Prof.Muhamed Mufaku/

Në fund të vitit 2023, Instituti për Trashëgiminë Shpirtërore dhe Kulturore të Shqiptarëve në Shkup nxori librin “Hasan Kaleshi: Studime filologjike dhe kulturore të shqiptarëve”, që e përgatitën dy filologët tanë të njohur, Qemal Murati dhe Feti Mehdiu. Shumica e punimeve në këtë libër me 475 faqe botohen për herë të parë, kurse disa prej tyre u botuan në veprat të zgjedhura të Hasan Kaleshit (1-10) që dolën me rastin e 100-vjetorit të lindjes, përkatësisht gjatë viteve 2022-2023 në botim të shtëpisë botuese “Dija” në Prishtinë.

Ky botim që e nxori një institucion shkencor me peshë në Shkup, dallohet me dy parathënie, të Qemal Muratit dhe Feti Mehdiut, që kanë një frymë kritike dhe një porosi ndaj atyre që morën vendimin për “anashkalimin” e Hasan Kaleshit në Kosovë: mendimin për Kaleshin si shkencëtar e japin vetëm filologët dhe historianët e jo kryetari i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës Mehmet Kraja “i cili nuk është as historian as filolog i mirëfilltë” (fq.12).

Kaleshi si “shkencëtar me akribi të rrallë dhe albanolog i rendit të parë”, sipas Q.Muratit, paraqiti teza të reja që ngjallën interesim e reagime të ndryshme në nivel evropian, jugosllav dhe shqiptar. Kuptohet, mund të diskutohet ose të kontestohet ndonjë tezë a ndonjë mendim i Kaleshit, por nuk mund të “anashkalohet” tërë opusi i tij që ka nja 400 njësi bibliografike të paraqitura në konferenca ndërkombëtare dhe të botuara në revista të njohura shkencore.

Me gjithë vendimin e pashkruar deri më 2022 për “anashkalimin” e tij, punimet e Kaleshit inspiruan gjeneratën e re të historianëve në Kosovë e në Shqipëri, të cilët shkuan shumë më larg se Kaleshi. Si shembull mjafton të vështrohet një libër me peshë shkencore që u botua në Tiranë nga Instituti i Historisë më 2019.

Autori i këtij libri është Ardian Muhaj, kurse vetë titulli – “Nga Ballkani në Mesdhe: Shqiptarët prej mesjetës në agimin e kohës së re” – tregon risinë që na solli në historiografinë shqiptare. Ky, në të vërtetë, është një version shumë i zgjeruar i punimeve të Kaleshit, të cituara në këtë libër, për shtrirjen e shqiptarëve në kohën e sundimit osman. Kështu, Kaleshi u përqendrua më shumë në Ballkan e Anadolli, në sajë të burimeve që i kishte në dispozicion, kurse tani me Muhajin na del se shtrirja e shqiptarëve në kohën osmane është shumë më gjerë sa kap një hapësirë të madhe prej Oqeanit Atlantik deri tek Oqeani Indian.

Sikurse Kaleshi që kaloi postdoktoratën në Gjermani dhe u kthye si përfaqësues i Shkollës filologjike gjermane me metodologji të bazuar në arkivat e ndryshme dhe na solli kontribute të reja për çka u zgjodh anëtar i Akademisë Shkencore Arabe më në Kajro 1967, Muhaj magjistroi dhe doktoroi në Universitetin e Lisbonës, duke lëvruar në disa arkiva e duke sjellë kontribute të reja, për çka u zgjodh anëtar i Akademisë se Shkencave të Portugalisë më 2008. Ndaj, ç’na solli Muhaj në këtë libër me teza e të dhëna të reja na kujton Kaleshin e ri kur erdhi në Institutin Albanologjik të Prishtinës më 1967, pra nuk do të mund të na sillte ato teza e të dhëna të reja po të kryente studimet në Prishtinë dhe t’i besonte fjalët e disa profesorëve se Kaleshi “mbronte tezat serbe për shqiptarët”.

Shqiptarët midis dy fuqive botërore

Me zgjerimin e Mbretërisë Serbe të Dushanit në Ballkan deri në Vlorë dhe kurorëzimin e tij në Shkup më 1348 si “Perandor i serbëve, bullgarëve, grekëve dhe shqiptarëve” – perandori kjo që u shpartallua pas vdekjes së tij më 1355 – filloi konkurrenca për dominim në këtë rajon midis Sultanatit osman dhe Republikës Veneciane. Kështu, kur forcat osmane kaluan Bosforin dhe me përparimin e tyre në Ballkan, me çka Edereneja u bë më 1371 kryeqytet i ri i Perandorisë Osmane, Republika e Venedikut shtronte dominimin e saj në Adriatik dhe në Mesdhe duke krijuar një perandori tregtare-ushtarake që shtrihej prej Venedikut deri në Qipro. Kështu, mu në kohën kur forcat osmane arritën në Kosovë dhe në Shqipërinë e jugut, Venediku krijoi “Albaninë veneciane” në Shqipërinë veriore më 1396. Me këtë zhvillim paralel, shqiptarët u gjetën nën sundimin e dy fuqive botërore të asaj kohe, por me dy politika të ndryshme ndaj popullsisë shqiptare: politika koloniale dhe politika perandorake.

Politika koloniale ishte ajo që e ndiqte Republika e Venedikut, jo vetëm në “Albaninë Veneciane”, por në të gjitha kolonitë e saj në Adriatik dhe në Mesdhe, që ishte “tipar thelbësor i politikës venedikase për shekuj të terë”. A. Muhaj e sqaron këtë politikë kështu: “Venediku nuk njihte asnjë autoritet lokal në kolonitë që pushtonte dhe krejt zinxhiri i pushtetit i takonte vetëm qytetarëve të Venedikut, ndërsa popullsitë lokale përjashtoheshin nga çdo hallkë e pushtetit” (fq. 77). Pra, kjo “politikë përjashtuese” e popullsisë vendase nuk praktikohej vetëm ndaj shqiptarëve në “Albaninë Veneciane”, por në të gjitha kolonitë e Venecias.

Politika perandorake ishte ajo e Perandorisë Osmane, e cila ishte “përfshirëse”. Me fjalë të tjera, me përjashtim të postit të sulltanit, të gjitha postet e tjera administrative dhe ushtarake ishin të hapura ndaj popullsisë vendëse. Kështu, shumë shpejt, u paraqit një elitë ushtarake-administrative shqiptare në postet më të larta të Perandorisë Osmane qoftë në qendrën e re (Stambolli) ose në vilajetet me shumicë shqiptare. Kuptohet, përveç shqiptarëve në këto pozita u paraqitën atëherë serbët, grekët e të tjerë. Kjo politikë u praktikua po në atë kohë “kur venedikasit i kishin përjashtuar shqiptarët nga çdo lloj pjesëmarrjeje në administrimin e zotërimeve të tyre në Shqipëri dhe i kishin zhveshur tërësisht familjet fisnike vendase nga çdo lloj pushteti”(f.80).

Kjo politikë perandorake ose përfshirëse u duk qartë në shekullin XVI kur shqiptarët u ngritën në pozita më të larta sikurse me Ahmet pashë Dukagjinin, i cili i u bë dhëndër i sulltan Selimit I dhe sedriazëm- kryeministër gjatë viteve 1512-1515, duke hapur rrugën për djalin e tij Mehmet pashë Dukagjinin që të bëhet vali i Egjiptit dhe i Halepit,pra dy vialete me dalje në Mesdhe. Më vonë u paraqit Ibrahim pasha Pargaliu në postin e sadriazemit-kryeministrit më 1522-1536.

A. Muhaj vëren dhe përcjell rivalitetin midis shqiptarëve dhe serbëve që kulmoi në emërimin e sedriazemit ose kryeministrit, i cili ushtronte ndikimin e vet për emërimin e njerëzve të vet në pozita të larta ushtarake-administrative në qendër dhe në vilajetet osmane. Kështu, me vrasjen e Ibrahim pashë Pargës më 1536 forcohet shumë lobi serb me ngritjen e Rrustem pashës, i cili futi njerëz të vet në funksione të larta dhe vetë u bë sadriazemi-kryeministri gjatë 1544-1553 dhe 1555-1561. Pas tij erdhi në këtë post Mehmet pashë Sokoloviq 1565-1579 që kishte ndikim të madh sa që sulltan Sulejmani I e përtëriu Patrikanën serbe në Pejë më 1557 duke emëruar vëllain e tij Makarius në krye të saj (fq.254). Por, megjithatë, lobi shqiptar përsëri paraqitet në pushtet në fund të shekullit XVI dhe në fillim të shekullit XVII me Sinan pashë Topajanin, i cili zuri postin e sedriazemit-kryeministrit pesë herë, kurse me vonë u paraqit edhe dinastia e qyprilinjve.

Me këtë politikë përfshirëse, elita shqiptare zinte pozita në trevat shqiptare, kurse të tjerët që kishin pozita në qendër të Perandorisë ktheheshin në vendlindje duke ngritur objekte të ndryshme fetare dhe ekonomiko-shoqërore. Me këto ndërtime do të ngrihen bërthama të qyteteve të reja si Korça, Gjakova, Kaçaniku e të tjera dhe zhvillohen qytetet Shkodra, Berati, Vlora, Ulqini dhe të tjera qendra tregtare me qasje në tregtinë ndërkombëtare.

Hovi i shqiptarëve deri në letërsinë spanjolle

Me këtë zhvillim të hovshëm, A. Muhaj përqendrohet në bregun e Adriatikut, ku do të paraqitet Vlora si porti kryesor kurse më vonë, edhe me Ulqinin që të bëhen dy qendra të mëdha shqiptare për detari e tregti ndërkombëtare. Në këtë pjesë të librit kemi të dhëna interesante për shtrirje të madhe të shqiptare në Mesdhe, duke pasur flota që shkonin deri në Tripol, Tunizi e Algjeri, kurse më vonë kemi detarë shqiptarë që në kuadër të flotës osmane arritën në Oqeanin Atlantik për zbulimet e reja gjeografike, si dhe në Detin e Kuq dhe në Oqeanin Indian në luftë për dominim me Portugalinë. Prania shqiptare bëhet aq e dukshme në Mesdhe sa që A. Muhaj ia kushtoi një pjesë të librit për “Personazhet shqiptare në letërsinë spanjolle të shekullit të artë” (fq. 113-123).

Kuptohet, sikurse Kaleshi, A. Muhaj na solli një kontribut origjinal në bazë të arkivave evropiane e osmane dhe burime të kohës. Mund të diskutohet ndonjë qasje a mendim i tij në ndonjë revistë shkencore, por mbetet për habi fakti se si kaloi në heshtje, në Kosovë, një libër i tillë deri më tani?

Nën organizim të Komisionit për Punë të Jashtme dhe Diasporë dhe me mbështetje të organizatës Friedrich-Ebert-Stiftung (FES), filloi sot në Prishtinë Konferenca ”Urëzimi i Ballkanit Perëndimor: Diplomacia Parlamentare për Sigurinë Rajonale dhe Integrimin Euro-Atlantik”.

Në këtë konferencë po marrin pjesë kryetari i Kuvendit, Glauk Konjufca, kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, deputetë të Kuvendit të Kosovës, diplomatë të huaj, përfaqësues nga shoqëria civile etj.

Kryetarja e Komisionit për Punë të Jashtme dhe Diasporë, Arbëreshë Kryeziu-Hyseni, në cilësi të nikoqires gjatë ceremonisë së hapjes theksoi se në këtë konferencë, e cila po organizohet për herë të parë në Kosovë, do të diskutohet për Ballkanin Perëndimor dhe zgjerimin e Bashkimit Evropian, si dhe për tema të tjera që lidhen me bashkëpunimin dhe zhvillimin e demokracisë.

“Po ashtu do të diskutohet për sigurinë në një kohë kur konfliktet janë aktuale në disa vende të botës, për rolin dhe ndikimin e shoqërisë civile dhe mediave në demokratizimin e shoqërisë tonë dhe të ardhmen, që sigurisht është synim i të gjithëve, një përpjekje që të kemi një të ardhme sa më të ndritur për vendin tonë”, tha Kryeziu-Hyseni.

Kryetari i Kuvendit, Glauk Konjufca, tha se diplomacia parlamentare është një nga mjetet më të fuqishme për të ndërtuar marrëdhënie bilaterale dhe bashkëpunim të qëndrueshëm.

“Diplomaci parlamentare për ne do të thotë forcim i miqësive me parlamentet e vendeve mike, por edhe krijimi i miqësive të reja me deputetë dhe përfaqësues të vendeve që ende se kanë njohur Kosovën”, tha kryetari Konjufca.

Sipas tij edhe vet shtetësia e Republikës së Kosovës ka kaluar nëpër procese diplomatike.

“Vetëkrijimi i shtetit të Kosovës ka marrë shumë përpjekje diplomatike dhe ka kaluar në shumë faza të trajtimit diplomatik”, tha kryetari Konjufca.

Kreu i legjislativit përmendi disa institucione të rëndësishme evropiane, pjesë e së cilave është Kuvendi i Kosovës, ndërsa shtoi se po punohet për forcim të bashkëpunimit diplomatik.

“Jemi pjesë e Këshillit të Evropës, Kuvendi e ka një delegacion atje, i cili vërtet bën një punë të mirë. Jemi pjesë e Asamblesë Parlamentare të NATO-s, e Asamblesë Parlamentare për Procesin e bashkëpunimit të Evropës Juglindore, e po ashtu edhe pjesë e Frankofonisë dhe shumë trupave të rëndësishëm në botë, në të cilët Kosova jep kontributin nëpërmjet pranisë së përfaqësuesve të saj”, tha kryetari Konjufca.

Kryeministri Albin Kurti tha se diplomacia parlamentare është e rëndësishme për të ndihmuar Evropën në navigimin e kompleksiviteteve dhe përballjen me narrativat e vjetra.

“Ka ende historikisht dallime politike dhe pabarazi socio-ekonomike, të cilat kërcënojnë të na ndajnë në vend që të bashkohen. Kjo është arsyeja pse duhet të promovojmë principet e dialogut dhe gjithpërfshirjes, të cilat janë esenciale për të krijuar ura ndërmjet njerëzve dhe shteteve”, tha kryeministri Kurti.

Sipas tij në rajonin e Ballkanit Perëndimor shihet se si regjimi në Serbi është nxitur nga pushtimi i Ukrainës nga ana e Rusisë.

Kreu i Qeverisë tha se në dy vitet e para të qeverisjes Serbia ka sjellë katër herë ushtrinë te kufiri, ka sponsorizuar terrorizmin, ka shpërndarë gënjeshtra dhe narrativa të rrejshme për të përligjur veprat e saj ndaj Kosovës dhe rajonit.

Drejtori i Friedrich-Ebert-Stiftung për Kosovë, Peter Hurrelbrink, ndërkaq tha se anëtarësimi në Bashkimin Evropian dhe bashkëpunimi rajonal është shumë me rëndësi, por kjo kërkon një numër të madh reformash në vendet e rajonit.

“Është e rëndësishme që të diskutohet për sfidat në siguri, luftimin e krimit dhe korrupsionit, përfshirjen e shoqërisë civil dhe mediave në rolin primar dhe shumë reforma tjera që duhet të bëhen për të përmirësuar jetën e qytetarëve”, tha Hurrelbrink.

Ambasada e Republikës së Kosovës në Itali festoi 16 vjetorin e Pavarësisë në sallonet e Pallatit Brancaccio në Romë, në një atmosferë festive dhe të ngrohtë së bashku me përfaqësues të institucioneve italiane, politikanë e parlamentarë të nderuar, ambasadorë dhe anëtarë të korit diplomatik, dashamirës, artistë e miq e studentë, përfaqësues të diasporës sonë kosovare në Itali dhe asaj historike të Arbëreshëve.

Në fjalën e saj, Ambasadorja Lendita Haxhitasim pasi përkujtoi me lavdi heroin e rënë në detyrë të Policisë së Kosovës, rreshterin Afrim Bunjaku, vijoi me rëndësinë e arritjes së lëvizjes së lirë dhe pa viza në Zonën Schengen për popullin e Republikës së Kosovës. “Viti i ri nisi me optimizëm sepse nga 1 janari 2024, qytetarët tanë po udhëtojnë lirshëm në dhe përmes Evropës, ashtu si të gjithë shtetasit e tjerë të familjes evropiane. Lëvizja e lirë pa viza do të na afrojë edhe më shumë me Bashkimin Evropian sepse është një tjetër hap drejt integrimit të plotë në BE të Kosovës, si i vetmi objektiv strategjik i vendit tonë për të cilin të gjitha institucionet tona punojnë me përkushtim të plotë për ta realizuar sa më parë. Kjo dëshmohet qartë nga sukseset e njohura ndërkombëtarisht që Kosova ka arritur për progresin e bërë fushën e drejtave politike dhe liritë civile, për rritjen e ekonomike, si dhe për ngjarjen e rëndësishme sportive të “Lojërave Mesdhetare 2030”, të cilat do të organizohen në Prishtinë, por edhe sukseset e tjera sportive të kampioneve dhe kampionëve tanë olimpik në xhudo”, theksoi ajo.

Më pas, Ambasadorja u përqendrua ne marrëdhëniet e shkëlqyera dypalëshe Kosovë-Itali, Maltë dhe San Marino, ku u veçuan momentet më të rëndësishme që përgjatë vitit të kaluar janë ndërmarrë për të forcuar marrëdhëniet diplomatike me vendet tona mike dhe partnere. Me Italinë u veçuan vizitat e nivelit të lartë si ajo në Romë dhe te Arbëreshet në Kalabri e Presidentes Vjosa Osmani-Sadriu, ajo e Kryeministrit Albin Kurti në Bienalen e Kinemasë në Vedenik, si dhe vizitat e ndryshme në Itali të Zëvendëskryeministres dhe Ministres së Punëve të Jashtme dhe Diasporës Donika Gërvalla-Schwarz. Po ashtu, nder aktivitetet e realizuara ishte edhe “Kosova Country Presentation”, që u zhvillua në Romë gjatë vitit të kaluar me objektivin për të forcuar bashkëpunimin dhe promovimin e mundësive të reja drejt partneritet të ardhshëm politik dhe ekonomik bilateral. I tillë do të jetë edhe Forumi i Biznesit Itali-Kosovë që do të organizohet bashkërisht në Prishtinë. U nënvizua gjithashtu rëndësia protokolleve të miqësisë dhe krijimi i partneriteteve midis qyteteve, të cilat përveç memorandumeve të ndryshme të mirëkuptimit, forcojnë miqësinë midis popujve. I tillë ishte edhe ai i nënshkruar mes Komunës së Pejës dhe Provincë së Kozencës në Kalabri. U përkujtua po ashtu puna dhe kontributi në përfundimin e procesit të negocimit të marrëveshjeve dypalëshe si ajo për njohjen e Patentë Shoferëve dhe ajo për shkëmbimin kulturor, të cilat priten të nënshkruhen tashmë në vijim. U nënvizua gjithashtu edhe rëndësia e angazhimit për marrëveshje të reja që rrisin zhvillimin e potencialit të lartë që ekziston mes Kosovës dhe Italisë.

Ambasadorja Haxhitasim lartësoi më pas kontributin e rëndësishëm të diasporës tonë në Itali, e cila ka qenë dhe mbetet pasqyra më e çmuar e vendit tonë. Me angazhimin e tyre të përkushtuar si heronj të heshtur të vërtetë ata kontribuojnë çdo ditë me veprat e tyre me modesti absolute, si shembulli i zotit Bujar Buçaj i cili ishte i pranishëm në Festë, që me gjestin e tij guximtar dhe human shpëtoi dy fëmijë gjatë një aksidenti tragjik autobusët e Mestres.

Performanca e shkëlqyer e muzikantëve të talentuar Adhurim Grezda, Dalvin Mamusha e Endrit Xerxa të Trio-s “Don’t listen to your neighbours” ka magjepsur të gjithë të pranishmit me tingujt e mrekullueshëm të melodive të njohura shqiptare dhe italiane.

Ministry of Foreign Affairs and Diaspora – Republic of Kosovo

…

#Kosovo16

L’Ambasciata della Repubblica del Kosovo in Italia ha celebrato il 16° anniversario dell’Indipendenza nei saloni del Palazzo Brancaccio a Roma, in un’atmosfera festiva e conviviale insieme a rappresentanti delle istituzioni italiane, onorevoli politici e parlamentari, ambasciatori e membri del corpo diplomatico, studiosi e amici del Kosovo, artisti, giovani e studenti, rappresentanti della nostra diaspora kosovara in Italia, e di quella storica degli Arbëreshë.

Nel suo discorso di benvenuto, l’Ambasciatrice Lendita Haxhitasim, dopo aver commemorato con onore l’eroe della Polizia del Kosovo caduto in servizio, il sergente Afrim Bunjaku, ha proseguito con l’importanza per il popolo della Repubblica del Kosovo della notizia della libera circolazione e senza visti nello spazio Schengen. “Il nuovo anno è iniziato con ottimismo perché dal 1° gennaio 2024 i nostri cittadini viaggiano liberamente nel e attraverso l’Europa, come tutti gli altri cittadini della famiglia europea. La libera circolazione senza visti ci avvicinerà ancora di più all’Unione Europea poiché è un ulteriore passo verso la piena integrazione del Kosovo nell’UE, come l’unico obiettivo strategico del nostro Paese per il quale tutte le nostre istituzioni lavorano con il massimo impegno per realizzarlo. Tutto ciò è chiaramente evidenziato dai successi internazionalmente riconosciuti che il Kosovo ha ottenuto per i progressi compiuti nel campo dei diritti politici e delle libertà civili, per la crescita economica, nonché per l’importante evento sportivo dei “Giochi del Mediterraneo 2030”, che si svolgeranno a Prishtina, ma anche gli altri successi sportivi delle nostre campionesse e campioni olimpici di judo”, ha affermato.

In seguito, l’Ambasciatrice si è poi soffermata sulle eccellenti relazioni bilaterali tra Kosovo-Italia, Malta e San Marino, dove sono stati evidenziati i momenti più importanti intrapresi lungo l’anno per rafforzare le relazioni diplomatiche con i paesi amici e partner del Kosovo. Con l’Italia, le visite di alto livello come quella a Roma e dagli Arbëreshë in Calabria della Presidente Vjosa Osmani-Sadriu, quella del Primo Ministro Albin Kurti alla Biennale del Cinema di Venezia, oltre alle diverse visite in Italia della Vice Premier e Ministra degli Affari Esteri e della Diaspora Donika Gërvalla-Schwarz. Tra le attività svolte anche l’evento “Kosova Country Presentation”, che si è svolto a Roma lo scorso anno con l’obiettivo di rafforzare la cooperazione e promuovere nuove opportunità verso il futuro partenariato politico ed economico bilaterale. Così sarà anche il Business Forum Italia-Kosovo che verrà organizzato insieme a Prishtina. È stata inoltre sottolineata l’importanza dei protocolli di amicizia e della realizzazione dei partenariati tra le città che, oltre a vari protocolli d’intesa, rafforzano l’amicizia tra i popoli, come quello siglato tra il Comune di Peja e la Provincia di Cosenza in Calabria. È stato poi ricordato l’impegno e il contributo per la conclusione del processo negoziale degli accordi bilaterali come il riconoscimento della Patente di Guida e lo scambio culturale, che verranno firmati in seguito. Inoltre, è stata sottolineata l’importanza dell’impegno per i nuovi accordi che mirano ad accrescere lo sviluppo del grande potenziale presente tra Kosovo e Italia.

L’Ambasciatrice Haxhitasim ha poi elogiato l’importante contributo della nostra diaspora in Italia, che è stata e rimane lo specchio più prezioso del nostro Paese. Con dedizione e impegno da veri eroi silenziosi, contribuiscono ogni giorno con le loro opere con assoluta modestia, come l’esempio del signor Bujar Buçaj presente alla Festa, che con il suo gesto innegabilmente coraggioso e civico ha salvato due bambini durante il tragico incidente dell’autobus a Mestre.

L’eccellente esibizione dei talentuosi musicisti Adhurim Grezda, Dalvin Mamusha ed Endri Xerxa del Trio “Don’t listening to your neighbors” ha incantato tutti i presenti con la meravigliosa musica di rinomate canzoni albanesi e italiane.

Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Glauk Konjufca ka pritur sot në takim anëtarët e Komisionit të Mbrojtjes të Bundestagut gjerman, bashkë me kryetaren e këtij komisioni, znj. Marie-Agnes Strack-Zimmermann.

Kryetari Konjufca shprehu mirënjohje për kontributin e gjatë dhe të vyer të shtetit gjerman ndaj Republikës së Kosovës, ku dhe i falënderoi anëtarët e Komisionit për angazhimin në drejtim të forcimit të bashkëpunimit mes vendeve tona në fushën e parlamentarizmit, të sigurisë dhe mbrojtjes.

Ai tha se vendet tona mike dhe partnere ndajnë ngushtësisht interesa të përbashkët, e kjo mundëson të hapim gjithnjë e më shumë gamën e raporteve dhe forcimin e tyre.

Nga ana e anëtarëve të Komisionit gjerman të Mbrojtjes, ata u shprehën se mbështetja gjermane ndaj vendit tonë do të vijojë, përfshirë edhe në drejtim të ruajtjes së integritetit, sovranitetit dhe sigurisë së Kosovës, si kontribut edhe për stabilitetin rajonal.

Kryetaren dhe anëtarët e Komisionit të Mbrojtjes gjermane, Kryetari Konjufca i njoftoi me punën e Kuvendit të Kosovës në çështjet e mbrojtjes, e në anën tjetër i njoftoi edhe me zhvillimet në vendin tonë, ku vlerësoi lart praninë e shtuar gjermane në Kosovë me trupat e angazhuar në kuadër të KFOR-it dhe rëndësinë e kësaj në një kohë kur shteti serb angazhohet për destabilizim të vendit tonë dhe rajonit.

Anëtarët e Komisionit e falënderuan Kryetarin e Kuvendit për mikpritjen dhe i shprehën gatishmërinë e tyre për zhvillimin e angazhimeve të përbashkëta në kuadër të interesave të dyanshme.

Përgatiti Rafael Floqi/

– Donald Trump fitoi zgjedhjet paraprake republikane të Karolinës së Jugut të shtunën, duke mposhtur lehtësisht ish-ambasadoren e OKB-së Nikki Haley në shtetin e saj të origjinës dhe duke konsoliduar më tej rrugën e tij drejt një nominimi të tretë radhazi në GOP.

Trump tani ka përmbledhur çdo garë që llogaritet për delegatët republikanë, duke shtuar fitoret e mëparshme në Iowa, New Hampshire, Nevada dhe Ishujt e Virgjër të SHBA. Haley po përballet me presion në rritje për t’u larguar nga gara, por thotë se nuk do të shkojë askund pavarësisht se humbi shtetin ku ishte guvernatore nga 2011 deri në 2017.

Një revansh i vitit 2020 mes Trump dhe Presidentit Joe Biden po bëhet gjithnjë e më i pashmangshëm. Haley është zotuar se do të qëndrojë në garë të paktën në grupin e zgjedhjeve paraprake më 5 mars, të njohur si Super e marta, por nuk ishte në gjendje të zvogëlonte vrullin e Trump në shtetin e saj të origjinës, pavarësisht se mbajti shumë më tepër takime të fushatës dhe argumentoi se aktakuzat kundër Trumpit do ta pengojnë, atë të fitojë kundër Bidenit.

Associated Press e shpalli Trumpin fitues pasi qendrat e votimit u mbyllën në mbarë vendin në orën 19:00. Ajo thirrje gare u bazua në një analizë të AP VoteCast, një studim gjithëpërfshirës i votuesve republikanë të Karolinës së Jugut. Sondazhi konfirmoi gjetjet e sondazheve të ditës parazgjedhore që tregojnë se Trump ka kaluar shumë Haley në mbarë vendin.

Trump po fiton shumë me bazën e tij, por nuk ka asnjë shenjë se ai po zgjeron mbështetjen tek të pavarurit.

“Unë kurrë nuk e kam parë Partinë Republikane kaq të unifikuar sa është tani,” deklaroi Trump, duke dalë në skenë për fjalimin e tij të fitores vetëm pak çaste pas mbylljes së votimit. Ai shtoi: “Mund të festoni për rreth 15 minuta, por më pas duhet të kthehemi në punë”.

Zgjedhjet e para në Jug të Karolinës së Jugut kanë qenë historikisht një kambanë e besueshme për republikanët. Në të gjitha, përveç njërit, që nga viti 1980, fituesi republikan i Karolinës së Jugut ka vazhduar të jetë kandidati i partisë. Përjashtimi i vetëm ishte i Newt Gingrich në 2012.

Trump ishte dominues në të gjithë shtetin, madje kryesonte edhe në Qarkun Lexington, të cilin Haley e përfaqësonte në legjislaturën e shtetit. Shumë karolinianë të Jugut të mbështetur nga Trump, madje edhe disa që më parë e mbështetën Haley gjatë kohës së saj si guvernatore, dhe nuk ishin të gatshëm t’i jepnin asaj një goditje nga shteti i vet.

“Ajo ka bërë disa gjëra të mira”, tha Davis Paul, 36 vjeç, për Haley-n teksa priste Trumpin në një tubim të fundit në Conway. “Por unë thjesht nuk mendoj se ajo është e gatshme të merret me një kandidat si Trump. Nuk mendoj se shumë njerëz munden.”

Në selinë e Haley të shtunën mbrëma, mbështetësit tundnin pankartat e saj përpara një ekrani të madh projeksioni që tregonte fjalimin e Trump, duke e bllokuar atë nga pamja. Kjo, natyrisht, nuk e bëri humbjen më pak dërrmuese.

Rreth një orë më vonë, Haley doli në skenë dhe tha: “Ajo që pashë sot ishte zhgënjimi i Karolinës së Jugut me drejtimin e vendit tonë. E kam parë të njëjtin zhgënjim në mbarë vendin.”

“Unë nuk besoj se Donald Trump mund ta mposhtë Joe Biden”, tha Haley, duke shtuar më vonë: “Unë thashë në fillim të kësaj jave se pavarësisht se çfarë ndodh në Karolinën e Jugut, unë do të vazhdoj të kandidoj. Unë jam një grua e fjalës”

Ajo tha se planifikon të shkojë në Michigan për zgjedhjet paraprake të martën – gara e fundit e madhe përpara Super Martës. Megjithatë, ajo përballet me pyetje se ku është mund të jetë në gjendje të fitojë një konkurs ose të jetë konkurrues.

Trump dhe Biden tashmë po sillen ashtu sikur presin të përballen në nëntor.

Trump dhe aleatët e tij argumentojnë se Biden e ka bërë SHBA-në më të dobët dhe tregojnë për tërheqjen kaotike nga Afganistani dhe vendimin e Rusisë për të nisur një pushtim të plotë të Ukrainës si shembuj. Trump gjithashtu ka sulmuar vazhdimisht Biden për inflacionin e lartë më herët dhe trajtimin e tij të kalimeve rekord të emigrantëve në kufirin SHBA-Meksikë.

Trump ka vënë në dyshim – shpesh në terma të ashpër personalë – nëse 81-vjeçari Biden është shumë i vjetër për të shërbyer një mandat të dytë. Ekipi i Biden-it nga ana e tij ka nxjerrë në pah të metat e vetë 77-vjeçarit Trump duke gjurmuar fushatën.

Biden ka rritur udhëtimet e tij të fundit për mbledhjen e fondeve në të gjithë vendin dhe ka sulmuar gjithnjë e më shumë Trump drejtpërdrejt. Ai është quajtur Trumpin dhe lëvizja e tij “Make America Great Again” kërcënime të tmerrshme ndaj parimeve themeluese të vendit dhe fushata e rizgjedhjes së presidentit së fundmi e ka përqendruar pjesën më të madhe të vëmendjes tek Trump, duke sugjeruar se ai do të përdorte ditën e parë të një presidence të dytë si diktator dhe se ai do t’i thoshte Rusisë të sulmonte aleatët e NATO-s të cilët nuk arrijnë të përmbushin detyrimet e shpenzimeve të mbrojtjes të mandatuara nga aleanca.

Haley gjithashtu e kritikoi Trumpin për komentet e tij në NATO dhe gjithashtu për pyetjen pse burri i saj nuk ishte në fushatën me të – edhe pse ish-zonja e parë Melania Trump nuk është shfaqur me të. Ajo shpjegoi se Major Michael Haley është vendosur në Bririn e Afrikës në një mision me Gardën Kombëtare të Ushtrisë së Karolinës së Jugut.

Por votuesit republikanë të Karolinës së Jugut rreshtohen me Trumpin për ndjenjat e vakëta për NATO-n dhe mbështetjen e vazhdueshme të SHBA-së për Ukrainën, sipas të dhënave të AP VoteCast nga zgjedhjet paraprake të së shtunës. Rreth 6 në 10 kundërshtojnë vazhdimin e ndihmës për Ukrainën në luftën e saj kundër Rusisë. Vetëm rreth një e treta e përshkroi pjesëmarrjen e Amerikës në NATO si “shumë të mirë”, me të tjerë duke thënë se është vetëm “disi e mirë”.

Haley ka mbledhur shuma të bollshme parash për fushatën dhe është planifikuar të fillojë një luhatje të fushatës ndër-vend të dielën në Michigan përpara Super të Martës më 5 mars, kur shumë shtete të pasura me delegatë mbajnë primare. Por është e paqartë se si ajo mund ta ndalojë Trumpin që të mbledhë mjaft delegatë për t’u bërë kandidatja e supozuar e partisë për herë të tretë.

Senatori Lindsey Graham, R-S.C., komplimentoi Haley-n ndërsa fliste me gazetarët në festën e Trumpit në mbrëmjen e zgjedhjeve në Kolumbia, por sugjeroi se ishte koha që ajo të largohej.

“Unë mendoj se sa më shpejt të bëjë, aq më mirë për të, aq më mirë për partinë,” tha Graham. Më vonë, senatori u përshëndet me brohoritje pasi Trump e thirri atë në skenë për t’iu drejtuar të mbledhurve.

Fuqia politike e Trump ka qëndruar pavarësisht përballjes me 91 akuza penale në lidhje me përpjekjet e tij për të përmbysur humbjen e tij në zgjedhjet e vitit 2020 ndaj Bidenit, zbulimin e dokumenteve të klasifikuara në rezidencën e tij në Florida dhe pretendimet se ai ka rregulluar fshehurazi pagesa për një aktore pornografike.

Gjyqi i parë penal i ish-presidentit do të fillojë më 25 mars në Nju Jork, ku ai përballet me 34 akuza për falsifikim të të dhënave të biznesit në lidhje me paratë e heshtura të paguara për yllin e pornos Stormy Daniels në javët e fundit të fushatës së tij presidenciale 2016.

Biden fitoi zgjedhjet paraprake Demokratike të Karolinës së Jugut në fillim të këtij muaji dhe përballet me vetëm një sfidues të mbetur, Dean Phillips. Kongresmeni demokrat i Minesotës që ka vazhduar të bëjë fushatë në Michigan përpara zgjedhjeve paraprake demokrate atje, pavarësisht se ka pak shanse për të mundur Biden.

Edhe pse Biden pritet të shkojë drejt riemërimit të partisë së tij, ai përballet me kritika nga disa demokratë për sigurimin e mbështetjes ushtarake për Izraelin në luftën e tij kundër Hamasit në Rripin e Gazës. Disa në partinë e tij mbështesin një armëpushim pasi numri i të vdekurve në luftën e Izraelit ka arritur në 30,000 njerëz, dy të tretat e tyre gra dhe fëmijë. Lufta mund të dëmtojë shanset e zgjedhjeve të përgjithshme të presidentit në shtetet e luhatshme si Michigani, i cili është shtëpia e një popullsie të madhe arabo-amerikane.