Sokol Paja/

Massachusetts, 31 Maj 2025 – “Festivali Shqiptar” bashkoi patriotët shqiptarë të Amerikës në Worcester, Massachusetts në një festë mbresëlënëse me këngë, muzikë, valle, fjalime, ushqime tradicionale e panair biznesesh shqiptare në Boston e më gjërë. Një ngjarje kulturore, komunitare e atdhetare që lë gjurmë të jashtëzakonshme sidomos te fëmijët shqiptarë të lindur në Amerikë.

Ky festival është një promovim mbi të gjitha i traditës, identitetit, historisë e kulturës së pasur kombëtare në diasporë. Festivali Shqiptar në Worcester, Ma, ka 42 vjet që organizohet në Kishën Shqiptare Orthodokse “Fjetja e Shën Mërisë” në Worcester dhe vit pas viti ka krijuar një traditë të shkëlqyer patriotike dhe kulturore. Institucionet fetare shqiptare në Amerikë kanë luajtur gjithmonë një rol përcaktues në bashkimin, integrimin, forcimin dhe afirmimin e komunitetit shqiptar.

Fjalimet kryesore në ditën e dytë të festivalit i mbajti Federata Vatra. Anëtar i kryesisë z.Ilir Cubi theksoi rëndësinë e ruajtjes së gjuhës shqipe, kulturës e traditës shqiptare, ndërsa kryetari i degës së Vatrës në Boston z.Mentor Maksutaj falënderoi punën e shkëlqyer të organizatorëve dhe theksoi rëndësinë e Vatrës në komunitetin shqiptar.

Kisha “Fjetja e Shën Mërisë” është ndërtuar në vitin 1982 dhe bashkon të gjithë shqiptarët në Worcester e më gjerë ku krahas aktiviteteve të rëndësishme fetare, sociale e patriotike, Festivali Shqiptar është aktiviteti kryesor që Kisha e organizon çdo dy vjet si dëshmi kombi, gjuhë, kulture e feje.

Kryetarja e Vatrës Worcester zonja Efi Qeleshi e shoqëruar nga sekretari Prof. Thanas Gjika u shpreh se “Festivali Shqiptar është një ngjarje patriotike që bashkon e gëzon çdo shqiptar në Amerikë e jo vetëm. Kjo festë tradicionale është nderim e respekt për emigracionin historik shqiptar që ka ruajtur traditën e kulturën shqiptare prej më shumë se një shekull në Amerikë”, theksoi ndër të tjera për “Dielli”-n zonja Qeleshi.

Kjo ngjarje patriotike e kulturore është një ftesë për të mos harruar rrënjët tona, trashëgiminë tonë dhe investimin patriotik që emigracioni shqiptar në Amerikë ka bërë për atdheun e komunitetin tonë. Suksesi i këtij Festivali është dëshmi e fuqishme e organizimit të suksesshëm të shqiptarëve.

“Festivali Shqiptar” është jo vetëm një festë tradicionale shqiptare që promovon kulturën, gjuhën, historinë, identitetin dhe traditën shqiptare në Massachusetts të Shteteve të Bashkuara të Amerikës por ka krijuar një institucion të shenjtë të shqiptarëve në përpjekjet e përjetshme për të trashëguar shqiptarinë në Amerikë.

Baba Eliton Pashaj /

Në historinë e Shqipërisë të pas vitit 1944, do të mbeten gjatë në memorie pikërisht ato përndjekje obskurantiste, fizike, psikike dhe shpirtërore që regjimi “fitimtar” ndërmori në shkallë të gjerë ndaj kundërshtarëve të vet politikë. Siç është dëshmuar tanimë. Kjo përndjekje nuk ishte as e rastësishme dhe as e përkohshme. Përkundrazi, duke studiuar me imtësi, e organizuar me “logjikën” më të ftohtë, sipas modeleve staliniste, në substancë të së cilës ishte lufta e klasave, e thënë ndryshe: fitimtarë dhe të mundur! Kjo luftë do të shtrihej e pamëshirshme në ato familje që nuk u rreshtuan përkrah nacionalçlirimtarëve në vitet 1943 – 1944, duke mos kursyer as pleq, as gra, as fëmijë të pafajshëm.

Ekrem Bardha, i përket pikërisht këtyre familjeve nacionaliste kolonjarëve, të cilat përgjatë shekujve dhe në mënyrë të veçantë në kohën e lëvizjeve autonomiste, dhanë gjithçka që kishin në realizimin e aspiratës së shqiptarëve për lirinë e bekuar. Burrat e mençur të këtyre familjeve, duke dashur të ruanin traditat më të vyera të kombit të tyre, sidomos në vitet e Luftës së Dytë Botërore, nuk u pajtuan në asnjë mënyrë me ideologjitë e kohës, ngado që ato vinin, qofshin fashiste, qofshin komuniste. 

Në mënyrë intuitave ata kishin mundur të kuptonin se liria e vërtetë nuk ka asgjë të përbashkët me ideologjitë dhe aq më shumë me veglat e verbëra të tyre. Kështu në vitet 1945 – 1946 dhe më pas, familja Bardha u gjend tragjikisht në radhët e gjata të familjeve që regjimi kish nisur të persekutonte, për shkaqe nga më absurdet. Në librin e parë me kujtime të tij, ne jemi njohur me këtë kalvar të gjatë e të dhimbsur, ndërkohë edhe me krijimin e një modeli që këto familje të persekutuara, po ndërtonin në ato vite. Edhe pse provuan internimet, përbuzjen politike dhe njerëzore, burgjet e egra dhe torturat, pjesëtarët e këtyre familjeve, çuditërisht askurrë nuk fajësuan atdheun, fshatin, krahinën, përkundrazi, me mall e drithërime, ata i lanë këto troje për vetë egzistencën njerëzore.

Unë mendoj se sikundër bashkëkombësit e tjerë, të detyruar të mërgojnë prej regjimit komunist në Shqipëri, Ekrem Bardha, bën pjesë në atë plejadë burrash, që muarën mbi supe misionin e madh, atë të rrëfimit të gjithë të këqijave që i bëheshin kombit tonë, përpara kombeve të ndritur dhe të qytetëruar nga dimensioni i lirisë. Dhe jo vetëm të thonin të vërtetën lakuriq për dramën Shqiptare, por njëherazi të mbanin të pafikur ëndrrën e lirisë për shqiptarët e robëruar. Në këtë kuptim, misioni i Ekrem Bardhës si edhe dhjetëra burrave të tjerë nga Shqipëria, Çamëria, Kosova, Maqedonia Veriore apo Mali i Zi, të cilët erdhën në SHBA dhe luftuan me çdo sakrificë për lirinë kombëtare, është sublim dhe i merituar të jetojë gjatë në memorien tonë kombëtare.

Sigurisht atdhetarët shqiptarë të ardhur këtu në vitet 50-të të shekullit të kaluar, nuk ecën në shtigje të pashkelura. Ata vijuan me patos e shpirt kombëtarë, në ato shtigje drite që patën çelur burra të tillë si: Faik Konica, Fan Noli, Vasil Tromara, Mid’hat Frashëri, Qerim Panariti, Mihal Grameno, Petro Nini Luarasi, Baba Rexhebi, Imam Vehbi Ismaili e dhjetëra patriot të tjerë, zemra e të cilëve rrahu deri në çastin e fundit për mëmëdheun e tyre. Merita e këtij brezi, ishte se dijti të respektojë deri në fund mundin dhe sakrificat e paraardhësve të tyre dhe të eci gjithmonë përpara, duke mbajtur si busull të pagabueshme interesat e një Shqipërie të lirë dhe demokratike.

Nëse lexon me vëmendje kujtimet e z.Ekrem Bardha në të dy librat e tij, e para bindje që vetëdijësohet është pikërisht ndjesia kombëtare, ajo frymë e mrekullueshme që shqiptarët kanë ushqyer dhe përcjellë për fatin e çdo treve të tyre, pavarësisht dimensionit gjeografik apo politik. Por me rastin e librit që po përurojmë sot: “E vërteta: Pavarësia e Kosovës, Amerika dhe Diaspora” sigurisht që ndërgjegjja kombëtare e tij, priret nga ato troje ku plagët kanë qenë kurdoherë më të mëdha, për shkak edhe të ngjarjeve historike. Është e mrekullueshme të shohësh se si personazhe të Kolonjës së largët, fshati Radanj, burra të shquar nga familja Butka, por edhe nëna, babai, vëllezër të Ekremit, lidhen përmes imazheve tejet njerëzore me tragjedinë e vëllezërve në Kosovë. Dhe kjo frymë nuk është gjë tjetër veçse: Shqiptarizëm i përcjellë nga brezi në brez. Së fundmi, ajo që unë personalisht nuk mund të lija sot në heshtje, është edhe kontributi që z.Ekrem Bardha, me personalitetin e veçantë të tij, i ka dhënë traditës dhe mozaikut fetar këtu në Detroit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Mik me shpirt dhe donator për të gjitha objektet e adhurimit tonë, Ekrem Bardha ka dëshmuar kurdoherë parimin profetik se “Pa atdhe nuk ka fe!” Ai ka për të patur një harmoni të plotë midis besimtarëve shqiptarë nga të gjitha trevat dhe për të qenë në unison me zhvillimet fetare në këtë vend që jetojmë. Veçmas, kontributi i tij për teqenë bektashiane dhe afrimi shpirtëror me klerikët e kësaj teqeje, mbeten dëshmi e plotë e shpirtit atdhetar. Ju falënderoj z.Bardha në emër të besimtarëve bektashianë të SHBA, Kanadasë dhe Australisë! Zoti ju bekoftë të gjithëve! Amin!

Baftjar Kondi kordinator i Shkollës Shqipe “Nënë Tereza” në Arezzo – Itali, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës “VATRA”, New York, ruajtjen e identitetit kombëtar, historisë, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Arezzo – Itali, nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe, historisë, gjeografisë, traditës e kulturës shqiptare. Me kordinatorin e Shkollës Shqipe “Nënë Tereza” në Arezzo – Itali Baftjar Kondi, bisedoi editori i “Diellit” Sokol Paja.

HISTORIKU I SHKOLLËS SHQIPE “NËNË TEREZA” NË AREZZO

Organizimi Shkollës Shqipe “Nënë Tereza” në Arezzo, rajoni i Toskanës në Itali ka filluar aktivitetin në Mars të vitit 2022. Kërkuam në takime të gjithë ata shqiptarë që kishin fëmijë në mënyrë që tu jepej mundësia të gjithë bashkatdhetarëve që fëmijët e tyre të mësojnë gjuhën shqipe. Mësimi te Shkolla Shqipe “Nënë Tereza” zhvillohet një herë në javë me nga dy orë, çdo të shtunë nga ora 16:00 deri ne 18:00. Sallën ku zhvillojmë procesin mësimor e kemi falas nga komuna e Arezzos. Fëmijët mësojnë gjuhë shqipe që ka prioritet kryesor e nga pak histori e gjeografi. Mësuesit e shkëlqyer dhe profesionistë të spikatur që janë të angazhuar: Hamdi Kulaj- Vlorë ( ish mësues dhe drejtor), Paskal Kaçani – Vlorë ( ish mesues), Mirela Dimitrovski- Elbasan ( ish mësuese), Esmeralda Hamzi dhe Baftjar Kondi si kordinatori i shkollës shqipe. Si fillim u regjstruan 27 fëmijë. Aktualisht frekuentimi i fëmijëve është diku 10-15 fëmijë në çdo orë mësimi për arsye se nxënësit kanë edhe aktivitete të tjera zbavitëse si sporti – futboll apo në kërcime e këngë e valle. Shpesh herë të themi të drejtën ka një neglizhim nga prindërit për shkollën shqipe sepse e quajnë si kohë të humbur dhe pa interes duke mos qenë korrekt me sjelljen e fëmijëve në mësim. Për të zgjidhur këtë situatë po kërkojmë rrugë të tjera zgjidhjeje si për shembull po kërkojmë që mesimin ta zhvillojmë direkt në shkollat italiane ku zhvillojnë mësimin e rregullt ditor.

MBËSHTETJA NGA SHOQATA “VËLLAZËRIA SHQIPTARE”

Shoqata “Vëllazëria Shqiptare” që ka dhënë kontribut thelbësor për shkollën shqipe është krujuar në shtator të vitit 2022 dhe kemi bërë plot aktivitete në shërbim të komunitetit shqiptar në komunën e Arezzo si organizimi për er ditën e flamurit kombëtar, për diten e eksodit të shqiptarëve në Itali, me idenë që largimi nga Shqipëria nuk duhet të ndodhë më kurrë. Si shoqatë kemi zhvilluar takime me autoritet e komunës dhe të qytetit për integrimin e komunitetit shqiptar etj. Kemi pasur takime të frytshme për azhornimin e ligjeve që i përkasin të huajve në Itali ku pjesë bëjnë dhe shqiptarët. Kemi mbledhur ndihma ekonomike për familjet me ekonomi të dobët ose për zgjidhjen e problemeve të ndryshme sociale e humanitare.

NJË THIRRJE PËR KOMUNITETIN SHQIPTAR

Shkollën shqipe “Nënë Tereza” një pjesë e emigrantëve e bashkatdhetarëve e kanë pritur shumë mirë dhe vazhdojnë të jenë rregullisht frekuentues. Është dhe një pjesë tjetër që fatkeqësisht ju duket pa ineteres. Ne i bëjmë thirrje komunitetit shqiptar që ti bashkohen shkollës shqipe “Nënë Tereza” si qendër atdhetare dhe komunitare. Prindërit duhet të bëjnë më shumë për fëmijët në drejtim të mësimit të gjuhës shqipe dhe ruajtjes së traditave kombëtare.

VËSHTIRËSITË NË PUNËN ME NXËNËSIT

Vështirësitë në punën me nxënësit si mësues i kemi pasur veçanërisht me ata fëmijë që në shtëpi e tyre prindërit nuk u flasin fare në gjuhën shqipe. Për të tejkaluar vështirësitë jemi të detyruar t’ua shpjegojmë mësimet në gjuhën italiane. Puna e prindërve në shtëpi është thelbësore në procesin e mësimit shqip. Inkurajojmë prindërit për më shumë vëmendje dhe mbështetje.

PRINDËRIT DUHET TË BËJNË MË SHUMË

Është një fakt i dukshëm që mësimi shqip ka rritur krenarinë kombëtare te fëmijët dhe ndjenjën patriotike. Por ka dy tablo: tek ato familje dhe tek ata fëmijë që kanë dëshirë rezultati është i kënaqshëm. Për mendimin tim kjo gjë varet nga prindërit që nuk punojnë me fëmijët e tyre aq sa duhet. Ka edhe nga ata prindër që thonë: “gjuhën ua mesoj unë në shtëpi”. Mirëpo kjo nuk është pozitive për faktin se e flasin në dialekt ndërsa në histori dhe gjeografi janë shumë dobët. Rritja e bashkëpunimit prindër- nxënës do të shtojë dhe vlerat e punës së mësuesve për mësimin e gjuhës shqipe.

KUSH ËSHTË KORDINATORI BAFTJAR KONDI ?

Jam nga Amonica e Vlorës. Kam ardhur në Itali me eksodin e marsit 1991. Fillova punën si puntor i thjeshtë ndërsa tani kam një aktivitet – ofiçinë ku merrem me punimin e hekurit. Në Shqipëri fillova instituito e Bio- Kimisë në Univerditetin e Gjirokastrës dhe e lashë në vit të dytë sepse u nisa për në Itali. Familja ime para luftës ka qenë me Ballin dhe natyrisht në kohën e diktaturës ishim nën kontroll dhe na ndalohej shkolla. Gjyshi im ka marrë pjesë në luftën e Janinës (Quhet Lilo Kondi). Ndërsa një xhaxhai i babit ka qenë aktivist në luftën e Vlorës dhe ka marrë pjesë në pritje e Ismail Qemalit (quhet Abaz Kondi). Në politikë jam me të djathtën dhe jam kordinator organizativ për qytetin e Arezzo. Bëj pjesë në departamentin e krahinës Toscana ku jam kordinator për të gjithë të huajt.

Sokol Paja/

Patrioti dhe veprimtari i çështjes kombëtare Lulzim Cina, kryetari i Lidhjes së Shoqatave Shqiptare të Kretës dhe anëtar i bordit drejtues të diasporës shqiptare të Greqisë vizitoi Federatën Pan-Shqiptare të Amerikës Vatra. Ai u prit nga vatrani legjendar Marjan Cubi me 45 vite kontribut në Vatër dhe komunitetin shqiptar në Amerikë, Nazim Salihu këshilltar për art dhe kulturë, anëtari i kryesisë Ilir Cubi, editori i Diellit dhe patrioti Edi Plaka. Patrioti Lulzim Cina shprehu mirënjohje për punën historike të Vatrës në dobi të kombit shqiptar duke e quajtur “zemra e shqiptarëve të Amerikës”. Z. Cina solli përshëndetjet e shqiptarëve të Greqisë me dashuri e respekt për Vatrën si qendër atdhetarie në mërgatën e Amerikës. Z. Cina shpjegoi se falë punës së patriotëve shqiptarë në vitin

2001 u hap shkolla e parë shqipe në Greqi në qytetet Kretë, Selanik e Volos. Në të gjithë Greqinë janë rreth 100 klasa të mësimit të gjuhës shqipe, shpjegoi z.Cina. “Projektet humanitare e komunitare, ruajtja e gjuhës shqipe dhe kulturës e traditës shqipe dhe të drejtat e shqiptarëve brenda shtetit Grek, janë motiv kryesor i punës patriotike, deklaroi z.Cina.

Marjan Cubi shpjegoi etapat e zhvillimit të Vatrës, përpjekjet e Federatës Vatra për komb, komunitet e atdhe. Këshilltari për art dhe kulturë z.Nazim Saliu shpjegoi projektet kulturore dhe mbështetjen që jep Vatra, ndërsa Ilir Cubi shpjegoi ndihmat që ka dhënë Vatra për shkollat shqipe duke dhuruar abetare, libra shqip, gazeta Dielli e flamuj kombëtarë për fëmijët shqiptarë të shkollave shqipe. Z. Cina bëri thirrje që Vatrën ta vizitojnë të gjithë shqiptarët në mbarë botën si vlerësim e respekt për dedikimin, përkushtimin dhe investimin në çështjen kombëtare në mërgatën e Amerikës dhe trojet etnike.

The White House

Memorial Day is a sacred day to honor the heroes who made the ultimate sacrifice for freedom. They left their families—and never came home.

A grateful nation honors our fallen. We will never forget. We pray for their loved ones and all Gold Star Families.

God bless America.