Prof.Xhelal Zejneli/

Krimet serbe ndaj shqiptarëve gjatë luftërave ballkanike përfshijnë vrasjet masive, masakrimet, pastrimin etnik, kthimin e dhunshëm në fenë ortodokse dhe persekutimin apo dëbimin e shqiptarëve.   

Qëndrimi ndaj shqiptarëve si komb deri në fund të luftërave ballkanike – Ka që thonë se kancelari gjerman Oto fon Bizmark (Otto von Bismarck, 1815-1898) gjatë Kongresit të Berlinit (1878) paskësh thënë se kombi shqiptar nuk ekziston. Por, ka edhe historianë që thonë se Bizmarku nuk ka thënë diç të tillë për shqiptarët.   

Në raportin e korrespondentit të Associated Press, autor i librit “Gjurmë ballkanike” (The Balkan Trail, Londër, 1906, faqe 296), Frederik Ferdinand Mur (Frederick Ferdinand Moore) shqiptarët janë quajtur “racë malore primitive”. 

Me përjashtim të socialistëve apo të socialdemokratëve, në Serbi ka mbizotëruar mendimi se “shqiptarët nuk janë popull përfundimisht i formuar; ata janë një grumbull fisesh që janë në konflikt ndër vete, gjithkund të përzier me serbë dhe grekë”. 

*   *   *

Fundi i luftërave ballkanike dhe pasojat e tyre për shqiptarët – Sipas autorëve serbë, gjatë luftërave ballkanike “shqiptarët kanë luftuar kundër aleatëve ballkanikë; në këto luftëra shpeshherë kanë luajtur rol më të madh se ushtarët e Perandorisë Osmane”. Faza e parë e luftërave ballkanike përfundon me armëpushimin e nënshkruar më 3 dhjetor 1912. Aleatët ballkanikë i kanë zotëruar pothuajse të gjitha territoret e deriatëhershme të Perandorisë Osmane në Ballkan. Tani midis tyre fillon ndarja e territoreve. Për shkak të aspiratave të veta për këto territore, një zhvillim i këtillë i ngjarjeve nuk u përgjigjej shteteve të caktuara, sidomos Austro-Hungarisë dhe Italisë. Për këtë arsye, në Konferencën e Ambasadorëve në Londër në mars të vitit 1913, gjashtë Fuqitë e Mëdha, nën trysninë e Austro-Hungarisë dhe të Italisë, vendosën në parim për ta formuar shtetin e ri, Principatën e Shqipërisë, “në një pjesë të territorit të cilin Mali i Zi, Serbia dhe Greqia e kishin pushtuar nga Perandoria Osmane”. Marrëveshja e paqes e Londrës u nënshkrua më 30 maj 1913. Për territorin që sot përbën Shqipërinë, do të vendosnin Fuqitë e Mëdha (Austro-Hungaria, Italia, Gjermani, Britania e Madhe, Franca, Rusia). 

Në bazë të dispozitave të Marrëveshjes së paqes të Londrës, më 29 korrik 1913 Fuqitë e Mëdha e formuan shtetin e ri – Principatën e Shqipërisë dhe i caktuan kufijtë e saj. Pas kësaj, Mali i Zi, Serbia dhe Greqia u detyruan t’i tërheqin ushtritë e veta nga ato pjesë të territorit që kishin qenë nën Perandorinë Osmane. Përkundër tërheqjes, aleatët ballkanikë që ishin fqinjë të shtetit të sapoformuar – Shqipërisë, me nënshkrimin e Marrëveshjes së paqes të Londrës përfituan territore të mëdha të banuara me popullsi shqiptare. Kufijtë e rinj, njësoj sikur edhe kufijtë e Evropës së atëhershme, nuk ishin shënuar sipas parimit etnik. Shteti shqiptar përfshinte më pak se gjysmën e territoreve të banuara me shqiptarë. Më se gjysma e popullsisë shqiptare mbeti nën pushtimin e Serbisë, të Malit të Zi dhe të Greqisë.           

Për t’i hulumtuar krimet e ushtrive serbe, malazeze dhe greke ndaj shqiptarëve, Sektori për bashkëpunim dhe arsimim i Themelatës Karnegi për Paqe Ndërkombëtare (Carnegie Endowment for International Peace) formoi një Komision ndërkombëtar për hetim (International Comission of Inquire). Komisioni kishte për detyrë të hulumtojë shkaqet dhe ecurinë e luftërave ballkanike. Ky komision veproi edhe në terren. Ai shërbeu si një prej burimeve të informatave për krimet serbo-malazeze ndaj shqiptarëve. 

Komisioni përbëhej: 

– nga Franca, senatori Baron d’Eturnel dë Konstan (Baron d’Estournelles de Constant, 1852-1924) – laureat i çmimit “Nobel” për paqe (1909), si dhe juristi e anëtari i parlamentit Zhysten Godar (Justin Godart, 1871-1956);    

   – nga Britania e Madhe, kryeredaktori i revistës The Economist, Frensis Hirst (Francis Wrigley Hirst, 1873-1953) dhe gazetari Dr. Henri Noel Brailsford (Henry Noel Brailsford, 1873-1958); 

– nga ShBA-ja, Dr. Semjuel Dalton, profesor në Kolexhin e Mësuesisë të Universitetit Kolumbia;

– nga Gjermania, Dr. Volter Shuking, profesor i drejtësisë në Universitetin e Marbugut (Maribori i sotëm);

– nga Austro-Hungari, Dr. Jozef Redlih (Josef Redlich, 1869-1936), profesor i të drejtës publike në Universitetin e Vjenës dhe 

– nga Rusia, Pavel Nikolajeviç Milyukov (1859-1943), anëtar i Dumës shtetërore.  

*   *   *

Anëtarët e komisionit udhëtuan nëpër Ballkan që nga fillimi i gushtit deri në fund të shtatorit. Në terren mblodhën të dhëna, i shënuan bisedat me refugjatët dhe me të dëbuarit, i fotografuan vendbanimet e djegura, arkivuan dokumente burimore (letra, shpallje, urdhresa, afishe, komunikata) e të tjera. Me t’u kthyer në Paris, i tërë materiali u përpunua dhe u publikua në formë të një raporti të hollësishm. 

Me rastin e përpjekjes së parë për të hyrë në Serbi, Komisioni i kthye nga kufiri, edhe pse ardhja e tij ishte paralajmëruar nëpërmjet ambasadës së Serbisë në Paris. Me fjalë të tjera, autoritet serbe nuk lejuan që Komisioni të hyjë në Serbi. Të dhënat që i kishte grumbulluar Komisioni, u përfshinë në raportin që u botua në vitin 1914. Me të shpërthyer Lufta I Botërore, ky raport ra në harresë.

Thelbi i raportit të Komisionit ndërkombëtar për shkaqet dhe zhvillimin e luftërave ballkanike

Konstatimet e Komisionit ndërkombëtar vërtetuan se gjatë luftërave ballkanike dhe fill pas mbarimit të tyre, ishin kryer krime të rënda lufte. U konstatua se armët nuk ishin përdorur vetëm kundër ushtrisë së armikut, por ishin përdorur për të kryer masakër mbi popullsinë (njerëzve të moshuar, fshatarëve, bujqve, grave dhe fëmijëve) në Kosovë, në viset shqiptare në Maqedoni dhe në Shqipëri, si dhe në pjesët e Ballkanit ku kishin luftuar ushtritë e Serbisë, të Malit të Zi, të Bullgarisë, të Greqisë. 

  Viktima të krimeve të kryera gjatë luftërave ballkanike kanë qenë:

– të burgosurit dhe 

– banorët e territoreve të vilajeteve ballkanike të Perandorisë Osmane, të të gjitha kombësive.       

Kryerës të krimeve të kryera gjatë luftërave ballkanike kanë qenë: 

– ushtritë serbe, malazeze, greke, bullgare;

– vullnetarët – çetnikët serbë, komitët bullgarë, andartët grekë dhe vullnetarë të tjerë që nuk kanë qenë në uniformë të ushtrisë së rregullt.

Në raportin e vet për krimet e kryera gjatë luftërave ballkanike ndaj popullsisë civile të pjesëtarëve të të gjitha bashkësive etnike, midis tjerash Komisioni thekson: “Në vilajetin e Manastirit të cilin më vonë e ndanë Serbia dhe Greqia, ishin djegur 80% e fshatrave shqiptare”. 

Pas krimeve të kryera, komisioni konstaton në raportin e vet se një numër i madh i popullsisë së fesë myslimane janë shpërngulur për në Azi. 

Krimet ndaj shqiptarëve në luftërat ballkanike – Duke e analizuar situatën në rajonet shqiptare, anëtarët e Komisionit kanë ardhur në përfundim: 

“Shtëpi dhe fshatra të tëra janë bërë hi, popullsia e paarmatosur dhe e pafajshme është masakruar në mënyrë masive, akte dhune të pabesueshme, plaçkitje dhe mizori të të gjitha llojeve. Këto janë mjetet që i ka zbatuar dhe që vazhdon t’i zbatojë ushtria serbo-malazeze, me qëllim të ndryshimit të plotë të karakterit etnik të rajoneve të banuara përjashtimisht me shqiptarë” – nga Raport i Komisionit ndërkombëtar.    

Telegrami special i botuar në The New York Times – Një burim i cituar shpesh për krimet ndaj shqiptarëve gjatë luftërave ballkanike është botuar më 31 dhjetor të vitit 1912 në The New York Times. Është një telegram special të cilin një institucion austro-hungarez i paemërtuar ia dërgon nga Budapesti The Daily Telegraph-it. Në telegram nuk figurojnë emrat e autorëve “të raporteve hungareze”.          

Golgota shqiptare – Në pashkët e viti 1913, publicisti hebraik i lindur në Vjenë Leo Frojndlih (Leo Freundlich, 1875-1953) boton librin “Golgota shqiptare: Aktakuzë ndaj shfarosësve të popullit shqiptar“ (Albania’s Golgatha: Indictment the Exterminators of the Albanian People, Vjenë 1913). Që në faqet e para të librit, autori ngre lart kulturën shqiptare, flet për intelektualët shqiptarë, për letërsinë shqiptare, për aftësitë e shqiptarëve për të ushtruar veprimtari ekonomike, për shkathtësitë luftarake të shqiptarëve, për burrat e shtetit, për gjyqtarët …

Autori i librit vjen në përfundim se “përpjekjet e shtypësve të shqiptarëve që çdo lloj përparimi të tyre ta parandalojnë duke kryer masakër ndaj tyre, kanë qenë të pasuksesshme“. 

Në vazhdim të librit, Leo Frojndlih publikon përmbledhjen e informatave të cituara dhe të botuara në shtyp, për krimet e serbëve ndaj shqiptarëve në periudhën e viteve 1912-1913. Leo Frojndlih nuk ka qenë në kontakt personal me shqiptarët, por në vitin 1915, gjatë Luftës I Botërore, si ushtar i ushtrisë austro-hungareze ka luftuar në Ballkan.  

*   *   *

  Raporti i Komisionit të qeverisë franceze – Në korrik të vitit 1913, qeveria franceze krijoi një komision të përbërë nga Vikonti Herve dy Algue (Vicomte Hervé du Halgouet, 1877-1955) dhe nga koloneli Lepidi (Colonel Lepidi).

Deklararat e komodorit Kardejl – Deklaratat e oficerit të lartë të Marinës Mbretërore Britanike, të komodorit Kardejl, janë publikuar në disa gazeta britanike.    

Burime të tjera informatash, përpos tjerash janë edhe:

– Raporti i konsullit austro-humgarez në Shkup, Fon Vajnrot, dërguar Ministrisë së Punëve të Jashtme të Austro-Hungarisë në shkurt të vitit 1913, i cili nuk i përfshin deklaratat e dëshmitarëve të krimeve, por vetëm shënimet për deklaratat e dhënë prej atyre të cilët për krimet kishin dëgjuar prej dikujt tjetër, pa nxjerrë prova konkrete për to;   

– Raportet e reporterit austro-hungarez të luftës Hermengild Vagner (Hermenegild Wagner). Këto raporte janë botuar në librin e publicistit Leo Frojndlih;

– Tekstet e botuara nga Instituti i Historisë në Prishtinë; 

      – Raporti zyrtar i hollësishëm dërguar Fuqive të Mëdha për mizoritë në Dibër, i botuar në shtypin italian, në ballinën e të cilit shkruan: „Dokumenti është i një rëndësie të madhe të cilin sapo ia dërgoi qeverisë së njërës prej Fuqive të Mëdha ambasadori i tyre, i cili personalisht i kishte mbledhur shënimet dhe emrat e vendeve të krimit dhe të terrorit.“  

– Tekstet e publikuara nga socialdemokrati serb Dimitrije Tucoviq (1881-1914).

*   *   *

Thelbi i pohimeve për krimet – Sipas raporteve të botuara në shtypin evropian, në atë amerikan si dhe në shtypin opozitar serb që janë cekur në librin e publicistit Leo Frojndlih, gjatë pushtimit të vendbanimeve shqiptare në vitet 1912-1913, ushtria serbe dhe ajo malazeze kanë kryer krime të shumta mbi popullsinë civile. Leo Frojndlih në librin e vet përmend një numër të konsiderueshëm raportesh të botuara në shtyp që flasin për vrasjet masive të popullsisë shqiptare, për shkatërrimet e rënda të qyteteve shqiptare, për djegien e fshatrave, për plaçkitjen e shtëpive, për therjen e anëtarëve të familjeve, për përdhunimin e grave dhe të vajzave të mitura si dhe për mizoritë ndaj popullsisë civile. Frojndlih thotë se me rastin e bastisjes së shtëpive, shtëpiakët shqiptarë janë therur madje edhe atëherë kur në shtëpitë e tyre nuk janë gjetur armë. Ai shton se robërit shqiptarë kanë qenë të detyruar të marshojnë qindra kilometra në këmbë. Ndonjërin prej tyre, të rraskapitur nga lodhja, s’e kanë mbajtur këmbët. Atij ia kanë ngulur bajonetat dhe e kanë lënë rreth rruge që të kalbet. Për vrasjen e një ushtari serb, sipas pohimeve të publicistit vjenez, janë kryer hakmarrje mbi popullsinë civile. Në shumë rajone shqiptare, pushtuesit serbë kanë ndërtuar pajisje për varjen e njerëzve.

Publicisti vjenez Leo Frojndlih (Leo Freundlich) raportet për krimet e luftës të kryera nga ushtria serbe ndaj shqiptarëve i mori nga shtypi evropian. Ato i përfshiu në librin “Golgota shqiptare”. Ai thotë se masakrat janë kryer njëra pas tjetrës, sapo ushtria serbe e ka kaluar kufirin dhe i ka pushtuar territoret e banuara me shqiptarë. Ai shton se ushtria serbe dhe  njësitet  çetnike, në rajonet e pushtuara kanë kryer krime ndaj shqiptarëve katolikë dhe myslimanë.   

  Gazeta The New York Times e datës 31 dhjetor 1912 i publikon të dhënat e raporteve austro-hungareze ku thuhet se këto „mizori të tmerrshme janë rezultat i një politike të paramenduar për shfarosjen e shqiptarëve“. 

Leo Frojndlih thotë në librin e tij se gazeta L’Humanité e Parisit e ka publikuar raportin zyrtar të konsullit francez nga Selaniku në të cilin veprimet serbe në Shqipëri përshkruhen si plaçkitje, shfarosje dhe masakra. 

Sipas Frojndlih, raportuesi i luftës i gazetës daneze Riget, Fric Magnusen (Fritz Magnussen, 1878-1920) njofton: “Veprimet e ushtrisë serbe në Maqedoni kanë marrë karakterin e shfarosjes së popullsisë shqiptare”. 

Korrespondenti i luftës prej Ballkani, më vonë udhëheqës i njohur i Armatës së kuqe, Leon Trocki (Lev Davidoviç Bronshtajn, Trotsky; Bereslavka, Ukrainë, 1879 – Meksiko Siti, 1940), në gazetën ruse Luç, në janar të viti 1913 shkruan: “Serbët në Serbinë e Vjetër, për t’i përmirësuar të dhënat statistikore etnike që nuk janë në favor të tyre, gjatë ekspeditës shtetërore që kanë ndërmarrë, po e shfarosin popullsinë shqiptare nëpër fshatra, qytete dhe rrethe të tëra”.

Shënim: Trocki u vra me urdhrin e Josip Stalinit (1879-1953) nga komunisti spanjoll, agjent i NKVD-së sovjetike, Ramón Merkader (Barcelonë, 1913 – Havanë, 1978). Merkaderi e goditi Trockin me kazmë. Gjykata meksikane e dënoi me 20 vjet heqje lirie. U lirua më 6 maj 1960. Pasi e vuajti dënimin në Meksikë, u vendos në Kubë.       

*   *   *

      Opozitari serb Kosta Novakoviq i cili ka qenë pjesëtar i korpusit serb që ndërmori ekspeditë në Shqipëri, thotë: „Gjatë pushtimit, qeveria imperialiste serbe ç’ka nuk u bëri shqiptarëve“. Novakoviqi thotë: „Shfarosja e shqiptarëve të Kosovës është kryer me qëllim që ajo të kolonizohet me serbë, përkatësisht të kryhet serbizimi i saj”. 

Dimitrije Tucoviqi ia ka bërë me dije opinionit serb: “Është kryer tentim vrasjeje me paramendim ndaj një kombi të tërë. Kemi të bëjmë me vepër kriminale. Për këtë duhet mbajtur përgjegjësi”. 

        Në muajt e parë të pushtimit serb, në një pjesë të Vilajetit të Kosovës  ushtria serbe dhe njësitet çetnike kanë vrarë rreth 25.000 shqiptarë. Kosta Novakoviqi (1886-1938) thotë: “Në vitet 1912- 1913 në të gjitha territoret shqiptare nën kontrollin serb, ushtria serbe ka vrarë rreth 120.000 shqiptarë të të dyja gjinive dhe të të gjitha moshave”. Disa studiues të mëvonshëm të dhënën e Novakoviqit për numrin e të vrarë, e kanë kontestuar.  

Sipas njoftimeve të shtypit të huaj të viteve 1912-1913, ushtria serbe ka kryer krime në shumë fshatra dhe qytete shqiptare. 

Prof.Begzad Baliu/

Ditë më parë Profesori, Martin Berisha, e ka bërë të njohur mundësinë e shkarkimit elektronik të revistës shkencore dhe kulturore të shoqatës “Migjeni” në Lubjanë “Alternativa”. Më gëzoi ky lajm dhe disa ditë më vonë i shkarkova të gjitha.

Numrin e parë të saj e kam blerë ilegalisht në kioskën që ishte në hyrje të korzës në Prishtinë, mbështjellë me një fletë gazete të “Rilindjes”, ndërsa të fundit, numrin vjetor të vitit 1990 në kioskën para xhamisë në Gjilan. Në bibliotekë kam edhe numra të tjerë, por nuk e dija se “Alternativa” paska dalë edhe viteve të fundit.

Sot i lexova gjithë ditën, sa njërin sa tjetrin, sa një artikull politik sa një tjetër kulturor. Artikujt shkencor i nxora në letër dhe i ndava për ditë më të mira. I lexova, në të vërtetë, i rilexova shumë tekste të Profesor Qosjes, Adem Demaçit, Ukshin Hotit, Martin Berishajt, Salih Kabashit, Bislim Elshanit, Emin Azemit, Halil Matoshit, Nikollë Berishës etj. Më bënë përshtypje sidomos politikanët dhe intelektualët sllovenë e kroatë, si Jasha Zlobec, Vladimir Sheks, Matjazh Hanzhek etj.

I lexova në mënyrë të veçantë artikujt e viteve të vona, kur nuk e dija se revista paska dalë më tej. E revista paska vazhduar të dalë edhe më tutje, por jo me konceptin e atyre politikave kur bëhej beteja e madhe për çlirimin e vendit nga prangat jugosllave, po me koncepte akademike të ngritjes shkencore të saj, me artikuj të zgjedhur në shërbim të shtetndërtimit të Kosovës dhe demokratizimit të shoqërisë shqiptare.

I lexoj artikujt publicistikë, politikë, letrarë, kulturorë, shkencorë e atdhetarë dhe ndalem e mendoj për rolin e saj në kapërcyell të shekullit XX. Rolin e saj, rolin e drejtuesve të saj dhe rolin e pjesëmarrësve në krijimin e frymës së saj. Dhe ndalem e mendoj e i krahasoj ata me përvojën e etërve tanë 100 vjet më parë në fund të shekullit XIX. Një përvojë pothuajse identike e një Rilindjeje, prej së cilës ky brez ka mësuar dhe është frymëzuar shumë.

Lexoj dhe ndalem e mendoj! Mirë, këtu mund të gjesh etërit e ri të Rilindjes Kombëtare, po pas tyre sot na mungojnë etërit e shtetndërtimit, të cilët në fillim të shekullit XX, pra pas Shpalljes së Pavarësisë, shtetin dhe kombin shqiptar e ndërtuan mbështetur në shtyllën e parë: gjuhën dhe arsimin.

Lexoj “Alternativën” dhe shoh se këtu në Kosovë, në pushtetin e Kosovës, nuk mungojnë ata që mungonin atje, në Lubjanë!

Dhe e kuptoj, pse “pushteti” mbahej edhe nën terrorin serb!

Dhe e kuptoj pse betejat për pushtet gjatë dy dekadave pas luftës së Kosovës ishin kaq të paparimshme!

Dhe e kuptoj pse Kosovës edhe më tej i duhet një Përlindje atdhetare e brezit të “Alternativës”.

Faleminderit, Profesor Martin!

Pa përpjekjet e shoqatës “Migjeni” dhe kontributit të revistës “Alternativa” nuk mund të shkruhet historia e re shqiptare përgjithësisht. Ato janë një prej referencave më të rëndësishme të europianizimit të çështjes shqiptare.

See Insights and Ads

Create Ad

All reactions:

11

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, sot ka zhvilluar një bisedë telefonike me Zëvendës ndihmës Sekretarin e Shteteve të Bashkuara për Çështje Evropiane dhe Euroaziatike dhe njëherësh të dërguarin e posaçëm të Shteteve të Bashkuara të Amerikës për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar.

U bisedua për rëndësinë e zbatimit të shpejtë dhe të plotë të Marrëveshjes Bazike dhe Aneksit të saj.

Kryeministri shprehu gatishmërinë e tij për t’u angazhuar aktivisht në takimin e nivelit të lartë politik të së enjtes në Bruksel, teksa falënderoi Shtetet e Bashkuara të Amerikës për ndihmën dhe mbështetjen e vazhdueshme për Kosovën.

Nail Draga/

Këshillat kombëtare si janë duke  funksionuar,   pa ingerenca dhe pa mbeshtetje financiare programore  si të tillë janë  dekor i qeverisë e jo në favor të avancimit të vlerave autentike të popujve përkatës. Nga ana tjetër  kemi edhe keqperdorimin e detyrës zyrtare  siç është rasti me Këshillin Kombëtar të Shqiptarëve(KKSH)  me mos mbajtjen e zgjedhjeve për elektor të rinjë, sepse   i ka kaluar mandati tash 15 muaj(qershor 2022),  qe është veprim  i papërgjegjshëm, ku ndonëse  është formuar komisioni përkatës, ai nuk e ka kryer detyrën e vet që nuk mund të arsyetohet më asgjë, nga del  se një subjekt i tillë  është privatizuar dhe nuk është në shërbim të shqiptarëve. 

Në sajë të përbërjes heterogjene të popullsisë Mali i Zi është shtet i veçantë në Evropën Juglindore, andaj edhe themelimi i këshillave kombëtare(2008) si subjekte të veçanta ishte risi në skenën politike në këtë mjedis. Me një veprim të tillë pushteti ka dashur të dëshmojë kapacitetin demokratik para faktorit ndërkombëtar kur janë në pyetje popujt pakicë. Por, themelimi, organizimi, përmbajtja e financimi nga formimi i tyre dëshmoi se ata më shumë janë dekor të pushtetit, se sa në favor të avancimit të çështjeve nacionale e qytetarëve të pjesëtarëve të popujve përkatës. Një dukuri e tillë ka të bëjë në veçanti për ne shqiptarët, si i vetmi popull me përkatësi etnike josllave.

Këshillat si organizata joqeveritare

Duke qenë subjekte qeveritare por qe iu ngjasojnë organizatave joqeveritare, ata janë pa ingerenca vendosëse, dhe si të tilla janë vetëm këshilldhënëse. Dhe nga një qasje e tillë jovendimmarrëse ata nuk e kanë arsyetuar vetën. Raste për të dëshmuar  ka mjaft, ku më e veçantë është  dhënia e mendimit për drejtorat e shkollave më mësim në gjuhën shqipe, që  nuk përfillet nga ministri i arsimit, sepse ai vendosë sipas shijes personale dhe përkatësisë partiake e jo vlerave profesionale e shoqërore.

Përfaqësimi politik i panevojshëm

Përveç elektorëve të zgjedhur me votë, pjesë e KKSH janë edhe përfaqësuesit politik të subjektëve politike si kryetar partie, deputet, ministër, kryetar komune e kuvendi, nga të gjitha komunat ku shqiptarët janë popullsi autoktone. Një numër i tillë nuk është i vogël, madje janë të barabartë me elektorët e zgjedhur me votë të drejtpërdrejtë. Por, përvoja e deritashme dëshmon se një numër  i përfaqësuesve të tillë politik e kanë injoruar KKSH, duke mos marrë pjesë në mbledhje, madje nga themelimi i tij.

Me një qendrim të tillë ata kanë dëshmuar se nuk iu intereson  roli dhe funksioni i këtij subjekti që sipas ligjit është përfaqësues i shqiptarëve. Si duket nga partitë politike këtë subjekt e shohin si konkurrent  në çështjet të cilat duhet të trajtohen për avancimin e pozitës dhe të statusit të shqiptarëve në Mal të Zi.  Andaj, ata si të tillë janë të panevojshëm, ku ndryshimi i ligjit për zgjedhjen e elektorëve duhet të definojë qartë pjesëmarrjen e tyre në këshillë. Sepse ata si numër formal  madje janë pengesë edhe për kuorum për mbajtjën e mbledhjeve  të cilat edhe ashtu janë të rralla. Në këtë aspekt do të ishte ma e logjikshme qe përfaqësuesit e politikës të mos jenë fare anëtarë të këshillave, sepse ata si pjesë të subjektëve politike  nëse duan mund të angazhohen për çështjet  të cilat janë pjesë e programeve partiake. 

Duhet inicuar ndryshimin e ligjit

Në këtë drejtim përgjegjësi mbajnë partitë politike të shqiptarëve si përfaqësues të tyre autentik, sepse nuk kanë treguar interesim për të inicuar ndryshimin e Ligjit të pakicave  në lidhje mbi funksionimin e këshillave kombëtare. Pa një ndryshim të tillë përmbajtësor subjekti i tillë do të vazhdojë të jetë dekor i qeverisë, pa ndikim në avancimin e pozitës dhe të statusit të shqiptarëve në këtë mjedis. 

Shqiptarët por edhe pjesëtarët e popujve të tjerë në Mal të Zi, kanë nevojë për Këshilla si  subjekt dinjitoz në përfaqësim të tyre, e jo të jetë formal, pa asnjë ingerencë, por vetëm të shpreh mendimin e vet, e cila nuk obligon askënd si në pushtetin lokal e ate qendror. Pa ndryshime ligjore, organizative, zgjedhore, përmbajtësore e kadrovike si të tilla këshillat janë të dëmshme për pjesëtarët e popujve përkatës, andaj si të tillë janë të panevojshëm! 

Çështje qe është dashur të trajtohen 

Nuk ka dilemë se angazhimi i çdo këshilli  për pjesëtarët e popujve qe  përfaqësojnë paraqet temë e cila meriton qasje të veçantë. Në këtë aspekt sa i përket KKSH janë shumë çështje të cilat është dashur të trajtohen dhe të marrin drejtimin e duhur jo vetëm nga kjo përbërje e Këshillit por edhe ma herët, por për fat të keq mungojnë rezultatet. 

Këtu kryesisht mendoj për çështjet e identitetit kombëtar nga fusha e arsimit dhe e kulturës, sepse edhe në pluralizëm vazhdojmë të jemi të diskriminuar. Ndërsa, nga ana tjetër  ka qenë e nevojshme të punohet platforma politike për shqiptarët në Mal të Zi, e cila duhet të jetë obligim për partitë politike të shqiptarëve në këtë mjedis. Ndërsa mos angazhimi për një platforme të tillë është dështim i përbashkët, e sidomos për  subjektët politike të shqiptarëve, të cilat e kanë pjesë të programeve partiake. Por, për një qasje të tillë KKSH  në përbërjen e tij duhet të ketë persona profesionist të dëshmuar, me autoritet shoqëror dhe duhet të vlerësohet meritokracia, e jo si deri tash të dirigjuar e të zgjedhur nga partitë politike duke eliminuar individet nga shoqëria civile.

Gazeta “Koha Javore” me pengesa subjektive

Nga viti 2001 ka filluar të botohet  gazeta”Koha Javore”, e cila del një herë në javë, fillimisht  në kuadër të SHB “Pobjeda”  e nga viti 2015 në kuadër të KKSH-së. Kjo gazetë javore është  e vetmja në shqip në Mal të Zi dhe financohet nga buxheti qeveritar. 

Ndonëse kësaj gazete mund t´i bëhen vërejtje, por në sajë të kushtëve dhe rrethanave shoqërore, ajo arriti të vazhdojë të jetë tribunë mediatike, për të gjithë ata që duan dhe dijnë të shkruajnë  shqip për çështjet e ndryshme shoqërore, politike e kulturore. 

Nga ana tjetër duhet theksuar se Këshilli Programor i “Kohës Javore” ka pengesa subjektive nga ana e kryetarit të KKSH-së, sepse nuk mund të realizojë vendimet e miratuara. Pikërisht, duke marrë parasysh  këto çështje ka qenë e udhës që KKSH të organizojë takim të veçantë kushtuar “Kohës Javore”, duke u informuar nga kryeredaktori i “Kohës Javore” si dhe nga Këshilli Programor, por deri më tash nuk ka ekzistuar një interesim nga ana e tyre për këtë medie të vetme në shqip.  Madje, nëse rastësisht do të pyetej ndonjë anëtarë i KKSH-së se kur për herë të fundit e keni lexuar gazetën “Koha Javore”, përgjigja do të ishte dëshpruese. 

Duke marrë parasysh se gazeta “Koha Javore” përgatitet nga kryeredaktori dhe dy gazetarë(!?) dalja e saj si javore është meritë e bashkëpunëtorëve, sepse pa ndihmën e tyre do të ishte e pamundur. Por, një ndihmë e tillë nga bashkëpunëtorët nuk vlerësohet nga ana e kryetarit të KKSH-së, madje ka edhe pengesa  për ndarjen e mjeteve qe janë miratuar  në buxhetin vjetor(2022). 

Por, këtu kemi edhe një paradoks tjetër sepse në lidhje me planin financiar vjetor  të “Kohës Javore” për vitin 2022 e 2023 në shumën  prej 150.00.00 euro nga buxheti i shtetit kryetari i KKSH-së nuk është konsultuar fare si me  ish-kryeredaktorin,ashtu edhe me atë aktual, por as Këshilli Programor i gazetës.  Mos koordinimi dhe mungesa e transparencës financiare nga ana e KKSH-së hap dilema të spekulimeve dhe të keqpërdorimit, jo vetëm të pozitës zyrtare.  

Pavarësisht se si do të rrjedhin çështjet me Këshillin Kombëtar të Shqiptarëve në të ardhmën gazeta “Koha Javore”, duhet të vazhdojë të vijojë daljën, duke qenë e vetmja si e tillë në gjuhën shqipe në Mal të Zi.

Privatizimi i Këshillit

Dukuria e mos respektimit të afatit ligjor, si virus që është i pranishëm të partitë politike është e pranishme edhe të këshillat kombëtarë. Rastin  tipik e kemi të KKSH-ve, sepse nga qershori i vitit të kaluar(2022) ka kaluar afati i përbërjes së tij, por ende nuk janë mbajtur zgjedhjet për elektorë të rinj. 

Një veprim i tillë nuk mund të arsyetohet më asgjë, kur dihet se për mbajtjen e tyre zgjedhjeve është formuar komisioni përkatës i Këshillit Kombëtar Shqiptar, i cili nuk ka kryer obligimet e marra. Kemi të bëjmë me papërgjegjësi, si  akt i mosrespektimit ligjor duke e privatizuar KKSH-në për interesa personale! 

Ndërsa mos  informimi me kohë i anëtarëve te Këshillit Kombëtar dhe opinionit  për mos mbajtjën e zgjedhjeve për elektorë është dëshmi e mungesës se guximit  të ballafaqohen me realitetin në skenën shoqërore.

Prishtinë, 11 shtator 2023/

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti së bashku me zëvendëskryeministren dhe ministren e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla Schwarz dhe zëvendës ambasadoren e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Alyson Grunder bënë sot homazhe dhe vendosen lule të freskëta pranë pllakës përkujtimore “Kosova Kujton”, në oborrin e ndërtesës së Qeverisë, për të përkujtuar dhe nderuar viktimat e sulmeve terroriste të 11 Shtatorit që ndodhën në vitin 2001 në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Ai tha se sot kujtojmë viktimat e sulmeve terroriste të 11 shtatorit 2001 dhe mësimin e mësuar nga kjo ngjarje me jehonë pikëprerëse në histori.  

Nga sulmet e asaj dite vdiqën gjithsej 2977 persona, mes të cilëve edhe tre shqiptarë: Mon Gjonbalaj, Simon Dedvukaj dhe Rrok Camaj.

Atë kohë, administrata amerikane e Presidentit George W. Bush, ishte zotuar që terrorizmi kurrë nuk do të ngadhënjejë. Më shumë se dy dekada prej atëherë, Shtetet e Bashkuara të Amerikës vazhdojnë t’i prijnë luftës globale kundër terrorizmit, kurse shumë vende mes të cilave edhe Republika e Kosovës, është rreshtuar në këtë luftë të përbashkët.