Nail Draga – Dielli

PJESËMARRJA NË QEVERI JO PËR INTERESA PERSONALE

October 16, 2020 by dgreca

Në pritje të bisedimeve për pjesëmarrje në Qeveri, për shqiptarët parësore duhet të jenë jo interesat personale por pozita dhe statusi i shqiptarëve në Mal të Zi, sepse ka ardhur koha të ndryshoj qasja e pushtetit, që të përfitojnë shqiptarët e jo individet si deri më tash, e ate kryesisht në fushën e punësimit që paraqet treguesin kryesor të barazisë qytetare e nacionale në këtë mjedis. Me pjesëmarrjën e pakicave kombëtare në Qeveri si parnter e jo dekor do dëshmohej në praktikë se qeverisja nuk është pronë e shumicës parlamentare por edhe të tjerëve që janë pjesë e mozaikut politik në këtë mjedis.

Shkruan: Nail Draga–

Duke analizuar periudhën e pjesëmarrjës në Qeveri nga viti 1997 e më pas, del qartë së shqiptarët nuk mund të jenë të kënaqur me përfaqësimin e tyre përkatësisht të punësimit sipas pjesëmarrjës në popullsinë e përgjithshme. Dhe një trend i tillë dëshmon pabarazinë praktike, sepse çështja e punësimit nuk zgjidhet nëse vendoset si ministër ndonjë individ shqiptar, apo drejtor në ndonjë ministri. Çështja e tillë është me peshë të veçantë sepse struktura e të punësuarve është dëshmi e barazisë nacionale në çdo mjedis. Dhe të ndodhur në një situatë të tillë të pavolitshme, ku në sajë të privatizimit u plaçkiten të gjitha ndërmarrjet ekonomike, papunësia u rrit dukshëm andaj për të mbijetuar zgjidhje e imponuar ishte emigrimi në botën e jashtme. Dhe nga një dukuri e tillë çdo i treti shqiptar nga Mali i Zi është në botën e jashtme, me trend të vazhdimit që do të jetë me pasoja për shqiptarët në këtë mjedis.

Të refuzohet ministria e pakicave

Deri më tash për pjesëmarrje në Qeveri për shqiptarët ka qenë e rezervuar Ministria e Popujve Pakicë dhe të Drejtave të Njeriut. Por, duke marrë parasysh se shqiptarët kanë kuadra edhe për fusha të tjera, mendoj se do të ishte e udhës që nëse arrihet marrëveshja për pjesëmarrje në Qeveri, një ofertë e tillë duhet të refuzohet. Sepse një ministri e tillë me tepër ka qenë në favor të imazhit të Qeverisë, se sa të vet shqiptarëve, sepse nga ajo ministri elektorati shqiptar nuk ka pasur përfitim, përveç benifiteve personale.

Në këtë aspekt shqiptarët duhet të orientohen nga disa ministri tjera, siç janë ministria e ekonomisë, turizmit, bujqësisë etj. Ndërsa në fushën e arsimit dhe të kulturës duhet të ekzistojë një qasje tjetër, e jo si deri më tash, pa peshën e duhur në ruajtjen e identitetit arsimor e kulturor. Sepse shqiptarët janë të vetmit popullsi josllave me gjuhë, kulturë e tradita të veçanta nga të tjerët, andaj duhet gjetur forma dhe mundësi në mbrojtje dhe ruajtje të identitetit kombëtar nga aspiratat asimiluese. Nuk ka dilemë se për ndryshime pozitive në këtë drejtim përveç kuadrave me integritet personal e profesional duhet patjetër të ekzistojë vullneti politik i pushtetit i cili deri më tash ka munguar(!).

Mungon platforma politike

Duke marrë parasysh se deri më tash nuk ekziston ndonjë platformë politike e cila do të ishte e pranueshme për të gjithë spektrin politik të shqiptarët në Mal të Zi, është e udhës të punohet për dy platforma: platforma për veprim politik dhe platforma e përgjithshme politike.

Në këtë aspekt përkujtoj së në vitin 2015 është formuar një komision për shkruarjën e platformës, me pjesëmarrje nga përfaqësues të partive politike shqiptare, ku ishte edhe autori i këtij artikulli. Por, pas disa takimeve dhe shqyrtimit të materialit përkatës, për çudi komisioni ndërpreu punën, ku si shkas ishte jostabiliteti politik në pushtetin lokal të Ulqinit. Dhe nga ajo kohë e deri më tash nuk ka pasur nisma që të punohet në këtë drejtim, që nuk mund të arsyetohet nga partitë politike të shqiptarëve në Mal të Zi.

Nga bisedime në marrëveshje

Fillimisht duhet të zhvillohen bisedime nga përfaqësuesit e Listës shqiptare me shumicën e re parlamentare. Ndërsa lista e dytë parlamentare Koalicioni shqiptar, ka refuzuar për të qenë pjesë e pushtetit, duke theksuar se pjesëmarrja në Qeveri ku është edhe DF, për ata është i pa pranueshëm. Në sajë të bisedave duhet të parashtrohen kërkesat që duhet të jenë jo me peshë personale për për pozitën dhe statusin e shqiptarëve në këtë mjedis.

Në lidhje me këtë çështje përkujtojmë se me 27.11.2016 është arritur një marrëveshje në lidhje me bashkëpunimin paszgjedhor në mes DPS-it dhe Koalicionit “Shqiptarët e vendosur”. Është çështje tjetër se çka është shkruar dhe realizuar në praktikë nga kërkesat në këtë marrëveshje, por ky është dokumenti i parë i kësaj natyre, duke krijuar raporte të partneritetit me pushtetin(DPS), për periudhën katërvjeçare(2016-2020). Dhe diçka të tillë presim të realizohet tash me shumicën e re parlamentare, por me një përmbajtje më të kompletuar.

Nëse shqiptarët kësaj here do të jenë pjesë e pushtetit, duhet të zgjedhin me përparësi kërkesat e tyre dhe me afate të realizimit të tyre. Sepse çdo kërkesë e shqiptarëve që është në favor të tyre dhe nuk është kundër popujve të tjerë në Mal të Zi, duhet të pranohet nga ana e pushtetit demokratik, që është në favor të barazisë qytetare e nacionale si kudo në botën e qytetëruar.

Pakicat, partner e jo dekor të Qeverisë

Në vendet demokratike çështja e përfaqësimit të pakicave është përcaktuar me kushtetutë si aktin me të lartë juridik e jo sipas disponimit të pushtetit. Andaj në këtë aspekt duhet të punohet edhe në Mal të Zi, sepse vetëm në këtë formë të veprimit do të eliminoheshn dilemat e përfaqësimit të tyre në qeverisje qendrore. Nga miratimi i pluralizmit kjo çështje asnjëherë nuk është trajtuar në mënyrë serioze, sepse ndaj pakicave kombëtare vazhdimisht ka ekzistuar qasja e animozitetit, sidomos kur janë në pyetje shqiptarët, që dëshmohet me mos pjesëmarrje të tyre në Qeveri. Nëse kjo çështje ka ndryshuar nga viti 1997, më ndryshimet politike me formimin e Ministrinë e Pakicave dhe të Drejtave të Njëriut, që në një farë mënyre ishte e rezervuar për shqiptarët, të tjerat ministri kanë qenë të panjohura.

Pjesëmarrja e pakicave në Qeveri është në favor të prezantimit dhe përfaqësimit të tyre në pushtetin ekzekutiv, sepse çështjet preokupuese të pakicave askush nuk mund ti paraqesë në mënyrë me të qartë se sa vet ata. Dhe janë pikërisht përfaqësuesit autentik të tyre, që ofrojnë mundësi praktike të partneritetit me pushtetin në këtë mjedis. Vetëm në këtë formë të veprimit pakicat eliminojnë përceptimin e tyre si dekor i qeverisë, që është koncept i demoduar për mjediset me qasje autokratike.

Asnjë ministër shqiptar nga radha e DPS-it

Ndonëse në skenën politike në Mal të Zi një numër i konsiderueshëm i shqiptarëve votojnë DPS-in, ky subjekt politik deri më tash asnjëherë nuk kanë emëruar asnjë shqiptar si minister në Qeveri. Një konstatim i tillë, dëshmon se këtij subjekti politik shqiptarët i janë nevojitur për t’iu siguruar kontigjent të votave, e jo të emërojnë ndonjë shqiptar në pozitë të tillë. Nuk ka dilemë se një veprim i tillë dëshmon mos konsideratën ndaj kuadrave shqiptare nga ky subjekt politik si në të kaluarën dhe në ditët tona.

Ndërsa e kundërta ka ndodhë me pjesëtarët e popullit boshnjak, të cilët vazhdimisht kanë pasur ministra, nga ana e subjektit të tyre politik(PB), por edhe në parti të tjera (DPS, PSD, SD), duke qenë të përfaqësuar në qeveri me shumë ministra, që ka ndikuar në punësimin e pjesëtarëve te popullit në tyre në institucionet dhe subjektët e ndryshme qeveritare.

Në pritje të realizimit të drejtave të mohura

Shqiptarët nuk duhet të mbesin peng të individëve apo interesave të ndryshme, por duhet të përpiqen për të realizuar në praktikë kërkesat e tyre që janë optimale në avancim të pozitës dhe të statusit të tyre, sipas standardëve ndërkombëtare. Pjesëmarrja në Qeveri duhet të trajtohet si kompromis i dyanshëm, e jo sa për imazhin e tyre demokratik, por mundësi reale për të dëshmuar në praktikë se kanë kapacitet demokratik e jo si Qeveria e deritashme, e cila në aspektin e punësimit të shqiptarëve ka pasur dështim të plotë.

Pikërisht duke pasur parasysh këto rrethana pushteti i ri duhet të ofrojë mundësi për realizimin praktikë të drejtave të mohura, të cilat pushteti aktual i ka injoruar vite më radhë. Dhe një veprim i tillë ofron mundësi te bashkëpunimit në nivel të partneritetit, ku përfaqësuesit autentik të shqiptarëve këtë moment duhet shfrytëzuar jo për interesa personale siç ka qenë deri më tash por për të avancuar pozitën dhe statusin e tyre në këtë mjedis.

INTELEKTUALËT, DIMENSIONI I MUNGUAR I SUBJEKTËVE POLITIKE

September 24, 2020 by dgreca

Diskursi politik–

INTELEKTUALËT, DIMENSIONI I MUNGUAR I SUBJEKTËVE POLITIKE–

Në shoqëritë e ndryshme vazhdimisht kanë ekzistuar persona me dinjitët të cilët janë dalluar nga të tjerët përmes ndershmërisë, guximit qytetar dhe profesionalizmit të dëshmuar. Në një kategori të tillë personash bëjnë pjesë intelektualët, të cilët kanë krijuar autoritetin e tyre duke mbrojtur parimet shoqërore e jo duke qenë konformist për interesa personale. Ndonëse një kategori e tillë për nga numri është e vogël, vazhdimisht gëzojnë respektin shoqëror, duke qenë model për të tjert, ndërsa përjashtim bëjnë mjediset më mentalitet autokratik apo demokraci të pakonsoliduar.

Shkruan: Nail Draga

Me qellim për të mbeshtetur ndryshimin shoqëror të pluralizmit në vendet e ish kampit socialist në fillim subjektët politike janë mbeshtetur edhe nga intelektualët, duke mos qenë statist, por e kundërta duke qenë pjesëmarrës aktiv, sipas kapacitetit dhe mbeshtetjës në forumet politike. Por, më kalimin e kohës prania e tyre ka filluar të zbehët, sepse në subjektët politike në sajë të mos funksionimit të demokracisë së brendshme, autoritarizmit e bajraktarizmit u formuan grupime të ndryshme, të njohura si frakcione, që më vonë pasoj në ndarje duke themeluar parti të reja. Kemi të bëjmë me dukurinë e dekompozimit në skenën politike e cila është bërë dukuri e kohës kudo në hapësirën etnogjeografike shqiptare, ku as shqiptarët në Mal të Zi nuk janë përjashtim.

Sindromi i politikës ndaj intelektualëve

Në sajë të qendrimit të tyre parimor, dhe në mungesë të respektit të tyre, intelektual të ndryshëm në heshtje në sajë të edukatës dhe etikës janë tërhequr sepse nuk kanë mundur të pranojnë situatat konfuze dhe grupet e interesave në subjektët politike. Në situatë të tillë nuk ka dilemë së injorohën vlerat profesionale, intelektuale dhe autoriteti shoqëror. Madje përvoja e deritashme dëshmon se të tillët subjektëve politike, përkatësisht udhëheqësve të tyre iu janë nevojitur për një kohë të caktuar, deri sa kanë arritur qellimet e tyre.

Një e dhënë e tillë dëshmon se kemi të bëjmë me një qendrim utilitar, nga ana e subjektëve politike përkatësisht mungesën e respektit, se ka ekzistuar friga si më parë edhe tash nga autoriteti i tyre profesional dhe shoqëror, sepse të tillët i kanë trajtuar si konkurent të mundshëm për stafin udhëheqës së partive politike. Pra kemi të bëjmë me sindromin ndaj intelektualëve, përkatësisht qendrimin dhe autoritetin e tyre ndaj rrethanave shoqërore, që bie ndesh me interesat e subjektëve politike në veçanti dhe pushtetit në përgjithësi.

Zhgënjimi i intelektualëve

Çdo subjekt politik që ka një strategji të veprimit do të përpiqej që në mesin e tyre për të pasur përfaqësim intelektual, personalitete më vlera dhe kontribute, që vetëm intelektualët mund ti ofronin. Nga një veprim i tillë do të përfitonte subjekti politik duke pasur vizione dhe alternativa me të qarta. Por, përvoja e deritashme dëshmon së një numër i konsideruar i intelektualëve janë zhgënjyer, sepse më të arritur objektivat e tyre, subjektët politike në mënyrë përfide i kanë mënjanuar ata, nga del se ndaj tyre ekziston një animozitet sepse ata janë parimor dhe të vendosur në qendrimet e parimet e tyre.

Kemi të bëjmë pikërisht me çështjen e parimeve, që nuk janë të pranueshëm për struktura të ndryshme politike të cilët i kanë devijuar ato, në sajë të interesave personale apo të klanëve të ndryshme. Një përvojë e tillë është dëshmuar në praktikë pothuaj kudo në kohën e tranzicionit që nuk është në favor të demokracisë dhe vlerave të pluralizmit politik.

Qasje e dyfishtë e subjektëve politike

Por, në sajë të rrjedhave shoqërore, në pluralizëm jemi dëshmitarë se subjektët politike kanë qasje të dyfishtë, sepse ndryshe veprojnë sa janë në opozitë e ndryshe kur vijnë në pushtet. Raste të tilla ka mjaft kudo, andaj nuk thuhet kot së pushteti dëshmon karakterin e personave në qeverisje.

Kemi të bëjmë me një situatë të re, sepse me kalimin e kohës subjektet politike kanë humbur dimensionin intelektual, sepse ka munguar respekti dhe mbeshtetja e tyre nga subjekti politik në aspektin kadrovik, apo përfaqësues, për të realizuar objektivat në qeverisje, sepse kanë ardhë në shprehje interesat personale e klanore e jo ato profesionale në nivel lokal apo shtetëror.

Nuk ka si të jetë ndryshe se të tillët shumë herë janë anashkaluar për të qenë përfaqësues madje edhe në këshillat apo komisionet e ndryshme profesionale në nivel lokal apo shtetëror, sepse atyre vendet iu zëjnë të tjerët, të cilët janë afër udhëheqjes partiake, që janë më të pranueshëm, përkatësisht të degjueshëm. Një veprim i tillë të kujton kohën e monizmit, madje duke i tejkaluar në shumë aspekte, çështje që meriton një qasje të veçantë.

Veprimet e tilla thënë më së buti janë aksidentale, sepse intelektualët iu duhën më shumë subjektëve politike, se sa ata atyre, sepse në sajë të kapacitetit të tyre ata ofrojnë zgjidhje, ide dhe alternativa, që avancojnë çështjet preokupuese në mjedisin përkatës.

Populizmi, militantët dhe matrapazët

Duke marrë parasysh së në shumë subjekte politike aderojnë kategori të ndryshme qytetarësh, duhet theksuar së në fillimet e pluralizmit kemi pasur të bëjmë me populizmin, dukuri kjo e njohur për vendet më demokraci të pa konsoliduar, ndërsa më vonë kemi pasur një evoluim, që kemi të bëjmë më kategori të veçantë e ato janë militantët. Madje këto vazhdojnë të jenë ende në modë sepse janë të zëshëm, të përshtatshëm dhe praktik andaj si të tillë janë në pararojë të veprimit politik së bashku më matrapazët, sidomos gjatë fushatave zgjedhore.

Në një situatë të tillë nuk ka dilemë së zbehën vlerat intelektuale, profesionale e meritokracia shoqërore sepse në rend të parë janë interesat personale e ato klanore të subjektëve politike. Madje një pjesë e mirë e militantëve janë avancuar sepse me kalimin e kohës janë pajisur edhe me diploma të fakultetëve të ndryshme, kryesisht ata private, pavarësisht së kanë mungesë të njohurive elementare, por në sajë të angazhimit dhe “meritave”politike ata punësohen dhe zënë pozita duke dëshmuar së angazhimi politik jep rezultate.

Politizimi dukuri me pasoja

Përfundimisht kemi të bëjmë me tranzicionin e tejzgjatur që veçohet më krizë politike e morale, ku kuadrat e dëshmuara me përgatitje shkollore mbesin jashtë procesit të punësimit, përkatësisht të pushtetit, sepse nuk kanë mbeshtetje politike. Raste të tilla ka mjaft kudo në vendet e ish kampit socialist, sepse përkatësia partiake ka më shumë vlerë së sa diploma universitare, qofshin ata edhe prestigjioze.

Në gamën e gjerë shoqërore, nuk ka dilemë së intelektualët janë në pozitë të pavolitshme, sepse ata më qellim margjinalizohën, duke mos pasur respektin e duhur, ndërsa e kundërta është me të vetquajturit intelektual të cilët me qendrimin tyre konformist janë të përshtatshëm për të gjitha pushtetet dhe si të tillë përmes subjektëve politike arrijnë qellimet e tyre personale. Në rrethana të tilla shoqërore, nuk ka dilemë së kemi të bëjmë me politizimin e shoqërisë në tërësi, dukuri e cila ka marrë përmasa shqetësuese duke eliminuar vlerat e dëshmuara, që është fatkeqësi për të tashmën dhe të ardhmën.

( shtator 2020)

Murtaja e bardhë troket në Mal të Zi

September 17, 2020 by dgreca

Diskursi demografik–

Murtaja e bardhë troket në Mal të Zi–

Në sajë të dhënave nga institucioni i statistikës MONSTAT-it, del se në pesë-gjashtë vitet e ardhshme Mali i Zi do të bëjë pjesë në ato vende që më tepër do të vdesin se sa do të lindin, ku në pozitë më të pavolitshme janë Veriu i vendit por edhe disa komuna tjera ku bën pjesë edhe Ulqini si kryeqendra e shqiptarëve në këtë mjedis, çështje kjo shumë shqetësuese për të ardhmën me pasoja shumëdimensionale–

Shkruan: Nail Draga–

Çështjet e shtimit natyror të popullsisë në Mal të Zi, mbetet preokupim i subjektëve përkatëse në nivel shtetëror, që prezantohet kohë pas kohe në sajë të dhënave statistikore. Kështu në sajë të dhënave nga MONSTAT-i numri i fëmijëve të lindur në vitin 2009 ishte 2.780 më i lartë së numri i të vdekurve. Por, një numër i tillë në fund të vitit të kaluar ka rënë në 630. Një e dhënë e tillë dëshmon se shtimi natyror viteve të fundit ka rënë nën 1000 individë, me tendecë të rëniës së vazhdueshme. Dhe nga një e dhënë e tillë del qartë se për pesë gjatë vite, Mali I Zi do të jetë në grupin e vendëve që kanë shtim natyror negative.

Një dukuri e tillë nuk është specifike vetëm plr Malin e Zi, por ajo ka përfshi tërë regjionin, sespe murtaja e bardhë ka përfdhi Bosne e Hercegovinën, Kroacinë, Slloveninë, Serbinë. Maqedoninë e Shqipërinë. Sipas të dhënave nga disa demografë del se situate me kritike në këtë aspect është në Serbi, sepse atje çdo vit humbet nga një qytet mesatar. Kështu gjatë vitit 2018, në Serbi kanë lindur rreth 64.000 foshnjë, por në të njëjtën periudhë kanë vdekur 101.000 persona.

Shtimi natyror I popullsisë në Mal të Zi(2009-2019)

Në sajë të projeksioneve nga viti i kaluar sipas Kombëve të Bashkuara, trendet negative demografike, do të ndikojnë në rënien e numrit të banorëve në Mal të Zi, ku deri në vitin 2050, këtu do të jetojnë 589.000 banorë. Një e dhënë e tillë përafërsisht i përgjigjët numrit të popullsisë sipas regjistrimit të vitit 1981. Sipas tyre parashikimeve deri në vitin 2100 Mali I Zi do të kthehet në vitin 1950, me gjithsej 454.000 banorë.

Sipas Stategjisë nacionale të zhvillimit të qendrueshëm të Qeverisë deri në vitin 2030, thuhets e rezultatet e fundit nga regjistrimi I popullsisë, kanë treguar rritje të ngadalshme të popullsisë në dekadat e fundit. Deri sa shkalla e shtimit natyror në vitin 1951 ka qenë 20.8 për mijë, ndërsa dhjetë vite më pas 20.4 në njëmijë banorë, në dy regjistrimet e fundit ishte tjetërsisht fare 4.3 në vitin 2003 dhe vetëm 2.2. në vitin 2011.

Në strategjinë për nga fusha e demografisë cekët politika për natalitetin, sigurimi I nivelit të ndihmave sociale për fëmijë etj.

Se kemi rënie të lindshmërisë dëshmon konstatimi se sipas Zyrës së statistikës së Bashkësisë Europiane(EUROSTAT), vitëve të fundit numri I fëmijëve të lindur pët një familje arrinë nga 1.7 dhe 1.8.

Pa program demografik qeveritar

Gjendja aktuale demografike nuk është e rastit por ka vazhdimësi, sepse nuk ka ekzistuar përkushtimi qeveritar në nivel qendror dhe ate lokal. Patjetër duhet të miratohen plane për ripërtëritjen demografike, sepse nëse vazhdohet me të njëjtën heshtje si deri më tash, pasojat do të jenë të mëdha. Çdo vend i cili çështjet e tilla i trajton në mënyrë serioze, duhet të miratoj strategjinë e ripërtëritjes demografike, duke paraparë mjete të konsiderueshme si dhe formimin e ekipeve profesionale të cilët do të merren me këtë temë me rëndësi shoqërore.Më këtë rast duhet cekur se çiftëve të rinjë janë përpjekur me iu siguruar kredi për banesa, në sajë të projektit “1.000 plus”, që më tëpër mbeti si dëshirë se sa realitet në këtë kohë të krizës jo vetëm ekonomike.

Kosova në plus 18.500 banorë ndërsa Serbija me minus të dyfishtë

Sipas të dhënave nga EUROSTAT-i për vitin 2018, Mali i Zi gjindet në grupin e katër vendëve të regjionit ku ende kanë shtimin natyror pozitiv, ku bëjnë pjesë edhe Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia e Veriut. Kështu Kosova është ende në vend të parë, sepse në fund të vitit 2018, ka qenë “në plus” 18.500 banorë, Shqipëria 7.130 dhe Maqedonia e Veriut me 1.600 banorë.

Nga ana tjetër, me shtimin natyror negativ është Bosnje e Hercegovina, Kroacia, Sllovenia e Serbia. Minusi më i lartë është evidentuar në fund të vitit të kaluar në Serbi me -37.680 banorë, Kroaci -15.761, Bosnje e Hercegovinë 8.277 dhe Slloveni -900 banorë.

Nëse analizojmë të dhënat demografike për Malin e Zi, del se këtu ende kemi shtim pozitiv të popullsisë, por nëse e analizojmë sipas komunave del se vazhdon trendi negativ i shtimit të popullsisë. Kështu shtimi natyror negativ në vitin 2013 është shënuar në tetë komuna,dhjetë në vitin 2014, në 2015(12), në 2016 dhe 2017 në 13 komuna.

Ndërsa në sajë të dhënave nga institucioni i statistikës MONSTAT-it, del se në pesë-gjashtë vitet e ardhshme Mali i Zi do të bëjë pjesë në ato vende që më tepër do të vdesin se sa do të lindin, ku në pozitë më të pavolitshme janë Veriu i vendit por edhe disa komuna tjera ku bën pjesë edhe Ulqini si kryeqendra e shqiptarëve në këtë mjedis, çështje kjo shumë shqetësuese për të ardhmën me pasoja shumëdimensionale.

Duhen masa stimulive nga shteti

Deri tash në Mal të Zi nuk kemi informacione se në kuadër të qeverisë, apo të ndonjë ministrie është trajtuar çështja demografike apo e politikës popullative. Sepse është e udhës që të ekzistojë strategjia e nxitjës së natalitetit, me qasje ekonomike dhe jo vetëm deklarative, duke ndarë mjete të konsiderueshme financiare. Mbeshtetja financiare me rastin e lindjës së fëmijeve është e karakterit të përkohshëm, andaj duhet gjetë modele të qendrueshme në këtë aspekt duke marrë parasysh se gjinia fëmërore është më pak e punësuar, dhe më shumë e ngarkuar në rritjen e fëmijeve. Modeli I Serbisë mund të shërbejë edhe për Malin e Zi, sepse ata japin shtesa për fëmijë deri në moshën dhjetë vjeçare. Ndërsa duhet pare mundësinë e rikthimit te pensionëve për femrat të cilat kanë lindur tre e më shumë fëmijë, që iu mohua në vitin 2017 nga ana e qeverisë, më ç’rast u kriju paknaqësi e madhe duke protestuar në rrugë për të rikthyer të drejtën e mohuar.

Vetëm më aktivitete konkrete nga ana e qeverisë me qellim të nxitjes së natalitetit dhe zhvillimit të qendrueshëm popullativ, duke marrë modele nga vendet e ndryshme, mund të kemi ndryshime pozitive, në të kundërtën e ardhmja do të jetë me pasoja të mëdha shoqërore.

(Shtator 2020)

RROTACIONI I PUSHTETIT NË MAL TË ZI DHE SHQIPTARËT

September 10, 2020 by dgreca

Zgjedhjet parlamentare në Mal të Zi–

RROTACIONI I PUSHTETIT NË MAL TË ZI DHE SHQIPTARËT–

Fitorja e opozitës në zgjedhjet parlamentare në Mal të Zi të cilat u mbajtën me 30 gusht 2020 definitivisht ndërpreu pushtetin e tre dekadave të Partisë Demokratike të Socialisteve(DPS) të M.Gjukanoviqit, duke bërë rrotacionin politik të pushtetit në mënyrë demokratike që paraqet ngjarje politike te rëndit të parë për regjionin, sepse deri më tash ky ishte i vetmi pushtet i pa ndryshuar edhe në pluralizëm në vendet e ish kampit socialist Europën Juglindore.

Shkruan:Nail DRAGA-

Ndonëse zgjedhjet parlamentare në Mal të Zi, janë mbajtur në kohën e virusit Corona-19 dhe në një fushatë zgjedhore të veçantë, qytetarët të cilët morën pjesë në votime, vendosën për rrotacionin e pushtetit jo më dhunë, apo demonstrime në rrugë por me laps, sikurse ndodhë në vendet demokratike, duke i dhënë besimin opozitës e cila fitoj 41 mandate që janë të mjaftueshëm për formuar pushtetin ekzekutiv.

Në sajë të rezultatëve nga Komisioni Shtetëror i Zgjedhjeve subjektët politike kanë arritur këto rezultate: Partia Demokratike e Socialistëve 35.10%(143.548 vota), 30 deputet, Koalicioni “Për të ardhmën e Malit të Zi” 32.55%(133.267 vota), 27 deputet, Koalicioni “Paqja është kombi ynë” 12.53%(51.297 vota), 10 deputet, Koalicioni “E bardha në të zezë”, 5.53%(22.649 vota), 4 deputet, Socialdemokratët 4.10%(16.769 vota),3 deputet, Partia Boshnjake 3.98%(16.286 vota), 3 deputet, PSD”Mali i Zi i fuqishëm”, 3.14%(12.839 vota), 2 deputet, Lista shqiptare”Genci Nimanbegu-Nikë Gjeloshaj”, 1.59%(6.488 vota), 1 deputet, Koalicioni shqiptar”Së bashku një za”, 1.14%(4.675 vota) 1 mandat deputeti.

Ndërsa pragun elektoral nuk e kanë kaluar dy subjekte politike që përfaqësojnë pjesëtarët e popullt kroat: HGI 0.27%(1.106 vota) dhe HRS 0.13%(527 vota).

KSHZ-ja ka njoftuar se në Mal të Zi kanë votuar 413.952 qytetarë, ku fletëvotime të vlefshme kanë qenë 409.451, ndërsa të drejtë vote kanë pasur 540.026 qytetarë. Pjesëmarrja në votime ishte 76.65% e votuesve të regjistruar, që ishte më e madhe së në vitin 2016(72.6%).Cekim së Kuvendi i Malit të Zi ka 81 mandate të deputetëve, ndërsa kanë garuar 6 koalicione dhe 5 parti politike.

Fitore e opozitës

Në sajë të rezultatëve të para tre subjekte politike nga opozita Koalicioni “Për të ardhmën e Malit të Zi”,Koalicioni “Paqja është kombi ynë” Koalicioni “E bardha në të zezë”, gjithsej kanë siguruar 41 mandate të deputetëve, që janë të mjaftueshëm për të formuar qeverinë e ardhshme. Ishte kjo fitore e opozitës, duke qenë befasi për opinionin e gjerë, duke e sfiduar partinë e DPS-it të M.Gjukanoviqit. Madje ky ishte rezultati më i dobët i tyre në tridhjet vite të pushtetit, duke kaluar në opozitë. Iu mbetet të gjitha partive politike të analizojnë rezultatët e tyre dhe të nxjerrin mësime, për dështimet dhe objektivat e tyre e kjo ka të bëjë në veçanti për ata që ishin pjesë e pushtetit të deritashëm.

Lëvizja qytetare “URA” befasia e zgjedhjeve

Në sajë rezultatëve del së befasia e tyre zgjedhjeve është Lëvizja qytetare”URA” e cila ishte në kuadër të koalicionit”E zeza në të bardhë”, ku me 4 mandate të deputetëve, do të jetë çelsi i qeverisë së re. Eshtë pikërisht udhëheqësi i këtij koalicioni ulqinaku Dritan Abazoviqi i cili do të jetë vendimtarë për qeverinë e re.

Pikërisht duke marrë seriozitetin e momentit, udhëheqësit e tyre subjektëve opozitare(Z.Krivokapiq, D.Abazoviq dhe A.Beçiq) të hënën me 31 gusht kanë arritur pelqimin për formimin e qeverisë së përbashkët. Madje në këtë aspekt ata kanë miratuar katër parimet e përbashkëta mbi të cilat do të bazohet qeveria e ardhshme.

Parimi i parë që është rënë dakord është që qeveria e re, demokratike do të zbatojë me përgjegjësi të gjitha detyrimet ndërkombëtare.

Së dyti, që qeveria e re demokratike do të zbatojë të gjitha reformat e nevojshme në mënyrë që Mali i Zi të bashkohet me Bashkimin Evropian sa më shpejt të jetë e mundur.

Së treti, që qeveria e re, demokratike do të jetë nga ekspert, te përbërë nga personel që janë ekspertë në fusha specifike, pavarësisht nga karakteristikat e tyre politike, fetare, kombëtare ose ndonjë karakteristikë tjetër.

Së katërti, qeveria e re do të angazhohet plotësisht në respektimin e Kushtetutës dhe zbatimin e ligjit, me ndryshime në të gjitha ligjet dhe aktet nënligjore diskriminuese, përfshirë Ligjin për Lirinë e Fesë.

Kohabitacioni politik

Në sajë të situatës së krijuar, kësaj here në Mal të Zi do të kemi kohabitacionin politik, dukuri e panjohur deri më tash në pluralizëm në këtë mjedis. Pra, do të kemi një bashkëqeverisje ku presidenti i shtetit I takon një partie tjetër politike, ndërsa ekzekutivi, përkatësisht qeveria një partie apo koalicioni tjetër politik. Se si do të jenë raportët e tilla është herët të flitet, por shumë çka do të jetë e qartë në muajt në vazhdim.

Në pluralizëm duhet të mësohemi me dukuri të tilla politike, për të kuptuar dekompozimet politike por edhe raportët pozitë-opozitë, sepse pushteti është i ndryshueshëm, ndërsa shteti është i përhershëm. Sa më parë të kuptohet ky binom, ndryshimet në skenën politike do të përceptohen dhe pranohën më lehtë, si kudo në shoqëritë me përvojë demokratike.

Shqiptarët fituan dy mandate

Në këto zgjedhje ndonëse janë bërë përpjekje qe shqiptarët të marrin pjesë me një list zgjedhore, një ide e tillë nuk u realizu. Edhe pse në këtë drejtim janë përpjekur si nga Shqipëria, Kosova e diaspora, shqiptarët dolën në dy lista zgjedhore, duke fituar dy mandate të deputetëve. Nëse krahasojmë me vitin 2016, ku shqiptarët ishin të përfaqësuar në parlament me një deputet, kësaj here do jenë më dy, duke dëshmuar së pjesëmarrja në zgjedhje me dy lista zgjedhore nuk ishte humbje por një fitore e merituar. Madje 11163 vota të fituara së bashku dëshmon angazhimin e elektoratit votues shqiptar për të pasur përfaqësimin autentik në Kuvendin e Malit të Zi. Nëse e krahasojmë më katër vite më parë(2016) kur gjithsej subjektet shqiptare ndonëse ishin ne tre lista zgjedhore gjithsej kanë pasur 9790 vota, kësaj here ishte një rritje për 12.3 %.

Ndonëse dëshirat kanë qenë që ky numër votash të jetë edhe më i lartë, duke ditur rrethanat politike në vendbanimet shqiptare nga Ulqini e deri në Rozhajë, nuk ka pasur mundësi për ndonjë rezultat tjetër, por duhet të pajtohemi se ky ishte maksimumi i mundshëm për momentin.

Me këtë rast duhet cekur se pengesë ishte ligji zgjedhor që është diskriminues për shqiptarët, e po ashtu edhe subjektët politike të ashtuquajtura qytetare sidomos DPS-i që kanë depertuar në elektoratin votues shqiptar përmes premtimeve dhe mashtrimeve të ndryshme për të siguruar vota duke dëmtuar në mënyrë të drejtpërdrejtë subjektet politike të shqiptarëve, ku rasti i Ulqinit meriton një analizë të veçantë.

Pakicat kombëtare duhet të jenë pjesë e qeverisë

Duke u nisur nga parimet demokratike, subjektët politike të popujve pakicë duhet të jenë pjesë e qeverisë. Pasi në përbërjen e kaluar ishin pjesë e qeverisë ata duhet ta vlerësojnë pa paragjykime ofertën për pjesëmarrje në qeverinë e re. Pakicat kudo duhet të jenë pjesë e pushtetit ekzekutiv, sepse ata kanë mundësi të prezantojnë çështjet e ndryshme shoqërore, ekonomike e zhvillimore për pjesëtarët e popujve të tyre. Pikërisht duke marrë parasysh së tash kemi një realitet të ri të pushtetit, çdo refuzim në këtë drejtim do të ishte kundër interesave të popujve pakicë(boshnjakë, shqiptar e kroat).

Kompromisi për marrëveshje qeveritare

Andaj, në këtë aspekt duhet biseduar me mandatarin e qeverisë së ardhshme për çështjet të cilat janë të përbashkëta, ndërsa nëse ekzistojnë çështje kontestuese duhet përpjekur për të gjetur kompromisin e mundshëm. Mbetja jashtë institucioneve qeveritare, për hir të disa deklaratave politike nuk është në favor të shqiptarëve, sepse periudha tridhjetëvjeçare, dëshmon se viset shqiptare janë më të pazhvilluarat, ndërsa resurset ekonomike e ato natyrore janë plaçkitur nga matrapazat e oligarkët e ndryshëm të lidhur me struktura të pushtetit, që ka ndikuar në papunësi e më këtë në emigrimin e shqiptarëve në botën e jashtme për të mbijetuar.

E dhëna së Ulqini është qyteti më i pazhvilluar në bregdet, të punësuarit kanë pagat më të ulta në Mal të Zi, ndonëse ka resurse dhe potencial më tepër së asnjë qytet në vend, dëshmon në mënyrë transparente një konstatim të tillë, andaj duhet gjetur forma për të ndryshuar këtë gjendje depresive në të mirën e përgjithshme shoqërore, sepse shqiptarët nuk duhet të mbesin peng i personave apo politikave të ndryshme.

shtator 2020

DITA E KUJTESËS SË VIKTIMAVE NGA REGJIMET TOTALITARE

August 26, 2020 by dgreca

Me datën 23 gusht në Ditën Europiane të Kujtimit të Viktimave të Regjimeve Totalitare, Europa kujton me pietet viktimat e regjimeve totalitare të cilët likuiduan me miliona individë, ndërsa vendet e ish kampit socialist ende hezitojnë të denojnë krimet e tilla që dëshmon mungesën e vullnetit politik pothuaj në të gjitha vendet e ish kampit socialist në Europën Juglindore. Mungesa e shënimit e një datë të tillë në nivel shtetëror si dhe mungesa e një memoriali kushtuar viktimave të komunizmit në vendet e tilla, dëshmon në mënyrë transparente një konstatim të tillë. Në pjesën e tyre viktimave bëjnë pjesë edhe shqiptarët, si popull autokton të ndarë në disa shtete të cilët përjetuan golgotën nga sistemet e vendëve përkatëse, ku veçohet shteti amë Shqipëria ndër vendet me kriminale komuniste në regjion.

Shkruan: Nail Draga/

Në sajë të Deklaratës së Parlamentit Europian nga data 23 shtator 2008, Dita e 23 gushtit në Europë është shpallur Dita Europiane e Kujtimit të Viktimave të Regjimeve Totalitare. Kemi të bëjmë me një datë simbolike, sepse me 23 gusht të vitit 1939 është nënshkruar marrëveshja Ribentrop-Molotov, në lidhje me mossulmimin në mes Gjermanisë e Bashkimit Sovjetik.

Por, në rrethana të reja shoqërore pas falimentimit të ideologjisë komuniste dhe dështimit të sistemit socialist, duke filluar me rënien e Murit të Berlinit(8.11.1989) dhe miratimit të pluralizmit në vendet e ish kampit socialist, filloj rishkrimi i historisë me argumente, duke dëshmuar vuajtjet e përsekutimet e qytetarëve në sistemet totalitare. Dhe është kjo koha e lirisë personale e shoqërore e cila ka eliminuar paragjykimet duke shpalosur të kaluarën e popujve nën pushtetet diktatoriale komuniste me pasoja të mëdha për qytetarët e tyre vendëve, ku as shqiptarët nuk ishin përjashtim, me pasoja të mëdha shoqërore dhe kombëtare.

Ende pa përcaktimin e ditës së viktimave në Mal të Zi

Në lidhje me këtë çështje Kuvendi i Malit të Zi në vitin 2006 ka miratuar Rezolutat e Këshillit të Europës: nr. 1096, nga viti 1996, “Masat për të çrrënjosur trashëgiminë e sistemeve totalitare komuniste”, dhe nr. 1481, nga viti 2006 “Domosdoshmëria për dënimin ndërkombëtar të krimeve të regjimeve totalitare komuniste”, por dita e kujtimit të tyre viktimave deri më tash ënde nuk është përcaktuar. Nga një qendrim i tillë pushteti në Mal të Zi nuk ka respektuar rekomandimin e Parlamentit Europian, duke dëshmuar mungesën e vullnetit politik për tu ballafaquar me të kaluarën.

Po ashtu, Parlamenti europian ka miratuar rekomandimin ku theksohet që çdo vend duhet të përcaktojë kohën dhe mënyrën e shënimit të kujtimit ndaj viktimave të regjimeve totalitare, duke ia përshtatur historisë dhe traditës së tyre. Por, me gjithë obligimet e detyrueshme deri më tash në Mal të Zi kemi një heshtje në këtë drejtim, andaj edhe sot nuk ekziton një datë e cila do të shënohej si Dita e kujtesës së viktimave të komunizmit, sikurse kanë vepruar vendet tjera nga ish kampi socialist.

Qasje të dyfishta të pushtetit

Me këtë rast duhet cekur se Kuvendi i Malit të Zi në vitin 1992 ka miratuar Deklaratën së shteti obligohet të rehabilitojë viktimat e Goli Otokut(1948), si dhe të dëmshpërblejë familjet e tyre.
Nga një qendrim i tillë del qartë se kemi standarde të dyfishta, duke eliminuar krimet para vitit 1948, ku trajtojnë vetëm ata të Goli Otokut, athu se krimet e komunizmit kanë fillu nga ajo kohë, e jo më parë nga instalimi i komunistave në nëntor të vitit 1944. Një qasje e tillë është diskriminuese sepse do të legalizoheshin krimet e më hershme, ndërsa viktimat do të mbeteshin të pa evidentuara ndërsa ekzekutorët të pa ndeshkuar.

Pra, qasja duhet të jetë e pranueshme për të gjithë e jo të ketë diferencime, në aspektin kombëtar, sepse represioni ka pasur përmasa të mëdha varësisht rrethanave shoqërore. Në këtë aspekt deri më tash nuk janë cekur fare viktimat e shqiptarëve, sikurse është Masakra e Tivarit(1.4.1945), duke mbetur temë e pa trajtuar për opinion e gjerë në Mal të Zi.

Krimeve nuk iu skadon afati kohor

Por, në deklaratën e Parlamentit europian të miratuar në shtator të vitit 2008, në kujtim të viktimave të komunizmit dhe nazizmit thuhet se „në bazë të ligjit ndërkombëtar, nuk skadon kurrë afati për dënimin e krimeve të luftës dhe krimeve kundër njerëzimit“. Andaj, për të trajtuar çështjet e tilla duhet pritur një moment tjetër më të përshtashëm sepse për tash nuk ekziston vullneti politik i pushtetit, për ballafaqim më të shkuarën e krimeve të komunizmit në Mal të Zi.

Pikërisht duke marrë parasysh së nuk ekziston qasje unike mendoj se duhet inicuar Ligjin për të rehabilituar qytetarët të cilët kanë përjetuar krime nga koha e komunizmit, nga viti 1944-1990. Madje duhet paraparë dëmshpërblimin ndaj familjeve të viktimizuara, sepse vetëm në këtë mënyrë do të eliminohej një padrejtësi ndaj qytetarëve të pafajshëm në kohen e komunizmit.

Shqipëria vendi me i përsekutuar në ish kampin socialist

Si askush tjetër në Europë, shqiptarët nga Shqipëria kanë arsy ta përkujtojnë këtë ditë, sepse nga pushteti komunist i instaluar janë ekzekutuar më mijëra me dhe pa gjyq, për liri dhe demokraci për të ndërtuar një shoqëri sipas vlerave demokratike europiane. Të dhënat për periudhën kohore në Shqipëri (1944-1991) janë trishtuese që iu ka tejkaluar nazistëve, e ate nga pushtetarët vendas në emër të ideologjisë komuniste. Deri me tash statistika në Shqipëri ka dhënë këto informacione:

34,135 shqiptarë janë burgosur dhe dënuar për arsye politike.

59,009 qytetarë u internuan në kampe përqendrimi.

7.022 prej tyre vdiqën prej trajtimit shatazarak.

984 persona kanë vdekur në burgjet e regjimit.

6.027 burra dhe gra, djem dhe vajza u ekzekutuan me dhe pa gjyq gjatë diktaturës.

Nga torturat dhe dënimet e kohës, 308 persona kanë humbur aftësitë mendore gjatë qëndrimit në burgjet e komunizmit.

Krimi komunist shqiptar është krimi më i rëndë komunist në Europë, por akoma më e rëndë se ky krim, është zhdukja e gjurmëve të krimit. Mosgjetja e eshtrave të mbi 4500 të ekzekutuarve me dhe pa gjyq, dëshmon se pushteti kriminal si qellim kishte për të zhdukur edhe gjurmët e krimit të tyre.

Mungon memoriali kushtuar krimeve të komunizmit

Ndonëse po bëhën tri dekada nga faleminitimi i komunizmit si ideologji e socializmit si rënd shoqëror, ndaj çështjës së krimeve të komunizmit nuk është bërë aq sa ata meritojnë nderimin e sakrificës për lirinë dhe demokracinë në Shqipëri. Mendoj se nuk mund të arsyetohet më asgjë mos inicimi i një memoriali përkujtimor në Tiranë, Prishtinë e Shkup. Sepse është obligim moral dhe kombëtar të nderojmë sakrificën e atyre që kanë kontribuar për lirinë, demokracinë dhe kombin shqiptar.

Çdo pakujdësi në këtë aspekt nuk është në favorin e vlerave humane dhe demokratike, por duhet vepruar si vepron bota e qytetëruar për të nderuar viktimat nga dhuna e sistemeve totalitare, ku edhe shqiptarët kanë qenë pjesë e vuajtëve të tilla, me pasoja të mëdha shoqërore dhe kombëtare.

Rezoluta e Kongresit të SHBA-ve

Pikërisht në lidhje me këtë çështje Kongresi i SHBA me 21 maj 2014 ka miratuar rezolutën në mbeshtetje të ditës kushtuar viktimave të regjimeve komuniste dhe naziste “për të kujtuar dhe për të mos harruar kurrë terrorin e ushtruar ndaj miliona qytetarëve të Evropës Lindore dhe Qendrore, për më shumë se 40-vjet, nëpërmjet shtypjeve ushtarake, ekonomike dhe politike, duke përdorur ekzekutimet arbitrare, arrestimet në masë, deportimet, shtypjen e fjalës së lirë, konfiskimin e pronës private, si dhe shkatërrimin e identitetit kulturor dhe moral të kombeve…”, forma shtypëse këto që gjatë dekadave kanë “çuar në krime jashtëzakonisht të mëdha të bëra me paramendim kundër miliona njerëzve duke shtypur në mënyrën më flagrante të drejtat e tyre bazë të njeriut, duke i ndarë ata nga bota demokratike me një perde të hekurt dhe me Murin e Berlinit”, thuhet, ndër të tjera, në rezolutën e Kongresit të Shteteve të Bashkuara, kushtuar Ditës Evropiane të Viktimave të Totalitarizmit.

Memorial kushtuar gjenocidit kundër shqiptarëve

Duke marrë parasysh peshën shoqërore dhe historike në nivel kombëtar e ndërkombëtar nuk mjafton që një çështje e tillë të trajtohet vetëm me 23 gusht, si datë europiane, por të punohet vazhdimisht për të shpalosur e prezantuar dhunën e diktaturës ndaj qytetarëve në kohën e monizmit.

Në lidhje me këtë çështje dua të ceki se kur trajtohet kjo temë vazhdimisht merren parasysh vetëm shqiptarët në shtetin amë në Shqipëri, por janë harruar ata jashtë Shqipërisë politike në hapësirën e tyre etnogjeografike në ish Jugosllavi dhe Greqi, që kanë përjetuar gjenocid ideologjik e kombëtar nga viti 1912 e më pas, deri në ditët tona. Apo ndoshta për të tillët planifikohet ndonjë memorial tjetër, i cili do të ishte dëshmi e mbijetesës së shqiptarëve nga dhuna e shpërnguljet nga vendi i tyre.

Description: http://telegraf.al/wp-content/uploads/2019/08/34c21da42b9a77f53271377901172137_XL.jpg

Mision për brezat

Andaj përkujtimi i Ditës së Kujtesës ka për mision të ruhet kujtimi ndaj viktimave të komunizmit dhe nazizmit, siç ishin burgosjet, vrasjet me e pa gjyqë, deportimet, internimet, kampet e punës dhe te përqendrimit, izolimet etj., duke qenë dëshmi me argumente për brezat e sotëm e ato që do të vijnë më pas.

Nuk ka dilemë se çdo pushtet i dinjitetshëm, do të trajtonte me guxim çështjet e dhimshme nga e kaluara, duke prezantuar përgjegjësinë për kuadrin e kohës dhe rehabilituar viktimat e asaj kohe. Andaj, është koha për sjellje me pietet ndaj të gjitha viktimave, duke i nderuar sikurse bëhët në vendet demokratike, sepse ballafaqimi me të kaluarën është dëshmi e kapacitetit demokratik dhe humanitar në çdo shtet të konsoliduar.

(25 gusht 2020)