Politike – Page 119 – Dielli

Kosova është më e rëndësishme se “vëllazëria” e Ramës me Vuçiçin

October 5, 2023 by s p

Sokol Paja/

Situata e sigurisë kombëtare në Republikën e Kosovës shqetëson në mënyrë të veçantë Kosovën, Shqipërinë, shqiptarët kudo në Ballkan e mbarë rajonin. Serbia me sulmin terrorist të organizuar në Leposaviq tregoi dhe një herë se jo vetëm që nuk do paqe, por kërkon tokë shqiptare e gjak shqiptarësh. Edhe pse kanë kaluar afro dy dekada e gjysmë nga lufta e Kosovës, në Serbi, lidershipi i atjeshëm politik me në krye Presidentin Vuçiç dëshmoi vazhdimin e ideologjisë ekspansioniste, të krimit e terrorit të Millosheviçit kundër shqiptarëve. Koha ka evoluar por në Serbi duket se ka mbetur e njëjta. Të njëjtët njerëz primitiv në pushtet, e njëjta filozofi, e njëjta urrejtje ndëretnike e njëjta frymë e njëjta ideologji. Serbët duan luftë. Kurrë nuk mund të ndërtosh paqe me dikë që kërkon luftë. Bandat kriminale serbe në veri të Kosovës janë asgjë më pak veçse një tejzgjatje e regjimit terrorist të Beogradit.

Në këtë moment delikat kur Europa ia ka kthyer shpinën Kosovës në favor të Serbisë, shteti shqiptar duhet ta tregojë veten në mbështetje të pakursyer për Kosovën. Të gjitha institucionet e shtetit shqiptar, bota akademike, media e institucionet fetare duket ti dalin në mbrojtje Kosovës. Sot, nesër do të jetë shumë vonë. Si fillim kryeministri Rama duhet të kuptojë që “vëllazëria” me Vuçiç përveç se një thikë pas shpine ndaj Kosovës, është gabimi fatal i Ramës ndaj gjysmës së kombit tonë në Dardani. Vëllezërit e motrat tona në Kosovë vlejnë më shumë se gjithçka e çdo gjë tjetër. Rama duhet të heqë dorë menjëherë nga përkëdhelja e Vuçiç e të ketë primare ndihmën shtetërore për Kosovën.

Deklaratat e Ramës që KFOR të marrë në mbikëqyrje veriun e Kosovës janë cenim sovraniteti pasi Kosova është Republikë me institucione fuqiplota, garante të ligjit e Kushtetutës brenda territorit. Deklaratat e papërgjegjshme të Ramës e kanë dëmtuar edhe më shumë situatën në Kosovë.

Kryeministri Rama duhet të shkëputet një herë e përgjithmonë nga “vëllazëria” me kriminelin Vuçiç dhe në bashkëpunim me lidershipin politik e opozitën e Kosovës të përgatisë një draft të konsultuar me ekspertë ndërkombëtarë dhe të padisin Serbinë në Gjykatën e Hagës për krimet shfarosëse dhe gjenocidin e kryer në Kosovë. Me planin për aneksimin e veriut të Kosovës, Vuçiç tregoi se është vazhdues besnik i Millosheviçit. Nuk do ketë kurrë paqe në Ballkan pa u dënuar Serbia e kriminelët serbë. Dënimi i krimit sjell paqe, siguri e stabilitet në Ballkan e më gjërë. Kosova sot s’ka nevojë për deklaratat prej lideri global të Ramës por për një plan konkret diplomatik të veprimit. Kosova duhet të qëndrojë mbi interesat personale të politikanëve e kalkulimeve elektorale të politikës së ditës. Kosova ka nevojë për miqtë amerikanë, Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë siguria dhe garancia e vetme e kombit shqiptar në Ballkan.

Është e tmerrshme dhe e pafalshme për shtetet tona Kosovë e Shqipëri, qytetarët dhe kombin shqiptar fakti që kriminelët e Serbisë shëtisin të lirë nëpër Europë, ndërsa luftëtarët, çlirimtarët dhe heronjtë e luftës së pavarësisë së Kosovës gjenden pas hekurave në Hagë. Kjo padrejtësi historike dhe maskaradë e shëmtuar duhet të marrë fund. Prijësit e UÇK dhe luftëtarët e Kosovës nuk janë kriminelë, ata janë heronj lirie. Lufta e UÇK është pjesa më e lavdishme e historisë moderne të kombit tonë.

Diplomacia shqiptare duhet të ndryshojë kah, kombi dhe shtetet tona duhet të jenë të bashkuar dhe të unifikuar me një strategji më të fuqishme lobuese ndërshtetërore. Kosova dhe Shqipëria duhet të veprojnë si një e tërë, e përbashkuar dhe e pa ndarë, siç është populli ynë, kombi jonë, historia, dhimbja e vuajtja jonë. Bashkë jemi më të fortë dhe të pa thyeshëm. Armiku dhe rreziku janë pas portës…

Një libër që hedh dritë mbi rrezikun rus

October 4, 2023 by s p

Image result for Beqir Meta. Size: 170 x 185. Source: www.zeri.info

Akademik Prof.dr. Beqir Meta

Një libër që hedh dritë mbi rrezikun rus

Prof. Eshref Ymeri: Shqiptarët përballë

politikës rusomadhe

Libri i fundit i Profesorit dhe intelektualit të mirënjohur e të përkushtuar atdhetar Eshref Ymeri, është një dritare e re dijeje për lexuesin shqiptar, madje e një dijeje që inteligjencies dhe kombit tonë i duhet aq sa dhe drita e diellit.

Profesori i nderuar, në një sërë artikujsh historiko-politologjikë, ka analizuar politikën rusomadhe kundrejt Çështjes dhe Kombit Shqiptar, duke i nisur analizat e tij qysh nga periudha e Rilindjes Kombëtare Shqiptare dhe duke i vijuar deri në ditët tona. Në këtë botim shumëdimensional, autori nuk vjen rastësisht, por ai është vijim i një pune të madhe, të zhvilluar prej tij përmes hulumtimeve në literaturën ruse e perëndimore, por jo vetëm, dhe në hulumtimet e dokumenteve historike që vijnë nga arkivat ruse, një pjesë të të cilave ai ka meritën se i ka sjellë në shqip për lexuesin shqiptar, së bashku me Dr. Islam Laukën.Kjo përmbledhje me artikuj, të shkruar në kohë të ndryshme, shquhet për analizën konsistente dhe të qartë të politikës ruse kundrejt shqiptarëve, duke zbuluar me mprehtësi konstanten e saj antishqiptare, qysh nga mesi i shek. XIX deri në ditët tona.

Prof. Ymeri provon me argumente shkencore se kjo politikë lidhet me ambiciet e pandryshuara ruse për të sunduar kontinentin evropian. Prandaj, një meritë e veçantë e këtij botimi është pikërisht zbulimi se politika antishqiptare e Kremlinit është degëzim i politikës imperialiste ruse kundrejt Evropës.

Në këtë kontekst, ai na ka sjellë në një trajtë shkencore, por po kaq edhe letrare, thelbin e kësaj politike, të cilën e pagëzon si politika e pabesë e Rusisë kundrejt Evropës. Ai provon përmes postulateve të Carëve rusë, Leninit, Stalinit dhe së fundmi veprimeve të Putinit dhe taborit të tij, se boshti politik dhe gjeopolitik agresiv i Rusisë nuk ka ndryshuar prej disa qindra vjetësh.

Ky është një përfundim që Prof. Ymeri e kishte arritur para luftës kriminale të Putinit kundër Ukrainës, çka i jep vlerë të spikatur mendimit të tij shkencor. Kjo del në pah aq më tepër kur qeveri, burra shteti dhe politologë evropianë perëndimorë, pas viteve 1990, për shumë kohë u gabuan e u mashtruan nga loja, pabesia e dinakëria ruse, duke shpallur përfundimin e Luftës së Ftohtë, pa e kuptuar se ajo vetëm kishte ndryshuar mantelin ideologjik-propagandistik, dhe jo vetëm që nuk kishte përfunduar, por kishte premisat të përshkallëzohej në një luftë të nxehtë, ashtu siç e shohim sot me dhimbje e ankth, kur bombat ruse godasin një popull liridashës, fqinj dhe evropian – ukrainasit heroikë.

Autori sjell fakte dhe analiza të shumta për qëndrimin e Rusisë kundër të drejtave legjitime shqiptare qysh gjatë Kongresit të Berlinit, Konferencës së Ambasadorëve në Londër më 1913, Luftës I Botërore, Luftës së Ftohtë dhe veçanërisht për qëndrimin armiqësor ndaj Kosovës, duke u vënë me forcë në mbrojtje të dhunës, shtypjes dhe krimeve të shovinizmit dhe shtetit serb kundër shqiptarëve. Ai nënvizon se “ajo që ka rënë më shumë në sy në qëndrimin e Kremlinit, është histeria mbarëruse kundër mbarë kombit shqiptar edhe pas përfundimit të bombardimeve të NATO-s kundër Serbisë. Të gjitha mjetet e informimit masiv u vunë tërësisht në shërbim të ndezjes së urrejtjes kundër gjithë shqiptarëve, në mbarë trojet e tyre etnike”. Dhe se traditën shoviniste të shtypit të kohës së Rusisë cariste në shtrembërimin e së vërtetës për krimet serbo-bullgare, përkatësisht kundër etnisë shqiptare dhe turke në vitet 1912-1913, po e vazhdojnë sot me të njëjtin zell shtypi dhe mjetet e informimit pamor të Rusisë neocariste, e cila, në qëndrimin ndaj kombit shqiptar, nuk ka lëvizur as edhe një grimë nga piketat e shovinizmit rusomadh.

Eshref Ymeri, duke shfrytëzuar burime të shumta në gjuhën ruse, me të cilën fatkeqësisht sot punojnë pak dijetarë shqiptarë, sjell edhe një histori reale, interesante, ndonëse të trishtë, të raporteve të shtetit rus me popujt fqinj, të cilat dominohen nga dhuna ndaj tyre, nga komplotet, frikësimi, lufta përçarëse dhe nënshtrimi. Një vend të posaçëm ai u kushton raporteve ruso-ukrainase, ku evidenton rrënjët e konfliktit prej qindra vitesh më parë, dhe shpjegon se si Rusia e tradhtoi paktin e parë të miqësisë midis dy popujve. Por njëkohësisht ai ka analizuar edhe karakterin liridashës qindravjeçar të popullit ukrainas, si dhe pasojat e rënda që kishte sjellë degradimi i institucioneve demokratike para revolucionit në sheshin Majdan, degradim i nxitur edhe nga Rusia. Ai pohon se “kur oligarkia ukrainase pasurohej në një mënyrë marramendëse, dikush tjetër do të varfërohej në një mënyrë po kaq marramendëse”. Dhe ata që varfëroheshin ishin njerëzit e thjeshtë. Ky korrupsion, i nxitur nga Kremlini me veglat e tij, ishte parapërgatitje e pushtimit. Gjithashtu, ai jep shembuj të shumtë, si Kaukazi, Çeçenia, Gjeorgjia, vendet Baltike, Polonia, Moldavia, etj., të cilat kanë qenë viktima të shovinizmit rusomadh dhe mbeten ende nën kërcënimin e tij, duke na hapur sytë për trajektoren e pandryshueshme historike qindravjeçare të imperializmit rus dhe të rrezikut që përfaqëson ai për Evropën dhe mbarë paqen botërore. Nga ana tjetër, në këtë botim analizohet dhe argumentohet se luftën kundër popullit paqësor ukrainas, Putini po e përdor edhe si një mjet gjenocidi kundër pakicave kombëtare të shtetit rus. Ai nënvizon se “ajo që ka rënë shumë në sy pas sulmit të 24 shkurtit, janë skenat e mobilizimit të njerëzve nga radhët e pakicave kombëtare, për t’i dërguar në “thertoret” e Ukrainës”.

Duke i bërë një analizë koherente politikës ruse, bazuar në të drejtat dhe interesat legjitime shqiptare, prof. Ymeri, njëkohësisht, ka bërë dhe një analizë koherente, bazuar në parimet, vlerat dhe interesat evropiane dhe perëndimore. Kjo është një vlerë tjetër themelore e botimit, i cili ka theks sa shqiptar, aq edhe properëndimor e demokratik. Prandaj nga ky libër na vijnë mesazhe e mësime të shumëfishta, polivalente, që janë një vlerë e shtuar për letërsinë historiko-politike shqiptare. Ёshtë me shumë vlerë përfundimi i tij se “politika ruse, me një traditë të kahershme pabesie në strukturimin e vet, idenë e përçarjes që kërkon të mbjellë mes Evropës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, e ka shndërruar në një ide fikse”. Se politika ruse e pabesisë, e programuar dhe e ushqyer disa shekuj nga diktatorët që Rusia ka pasur në krye, e ka bërë punën e vet dhe “me kalimin e kohës, kjo lloj politike vjen e infekton mbarë popullin, duke u shndërruar në pjesë përbërëse të formimit të tij botëkuptimor”.

Dhe bash në qendër të këtij kërcënimi ogurzi, Prof. Ymeri, provon se është kombi shqiptar, i cili ka qenë vlerësuar, vlerësohet dhe do të vijojë të vlerësohet nga politika cariste e neocariste ruse, si pengesë për shtrirjen e tentakulave dhe dominimit në Mesdhe, mu në zemër të Evropës, si ndërprerje e linjave të kontinuitetit të popujve sllavë dhe ortodoksë, të cilët Kremlini i llogarit ende si ushtarë të aspiratave imperialiste ruse. Ai vërteton se si në të kaluarën, ashtu edhe në ngjarjet e fundit, Rusia përbën një armik të rrezikshëm të kombit shqiptar, të aspiratave të tij legjitime për prosperitet, liri, demokraci, bashkim kombëtar dhe bashkim me familjen evropiane. Kjo analizë dhe faktet që sjell ai në këtë botim të thukët, me frymë sa realiste e objektive, po aq kombëtare dhe evropiane, na bëjnë të mendohemi thellë, për këtë rrezik potent dhe konsistent.

Faktet dhe argumentet që sjell autori, sugjerojnë medoemos rishqyrtimin dhe analizën kritike të politikës ruse, veçanërisht të ngjyrave mashtruese që ajo ka marrë në periudha të ndryshme, duke ruajtur gjithnjë thelbin e saj antishqiptar dhe antievropian. Profesori ka argumentuar se pikërisht në dy periudha – atë komuniste dhe periudhën e tranzicionit postkomunist, forma mashtruese e kësaj politike gaboi rëndë jo vetëm politikanët xhahilë komunistë shqiptarë, por edhe dijetarë të atëhershëm e të sotëm shqiptarë dhe evropianë, të cilët sot fërkojnë sytë nga tmerret që kanë shkaktuar në Ukrainë bombat ruse, duke ngjallur makthet e luftërave të mëparshme botërore, që shkrumbuan qytetërimin evropian dhe atë botëror.

Përmes fakteve e analizave, ky libër i bën thirrje ndërgjegjes së çdo shqiptari të vërtetë: kujdes, vigjilencë, një milion herë vigjilencë, rreziku rus është atje, i egër, gjakatar, mbytës, kriminal, si një qen i gatshëm të na kafshojë! Kush është shqiptar i vërtetë e me ndërgjegje të formuar, e përjeton thellë këtë kushtrim. Kush nuk e ka ende të plotë këtë bindje e ndërgjegje (dhe, fatkeqësisht, ka ende shumë të tillë, për një mijë arsye), lipset ta lexojë me vëmendje, por edhe me zemër këtë libër, që një ditë të mos pendohet për pasojat e miopisë së tij.

Ky libër na hap sytë se Rusia, për interesat e saj fashiste e shoviniste, ka shtrirë tentakulat në Ballkan, por edhe në Shqipëri, duke sponsorizuar e nxitur fenomene negative të shoqërisë, faktorë destruktivë e shpërbërës të kombit e të shtetit shqiptar si: korrupsioni, veçanërisht në nivelet e larta shtetërore, korruptimin e qarqeve të caktuara politike, ku ajo ka pasur e do të ketë mundësi, ka nxitur tendencat e rrymat antidemokratike, tendencat antiamerikane e antiperëndimore në Shqipëri, etj. Prej veprimtarisë së saj të hapur dhe të nëndheshme, ose asaj që sot quhet luftë hibride, rrezikohet edhe vetë qenia e shtetit kombëtar shqiptar dhe pavarësia kombëtare, Kosova dhe gjithë shqiptarët në trojet e tyre etnike.

Nga ana tjetër, në këtë botim analizohet edhe dobësia e këtij shteti agresor dhe autori pohon se “Ukraina e ndihmoi Aleancën e Atlantikut të Veriut të çlirohet një herë e mirë nga iluzioni për “fuqinë e madhe ushtarake” të Rusisë”.

Prof. Ymeri ka analizuar me mprehtësi edhe zhvillimet e brendshme në Rusi, shkallën e zhvillimit të popullit rus, profilin e tij mental, strukturën e tij social-kulturore dhe ndërgjegjen e tij politike në shekuj dhe në ditët tona. Larg çdolloj tendence populiste, propagandistike e ideologjike, ai e pohon troç dhe saktë: ky popull, i indoktrinuar me ndjenjën imperialiste rusomadhe, me shkallën e zhvillimit politiko-shpirtëror e social që ka, është bazament i regjimeve autoritariste e totalitariste dhe njëkohësisht edhe mbështetës i politikanëve dhe politikave imperialiste, agresive, luftërave dhe një rrezik për Evropën, që ajo të përjetojë fatkeqësi të reja. Veçanërisht ai ka nxjerrë në pah, përmes fakteve relevante, orientimin dhe frymën dominuese antiperëndimore (anti SHBA, anti BE dhe anti NATO) të opinionit rus, duke vënë në spikamë rrezikun e madh që i kanoset Evropës nga ky shtet në ditët e sotme, por edhe për shumë kohë në të ardhmen. Ai shkruan me saktësi se “Duke pasur parasysh këndvështrimin mitik të popullit rus ndaj pushtetit, vjen e krijohet një situatë e tillë, në të cilën etatizmi merr sipërinë, domethënë interesat e shtetit janë gjithmonë mbizotëruese në raport me interesat e individit. Por një gjë e tillë është e pamundur të arrihet pa shfaqje të qëndrimeve të egra ndaj individit. Sepse pushteti gjithmonë është autoritar”.

Ai vë në dukje se ky profil antropologjik, i bashkuar me urrejtjen dhe armiqësinë konstante disashekullore kundër Perëndimit, me ndjenjat pushtuese perandorake ndaj popujve të tjerë, me të cilat është ushqyer ky popull, përbëjnë një bazë solide kryesore për politikën imperialiste agresive ruse, si në të kaluarën, ashtu edhe sot.

Për shkak të jetës së gjatë nën regjimet autoritariste e totalitariste, për shkak të mbizotërimit të kultit të individit, në shoqërinë ruse është gjallëruar kultura e qëndrimit nihilist ndaj mendimit ndryshe, dhe mendësia perandorake përbën karakterin specifik të raportit të rusëve me bazueshmërinë (themeltësinë) e pushtetit. Gjatë shekujve, rusët janë vetëdijësuar për natyrën parësore të bashkësisë (komunitetit) dhe natyrën dytësore të individit.

Një vlerë të veçantë kanë analizat për natyrën shovene të disa prej shkrimtarëve rusë, duke përfshirë edhe shkrimtarët e mëdhenj, si Pushkini, Dostojevski dhe Sollzhenjicini, madje duke na zbuluar në mënyrë befasuese me argumente se ky i fundit ka mbajtur një qëndrim të spikatur antishqiptar edhe kundër popullit të Kosovës dhe lirisë së tij, por edhe kundër demokracisë, duke përkrahur regjime kriminale, si ai i Pinoçetit në Kili. Me pak fjalë, Profesor Ymeri na zbulon botën e brendshme ruse, me politikanët, shkrimtarët, sociologët, politologët, historianët dhe, në përgjithësi, intelektualët e saj, duke nënvizuar se pjesa më e madhe dhe më me ndikim e tyre, është zhytur në llumin e shovinizmit rusomadh dhe i shërben atij pa ndërgjegje, pra, është një inteligjencie e vdekur moralisht, mendërisht dhe shpirtërisht. Profesor Ymeri zbulon edhe shkakun e kësaj anomalie me pasoja të rënda politike për Rusinë dhe botën. Duke ju referuar studiuesit të shquar amerikan David Satter, ai nënvizon se “pas shembjes së Bashkimit Sovjetik, në horizontin e jetës ruse nuk u shfaq ndonjë elitë e re. Shumica dërrmuese e elitës së vjetër, pa pasur pothuajse asnjë pasojë, erdhi e u sistemua në një tjetër rend shoqëror, madje me më shumë privilegje se në periudhën e sistemit komunist sovjetik…. Nga ky këndvështrim, problemi shtrohej jo për faktin nëse Rusinë e priste ose jo degradimi, por për faktin se cilat do të ishin shfaqjet e atij degradimi”.

Në përfundim dua të theksoj se vlerat dhe mesazhet e këtij botimi janë të shumta. Unë thjesht u përpoqa të veçoj disa prej tyre. Prandaj përgëzoj dhe falënderoj nga zemra Profesor Eshref Ymerin për këtë kontribut me shumë vlerë për lexuesin shqiptar.

——————–0——————–

Historia e hershme e shqiptarëve nga Iliria deri te Bizanti

October 4, 2023 by s p

Nga Robert Elsie/

Për banorët e lashtë të Ballkanit dhe për gjuhët që flisnin kemi relativisht pak të dhëna. Përveç një numri shumë të vogël mbishkrimesh të shkurtra, si dokumente gjuhësore për ilirishten, trakishten dhe dakishten mbeten vetëm emra njerëzish dhe vendesh të përmendur sidomos nga autorë të lashtë grekë e latinë, që zakonisht nuk qenë fort të interesuar për popujt e tjerë. Megjithatë, nga ç’mbetet prej këtyre gjuhëve, kemi mundësi të arrijmë në përfundimin se ato qenë indoevropiane, pra edhe të lidhura, ndonëse larg e larg, me gjuhët latine, greke, gjermanike, sllave, baltike, kelte e kështu me radhë.

Atdheu fillestar i shqiptarëve pranohet përgjithësisht të kenë qenë malet e Shqipërisë, dhe në mënyrë të veçantë të Shqipërisë veriore. Dijetari gjerman Georg Shtatmyler (Georg Stadtmüller 1901-1985) ve aq larg sa t’i vendosë ata në fillim në rrethin e Matit1. Se deri ku kishin vajtur ata në vijën bregdetare, mbetet ende një çështje e diskutueshme.

Por ç’duam të nënkuptojmë këtu me atdhe fillestar e madje, me shqiptar? Gjatë dhjetëvjeçarëve të fundit janë bërë mjaft studime për të ashtuquajturën etnogjenezë të shqiptarëve, një obsesion i kuptueshëm ky, sidomos ndër vetë shqiptarët, për të hetuar rrënjët dhe prejardhjen. Me gjithë ekzistencën e disa dëshmive gjuhësore e arkeologjike, shumëçka mbetet për t’u hamendësuar. Ajo çka dimë pak a shumë me siguri është se në lashtësi Shqipëria ishte atdheu i ilirëve, një konglomerat fisesh indo-evropiane që në fillim migruan drejt Ballkanit nga Evropa qendrore në fund të epokës së bronzit (rreth shekujve të dymbëdhjetë dhe trembëdhjetë para erës sonë) dhe zunë bregdetin e Adriatikut. Vitet e fundit, në përpjekjet e tyre për identitet e njohje, për shqiptarët është bërë njëfarë doktrine e dogmë ta quajnë veten pasardhës të drejtpërdrejtë të ilirëve të lashtë. Si shenjë e kësaj vazhdimësie, fëmijëve shqiptarë, kur lindin, u vihen emra ilirë. Ndonëse pa dyshim kemi një element subjektivizmi, nuk ka kurrfarë dëshmish që shqiptarët të jenë të ardhur në atdheun e tyre të sotëm nga gjetiu. Prandaj mund të supozojmë se trungu ilir përbën një element bazë të qenies së tyre.

Në trojet që janë sot Shqipëria nuk kanë qenë vetëm ilirët. Kolonitë e para greke u shfaqën në gjysmën jugore të vendit në fund të shekullit të shtatë para erës sonë. Durrësi (greqisht: Dyrrhakhion ose Epidamnos) u themelua prej kolonësh nga Korfuzi dhe Korinti më 627 para erës sonë, kurse Apolonia, tani Pojan pranë Fierit në skajin jugor të fushës së Myzeqesë, u themelua në vitin 588 para erës sonë. Këto koloni greke, ndonëse vetëm brenda territorit të bregdetit, patën një ndikim të fortë kulturor në vend. Gjatë periudhës nga shekulli i pestë deri në të tretin para erës sonë, ilirët ngritën shtetet e tyre përgjatë Adriatikut, derisa ranë pre e pushtimit romak. Ndër udhëheqësit ilirë përmenden: Agroni (sundoi në vitet 250-231 para erës sonë), mbret i Shkodrës, dhe mbretëresha Teuta (sundoi në vitet 230-228 para Krishtit), që mbretëroi në Lezhë (lat. Lissus).

Romakët, që përherë e më tepër po shqetësoheshin nga piratëria e ilirëve, e pushtuan krejt mbretërinë e Ilirisë nga viti 230 deri 168 para erës sonë, dhe kështu siguruan rrugët e tyre tregtare për në lindje. Në vitin 168 para erës sonë, me humbjen e Gentit, mbreti i fundit ilir i Shkodrës i cili sundoi në vitet 181-168 para erës sonë, krejt Iliria ra nën sundimin romak dhe u përfshi në provincën e Maqedonisë, të themeluar në vitin 148 para erës sonë. Via Egnatia2, rruga tokësore midis Romës dhe Bizantit, kalonte në zemër të Shqipërisë, nga Durrësi (lat. Dyrrachium) në bregdet përgjatë lumit Shkumbin pranë Elbasanit (lat. Scampa) deri në liqenin e Ohrit.

Në kohën e Perandorisë Romake i gjithë Ballkani iu nënshtrua ndikimit të fortë kulturor e gjuhësor të latinishtes, e cila gjatë pesë shekujve zëvendësoi gjuhët vendëse të gadishullit. Nën Jul dhe August Cezarin, ngulimet e Scodra-s, Dyrrachium-it, Byllis-it dhe Buthrotum-it fituan statusin coloniae, kurse Lissus-i u bë municipium sipas ligjit romak. Me imigrimin e vazhdueshëm të legjionarëve, tregtarëve dhe kolonëve romakë drejt provincave të Ballkanit, qendra qytetare si këto qenë të parat që përqafuan latinishten si mjeti më i volitshëm i komunikimit, në fillim përgjatë bregdetit të Adriatikut e më pas në brendësi. Me kalimin e kohës, edhe vendbanimet fshatare u romanizuan deri aty sa edhe nomadët dhe fiset më të thella malësore e ndien ndikimin e kulturës dhe gjuhës së re. Deri në rënien e Perandorisë Romake, shumica e banorëve të Ballkanit në të vërtetë flisnin dialekte krahinore të latinishtes vulgare, të ashtuquajturën latinishte ballkanike, ndonëse mendohet se trakishtja, për shembull, flitej ende në disa zona deri në shekullin e gjashtë të erës së re. Rajonet e fundit që iu nënshtruan këtij procesi romanizimi ishin pa dyshim luginat malore të thella e të paarritshme të Shqipërisë veriore. Edhe pse latinishtja po e shpërbënte thelbin e gjuhës apo gjuhëve vendëse në këtë rajon, dhe tashmë kishte çarë e hyrë në fjalorin dhe strukturën e tyre, ajo nuk kishte mundur të shpërbënte shqipen e vjetër (do të përdorim këtë term pasi na mungon një më i mirë) në mënyrë aq të plotë sa ç’kishte mundur ta bënte me gjuhën paralatine të protorumunëve.

Kur Perandoria Romake u riorganizua nën perandorin Dioklecian (sundoi në vitet 284¬305 të erës sonë) më 297 të erës sonë, Ilirisë i takoi të shkojë me lindjen dhe, me ndarjen përfundimtare në Perandori Lindore e në Perandori Perëndimore në vitin 395 të erës së re, vendi hyri përfundimisht në sferën politike e kulturore të Perandorisë Bizantine Lindore. Në shekujt e mëvonëshëm, Shqipëria u pushtua e u plaçkit nga një radhë fisesh shetitëse: Hunët në shekullin e katërt, Visigotët në vitet 380 dhe 395-401 të erës së re, Ostrogotët në vitin 459, Vandalët në vitin 467, si dhe nga Avarët, Bullgarët dhe Sllavët.

Ishte pushtimi sllav i Ballkanit nga veriu në fillim të shekullit të gjashtë që do të ndryshonte rrugën e historisë shqiptare. Depërtimet e para sllave ndodhën në vitet 548 dhe 587 të erës së re, dhe aty nga fillimi i shekullit të shtatë, kultura grekobizantine në Shqipëri pothuaj kishte pushuar së qeni për një farë kohe. Një nga efektet e ngulimeve sllave në Ballkanin jugperëndimor ishte shpëtimi i gjuhës vendëse nga romanizimi i plotë, cilado të ishte ajo. Me që gjuha sllave e folur nga pushtuesit i zuri vendin mbisundimit gjuhësor të latinishtes dhe e ndërpreu menjëherë procesin e romanizimit, shqipja e vjetër u ngurtësua në atë gjendje që nga shumë gjuhëtarë quhet si gjendje gjysmëromanizimi.

Ndërsa fiset sllave populluan tokat bujqësore të fushave dhe luginave të Ballkanit qendror, banorët vendës të pjesës më të madhe të gadishullit, d.m.th. folës të latinishtes ballkanike apo të gjuhës protorumune, u shtynë brenda rajoneve malore jugore ngjitur me territorin shqiptar. Pikërisht me pesë shekuj pasues të kontaktit midis shqipes së vjetër dhe fiseve proto-rumune shpjegohen shumë tipare gjuhësore të përbashkëta sidomos në leksik e në morfologji, që kanë shqipja dhe rumanishtja. Kolonizimi sllav i Shqipërisë, që përfundoi deri në shekullin e tetë, shpuri gjithashtu në kontakte të forta gjuhësore sllavo-shqiptare.

Në fund të shekullit të dhjetë, perandoria e madhe bullgare ra në dorë të grekëve bizantinë, duke u dhënë mundësi barinjve rumunë e shqiptarë për hapësira të reja. Fiset rumune migruan si nga veriu në drejtim të verilindjes dhe veriperëndimit të Ballkanit ashtu dhe nga jugu për në malet e Pindit, ku shumë folës arumunë hasen edhe sot. Shqiptarët nga ana e tyre, filluan të zbresin nga tokat malore e të zgjerohen në shekujt e njëmbëdhjetë e të dymbëdhjetë, së pari duke marrë plotësisht në zotërim bregdetin verior e qendror të Shqipërisë, dhe më tej në shekullin e trembëdhjetë duke u shtrirë në jug drejt asaj që tani quhet Shqipëri jugore dhe Maqedoni perëndimore. Në mesin e shekullit të katërmbëdhjetë ata migruan madje edhe më në jug brenda Greqisë, në fillim në Epir, Thesali (1320), Akarnani dhe Etoli. Së andejmi ata vazhduan në drejtim të lindjes në Beoti (1350) dhe Atikë, ku më 1382 sundimtarët katalonjas të rajonit u dhanë leje për t’u ngulitur aty e për të punuar tokat, si dhe në drejtim të jugut nëpër gjirin e Korintit brenda në More (Peloponez). Manuel Kantakuzeni i Mistrës (sundoi më 1348¬1380) i ftoi kolonët shqiptarë të nguleshin në krahinat pak të populluara të Arkadisë dhe Lakonisë e të shërbenin si mercenarë kundër principatave franke në jug. Më 1402 dhe 1425, edhe venedikasit, sundimtarë të Negropontit të Eubesë (Evisë) i nxitën kolonët shqiptarë të nguleshin në Eubenë e jugut3. Deri aty nga mesi i shekullit të pesëmbëdhjetë, që shënon mbarimin e këtij procesi kolonizimi, shqiptarët ishin ngulur në mbi gjysmën e Greqisë4 dhe në numër aq të madh saqë, në shumë zona, ata përbënin vërtet shumicën e popullsisë. Vetëm nga mesi i shekullit të nëntëmbëdhjetë gjuha shqipe nisi t’i lëshojë udhë greqishtes. Konsulli austriak Johan Georg fon Han (Johann Georg von Hahn, 1811-1869) raportonte më 1854 se “në ishujt Hidhra, Spece, Poros dhe Salaminë, shqiptarët kanë ngulime aq kompakte etnikisht, saqë gjatë luftës greke për çlirim nuk kishte fare gra që ta kuptonin greqishten”5. Megjithatë kjo gjuhë në këta ishuj tani është zhdukur, ajo ende mund të dëgjohet në shumë fshatra të Beotisë, Eubesë së jugut, Atikës dhe gjetkë.

Nga mesi i shekullit të njëmbëdhjetë Perandoria Bizantine, së cilës i përkiste Shqipëria, sa vinte e po rrezikohej më tepër. Normanët, nën Rober Giskar dë Otvil-in (Robert Guiscard de Hauteville, 1016-1085), vunë në zotërim territoret e fundit bizantine në Italinë jugore dhe më 1081 kapërcyen Adriatikun për të pushtuar Durrësin dhe Shqipërinë qendrore. Ndonëse një vit më pas forcat bizantine ia dolën të rimarrin Durrësin, Lindja dhe Perëndimi do të vazhdonin të haheshin për Shqipërinë në shekujt e mëvonëshëm. Pas plaçkitjes së Konstantinopojës gjatë Kryqëzatës së Katërt më 1204, venedikasit vunë nën zotërim Durrësin (1205). Në lindje dhe verilindje të territoreve venedikase në Shqipëri lindi shteti i parë autonom shqiptar nën princin Progon, shteti Arbanon, i cili jetoi nga viti 1190 deri më 1216. Më 1269, Karli Anzhuin (Charles d’Anjou, 1226-1285) zbarkoi në Vlorë dhe tre vjet më vonë e shpalli veten rex Albaniae (mbret i Shqipërisë). Në fillim të shekullit të katërmbëdhjetë, pjesa më e madhe e Shqipërisë u pushtua nga serbët, nën sundimin e të cilëve ajo mbeti deri në vdekjen e Stefan Dushanit të Madh më 1355. Më pas vendi u coptua në një numër të madh dinastish feudale: Topiajt, Balshajt dhe Dukagjinët në veri të vendit, kurse Muzakajt dhe Shpatajt në jug.

Nga mbërritja e sllavëve në Shqipëri e deri në pushtimin turk në shekullin e pesëmbëdhjetë shqiptarët jetuan, siç u tha më sipër, në kontakt të ngushtë me fqinjët e tyre sllavë, popuj këta që vinin të dy nën ndikimin në rritje të kulturës bizantine. Mund të flitet vërtet për një simbiozë sllavo-shqiptare anembanë pjesës më të madhe të vendit, në të cilin shqiptarët malësorë e, padyshim, në një masë të madhe nomadë, ndodheshin nën kërcënimin e përhershëm të asimilimit etnik. Gjatë Mesjetës, në qytetet e bregdetit shqiptar nuk ka pasur bashkësi shqiptare për t’u përmendur. Durrësi banohej nga venedikas, grekë, çifutë dhe sllavë; Shkodra nga venedikas dhe sllavë, kurse Vlora nga grekë bizantinë. Emrat e lumenjve në këtë vend, një tregues ky kurdoherë i mirë i strukturës së ngulimeve, janë në një masë befasuese sllave6. Kisha kristiane, mbrojtësja e qytetërimit mesjetar në Ballkan ashtu si gjetiu, ishte ajo që sillte kulturën e huaj, qoftë latine, greke apo sllave. Vlerësohet se një pjesë e konsiderueshme e shqiptarëve ishin asimiluar tashmë në prag të pushtimit turk. Ashtu si indianët e Amerikës së Veriut pas kolonizimit evropian, shqiptarët kishin mbetur mjaft anash në vendin e vet.

MËSIMET E NXJERRA PAS SULMIT TERRORIST TË DATËS 24 SHTATOR TË PLANIFIKUAR, PËRGATITUR, FINANCUAR, DREJTUAR DHE URDHËRUAR NGA AGJENSITË INTELIGJENTE DHE USHTRIA SERBE

October 3, 2023 by s p

Sulmi terrorist i datës 24 shtator 2023, pasqyroi përpara gjithë botës demokratike realitetin në të cilin ndodhet situata e sigurisë në veri të Kosovës dhe vërtetoi plotësisht akuzat e vazhdueshme të bëra në të gjithë platformat, takimet dhe forumet ndërkombëtare të Presidentes Vjosa Osmani, Kryeministrit Albin Kurti dhe të disa ekspertëve Shqiptaro-Amerikanë të sigurisë në diasporën Amerikane, të cilët në të gjitha rastet kanë qënë në mbështetjen e tyre duke informuar institucionet relevante Amerikane.

Duke qënë se ky operacion terrorist në përbërjen e tij shfaqi shumë elementë të rëndësishëm të cilët nuk duhet të injorohen, ofroi fakte, prova dhe informacione të shumta, në cilësinë e një ish drejtuesi të lartë të agjensive më të rëndësishme në vend por jo vetëm, mendoj se është përgjegjësi e të gjithë strukturave të sigurisë së Kosovës Ministrisë së Brendshme, Ministrisë së Mbrojtjes, AIK-ut, që në mënyrë të veçantë të zhvillojnë një analizë të hollësishme rreth gjithë strukturës dhe zinxhirit të ngjarjeve deri në ditën e sotme.

Në këtë këndvështrim, mendoj se mësimet e nxjerra duhet të përfshijnë fushën diplomatike (rishikimin e formatit, përmbajtjes dhe personave të cilët do të përfshihen në procesin e vazhdimit të negociatave me një shtet që drejtohet nga kriminelë si Serbia), fushën e sigurisë kombëtare që lidhet me bashkëpunimin me komandën e KFOR-it, EULEX-it, ambasadat e huaja të vendeve partnere, agjensitë e inteligjencës AIK dhe të vendeve partnere, Shtabin e Përgjithshëm në MM, strukturat e policisë së Kosovës përfshirë këtu Policinë Kufitare, Policinë e Rendit dhe Njësitë e Forcave Speciale përgjegjëse për sigurinë në territorin e katër komunave veriore në kufi me Serbinë.

Duke marrë në konsideratë të gjitha faktet e publikuara deri tani por edhe shumë të tjera të cilat janë pjesë e hetimit të organeve ligjzbatuese dhe inteligjente, një pjesë e të cilave do të dalin në vijimësi, etj mendoj se ngjarje të tilla kunder njësive policore kufitare, stacioneve policore në komunat veriore dhe njësive speciale të dislokuara në këto zona është e rëndësishme të merren në konsideratë disa propozime modeste të cilat mendoj se janë immediate, do të rrisin efikasitetin e punës së policisë në këtë rajon dhe më e rëndësishme mbijetesën e forcave policore në një përplasje të mundshme në të ardhmen me grupet terroristo-kriminale të financuara nga shteti serb.

Koha ka treguar se strukturat paralele serbe në veri si ‘Brigada e Veriut’, ‘Mbrojtja Civile’, ‘Rojet e Urës’, ‘Lista Serbska’, ‘Grupi Mjekërroshat’, individët e përfshirë në kompaninë serbe të Ëagnerit rus një pjesë e të cilëve kanë luftuar në Siri, Libi dhe në Ukrainë kanë qënë shumë agresive kundër forcave paqësore të KFOR-it përgjatë viteve të fundit. Ato kanë shkaktuar vrasjen e heroit të kombit Enver Zymberi me armë sniper, vrasjen së fundi të heroit Afrim Bunjaku, vrasjen e politikanit serb Oliver Ivanoviç, etj.

Duke marrë në konsideratë mbështetjen e drejtëpërdrejtë të ushtrisë serbe (armatimet, pajisjet logjistike, programet e stërvitjes dhe instruktorët, bazat stërvitore), Agjensisë për Siguri dhe Inteligjencë ‘BIA’ (koordinimin e veprimeve destabilizuese, planifikimin e operacioneve të fshehta, financimin e tyre, mbështetjen e tyre me inteligjencë, bashkëpunimin me rrjetet e fshehta të saj në veri, në thellësi të territorit të Kosovës dhe bashkëpunëtorët në institucionet e Kosovës, etj), strukturave të Ministrisë së Brendshme serbe (stërvitjen, bashkëpunimin, koordinimin dhe sigurinë e këtyre grupeve gjatë infiltrimit-eksfiltrimit nga vija kufitare me njësitë kufitare të xhandarmarisë serbe), bashkëpunimin e tyre me strukturat e shërbimeve inteligjente ruse GRU, SVR, FSB, mbështetjen e drejtëpërdrejtë politike nga Aleksandër Vuçiç, Ivica Daçiç dhe në të gjithë rastet nga Moska nëpërmjet zëdhënëses së MPJ ruse Maria Zakharova dhe ambasadës ruse në Beograd, është e rëndësishme të forcohen kapacitetet e sigurisë kombëtare në vend.

Kapja e një sasie kaq të madhe, shumëllojshme, të fuqishme përfshirë armët kundër mjeteve të blinduara, raketat kundër-tanke, minat kundër-këmbësorisë, minat kundër-tanke, minat me telekomandë, armët me volum të madh zjarri si mitralozët 40 mm, mitralozët e kalibrit 12.7 mm, mitralozët e lehtë 7.62mm, pushkët snajpere të kalibrit 12.7 mm, mortajat 82 mm, armët me silenciator, armët automatike me mjete moderne optike, sasia e madhe e granatave të dorës, dylbitë e shikimit natës, kamerat termale, dylbitë, mjetet e komunikimit, ndihmës së shpejtë, mjetet e transportit të përshtatura me mjetet e KFOR-it, etj tregojnë se kemi të bëjmë me një strukturë të mirëfilltë të sponsorizuar, organizuar, trajnuar, financuar, drejtuar dhe urdhëruar drejtëpërdrejtë nga kreu i shtetit nëpërmjet agjensive të tij shtetërore.

Pikërisht ajo më shqetëson më shumë nga ky arsenal kaq i fuqishëm, është aftësia dhe fuqia e lartë që ai ju ofron përdoruesve të tyre kundër njësive të zakonshme ose speciale policore të cilat ushtrojnë misionin e tyre kushtetues në territorin e Kosovës por edhe armatimi disporpocional që ata kanë në raport me grupet terroriste serbe në një përplasje të mundshme në të ardhmen.

Në këtë kontekst, mendoj se Qeveria e Kosovës duke marrë shkas nga ngjarjet e fundit, rreziqet dhe kërcënimet duhet urgjentisht të krijojë një Taks-Forcë Ndërinstitucionale. Në përbërje të kësaj TF, duhet të jenë njësitë më të afta, pajisura, stërvitura dhe të afta të realizojnë misione të tilla nga MM, MPB të cilat në çdo rast duhet të jenë të koordinuara me faktorin ndërkombëtar, SHBA, NATO-n, KFOR, EULEX dhe BE.

Të gjitha njësitë policore të cilat realizojnë patrullime në veriun e Kosovës duhet të:

• Të kalojnë përmes një programi stërvitor rifreskues, i cili duhet të rrisë aftësisë e tyre në përdorimin e armëve dhe mjeteve të komunikimit që kanë në organikë.

• Pjesë e programit të tyre stërvitor duhet të jenë veprimet gjatë taktikave të vogla, bashkëpunimi i tyre në rast sulmi, taktikat e dhënies së ndihmës së shpejtë në terren, taktikat e evakuimit të plagosurve, taktikat e daljes nga prita, etj.

• Për shkak të pritshmërisë së hakmarrjes ndaj policisë së Kosovës, duke marrë në konsideratë fuqinë e zjarrit të armatimit dhe mbështetjes nga strukturat shtetërore serbe të këtyre grupeve, patrullat e policisë së Kosovës të cilët do të operojnë në afërsi të kufirit duhet që në përbërjen e tyre të kenë jo më pak se gjashtë persona. Në sejcilën patrullë, duhet të kenë me vete një mitraloz të lehtë, një armë sniper për të kontrolluar terrenin sa më larg, për të grumbulluar inteligjencë dhe të mbështetur grupin në rast sulmi. Pjesa tjetër e efektivit duhet të jetë e pajisur me sasi shtesë municioni, mjete të sigurta ndërlidhje, telefon satelitor, grupet nuk duhet të qëndrojnë në pozicione të hapura, por të veprojnë në koordinim me njësitë e KFOR-it dhe nga pozicione të fortifikuara qoftë kjo edhe natyrore.

• Patrullat e policisë duhet të jenë të pajisura me mjete moderne shikimi dite dhe nate. Sejcila prej tyre duhet të jetë e përgatitur për planet e të papriturave dhe të kenë të përcaktuara që më parë koridoret e tërheqjes dhe të evakuimit.

• Është e rëndësishme, që policia e Kosovës të rrisë aftësinë e monitorimit të kufirit qoftë kjo me mjetet ajrore të KFOR-it ose të dronëve të inteligjencës.

• Forcat e njësive të ndërhyrjes së shpejtë, njësitë speciale dhe njësia e anti-terrorit, duhet urgjentisht të pajisjen me armë të rënda automatike si mitralozë HK MG-3 dhe HK MG-4 (të cilat edhe nëse nuk i kanë gjenden në sasi të mjaftueshme në ushtrinë Shqiptare dhe ky është momenti që t’i dhurohen Kosovës të paktën 10 x 2 komplete të tilla). Në makinat e tyre të blinduara duhen vendosur mitralozët e rëndë, për shkak të rrezikshmërisë së lartë në këtë territor dhe armëve kundërtanke që poseidojnë terroristët/kriminelët serbë.

*Në njësitë speciale policore të Kosovës duhen shtuar aftësitë e përdorimit dhe të pajisjes me armë të precizionit të lartë sniper me aftësi veprimi dite dhe nate, duke shtuar në organikën e tyre armët me kalibër 300 Wing Mag dhe 338 Lapua Magnum të cilat mundësojnë mbështetje në distanca më të mëdha. Në të njëjtën kohë edhe sasia e armatimit të tyre duhet përmirësuar edhe më tej.

• Grupet speciale policore duhet të specializohen më tej në taktikat e përdorimit të mjeteve të blinduara qoftë kjo në situata policore por edhe gjatë rënies në mina të telekomanduara ose gjatë sulmeve direkte me kundërtank.

• Njësitë speciale policore duhet të kalojnë një kurs trajnimi për taktikat e luftimit në terrene rurale, urbane në situata reale luftarake sidomos në metodat dhe taktikat e luftimit gjatë operacioneve të ndjekjes.

• Duhet të rritet dhe të intensifikohet më tej bashkëpunimi dhe shkëmbimi i informacioneve midis agjensive të inteligjencës së AIK-ut dhe shërbimeve partnere të inteligjencës, drejtorisë së J-2-it në SHP të MM, drejtorisë së zbulimit të KFOR-it, etj.

• Prezenca e policise se Kosoves ne veri duhet te shtohet ndjeshem se bashku me monitorimin e vazhdueshem te kufirit nga toka dhe ajri.

* MM ne bashkepunim me SHP dhe komanden e KFOR-it duhet te pergatise planet per koordinimin me njesite e FSK ne rastet emergjente dhe koordinimin e duhur me njesite e policise se Kosoves perfshire ketu zonat e pergjegjesise operacionale, planet kryesore, planet rezerve dhe te papritura, rrugekalimet kryesore, reserve dhe jo vetem.

Si perfundim, deshiroj te shpreh mirenjohjen me te thelle per njesite e policise se Kosoves, forcat e saj te sigurise dhe lidershipin e ministrise se brendshme. Na kane bere krenare dhe meritojne te gjithe mbeshtetjen. Me mire disa rruge me pak dhe me shume arme, pasi siguria kombetare me nje fqinj si Serbia duhet te jete prioritet i pare sot me shume se asnjehere. Rreshteri Afrim Bunjaku qofte i paharruar kujtimi i tij.

Dr. Dritan Demiraj.

In Memoriam: Protopresbyter Arthur Liolin

October 2, 2023 by s p