Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

KONTRIBUTI I FAMILJES ADEMAJ PËR LIRINË DHE PAVARËSINË E KOSOVËS

by

Dr. Besim Muhadri sjell para lexuesit librin monografik “Vezir Ademaj-Hero i Kosovës”, një libër që i kushtohet dëshmorit dhe heroit të Kosovës Vezir Ademaj. Dr. Muhadri në një bashkëbisedim me gazetarin Sokol Paja për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, tregon se në libër janë përfshirë aspekte të rëndësishme të jetës dhe të veprimtarisë së dëshmorit dhe heroit të lirisë së Kosovës Vezir Ademaj por edhe aspekte që ndërlidhen me momente dhe akte relevante të historisë së Kosovës, pjesë e së cilës është edhe familja Ademaj nga Sheremetaj i Gjakovës. 

DËSHMORI VEZIR ADEMAJ – HEROI I KOSOVËS

Libri monografik “Vezir Ademaj – Hero i Kosovës” i kushtohet dëshmorit dhe heroit të Kosovës Vezir Ademaj, i cili ra heroikisht në luftë për lirinë e Kosovës, kundër forcave policore dhe ushtarake serbe, përkatësisht të Jugosllavisë së mbetur, që përbëhej nga Serbia dhe Mali i Zi. Vezir Ademaj nga Sheremataj i Gjakovës, që nga viti 1991 ishte detyruar të emigronte në Zvicër dhe atje, përpos punëve që bënte për të ndihmuar familjen në Kosovë, ai kishte arritur rezultate të lakmueshme në fushën e sporteve luftarake, duke arritur madje që të bëhej kampion zviceran dhe evropian në sportin e Kikboksit. Mirëpo, me rënien heroike të Adem Jasharit dhe të shpërthimit të luftës në Kosovë, ai lë kurbetin dhe në fund të Marsit të vitit 1998 kthehet në atdhe, duke iu bashkuar radhëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Kthimi i tij ishte sa simbolik aq edhe heroik dhe frymëzues për qindra e mijëra të rinjë të tjerë që i bashkoheshin radhëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

HEROI VEZIR ADEMAJ RA NË BETEJEN E KALLAVAJIT

Vezir Ademaj, i cili sapo kishte mbushur 27 pranvera,  bie heroikisht në fushë të betejës kundër forcave serbe e jugosllave më 25 korrik të vitit 1998, në betejen e Kallavajit, në mes Junikut dhe Dobroshit. Për aktin heroik të Vezir Ademajt, por edhe për jetën dhe veprimtarinë e këtij djaloshi sypatrembur që për lirinë e atdheut dha gjithçka pati nga vetja, vetëm e vetëm që brezat që do të vinin të jetonin të lirë. Në këtë libër 416 faqesh, janë përfshirë aspekte të rëndësishme jo vetëm të jetës dhe të veprimtarisë së deshmorit dhe heroit të lirisë së Kosovës, por edhe për aspekte që ndërlidhen me momente dhe akte relevante të historisë së Kososvës, pjesë e së cilës është edhe familja Ademaj nga Sheremetaj i Gjakovës, në të cilën lindi Veziri, por edhe shumë atdhetarë e veprimtarë të tjerë.

PORTRETI I HEROIT TË KOSOVËS

Libri “Vezir Ademaj-Heroi i Kosovës”, është konceptuar në katër kapituj, ku, pothuajse në mënyrë të përkryer, ndërtohet portreti i Heroit, por edhe koncepti si dhe historia e organzimit dhe e zhvillimit të luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës në Rajonin e Lugut të Çarragojës, Junikut dhe të Rekës së Keqe, nga vinte edhe djaloshi sypatrembur Vezir Ademaj. Në kapitullin e parë, që mund të konsiderohet edhe si hyrje në ndërtimin dhe shtjellimin e kësaj vepre të rëndësishme monografike, kam përfshirë një histori të shkurtër të fshatit Sheremetaj, ku në pika të shkurtëra tregohet për historinë e këtij fshati, për kullat e shumta të tij, ndër të cilat edhe për atë të Ademajve, në të cilën  lindi, u rrit dhe u kalit protagonisti i librit, heroi i Kosovës Vezir Ademaj, kullë e cila ishte  – çerdhe e drejtuesve të lëvizjeve kombëtare shqiptare. Në këtë kontekst, kam treguar edhe për historinë e familjes Ademaj, për sakrificat e shumta të saj gjatë periudhave të ndryshme të historisë. Këtu jepet edhe portreti i babait të dëshmorit dhe heroit të Kosovës Vezir Ademaj, Hysen Hasan Ademaj, që ishte edhe inspirues dhe përkrahës i të birit, por edhe i djemve të tjerë të tij në rrugën e zhvillimit dhe të formimit të tyre intelektual dhe atdhetar. Interesant, pa dyshim, janë rrëfimet e nënë Mejremes, qoftë për Vezirin, qoftë edhe për momente të tjera të jetës dhe të familjes. Po ashtu interesante janë edhe opinionet e vëllait të Vezirit, Dr. Hasan Ademajt, për familjen por edhe për të vëllanë dëshmor. “Ndonëse e kam pak të vështirë të flas për vëllain, mund t’ju them se të gjithë ata që e kanë njohur Vezirin e kanë çmuar si një djalë të zgjuar, të dashur e besnik, me një karakter të fuqishëm dhe me një guxim të pashembullt. Unë besoj se kur flas për Vezirin flas për mijëra e mijëra djem të Kosovës”. “Veziri ishte prototip i atij brezi, të cilin vrulli rinor nuk e linte të qetë, duke e bërë të gatshëm të paguajë edhe çmimin më të lartë për liri, për të dalë një herë e përgjithmonë nga ajo shtypje mizore e barbare që po ushtronte regjimi diktatorial i Beogradit mbi shqiptarët”. 

RRËFIME, KUJTIME, KËNGË E POEZI PËR VEZIR ADEMAJ

Në kapitullin e  dytë “VEZIR ADEMAJ-HERO I KOSOVËS”, flitet për jetën dhe tërë veprimtarinë e Vezir Ademajt, që nga lidja e deri në aktin e tij më sublim, rënien në altarin e lirisë. Ndërsa në kapitullin e tretë “Rrëfime, kujtime dhe këngë e poezi për vezirin”, janë përmbledhur mendime, kujtime, shkrime dhe këngë për Vezir Ademajn. Kujtimet për Vezirin, që vijnë nga bashkëluftëtarët, familjarët dhe të gjithë ata që e kanë njohur, janë një kontribut dhe faktografi e rëndësishme qoftë e ndërtimit të figurës së heroit, qoftë edhe e organizimit të rezistencës për liri në Rajonin e Rekës së Keqe në periudhën Mars- Korrik 1998. Këto rrëfime dhe këto dëshmi pa dyshim se monografinë e bëjnë edhe më interesante dhe më të kompletuar. Rëndësi të veçantë paraqesin edhe shkrimet e shumta të dhjetëra autorëve, të botuara nëpër revista të ndryshme, qoftë në Kosovë, Shqipëri dhe diasporë. Këto shkrime për Vezir Ademaj, janë shkruar nga emra eminentë të publicistikës, por edhe të letërsisë shqiptare, si: Hasan Hasani, Ruben Avxhiu, Muhamet Mjeku, Hamit Aliaj, Besa Bytyçi, Hyrë Tejeci, Qazim Doda, Tomë Paloka, Shkumbin Tetaj, Prof. dr. Agron Fico, Dalip Greca, Spiro Gjikondi, Avni Karakushi, Harry Bajraktari,  etj.

ASPEKTI ARTISTIK I PORTRETIT TË HEROIT DHE LUFTËS PËR LIRI DHE PAVARËSI TË KOSOVËS

Po ashtu, një aspekt tejet interesant dhe gjithsesi të rëndësishëm, shpërfaqin edhe dhjetëra tekste këngësh, por edhe krijime poetike kushtuar Vezir Ademajt, në të cilat kompletohet edhe në aspektin artistik portreti i heroit dhe i luftës për liri dhe pavarësi të Kosovës. Figura e heroit të Kosovës vjen e përmbushur dhe kompletuar edhe me aktivitete të ndryshme që ndërlidhen me njohjen dhe vlerësimin e figurës dhe aktit heroik të Vezir Ademajt, të mbajtura, qoftë në Kosovë, por edhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, të cilat janë ilustruar edhe me fotografi të shumta, që librit ia shtojnë vlerës dhe rëndësinë, duke e radhitur atë ndër librat e veçantë të këtij lloji. Prandaj, nuk është e rastësishme kur recensenti i librit, poeti dhe studuesi nga Kosova, Ismail Syla, duke dhënë kontributin e tij në shpërfaqjen e vlerave të këtij libri, në mes tjerash shprehet: “Libri monografik i dr. Besim Muhadrit “Vezir Ademaj – Hero i Kosovës”, pasuron fondin e literaturës që shpërfaq kontributin e familjes Ademaj nga Sheremetaj i Gjakovës për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës. Syla librin “Vezir Ademaj-Heroi i Kosovës” e cilëson si  një libër model që duhet mbajtur vath në vesh çdo familje. Kur e thotë këtë, ai ka parasysh kujdesin dhe përkushtimin e të gjallëve ndaj të rënëve. Për këtë qëndrim të lartë moral ai ia atribuon të vëllait të dëshmorit, Dr. Hasan Ademaj përkushtimin e të cilit ndaj të vëllait  dëshmor Syla e cilëson si një mësim se si duhet të ruhet dhe kultivohet trashëgimia jonë historike. Libri “Vezir Ademaj-Heroi i Kosovës” këto ditë doli nga shtypi dhe së shpejti do të arrijë edhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, vë në spikamë portrete të rëndësishme atdhetarësh dhe luftëtarësh të lirisë dhe pavarësisë së Kosovës, në këtë rast të Vezir Ademajt.  

FUNERALI I PAFUNDEM- Kori që shndërrohet në kortezh

by

Funerali i pafundëm është një libër tronditës për një Shqipëri të brendshme, të supozuar nga Zhiti, që mban gjallë dhimbjen e tragjedisë antike greke. Në fakt është areali i improvizuar që kori i personazheve-maska intonon, duke përsëritur zërin e qartë dhe të rëndë të një choragos-i, një rol që Zhiti e merr përsipër deri në fund…./

Shkruan: Adrian Lësenciuc*/

Emri i Visar Zhitit nuk është i njohur aq sa duhet nga rumunët. Në fakt, letërsia shqipe na është imponuar me një emër të vetëm, Ismail Kadare, dhe dimensioni universal i veprës së tij  (përkthyer nga M.D) ka ndihmuar që emri i tij të mbahet në ballë të kësaj letërsie. 

Visar Zhiti lindi në diktaturë në Durrës dhe u diplomua në Institutin Pedagogjik  në Shkodër po në diktaturë. U arrestua dhe u burgos për tetë vjet nga regjimi i Enver Hoxhës për “fajin” e vetëm se kishte shkruar poezi dekadente (për një vëllim poetik të çuar për botim). Poezia e Zhitit u botua vetëm pas rënies së Perdes së Hekurt. Vëllimi debutues, Kujtesa e ajrit, nga viti 1993, ishte një sukses i jashtëzakonshëm dhe autorit të tij iu dha Çmimi i Republikës së Shqipërisë për letërsi. Dhe vëllimet e tjera me poezi ishin me vlera të afërta me vlerën e të parit. Romanet e tij gjithashtu u pritën me entuziazëm nga kritika. Shumë vepra të tridhjetë viteve të fundit janë përkthyer në shumë gjuhë. Zhiti ka marrë çmime të rëndësishme ndërkombëtare, veçanërisht në Itali. Ndonëse ende i panjohur mjaftueshëm për publikun e gjerë rumun, vëllimi i tij me poezi Psalm u përkthye nga Renata dhe Luan Topçiu në 1997 dhe romani Funerali i pafundëm u botua për herë të parë në Shtëpinë e mirënjohur Botuese Leda – Corint në 2008, me përkthim të Luan Topçiut. Një ribotim i kohëve të fundit dhe i riparë i këtij romani u botua në vitin 2020 nga Shtëpia Botuese A. Vëllimi poetik Flatra e mundur, përkthyer nga Luan Topçiu dhe Renata Melonashi, u botua në të njëjtën Shtëpi Botuese një vit më parë.

Funerali i pafundëm është një roman atipik, më tepër një antiroman, një prozë e çartur, që nuk i nënshtrohet aspak konvencioneve, një tekst që shumë vështirë mund ta karakterizosh me termat me të cilat Romul Munteanu u përpoq të zbusë Romanin e Ri Francez përmes preludeve të një poetike të  antiromanit. Funerali i pafundëm duket se minon edhe konceptin e antiromanit, të cilin Sartre e shihte si të zënë rob në pamje të jashtme dhe në konturet e romanit. Romani shfaqet më së shumti si një epikë në tre pjesë të pabarabarta: “Udhëtimi i zi”, “Elipsa dhe Corona V” dhe “Anti-Funeralet” (epilog) dhe 66 këngë, të hapura nga një “fletë e grisur nga fundi për t’u lexuar si fillim”. 

Teksti i Zhitit përshkruan rrjedhën e një turme të papërcaktuar, jo konsistente në një marshim drejt vdekjes. Padyshim që rruga është vendosur sipas koordinatave ideologjike dhe shtysës së turmës, si një shëmbëlltyrë e errët e shekullit të njëzetë:

“…të ikësh larg. Sa më tepër këmbë, aq më pak lodhje. Të qenët bashkë, shumë njerëz njëherësh, të ngjall ndjenjën e fuqisë, e cila shtohet edhe nga e ecura. Kokët janë të rrezikshme.Të menduarit ndryshe gjithmonë prish punë. Rrugëtimin e bën më të lehtë mendimi i njëjtë, i vetëm, i përbashkët. I ngjashëm me yllin e karvanit që ndrit njëlloj për të gjithë. Dhe ai ecën me të gjithë, i largët, digjet si plaga e tjetrit që nuk dhemb kurrë. Është më mirë të mos mendosh, se jo vetëm nuk lodhesh, por shmang edhe mëdyshjet, që gjithmonë bëhen pengesë. Vetëm të ecësh. Ka më siguri, kur mendimi mungon fare. Ky është ideali: mungesa e tij. Se ka dhe epidemi ideologjike, dreqi e marrtë.  ”(P.11)

Funerali, i drejtuar nga forca shtypëse dhe instinkte, duke shkuar drejt një destinacioni të vështirë, i drejtuar nga quasi-prania e një arkëmorti, ka gravitetin e  “Librit të Pëshpëritjeve” të Varujan Vosganian-it. Turma mbahet nga dëshira e thjeshtë për t’u radhitur me normën e imponuar, nga përgjigja adekuate ndaj rrymave të mëdha ideologjike të fundit të shekullit. “Funeralii pandemive ideologjike”, siç e quan përkthyesi Luan Topçiu, një funeral i përbërë nga “personazhe maska” dhe “personazhe zëra”, avancojnë në vijimësinë e këngëve të epopesë, si vetë historia e nivelimit, duke lënë pas hapësira dhe kohëra, të marra së bashku, të kuptuara së bashku, në një pastë topologjike ende të papërfunduar: “Iknim dhe iknim. Ktheva kokën pas. Arrita ta shoh prapë varrezën, teksa zvogëlohej e zbardhte si një kope e mbetur delesh, e palëvizshme në vapën e mesditës. Dhe dielli i ftohtë m’u duk si një kafkë dordolecësh për të trembur gjithçka […] ”(f.31). Peisazhi (pas) apokaliptik është i populluar nga bunkerët e Hoxhës, mbi të cilët ka punuar një nga personazhet – zëra, varreza, qytete të shkreta, vende të thata e gurishte. Një Shqipëri që kaloi nga autoriteti osman në komunizëm, një Shqipëri e sekularizuar pa vullnetin e saj, rigrupohet në kolonën mortore, e pasigurt si e kaluara e vendit, e fshehur në të njëjtën mjegull si në veprën e Kadaresë: një Shqipëri që kishte jetuar, në funeralin e njëpasnjëshëm të vdekjeve të Stalinit, Mao Ce Dunit dhe Enver Hoxhës: “Kur vdiq Enveri, madhështia e tij ishte e rreme, si çdo gjë që i përkiste atij.” (f. 57)

Shqipëria në funeral hyn në gjysmën e dytë të epopesë në stinën e shirave, baltës dhe mallkimeve – një imazh i identifikueshëm edhe në veprën e Kadaresë – i udhëhequr nga një arkivol intuitiv, një ideologji e balsamosur: “Na udhëheq një arkivol që herë duket e herë zhduket, sipas kthesave që merr funerali, sipas motit, mjegullave dhe lojës gënjeshtare të dritës, të përpjetave idiote dhe të tatëpjetave edhe më idiote, duke përhapur duhmë kufome që s’kalbet… ”(f.136). Arkëmorti që ende drejton turmën e kortezhit, në të cilin mbyllet historia e kalbur e bindjes, ruan peshën e tij: “një i ri pas meje po më thoshte me zë të mallëngjyer, ngaqë njëri sup i tij kishte përsipër ca arkivol, se pesha që mbartnim, kishte rëndësi të jashtëzakonshme ndërkombëtare dhe kujdesi që bota të mos na e grabiste, duhej të ishte i tejshëm, mbi çdo sakrificë. “(f.161). Ditari i këtij udhëtimi, fort i poetizuar: “ngrita kokën i shushatur dhe pashë të drunjëzuar qiellin e arkivoltë, të brejtur nga krimbat e yjeve.” (f.166), kur e kur me këngë ose faqe që mungojnë, me faqe të fshira, me faqe – pasthirrma, është ajo në të cilën e gjithë dhimbja e marshimit është e shkruar përmes një jete të vjedhur, të mbyllur, të robëruar në ideologjinë e balsamuar, por duke transmetuar ende duhmën e historisë që nuk i nënshtrohet çmitizimit. Turbullues dhe dramatik është ky rrëfim i stërhollësive dhe qëndismave poetike, kjo alegori e historisë që shtyp nën peshën e vet njeriun që i nënshtrohet turmës dhe atë jashtë saj, secili “Secili nga ne është një arkëmort i gjallë i vdekjes që s’vdes. Mbi supet e tjetrit dhe të botës.”(f. 203), e cila fshin edhe poezinë e pamasë të ndryshimeve të dukshme: “Funerali i pafundmë vazhdonte rrugën e pafundme në mijëvjeçarin e ri. Dukej sikur s’kishte ndryshuar asgjë.”(P.207), ai vetë ende një pjesë e papërfunduar e marshimit të varrimit.

Funerali i pafundëm është një libër tronditës për një Shqipëri të brendshme, të supozuar nga Zhiti, që mban gjallë dhimbjen e tragjedisë antike greke. Në fakt është areali i improvizuar që kori i personazheve-maska intonon, duke përsëritur zërin e qartë dhe të rëndë të një choragos-i, një rol që Zhiti e merr përsipër deri në fund….

*Choragos, drejtues i korit, por që këndon dhe vetë, në Greqinë e Lashtë

*România literară#  nr. 10/2021

  • Visar Zhiti. Funerali i pafundmë. /

Përkthim në rumanisht nga Luan Topçiu. /

Pasthënie nga Liviu Lungu, 2020, 

Shtëpia Botuese “A”. 224 f.

Rose Wilder Lane: Këtu do jetoj unë me dy fëmijët e mi

by

– Malësorja  e Alpeve  100 vjet më parë mbron  fuqishëm pronën private në veprën “ The Peaks of Shala “

Nga Pertefe Leka /

Në një artikull  interesant për tri shkrimtaret amerikane Ayn Rand, Isabel Patersen dhe Rose Wilder Lane, theksohej se ato me veprat e tyre, pavarësisht nga njera tjetra, kishin arritur në një mendim  filozofik të përbashkët për idenë e lirisë,duke inspiruar  Lëvizjen Liberatore.

 Rose Wilder Lane, kishte vizituar Shqipërinë,që në vitin 1921 dhe ka  shkruar shumë për vendin tonë .Qëndrimi i saj  në Shkodër  e lidhi  ngushtë  me të riun   Rexhë Meta , historia e tyre  tashma është e njohur.

Rose Wilder Lane (1886-1968)është vajza e shkrimtares së mirënjohur amerikane, Laura Ingalls Wilder, autore e një seriali librash historiko-letrar. 

Rose e rritur në një mjedis  të tillë shkoi me tutje duke e shtrirë aktivitetin në një game të gjerë  krijimesh si gazetare, biografe dhe autore e shumë librave letrarë e filozofikë.

Me 1920, Rose e ftuar nga Kryqi i Kuq Amerikan, punoi  si publiciste  në këte mision 

humanitar. Për këte , Rose udhëtoi në Europë e Azi  për të observuar se si funksiononte ky shërbim dhe për të vepruar dhe ndihmuar vendet e prekura  nga Lufta e Parë Botërore.

Erdhi në Shqipëri, kur mijëra refugjatë  lufte ishin larguar nga Kosova, Plava e Gucia dhe nga trojet  e tjera të lëna jashtë kufijëve.

Ajo  shkoi në Shkodër, ku  vepronte  Kryqi i Kuq Amerikan , që  jepte ndihma në emër  të “Komitetit për Mbrojtjen e Kosovës”. Këtu fillojnë lidhjet e Roses me Shqiptarët dhe me djalin, Rexhë Meta, ne fillim si përkthyes dhe me pas e adoptoi , duke e konsideruar si birin  me të shtrenjtë  të shpirtit saj.

Vepra e saj për Shqipërinë është “The Peaks of Shala” (Majat  e Shalës)  ku Rose përshkruan terrenin e thyer, kullat  karakteristike të malësisë, mënyren e jetesës, traditat  dhe gjakmarrjen.

Letrat, që Rose u dërgonte miqëve të saj, ku përshkruheshin ngjarjet nga jeta politike e shoqërore  janë përmbledhur  me titullin “Albanian Garden”. Në këto letra janë paraqitur me hollësi, përveç të tjerave edhe ngjarjet e vitit 1922 dhe figura shume dimensionale e Ahmet Zogut. Aty shihet interesi i saj për Shqipërinë, vend që ajo e zgjodhi të jetojë përgjithmonë.

Vepra Kulmore e Rose është “The discovery of Freedom”(Zbulimi I Lirisë).

Kjo vepër filozofike nuk bën fjalë për Shqipërinë, por është e rëndësishme për ne  sepse Rose për të ndërtuar Kryeveprën e saj e mori frymëzimin nga një ngjarje të cilën e përjetoi ne  Majat e Shalës dhe u bë zanafilla e filozofisë së saj në mbrojtjen e  lirisë se individit dhe të pronës private.

Në ate fshat, shkruan Rose,gjeta një jetë fisnore të mbyllur nga gjakmarrja,por me njerëz fisnikë e mikëpritës.

Gruaja që e frymëzoi ishte një 21-vjecare e martuar me dy fëmijë, së cilës ia kishin vrarë burrin serbët pas 5-vjet martesë. Gruaja në fjalë, në kundërshtim me traditën dhe normat fisnore kërkonte që shtëpinë,  të cilën e kishte ndërtuar me burrin e saj, ta trashëgonte vetëm ajo me dy femijët. Ishte e papritur për mysafiren amerikane të ishte dëshmitare e një debati  të ashpër midis krerëve të fisit dhe gruas” rebele” e cila me kurajo shtronte kërkesën për pronën private.

“Këtu do të jetoj unë me dy fëmijët e mi”

( ne ate shtëpi, ishin grumbulluar 17 veta nga familja e burrit dhe nga fisi) 

Sipas Kanunit të Lekë Dukagjinit,ku thuhej: Gruaja e ve flet vetë – mund të  ishte njështytje që e bëri aqë të vendosur gruan të flasë përpara  kuvendit, apo e drejta natyrale dhe forca e argumentit se – Këtë  shtëpi e kam ndërtuar me burrin tim – e bënë ate të  vetëdijshme që mos  të tërhiqej nga kërkesa  për pronësinë. 

Besoj se të dyja bashkë e bënë atë burrneshë të kapërcejë kufizimet  e atij sistemi primitive, një guxim  i paparë dhe i padëgjuar ndonjëherë në ato anë.

Prezenca e gazetarës amerikane në ate Kuvend  i vuri në një pozitë të vështirë  krerët e fisit. Ata mundoheshin ta sqaronin mikeshën e huaj, se kjo nuk kishte ndodhur kurrë nëfisin e tyre, dhe se ajo  ishte nje ortek për fshatin.

Ata ishin kureshtarë të dinin më shumë  për vendin ku jetonte Rose, se si veprohej atjepër te drejtën e pronës.

Rose, duke parë se spjegimet e saj binin ndesh me gjykimin e tyre, shkruan: “ Ishte jashtë fuqive të mia të interpretimit”.Nderkohë, Rose e quante të drejtë kërkesën e gruas se re.

Ajo u mahnit nga këmbëngulja dhe forca e karakterit të saj, edhe pse e vetme ne ate kuvend të burrave dhe pa asnjë mbështetje nga anëtaret e fisit, vazhdonte të mbronte të pandryshuar kërkesën e saj: 

              ”Shtëpia është e imja, unë dua shtëpinë time”.

Kur situate u acarua midis asaj dhe parisë, njeri nga pleqtë u ngrit, por i pafuqishëm  për të argumentuar kundërshtimin thirri: “A kanë pare malet tona një gjë të tillë në qindra –qindra vjet më përpara se të vinin  turqit? Ajo është gogoli”.

Pergjigjja e gruas ishte: “Me këto duar e kam  mbuluar çatinë, unë nuk do ta jap shtëpinëtime”.

Ne fund, kryetari i fisit i ndodhur në shtëpi përballë miqëve të huaj ,u detyrua ta sqaronte 

më mirë problemin e hapur. Ndër të tjera ai tha: ”Shtëpia i takon fisit dhe jo një njeriu.Asnjë prej nesh nuk mund të thotë  se kjo është shtëpia ime, sepse ne jetojmë të gjithëbashkë. Kështu ka qenë edhe përpara se të vijnë  romanet dhe kështu do të jetë gjithmonë”.

Kur  pjesëtaret e fisit iu pergjigjen unanimisht kryetarit ”Të lumtë goja!” Gruaja e re u ngrit e revoltuar dhe pa folur asnjë fjalë e la kuvendin, ku vetëm kercitja e derës e prishi qetësinë e krijuar pas  fjalës së fundit.  

​Rose, që gjithë kohën kishte observuar qëndrimin e gruas se re dhe e kishte miratuar kërkesen e saj te  drejtë, e përshkruan me detaje pamjen e saj fizike dhe shpirtërore në ate moment kritik. 

”Ajo  u largua nga dhoma e debatit  pa përshëndetur, por ajo grua kurrë  nuk do të pushojë së kërkuari shtëpinë e saj. Ajo kurrë nuk do të jetë e qetë,deri sa ta marri pronen e vet.Aty, shkruan Rose, vepronte ligji i LEC-it(Law Enforcment Command)

Gjithë këto që Rose i shkruante në veprën “The Peaks of Shala,” u bënë  pjesë e asaj filozofie  që mbronte me forcë pronën private dhe të drejtat e individit në veprën “Zbulimi i Lirisë”.

Aty Rose demaskon,  kolektivizimin në B.Sovjetik  ku ajo takoi fshatarë të uritur nëGjeorgji, Azerbaixhan …. , të cilëve u kishin marrë tokën forcërisht dhe jetonin të dëshpëruar në ate realitet të  nxirë.

Vënia përballë e Komunizmit primitiv me ate “modern”qenë një burim  për analisten për të argumentuar vlerat absolute të lirisë e të pergjegjësisë personale. Ne veprën “The Dicovery of Freedom” (Zbulimi i Lirisë),ajo filtroi mendimet dhe eksperiencen e saj shumëvjecare,pikënisje për të cilën ishte  malësorja shqiptare që mbrojti me forcë pronën private.

Në këtë vepër Rose qëndroi konsekuente deri ne fund e pikëpamjeve të saj,  duke ngritur lart të drejtat natyrale të njeriut dhe duke u bërë pjesë e asaj filozofie që ka në bazë  kundërshtimin e tiranisë kudo në botë.Kjo kërkesë për pronën private  vazhdon edhe sot  pas 100 vjetesh nga jugu  në veri  kur grabitja  dhe tjetërsimi  i pronave  është bërë evidente; vazhdon  të ndihet zëri i Gruas  se  kjo pronë më përket mua,toka, shtepia ……është trashëgim  nga gjyshi,babai  dhe puna  ime …..

PËRSËRI PËR TRARËT NË SHTËPINË E SKËNDERBEUT

by

NGA VISAR ZHITI/

Janë vërtet në shtëpinë e tij, por larg, në Romë…

Sot, në ditën e lindjes së Gjergj Kastriotit, dua të flas prapë për atë që njihet tashmë si “Palazzo Scanderbeg”, – shtëpia autentike e Gjergjit tonë. Është midis Quirinale-s, Presidencës se Italisë dhe “Fontana di Trevi”, të famshmes, ku mblidhen turistë nga e gjithë bota. Dhe rruga aty mban emrin e Tij “Vicolo Giorgio Castriota – Scanderbeg”. Mbi portë është afresku me portretin e Skenderbeut dhe mbishkrimin: Princ i Epirit, jo vetëm sugjestionues për ne, por dhe me vlera për historinë.

Dëshmohet se kur vinte Skenderbeu në Romë, në Selinë e Shenjtë, për punët shtetërore në mbrojtje të Atdheut dhe Europës Perëndimore, rrinte te kjo shtëpi, vërtet e Tij, nderkohë sot pasuri e trashëgimisë kulturore italiane, e mbrojtur me ligj, që dhe nëse ndërron pronar apo dhe funksion, duhet të mbetet siç është, strukturë e kujtesës, si para 5 shekujve, kështu e përgjithmonë, sa të jetë Roma.

Sa herë kemi shkuar atje familjarisht, donte dhe djali, kur ishte i vogël na tërhiqte nga duart për atje, edhe kur na vinin miq, e vizitonim bashkarisht. A nuk ruan diçka të fortë, prindërore, të hershme? – thoshim.

Nuk po zgjatem me rrëfime, por po flas prapë për trarët e saj, që kur më shpjeguan se janë po ata të para 5 shekujve, shtanga. Po ata trarë qē rrinin mbi kryet e Skënderbeut, kur shkruante këtu mbi skrivani, ato ka parë me sytë e tij, kur i ngrinte lart, dhe e dinte Ai se për çfarë i lutej Qiellit.

Një si xixëllimë, si ndeshje sysh a mendim të pashqitshëm, e kam ende: ja, Italia e mrekullueshme, që e vetme ka 60 % deri 70 % të të gjithë thesarit të kulturês botërore, ruan trarët e Skënderbeut tonë. Të atij që na bëri çatinë e Kombit. Ç’mrekulli! Por dhe mbrojti Perëndimin, kulturën e tij. Kishte Skenderbe, pa pati dhe Leonardo Da Vinç e Mikelanxhelo e Makiavel…

Kur punoja në ambasadën tonë në Romë, kam bërë propozime e kërkesa me shkrim që kjo ngrehinë hijerëndë, tashmë hotel, të blihej nga shteti shqiptar apo të shkëmbehej, dhe aty të mund të vendoseshin ambasadat tona, e Shqipërisë dhe e Kosovës në Itali, edhe në Vatikan, madje ka vend dhe për një Qender Kulturore Shqiptare, nga që është pallat i madh…

Me mallengjim kujtoj perpjekjet e italianit, mikut tonë, që s’është më, Costanzo D’Agostino, që Shtëpia e Skenderbeut të kthehej në identitet.

Mjafton t’i shohesh ata trarë dhe merr fuqi…

Shihja Qiellin dhe unë. Falna, o Zot, se ne veç po prishim, lutesha në heshtje, nuk dimë çfarë bëjmë… dhe shtoja: apo ca dhe e dinë…

SFIDAT E NEUROKIRURGJISË PËRGJATË PANDEMISË GLOBALE NË ITALI

by

Nga Sokol PAJA – DIELLI/

Dr. Edvin Zekaj, neurokirurg në spitalin “IRCCS Galeazzi” – Milano, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, situatën e Italisë si vendi i parë në Europë i prekur nga pandemia dhe sfidat e kirurgjisë gjatë kësaj periudhe, vështirësinë e realizimit të kirurgjive në pacientë të infektuar dhe si ndikojnë negativisht veshjet dhe masat anti covid në lëvizjet dhe manovrat kirurgjikale. Neurokirurgu Edvin Zekaj shpjegon se në valën e parë të përballjes me pandeminë Sistemi Shëndetësor në Itali ishte i pa përgatitur për pandeminë dhe kjo ndikoi negativisht në cilësinë e shërbimit të reparteve e kirurgjisë. Reagimi i parë i sistemit shëndetësor ishte ndërprerja e ndërhyrjeve dhe vizitave për sëmundjet jo urgjente dhe kjo shkaktoi një mungesë shërbimi për një numër të lartë pacientësh. Një problem tjetër shpjegon imtësisht neurokirurgu Edvin Zekaj, ishte transferimi në “kohën e duhur” i pacientëve me probleme urgjente nga një spital në tjetrin. Në transferim kërkohej rezultati i tamponit e cila sillte një tejzgjatje të kohës së transferimit. Një problem i veçantë ishte trajtimi i pacientëve Covid pozitivë. Neurokirurgu Zekaj qartëson se cilësia e shërbimit u përmisua në momentin që u zhvilluan protokolle të qarta për manaxhimin e pacientëve. Në lidhje me protokollet e ndjekura dhe organizimin e strukturës dhe menaxhimin e pacienteve Neurokirurgu Edvin Zekaj shpjegon se u krijuan disa protokolle në spital të cilët ndahen në: Protokolle të shërbimit kirurgjikal në urgjencë, Protokolle të shërbimit kirurgjikal jo urgjente dhe Protokolle të trajtimit kirurgjikal dhe jo kirurgjikal të pacientëve Covid pozitiv. Rreth infektimeve në personelin shendetësor dhe ndikimi i tyre në ecurinë e ndërhyrjeve kirurgjikale Dr. Edvin Zekaj shpjegon për “Diellin e Vatrës në New York se personeli shëndetësor ishte një nga kategoritë më të prekura përgjatë pandemisë. Edhe në spitalin ku punoj patëm disa kolegë që u infektuan ku prej të cilëve për fat të keq një koleg nuk arriti të mbijetojë, kujton me dhimbje neurokirurgu Zekaj. Ndërhyrjet kirurgjikale të pacientët covid pozitiv bëhen më të komplikuara për gjithë pajisjet dhe masat që duhen marrë për tu mbrojtur nga infeksioni shpjegon Neurokirurgu Dr. Edvin Zekaj. I gjithë ekipi duhet të përdorë një skafandër dhe veshje që ndikojnë negativisht në lëvizjet dhe manovrat kirurgjikale, citon Dr. Zekaj. Në përballjen me pandeminë globale, Italia po mundohet të krijojë një normalitet në këtë situatë surreale, informon Dr. Zekaj. Shpresa është që me një vaksinimin masiv të ketë si një kontroll të përhapjes së infeksionit edhe një ulje të rasteve më të rënda nga infeksioni. Si në fillim të kësaj historie rolin kryesor do e luajnë qytetarët me sjelljet e tyre duke respektuar disa rregulla bazë, përfundon intervistën e tij për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, neurokirurgu Edvin Zekaj.