Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

SHQIPËRIA DHE FLAMURI YNË KOMBËTAR NDRIÇOFSHIN PËRJETË

by

EDITORIAL nga Sokol Paja/

109 vjetori i Pavarësisë së Shqipërisë është një datë historike që shënon mëvehtësinë prej robërisë osmane dhe kthimin e shtetit shqiptar në familjen e madhe europiane. Etërit e Pavarësisë dhe patriotët e lartë të kombit si Luigj Gurakuqi, Nikollë Kaçorri, Mustafa Kruja, Lef Nosi, Pandeli Cale, Iliaz Vrioni, Mit’hat Frashëri, Hasan Prishtina, Isa Boletini e shumë të tjerë të udhëhequr nga plaku i urtë i Vlorës Ismail Qemali, vendosen themelet e shëndosha të atdheut që ne kemi sot, si vizion dhe përmbyllje të projektit të Rilindjes Kombëtare Shqiptare. Pavarësia është ngjarja më kulmore në historinë e shtetit shqiptar. Shpallja e Pavarësisë për çdo shtet e çdo komb është një ditë e madhe lirie, shprese, besimi për një të ardhme të ndritur, qytetarë të sigurtë e të mirëqënë në trojet e tyre, për një shtet e vend të zhvilluar, të begatë, të paqtë e garantues të lirive e sovranitetit të çdo qytetari. Shpallja e Pavarësisë dhe Dita e Flamurit, 28 Nëntori është festa më e lartë e kombit tonë, festa e ligjshme e një populli që emocionon dhe bashkon shqiptarët kudo ku jetojnë e punojnë. 28 Nëntori, dita e Pavarësisë dhe e Flamurit Kombëtar mbi të gjitha është një festë krenarie për përkatësinë tonë shqiptare. Është një festë nderimi e respekti për të gjithë burrat e shquar të atdheut tonë që 109 vite më parë sfiduan gjithçka dhe shpallën shtetin shqiptar të lirë e të pavarur. Brezat do u jenë mirënjohës përjetë për aktin e lartë të shkëputjes një herë e përgjithmonë nga robëria e skllavëria osmane për të shijuar lirinë e shumëpritur. Me deklaratën e Pavarësisë shteti dhe kombi u kompaktësua, u formësua, u unifikua, hodhi rrënjë të forta të një vazhdimësie në liri. Festa e Flamurit kombëtar është festa jonë përbashkuese në përkujtim të rezistencës kombëtare ndaj pushtuesve. Është festa e përkujtimit të projektit shtetformues që etërit e Pavarësisë themeluan dhe nisën ta zbatojnë 109 vite më parë. Ky përvjetor i festës së Pavarësisë e gjen Shqipërinë dhe trojet shqipfolëse në një moment të vështirë. Shqipëria e Kosova po shpopullohen, njerëzit nuk e e gjejnë më veten në atdheun e të parëve. Kudo mbizotëron një ide për të ikur, për tu larguar. Klasa politike ka varfëruar në tejskajshmëri popullin. Politika ka tradhëtuar interesat e qytetarëve, njerëzit ndjehen të huaj e të vjedhur në vendin e tyre. Keqqeverisja ka ngulitur idenë se Shqipëria e Kosova nuk bëhen. Një trishtim i madh kur sheh fshatra të braktisur, shkolla që mbyllen çdo ditë, rënie të lindjeve, shpopullim masiv, varfëri ekstreme, rënie të ekonomisë, korrupsion e padrejtësi që përditë vrasin shpresën në trojet tona. Kjo festë Pavarësie e 109 vjetorit duhet të na shërbejë të gjithëve si një thirrje e fuqishme ndaj institucioneve shtetërore, institucioneve të klerit fetar, shoqërisë civile, personaliteteve publike që të themelojmë një besë kombëtare për të shpëtuar vendin tonë, shtetin tonë, kombin tonë nga shpopullimi, braktisja, zbrazja e keqqeverisja. Kjo festë e Pavarësisë është një thirrje e fuqishme ndaj të gjithë bashkombasve tanë kudo në botë që të ndihmojnë e shpëtojnë Shqipërinë, atdheun që e kemi amanet nga etërit themelues të shtetit shqiptar duke investuar në Shqipëri, duke forcuar e mbajtur lidhjen shpirtërore me atdheun, duke i dhënë eksperiencën dhe formimin profesional, duke ofruar ekspertizën ndërkombëtare dhe eksperiencën e konsiderueshme, duke iu përgjigjur thirrjes për të kontribuar në të gjitha format me qëllim që Shqipëria dhe viset tona shqipfolëse mos të ndjehen të vetmuara, por më afër se kurrë me bashkatdhetarët tanë kudo në diasporë. Kjo festë Pavarësie na fton për reflektim se deri ku i kemi përmbushur personalisht detyrat e shenjta ndaj atdheut tonë të shtrenjtë. Shqiptarët në trojet shqipfolëse dhe Shqipëria sot kërcënohen sot më shumë se asnjëherë tjetër nga asimilimi, tretja, thyerja, ndarja, izolimi, copëtimi, shpërbërja si pasojë e shpopullimit masiv, dashakeqësisë së fqinjve, zërit të dobët të reagimit qytetar dhe papërgjegjshmërisë së institucioneve shtetërore. Këmbanat e alarmit të sotshëm do dëgjohen në një kohë kur do jetë shumë vonë. Sot më shumë se kurrë nevojitet një pakt kombëtar për të shpëtuar kombin tonë në Ballkan. Të gjithë aktorët dhe faktorët duhet të ulen dhe të ndërtojnë strategji afatgjata sesi të ndalin shpopullimin, rikthejnë shpresën, rrisin mirëqënien dhe mbi të gjitha të garantojnë liri e barazi shansesh e të drejtash. E ardhmja e Atdheut tonë të çmuar duhet të prevalojë mbi interesat personale të gjithësecilit, mbi orekset e partive politike, mbi egot e liderëve që e kanë marrë peng shtetin prej dekadash. Që shteti ynë e kombi ynë të përparojë e të zhvillohet duhet që të bashkojmë kontributet, të lëmë inatet e përçarjet por të bashkohemi shpirtërisht e të gjithë për një qëllim, lulëzimin e Shqipërisë sonë të bukur. Diaspora ka kapacitete të jashtëzakonshme që Shqipëria duhet ti përfshijë në qeverisje e menaxhim. Eksperienca dhe ekspertiza që mund të gërshetojnë me nevojat e zhvillimit të kohës, do të rrisin standartet dhe përafrojnë vlerat më të cilat Shqipëria kërkon të integrohet në familjen e madhe Europiane. Shqiptarët në diasporë janë ambasadorët më të mirë të imazhit të Shqipërisë. Shkëlqimi, suksesi, modelet e shëndosha zhvilluese e transformuese i japin shpresë Shqipërisë se garancia shtetformuese i vjen nga diaspora. Ne duhet të kujtojmë dhe nderojmë gjithmonë me respekt të thellë dëshmorët e lirisë që më shumë se kurrë në përvjetorët e Pavarësisë, marrin rëndësi dhe vlerë të jashtëzakonshme për sakrificat e tyre sublime. Gjaku i tyre, ëndrrat e përpjekjet e tyre janë themeli i asaj që ne trashëgojmë sot si amanet për të çuar përpara të mirën dhe të mbaren e atdheut tonë. Shqipëria është vend i bekuar dhe të tillë duhet ta bëjmë të gjithë ne. Ende ka kohë, ende ka shpresë, përpara se nesër të jetë shumë vonë. Për një Shqipëri të suksesshme, për një të ardhme të begatë e të lumtur për të gjithë shqiptarët anëmbanë botës uroj nga zemra: Gëzuar Pavarësinë dhe Festën e Flamurit Kombëtar. Zoti e bekoftë Shqipërinë, Zoti i bekoftë Shqiptarët, Zoti i bekoftë miqtë dhe aleatët e përjetshëm të popullit, shtetit e Kombit Shqiptar.

FLAMURI YNË, ZJARR PROMETEAN NË RRUGËTIMIN HISTORIK, POEZI DHE FESTË

by

NGA VISAR ZHITI

Në shtetin e Miçiganit komuniteti i gjerë shqiptaro-amerikan feston 28 Nëntorin, Festën Kombëtare të Flamurit, ditën e shpalljes së Pavarësisë në Detroit, në dy mbrëmje radhëzi, në qendrën kulturore “Nënë Tereza” pranë Kishës “Zoja e Këshillit të Mirë” dhe në kishën e “Shën Palit”, të zbukuruara me flamujt shqiptarë dhe amerikanë, në bashkëpunim me shoqatat, atë panshqiptare “Vatra” si edhe “Malësia e Madhe”, AASO e studentëve, “Knights of  Columbus”, etj. Këndohen këngë shqip dhe vallzohen valle tradicionale, me kostumet e mrekullueshme popullore plot ngjyra dhe recitohen himne Flamurit.

I ftuar nderi është shkrimtari Visar Zhiti, që ka dhe fjalën kryesore, një ese e frymëzuar, ku përzjehen historia me aktualitetin, mitet me kumte e përjetshme. 

Po e botojmë: .  

NGA FLAMURI NË MITOLOGJINË E TIJ:

Festën Kombëtare, më të madhen e shqiptarëve, atë të Flamurit, është nder i veçantë ta festosh mes shqiptarëve, që janë bërë bashkë si një familje e madhe, këtu ku dinë të jenë më shumë shqiptarë, po aq sa dhe amerikanë, dinë të nderojnë e të jenë mikëpritës. Dhe dine të kujtojnë. 

Dhe mua më duket sonte çdo bashkatdhetar si një flamur i gjallë, sikur secili nga ne është midis flamujve, – le të flasim me fjalët që i takojnë Flamurit, – që valëvit histori zulmëmadhe dhe identitet të veçantë, ideal lirie dhe përbashkimi, përpjekje shekullore, qëndresë nën pushtimet e gjata, triumf dhe aleancë deh vizion, krenari të ligjshme dhe dashuri.  

Na ka prirë Flamuri ynë dhe jemi nën palat e tij si nën vezullime agimesh dhe muzgje të atdheut, të ëndrrës mbarëkombëtare. 

Ky Flamur është ngritur hijerëndë në kështjella dhe pirgje dhe fusha beteje, ka mbulur heronjtë, por dhe nëpër dasma, vargani I krushqëve kishte kryeflamurtar, e mbajnë duart e fëmijëve, ky flamur ngrihet mbi institucionet shtetërore, presdencë, parlament, kryeministri, por dhe në ballkone pallatesh, ku banojmë, në tryeza pune e në zarfe me pullat postare, është në takime ndërkombëtare, ne ceremonira e në fusha sporti e festa e ngrihet lart bashkë me Himnin, ringrihet me çdo fitore e titull kampion, e gjejmë dhe në valixhe emigrantësh si amanet, në librat e shkollës dhe antologji poezish, në sheshe e në veprimtaritë kudo në diasporë-, në ambasada në të gjithë kryeqytetet e shteteve të mëdha e të vogla e në Organizatën e madhe të Kombeve të Bashkuara, aty me të gjithë flamujt e tjerë, i sigurtë, i barabartë. 

Por ndër më të bukurit. Më i bukuri, na pëlqen të themi ne, shqiptarëve.

Flamuri jemi ne.

Ne jemi Flamuri. të parët tanë dhe ata që do të vijnë…

Jemi populli me flamurin ndër më të vjetrit në botë, që shkon te legjendat dhe mjegullat e mitologjisë.

Një cohë e kuqe si gjaku dhe një shqiponjë dykrenore e zezë në mes. E kuqja dhe e zeza, ngjyra që përftohen nga qielli dhe toka. E errëta e tokës te shqiponja, që ta çojë lartësive qiellore dhe purpuri i agimeve dhe muzgjeve të atdheut, që të zbresë pllajave dhe fushëtirave deri në gjak.

 Pse është kështu Flamuri unë? Çfarë do të thotë? Nga vjen? 

Janë pyetje që i kemi bërë të gjithë dhe përgjigjet janë të shumta, ndër breza, nga më sugjestionueset, pasionante dhe shkencore, na vijnë nga studiues historianë e mitologë, antropologë e etnografë e i përsërsim në breza, në kuvende e përvjetorë e festa. 

Çfarë porosie dhe enigmash shpalos Flamuri ynë? Pse këto dy ngjyra, ç’simbolizojnë me ç’kod zbërthehen dhe ku është zanafilla?

Natyrisht e gjitha lidhet me historinë e popullit, kanë atë lashtësi, mendësinë, filozofinë dhe idealin, kulturën, traditën, gjuhën mbi të gjitha, duke u bërë dhe maja valavaitëse e tyre. 

Flamuri është dëshmitar i heshtur i ecurisë nëpër epoka, i fitoreve dhe humbjeve, i përjetësisë së një kombi…

Kaluam drama, luftra të gjata e paqe të shkurtra, stinë begatish e dimra vuajtjesh, murtaja dhe epidemi ideologjike dhe u përballëm me hordhi të shfarosjes, mbijetuam me perandoritë e mëdha, të Yllirëve, Hittitëve, Persëve, Maqedonasve, Romakëve e Bizantit, ishim pjesë e tyre, morëm dhe dhamë.

SHQIPONJA Kulti i shqiponjës është mitik. Shqiponja nuk vritej, shihej si perendia e shpendëve, hyjnore. E adhuruara e Zeusit të gjithfuqishëm. Që kryente shërbimet midis qiellit dhe tokës, vetëm asaj i besohej. Shqiponja kishte një vend të veçantë mes yjeve. Ky mit ka të bëjë me pellazgët, me të cilët janë të lidhur ilirët, siç besohet nga shumë shkencëtarë. Prandaj dhe shpesh të huajt na quajnë, “Bijtë e Shqipes”! Shqiponja ishte emblemë dhe e Pirros së Epirit. Gjendet dhe te shteti i parë i Arbërit i viteve 1199-1216, duke krijuar një tradite që kulmoi me shtetin e Skënderbeut, ku Kastriotë e kishin dhe në stemën e tyre. 

Arkeologët kanë zbuluar në hapësirat ilirike, në trojet e Shqipërisë së sotme shqiponja në gur, që datojnë në shekujt para Krishtit, si ato në tumat e Matit. Shqiponjat e gdhendura në dru nëpër djepe, në unaza, janë gjetur në zonën e Korçës, janë dhe në heraldikën arbëreshe, etj.

Po pse shqiponja është me dy koka në Flamur?

Përsëri na ndihmon miti. Zeusi lëshoi dy shqiponja, të cilat fluturuan njëra nga Lindja dhe tjetra nga Perëndimi. Atje ku do të takoheshin dy shqiponjat, do të ishte qendra e botës. Pra, dy kokat janë Orienti dhe Oksidenti, bashkime të të kundërtave, simbole të fuqisë, që mbajnë universin. 

Dhe kur u nda perandoria e Romës, gjysma që mbeti Bizant, e bëri symbol shqiponjën me dy krerë, e mbajtën ilirët, më vonë dhe sllavët, perandoria Austro-Hungareze, etj.  

Ngjyra e zezë përfaqëson tokën dhe vdekjen dhe pavdekësinë.

PO E KUQJA?

Është kozmogoni, lidhet me dritën biblike, shpjegojnë studiuesit. Drita është hallka ndërmjetëse mes Krijuesit dhe fillimeve të jetës

  Ndërkaq, siç dihet shkencërisht, drita është valë, që me gjuhën e astronomies quhet si “Udhëtimi i së Kuqes”, etj.

Edhe Yllirët, ka studime që i shohin si popull biblik, që lidhen me Hittitët, që pa Abrahami, një fis i njohur Pellazgo-Yllir, paraardhës të Dardanëve, të Kosovës së sotme. Simboli kryesor i Hittidëve është shqiponja me dy krerë. Dhe e kuqja shikohej si ngjyrë hyjnore, dritë dhe gjak i jetës.

SIMBOLI KUQ E ZI.

I madhërishëm shfaqet në shekullin XV me Heroin Kombëtar Gjergj Kastrioti – Skënderbeun, atë Flamur ngriti Ai në 28 Nëntor 1443 në kështjellën e Krujës. Dhe 3 muaj më vonë, në 2 mars 1444 në Lezhë, në ditën e  Kuvendit të principatave arbërore, në Beslidhjen e madhe, e njohën si Flamur të përbashkët të të gjithëve. Që Flamuri të përmblidhte Veri dhe Jug, mbi dy kokat e shqiponjës vunë një yll me 6 cepa, që ishte simbol dhe i Muzakajve ashtu si dhe i Balshajve, ai është Ylli i Betlehemit, simbol i Diellit, – shpjegojnë studiuesit. 

E dëshmojnë dhe Marin Barleti te “Historia e Skënderbeut”, bashkëkohës i heroit, shkruar latinisht, që u bë libri më i lexuar në Europë, si dhe historianë të huaj, që Skënderbeu atë flamur kishte, kuq e zi, dhe po me atë luftëtarët e tij kaptuan detin Adriatik për të ndihmuar mbretin e Napolit, dolën në brigjet e Italisë, në Europë. 

Me këtë Flamur Arbëria u bë atdhe dhe me të në ballë u mbrojt dhe u mbrujt, luftoi dhe të githa kryengritjen nën pushtimin e gjatë gati 5 shekullor u bënë me këtë flamur deri sa të shkohej në Lidhjen e dytë, atë të Prizrenit në 1878. 

Mbret do ta quante Naim Frashëri Skënderbeun në poemën e tij dhe:

Zot’ i madh e i vërtetë!

Emri yt qoftë i lëvduar,

Të qofshim falë përjetë,

Mos qofshim teje mërguar! –

lutej. Nga dashuria për Zotin dhe atdheun. Që katolikët shqiptarë do ta kishin credo; për fe dhe atme! – Me këtë thirrje do të jepnin dhe jetën.  

Me atë Flamur Shqipëria u bë muri mbrojtës i Europës, i qyteterimit Perëndimor. Ai është Flamuri i “Atletit të Krishtit”, Skënderbeut, pa të cilin, – do të thoshte një kongresmen amerikan, ndoshta dhe Amerika do të ishte ndryshe.  

Kjo është Shqipëria e vërtetë dhe Flamuri i saj lavdimadh. 

FLAMURIN DO TA RIZBULONTE 

NJË RILINDAS MËRGIMTAR

Në shekujt e pushtimit Flamuri do të përndiqej, do ta mallkonin e do ta digjnin. Hiri i tij mbetej në kujtesën e Kombit. Dhe po harroj si ishte, ja ashtu si flakët…

Rilindasit risollën Skënderbeun, por po Flamurin? 

Që në vitin e parë të shekullit XX, kur Shqipëria vuante ende nën perandorinë otomane, një djalë 26 vjeçar, Faik Konica, në mërgim, në Bruksel, do të pyeste në gazetën “Albania”, që e themeloi vetë: “A ka Shqipëria një Flamur Kombëtar?  (“Albania”, 15 shtator 1901)

Dhe do të vazhdonte. Po ka, – do t’u thoshte atyre që e donin dhe nuk e donin Shqipërinë. 

“…flamuri ynë, i cili është një nga më të ndershmit dhe më të lavduarit të botës, është pa dyshim edhe një nga më të vjetrit”, – do të shkruante. Dhe vlerësimet e tij do të mbeten më të mirët deri më sot. 

“Flamuri përmbledh kujtimet e shkuara të një kombi në një gjuhë të pashkruar që munt t’a kuptojnë syri dhe zemra e çdo njeriu me ndjenja… Nuk janë kujtime goditjesh kundra fqinjve, nuk janë kujtime lakmirash edhe rrëmbimesh: Janë kujtime vetë-mbrojtje me mundime të palodhura dhe me trimërira të gjata e të forta… Nga kjo pikëpamje, munt të mburremi se Flamuri ynë… është dhe një nga më të drejtët”.

I ndershëm, i drejtë, i lavdëruar! Konica,  themelues ynë “vatran”, na e bën flamurin me frymë, shpirt, që flet me gjuhën e pashkruar! Dhe do të shkruante poezinë e pare për Flamurin skënderbejan.

Dhe duhej ngritur prapë. Perandoria otomane, e përzënë nga Ballkani, kishte mbetur ende vetëm në Shqipëri. 

Arbëreshi Terenc Toçi la Amerikën dhe erdhi në dheun amë. Drejton lëvizjen në malet e Shkodrës dhe në 1911 ngriti Flamurin në Mirditë dhe sipas marrëveshjes, priste të zbarkonte me ushtri i biri i Garibaldit, që bashkoi Italinë dhe me ndihmën e arbëreshëve, por u la vetëm, pa njohje dhe mbështetje ndërkombetare.

 

SHPALLJA

Duhej pritur dhe një vit që të vinte Plaku Ismail Qemali, me urtësinë e të parëve, me përvojën e një diplomati në perandori, me një dashuri të thellë për atdheun ashtu si Skënderbeu dhe po ashtu si ai me vështrim nga Europa Perëndimore. Dhe ai mbërriti në Vlorën e tij në vjeshtën e tretë të 1912-ës. U mblodhën aty nga të gjithë krahinat, edhe nga Kosova erdhën, me kuaj, në këmbë, përmes rreziqeve dhe pengesave. Karrocën e Hajredin Bej Cakranit, ku ishte futur kryeministri i ardhshëm. Ismail Qemali, e shtynin nëpër baltra besnikët e tij, teksa vendet fqinjë po rropateshin ta copëtonin Shqipërinë e mbetur nga Turqia.

S’kishte institucione e as ngrehina për to, as hotele. Nëpër shtëpitë e vlonjatëve kishin bujtuar, ku kishte zjarr dhe zemër. Po rrinin bashkë përfaqësuesit e krahinave, ministrat që do të emëroheshin, asambleja, senati, luftëtarët, malsorët, qehallarë, rojet, etj, etj. Por s’kishin as flamur që ta ngrinin, dëshmon Eqrem Bej Vlora në “Kujtimet” e tij. Veç në shtëpinë e tij kishte një, të vënë në një kornizë të bukur, të cilin ia kishte dhuruar solmenisht në Paris Don Aladro Kastrioti. Ismail Qemali urdhëroi ta merrnin. Dhe e ngriti në ballkonin, ku po mbahej kongresi, më 28 Nëntor, po atë ditë që dhe Skënderbeu e kishte ngritur në Kruj:e dhe kështu Shqipëria u shpall shtet më vete. U lajmërua Stambolli për shkëputjen, Europën dhe të gjitha fuqitë e mëdha. Shqipëria u b:e m;e vete  

Kur ngrihej Flamurin, “m’u dridhën duart, – shkruan në “Kujtimet” e tij Ismail Qemali, – …dhe m’u duk sikur shpirti i Heroit të pavdekshëm kaloi në ato çaste si një zjarr i shenjtë mbi kryet e popullit… Ja, pra ky është Flamuri ynë… – thirri i mallëngjyer ai, – dhe tani të gjithë bashkohuni si një trup i tërë dhe i pandarë, le të punojmë për ta mburuar, për ta përparuar e për ta qytetëruar si i ka hije Atdheut tonë të lirë…”. Në ato fjalë ishte shpallja dhe program, drejtimi si një testament. Plaku ribëri Shqipëri. Të rinjtë ta gëzonin dhe ta bënin të fortë e të denjë. Zv/Kryeministër u vu një katolik, Dom Nikollë Kacori. U ruajtën raportet mes feve,  S’kishte rroga as për 10 ministat. Thuhej se paguante nga pasuria e tij një pinjoll i Cakrajve, i porsaemëruar zv/minister i financave.  Murat Toptani, dhëndri i Naim Frashërit, u lexonte vjershat e tij, ulur kanapeve. Kur pas ca ditësh shpërthyen batare armësh, që s’pushonin, të fusnin frikën. Mijëra gjuhë flakes çanin terrin, shkruan Eqrem Bej Vlora. Ngjante si luftë, sikur na kishin sulmuar. Ç’të qe? Turmat qëllonin në ajër se kishin marrë vesh nga telegramet që kishin ardhur nga Vjena dhe Parisi që Konfrenca e Ambasadorëve në parim e kishte miratuar “Pavarësinë e Shqipërisë”. Ishin shkrehur deri në 50 000 fishekë, një harbim fishekzjarresh sa gazmor, po dhe marrok, vzhdon Eqrem Bej Vlora. Ismail Qemalit nuk i pëlqeu, se loja, tha, mbaron ashtu siç fillon. Ai donte punën, veprat. Dhe mua me ndërmendet viti i çmendur ’97, kur u çarmatos Shqipëria dhe u armatosën shqiptarët, sulmuan depot e armëve dhe rrëmbyen tanket dhe qëllonin të gjithë në ajër. Çmenduritë përsëriten… Ndërkaq nga Rumania erdhi Himni i Flamurit, melodisë së njohur Asdreni i përshtati fjalët. U pëlqye dhe u këndua aq shumë sa nuk u zëvendësua dot me asgjë tjetër. Njëra nga strofat në kohën e komunizmit, jo vetëm që nuk këndohej, por do të hiqej dhe nga botimet:

Se Zoti vetë e tha me gojë Se kombet shuhen përmbi dhé,     Por Shqipëria do të rrojë, Për të, për të luftojmë ne. I çuditshëm ky komunikim i shqiptarëve me Zotin kështu. Shkrimtari Ismail Kadare do t’i kishte një kapitull, pikërisht kësaj strofe, në sprovën e tij “Mosmarrëveshja”. Shqipëria kishte vonesa, që ktheheshin në ankth dhe ftohtësi në pritjet e vendeve të tjera. Fqinjët ballkanikë mezi ç’prisnin ta copëtonin. Edhe Italia përballë. Në 1913 Flamuri kombëtar është prapë në rrezik. Në Shkodër futen malazestë, bie kalaja, por, për fat, ndërhyjnë ushtritë e Fuqive të Mëdha, prapset pushtuesi dhe At’ Gjergj Fishta ngre Flamurin mbi kambanoren e kishës së françeskanëve në Natën e Shnandout, teksa nga portat dalin fëmijët dhe këndojnë vargjet që kishte shkruar ai:

Porsi fleta e Ejllit t’ Zotit
Po rrehë Flamuri i Shqypnis,

E thrret t’ bijt e Kastrijotit
Me mbledhë tok nder çetë t’ ushtris.

Flamuri si flatra  e ëngjëllit. Mahnitës ky imazh. Dhe sa kushtrimtar.

Lufta Ballkanike shton kaosin dhe hanxharët ishin ngritur lart për ndarje. Por nga përtej oqeanit vjen shpëtimi. Se Zoti vetë e kishte thënë me gojë. Shtetet e Bashkuara të Amerikës i dalin në krah Shqipërisë së vogël. Presidenti Woodrow Wilson, që i ftoi zgjedhjet presidenciale tre javë para se Shqipëria të shpallte Pavarsinë, i refuzoi planet për ndarjen e Shqipërsisë dhe parashtroi parimin e vetëvendosjes  së popujve, qofshin dhe të vegjël. Dhe që kufijtë  nuk mundet të caktoeshin më mbi bazat e politikës së fuqive të mëdha. Shqipëria shpëtoi. Kongresistët në Kongresin e Lushnjës në 1920 arritën pavarsisnë e dytë të Shqipërisë. Në jakat e tyre kishte nga një flamur të vogël të kuq. Roli i SHBA kishte qenë vendimtar. Te Presidenti Wilson ndikoi shumë dhe diaspora shqiptare, udhëheqësit e saj, Konica dhe Noli,  kontakti me shqiptaro-amerikanët. Sot në Tiranë është një shesh që mban emrin e Presidentit shpëtimtar, Wilson, me shtatoren e tij në mes.

 

 

 

ADHURIMI

 

Do të doja të thosha se shqiptarët gjithnjë e më shumë po ndjeheshin më të lidhur, më me ndërgjegje e më me përgjegjësi, me Flamurin, me më qytetari.. Dhe me dashuri patejtër. Ne ndoshta jemi i vetmi popull që u vëmë fëmijëve emrin Flamur. Madje dhe në gjininë femërore, Flamure. 

Nuk ka flamur pa gruan. S’ka Skënderbe pa Donikën e tij. Duart e zonjës Marigo Posio, që qepën dhe qendisën Flamurin në ditët e shpalljes së Pavarësisë në Vlorë, vazhdojnë të qëndisin përsëri flamuj të tjerë me rreze drite.

Mamatë u mësojnë fëmijëve të vizatojnë dhe ja, midis fletëve shfaqet e kuqja e Flamurit. Atë të kuqe që piktori shqiptar, Onufri, e bëri të famshme në botë me ikonat e tij.

Dhe pasi mësojnë vjersha për mamin, babin, (e jo për prindin nr. 1 e prindin nr. 2), fëmijët recitojnë vargje për lodrat, gëzimet e tyre, patjetër dhe për atdheun dhe Flamurin. Dhe unë, i vogël, ndër gjërat e para që kam shkruar, mbaj mend, është dhe kjo: O Flamur i Shqipërisë,/ Që valvitesh kaq krenar,/ Të ndez era e lirisë/ si zjarr….

U bëra intim, se ndjehem si në familje. Edhe im atë kishte poezi për Flamurin. Në flakë si flakë/E shenjtë flak’rove… – shkruante.

I rritur do të mësoja se fjala flamur ka lidhje vërtet me zjarrin. Gjuha shqipe zgjodhi ta marrë këtë fjalë nga latinishtja “flammula”, (është dhe në greqishten e re  φλάμμουλον), se vokacioni shqiptar gjithmonë ka qene dhe mbetet Perëndimor. Pra, rrënja e fjalës flamur është flaka, Fjamuri i Arbërit, thoshte poeti i madh arbëresh De Rada. Ai zjarr, rreth të cilit mblidheshin dikur luftëtarët e përbetoheshin, ato flakë u bënë flamur.

Flamuri i shqiptarëve është i zjarrtë me flatra shqiponje. 

` QË TË VAZHDOJMË ECURINË,

po në kohën e Mbretit Zog si u ndje Flamuri Kombëtar, që, siç shkruanin të huajt, kishte një zog në mesin e vet, shqiponjën dykrenore. Mbi to u vendos përkrenarja e Skënderbeut, e trashëguar nga Pirroja i madh. Dhe u bënë përpjekje për të ndërruar dhe Himnit e Flamurit. Në Jurinë e konkursit ishin At’ Gjergj Fishta, Mit’hat Frashëri e personalitete të tjera dhe fitues nxorën një të ri, Beqir Çela, nga Karbunara e Lushnjës. Himnin e ri ai e fillonte: O Flamur, Yll i Lirisë… Ishte i shkollës së Fultzit, Amerikën e shikonte si vendin e shpëtimit. E pushkatuan fitimtarët komuniste, në vitin 1947.

Një vit më vonë pushkatuan dhe Baba Ali Tomorin, poet, një libër me poezi i tij mban titullin “Flamurit shqiptar”.

 

Flamur! Ja ku bëhet beja! Mblidhe, mblidhe popullsinë Përparo! Zgjero Shqipërinë mer Kosovë, Çamërine! Të ndih Zoti në beteja.

Edhe djemtë e Ismail Qemalit u keqtrajtuan nga regjimi. Njëri iku në Maqedoni, në Strugë me gjithë sëndyqin me dokumenta të Pavarsisë, tjetrin e burgosën. 

 

Lëvizje dhe rebelime dhe demonstra me Flamur bëheshin herë pas here dhe në Kosovën e pushtuar. Shpesh forcat policore gdhiheshin duke gjetur të ngritur qyteteve gjatë natës Flamurin shqiptar. Sikur mbinte vetvetiu.

Sinteza më e fuqishme për Flamurin, i cili është vetë sintezë e historisë së Kombit, u arrit nga imzot Fan Noli, një himn si me ritëm trumpetash, si një marrshim krenar drejt ardhmërisë:                      O Flamur gjak, o flamur shkabë,
 O vënd e vatr’ o nën’ e babë,
 Lagur me lot, djegur me flagë,
 Flamur i kuq, flamur i zi.

 Flamur që lint Shën Kostandinin,
 Pajton Islamn’ e Krishtërimin,
 Çpall midis feve vllazërimin,
 Flamur bujar për Njerëzi.

Ashtu si gjatë pushtimit fashist, që Flamurit Kombëtar i shtuan dy spatat e Liktorit, që dukej sikur kërcënonin dy kokat e shqiponjave, ndërkq nazistët pas tyre i hoqën, komunistët, me të marrë pushtetin, vendosën yllin bolshevik.

Kur të burgosurit politikë u ngritën në Spaç në revoltën që tundi së brendshmi themelet e diktaturës, në 1973, ata ngritën në mes të kampit, brenda telave me gjëmba, Flamurin pa yllin komunist. Po ku e gjetën? Një këmishë të bardhë e ngjyen me gjakun e tyre dhe piktori i burgosur bëri shqiponjën. E ngritën lart duke kënduar himnin me lot në sy. Katër të burgosur i pushkatuan dhe ridënuan dhjetra të tjerë, por dhe vetë burgun.

Dhe do të vinte dita që të hiqej ylli politik i komunizmit nga Flamuri shqiptar. Shqipëria do të bëhej demokratike, pluraliste dhe do të hapej drejt botës së lirë. Shqiptarët po iknin për një jetë më të mirë me ëndrra për të ardhmen e fëmijëve. Në gjak mbartnin Flamurin dhe festat për të bashkarisht, me këngë e valle shqiptare dhe fjalën shqip. 28 Nëntori kishte mare forcën e një ditë të bekuar dy herë. 

Madje demokratët nxjerrin fakte dhe besojnë se edhe çlirimi i Shqipërisë nga nazi-fashistët, kur mbaronte Lufta e Dytë Botërore, u bë në ditën e madhe të 28 Nëntorit.

Socialistët ruajnë datën 29 Nëntor, atë që festohej me diktatorin. Dhe çdo vit në Shqipëri bëhen debate në parlament e studio televizive e shkruajnë në media se kur është çliruar Shqipëria, në 28 apo 29? Kur iku gjermani i fundit? Rëndësi ka se kush na erdhi?- ka zëra që pyesin. Më ka ndodhur të jem dhe unë në këto debate. Data e çlirimit të një vendi vendoset o kur është çliruar kryeqyteti i tij o qyteti i fundit. Nga Tirana pushtuesi nazist iku më 17 nëntor dhe fitimtarët u futën në kryeqytet me masakra ndaj intelektualëve dhe ndaj atyre që s’ishin me ideologjinë e fitimtarëve. Kurse qyteti i fundit s’është çliruar ende, thosha unë në debate. Se pjesë të trojeve shqiptare janë ende jashtë kufirit shtetëror. 

Por 28 Nëntori buron forcë dhe shpresë.

Më 28 Nëntor lindi në Kosovë legjenda Adem Jashari, në 1955 në Prekaz. Bëri një dimër i acartë atë vit, por më keq se dimri ishte dhuna policore e regjimit serb ndaj shqiptarëve. Dhe po në 28 Nëntor 1997 shpallet, me miratim të Komandantit Adem Jashari se është krijuar Ushtria Çirimtare e Kosovës. Lajmin e UÇK-së e dhanë tre luftëtarë me uniformë dhe të armatosur e me maska në fshatin Laushë, gjatë varrimi të një mësuesi hero. Kështu nisi lufta e organizuar për liri kundër pushtuesit. Kosova donte ringjallen e saj.   

Dhe do të ndërhynin forcat e NATO-s dhe SHBA në këtë betejë, jo vetëm çlirimtare, por dhe morale, mbrohej një popull nga eksodi masiv si në Bibël. Pas bombardimeve të Beogradit, Kosova u shpall Republikë më vete. Shqipëria u fut në NATO dhe Flamuri i saj është bashkë me flamujt e forcave Perëndimore euroatlantike, me demokracitë më të përparuara.

Shqipëria dhe Kosova, dy shtete shqiptare të vegjël në Ballkan, por me histori të lashtë, kanë gjetur te Shtete Bashkuara të Amerikës së madhe aleatin jetik, mbrojtësin dhe mbështetësin.

Prandaj dhe shqiparët e mbajnë Flamurin e tyre pranë atij të Amerikës, në shtëpi dhe punë dhe festa. Lartësohet në çdo 28 Nëntor në të gjitha trojet tona e kudo ku ka shqiptarë nëpër botë. Është si zjarri i vatrës që na mbledh. Flakët bëhen dritë. Më bukur se gjithkund ato shkëlqejnë atje ku jemi, bashkë…

Për ne është këtu…   

 

 

 

HEKURUDHA E ËNDËRRES SHQIPËRI-KOSOVË

by


-Sot në Elbasan është nënshkruar Memorandum bashkëpunimi ndërmjet Ministrisë së Infrastrukturës dhe Energjisë së Republikës së Shqipërisë dhe Ministrisë së Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës së Republikës së Kosovës për ndërtimin e lidhjes hekurudhore Durrës-Prishtinë/


-Me tren udhëtohej nga Shqipëria në Kosovë para me shumë se 23 vitesh në reportazhin futuristik “Kufiri i ëndrrës” që kam shkruar në fundvitin 1997, botuar pikërisht në 3 Janar 1998 në Prishtinë në gazetën e rezistencës e pjesë e lëvizjes e luftës për liri e pavarësi “Bujku”, kryeredaktor i parë-themelues i së cilës isha/


Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARIPRISHTINË, 26 Nëntor 2021/


Memorandumi i bashkëpunimit Shqipëri-Kosovë për hekurudhën Durrës-Prishtinë është një nga marrëveshjet e nënshkruara sot në Elbasan në mbledhjen e përbashkët të Këshillit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë dhe Qeverisë së Republikës së Kosovës. Në komunikatën e dërguar bëhet e ditur se është nënshkruar “Memorandum bashkëpunimi ndërmjet Ministrisë së Infrastrukturës dhe Energjisë së Republikës së Shqipërisë dhe Ministrisë së Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës së Republikës së Kosovës për ndërtimin e lidhjes hekurudhore Durrës-Prishtinë”. Qeveritë e Shqipërisë e Kosovës mbajtën mbledhjen e shtatë të përbashkët në Elbasan sot në 26 Nëntor 2021, pas të gjashtës në Tiranë në 2 Tetor 2020.Më parë, Qeveria e Kosovës dhe Qeveria e Shqipërisë në 26 Nëntor 2018 në qytetin e Pejës zhvilluan mbledhje të përbashkët, të pestën, pas të parës historike në Prizren në 11 Janar 2014, të dytës në Tiranë në 23 Mars 2015 , të tretës në 3 Qershor 2016 në Prishtinë dhe të katërtës të zhvilluar në 27 Nëntor 2017 në Korçë…
E me tren udhëtohej nga Shqipëria në Kosovë para me shumë se 23 vitesh në reportazhin futuristik “Kufiri i ëndrrës” që kam shkruar në fundvitin 1997, botuar në 3 Janar 1998 në Prishtinë në gazetën e rezistencës e pjesë e lëvizjes e luftës për liri e pavarësi “Bujku”, kryeredaktor i parë-themelues i së cilës isha. Kështu fillonte reportazhi: Një qiell i akullt hënor po mbushej me dritën e mëngjesit mbi Dukagjin. Ishte imazhi që po i fanitej prej dritares së trenit, që me rrugën nga Janina e kishte kaluar edhe natën. Vajza nga Lurasi, që po mbaronte studimet në Gjirokastër, për herë të parë po udhëtonte në veri të atdheut, në kërkimet, për punim diplome, të kufijve të botës shqiptare nëpër shekuj. Nëpër pjesën e hekurudhës së sapondërtuar po hynte në Gjakovë.“Sapo e paskam kaluar kufirin e hekurt që ishte dikur midis Shqipërisë dhe Kosovës”, ishte mendimi i parë që i erdhi pas zgjimit nga dremitja në ulësen e kupesë. “Ishte si fundi i botës, kufiri fatkeq që i ndante shqiptarët…”…Ishte ky reportazhi i tretë i ardhmërisë në kohën e viteve të rënda të okupimit, kur me shkrimet futuristike e shihja dhe e përshkruaja Kosovën e së ardhmes, të lirë, shtet, të ëndërrave.I pari ishte reportazhi futuristik me titull “Një ditë e një viti që vjen”, i shkruar dhe dërguar nga Prishtina drejt Tiranës në 27 Dhjetor 1995.Ndërsa, reportazhi i dytë futuristik ishte “Udhëtimi për në Prizren…”, botuar në Prishtinë e Tiranë në 31 Dhjetor 1996.Shumë nga ato që shkruaja në reportazhet futuristike atëherë e që dukeshin si ëndërra, që ishin ngjarje të fantazuara-parashikuara, tashmë janë realizuar në Kosovën e lirë nga Qershori 1999 dhe të pavarur nga 17 Shkurti 2008.
Ky ishte reportazh i para më shumë se 2 dekadave: KUFIRI I ËNDRRËS(Reportazhi i Ardhmërisë – III)Behlul JASHARINjë qiell i akullt hënor po mbushej me dritën e mëngjesit mbi Dukagjin. Ishte imazhi që po i fanitej prej dritares së trenit, që me rrugën nga Janina e kishte kaluar edhe natën. Vajza nga Lurasi, që po mbaronte studimet në Gjirokastër, për herë të parë po udhëtonte në veri të atdheut, në kërkimet, për punim diplome, të kufijve të botës shqiptare nëpër shekuj. Nëpër pjesën e hekurudhës së sapondërtuar po hynte në Gjakovë.“Sapo e paskam kaluar kufirin e hekurt që ishte dikur midis Shqipërisë dhe Kosovës”, ishte mendimi i parë që i erdhi pas zgjimit nga dremitja në ulësen e kupesë. “Ishte si fundi i botës, kufiri fatkeq që i ndante shqiptarët…”Tek po përpiqej ta maste me sy madhësinë e qytetit ku po ndalonte treni, më shumë e pëlqente një krahasim të përsëritur shumë vjet: “Kosova brenda vitit shtohet për një qytet, lind fëmijë aq sa ka banorë Gjakova”.Zbriti vetëm për pak sa t’i shkelin këmbët në tokën e Kosovës, që nga Çamëria e parafytyronte si një takim me legjendën… “Rekord i arit në Trepçë”, ishte titulli me shkronja të mëdha në ballë të faqes së parë të botimit të mëngjesit të njërës nga gazetat që i mori t’i lexojë në vazhdimin e rrugës për në Prishtinë, ku kishte paralajmëruar arritjen për atë ditë…Nga qendra hekurudhore në Fushë-Kosovë nëpër metronë që çon në Prishtinë arriti në Qytetin Studenti. E gjeti lehtë Zyrën e Shërbimeve Studentore, që i kishin thënë se ndodhet pranë Fakultetit Filozofik, para të cilit nga larg shihet një përmendore e lartë e Naimit.“O, po, ju kemi pritur, e kemi marrë telegramin tuaj, ku keni paralajmëruar një qëndrim studimor. Ju kemi siguruar vend në konviktin e studentëve nr. 9”, i tha plot përzemërsi sekretarja e Zyrës Studentore.Zyra, që e priste plot mirëpritje, po i bënte një përshtypje të veçantë me fotografitë e pikturat e varura nëpër mure, si në një ekspozitë.“Është një pjesë e historisë”, i tha nikoqirja, duke i treguar në veçanti pamjet nga demonstratat studentore të viteve 1968, ‘81… ’97…Pikturën, që ishte aty e kishte parë origjinalin në Galerinë Kombëtare në Tiranë. Është “Molla e Kuqe”, një shenjë e paharrueshme e gjeografisë e historisë shqiptare.“A do të hyjë edhe Molla e Kuqe në punimin tënd të diplomës, ajo ishte shenjë e kufirit me serbët?” – pyeti nikoqirja.“Pikërisht edhe për Mollën e Kuqe jam nisur këndej”, tha studentja që kishte marrë udhën e largët, deri te “kufiri i ëndrrës”. Shprehja “Kufiri i ëndrrës” i erdhi nga titulli i një libri me motive të dëbimit të shqiptarëve nga Sanxhaku i Nishit në vitet 1877-78…Gjumi e kishte zënë derisa po shfletonte një atlas të gjeografisë shqiptare, dhe ishte zgjuar herët për të shkuar në Bibliotekën Kombëtare e Universitare. Rrugës u ndal në një klub studentësh, që me kafenë e mëngjesit të shfletojë gazetat e ditës. Më shumë u ndal në shkrimet që lidheshin me interesimet e saj. Gazeta “Rilindja” paralajmëronte se “së shpejti do të fillojnë bisedime shqiptaro-serbe për rirregullimin e kufirit”, ndërsa gazeta “Bota shqiptare” shkruante se “rritet përditë e më shumë numri i shqiptarëve në Turqi që kërkojnë të kthehen në tokat prej nga janë shpërngulur të parët e tyre”…Gjithçka kërkoi në Bibliotekë ia sollën nga arkivat në tavolinë. Kishte kaluar shumë orë shfletimi e kërkimi të përgjigjes në pyetjen se kah do të ketë qenë vija e kufirit të natyrshëm shqiptar në veri para vitit 1877, para dëbimeve masive të mbi një milon a më shumë shqiptarëve nga Sanxhaku i Nishit?Kronikat thoshin: “Elementi shqiptar më së shumti jetonte në Qarkun e Toplicës. Toplica shtrihej në mes të Jastrebovcit të Vogël, në veri të Kopaonikut, në perëndim të Sikobicës, maleve të Arbanasit, i afrohej Moravës Jugore”… Kronikat përmendnin Jabllanicën, Qarkun e Toplicës e të Nishit, të Pirotit… “Elementi shqiptar shtrihej edhe përtej Sanxhakut të Nishit”, thoshin disa kronika, e disa të tjera se “kalonte edhe lumin Moravë”…Gjithë ato vende që përmendnin kronikat i kishte vijëzuar në një hartë, dhe po kërkonte vendin për të vënë shenjën e Mollës së Kuqe.Si nga një shetitje në histori po dilte nga Biblioteka, ku do të kthente edhe disa herë ditëve të ardhme. Kishin mbetur edhe vetëm pak minuta deri në orën e takimit me shoqen e shokët që sapo i kishte njohur në Prishtinë.E pritnin në kafiterinë “Orëjeta”, ballë hotelit “Evropa”, prej nga do të shkonin në Teatrin e Operës e Baletit, për të parë një shfaqje të trupës së artistëve nga Shkodra…Qielli i akullt sikur po shkrihej bardh në errësirën mbi dritat e neonit shesheve e rrugëve të qytetit. Po reshte një borë e butë. Mbi bredhin e madh plot ditëza në rrugën “Nëna Tereze” nga bora që e kishte mbuluar nuk mund të shiheshin më të gjithë numrat e fundit të urimit. Mund të lexohej vetëm: Gëzuar Vitin e Ri dymijë e…”Mbishkrimi mbi bredh ia përkujtoi të shkojë në telekom t’ia urojë në telefon Krishtlindjet familjes në Luras, dhe t’u paralajmërojë mikpritësve në Prizren shkuarjen në festimin gjithëkombëtar të pritjes së vitit jubilar të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, kuvendit historik për kufijtë e atdheut. Sa shumë vjet kishin kaluar…(Botuar në Gazeta “Bujku” Prishtinë – e shtunë, 3 Janar 1998, faqe 6)
RAPORTIM I 3 SHKURTIT 2015: NË RELACIONET KOSOVË-SHQIPËRI NË TË ARDHMEN DO UDHËTOHET EDHE ME TRENPara më shumë se gjashtë vitsh, në raportimin që bëja nga Prishtina për Agjencinë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë (ATSH) në 3 Shkurt 2015 me deklaratat nga dy qeveritë (më deklaronin për ATSH atëherë kryeministri i Kosovës Isa Mustafa e ministri i Transportit dhe Infrastrukturës i Shqipërisë Edmond Haxhinasto) paralajmëroja se, në relacionet Kosovë-Shqipëri në të ardhmen do udhëtohet edhe me tren, sipas projekteve të qeverive të dy shteteve, të clat do takoheshin së dyti në mars në Tiranë pas mbledhjes së parë të përbashkët historike në 11 janar 2014, në Prizren…
KOSOVË-SHQIPËRI, E ARDHMJA ME TREN NGA PRISHTINA
PRISHTINË, 3 Shkurt /ATSH-B.Jashari/.-Në relacionet Kosovë-Shqipëri në të ardhmen do udhëtohet edhe me tren, sipas projekteve të qeverive të dy shteteve, të clat do takohen së dyti në mars në Tiranë pas mbledhjes së parë të përbashkët historike para një viti, në 11 janar 2014, në Prizren.“Do të përgatitet projekti për lidhjen hekurudhore me Shqipërinë”, ka paralajmëruar kryeministri i Kosovës Isa Mustafa duke folur për bashkëpunimet mes dy vendeve në prezantimin e programit qeverisës me rastin e zgjedhjes së qeverisë së re në Kuvendin kosovar, të zgjedhjeve 2014.“Bashkëpunimit Kosovë-Shqipëri do t’i japim prioritet maksimal”, ka theksuar kryeministri Mustafa në konferencën e parë për shtyp si kryeministër i qeverisë së re kosovare, duke theksuar axhendën evropiane të përbashkët të dy shteteve, i pyetur nga ATSH.“Hekurudha Shqipëri-Kosovë do të ketë një të ardhme për gjithë rajonin tonë me infrastrukturë evropiane, me të njëjtin standard”, ka theksuar ministri i Transportit dhe Infrastrukturës të Republikës së Shqipërisë, Edmond Haxhinasto, i pyetur nga ATSH, gjatë vizitës në Prishtinë javën e kaluar.“Ne menjëherë do fillojmë nga një studim parafizibiliteti për të parë mundësinë e realizimit sa më të shpejtë të kësaj hekurudhe, por sigurisht ne do të shikojmë edhe në mënyrë strategjike, duhet të shikojmë edhe rrjetin rajonal, sepse ne jemi pjesë e një rajoni. Dhe, hekurudha besoj se do të ketë një të ardhme për gjithë rajonin tonë, pasi rajoni jonë është i tillë që duhet të integrohet sa më shumë mes vete dhe sa më shumë me Evropën”, tha ministri Haxhinasto.Ministri shqiptar Haxhinasto ka deklaruar kështu pas takimit me ministrin kosovar të Infrastrukturës, Lutfi Zharku, ndërsa është pritur edhe nga kryeministri i Kosovës, Isa Mustafa.Më pas, ministri kosovar i Infrastrukturës, Zharku ka deklaruar për median se për hekurudhën Kosovë-Shqipëri në mbledhjen e përbashkët të të dy qeverive në mars të këtij viti do të arrihet marrëveshja për fillimin e studimit të parafizibilitetit.Ai ka paralëjmëruar se, për ndërtimin e hekurudhës, pjesa e Shqipërisë 108 kilometra, ndërsa e Kosovës 17, do të aplikohet për fonde në kuadër të Kornizës Investive për Ballkanin Perëndimor.Me realizimin e projektit të hekurudhës, në relacionet Kosovë-Shqipëri do të mund të udhëtohet me tren edhe nga Prishtina. Nga kryeqyteti kosovar aktualisht mund të udhëtohet me tren në dy linja, drejt Maqedonisë-Shkupit dhe për në Pejë, me nisje në mëngjes siç ishin edhe sot. Trenat kalojnë nëpër Fushë-Kosovë, qytet kryesor i hekurudhave kosovare, prej nga mund të udhëtohet edhe në realcione të tjera.Në vendkalimet kufitare Kosovë-Shqipëri viti 2014 ka shënuar rritje të fluksit të njerëzve me 19,312 % dhe të automjeteve me 21,883 %, krahasuar me vitin 2013, bënte të ditur në fillim të 2015-tës Policia kosovare ekskluzivisht për ATSH-në.Në tre vendkalimet, Vërmicë-Morinë, Qafë Prush dhe Qafë Morinë në vitin 2014 kishte 4 262 588 hyrje-dalje të personave, 689 940 më shumë se në vitin 2013, kur kishte 3 572 648 hyrje -dalje.Në këto tre porta kufitare në 2014 kishte 1 623 882 hyrje-dalje të automjeteve, 291 553 më shumë se në vitin 2013 kur kishte 1 332 329 hyrje-dalje./a.g/

Pse Amerika ka nevojë për Ditën e Falënderimeve

by

Ese nga Rafael Floqi

Amerika ka kaluar një kohë të vështirë. Me një zgjedhje elektorale kombëtare që ndau miqtë dhe familjen, na ndau edhe mes nesh, na ndau edhe ne shqiptaro- amerikanëve  dhe pushtoi median tonë këtu dhe në Atdhe. Ne si amerikanë kemi qenë të dehur me retorikë helmuese dhe tubime toksike në rrugë, gjithë këtë kohë që çuan në më shumë ndarje, lëndime dhe madje edhe vdekje. Ndaj sot më  shumë se kurrë kemi nevojë për (Thanksgiving), -Ditën e Falënderimeve. 

Amerikanët e panë në mënyrë të tmerrshme vrasjen e George Floyd nga një oficer policie në Minneapolis dhe thanë se ne nuk do ta pranojmë më atë situatë.  Nga ana tjetër pandemia,  gjer tani 775,000 njerëz kanë vdekur nga Covid-19 në Amerikë. Mbi 47 milionë prej nesh kanë qenë të sëmurë. Familjet që kanë varrosur të dashurit nuk kanë nevojë të bindin për realitetet e Covid-19. Amerikanët që kanë kaluar javë në njësitë e kujdesit intensiv spitalor e dinë se janë me fat që janë gjallë. Sidoqoftë, në mes të makthit pandemik të Amerikës, amerikanët kanë debatuar me njëri-tjetrin për vaksinat, maskat, mbylljen e shkollave dhe bizneseve. Ne kemi parë që bizneset tona të vuajnë. Financat e qeverisë sonë janë tendosur më tej për të furnizuar para për të dëmtuarit e të papunëve. Qeveria vetëm ka prerë para duke ia kaluar barrën e borxhit brezave që vijnë.  

Amerikanët e panë të tmerruar largimin tonë nga Afganistani. U grindëm mes veti se si duhej të ishim larguar, për kohën e nisjes dhe nëse duhej të largoheshim apo jo fare. Ne po vazhdojmë të luftojmë me racizmin në Amerikë. Njerëzit që e kanë përjetuar e dinë realitetin. Në të gjitha nivelet e shoqërisë ne duhet të ngrihemi mbi çdo fjalë apo veprim që denigron të tjerët. Media i fryjnë zjarrit të përçarjes. Kujto reagimet e fundit pas gjyqit të Kyle Rittenhouse  në Kenosha dhe tragjedinë e vrasjeve gjatë paradës së Krishtlindjeve në Waukesha, të kuptosh se racizmi nuk është shkaku, por mjeti me të cilin e majta kërkon të mbajë pushtetin. 

Njëzet e një vjet e disa ditë më parë, Ronald Reagan ftoi votuesit të gjykojnë Presidentin Jimmy Carter, sipas një standardi të thjeshtë, sapo të hynë në qendrat e votimit: “Pyesni veten: A jeni më mirë sot se sa ishit katër vjet më parë?” 

Testi Biden i Ditës së Falënderimeve 

Ndërsa dy javë më parë, duke përfunduar një udhëtim në Evropë pas as edhe një vit që nga marrja e detyrës, Presidenti Biden sugjeroi një version të përditësuar të asaj pyetjeje të famshme, duke inkurajuar amerikanët që e gjykojnë atë, e të krahasonin Ditën e Falënderimeve 2021 me Ditën e Falënderimeve 2020. “Këtë Ditën e Falënderimeve ne jemi të gjithë në një rrethanë shumë të ndryshme, gjërat janë shumë më mirë,” u tha ai gazetarëve në një konferencë shtypi në Glasgou, Skoci. A do ta këmbente dikush “aq keq sa janë gjërat, për sa i përket çmimeve që dëmtojnë familjet tani, këtë Ditë Falënderimesh për Falënderimet e fundit”, tha ai.  Por realiteti është ndryshe dhe administrata jeton në flluskën e saj.

Rezultatet e zgjedhjeve të së 2 Nëntorit sugjerojnë se votuesit nuk mendojnë se ata janë në të vërtetë më mirë rreth nëntë muaj në presidencën e Biden. Në Virxhinia, të cilën Biden e mbajti me 10 pikë vitin e kaluar, votuesit e bënë Glenn Youngkin guvernator, republikanin e parë që fiton në mbarë vendin që nga viti 2009. or tronditësi i vërtetë është në Nju Xhersi të supozuar të sigurt, ku guvernatori aktual Phil Murphy (D) mezi fitoi ndaj Republikanit Jack Ciattarelli. Përpara se të shpalleshin rezultatet, Biden hodhi poshtë idenë se paraqitja e tij në sondazhet e opinionit publik dhe gjendja e agjendës së tij të brendshme në Kongres kishte “ndonjë ndikim real” në Virxhinia.  

Zhgënjimi i votuesve është një forcë e fuqishme politike. Pra, cila është përgjigja? Çfarë na kthen te testi i Bidenit: A do ta shkëmbenin amerikanët Ditën e Falënderimeve 2021 me Ditën e Falënderimeve 2020 kur bëhet fjalë për pandeminë? Trump apo Bajden?

Pandemia  

Ndoshta faktori më i madh në një përgjigje “jo” këtu është se në nëntor 2020 vendi u përball me rritje të rasteve dhe vdekjeve pa përfitimin e një vaksine të lirë, gjerësisht të disponueshme dhe efektive kundër koronavirusit. Në vitin 2021, amerikanët që nuk i janë nënshtruar injeksionit përbënin një pjesë dërrmuese të njerëzve që u sëmurën rëndë nga sëmundja, u shtruan në spital dhe vdiqën. Ndoshta klisheja më e madhe për Covid-in e vitit është se vendi po kalon një “pandemi të të pavaksinuarve”. 

Ekonomia 

Kjo kërkon shumë analizë të zërave të ndryshëm . A do të thotë punë? Inflacioni? Ndërprerje të zinxhirit të furnizimit? Pagat? Nëse po flasim për rritjen e vendeve të punës, përgjigja ka shumë të ngjarë të jetë “jo”, edhe pas disa muajsh thellësisht zhgënjyes, që përkojnë me variantin Delta. Nga shkurti deri në shtator, ekonomia amerikane krijoi rreth 4.7 milionë vende pune. Janë ende të me pak se 5 milionë vende pune nga para pandemisë. Në nëntor 2020, shkalla e papunësisë ra nga 6.9 përqind në 6.7 përqind. Në shtator 2021, ajo ra nga 5.2 përqind në 4.8 përqind. Megjithatë, është një pamje e ndërlikuar. Një numër rekord i amerikanëve po lënë punën e tyre dhe sindikatat në sektorë të ndryshëm ekonomikë në të gjithë vendin janë në grevë, ndërsa miliona punëtorë ulen në mënjanë duke kërkuar paga më të larta dhe përfitime më të mira – të gjitha simptomat e rritjes së levave të punës. Kjo na çon drejt rritjes së pagave dhe inflacionit. Çmimet e makinave të reja, makinave të përdorura dhe darkës së Falënderimeve me të gjitha aksesorët janë të gjitha në rritje. Shpenzimet e konsumatorëve janë rritur. AAA vendos çmimin mesatar të një gallon gazi në 3,401 dollarë. Një vit më parë, ishte 2,122 dollarë. Sa i përket ndërprerjeve në zinxhirët e furnizimit amerikan, të cilat janë kompetenca e sektorit privat dhe jo e presidentit, dimri 2021 mund të duket shumë si dimri 2020, me paketat që nuk arrijnë në adresat e tyre të Krishtlindjeve. 

Emigracioni dhe inflacioni

Shifrat mbeten të zymta. Kur Gallup pyeti në shtator nëse amerikanët ishin të kënaqur apo të pakënaqur me mënyrën se si po shkojnë gjërat në Shtetet e Bashkuara, një 75 për qind thanë se ishin të pakënaqur. (Në nëntor 2020, ishte 76 përqind.) Një sondazh i ri i NBC News zbuloi se shtatë në 10 të rritur – dhe gati gjysma e demokratëve – thonë se vendi po shkon në drejtimin e gabuar. Biden shpreson t’u japë atyre diçka për të cilën të jenë mirënjohës së shpejti. Po a mundet. Lirimi i rezervës kombëtare të karburanteve të vendit me 50 milion fuçi, duket si dhurata e fundit e presidentit, kur Amerika harxhon në ditë 19 milion fuçi është thjesht një sheqerkë. ( Pyetje që e bëri sekretaren e shtetit Jeniffer Grandholm , të stepet si një nxënëse e papërgatitur.)

Ne po vazhdojmë të kemi kriza të tjera që ndikojnë në vendin tonë. Njerëz që derdhen mbi kufirin amerikan jugor në mënyrë të paligjshme, (sipas Fox News në një raport nga terreni kanë filluar të vijnë dhe shqiptarë)  një epidemi e vazhdueshme droge, të pastrehë, kosto në rritje të trajtimit mjekësor dhe sigurimit, shkollime të papërballueshme për universitetin, strehim të papërballueshëm dhe sende ushqimore të papërballueshme dhe ndonjëherë të padisponueshme.

 Amerikanët tani po përballen me zjarrin e inflacionit në rritje. Ushqimet po bëhen edhe më të papërballueshme për amerikanët e varfër. Rregullimi i kostos së jetesës që vjen për pensionistët e Amerikës në janar, i cili raportohet të jetë 5.9 për qind, me të cilën mund të blejë një qese të vogël me sende ushqimore, ndoshta…

Të kujtojmë ditën e Falënderimeve. 

Në nëntor të vitit 1621, sipas History.com pasi korrja e parë e misrit nga pelegrinët rezultoi e suksesshme, guvernatori William Bradford organizoi një festë festive dhe ftoi një grup aleatësh amerikanë vendas të kolonisë së re, duke përfshirë shefin e Wampanoag Massasoit. Tani kujtohet si “Falënderimi i parë” i amerikanëve – megjithëse vetë pelegrinët mund të mos e kishin përdorur termin në atë kohë – festivali zgjati tre ditë.

Atë dimrin e parë brutal, shumica e kolonistëve mbetën në bordin e anijes Mayflower, ku vuajtën nga ekspozimi, skorbuti dhe shpërthimet e sëmundjeve ngjitëse. Vetëm gjysma e pasagjerëve dhe ekuipazhit origjinal të Mayflower jetuan për të parë pranverën e tyre të parë në New England. Në mars, kolonët e mbetur u zhvendosën në breg, ku morën një vizitë mahnitëse nga një anëtar i fisit Abenaki i cili i përshëndeti në anglisht.

Disa ditë më vonë, ai u kthye me një tjetër amerikan vendas, Squanto. Squanto u mësoi pelegrinëve, të dobësuar nga kequshqyerja dhe sëmundjet, se si të kultivonin misër, të nxirrnin lëngje nga pemët e panjave, të kapnin peshq në lumenj dhe të shmangnin bimët helmuese. Ai gjithashtu i ndihmoi kolonët të krijonin një aleancë me Wampanoag, një fis lokal, i cili do të duronte për më shumë se 50 vjet dhe tragjikisht mbetet një nga shembujt e vetëm të harmonisë midis kolonistëve evropianë dhe amerikanëve vendas.

Kolonët e hershëm që erdhën në Amerikë pësuan vështirësi që pak amerikanë mund t’i kuptojnë. Në mes të kaq shumë vdekjeve, sëmundjeve dhe urisë ata gjetën një mënyrë për të ndaluar dhe për të shprehur mirënjohjen. Miqësia dhe ndihma humanitare që u është dhënë atyre nga amerikanët vendas bie në sy se çfarë e bën me të vërtetë Amerikën të madhe. Të gjithë duhet të mësojmë nga Dita e parë e Falënderimeve. Këtë vit ndoshta ne të gjithë mund të gjejmë kohë për të qenë mirënjohës dhe për të bërë diçka për të ndihmuar njëri-tjetrin. 

Kur Presidenti Abraham Lincoln lëshoi shpalljen e tij të parë të Falënderimeve më 3 tetor 1863, mesazhi erdhi në mes të Luftës Civile. Mund të kishte qenë veçanërisht e vështirë për qytetarët që ta dëgjonin të shënonte se “[Që vitit që po i afrohet fundit, ka qenë i mbushur me bekimet e fushave pjellore dhe qiejve të shëndetshëm”, por megjithatë Lincoln përshkroi bujari dhe dhurata të hirshme, dhe përparimet në industri. Ai ftoi qytetarët “në çdo pjesë të Shteteve të Bashkuara, si dhe ata që ishin në  det dhe ata që në tokat e huaja”, t’i bashkoheshin atij në falënderimet e së enjten e fundit të nëntorit. Jo të gjithë ranë dakord, dhe sigurisht jo të gjithë morën pjesë, por një traditë e përvitshme filloi të përhapet qysh atëherë.

Domethënia shpirtërore e Ditës së Falënderimeve 

Kur bëhet fjalë për Ditën e Falënderimeve, i vihet shumë theks ushqimit, dhe me të drejtë. Midis gjelit të detit me lëng, pjatave të shijshme dhe ëmbëlsirave të ëmbla, ka shumë elementë të ngrënshëm për t’u përqendruar, në kuptimin e mirëfilltë të Ditës së Falënderimeve. Por është plotësisht e mundur të gjetur kohë për rikthimin e fokusit tek mirënjohja gjë që është gjithmonë një ide e mirë. Ndërsa kaloni rrugës gjatë ditës, përpiquni të gjeni kohë për të falënderuar për të mirat që ju kanë ardhur, si gjërat e mëdha ashtu edhe ato të vogla. Një mënyrë për ta bërë këtë është të lexoni një citim të Ditës së Falënderimeve – me zë të lartë ose me  vete – për të kapur kuptimin e vërtetë të festës. ( Reflektoni disi me sa zor  ne shqiptarët themi “Faleminderit”).

Pasi me kalimin e viteve, Dita e Falënderimeve është bërë sinonim i falënderimit (në fund të fundit është në emër!). Prandaj, sigurohuni që të kaloni një moment nga dita juaj e ngarkuar për të falënderuar dhe ndarë pak mirënjohje. Ato theksojnë rolin që mund të luajë mirënjohja në jetën tuaj – dhe jo vetëm për një ditë në vit. Edhe në kohët më të errëta, ka kaq shumë për të qenë mirënjohës Zotit dhe Njerëzve dhe Dita e Falënderimeve është një kujtesë e shkëlqyeshme për këtë.  E madhja Oprah Winfrey pat shkruar “Ji mirënjohës për atë që ke; e do të kesh më shumë. Nëse përqendrohesh në atë që nuk ke, kurrë nuk ke për të pasur mjaftueshëm.”  

Biden dhe Dita e Falënderimeve 

Deklarata e Presidentit Biden për Ditën e Falënderimeve vjen pas ndërgjegjësimit të kuptimit të zgjeruar historik dhe kulturor të miteve dhe historive tona themeluese, dhe në mes të një pandemie të vazhdueshme në një kohe të zhurmshme, përçarëse. Amerika ka kaluar një kohë të vështirë, ndoshta më mirë të themi, ne po kalojmë një kohë të vështirë. Kjo është arsyeja pse ne kemi nevojë me dëshpërim për Ditën e Falënderimeve. 

Dhe këtë 25 nëntor, kur Joe Biden do të lexojë shpalljen e tij të parë të Falënderimeve si President i Shteteve të Bashkuara. Ajo do të jetë shpallja e 159-të radhazi e tillë. Gjatë viteve, toni i shpalljeve ka ndryshuar shumë, me disa presidentë që kanë shfrytëzuar mundësinë për të nxjerrë në pah – nën maskën e mirënjohjes – arritjet e tyre gjatë vitit. Të tjerët me deklarata që vinin nga zemra, të shkruara për të mbledhur shpirtrat gjatë kohëve të errëta. 

Mesazhi i tij këtë vit, në mes të ndjenjave tona të humbjes dhe pasigurisë, nuk mund të jetë një lloj ringrohje e fjalimeve të presidentëve të mëparshëm si gjellë të ftohta së shkuarës – as dhe një përzierje e gjelit të detit me ndjenjat e mbetura rreth tryezës. Biden duhet të ofrojë një mesazh uniteti. Sa do jetë në gjendje ta bëj këtë, është punë tjetër . 

KUPTIMI I XXVIII NȂNDORIT

by

Për  djelmnin  shqiptare

MUSTAFA  KRUJA

“Shqipëria e Ré”  Kostancë (Rumani) 1932   

 

                   

Po më duhet edhe mue me shkarravitun diça për numrin e veçantë të “Shqiprís së Ré” qi do dalë ditën 28 nëntor. S’e pata kët mendim. Por “Shqipëria e ré” e di t’a fusi njerin në valle edhe kur s’e ka zanat kërcimin a s’âsht në fel me kërcye.

Pra po shkruej. Por ça me shkrue? Ju them të drejtën se m’âsht dashun t’a lodh  mjaft mênden për me gjetun nji themë qi t’i përshtatej rasës dhe kohës bashkë e qi mund të këndohej pa mërzí të madhe prej kënduesve të ksaj fletoreje.

Ah të kishem qênë dhe un poet, sa m’a kishte ânda me i a çue dikuj zêmrën peshë e ndonji pikë lot mallëngjimi ndër sy, ashtu si m’a pat bâmë mue disa vjet përpara D. Lazër Shantoja me “Kuvêndin e Deshmorvet” po në rasën e 28 Nëntorit ! Por mue kët cilsí m’a ka mohue natyra. Nuk dij me shkrue vjersha. E jam fort pak i aftë me gixilue zêmra. Më vjen mâ tepër për dore me i thirrë mêndes, gjykimit të ftohtë se sa me i nxitun kazanit të gjakut.

Prandej edhe dava me i a sjellë fjalën t’eme kryesisht djelmnís, e cila e ka gjakun në vlim të natyrshëm dhe ka nevojë mâ shumë për argumenta qi munt t’a shtien në nji kujtim të thellë mbi kuptimin e mâ së madhes ditë të historís së kombit t’onë, se sa për ligjerata qi t’a mallëngjejnë e t’i ndezin gjakun.

*****        

Plot  20 vjet para, më 28 – XI – 1912, nji kuvênd burrash të mbledhun në Vlonë ndënë prisín e Ismail Kemalit, i shpalli botës mbarë se Shqipnija, aty e mbrapa, do t’ishte vetëm e Shqiptarvet, se këta do t’ishin vetë zotën në plangun e përbashkët të tyne, mu nj’ashtu sikur e ndien dhe e njeh veten secili në shtëpi e gjâ të vet, se i hueji  nuk do të guxonte mâ me urdhnue e sundue mbi stërnipat e Illyrve.

Hân’ e yll po perëndojshin për jetë, po zhdukeshin nga horizondi i atdheut t’onë ; ishte tue lemë dielli i lirís. Nji flamur i madh zhdridhej rreth nji shtize të gjatë në dritoren e nji shtëpije të moçme ku ishte mbledhun kuvêndi : flàmur i kuq, si gjaku i dëshmorvet të tij, me shqipen e zezë dykrenshe në mes flàmur i Skanderbegut, qi po valonte për të parën herë n’ajrin t’onë mbas katër shekujsh e gjymsë.

Atypraty nji zâ i rreptë buçitte prej qinda krahnorësh e naltohej në qiell si nji lutje e fjeshtë e e kulluet dalë prej zêmrash të lame nga çëdo mëkat : rroftë Shqipnija !” Brohorí të padame e lot mallëngjimi….

20 vjet para ! Ju djelm të rij të Shqipnis së lirë s’kishi lemë edhe ose ishi edhe të njomë. Sod, 20 vjet mbrapa, ndokush nga ju mund të pyesë mallëngjyeshëm : “ku janë ata burra qi ngritën për të parët flàmurin kombtar ?” E un ju përgjigjem : mâ mirë mos pyetni për ta. Historija, ata qi meritojnë të kujtohen, do t’u a tregojë brezave t’ardhshëm. Ka pasun ndër ta apostuj lirije a së paku asish qi e kanë pritë e deshirue këtê me gjithë zêmër. Këta kanë vdekun a rrojnë të ngîmë e të kënaqun tue pamë mundimet e sakrificat e tyne të shpërblyeme nga realizimi i idés e i deshirit qi kan ushqye. Ka pasun dhe njerz të rrëmbyem prej nji rryme të pakuptueme, si lânda qi merr me vete nji lumë për me e lânë të zhytun në ledh të ndonji bregu a me i a falun detit. E mâ në fund ka pasun edhe shpekulatorë, farizij të kohvet t’ona, të cilët ndjekin çëdo rrymë qi t’u përshtatet interesave të tyne, qi ndërrojnë lëkurë e qime simbas stinës. Në qoftë se ju do të kërkoni me njohun e nderue kênd nga deshmitarët e ditës 28 Nëntor 1932 po ju siguroj se mâ të parët qi kanë me ju dalë përpara si fatosa të pavarsis shqiptare kanë me qênë këta të fundit. E ju, para fytyravet të tyne, keni për të humbun të tânë shijen e idealit të thjeshtë që ushqeni !

Kujtoni pra e nderoni vetëm dëshmorët e paemën qi kanë bâmë veten flî për t’i a mbërrîmë asaj dite e mâ vonë për të ruejtun frytin e saj, ata qi s’u dihen a së mund t’u përmênden emnat. Mu nj’ashtu sikur nderohet sod gati në të gjithë botën kujtimi i ushtarit të panjohun ramë deshmuer n’altarin e Atdheut.

*****   

“Por, do të më thoni, çfarë deshmorësh kur të gjithë e dijmë se Shqipnín s’e bânë Shqiptarët por Evropa ?”

Po, kështu thonë përnjimênd ata qi s’kanë çue as nji gisht dore për Shqipnín e lirë ; jo vetëm, por as qi kanë besue kurrë në nji “mrekullí” t’atillë e ndoshta as sod s’u besojnë syvet të vet. Janë pesimistat e paqortueshëm, ata qi s’e njohin historin e kombit të vet, qi s’e kuptojnë forcën e gjakut qi u vlon ndër dej. 

E ça me thânë mbandej për nji tjetër kategorí Shqiptarësh, për ata qi jo vetëm s’kanë besue se mund të bâhej e mund të qëndronte Shqipnija Shtet i lirë, por kanë luftue me të tâna armët qi kanë mundun të përdorin, prej fjalës e deri ke martina e mavzeri, për mos me lânë qi të ngrihej nji Shtet shqiptar, e mbrapa, si u ngreh, për me e shêmbun ? E mbasi panë se Shqipnija u bâ, po rron dhe do të përparojë, edhe kundër vullnetit të tyne, atbotë i a nisën me bërtitun me sa u punoi zâni : “ rroftë Shqipnija “, e u vunë me e shfrytue, me e kullotun.

*****  

Shqipnín e bâni Evropa ashtu si bâni Jugoslavín, Çeko-Slovakín, Polonín, Rumanín e madhe e Shtetet e Baltikut, për me folë vetëm për sà i përket kontinentit t’onë. Nuk besoj të ketë ndër këto Shtete gjind qi t’u a dijnë për nderë vetëm të huejve lirín e tyne.

Shqipnín e bâni kombi shqiptar vetë. E bâni forca e ksaj race krenare e kreshnike qi qe e zonja me u bâmë ballë me shekuj, si shkâmb graniti, valve mâ të rrepta qi e rrahën pa mëshirë në të djathtë e në të mângjët, përpara e përmbrapa, në të katër anët. Qe mâ se dymijë vjet nuk qenë të zotnit me i a ndërrue karakterin e vet as Helinët e vjetër me qytetnimin e madhnueshëm të tyne, as Grekët e rij me armën e fés të përdorun pa fé shkrupulli kundër nesh, as vala slave qi mbuloi Balkanet me tërbim qyshë prej të shtatit shekull, as sundimi romak e as shpata e Osmanllijvet. Shqiptarët ndërruen fé, por jo kurrë kombsí. As fuqija magjike e besimit nuk i bâni me e mohue gjakun e me e harrue gjuhën e tyne. Aty ku s’e përpini shumica e madhe për me psue proçesin e natyrshëm t’asimilimit Shqiptari mbeti gjithmonë Shqiptar, me doket e zakonet e veta, me gjuhën e vet.

Dhe mbet Shqiptar me armë në dorë. E ruejti kombsín me forcë, tue derdhun gjak e tue u strukun, vëlla me shqipen, ndër malet e veta të papushtueshme. Mbet i egër, ndoshta, jashta qytetnimit, por mbet Shqiptar. Luftoi për doket e zakonet e tija, për gjuhën e tij, për kombsín e tij ; luftoi për lirí.

E ça do të thonte Evropa përpara këtij fakti të gjallë e të pashlyeshëm në shekullin t’onë kur parimi i kombsis âsht imponue si bazë e politikës ndërkombtare ? Duhej të ndodheshim në nji botë të sundueme fund e majë prej Gjorgjeviqash për me pamë të mohueme kombsín shqiptare.

E si do t’a mohonte Evropa të qênët  e nji kombi i cili qytetnimit të saj e fés së krishtênë i ka dhânë nji Fatos si Skanderbegun e shumë gjak të derdhun për at qytetnim, për at fé e për lirí të vet.

*****  

Evropa bâni Shqipnin ? E pse mos me thânë mâ mirë, mâ drejt se Evropa e cungulloi, e përgjysmoi Shqipnin ? Shkëputi pjesët mâ të mirat të saja e i futi ndën zgjedhë të huej, shumë mâ zí se ishin, ku po ndrydhen e shkretohen pa pikë mëshrire, jashtë çëdo ligje njerzore. Evropa po hesht para ksaj mizorije në mâ të madhen apathí. Jo, djelmnija shqiptare s’ka si u beson përrallave të Shqiptarvet pa sedër kombtar e pa besim në veten e tyne e kombin e vet. Ajo do t’i përbuzë gjithmonë ata qi mohojnë forcën e vërtytet e racës, gjakun shqiptar të derdhun për lirí ; do t’i urrejë anmiqt e djeshëm e të kurdohershëm t’idés kombtare.

*****  

Dita XXVIII Nânduer âsht pa dyshim mâ e madhja ditë gzimi për kombin t’onë. Por në kët ditë gzimi të pashoqe s’âsht e mundun për né mos me e çue mênden edhe ke vllaznit t’anë qi vuejnë në nji robní politike ndër mâ të zezat qi njeh historija e gjithë shekujvet. Ata e dinë se Shteti shqiptar âsht tepër i vogël për me i shpëtue sod nga zgjedha. Me gjithë këtê kanë plot të drejtë me pritun prej nesh qi në mos tjetër të marrim pjesë me zêmër në zín e gjâmën e tyne, ashtu sikur çëdo gzim i ynë gzon e mbush me shpresë edhe zêmrat e atyne fatzezve. Shpresa e tyne e dashunija e jonë për ta janë nji peng sigurimi për kohën e ardhshme, mbasi botën  e ka bâmë natyra rrumbullake e mbas natës s’errët do të lejë pa tjetër drita e diellit. Në qoftë se jemi të dobët materjalisht le të jemi të fortë moralisht, tue njohun e çëmue të drejtat t’ona e tue shpresue gjithmonë. Kjo shpresë duhet të mbushë e të nxejë sidomos zêmrat e djelmnis s’onë qi do të përgatisë e të trashigojë kohën e ardhshme.

*****  

Lirija e nji kombi fitohet e ruhet me sakrifica të mëdhaja, me sakrifica gjâje e gjaku, me vetmohimin e secilit qytetas qi e gzon e e trashigon. Nuk âsht burim pasunimi të veçantë, a mâ mirë me thânë burim po, por jo mjet, siç e quejnë shpekulatorët pa shkrupull e pa ndërgjegje qi s’e kanë lodhun kurrë mênden për atdhe veçse për t’a shfrytue. Ajo âsht nji ideal qi ushqen shpirtin e atyne qi e kanë dhe siguron lumnín e kolektivitetit, të mbarën e të mirën e popullit. Të popullit qi e fiton dhe e ruen me gjakun e tij.

Lirija i gjân nji bime delikate qi lyp mâ të madhin kujdes e tokë t’aftë për me qëndrue e me u zhvillue në mënyrë qi t’i napë kombit pemët e veta për ditë mâ të mira e mâ të plota. Toka e ksaj bime âsht edukata shoqnore e patrijotike e popullit. “Shqipnija u bâ, tash duhet të bâjmë Shqiptarët” po thomi edhe na tue marrë hua nji frazë të formulueme për nji tjetër komb mâ se nji gjymsë shekulli përpara.

Kjo âsht barra mâ e rândë e mâ e shênjtë qi i bie djelmnis shqiptare, ajo qi do të sigurojë t’ardhmen e Shtetit t’onë e bashkimin e të tânë kombit ndën flamurin kuq-e-zi. Përpara, pra, djelmní !

   “Shqipëria e Ré”  Kostancë (Rumani) 1932                         MUSTAFA  KRUJA