra kadareane ka vlera universale. Ajo rrëzëllen dashuri ndaj njeriut, ndaj njerëzimit. Dhënia e çmimit “Nobel” Kadaresë, do t’i bënte nder edhe Akademisë Mbretërore të Suedisë. Injorimi i kësaj vepre e mbulon turp jurinë e Komitetit të “Nobelit” dhe e vë para një përgjegjësie morale.  

*   *   *

Disa prej çmimeve dhe të titujve ndërkombëtarë me të cilët është nderuar dhe është vlerësuar autori i “Kështjellës”:

–  Prix Mondial Cino Del Duca, Francë 1992; 

– Në vitin 1996 Kadareja u shpall anëtar për jetë i Akademisë së Shkencave Morale dhe Politike të Francës;

– Presidenti i Shqipërisë e dekoroi me Urdhrin “Nderi i Kombit”;

– Çmimi Bokacio, Itali 1997;

– Herder Prize, Austri 1998;

– Ovid Prize, Rumani 2003; 

– Man Brooker International Prize, Britani e Madhe, 2005; kandidatë për këtë çmim ishin edhe nobelisti gjerman Gynter Gras (Gunter Wilhelm Grass, 1827-2015), nobelisti kolumbian, i famshmi Gabriel Garsia Markez (Marquez, 1927-2014), nobelisti japonez Kenzaburo Oe (1935-) i lauruar me Çmimin Nobel më 1994. 

– Çmimi Princ of Asturias Awards për artet, Spanjë 2009; ishin 31 kandidatë nga 25 vende të botës;

– Çmimi Lerici Pea, Itali 2010;

– Çmimi i Jerusalemit që në qarqet letrare botërore njihet si pararendës i Nobelit për letërsi, Izrael, 2015;

– Në vitin 2017 u nderua me titullin prestigjioz Komandant i Legjionit të Nderit, titull ky që e rendit Kadarenë në mesin e 250 personaliteteve më të shquara të botës;

– Çmimi “Nomino” në qytetin Udino të Italisë, 2018; 

– Çmimi ndërkombëtar për letërsi Neustadt, i njohur si Nobeli amerikan, Oklahoma, ShBA, 16 tetor 2019;

– Më 31.12.2019 Presidenti i Francës Emanyel Makron ia jep titullin Oficer i Madh i Legjionit të Nderit;

– Çmimi Pak Kyongui, Korea e Jugut, 2019 (në mesin e 350 anëtarëve); etj.

Shkruan Mehmet PRISHTINA/

Një Kosovë në NATO nuk nënkupton vetëm një siguresë më shumë në mekanizmin ushtarak të Aleancës Veriatlantike, por edhe një shansë më tepër për instalimin e standardeve demokratike në shtendërtim, që nënkupton zhvillimin e ekonomisë së lirë të tregut , shtetin e së drejtës, goditjen e krimit dhe korrupsionit dhe luftimin e të gjitha formave të kanosjeve të brendshme e të jashtme. Për rrjedhojë, një pyetje e logjikshme që shtrohet është se sa do të ishte e favorshme për sigurinë kolektive të NATO-s një Kosovë e dobët dhe e shkërmoqur nga brenda?

Kosova si “mur gjeopolitik” që ndan botën rusofile, e ndikuar nga politikat e Kremlinit dhe botën e civilizimit perendimor, vazhdon të tërheq vëmendjen si një zonë me mundësi eventuale të rrezikut për detabilizim nga jasshtë. Faktori vendimtar që ndikon në amortizimin e këtij rreziku, është, pa dyshim, prania e forcës shumëkombëshe të NATO, përmes misionit tash më të njohur KFOR, i cili u dislokua në Kosovë në muajin qershor të vitit 1999, pas dëbimit të forcave serbe nga territori.

Duke kaluar nga një zonë me ndikim margjinal perendimor, në një zonë ku ky ndikim paraqet edhe një gurë peshoreje në kantarin e gjeopolitikës, Kosova tash më po trajtohet si një faktor ku e ardhmja e Ballkanit Perendimor duhet patjetër të testohet nëpër sfidat e sigurisë rajonale dhe globale. Ky testim po bëhet edhe më domethënës pas agresionit rus në Ukrainë, me ç’rast gatishmëria për të parandaluar shtrirjen e konflikteve në këtë pjesë të rajonit po analizohet me kujdes në zyrat e strategëve të NATO-a dhe të diplomatëve që monitorojnë situatën e sigurisë në pika të caktuara të globit. Në të gjitha këto analiza dhe vëzhgime ekziton një vlerësim i përbashkët se në Ballkanin Perendimor ende ka vrima të zeza të cilat shfrytëzohen nga Rusia dhe satelitët e saj për ta destabilizuar rajonin.

Ky është edhe shkaku që ka detyruar klasën politike të Kosovës që të shqyrtohet sa më parë mundësia e anëtarësimit të shtetit tonë në NATO, si garancë e vetme e ruajtjes së paqës në këtë pjesë të rajonit. Arsyeshmëria e një kërkese të tillë lidhet me faktorët kryesorë të sigurisë rajonale, të cilët jo rrallë kushtëzohen nga faktorët politik në Beograd, që me të drejtë quhen edhe transmetues të ndikimit rus në Ballkanin Perendimor. Tensionet e herë pas hershme në veri të Kosovës rishfaqin aspiratat serbo-ruse për shtrirjen e ndikimit të tyre në këtë pjesë të Europës Juglindore, me çka Rusia synon të vendos një kufi të përhershëm të sferave të ndikimit, duke iu afruar ujërave të ngrohta me qëllim të neutralizimit të krahut lindor të NATOs.

Ka plot njerëz që pretendojnë se garantimi i paqës në Kosovë është i pacënueshëm falë pranisë së KFORI-t. Kjo është e vërtetë, po aq sa është e vërtetë edhe fakti që Kosova, megjithatë, ka nevojë të përfshihet në strategjinë aftagjate ushtarake-politike të NATO-s, sidomos pas asaj që ndodhi në Ukrainë. Aventurat serbe për destabilizim të vendit tonë janë pjesë e planeve të menduara mire, të cilat projektojnë faza të ndryshme të veprimit në terren në mënyrë që të arrihet një prej objektivave të Memorandumit 2 të Akademisë Serbe të Shkencave dhe Arteve (SANU), ku parashihet që në një të ardhme jo të largët shteti i Kosovës të bëhet sa më jofunksional, në mënyrë që të realizohen planet e Beogradit për bosnjizimin e vendit tonë.

Për rrjedhojë, një pyetje e logjikshme që shtrohet është se sa do të ishte e favorshme për sigurinë kolektive të NATO-s një Kosovë e dobët dhe e shkërmoqur nga brenda?

Përgjigjet në këtë pyetje në mënyrë të tërthort i dha edhe Seminari i 102-të Rose-Roth i Asamblesë Parlamentare të NATO-s, me temën “Integrimi euro-atlantik i Ballkanit Perëndimor: sfidat e zgjatura, realitetet e reja dhe perspektivat e ardhshme“, i cili i zhvilloi punimet për tri ditë me radhë në Prishtinë (8, 9, 10 tetor) dhe ku ishin të pranishëm më shumë se 100 pjesëmarrës, duke përfshirë deputetë nga vende anëtare të NATO-s dhe vendet partnere.

Në këtë takimi tre-ditor u diskutua për sfidat dhe perspektivën e ardhshme për Ballkanin Perëndimor në një mjedis të ndryshueshëm të sigurisë evropiane, mbështetjen e NATO-s për paqen dhe stabilitetin në rajon, për qeverisjen dhe reformën e sektorit të sigurisë në Kosovë dhe mbikëqyrjen parlamentare mbi institucionet e sigurisë në Kosovë.

Ligjvënës të NATO-s, përfaqësues të institucioneve të Kosovës, si dhe të institucioneve e organizatave të ndryshme ndërkombëtare, gjithashtu diskutuan edhe për perspektivën e integrimit evropian të Kosovës dhe progresin e deritashëm, për situatën ekonomike në rajon pas Covid-19, për rolin e të rinjve në ndërtimin e shoqërive të qëndrueshme, për sigurinë dhe stabilitetin në Ballkanin Perëndimor, zhvillimet politike dhe të sigurisë në Bosnjë dhe Hercegovinë, implikimet e luftës në Ukrainë për Ballkanin Perëndimor, shtrirjen dhe implikimet e ndikimit të Rusisë në Ballkanin Perëndimor, pastaj për kontributin e grave për paqen dhe sigurinë rajonale, pjesëmarrjen politike të tyre në Kosovë, si dhe forcimin e sundimit të ligjit e luftimin e korrupsionit.

Me vet faktin se të gjitha këto tema u trajtuan në Prishtinë, flet për faktin se NATO përpos që është një mekanizëm ndërkombëtar i sigurisë kolektive, ajo është edhe struktura më e përgatitur politiko-ushtarake që kujdeset për balancat gjeopolitike e gjeostrategjike në botë. Dimensioni politik i kësaj strukture është e një rëndësie të veçantë, sidomos në raport me pretendimet ruse për të penguar procesin e demokratozimit dhe liberalizimit në disa shtete të Evropës Qendrore dhe Lindore. Kjo është edhe arsyeja pse Kremlini e sheh me sy jo të mirë zgjerimin e NATOs në kufinjt e saj lindor, përfshi edhe Kosovën.

Dimensioni politik i NATO-s e bën më të qartë arsyen e gjithë atyre që kërkojnë me ngulm përfshirjen e Kosovës në këtë aleancë shumëkombëshe ushtarake. Kjo parasegjithash ndërlidhet me ruajtjen e vlerave demokratike perendimore nga ndikimet arbitrare që vijnë nga shtetet me demokraci të pazhvilluar, ose me regjime totalitare.

Një Kosovë në NATO nuk nënkupton vetëm një siguresë më shumë në mekanizmin ushtarak të Aleancës Veriatlantike, por edhe një shansë më tepër për instalimin e standardeve demokratike në shtendërtim, që nënkupton zhvillimin e ekonomisë së lirë të tregut , shtetin e së drejtës, goditjen e krimit dhe korrupsionit dhe luftimin e të gjitha formave të kanosjeve të brendshme e të jashtme.

Prishtinë, 12 tetor 2022