Në kuadër të 103-vjetorit të marrëdhënieve shqiptaro-amerikane.     

Nga Frank Shkreli 

Disa ditë më parë kujtova shqiptaro-amerikanin e herëshëm Anthony Stevens dhe familjen e tij si kontribues të zhvillimeve fillestare në marrëdhëniet ddiplomatike midis Shqipërisë dhe Shteteve të Bashkuara fillim shekullin e kaluar. Frank Shkreli: Profili i një shqiptaro-amerikani të hershëm, Anthony Stevens – ndihmës dhe këshilltar i Harry Fultz | Gazeta Telegraf. Sot, në kuadër të 103-vjetorit të marrëdhënieve diplomatike shqiptaro-amerikane dua të risjell në kujtesë dy ish-zyrtarë shqiptarë të viteve të para të Ambasadës së Shteteve të Bashkuara në Tiranë, Loni Adamin sekretar dhe Kol Kuqali përkthyes, të cilët punuan për ambasadën amerikane në kryeqytetin shqiptar deri në mbylljen e kësaj ambasade në vitin 1939, me pushtimin e Shqipërisë nga Italia fashiste. Por të cilët, më vonë u torturuan dhe u pushkatuan – si ish-zyrtarë të ambasadës amerikane — nga regjimi i Enver Hoxhes, vetëm e vetëm se besonin në vlerat e demokracise dhe të paqës midis dy popujve.  Në të vërtetë, Ambasada amerikane në Tiranë, në vitin 2010, brenda hapësirës së saj, u ka ndërtuar memorialin kushtuar dy ish-zyrtarëve të saj shqiptarë.  Me atë rast kam përshëndetur, me një shkrim modest, gjestin human të ambasadës kushtuar dy shqiptarëve, nëpunës të ambasadës amerikane, por më vonë të torturuar dhe pushkatuar nga regjimi diktatorial sllavo-komunist i Enver Hoxhës, si rrjedhim i lidhjeve të tyre të punës me Ambasadën Amerikane në Tiranë.

Për fatin e tyre të zi, mësuam gjatë vizitës së parë të Delegacionit të Departamentit të Shtetit në mars/prill të vitit 1991, menjëherë pas nënshkrimit të Memorandumit për rivendosjen e marërëdhënieve diplomatike midis dy vendeve tona. Njëra prej objektivave të misionit të këtij delegacioni diplomatik amerikan ishte ri-hapja e ambasadës amerikane në kryeqytetin shqiptar, e mbyllur për pothuaj 50 vjetë nga regjimi komunist. Për mua, si shqiptaro-amerikan, pjesëtar i atij delegacioni, nuk kishte gëzim më të madh, që lidhjet e miqesisë midis dy vendeve tona u rivendosën, më në fund. Në ditët e para të qendrimit tonë në Tiranë dëgjuam tregime rrënqethëse mbi krimet e regjimit komunist të Enver Hoxhës ndak kundërshtarëve të regjimit, që në siperfaqe dukeshin të pa besueshme dhe të pakrahasueshme me ndonjë vend tjetër, për nga brutaliteti i tyre. Në këtë grup përfshihej edhe tregimi për torturimin dhe pushkatimin e Loni Adamit e Kol Kuqalit.

Fatkeqsisht, askush nuk dinte shumë hollësi mbi fatin e këyre dy burrave, përveç informatave bazë se ata ishin vrarë, vetëm e vetëm, se kishin punuar për ambasadën amerikane dhe si të tillë konsideroheshin agjentë amerikanë dhe armiq të regjimit te ri komunist, si “spiunë” të “imperializmit amerikan”. As sot, për fat të keq, shoqëria shqiptare nuk di shumë për ta, ashtu siç është edhe rasti i mijëra kundërshtarëve të tjerë të regjmit, të vrarë, e të cilëve as sot nuk u dihet fati as varri.

Por 15 vjet më parë ka qenë Ambasadori John Withers dhe stafi i ambasades së Shteteve te Bashkuara në Tiranë që me fisnikërinë e tyre – në përkujtim të përjetëshëm për ta — vendosën me atë rast pllakën përkujtimore për nder të Loni Adamit dhe Kol Kuqalit në oborrin e ambasadës me mbishkrimin: “Ranë për idealet e lirisë dhe demokracisë”.  Me atë rast, Ambasadori Withers ka thenë se dy gurët e memorialit, njëri i vogël dhe tjetri më i madh, simbolizojnë jetën e re të tyre, shkurtuar nga diktatura komuniste, ndërsa guri i madh simbolizon kontributin dhe respektin e përherëshëm karshi këtyre dy ish-zyrtarëve shqiptarë të Ambasadës amerikane në Tiranë. Ky gjest human, në të njëjtën kohë simbolizon, njëkohësisht, edhe natyrën e shoqërisë amerikane për të mos harruar kurrë ata që jane flijuar për një kauzë të drejtë dhe njerëzore, sic ishte kauza e këtyre dy ish-zyrtarve të ambasadës amerikane në Shqipëri – miqësia midis dy popujve tanë.  Gjithashtu, ndjejë se kjo pllakë përkujtimore, simbolizon gjithashtu edhe punën e sakrificat e të gjithë atyre — shqiptarë dhe amerikanë – të cilët për dekada të tëra kanë punuar për të sjellur marrëdhëniet midis kombit shqiptar dhe kombit amerikan, në nivelin që këto marrëdhënie meritojnë të jenë, në këtë 103-vjetor të vendosjes së tyre.

Kol Kuqali dhe Loni Adami besonin së të qenet besnik ndaj traditave të shëndoshta shqiptare dhe ndaj vlerave perëndimore të lirisë e demokracissë, nuk pengonte aspak harmoninë dhe paqën midis kombeve të botës, në këte rast kombit amerikan dhe kombit shqiptar. Unë, si shqiptaro-amerikan, që gjithmonë kam besuar dhe besoj në përforcimin e mëtejshëm dhe në përjetësimin e miqësisë shqiptaro-amerikane, jam munduar të vendosë edhe unë një gur sado të vogël në monumentin e miqësisë dhe marrëdhënieve të ngushta midis kombit shqiptar dhe atij amerikan. Prandaj, në këtë 103-vjetor të marrëdhënieve shqiptaro-amerikane, në besim të plotë për mbarërvajtjen e këtyre marrëdhënieve, midis dy vendeve tona, nderoj kujtimin e sakrificës së Kol Kuqalit dhe Loni Adamit. Por edhe në emër të të gjithë atyre që nuk mund të flasin më e që janë zhdukur e mbytur nga regjimi komunist i Enver Hoxhës, vetëm e vetëm, se besonin në vlerat e demokracisë e të lirisë për kombin shqiptar si dhe në miqësinë mbi 103-vjeçare midis popullit shqiptar dhe popullit amerikan.

Frank Shkreli 

                     

             Ish-Ambasadori i Shteteve të Bashkuara në Tiranë, John Withers

“Ky vend në të cilin jemi sot këtu është një vend që na bën krenarë. Ne nderojmë dy pjesëtarë të misionit tonë që u dënuan nga regjimi i Hoxhës pasi besonin tek vlerat e demokracisë. Ata u torturuan deri në vdekje nga regjimi i Hoxhës sepse besonin në vlerat e paqës e demokracisë. Nuk dëshiroj që ky memorial të shihet si një nderim që ne i bëjmë së shkuarës, por dua që ky memorial të shërbejë si një monument i një fryme të gjallë. Shpresoj të shërbejë si monument vlerësimi për stafin tonë që ka punuar prej vitesh duke luajtur një rol kyç për të forcuar miqësinë mes dy popujve tanë. Unë shpresoj që ajo që ne të marrim teksa zbulojmë këtë memorial të jetë frymëzim për ne, të marrim në jetën tonë forcën dedikimin dhe idealizmin e tyre”, ka thënë Ambasadori John Uidhers me rastin e inaugurimit të pllakës pëkujtimore kushtuar Loni Adamasit dhe Kol Kuqalit, 2010.

Pejë, 30 Korrik 2025 – Kryetari i Lidhjes Shqiptare në Botë, juristi i mirënjohur nga Zvicra, z. Nazmi Jakurti, zhvilloi sot një takim të rëndësishëm me Presidentin e Federatës Panshqiptare “VATRA” në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Dr. Elmi Berisha.

Takimi, i cili u mbajt në një atmosferë vëllazërore në qytetin e Pejës, shënoi një moment të veçantë në drejtim të afrimit dhe bashkërendimit të aktiviteteve ndërmjet dy prej organizatave më të njohura dhe të respektuara të diasporës shqiptare në botë.

Gjatë diskutimeve, të dy udhëheqësit u dakorduan për rëndësinë e bashkëpunimit strategjik dhe paralajmëruan nënshkrimin e një memorandumi bashkëpunimi në një të ardhme shumë të afërt. Ky memorandum synon të forcojë lidhjet ndërmjet shqiptarëve në mbarë diasporën, të promovojë interesat kombëtare dhe të kultivojë unitetin në rrafshin kulturor, arsimor dhe kombëtar.

Z. Jakurti dhe Dr. Berisha theksuan nevojën për veprime të koordinuara që shkojnë përtej kufijve shtetërorë, në funksion të ruajtjes së identitetit shqiptar dhe përkrahjes së çështjeve madhore kombëtare.

Prof. Dr. Fejzulla Berisha/

I. Konteksti kushtetues: Fundi i afatit dhe fillimi i krizës institucionale

Më 26 korrik 2025 përfundoi afati kushtetues për konstituimin e Kuvendit të Republikës së Kosovës, i dalë nga zgjedhjet e parakohshme të 9 shkurtit. Moskonstituimi i Kuvendit brenda afatit 60-ditor të paraparë në nenin 66 të Kushtetutës nuk përfaqëson thjesht një krizë politike – ai përbën një boshllëk serioz kushtetues, i cili e paralizon funksionimin demokratik dhe institucional të shtetit. Ky realitet imponon nevojën për veprime urgjente, të mençura, të përgjegjshme dhe plotësisht në përputhje me Kushtetutën e Republikës së Kosovës.

II. Çka ndodhi konkretisht?

Për më shumë se katër muaj pas mbajtjes së zgjedhjeve, deputetët e Kuvendit të ri nuk arritën të përmbushin aktin themeltar të konstituimit – zgjedhjen e Kryetarit të Kuvendit. Seanca e fundit, e mbajtur më 26 korrik 2025, përfundoi pa ndonjë vendim konkret, ndërkohë që disa deputetë tentuan të lënë të hapur idenë se ajo seancë mund të “vazhdohet” në një datë të mëvonshme. Kjo është një keqinterpretim i rëndë dhe krejtësisht i papranueshëm i normave kushtetuese.

As Kushtetuta, as Ligji për Kuvendin nuk njohin një të drejtë për “vazhdim të seancës konstituive” përtej afatit të përcaktuar kushtetues. Përkundrazi, çdo përpjekje për të ndërmarrë veprime pas skadimit të afatit është juridikisht e pavlefshme dhe politikisht e papërgjegjshme. Deputetët që tentojnë të veprojnë në kundërshtim me këtë afat bien ndesh me rendin kushtetues dhe shkelin obligimin solemn të dhënë me betim publik.

III. Ndërhyrja e Gjykatës Kushtetuese: Masa mbrojtëse dhe ndalimi i veprimeve të mëtejme

Në kushtet e përshkallëzimit të krizës institucionale dhe vakumit kushtetues, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Kosovës ndërhyri me vendosmëri, duke miratuar një masë të përkohshme mbrojtëse, me fuqi të menjëhershme dhe detyruese për të gjithë aktorët institucionalë.

Kjo masë ndalon në mënyrë të qartë dhe taksative:

-Thirrjen e ndonjë seance të mëtejshme për konstituimin e Kuvendit;

-Zgjedhjen e Kryetarit të Kuvendit ose të ndonjë organi tjetër të tij;

-Miratimin e ndonjë akti apo vendimi parlamentar pas datës 26 korrik;

-Çdo pretendim se “procesi është ende në zhvillim”.

Çdo veprim që shkel këtë masë përbën cenim të drejtpërdrejtë të rendit kushtetues dhe mund të pasohet me konsekuenca juridike, përfshirë përgjegjësinë individuale për shkelje të Kushtetutës.

IV. Presidentja e Republikës: Garante e rendit kushtetues

Në këtë situatë të paprecedentë, Presidentja e Republikës ka rol kushtetues të pazëvendësueshëm. Neni 84 i Kushtetutës përcakton qartë se Presidentja është garantuese e funksionimit të institucioneve kushtetuese dhe e rendit kushtetues në tërësi. Ky detyrim nuk është simbolik, ceremonial apo deklarativ – është një kompetencë e drejtpërdrejtë dhe obligim i prerë kushtetues.

Nëse Gjykata Kushtetuese, më 8 gusht 2025, konstaton përfundimisht dështimin e procesit të konstituimit, atëherë Presidentja është e autorizuar dhe e detyruar të:

1. Shpërndajë Kuvendin e pa-konstituar;
2. Shpallë zgjedhje të reja parlamentare, në afatet që përcakton Ligji për Zgjedhjet;
3. Garantojë vazhdimësinë e institucioneve dhe stabilitetin kushtetues të vendit.

Çdo hezitim, zvarritje apo neglizhencë në marrjen e këtyre veprimeve do të përbënte shkelje të betimit kushtetues të Presidentes, e cila ka deklaruar solemnitet për mbrojtjen e rendit kushtetues dhe të ligjshmërisë.

V. Të ndalohen keqinterpretimet dhe manipulimet politike

Për të shmangur konfuzionin dhe mashtrimin publik, është thelbësore që:

-Të sqarohet qartë se nuk ka bazë ligjore për konstituim të vonuar;

-Nuk ekziston asnjë e drejtë për “vazhdimin” e seancës pas skadimit të afatit kushtetues;

-Deputetët që tentojnë të ushtrojnë funksione jashtë afatit, nuk përfaqësojnë më vullnetin legjitim të sovranit, por ndjekin qëllime politike të papajtueshme me parimet e shtetit të së drejtës;

-Zbatimi i Kushtetutës nuk është çështje vullneti, por detyrim juridik dhe moral – dhe asnjë kompromis politik nuk mund të mbivendoset mbi normat themelore të shtetit.

VI. Shteti i së drejtës nuk duhet t’i nënshtrohet vullnetit politik

Sistemi kushtetues i Kosovës bazohet në:

-Ndarjen dhe balancimin e pushteteve;

-Funksionimin e rregullt dhe demokratik të institucioneve;

-Respektimin e detyrueshëm të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese.

Këto parime janë të panegociueshme dhe nuk mund të cenohen nga asnjë aktor, përfshirë partitë politike apo individë të caktuar që veprojnë në funksion të interesave të pushtetit dhe jo të shtetit.

Nëse e shkelim Kushtetutën për të ruajtur pushtetin, atëherë kemi humbur edhe vetë shtetin.

VII. Thirrje për veprim institucional dhe qytetar

Sot, më shumë se kurrë, kërkohet:

-Integritet dhe vendosmëri nga Presidentja e Republikës;

-Zbatim i pakushtëzuar i masës dhe vendimit të Gjykatës Kushtetuese;

-Vetëpërmbajtje dhe përulësi nga deputetët e Kuvendit;

-Përgjegjësi dhe qartësi nga media dhe shoqëria civile;

-Maturim dhe largpamësi nga të gjithë faktorët politikë dhe institucionalë.

Vetëm në këtë mënyrë mund të sigurojmë ruajtjen e legjitimitetit të shtetit dhe besimin e qytetarëve në rendin demokratik dhe kushtetues të Republikës së Kosovës.

Kosova është republikë parlamentare dhe shtet i së drejtës – askush nuk është mbi Kushtetutën

Milazim KRASNIQI/

Gjykata Speciale, nëse ka synim të ndajë drejtësinë, librin e Jakup Krasniqit, “Kthesa e madhe Ushtria Çlirimtare e Kosovës”, duhet ta ketë busull për vendimin e saj, e jo dëshmitë e rreme të dëshmitarëve të rekrutuar nga shërbimet armiqësore ndaj UÇK, ndaj Kosovës. Pse? Jakup Krasniqi e ka botuar në vitin 2006 këtë libër me kujtime, observime e vlerësime, nga pozita e njërit nga protagonistët e asaj lëvizjeje, duke pasur në posedim dokumentet më të rëndësishme të saj dhe pa e vrarë mendjen se rrëfimi i tij mund të jetë objekt i ndonjë procesi gjyqësor. Nuk ka bërë seleksionim, nuk ka bërë autocensurë. Pra dëshmitë e autorit janë të besueshme e jo të manipuluara, si ato të prokurorëve të Gjykatës Speciale.

Autori librin e ka shkruar me idenë që të zbardhë sa më shumë të vërtetën për Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, pa ndier nevojë të fshehë asgjë, pasi nuk ka fshehë asgjë. Autori ka qenë i bindur se e vërteta që po rrëfente, do t’u ndihmonte të gjithëve që ta kuptojnë të vërtetën, pra edhe armiqve të UÇK-së, armiqve të Kosovës. Autori nuk e ka vrarë mendjen se mos ai vetë dhe libri i tij do të ndiqeshin penalisht për një veprimtari legale dhe çlirimtare që kanë zhvilluar. Pra, edhe nga ky aspekt, dëshmia e tij mund t’i hyjë më së shumti në punë Gjykatës Speciale, nëse e ka për qëllim ta kuptojë të vërtetën për UÇK-në dhe protagonistët që po gjykohen padrejtësisht në Gjykatën Speciale në Hagë.

Për këtë rast do të ndajë me lexuesit disa fakte që dëshmojnë se akuza ndaj kreut politik të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, sidomos ndaj Hashim Thaçit e Jakup Krasniqit, po edhe ndaj Kadri Veselit e Rexhep Selimit, është e montuar, pa mbështetje në fakte. Po e nis nga një kryefakt: deri sa përfaqësuesit politikë të UÇK-së po merrnin pjesë në delegacionin e përbashkët (edhe me LDK-në) në Konferencën e Rambujesë, komandantët e terrenit e kishin shkarkuar komandantin e përgjithshëm dhe e kishin emëruar një komandant të ri. Autori, duke qenë pjesëmarrës në konferencën e Rambujesë dhe pastaj në mbledhjen në terren ku u diskutuan ato ndryshime, ka ngritur disa hipoteza mbi implikimin dhe ndikimin e faktorëve të jashtëm përfshirë edhe segmente të shërbimeve konkrete sekrete. Këtë pistë Gjykata Speciale me gjasë e ka injoruar në tërësi, ndërsa shumë e mundshme duket që disa nga çrregullimet dhe krimet janë ideuar e mbase edhe kryer nga shërbime sekrete armiqësore. Gjykata do të duhej të gjente mënyra ta adresonte këtë pistë. Jakup Krasniqi pranon se ndryshimet që ishin bërë pa dijeninë dhe pa miratimin e kreut politik (në këtë rast Hashim Thaçit e Jakup Krasniqit, po edhe vetë Azem Syles) u miratuan a posteriori nga kreu politik, vetëm për ta ruajtur unitetin. Pra, kreu politik kishte humbur në atë ballafaqim. Kjo provon se segmente të terrenit kishin ndikim më të madh se sa kreu politik. Po qe se Gjykata Speciale e pranon këtë gjendje faktike, pra të implikimit dhe ndikimit të shërbimeve sekrete armiqësore në njërën anë dhe të ndikimit dominues të njerëzve nga terreni, në anën tjetër, atëherë bie poshtë e tërë akuza ndaj drejtuesve politikë, Hashim Thaçit, Jakup Krasniqit, Kadri Veselit e Rexhep Selimit, që janë duke u gjykuar në Hagë. Askush nuk mund të gjykohet, nëse nuk ka qenë urdhërdhënës ose zbatues i veprimeve.

Nga dëshmitë që sjellë autori lidhur me Konferencën e Rambujesë, mund të kuptohet qëndrimi absurd i Gjykatës Speciale, e cila ka akuzuar figurat politike që kanë qenë pro pjesëmarrjes në atë konferencë dhe kanë qenë vendimtar për firmosjen e Marrëveshjes së Parisit nga ana e Kosovës. Po qe se Gjykata do të kishte preokupim të zbulonte krimet eventuale, ajo do të duhej të orientohej drejt faktorëve konkretë, që kanë qenë kundër asaj konference dhe kundër firmosjes së asaj marrëveshjeje. Ndërsa, Gjykata është vënë në ndjekje penale të figurave kryesore, që e kanë shtyrë përpara firmosjen e Marrëveshjes së Rambujesë/Parisit. Çdo interpretim logjik do të jep konkluzionin se kjo Gjykatë po tenton një lloj hakmarrjeje ndaj atyre që mundësuan aktivizimin e NATO-s kundër caqeve ushtarake të Jugosllavisë (Serbisë.) Ky është absurd sui generis, meqë Gjykata financohet dhe vepron në truallin e shteteve të NATO-s (dhe BE-së.) Rezulton se kjo Gjykatë po tenton në mënyrë tinëzare që të akuzojë dhe dënojë edhe vetë NATO-n, për aleancën e saj funksionale me UÇK-në, në pengimin e spastrimit etnik dhe gjenocidit serb në Kosovë. Kujt i duhet kjo ndërmarrje perverse, përveç armiqve të NATO-s?

Dëshmia e Jakup Krasniqit në librin “Kthesa e madhe Ushtria Çlirimtare e Kosovës”, për aktivitetin e tij edhe në lëvizjen paqësore, nëse respektohet si fakt, do ta rrëzonte çdo vendim penalizues që eventualisht do të mund të ndërmirrej kundër tij dhe krerëve të tjerë politikë të UÇK-së. Jakup Krasniqi, dëshmon se në kohën kur ishte i angazhuar në kreun e UÇK-së, vazhdonte të ishte kryetar i Degës së LDK-së në Gllogovc (Drenas), duke shërbyer pra edhe në politikën paqesore që ndiqte LDK-ja. Ky fakt nuk mund të injorohet nga Gjykata Speciale, sepse dëshmon se autori përkatësisht i akuzuari Jakup Krasniqi, ka dhënë kontribut në zgjidhjen paqesore të krizës. Vetëm kur është bindur se politika paqesore po dështonte, ai ka kërkuar angazhim me rrugë më aktive për ta mbrojtur popullin dhe Kosovën nga terrori ushtarak e policor i Serbisë.

Edhe angazhimi i Jakup Krasniqit në delegacionin në Rambuje, qëndrimet konstruktive të tij, të cilat e kanë bërë që të pranohej edhe nga LDK-ja si kandidaturë për postin e kryeministrit në Qeverinë e Përkohshme të Kosovës, është dëshmi që nuk mund të anashkalohet as nga Gjykata Speciale e aq më pak nga historia e re e Kosovës. Në këtë kontekst mund të sjellë edhe një dëshmi/sqarim plotësues lidhur me takimet e një përfaqësie të LDK-së me Jakup Krasniqin në Tiranë, në maj 1999, të cilit i referohet autori në libër, në faqet 225-226. Meqë kam qenë një nga promotorët e atij takimi, mund të them si vijon: takimi vërtet ka qenë konstruktiv dhe vullneti i Jakupit pë të gjetur një pajtim për inkuadrimin e LDK-së në QPK, ka qenë shumë i madh. Nuk e ka përjashtuar as mundësinë e integrimit të Bujar Bukoshit në atë qeveri, nëse do të ishte propozim yni e as ndryshimin e disa resorëve, për të fuqizuar LDK-në në atë qeveri. E vërteta të cilën autori Jakup Krasniqi nuk ka pasur si ta dijë është se hyrja e LDK-së në atë qeveri, e cila dukej punë e kryer dhe çështje e pak ditëve, (pritej kthimi i Bukoshit nga SHBA në Tiranë) u pengua nga mesazhi që dërgoi Rugova, për të ndërprerë ato kontakte, kur arriti në Romë pas lirimit nga Beogradi, ku faktikisht ishte peng lufte i Millosheviqit. Pra, negociata për të cilat Jakup Krasniqi ka qenë i hapur dhe vullnetmirë, janë ndërprerë nga ana e LDK-së. (Në një takim që më vonë u zhvillua në Shkup me Rugovën, dolën në pah mospajtimet tona për këtë çështje, që sollën edhe largimin e disave prej nesh nga LDK-ja pas çlirimit të vendit.) Pra, mbetet fakt kokëfortë se po të varej nga vullneti i shprehur i Jakup Krasniqit, LDK do të bëhej pjesë e Qeverisë së Përkohshme të Kosovës, çka tregon qartë se ai nuk ka pasur asnjë ndjenjë refuzimi e aq më pak ndjenjë hakmarrjeje ndaj kundërshtarëve politikë. Ndërsa, po të formohej një qeveri e përbashkët në maj 1999, ashtu si insistonte edhe Jakup Krasniqi, menaxhimi i krizës së pas çlirimit, përfshirë veprimet e shërbimeve sekrete armiqësore dhe aktet e hakmarrjeve, do të menaxhohej me më shumë sukses dhe disa nga ato raste që janë sot në Hagë, nuk do të ndodhnin fare. Këto janë fakte të cilat nuk ka gjykatë në botë, pra as Gjykata Speciale, që mund t’i falsifikojë. Nuk besoj se duhet të inkurajohet askush në Gjykatën Speciale nga letargjia e tashme në Kosovë, e imponuar nga forcat politike fanatike kundër disave nga ish krerëve politikë të UÇK-së. Kjo nuk zgjatë gjithmonë. Kosova dhe shqiptarët do ta kërkojnë drejtësinë dhe të vërtetën e historisë së tyre të lavdishme, deri në ditën e fundit në Tokë.

Lidhur me formimin dhe veprimin e Gjykatës Speciale ka edhe disa gjera të tjera jologjike, të cilat katër të akuzuarit në Hagë thjesht i kanë shndërruar në pengje të lojërave konspirative diplomatike. Në këtë sfond, roli i administratës Obama, me Hilari Klintonin e Xhoe Bajdenin, në imponimin e Gjykatës Speciale, mbetet i pakuptueshëm, i palogjikshëm, absurd. A mund të jetë ai angazhim si pjesë e marrëveshjes xhentëllmene Tallbot-Çernomyrdin në Moskë dhe akordit të ministrave amerikanë e rusë në korrik 1999 në Helsinki? Pyetjet mbeten pezull, por Gjykata me vendosmërinë e saj për të dënuar me çdo kusht, me dëshmitarë të rrremë, kreun politik të UÇK-së që nuk lejoi spastrimin etnik e gjenocidin serb e me vonë riintegrimin e Kosovës në ish Jugosllavi, duket si përgjigje konkrete. Pra, ka indikacione që gjykimi është produkt i akordeve të hershme të fshehta, të vitit 1999, për të shëruar egot e komplekset ruse, e kurrsesi një proces mirëfilli gjyqësor. Është në nivel të idiotizmit tentativa që shërimi i egove dhe komplekseve ruse të vitit 1999 të bëhet duke gjykuar aleatët e NATO-s të asaj kohe, pra, kreun politikë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Pa rolin e UÇK-së NATO nuk do të mund të hynte në Kosovë e as të krijonte kushtet për anëtarësim në NATO të shteteve ballkanike, Malit të Zi, Shqipërisë e Maqedonisë, pra forcimin e krahut jugor të NATO-s. Takimet dhe bisedat e Jakup Krasniqit, me kreun e NATO-s, me diplomatët e rëndësishëm perëndimorë në atë periudhë, të prezentuar me fakte në këtë libër, janë dëshmi e pakontestueshme e aleancës së UÇK-së me NATO-n dhe me Perëndimin. Këtë të vërtetë nuk mund ta ndryshojë asnjë gjykatë në botë. Për të vënë drejtësinë në vend, Gjykata Speciale do të mund të mirrej me kryesit konkretë të krimeve e jo me gjykimin e kreut politik të UÇK-së që de facto kanë qenë partnerë i strategjisë së zgjerimit të NATO-s në Ballkan. P.S. Nuk e di a është i përkthyer në anglisht libri i Jakup Krasniqi, “Kthesa e madhe Ushtria Çlirimtare e Kosovës.” Nëse është, gjykatësit do të duhej ta kishin lexuar dhe ta kishin para sysh si një fakt të pakalueshëm për të dhënë drejtësinë përkatësisht për t’u dhënë pafajësinë autorit dhe shokëve të tij.

24 korrik 2025

Nga Frank Shkreli

Shqiptaro-Amerikani Anthony Stevens ka ndërruar jetë me 10 maj,1965. Unë nuk ia kam arrijtur ta njihja të ndjerin Stevens, por kam njohur familjen e tij pas ardhjes time në Amerikë në vitin 1970, sidomos birin e tij Bob Stevens dhe vajzën Marie Stevens (tani të ndjerë) – të dy këta kur i kam njohur fillimisht punonin pranë Departamentit Amerikan të Shtetit. Korriku më kujtoi historinë fillestare të asaj që njihej si Shkollla Teknike Amerikane “Harry Fultz” në vitin 1921 dhe mbylljen e saj nga Ahmet Zogu në korrik, 1933. Nuk dua të flas tani për vet Shkollën Teknike “Harry Fultz” në Shqipëri, Frank Shkreli: Me rastin e Ditës Humanitare Botërore kujtojmë humanistin e madh dhe mikun e Shqipërisë, amerikanin Dr. Harry T. Fultz | Gazeta Telegraf,  pasi historia e saj e lavdishme dihet tanimë.  Njihet roli historik që luajti Shkolla Teknike e Tiranës “Harry Fultz” — një rol të rëndësishëm në edukimin e rinisë shqiptare të asaj kohe, me ndjenjën e atdhedashurisë, disiplinës, dashurisë për njëri tjetrin dhe respektit për punën.  “Perpiqu ta bësh Shqipërinë një vend ku ia vlen të jetosh”, citohet të ketë thënë Harry Fultz në fillimet e veprimtarisë së asaj shkolle.  Por me këtë rast (Korrik 2025) dhe në lidhje me Shkollën Teknike “Harry Fultz”, desha të sjell në kujtim veprimtarinë e hershëme, në fillim të marrëdhënieve shqiptaro-amerikane,  njërin prej shqiptaro-amerikanëve të parë të shekullit të kaluar – Anthony Stevens, në 60-vjetorin e kalimit të tij në amshim – i cili në një dokument të deklasifikuar thuhet se “Si ndihmës e këshilltar permanent, Fultzi ka patur nënshtetasin amerikan Anthony Stevens”. 

Po kush ishte Anthony Stevens njëri prej të parëve shqiptaro-amerikan i angazhuar, në fillim të shekullit të kaluar, në zhvillimin e lidhjeve fillestare diplomatike shqiptaro-amerikane?  Fatkeqësisht, unë nuk posedoj shumë të dhëna për jetën dhe veprimtarinë e tij dhe të tjerëve shqiptaro-amerikanë të fillim shekullit të kaluar, të angazhuar nga Departamenti Amerikan i Shtetit, në vitet e para të marrëdhënieve dilpomatike shqiptaro-amerikane, vendosur me 1922. Por në rastin e Anthony Stevens ka disa të dhëna, jo aq të plota, por që japin të pakën një pasqyrë të kufizuar nga jeta dhe veprimtaria e Anthony Stevens– në shtypin e komunitetit shqiptar në mërgim, si Shëjzat, Shqiptari ë Lirë dhe Jeta Katolike Shqiptare.  

Sipas atyre të dhënave, Anthony Stevens me origjinë ishte Kosova, i lindur në Zym të Hasit të Prizrenit. Me familjen e tij ai ka ardhur në Shtetet e Bashkuara të Amerikës me 1909.  Në Amerikë ka filluar punën si nëpunës i Kryqit të Kuq Amerikan, për t’u kthyer në Shqipëri 10-vjet më vonë me 1919 deri në vitin 1924.  Shqipëria e pas Luftës së parë Botërore ishte në gjëndje të mjeruar, nga çdo pikëpamje, sidomos gjëndja ekonomike ishte tepër e rëndë.  Gjatë qëndrimit të tij në Shqipëri, si nëpunës i Kryqit të Kuq Amerikan, Anthony Stevens i shërebu me përkushtim misionit bamirës të Kryqit të Kuq Amerikan në Shqipëri duke ndihmuar bashkatdhetarët e vet me shpërndarjen e ndihmave humanitare, shërbime mjeksore, shpërndarje ilaçesh dhe ndihmash të llojlojshme aq të nevojshme për shqiptarët në atë kohë, e që ishte misioni i Kryqit të Kuq Amerikan në Shqipërinë e pas Luftës së parë Botërore.  Bazuar në punën shembullore të tij në kuadër veprimtarisël së tij si nëpunës i Kryqit të Kuq Amerikan në Shqipëri, por edhe si folës i gjuhës hqipe dhe anglishtes, Anthony Stevens i bashkohet Departamentit të Shtetit me 1922 – vit ky që edhe Harry Fultz mbërrin në Tiranë për të drejtuar Shkollën Teknike deri në vitin 1933.  Siç duket Stevens është kthyer në Washington disa vite më vonë, për tu dërguar përsëri në Tiranë pranë Ambasadës së Shteteve të Bashkuara deri me pushtimin e Shqipërisë nga Italia fashiste më 1939.

Ndërkohë, Anthony Stevens tani si nëpunës Departamentit të Shtetit shërbente në Washington dhe dërgohej nga hera në herë në Ambasadën Ameikane në Romë. Pas Luftës së dytë Botërore, Anthony Stevens, gjithnjë si nëpunës i Departamentit të Shtetit ishte i angazhuar me fatin e Shqipërisë, marrëdhëniet shqiptaro-amerikane dhe me mërgatën shqiptare anti-komuniste që ishte larguar nga Shqipëria pas marrjes së pushtetit nga komunistët. Të vjetërit e komunitetit i kujtonin me mall e respekt për punën dhe përpjekjet e tija për të ndihmuar shqiptarët e mërguar, kundërshtarë të komunizmit të pas Luftës së II Botërore, ndërsa shërbente në Ambasadën e Shteteve të Bashkuara në Romë.  

Shqiptaro-Amerikani Anthony Stevens dhe familja e tij, si nëpunës të Departamentit të Shtetit – djali i tij Bob Stevens dhe vajza Maria Stevens, edhe ata të punësuar pranë këtij enti diplomatik për dekada në Washington dhe në Evropë – kanë lënë pas një reputacion në komunitetin shqiptaro-amerikan që i ka dalluar ata si një familje patriotike shqiptare dhe amerikane. Revista e kohës, Shejzat, e ka cilësuar Anthony Stevens, me rastin e kalimit të tij në amshim, si një “Fytyrë tipike shqiptare.  Në zêmër ushqente kultin e bujarisë së lashtë e në frymën e kulluet të zakoneve tona mâ bujare, rriti në dhé të huej bij e bija. Sado që rrethanat e jetës e kishin hjedhë jashta tue e bâ me xânë vend në shërbim të nji shteti të huej, Ai kurr nuk u çvesh nga cilsitë e ndiesitë shqiptare dhe kudo e kurdo i u paraqit rasti, me fjalë e me vepra, mprojti e përkrahi Shqipninë… përvoja e dendun, rrethanat e  jashtazakonshme nëpër të cilat iu përshkue jeta, e kishin pajisë me nji urti e  mprehtësi të spikatun gjiykimi.  Prej gojës së Tij rridhte fjala paqtuese, këshillat  për bashkim, nxitja m’u përdorë për çlirim e naltësim të Shqipnisë. Tue u ndâ prej  nesh Ai lên nji zbrazti të madhe sepse, burra të mbrujtun me tharmet mâ fisnike  arbnore, pak mbeten tashmâ”.

Jeta dhe veprimtaria e Anthony Stevens – si nëpunës i Kryqit të Kuq Amerikan në Shqipëri në fillim të shekullit të kaluar, bashkpunimi i tij ingusht me të madhin dhe të paharrueshmin mik të shqiptarëve Harry Fultz – tregojnë një shqiptaro-amerikan i cili nuk ka pushuar kurrë së punuari për miqëqenjen e popullit të vet, për ndriçimin e tij në idetë përparimtare pas 500-vjet otomanizëm dhe ideve demokratike pas vednosjes së diktaturës komuniste pas Luftës së dytë Botërore në Shqipëri. Si i tillë, Anthony Stevens (por edhe familja e tij diplomatike shqiptaro-amerikane në Amerikë) mund të renditet – me ata shqiptaro-amerikanë që janë dalluar gjatë dekadave — me të drejtë dhe për merita të dalluara – në shërbim të ringjalljes së marrëdhënieve midis dy kombeve tona – atij amerikan dhe atij shqiptar.  

Frank Shkreli

               Ish-Diplomati shqiptaro-amerikan, Anthony Steevens (1891-1965)