Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Kosova, mirënjohëse shumë diplomatëve dhe aktivistëve austriakë që kontribuan  për lirinë e pavarësinë

by

VJENË-AUSTRI, 12 Janar 2023 Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë/

 Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti në Akademinë Diplomatike të Vjenës – Austri tha se, rreth 70,000 qytetarë të Kosovës, shumë prej tyre që u shpërngulën këtu nga fillimi i viteve të ’70-ta deri në fund të viteve të ’90-ta për t’i shpëtuar pushtimit, e bënë Austrinë shtëpi të tyre.

“Ata jetojnë, punojnë dhe studiojnë këtu dhe janë bërë ambasadorë tonë si dhe ura të gjalla midis dy vendeve dhe kulturave tona.

Ne jemi shumë mirënjohës për këtë lidhje dhe presim që të thellojmë dhe zgjerojmë edhe më shumë marrëdhëniet tona miqësore, në çdo aspekt.

Muajin e ardhshëm do të festojmë 15- vjetorin e shpalljes së Pavarësisë së Republikës së Kosovës.

I jemi borxhli shumë diplomatëve dhe aktivistëve austriakë nga Ehard Busek e deri te Albert Rohan që kontribuan në luftën tonë çlirimtare dhe në procesin tonë të pavarësisë”, theksoi Kryeministri Kurti.

Fjalimi i kryeministrit Kurti në Akademinë Diplomatike të Vjenës

12 janar 2023, Vjenë, Austri

Fjala e Kryeministrit të Republikës së Kosovës, Albin Kurti, në diskutimin “Ballkani Perëndimor: Një pjesë qendrore për paqen e qëndrueshme në Evropë” organizuar nga Akademia Diplomatike e Vjenës, Instituti Austriak për Politika Evropiane dhe të Sigurisë, si dhe Ambasada e Republikës së Kosovës në Austri.

I nderuar Dr. Emil Brix, Drejtor i Akademisë Diplomatike të Vjenës,
I nderuar Werner Fasslabend, President i Institutit Austriak për Politikat Evropiane dhe të Sigurisë,
Të nderuar akademikë, diplomatë, ambasadorë dhe studentë,

Jam i nderuar që jam këtu me ju në Akademinë Diplomatike të Vjenës, ku për dy shekuj, burra dhe gra kanë studiuar e hulumtuar, janë trajnuar dhe janë drejtuar në rrugëtimet e tyre në karrierën e tyre në udhëheqjen ndërkombëtare.

Sot më herët, me të nderuarin kancelar Karl Nehammer, përmenda se Vjena njihet si qyteti i kompozitorëve të mëdhenj dhe po ashtu mendimtarëve të mëdhenj, por Vjena është gjithashtu qyteti i diplomacisë që ka pritur konferenca të panumërta paqeje dhe ka formësuar dinamika historike.

E di që ju keni bashkëpunim me Ministrinë tonë të Jashtme dhe se shumë diplomatë tanë janë trajnuar këtu. Unë jam mirënjohës për këtë dhe inkurajoj rritjen e bashkëpunimit në trajnimin e mëtejshëm të trupit tonë diplomatik mjaft të ri.

Pra, faleminderit për mundësinë të ju drejtohem sot këtu në këtë institucion të nderuar.

Se po jetojmë në kohë në ndryshim, tashmë është vërtetuar.

Ajo që shumë kishin frikë dhe shpresonin se nuk do të ndodhte, tashmë ka ndodhur.

Rusia pushtoi Ukrainën, një vend demokratik dhe paqedashës që nuk bëri asgjë për të provokuar fqinjin e saj.

Kjo ka pasur një ndikim të thellë në gjeopolitikë dhe përfundimisht ka shkundur Evropën nga vetëkënaqësia.

Kancelari i Gjermanisë, Olaf Scholz, i ka dhënë tashmë një emër një ndryshimi të tillë. Ai e quan atë – Zeitenwende.

Lufta në Ukrainë ka bërë shumë komentues të pyesin veten, si arritëm deri këtu?

Ndërsa nuk kam përgjigje për të gjitha pyetjet e vështira që janë shfaqur pas agresionit të Rusisë në Ukrainë dhe tensioneve të ripërtërira në Ballkanin Perëndimor, apo në Evropën Juglindore për këtë çështje, do të përpiqem të jap mendimin tim se pse ne gjejmë veten këtu dhe çfarë nevojitet për të arritur në një gjendje më të mirë.

Pas tmerreve të Luftës së Dytë Botërore dhe holokaustit, Evropa dhe bota u zotuan se kurrë më nuk (Never Again) do të lejojnë të ndodhin mizori të tilla.

Megjithatë, ne pamë që gjenocidi të ndodhte përsëri në Evropë; në Bosnje dhe Kosovë dhe në mbarë botën; në Ruandë, Darfur, Irak dhe Siri.

I mbijetuari i Holokaustit dhe autori Elie Wiesel ka thënë se: “Kurrë më” është një frazë që është shumë më tepër se një slogan. “Është një lutje, një premtim, një zotim … kurrë më lavdërim të dhunës së ulët, të shëmtuar dhe të errët.”

Duke qenë nga një rajon i kontestuar dhe një vend i shkatërruar nga lufta, unë kam parë fuqinë shkatërruese të urrejtjes kundër popullit tonë, e cila kulmoi me spastrim etnik dhe gjenocid nga forcat serbe.

Në mënyrë të pashmangshme pyesim veten, pse ndodhi përsëri? Si mundëm të lejojmë që gjenocidi të përsëritet në Evropë? Përgjigja, sado e ndërlikuar që ndonjëherë të duket, besoj se është mjaft e thjeshtë.

Ajo qëndron në mosgatishmërinë për t’u përballur me të kaluarën, për të përqafuar të ardhmen dhe për t’u distancuar nga kriminelët e luftës që kryen gjenocid.

Në vend të kësaj, ne shohim glorifikimin e kriminelëve të luftës, por edhe glorifikimin e një të kaluare imperialiste, një rikthim në kohët e zgjerimit territorial, të lavdisë së kaluar, të pushtetit dhe dominimit mbi të tjerët, gjë që siç e shohim në rastin e agresionit rus në Ukrainë, shkon qysh në mesjetë.

Ajo qëndron edhe në pamundësinë për të pranuar tjetrin si një qenie njerëzore të barabartë, duket e qartë, por nuk është aq e natyrshme sa duhet të jetë, për të pranuar kështu ekzistencën dhe aspiratat legjitime të njëri-tjetrit.

Një mendim i tillë çon në urrejtje për tjetrin e cila më pas derdhet në dhunë.

Dallimet ideologjike, raca, mosha, feja ose besimi, gjuha, gjinia dhe gjithçka që na bën të ndryshëm nga njëri-tjetri shfrytëzohen më pas për ta portretizuar tjetrin si armik.

Nuk besoj se dallimet sjellin konflikt, por instrumentalizimi i tyre për përfitime politike apo ekonomike i kthen në konflikt.

Kjo është ajo që pamë në shekullin e kaluar; kjo është ajo që çoi në shumë luftëra dhe konflikte.

Në pjesën më të madhe të Evropës, përgjigja për një masakër të tillë që nuk i shihej fundi ishte lindja e Komunitetit Evropian, i njohur tani si Bashkimi Evropian.

Ndonjëherë është e lehtë të harrohet, por Bashkimi Evropian si një projekt paqeje dhe proces historik i bashkëpunimit midis kundërshtarëve të vjetër u bë i mundur vetëm pas pranimit të përgjegjësisë për luftën, pas një pendimi kuptimplotë që çoi në gjunjëzimin e një kancelari dhe përqafimin e demokracisë së vërtetë.

Pra, çfarë ka të bëjë e gjithë kjo me Ballkanin Perëndimor, apo paqen e qëndrueshme në Evropë, mund të pyes dikush?

Unë besoj që gjithçka.

Arsyeja kryesore dhe e vetme pse ne ende shohim tension në pothuajse çdo vend të Ballkanit Perëndimor është sepse agresori, ai që nisi të gjitha luftërat në ish-Jugosllavi, refuzon të marrë përgjegjësinë. Në vend që të njeh dhe pranojë rolin e vet, dëshiron të portretizojë dallimet në të gjithë rajonin si burim konflikti.

Pothuajse 24 vjet pas gjenocidit në Bosnje dhe Kosovë, Serbia nuk pranon asnjë krim. Asnjëherë nuk ka kërkuar falje dhe as nuk ka marrë asnjë përgjegjësi.

Përkundrazi, udhëheqja e saj aktuale, e cila ishte në pushtet në kohën e Millosheviqit, vajton për humbjet e saj territoriale dhe i konsideron kriminelët e luftës si heronj.

Në Serbi, në lumin Danub, afër fshatit Tekija, një peshkatar vëren një objekt që noton mbi ujë. Është një copë kamioni. Thërret një zhytës dhe në fund të lumit gjejnë një kamion ngrirës të thertores. Ndërsa nxjerrin kamionin nga uji, këmbë të njerëzve fillojnë të bien nga pjesa e pasme e kamionit. Hapin dyert dhe brenda gjejnë 86 trupa, dhe tre koka. Mes tyre është edhe trupi i një vajze të vogël vetëm 7-vjeçare. Ndërsa kontrollonin gjërat e saj, ata gjejnë çantën e saj të shkollës. Brenda çantës është një fletore e UNICEF-it, lapsa me ngjyra dhe një kukull e vogël. Në fletore kishte vizatime të shtëpive dhe luleve.

Ajo u vra në Kosovë, u fut në kamionin ngrirës të thertores dhe u fundos në fund të lumit. Pasi e gjetën, së bashku me trupat e tjerë e ngarkuan në një kamion tjetër. Sot e kësaj dite nuk e dimë se ku i dërguan ata trupa. Ne nuk e dimë emrin e vajzës, si dukej ajo dhe kush janë prindërit e saj. Ajo është në mesin e 1617 personave të zhdukur me forcë.

Ndërsa ne e dimë se ajo nuk do të kthehet më te shtëpia dhe te lulet që ka pikturuar, nuk do t’i shohim kurrë me të, ne o ta tregojmë gjithmonë historinë e saj dhe nuk do të ndalemi kurrë derisa të dihet fati i saj. Dhe ne do ta kujtojmë gjithmonë atë dhe 1133 fëmijët që u vranë nga Serbia gjatë viteve 1998-99.

Nën një poligon qitjeje policie në periferi të Beogradit, në Batajanicë, jo larg “Sheshit të Republikës” së Beogradit, trupat e më shumë se 744 shqiptarëve u gjetën në një varr masiv.

Ata trupa u varrosën në Kosovë, pastaj u zhvarrosën dhe u transportuan në Serbi për rivarrim të fshehtë në përpjekje për të fshehur dëshmitë e krimeve të luftës. Midis këtyre trupave ishin dyzet e gjashtë anëtarë të familjes Berisha; 14 prej tyre nën 15 vjeç, mes tyre dy foshnje dhe një grua shtatzënë.

Pranë varrit masiv është ndërtuar një kishë e re ortodokse serbe.

Deri më sot, në Serbi janë gjetur pesë varre masive, në Batjanicë, Rudnicë, Kizhevak, Peruqac dhe Petrovo Selo me gjithsej 950 trupa.

Megjithatë, nuk ka një pllakë përkujtimore dhe as një shenjë të vetme që tregon se ka pasur një varr masiv në të gjitha këto vende.

Sot, autori që kreu gjenocid vetëm pak më shumë se dy dekada më parë vepron si viktimë dhe mohon krimet.

Mohim i plotë.

Por ne nuk harrojmë. Historia e vajzës 7-vjeçare, e vrarë, e futur në kamionin ngrirës të thertores dhe e fundosur në fund të lumit Danub, nuk do të harrohet.

Duke filluar nga ky muaj, deri në qershor kur trupat e KFOR-it hynë në Kosovë në vitin 1999, pothuajse çdo ditë kemi përkujtimore të masakrave të kryera nga Serbia.

Pra, për sa kohë që udhëheqja në Serbi refuzon të pranojë krimet e tyre të së kaluarës, të kërkojë falje për keqbërjet e tyre, paqja e vërtetë dhe kuptimplote në Ballkanin Perëndimor është ende larg arritjes.

Në vend që të kërkojë falje, Serbia vazhdon të kërcënojë fqinjët e saj, të ndërhyjë në punët e tyre të brendshme dhe të përdorë pakicat etnike si mjet për destabilizim, në vend që të ndihmojë integrimin e tyre.

Ambicia e shekullit të kaluar për një “Serbi të Madhe” tani është ndryshuar në politikë “Bota Serbe”, identike me politikën e “Botës Ruse”, në kërkim për hegjemoni dhe dominim.

E megjithatë, përkundër gjithë kësaj, Republika e Kosovës është e angazhuar në mënyrë konstruktive në dialogun me Serbinë për të kërkuar normalizimin e marrëdhënieve.

Në Forumin e Paqes në Paris, vitin e kaluar, thashë se Kosova dëshiron marrëdhënie paqësore dhe fqinjësore të mirë me Serbinë dhe se ne jemi të gatshëm të shtrijmë dorën nëse ata janë të gatshëm të hapin grushtin.

Është e qartë se nuk është mungesa e vullnetit nga ana jonë për të ecur përpara në një të ardhme bashkëpunuese, por mungesa e vullnetit të Serbisë për t’u distancuar nga e kaluara e saj.

Pyetja duhet të jetë, pse Serbia nuk është e gatshme të pranojë përgjegjësinë, të kërkojë falje dhe t’u shtrijë dorën e pajtimit viktimave të agresionit të saj?

Përsëri, përgjigjja është mjaft e thjeshtë.

Serbia nuk u transformua kurrë plotësisht. Ajo kurrë nuk i ndoqi dhe dënoi kriminelët e luftës në mënyrë kuptimplote, por përkundrazi u bë një parajsë e sigurt për ta.

Nga ana tjetër, Bashkimi Evropian, në vend që të sanksionojë kërcënimet dhe agresionin e Serbisë ndaj fqinjëve të saj, e ka shpërblyer atë me miliarda investime të BE-së dhe avancim drejt anëtarësimit në BE.

Ajo që lidershipi i Serbisë kuptoi është se për të marrë paratë e BE-së dhe për të avancuar drejt anëtarësimit në BE, pranimi i përgjegjësisë dhe distancimi nga Millosheviqi nuk ishte një parakusht.

Me fjalë të tjera, Serbia ka mundur të marrë paratë e BE-së duke refuzuar vlerat e BE-së. Sot, Serbia është i vetmi vend kandidat për në BE që nuk e ka sanksionuar apo dënuar agresionin rus në Ukrainë.

Për të dëshmuar talljen e saj ndaj detyrimit për t’u rreshtuar me politikën e jashtme të BE-së, shtatorin e kaluar ministri i jashtëm i tyre nënshkroi një marrëveshje me Rusinë për “konsultime” të ndërsjella, ndërsa Rusia vazhdonte luftën e saj të pamëshirshme në Ukrainë.

Unë besoj se kjo është e gabuar.

E di që shumë në Bruksel presin që Kosova të arrijë në dialog pa vënë në pikëpyetje kërkesat irracionale të Serbisë, të cilat janë në kundërshtim me vlerat themelore të BE-së.

Në përpjekje për të qenë neutral ndaj statusit të Kosovës, ata janë bërë neutral ndaj agresionit të Serbisë ndaj fqinjëve të saj dhe neutral ndaj mospërfilljes së vlerave të BE-së nga Serbia.

Por ne po bëjmë pjesën tonë. Kosova është e gatshme për dialog dhe do të kërkojë normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë përkundër synimeve malinje të kësaj të fundit, sepse ne besojmë se dialogu nuk ka alternativë.

Por ne angazhohemi me parime dhe jemi të drejtuar nga vlerat. Jo thjesht të nxitur nga interesi. Interesi dhe vlerat nuk duhet të ndahen.

Ne besojmë se dialogu ka të bëjë me njohjen reciproke.

Sepse njohja reciproke ndërmjet Kosovës dhe Serbisë dhe demokratizimi i vërtetë i të gjithë rajonit sjell paqe të qëndrueshme në Ballkanin Perëndimor dhe kontribuon për një paqe të qëndrueshme në Evropë.

Ndërkohë, ne vazhdojmë të forcojmë shtetin e Kosovës.

Megjithëse kontinenti ynë vazhdon të jetë rajoni më demokratik, raportet e besueshme sugjerojnë se gati gjysma e demokracive në Evropë – gjithsej 17 vende – kanë pësuar erozion demokratik në pesë vitet e fundit. Ndërkohë, në nivel botëror, gjysma e demokracive botërore janë në zmbrapsje dhe numri i vendeve që lëvizin drejt autoritarizmit në gjashtë vitet e fundit është më shumë se dyfishuar.

Kosova, nga ana tjetër, ka përparuar në dy vitet e fundit.

Vitin e kaluar ne u përmirësuam për 17 vende në Transparency International në luftën kundër korrupsionit dhe njëjtë (17) vende në Indeksin Botëror të Lirisë së Shtypit.

Ne u renditëm të parët për herë të dytë për shtetin e së drejtës në Ballkanin Perëndimor nga Projekti Botëror i Drejtësisë dhe të dytët në botë për përmirësim në vitin e kaluar.

Ne u ngritëm në grupin B nga grupi C në Indeksin e Pjekurisë Teknike të Qeverisë së Bankës Botërore (World Bank Government Tech Maturity Index) për fokus në qeverisjen digjitale.

Dhe kemi pasur një rritje të buxhetit prej 17% krahasuar me një vit më parë. Rritja jonë e BPV-së ishte 4% pas zbritjes së inflacionit. Eksportet u rritën me 23%, të hyrat tatimore me 22% pa ndryshuar politikën tonë fiskale, të ardhurat doganore me 11% dhe IHD me 47%.

Kemi dorëzuar aplikimet për anëtarësim si në Këshillin e Evropës në maj të vitit të kaluar, ashtu edhe në Bashkimin Evropian, një muaj më parë, dhe mezi presim të bëhemi anëtarë të Programit të Partneritetit për Paqe të NATO-s.

Jam shumë i kënaqur me pritjen e ngrohtë të kancelarit Nehammer sot dhe angazhimin e tij për të mbështetur aplikimin tonë në Këshillin e Evropës, si dhe mbështetjen e vazhdueshme për procesin tonë të integrimit në Bashkimin Evropian.

Ne do të punojmë së bashku për të forcuar më tej marrëdhëniet tona dypalëshe.

Dhe Austria ishte ndër vendet e para që njohu diplomat tona në një periudhë kur qytetarët tanë kishin shumë nevojë, gjatë aparteidit të viteve të ’90-ta, tre dekada më parë.

Rreth 70,000 qytetarë të Kosovës, shumë prej tyre që u shpërngulën këtu nga fillimi i viteve të ’70-ta deri në fund të viteve të ’90-ta për t’i shpëtuar pushtimit, e bënë Austrinë shtëpi të tyre.

Ata jetojnë, punojnë dhe studiojnë këtu dhe janë bërë ambasadorë tonë si dhe ura të gjalla midis dy vendeve dhe kulturave tona.

Ne jemi shumë mirënjohës për këtë lidhje dhe presim që të thellojmë dhe zgjerojmë edhe më shumë marrëdhëniet tona miqësore, në çdo aspekt.

Muajin e ardhshëm do të festojmë 15- vjetorin e shpalljes së Pavarësisë së Republikës së Kosovës.

I jemi borxhli shumë diplomatëve dhe aktivistëve austriakë nga Ehard Busek e deri te Albert Rohan që kontribuan në luftën tonë çlirimtare dhe në procesin tonë të pavarësisë.

Faleminderit për këtë mundësi.

Lulëzon në çdo stinë

by

Skicë përmbi pikturë

Ndodh që një fotografi të ushqejë pikturën . Jetojmë në kohet kur e bukura kultivohet me çdo mjet dhe mënyrë .

Por e bukur është gjithmonë ajo që vlen , ajo që rrëfen dhe shpalos një të vêrtetë universale.

Jo pak herë mundet që përpara një fotografie të ndalosh për më shumë se një çast duke soditur atë subjektiven e bukur që herë pas here provokon qëndrime , arsyetime , ndjenja e krijimtari.

Pasi e titullova “ Tek oborri i gjyshes me veshje stërgjyshesh” në murin tashmë. aq shumë të njohur Facebook apo “ Ky kostum i stërlashtë më sjell lule në çdo stinë” pêrtej retorikës fotografia me veshën e Zerqanit ;Qashën më duket se përcjell një demostrim autenticiteti etniko-kulturor nga ku rrjedh një botëz e pathënë poetike me elemente gjeografike e historike dhe pa dyshim lidhet thellësisht me histori familjare.

Qasha më sjell në vëmendje narracionet etnografike të Mësuesit model i vlerësuar si Mêsues i Popullit , zotit Selim Alliu i cili e vizatoi me fjalë veshjen shekullore të grave të Grykës së Madhe ; qashën . Dorëshkrimet e tij pata rastin ti shfletoj rastësisht në bibliotekën e qytetit Peshkopi dhe u bënë nxitje për të ideuar një kënd antikuaresh ku materiale të tilla do të kishin dritën e duhur të vëmendjes.Ai shkroi për Qashën atêherë kur gratë e asaj zone e kishin veshje të përditëshme atë kostum të endur aq mjeshtërisht me vegjë . Askush nuk e mendonte atëherë se pak vite më vonë ajo nuk do të ishte zgjedhja e vetme e veshjes së atyre grave , por ai si pak kush e shndërroi në memorie muzeale Qashën duke ia renditur ; cilësinë e punimit , radhën e veshjes ,ngjyrat, aksesorët, zhurmat që e bëjnë kostumin të duket dhe të dëgjohet me taf -tafet e sermave të pafteve mbi jelekët më unikë dhe autentikë në botë.

Unë e kisha parë me qindra herë atë veshje ;në trupin e gjyshes sime, në fotografi të motçme stërgjyshesh, në darka dasmash e gëzimesh familjare ku kostumet e Zerqanit derdheshin me ngjyra e kor këndues sermash që tingëllonin pas çdo hapi e vargvallesh.

Askush nuk e mendonte se braktisjet sistematike të territoreve shqiptare nga shqiptarët do ta kthenin në relike çdo copëz identitare ku pa dyshim veshje të tilla janë trashëgimnia jonë që nuk vdes kurrë.

Kur braktiset shtëpia, mëhalla, atdheu, kujtesa është relikja më brilante që mban gjallë pasuritë tona në rrezik zhdukjeje.

Ndaj kur rikthehesh tek shtëpia, mëhalla , atdheu ,ndjen se graviteti i objekteve të tilla të lëna atje tërheq me tërë fuqinë e vet duke u bërë epiqendra që thërret për mbrojtje e mbijetesë.

E vesha at fundvjeshte atë kostum të punuar me duar stërgjyshesh me shpejtësinë që kushtëzonte koha e limituar dhe me dashurinë pa limit dhe m’u duk se ritakova sërish gra të moçme, narracionet etnografike të Selim Alliut , dhe vendosa ti marr me vete nëpërmjet një fotografie siç bëj çdo herë me gjërat që i dua.

Nuk më mjaftoi ajo foto për ti pohuar vetes se aty në oborrin e gjyshes brenda shtëpisë së gurtë kjo vlerë trashëgimnie mundet të jetojë më shumë se ne.

E vendosa në kornizë që tja tregoj jo vetëm vetes atë moment që ka aq shumë botë brenda , por përsëri m’u duk se janë ca si ngushtë aty.

Ndoshta një pikturë do dijë ti mbajë më bukur brenda edhe momentin fotografik edhe objektet e saj .

Nuk janë objekte, por relike aq shumë ë dashura ku çdo gur avllije, degëz peme, bari i njomë që vesh oborrin e gjyshes ku vendoset Marjana , më saktë gruaja me qashë pasi në këtë rast Marjana nuk ka asnjë rëndësi mbi telajon ku e tërë kjo histori u derdh aq bukur në vaj e karnavac prej duarve të piktorit Hysni Loka. Bota e Marjanës mbeti përjetësisht mbi atë pikturë për të cilën më bukur se fjala flasin ngjyrat e derdhira plot mjeshtëri.

Por duhet thënë që piktori i qëndroi plotësisht besnik fotografisë duke e sjellë atë copëz realiteti të gjallë të sotmes dhe të nesërmes.

Piktura udhëtoi me mua në nëntor të vitit 2022 nga Tirana në Nju Jork dhe i gëzoi aq shumë prindërit e mi, ndërsa rri varur shumë pranë qoshes së tyre duke ju sjellë kështu në Nju Jorkun e largët ; ajrin që veç vendi yt ta sjell,Zerqanin,, oborrin ,ku “lulëzon” në çdo stinë ky kostum i stërlashtë plot ngjyra e art .

Ndodh që piktura tê jetê frymëzuar nga një fotografi por që ajo ti rezistojë kohës duhet të mbartë një histori apo minimalisht ti kontribojë sadopak asaj .

Marjana Bulku

“Tek oborri i gjyshes me veshje stërgjyshesh”

NUK KA PAQË TË QËNDRUESHME NËSE TIRANIA TRIUMFON MBI LIRINË DHE DEMOKRACINË

by

Nga Frank Shkreli/

Kështu foli javën e kaluar në Oslo të Norvegjisë, Sekretari i Përgjithëshëm i NATO-s, Z. Jens Stoltenberg. I ftuar në mbledhjen vjetore të Konfederatës së Sipërmarrjeve të Norvegjisë me 5 Janar, 2023, kreu i Aleancës së Atlantikut Verior, theksoi se, “Armët – në fakt – sigurojnë paqën” dhe shtoi se, “Nuk do të ketë paqë të qëndrueshme nëqoftse shtypjet dhe tirania triumfojnë mbi lirinë dhe demokracinë”. Ai nënvijoi nevojën që Aleatët në NATO të investojnë më shumë për mbrojtjen e përbashkët, të eliminojnë varësinë nga regjimet autoritare dhe të jenë të bashkuar në mbështetje të lirisë dhe të demokracisë.”

Z. Stoltenberg e përqendroi fjalimin e tij në agresionin rus kundër  Ukrainës dhe bëri thirrje për kujdes ndaj regjimeve të tjera autoritare, siç është Kina. Sipas tij, gjëndja aktuale në Ukrainë, “është pjesë e një politike ku Moska përdor forcën ushtarake për të realizuar objektivat e saj politike.”  Lufta në Ukrainë, vazhdoi Stoltenberg, nuk ka filluar Shkurtin që kaloi por në vitin 2014, kur Moska ka aneksuar Krimenë dhe Ukrainën lindore. Në fjalimin e tij, udhëheqsi i NATO-s paralajmëroi në Oslo se nëqoftse Putini fiton në Ukrainë, kjo do të ishte një tragjedi, jo vetëm për ukrainasit, për mbarë botën, “por edhe për ne”.

Optimizmi për një Evropë të bashkuar e në paqë, pas shembjes së Murit të Berlinit, është zëvendësuar, nënvijoi Z. Stoltenberg me “regjime autoritare që po shtohen dita ditës”, ndërkohë që “Demokracia është në rënje dhe globalizmi ka marrë tatpjetën”. 

Sekretari i Përgjithëshëm i NATO-s paralajmëroi se, “Nuk do të ketë paqë të qëndrueshme në botë, nëqoftse shtypjet dhe tirania triumfojnë mbi lirinë dhe demokracinë.”  Ai theksoi se “Pa marrë parasysh se kur e si do të marrë fund kjo luftë, ne duhet të pranojmë se gjëndja e sigurisë në Evropë ka ndryshuar për gjithmonë”, ka thenë ai.  Regjimi i Moskës do dëshironte një Evropë tjetër, është shprehur Z. Stoltenberg, duke shtuar se, Moska “dëshiron të kontrollojë vendet fqinje, ndërsa e shikon lirinë dhe demokracinë si kërcënime për objektivat e saj, diçka që e ka vendosur Rusinë në një konflikt të vazhdueshëm me Perëndimin”.

“Varësia tek regjimet autoritare është e rrezikshme”, vazhdoi ai, duke u kujtuar të pranishëmve se disa kohë më parë, shumë njerëz besonin se blerja e gazit nga Rusia ishte thjeshtë një çeshtje tregtare. “Realiteti, është se tregtia është gjithashtu edhe një çeshtje politike. Ka të bëjë me sigurinë tonë. Tregtia është gjithashtu edhe politikë!”, ka theksuar Z. Stoltenberg.  Ai u tha të pranishëmve, por edhe një audience evropiane jashtë sallës, se duhet pasur kujdes që ai gabim me Rusinë të mos përsëritet më me regjime të tjera autoritare, duke përmendur, specifikisht, Kinën, si një prej atyre vendeve. “Interesat afat-shkurtëra ekonomike nuk duhet të përdoren kurrë në dëm të interesave themelore kombëtare”, është shprehur lideri  Aleancës ushtarake perëndimore.  Z. Stoltenberg paralajmëroi edhe kundër asaj që ai e cilësoi si, një “bashkpunim në rritje e sipër, “midis regjimeve autoritare”, duke venë në dukje bashkpunimin midis Moskës dhe Pekinit, “një partneritet strategjik dhe pa kufi”, siç është cilësuar nga ata vetë.

Regjimet autoritare janë regjime të ndryshe, të cilat promovojnë një rend tjetër botëror, tha udhëheqsi i Aleancës ushtarake të Atlantikut Verior në fjalimin e tij në Oslo. “Ato regjime promovojnë vlera që dhunojnë e shkelin vlerat tona të lirisë e demokracisë”. Prandaj është e rëndësishme që të gjithë ne që besojmë në liri e demokraci, të jemi të bashkuar, përball regjimeve autoritare “pasi ne ndajmë të njëjtat vlera” me njëri tjetrin, ka përfunduar Z. Stoltenberg fjalimin e tij, drejtuar Konfederatës së Ndërmarrjeve Norvegjeze në Oslo të ënjten e kaluar.  Siç duket, Z. Stoltenberg paralajmëroi edhe disa vende anëtare të NATO-s, me regjime me prirje autoritare—siç është edhe Shqipëria, që të mbrojnë lirinë e demokracinë në vendet e tyre dhe të rrinë larg nga regjimet autoritare dhe të “mbrojnë interesat e tyre kombëtare.”  Prandaj, nëqoftse Shqipëria – si vend anëtar i NATO-s — është e interesuar të mbrojë lirinë dhe demokracinë për veten dhe për të tjerët, Tirana zyrtare do bënte mirë që të dëgjonte këshillën dhe paralajmërimin e Sekretarit të Përgjithshëm të Aleancës, NATO, Z. Jens Stoltenberg, se pushtimi i

Ukrainës nga Vladimir Putin tregon pse vendet që e konsiderojnë veten demokratike duhet të jenë të kujdesshme në marrëdhëniet e tyre me vendet që, botërissht, njihen si regjime autokrate, tiranike dhe antidemokratike.  “Varësia tek regjimet autoritare është e rrezikshme”, parlajmëroi Z. Stoltenberg, vendet si Shqipëria, duke shtuar se një prirje e tillë është — jo vetëm kundër sigurisë së përbashkët, që është misioni kryesor i NATO-s – por është edhe kundër interesave kombëtare të shqiptarëve, Autokratët dhe tiranët përdorin tregëtinë për realizimin e objektivave të tyre politike, paraljmëroi lideri i NATO-s.

Fatkeqsisht, Shqipëria zyrtare por edhe disa elementë në Kosovë lakmojnë ende nga lindja – megjithse Kombi shqiptar ka vuajtur 500-vjetë nën pushtimin turk, gjysëm shekulli nën diktaturën më të egër komuniste sllavo-aziatike në Evropë, shkatërrimin e identitetit kombëtar nën revolucionin kulturor kinez.  Por edhe megjith varrët e freskëta e të pashëruara të luftës së fundit në Kosovë të terrorit serb për spastrimin etnik të shqiptarëve nga trojet e veta shekullore, e të tjera fatkeqsi ndërkombëtare të shqiptarëve nën sundimin ose influencën e tiranive të huaja – disa prej të cilave Tirana zyrtare i ka shpallur “partnerë strategjikë”.  Z. Stoltenberg e jkëshillon Tiranën dhe të tjerët me prirje autoritare lindore: duartë larg prej tyre.

Ndërsa, Shqiptarët e lodhur me sundimet e diktaturave të huaja ndër shekuj dhe nga influencat majtiste autoritare sllavo-azaiatike, po largohen masivisht – si në kohën e Gjergj Kastriotit -Skenderbe — drejtë Perëndimit. Ndërkohë që liderët e tyre politikë shikojnë gjithnjë nga lindja dhe flirtojnë me liderët më autoritarë që njeh sot bota mbi faqen e dheut, si Vuçiq, Erdogan, Putin, e të tjerë.   Për fat të keq, megjithëse, historikisht, Kombi shqiptar ka treguar gjithmonë dhe me shumicë prirjet dhe preferencat e tijë pro-perëndimore se është pjesë e Evropës dhe e perëndimit, liderët shqiptarë, prap se prap, nuk ndjekin dëshirat e Kombit të vet – por për interesa personale dhe anti-demokratike, andej shikojnë e lakmojnë – nga lindja – 30 e sav jet nga shmebja e Murit të Berlinit. Duket se atje në lindje, si ndjekës të autoritarizmit sllavo-aziatik, liderët shqiptarë sot e gjejnë veten më rehat në shoqërinë e autoritarëve dhe tiranëve të lartë përmendur që – sipas Z. Stoltenberg — po sjellin botën mbrapsht duke kërcnuar lirinë dhe demokracinë e popujve – se sa në rrethin e udhëheqsve perëndimorë, siç është Sekretari i Përgjithëshëm i NATO-s. 

Liria e demokracia, por as atdhetarizmi i vërtetë as siguria e përbashkët perëndimore nuk promovohen me çanta grashë me flamurin shqiptar, me një çmim prej mijëra dollarësh, ose me orë zvicerane me portretin e Gjergj Kastriotit -Skenderbeut. E vërtetë se Flamuri shqiptar është më i bukuri në botë (jo meritë e këtyre) dhe Gjergj Kastrioti – Skenderbe ishte Kryetrim dhe mbetet, jo vetëm, Kryetrimi dhe i Përgjithëmonshëm i Kombit shqiptar, por edhe Shpëtimtari i Evropës. I asaj Evrope nga e cila klasa aktuale  politike shqiptare po e largon gjithnjë e më shumë Kombin shqiptar, në favor të bërjes biznes me autokratët dhe tiranët sllavo-aziatikë të lindjes.  Po e largojnë Shqipërinë dhe shqiptarët nga Evropa e lirë e demokratike, ku e duan shumica dërmuese e shqiptarëve, por që klasa aktuale politike nga, dita në ditë dhe nga viti në vit, po e bën Shqipërinë pjesë të një aleance autoritarësh e tiranësh modernë lindorë – historikisht — pushtues e zaptues të tokave dhe shkatërrues të identitetit kombëtar të shqiptarëve ndër shekuj. Kombi shqiptar nuk ka pasur as nuk ka asgjë të përbashkët me vlerat dhe as me “kulturën” e këtyre tiranëve. Këta tiranë, autokratë, përfaqsues regjimesh diktatoriale të lindjes sllavo-aziatike, “Promovojnë vlerat që dhunojnë e shkelin besimin dhe vlerat tona të përbashkëta të lirisë e demokracisë”, në favor të “një rendi të ri botëror”, anti-demokratik — ishte paralajmërimi dhe thelbi i mesazhit të Sekretarit të Përgjithëshëm të NATO-s, Z. Jens Stoltenberg në Oslo, të ënjtën e javës që kaloi.

Frank Shkreli

Sekretari i Përgjithëshëm i NATO-s, Z. Jens Stoletenberg duke folur në mbledhjen vjetore të Konfederatës së Sipërmarrjeve të Norvegjisë me 5 Janar, 2023 në Oslo.

FEMRAT DHE ROLI I TYRE NË SHEKUJ

by

Alfons Grishaj/

Këtë shkrim ia kushtoj nënës dhe gruas time, dhe të gjitha vajzave dhe grave në planet. Gjithashtu, ua kushtoj të gjithë burrave që përulen para Hyjneshës nënë dhe Zotit.

– Prolog-

Kohë më parë, në një bisedë me miken time të ngushtë (që në fëmijëri), Z.XH. (matematiciene me “Medalje të Artë”, zotëruese e disa gjuhëve, Profesoreshë në Universitin e Tiranës etj) më pat thënë: “Alfons, kam lexuar në filozofi se, minimumi i trurit të mashkullit është maksimumi trurit të femrës. Ti që merresh me këtë fushë duhet ta dish më mirë”. – Unë e di çfarë kanë thënë shumë filozofë për femrën, por këtë nuk e kam dëgjuar e lexuar ndonjëherë ! A mund t’ ma tregosh se kush e ka shkruar se nuk përkon me ato çfarë kam shfletuar,- iu përgjigja unë. Ajo më tha se nuk e mbante mend. Bisedë që mu kujtua para pak ditësh dhe më vuri në lëvizje…

Shkencërisht, pesha specifike e trurit të mashkullit është 10-15% përqind më e madhe se e femrës. Në disa studime postmortem, truri i femrës ka dalë më i madh se i mashkullit. Sidoqoftë, standarti i mashkullit varion 1, 378 gram , ndërsa i femrës 1, 248 gram. Po sipas një studimi postmortem i publikuar në vitin 1982, tregoi se, Corpus Callasum, fibrat nervore që bashkojnë dy hemisferat e trurit rezultuan më të gjëra tek femrat se tek meshkujt, tregues pozitiv që femrat janë më të shpejta në kapjen e tingujve.

Sipas Muhamed Ali ( e kam shkrojtur dhe më parë) në Lindjen e Mesme, kur nënat lindnin vajza , baballarët i merrnin dhe i groposnin të gjalla në shkretëtirë. Një shëmti e pashpjegueshme. Mjerisht, bota moderne perëndimore, me ligjin e abortit nuk mbeti larg kësaj shëmtije .

Kinezet, Arabët etj, femrat i “akomoduan” në haremet e Perandorëve dhe Sulltanëve. Traditë nga Solomoni që pati 700 gra dhe 300 konkubines deri tek Perandori i Kinës, Qin Shi Huang (njeriu që unifikoi Kinën) ku gëzonte 13, 000 mijë Konkubine. Prandaj, shumë mendimtarë dhe besimtarë pyesin: “Përse Zoti lejoi poligaminë derisa ishtë e dënueshme nga vetë Ai ?” Misteri mbetet në fuqinë e hyjnisë dhe madhështisë Tij. Mendimet janë të ndryshme dhe tërësisht të hipotekueshme. Megjithatë, subkoshienca ime shpjegon, Hyu lejoi përjashtimin e Solomonit ngaqë ishte i zgjedhuri i Tij, që bota të fitonte farën dhe frymën e të zgjedhurit Zotit. Ndërsa, Huang, qe një tiran që nuk e kishte aureolën e Pan Gu-së
( Zotit Kinez), për të justifikuar “privilegjin” dhe bëmat.…

Gjatë përparimit të kulturës, si perëndimore ashtu dhe lindore, nuk pati ndonjë zhvillim efikas në respektimin e femrës, e cila trajtohej si vegël pune, si plaçkë, si makinë pjellore, si çengie , si lojë seksi etj. Ishin të pakta femrat që kishin emër dhe gëzonin respekt. Ato ishin: Dukesha , Princesha, Mbretëresha etj, por që sot do i përmend kalimthi , ngaqë objektivi im nuk pushon mbi subjektet mbretërore dhe ato perandorake.

1- Femrat në këndvështrimin e filozofëve:

Pjesa dërmuese e filozofëve kanë ndarë pothuajse të njëjtin mendim për femrat. Epikuri dhe Plato, e përkrahnin çështjen e gruas. Aristofani ka qenë një lojtar me dy porta, por tek Komedia “Assemblywomen”, u mundua t’i vijë në ndihmë Plato-s me personazhet e Praxadora dhe Blepyrus, shfaqe teatrale unike e asaj kohe, por që nuk arriti kurrë kufinjtë e metamorfozës.
Aristoteli, kritikoi lirinë e femrave, duke marrë shembullin e Spartës, që sipas tij ra prej lirisë së tepërt të grave. Filozofë të tjerë pas tij, si , St.Agustini, Nitçe, Frojd, Shopenhauer etj , asnjëherë nuk e pranuan gruan të barabartë me burrin.

Po marr si shembull St. Agustin që ishte i prerë në kontekstin moral. Ai predikonte se femra duhet të jetë e pastër në shtratin matrimonial dhe t’a ruajë familjen e shenjtë . Sepse , femra mbetet një kujdestare e mirë për rritjen dhe edukatën e fëmijëve. Nëse femra e tradhëton familjen, nuk meriton respekt. Aktualisht, disa studiues dhe mendimtarë amerikanë e quajnë St. Agustinin prexhudist ! Sigurisht, mendimet janë të lira e sidomos në një shoqëri kozmodëshirëgëzuese, ku femra bëhet mashkull dhe mashkulli bëhet femër, nuk mund të kemi një mendim të pastër qytetar klasik , por një oazë tipike atrofike neuronesh. Ndërsa thënia prexhudist që vjen nga gojë të tilla, vërteton katërcipërisht filozofinë e Shën. Agustinit, në kontekstin primar të gjinisë dhe familjes.

St. Agustini, kishte një nënë brilante që influencoi në konvertimin dhe transformimin e tij rrënjësor. Ajo quhej Monika, dhe më vonë, Shën Monika, prandai ai nuk kish si bëhej ndryshe. Mjafton të lexosh rreshtat që, St. Agustini ka shkrojtur për dashurinë dhe do prekësh botën e përshpirtshme reale, e cila flet në gjuhën e e universit të nënës , babait , të dashurës dhe familjes. St. Agustin ka qenë shumë i kthjellët në mbrojtje të familjes së shenjtë, definicion që e dëshëron çdo familje në botë. Sepse familja nuk është lojë dominahu e shahu, por dishepulli i ndërgjegjes civile.

Familja brilante krijon një rreth të sigurtë brilant; rrethi brilant krijon ura; urat lidhin botën e qytetëruar reale ; bota e qytetëruar krijon mundësinë e zhvillimit dhe balancës me pjesën tjetër të pazhvilluar, e cila gulçon në vulg. Fakti që ai luftoi Manikeizmin, i cili bënte të barabarta të keqen dhe të mirën, dhe vënia e piketave midis shtetit dhe Kishës , ndryshoi rrënjësisht rregullat e lojës në zhvillimin e qytetërimit perëndimor, duke i dhënë emër të ndritur në shekuj , duke e rreshtuar një ndër dhjetë filozofët më të mëdhenj të planetit. Në filozofinë e Tij, koncepti i “nderit” që u quajt më vonë “përcaktim”, nuk ka të bëjë me femrën , por në respektimin e rregullave universale dhe zgjedhjes së Hyut! Ai e quajti shtetin kalimtar, ndërsa Kishën, “ Et in soecula et soeculorum (të përjetëshme)”, duke bërë përgjithmonë diferencën midis Shtetit dhe Kishës.

“Djallëzisht”, me konceptin e “Nderit” të St. Agustinit, ne, mund të spekulojmë , duke krijuar një kurth specifik : Femra, mund t’a humbasë virgjërinë në udhëkryqin e jetës (Kupa e unit që e bën burrin krenar), por nuk është cipa e “qelqtë” që përbën “nderin” , pasurinë shpirtërore dhe thelbin e aureolës . Nëse ju keni fituar virgjërinë e shpirtit të saj (duke mos harruar se, shpirti është misteri i jetës), aty është pushteti i bioluminishencës dhe ngrohtësisë që femra i jep krenarisë së mashkullit , duke e bërë atë MBRET ose, SKLLAV!!

Zigmund Frojd , në dilemën e tij pakthim , përplas rrufenë në lëmin e filozofisë : “ Pyetja që unë nuk i jam përgjigjur kurrë , dhe vazhdoj akoma të mos i përgjigjem, pavarësisht 30 vjet kërkime në shpirtin e femrës , është : Çfarë kërkon femra ?”
Aspak nuk më vjen çudi nga një hipnotizues psikolog, filozof si ai , i cili respektoi filozofinë e mikut tij Trocki , që predikonte se femra nuk ka “padron”, por është e të gjithëve. Demagogu mbetet një gënjeshtar fragmetar , që për çdo faqe djeg si hithra. Trocky u hidhërua shumë kur mori vesh se Frida, e dashura e tij shkonte me të tjerë, deri me, Mecader ( agjent i Stalinit), i cili më vonë e vrau me thyerëse akulli. Frida u arrestua për bashkëpunim në vrasje, por u lirua nga policia meksikane për mungesë provash. Ironia e fatit…ironi bastardësh !

2- Gruaja , nëna në këndvështrimin e poetëve dhe piktorëve.

Poetët kanë qenë zëri i ndërgjegjes hyjnore në mbrojtje të femrës dhe pse shpesh herë kontraversal. Po marr disa strofa nga poetë të ndryshëm që kanë shkrojtur për femrën , Dante Aligeri për, “Beatrice” . Esenini, “ Letër Nënës” . Bajroni , poet në kontradiksionin e tij , tek Kënga “ Lamtumirë Atdheu im”, strofa që ia kushton gruas së tij kur e braktis , dhe “Sardanapalus”. Francis Carco, kushtuar “Elianës”… Petrarka për “ Lauren” . Gëtja për të fejuarën , Lili Sheneman, me titull, “Belindës”.
Aleksandër Pushkin, për Ana Pavllovna Kërna, “Kujtoj me mall një çast gëzimi”. Pushkin e shkrojti këtë poezi të pavdekshme, kur Ana e vizitoi poetin në internim. Poetët shqipëtarë, Anton Zako Çajupi dhe Frederik Reshpja, për gruan –nënë.

Superpoeti Dante Aligeri: “ Tanto gentile…” –Vita Nova- XXVI –Strofa I

Tanto gentile e tanto onesta pare
la donna mia quand’ella altrui saluta,
ch’ogne lingua deven tremando muta ,
e li ochi no l’ardiscon di guardare.

Duket aq e sjellshme e nemuzqare
Kjo zonja ime kur të tjerët përshëndet,
Çdo gjuhë dridhet , memece goja e shkret,
E sytë nuk guxojnë t’a shohin fare. – (takimi i parë i Betrice me Danten).

Esenini, “Letër Nënës” – strofat I dhe IV…

Gjallë je , moj ti, nënoshka ime?
Gjallë jam dhe un…Të përshëndes.
Paqa e mbuloftë këtë mbrëmje
Izbën (Shtëpi) tënde deri në mëngjez.

Kot ti , nënë , rri me gjak të ngrirë,
Ky nuk është veç vegim i zi :
S’jam aq vagabond i pamëshirë
Sa të vdes pa të shikuar ty.

Bajron tek “Kënga e Lamtumirës” –strofa XV

Kush i beson psherëtimave
Të femrës që mbush sytë?
Ia than lotët qepallave
Ndonjë dashnor i dytë .

– Bajron në Sardanapalus ( histori tragjike – unike e mbretit të Asirisë ), Act i, Sc. 2- :

“Fillimisht ,
Jeta e njeriut pranveron nga gjoksi i femrës
Dhe fjalët e para janë mësuar nga buzët e saj,
Dhe lotët e tua të para janë fshirë nga ajo,
Shpesh psherëtima juaj arrin dëgjimin e saj…”

Francis Carco, “ Bie Shi” , Kushtuar Elianës. – strofa III dhe IV.

Sa bukur : bie shi . Mbaj vesh
Pikat e shiut që verbërisht
Godasin e kërcasin mbi qelq…
Ti më buzëqesh dhembshurisht.

Të dua. Oh, zhurmë e shiut vjeshtak
Si dënesë si ndarje diku.
Ti do të ikësh prej meje pas pak,
Thua se bie shi në sytë e tu.

Petrarka : “Laura”-strofa I.

I zymtë dielli ishte atë ditë,*
me dhimbje drit’ lëshonte më çdo anë
Krijuesi vdekur, shtrirë ish, lipsanë*,
kur ti, o grua, mbi mua shtive sytë

atë ditë-ishte 6 Prill 1327, kur Petrarka takoi për herë të pare Laurën
Krijuesi-Krishti në tëpremten e e zezë. Po të llogaritet del që ka qëne e Hëna a Madhe., sh.i. përkthyesit

Gëte: “Belindës”-strofa e III

Ndjeja nëpër ëndërr i gëzuar
Ç’ dritë e ç’ mrekulli !
Pamja e jote e dashuruar m’u thellë
Vetvetiu në gji.

Pushkin : “Kujtoj me mall një çast gëzimi”- strofa I.

Kujtoj me mall një çast gëzimi
Përpara sysh mu shfaqe ti
Si vezullim i një vegimi
Si engjëll plot bukuri.

Frederik Reshpja: “ Nëna” – tre vargjet e fundit.

Se nëna di:
Fjalën e parë n botë ia thashë asaj
Dhe fjalën e fundit në botë do ia them asaj.

Anton Zako Çajupi: “Fshati im” -strofa III dhe V.

Burrat nën hije,
Lozin, kuvendojnë,
Pika që s’u bie,
Se nga gratë rrojnë.

O moj shqiptarkë,
Që vet e nget qetë,
Edhe drek’ e darkë
Kthehesh e bën vetë;

Etj etj pafund!

Shkurtimisht, po ndalem vetëm tek Dante dhe Da Vinçi…
Dante, tek Beatrice, shihte feminitetin , ndjesinë , elegancën , delikatesën, bukurinë, ëndrrën, misterin, idealen dhe hyjninë. Beatrice , ishte gruaja Simone de Bardi, por që largohet nga kjo jetë në moshen 22 Vjeçare. Beatriçe bëhet Engjëlli i Dantes në Parajsë. Dante e skalit Beatricen tek “ La Vita Nuova” , duke e kaluar më pas si Engjëll nga Kënga në Këngë (në jetën tjetër) tek “ La Divina Comedia”.
Sipas subkoshiencës time ( jo “narrative), ballafaqimin narrativ të Dantes, do e përjetojë çdonjeri në transendencën reale të alkimisë shpirtërore që flauron përmes dimensioneve nga tranzicioni në tranzicion, ose në riciklimin e dënueshëm pa memorje, ose me memorje si, Shanti Devi (Indi), e cila u ri-largua nga kjo jetë në vuajtje të tmerrshme shpirtërore.
Jo rastëshisht , Da Vinçi, talentin e tij e shkriu tek portreti Mona Liza Di Xhakonda ( Lisa Gherandini), gruaja e Francesco del Goiconda, e cila është komentuar e stërkomentuar në shekuj si një ndër kryeveprat e Rilindjes .
Xha Konda të shoqëron me sy ngado të shkosh dhe me buzëqeshjen e saj të krijojnë një atmosfere të ngrohtë iluzive – enigmatike. Veshja modeste, me një vel të hollë të tejdukshem mbi kokë, pa unaza e gjerdane inxhi e diamantë, të jep përshypjen e një Perëndeshe në Fron. Napoleon Bonoparti, portretin e Mona Lizës e mbante në dhomën e gjumit dhe sipas një “legjende”, Madam Mere, (Letiza, nëna Bonopartit ), duke e parë Mona Lizen në dhomen e të birit dhe të birin që nuk ia ndante sytë portretit, qesh me djalin-perandor: “Ajo është pikturë…nuk është e gjallë.” Bonoparti, pa kthyer koken i përgjigjet: “Eshtë më tepër se e gjallë, por xhelozia e femrës nuk e sheh!.”

3- Lulëzimi i femrës në Hollivud dhe Bollivud:

Hollivudi ishte emancipuesi dhe treguesi ideal i zgjuarsisë dhe aureolës së femrës në shoqërinë civile. Në çdo film shikon pjalmin e romancës njerëzore që përfton femra. Skenat dhe mizanskenat do ishin të shkreta, të egra, pa ngrohtësinë dhe kuriozitetin intrigues të botës së ëndrrave dhe realitit magjik të femrës. Këtë e kuptuan mirë ujqërit e industrisë së Hollivudit dhe Bollivudit, duke bërë një revolucion natyral në ndryshimin e sjelljes ndaj personalitetit magnetik të femrës.

Artistet si Luna Turner, Grace Kelly, Gene Tierney, Ava Gardner, Marylyn Monroe, Elisabeth Taylor, Vivien Leigh, Haidy Lamar, Gloria Swanson, Ingrid Bergman, Rita Hayworth, Lauren Bacall, Maureen O’Hara, Greta Garbo, Audrey Hepburn, Jane Russel, Kay Francis, Marelene Dietrich…deri tek Angelina Jolie që dekantuan maskulizmin tradicional, duke e bërë qytetërimin e ndërgjegjshëm në plotësimin e kompleksitetit të femrës. Bollivudi nuk mbeti prapa, që nga koha e Lata Mangeshkar ( këngëtarja mit) , Nargis deri në kohën e Kajol, Aishuraja Rai, Madhuri Dixit etj … Sidomos, tek filmi “Devdas”, me këngën “Do La Re”, e vallëzuar nga Aishuraja Rai, Mudhuri Dixit dhe grupi i valltareve të kësaj pjese brilante, që pa mëdyshje, do e quaja : “ Vallja e Jetës.”

4- Nëna dhe shkencëtare:

Pas hulumtimeve të mia , konstatova se , gratë kanë bërë rreth 150 shpikje thelbësore që gëzon njerëzimi . Kjo vërteton se , femra nuk është, “minimumi i trurit të mashkullit”, por e barazvlefshme me dy hemisferat e trurit të mashkullit, që, secila hemisfrerë ndahet : frontal , parietal , oksipital , dhe lobi i përkohshëm. Çfarë tregon se gjenialiteti i Zotit , ka kalkuluar me përsosmëri çdo ind të femrës dhe mashkullit , pavarësisht differencës 10-15% të trurit.

Gjatë shekullit tetëmbëdhjetë dhe nëntëmbëdhjetë askush nuk di sa shpikje kanë bërë gratë që nuk u lejuan të merrnin patenta. Shpikjet e tyre ua dedikonin burrave ose për pak para ua shisnin parazitëve që bënin emër e para me djersën dhe gjakun e tyre.

Shekulli 19 njohu një zhvillim të gjithanshëm të përjekjeve të grave për të drejtat e tyre që u quajt, “Lëvizja Feministe”. Drucker, Weiss, Phankurst etj, në kohë të ndryshme u munduan të arrinin barazinë midis femrës dhe mashkullit , të drejtën e votës etj që fatkeqësisht u realizuan vonë.

Gjatë luftës së dytë botërore, burrat shkuan në luftë dhe grave iu desh të plotësonin vendet vakante. Hedy Lamar , njëra nga artistet më të famshme të Hollivudit, shpiku : Frequency –Hopping wireless technology, Invention: Secret communication system. Lamarr dhe Anthel, morën patentën 2,292,387, për sistemin komunikim sekret. Ky sistem nuk u përdor gjatë Luftës Dytë Botërore, por filloi në vitin 1960, dhe principet bazë të shpikjes së saj përdoren sot në Wi-Fi dhe Bluetooth.
Rosalind Franklin, zbuloi instrumentin e strukturës së molekulave DNA , ku bash për këtë shpikje, morën “Çmimin Nobel”, Francis Crick dhe James Watson.

“Gruaja e Parë e Fizikës” , amerikono-kinezja – Shiung Wu ( në vitin 1957), nuk u ftua në mbrëmjen e Çmimit ˜Nobel, dhe pse ajo kish kontribuar më tepër në fizikë se, Prof . Tsung Dao Lee dhe Prof. Chen Ning Yang në “Projektin e Manhatanit”. Më vonë, zonjës së nderuar ia rivlerësuan meritat, duke e quajtur : “ First Lady of Physics !!”

Lillian Gilreh , psikologjiste e shquar industrialiste, inxhiniere , kishte 12 fëmijë kur u zgjodh femra e parë në Akademinë Nacionale të Inxhinierave në Amerikë.

Randi Alschulb, femra e parë në botë që shpiku kartën e celularit, por që kompanitë e mëdha ia vodhën shipkjen. Ajo merrej me shpikjet e lojrave të fëmijëve, kur pa pritur shpiku komunikimin e prindërve mes fëmijëve .
Altschul said: “ The greatest asset I have over everyone else in that business , is my toy mentality. An enginier’s mentality is to make something last, to make it durable. A toy’s lifespan is about an hour ; then the kid thows it away. You get it, you play with it , and –boom –it’s gone.”

Makina qepëse u shpik nga , Helen Blanchard.
Larësja e enëve automatike u shpik nga Josephine Cochrane.
Ilaçi kundër leuçemisë u shpik nga ˝Gertrude Elion .

Dhe pse inxhiniero-mekanikët shpikën makinën, e prodhuan mjetin pa fshirëse xhamash. Boshllëk serioz, sepse gjatë motit me borë apo me shi, shoferëve u duhej të ndalnin makinat për t’i fshirë xhamat me dorë.
U desh mendja e femrës, Mary Anderson, që të shpikte fshirëset mekanike të xhamave për t’a rregulluar problemin . Përsëri është me interes që lexuesi të njihet dhe me shpikjen e dytë të fshirëseve elektrike të xhamave që e bëri sëri femra me emrin, Charlotte “Lota” Bridgwood…

Shumë femra mbeten pioniere të shpikjeve që ne gëzojmë sot , si, Marie Curie, Ruth Benerito, Miriam Benjamin , Barbara Askins, Dorothy Arzner, Virginia Apgar, Hertha Ayrton, Certrude Elion, Mary P. Carpenter, Letitia Munford Geer, Mary Çibbon, Sonja De Lennart, Grace Hopper , Bette Graham, Barbara McClintoc, Jeane Villepreux Power, Ada Lovelance, Hazel Bishop etj kontribuan në shkencë, teknologji, inxhinieri, medicine, bukuri dhe modë, lodra dhe lojra, industria pambukut, akuariumi, mikrofoni e deri tek programet e kompjuterave , cel etj…

5-Femrat Shqiptare:

Femrat shqiptare , gra fisnike në lartësinë e gjysmë-perëndive njihen nga të huajt si femra të bukura, besnike, të pastra, trimëresha dhe mikëpritëse. Që nga koha e lashtësisë, nga vitet 231 para Krishtit, u shfaq Mbreteresha Ilire Teuta , e cila pas vdekjes së shoqit Agron merr fronin. Teuta ishte një femër fisnike dhe e fortë e cila në ballafaqimin me Konsujt Romak, Gaius dhe Lucius Councaniu ( sipas versionit të Apianit) tregoi vitalitet dhe vendosmëri, duke ndëshkuar Konsujt Romakë, që gjatë takimit nënçmuan Mbretëreshën. Vrasja e dy Konsujve solli luftën midis Romës dhe Ilirisë të udhëhequr nga Teuta , e cila e humbi, por fama e saj u rrit dhe legasia e saj arriti ditët tona. Teuta qeverisi vetëm tre vite.

Tradicioni i femrave shqiptare , fillon me Zanat e Malit, femra mitologjike te bukura dhe trimëresha si, Fairy Tales , Erza Scarlet-Flame Empress Armor…Cartoon.
Femrat shqiptare shquheshin në familje si nikoqire, besnike, nëna të forta dhe trimëresha, të cilat mëkonin breznitë në ruajtjen e gjuhës dhe dashurinë për tokën amë. Gjatë pushtimit turk, ato treguan trimëri të rrallë, të cilat, shumë prej tyre u vetëflijuan në gremina për të mos rënë në duart e turkoshakëve. Tradicioni ka treguar se burri ka qenë rrufepritësja e shtëpisë ndërsa gruaja, zemreku i familjes . Jeta e grave shqiptare ( ashtu si gratë Spartane) ishin përkarah burrit dhe votrës, duke pregaditur bijë për luftë dhe bija për sofër. Bota njohu gra të fuqishme shqiptare si , Olimpia , nëna e Akeksandrit të Madh. Dhe pse gojëdhënat thonë se ajo shtyu vrasës për të ekzekutuar burrin e saj, Filipin, që të mbretëronte Aleksandri, asgjë nuk e minimizoi portretin legjendar të saj. Donika, gruaja e Skënderbeut, Dora d’ Istria, Janica Martinaj (heroina që la pamend mediat e huaja), Laura Mersini, Lejla Dino, etj lanë gjurmë si gra të forta, të zgjuara, që bënë emër me veprat e tyre. Kulmi arriti me, St. Nënë Tereza ( nëna e njerëzimit të varfër), e cila i tregoi botës se, dashuria e shqiptarëve ndaj Zotit është paralele me dashurinë ndaj famijes, kombit dhe njerëzimit.
Njihen dhe gra tjera shqiptare si Sulltane Safija, (Valide Sulltane), gruaja e Sulltan Muratit III ( katolike nga Dukagjini që u konvertua në Islame ) etj , por që nuk njihen për ndonjë kontribut shkencor apo kombëtar.

6- Profetësia e femrës:

Në Bibël patëm dhe Profete femra si , Miriam (Motra e Moisiut që foli direkt me Zotin ), Deborah, Huldah, Ana dhe nëna e Krishtit, Maria.
Ka pasur dhe profete fallso që nuk ia vlen t’i përmendim .
Në shekullin e shtatë kemi dhe profeten Islame, Saja bint Al-Harith ibn Suad, ose shkurt, Saja që u konvertua nga kristiane në muslimane , pas vdekjes së Musaylimah ( burrit të saj) , i cili u vra në luftën Yamama.

Edgar Kejsi “fëmija budalla”, tek lexonte Biblën , iu shfaq “gruaja me krahë” dhe e pyeti , “çfarë dëshëron ? Edgar Kejsi , – iu përgjigj , “ Dua të jem i ditur”. Dhe prej asaj dite dhe më pas, ai tronditi botën , duke u quajtur , “Profeti i fjetur.”

Vanga, profetja e famshme bullgare qe një këmbanë për alemin se, femra është komunikuesja e jashtëtokësorëve, Hyut, luleve dhe gjallesave mbi dhe. Siç shihet, profetësia e femrës njihet si lidhje midis tokës dhe universit. Cicero thoshte : “Ne duhet ta konceptojmë të gjithë këtë univers si një bashkim, anëtarë te cilët janë Perënditë dhe njerëzit.”

Sikur Qezari të dëgjonte Kalpurinën (gruaja e Qezarit) , ai nuk do të vritej dhe Bruti nuk do përmendej si tradhëtari më i lig në histori.

Sikur Napoleoni të dëgjonte Jozefinën, ai do të mbretëronte deri në fund të jetës si Perandor, dhe nuk do të përfundonte i helmuar me arsenik në Elbë !

Anastasia , histori sublime profetike. Gruaja e Princ Vllad III, Anastasia i pat premtuar burrit, qoftëse turqit pushtonin kështjellën , ajo do të vetvritej dhe nuk do binte kurrë në dorën e tyre. Radu (vëllau i Vllad “Dracula” shërbëtor i turqve) , i jep asaj lajmin e gënjeshtërt se burri i ish vrarë . Në këto rrethana , Anastasia- i jep fund jetës, duke u hedhur nga kështjella ashtu si dikur gratë shqiptare. Besnikëria, trimëria dhe vëtëflijimi i saj tregon forcën e karakterit, fjalën e dhënë të femrës në raport me atë të burrit .

7-Femra Luftëtare:

Që nga koha Biblike , femrat shkëlqyen për urtësi dhe trimëri. Duke mos bezdisur lexuesin , po marr vetëm dy femra nga Bibla (Alfen dhe Omegen), Deborah dhe Ruth, duke vazhuar në kohë të ndryshme dhe nga ana gjeografike: Teuta, 227 para Krishtit. Pentesilea, Mbretesheresha e Amazonave që morën pjesë në luftën e Trojës. Boudica e Anglisë, luftëtarja (Mbretëreshë) që mblodhi 100, 000 ushtarë në Shekullin e Parë dhe mundi Perandorinë Romake, duke çliruar popullin e vet .
Khawla bint al-Azuar, në Shekullin e IIV. Joana d’ Arc në shekullin XV dhe u kanonizua ( Shenjëtore) në Shekulli XX, nga Pop Benedikt XV. Si Teuta dhe si Joan D’ Ark , njihen prej shumë lexuesve, por Kauala bint Al- Azuar, besoj se pak kush e njeh si luftëtaren më legjendare të Islamit. Ajo luftoi krah për krah me të vëllanë në luftëra të ndryshme në Levante. Sot , shumë shkolla , Institucione të botës Arabe kanë marrë emrin e saj .
Shote Galica në shekullin XX . Tringë Smajli në shekullin XX. Në ditët tona kemi luftëtaren, burrneshën Dardane, Gjeneral-Major Xhevë Lladrovci.

8- Femra në tragjedinë e trafikimit :

Prej Lashtësisë e deri më sot, tregtimi i femrave nuk është ndalur asnjëherë. Sepse ka dy botë: një të errët dhe një me dritë. Sikur Zoti ta korigjonte këtë ekuacion rrënqethës ne nuk do kishim nevojë për të luftuar errësirën. Pjesa dërmuese e ndërgjegjes qytetare botërore e dënon ashpër trafikun e femrave, dhe besoj dhe vetë trafikantët, sikur t’i pyesje : “ A do trafikoje motrën, vajzën, gruan apo nënën ?”. Ata do të hidheshin në fyt!! Gangrena e shekujve nuk është marrur asnjëherë seriozisht për t’a ndaluar. Burrat e ligj, politikanë, tregtarucë e kriminelë përdorin helmeta në kokat e tyre, por femrat e të tjerëve i duan lakuriq .
Sipas mendimit tim, ka dy lloj prostitucioni: Komercial dhe Rezidencial Komercialja përfshin industrinë e seksit të detyrueshëm me dhunë, ku femra detyrohet të prostitucionojë për hir të tutorëve. Ndërsa Rezidencialja, mbetet sëmundje luksi tek një pjesë e shoqërisë mesme dhe të lartë, që pasionin e kanë kthyer në moto numrash orgazme. Të parët, janë viktima të shtetit dhe krimit. Të dytët , janë prostituta reale , maska e vërtetë e degjenirimit njerëzor ! Këtu nuk përfshij kurrësesi dashurinë njerëzore të bekuar nga Hyu!
Bash, kjo pjesë ill-smelling në krye të shteteve, ministrive, policive etj, janë bërë mburoja e krimit të mishit të bardhë komercial, të cilët e çmojnë femrën si makinë seksi dhe asnjëherë si nënë. Sipas mendimit tim, kjo gangrenë do të ndalej vetëm ateherë kur demonstrat e miliona njerëzve të pushtonin planetin me parullën e thjeshtë: “Kurrë më !!” Atëherë, unë nuk do shihja më ëndrra më sy hapur si në rrugët e Firences , ku dy miq të dashur, F. Sh. dhe F. LL . m’a sollën të gjallë këtë tragjedi , duke më dhënë shansin t’a përjetoja dramën e femrës në dritat e zbehta të rrugëve. Skenë rrënqethëse rreshti pafund të femrave nën moshën 20 vjeçare
( flisnin shqip e gjuhë të tjera), që ma prishi gjumin për një kohë të gjatë.
Atë natë…urreva e ç’ nuk urreva, mbase dhe Hyun që na dha frymën. Për herë të parë e ndjeva veten të pavlerë, të pafuqishëm për t’i ndihmuar fatzezat. Në sytë e mi kishin ngrirë kristalet e revoltës Skena të tilla bëhen peshë shtypëse demontuese në çdo qelizë trupi, që të detyrojnë të pish pafund , ose të lozësh mendsh në webin e pushtetit degjenerativ.

9-Femrat Shenjëtore:

Kisha Katolike njeh dhe respekton si Shenjtëresha, 785 femra që nga St. Abigail ,shënjëtorja e bletëve dhe bletëmbajtësve . Dhe ju e dini se, “nëse bletët do të vdesin, njerëzimit i mbesin vetëm pesë vite jetë”, thënie e Ajnshtajnit.
Cikli i Shenjtëreshave mbyllet tek St. Nënë Tereza, por sigurisht do vazhdojë në vitet që vijnë në bazë të mrekullive . Numri i shenjtëreshave që përmendëm me lart është shumë domëthënës, duke pasur parasysh se, në shekuj, Kisha Katolike, ka kanonizuar vetëm 10,000 mijë Shenjtë e Shenjtëresha …dhe , dhjetë përqind e tyre janë zonja.

11- Femra kuturu :

-A ka femra kuturu ? Po ! Por, ato nuk përbëjnë atë përqindje ku, Frojdi degjeneron gjeninë e tij ! Femra kuturu e kupton se formula e diamantit dhe qymyrit që është e njëjtë ( shabllon) , por nuk e kupton se, diamanti është për luks , ndërsa qymyri është për nevojë dhe zhvillim. Sot, Amerika krenohet se ka 250 vjet rezerva qymyri, çfarë tregon se industria Amerikane no matter what happen in the World, it dosen’t stop. Sikur amerikanët të thonin, ne kemi 250 vjet rezerva diamanti , nuk do të thonin ndonjë gjë të zgjuar se, diamanti do të zhvleftësohej në raport me vlerën e qymyrit në nevojë, ngaqë zbukurimi nuk e plotëson kurrë nevojën e prodhimit jetik. Femra kuturu (ashtu si dhe burri kuturu ), mbetet një krijesë amorfe që sado të përpiqesh t’i japësh formën dhe vëndin…të rrëshqet nga duart si ngjala. Në kontekstin gjeometrik … Femra kuturu, dhe kur vetëkrijon scforcërisht portretin e saj, bitis një skelet paralelepiped.

10- Konkluzion :

GJYKIMI i shkuar i filozofisë për femrën ka qenë i gabuar . Tani është e lehtë për t’a dalluar, por në të shkuarën ishte kompleks i vështirë ngaqë burri sillej si “Zot”. Zgjuarsia e Diogjenit nuk kulmoi rastësisht me “kandil në diell” , por nga diellii i ndërgjegjes për t’i treguar njeriut që kish humbur udhën e Perëndisë nën dritën e Tij .

Kalimthi po u sjell dhe një shembul të Hegelit që shkruan për femrën: “Gratë janë të afta të arsimohen , por ato nuk janë krijuar për aktivitete që kanë lidhje me shkencën e avancuar, filozofi dhe disa forma te prodhimit artistik .”
Konkluzioni i thjeshtë: gabim i gabimit prej gabimit të gabimit!

Anë e kënd globit, femra flauron si nënë, bashkëshorte, murgeshë, poete, gazetare, shkrimtare, historiane, shkencëtare, doktoreshë infermiere, pedagoge, mesuese, përkthyese, inxhinjere, guzhinjere, kamariere, shërbyese, piktore, aktore, boksiere, ushtarake, aviatore etj dhe kush guxon të thotë të kundërtën ?

-Ai që krenohet që ka pushtuar një femër, quhet, burracak ! Ndërsa një burrë që fiton zemrën e saj, mbetet Kalorës klasik.

-Nuk ka femra ëndërrimtare negative! Por, meshkuj të dobët që shpërdorojnë inioçencën, duke shkatërruar ëndrrën dhe delikatesën e saj .

-Askush nuk ka nënë të keqe, as baba të keq, por ka baballarë shpërdorues patriarkalë që femrën e përdorin si parmendë në lëmin e jetës, duke harruar dhimbjen e nënës ashtu siç shkrojti më lart, Çajupi.

–Femra nuk bëhet e ligë pa marrë “profesionin” e të jatit, dashurit, burrit, apo tutorit! Historia na ka mësuar se, të pakta janë ato që lindin me prirje negative, djallëzore prej genit. Transformimi i tyre ndodh në bazë të kushteve dhe rrethanave të jetës, ku, ose avullojnë nga lotët, ose bëhen shkëmbinjë vertikalë!…

-Sekset femër –mashkull janë formula e Hyut e mishëruar, që po të shprehemi në mënyrë mekanike, janë si çelësi me bravën, nëse humb njëra-tjetra mbetet e pavlerë.

Nganjëherë simbolet kanë një fuqi shprehëse me tepër se një libër, prandaj për të qenë në paqe me veten, po u jap dhe dy simbole të popujve të ndryshëm, të cilat janë të përafërta, dhe bëjnë të barazvlefshme kuptimin. Simbolet janë: Yab Yum e Budistave dhe Hinduve, dhe ai Kinez, Yin Yang = Hënë dhe Diell.

O zot! Sa kam për të shkruar…
E sa kam për të thënë …
Njëra shtron një urë,
Tjetra zbut një gjëmë.