Reportazh – Page 105 – Dielli

Halifax(Kanada), Qyteti ushtarak që mbanë eshtrat e Titanikut

August 23, 2017 by dgreca

….Simboli shqiptar:Halifax mban brenda muzeut “Bankfield” dhe një jelek ari shqiptar dhuruar nga grate e Beratit studjueses së shquar angleze Edit Durham e cila u mahnit me kulturën dhe traditën shqiptare./

Nga Keze Kozeta Zylo/Per me shume fotografi shkoni ne fb(dielli vatra)

Udhëtimet nëpër vende të ndryshme nëpër botë të mbushin mushkëritë dhe të bejne ta njohësh më nga afër atë duke zbuluar gjëra gjithmone te reja. Zbulimi i historive të ndryshme I bëjnë udhëtimet që të mos I ndjesh lodhjet dhe në vend të tyre të ngarkohesh gati me flori dhe ta ruash si një pasuri të patundshme.Këtë radhë destinacioni ynë ishte për në Kanada dhe pikërisht në dy qytete historike, qytete qe s’i kishim shkelur kurrë më parë. Anija Carnival Sunshine me njëprogram tëpasur kulturor qëdrejtohej nga Emma Nixon njëvajzësimpatike dhe tejet e talentuar I bënte netët më show në teatër dhe më magjike dhe më tërheqëse. Anija kishte drejtimin nëpërmjet oqeanit Atllantik ku ndjeje dhe shijoje nga afër ujin, zhurmën e tij, peizazhet pafund dhe njëqetësi olimpike ku tek tuk shikoje ndonjë shpend që shqepte me sqep sipërfaqen e ujit për tëzënë ndonjë peshk…Afërsia me oqeanin dhe qëndrimi mbi të se c’më jep një ndjesi si bij oqeanesh dhe mësjellë qindra personazhe që nga antikiteti dhe deri në ditët e sotme. Zemra të duket e thellë sa oqeani sidomos kur Hëna kundron nga larg dhe zhytet thellëbashkë me dashurinë e zemrës nëpër dallgë me shkumë oqeanike…Shume pranë në imagjinate midis ujit dhe qiellit të vjen Amphitrite, mbretëresha e detit, gruaja e Poseidonit, perëndeshë që pjellë bujarinë e pasur të detit dhe jep frymezim me fllade oqeanike…

Saint John Brunswick

Nga ballkoni nën një dritë tëbardhëmëngjesi u shfaq në një kodër të dukshme në breg tëoqeanit emri i qytetit Saint John që është porti i tretë më i madh i Kanadasë sipas tonazhit me një bazë ngarkese që përfshin pjesën më te madhe të thatë dhe të lëngshme, pjesën më të madhe, kontejnerët dhe daljet në det.

Pasi hipëm në autobusin pink ciceronja një mjeshtre e tregimit na foli plot gjallëri dhe krenari të ligjshme për Kanadanë, 150 vjetorin e Pavarësisë nga Anglia si dhe për qytetin Saint John dhe dashurinë e saj si besnike e iedealeve të lojalistëve si dhe për krenarinë e origjinës së saj si irlandeze. Sytë me ngjyrë blu shprehnin dhe më thellë mendimin e saj dhe humanizmin. Ajo na shpjegoi pse autobusi ka ngjyrën pink dhe vazhdoi se është në respekt të grave me kancer ne gji të mbijetuarave dhe të ikurve në amëshim si dhe sensibilizohet opinioni mbarë kombëtar që të bëhet rritja e fondeve për zbulime të mëtejshme shkencore për ta shëruar këtë sëmundje përbindëshe…

Pas ndarjes së kolonisë së Nova Scotisë në vitin 1784, kolonia e re e New Brunswick mendohej të quhej ‘Irlanda e Re’, si kryeqytet që të ishte në Shën Joan, para se të vinte veton nga Mbreti George III.Saint John sipas Wikipedias dhe cicerones është qyteti më i vjetër i inkorporuar në Kanada. Gjatë sundimit të Gjergjit III, komuna u krijua me kartën mbretërore në vitin 1785.Samuel de Champlain u ul në Saint John Harbor në 24 qershor 1604 (festën e Shën Gjon Pagëzorit) dhe është vendi ku lumi Saint John merr emrin e tij. Pas më shumë se një shekulli regjistrat pronësore mbi tokën që rrethonte Shën Gjonin midis frëngve dhe anglezeve, anglezët dëbuan kolonizatorët francezë në 1755 dhe ndërtuan Fort Howe mbi port në 1778. Saint John, si një vendbanim i madh, u themelua nga besniket e mbretit, kur dy flota të anijeve nga Massachusetts, një në pranverë dhe një të dytë në vjeshtë, arritën në portin që mbante subjekte britanike të cilët, duke dashur të qëndronin besnikë në Britaninë e Madhe, ikën nga shtëpitë e tyre amerikane gjatë Revolucionit Amerikan.Në 1785, Qyteti i Shën Gjonit u formua nga bashkimi i Parrtown dhe Carleton. Gjatë shekullit të ardhshëm, valët e emigracionit irlandez ishin shume te medha dhe mbizoteruese ne qytet.

Kulla e Carleton Martello në Saint John dhe një krismë pushke

Kulla e Carleton Martello në Saint John, New Brunswick, është një nga nëntë kullat Martello të mbijetuara në Kanada. Kulla daton nga Lufta e viti 1812 dhe luajti një rol të rëndësishëm në konflikte deri në Luftën e Dytë Botërore. Vendi tani përmban një depo municioni të restauruar, një dhomë të rivendosur të kazermave dhe ekspozita në kullë dhe në qendrën e vizitorëve. Tarraca e kullave ofron një pamje të qytetit të Shën Gjonit dhe portit të tij.Carleton Martello Tower është ndërtesa më e vjetër në qytet dhe është përcaktuar si një vend historik kombëtar i Kanadasë që nga viti 1930. Ajo u hap për publikun në vitin 1963.Ndërtimi i kullës filloi në 1813, gjatë Luftës së 1812, në një shkëmb shkëmbor për të ruajtur tokën qe afrohet në qytet. Ajo kishte për qëllim të mbronte vendin nga një pushtim tokësor nga Shtetet e Bashkuara, por kulla nuk u përfundua deri në vitin 1815. Kulla ishte një strukturë rrethore murature, 30 ft e lartë dhe 50 ft në diametër.Në vitin 1846 u ndërtua një magazine bombë brenda kullës, duke mundësuar që ajo të shërbejë si depo municioni nga viti 1859 deri në vitin 1866. Në vitin 1866 mori dy armë prej 32 kilogramësh që Regjimenti i Ri i Brunswickit të Artilerisë së Garnizonit e drejtonte për të mbrojtur qytetin.Nga 1866 deri në 1869, kulla shërbeu si një kazermë. Gjatë Luftës së Parë Botërore ajo shërbeu si një qendër paraburgimi për shkatërruesit e Batalionit të 69-të nga nëntori 1915 deri në prill 1916.

Në fund të vitit 1939, në fillim të Luftës së Dytë Botërore, Bateria e 8-të Anti-Aircraft vendosi disa armë automatike në nivelin e sipërm të kullës. Në gusht 1941 një strukturë betoni dykatëshe u vendos në majë të kullës për të mundësuar që kulla të funksionojë si një Komandë e Zjarrit, ku roli mbeti deri në gusht 1944. Më 1 maj 1943 një kontrollues i vendndodhjes së Mark II u shtua në pajisjet e kontrollit të zjarrit në kullë. Ushtarët e brigadës së tretë brigjetike të Brunswick u mbajtën në kullë nga viti 1941 deri në përfundimin e operacioneve në vitin 1944.

Krisma e pushkës

Ishte një befasi për të gjithë turistët kur drejtuesja urdhëroi ushtaren për zjarr që të demonstronte se si e përdornin pushkën ushtarët në vitin 1812, ndërkohë nuk harroi të udhëonte turistët tëmbyllnin veshët në se nuk e duronin dot krismën… Shumica i mbyllën veshët, unë dhe Qemali s’patëm problem… Eh sa ishim mësuar me këto krisma që në shkollë të mesme dhe ata që vazhduan të lartën bënin qitje dhe stërvitje një muaj ngase ishte në programin mësimor… Për kuriozitet e pyeta: Shumë bukur që bën demonstrimin dhe sjellë krismat e shekujve të kaluar, po për bombën atomike a bëhet demonstrim si përshembull në Hiroshima kur shkojnë turistet? Oh, good question m’u përgjigj… Na ruajtë Zoti nga bombat atomike m’u përgjigj!…

City Market që u ndërtua nga marangozët e papunë të ditës, më 1785

Tregu i qytetit të Shën Joanit është tregu më i vjetër i fermerëve në Kanada, me një kartë që daton nga 1785. E vendosur në Saint John, New Brunswick dhe e përfunduar më 1876, ndërtesa aktuale e tregut ka një strukturë unike të çatisë që i ngjan një vele të anijes së përmbysur. Ndërtuar nga trungje prej druri, struktura thuhet se u ndërtua nga marangozët e papunë të ditës. Gjithashtu, pjerrësia e dyshemesë me shkallën natyrore të tokës. Arkitektura është në stilin e Perandorisë së Dytë.Disa nga bizneset në treg kanë funksionuar vazhdimisht atje për më shumë se 100 vjet. Duke u ballafaquar me Kings Square, tregu është i lidhur me sistemin e këmbësorëve të brendshëm të qytetit. Tregu u caktua si një vend historik.

Fallsview Park një miliard vjet më parë dhe me rrymat më të larta në botë

Kur ciceronja flet kthjellët dhe me kulturë medoemos që t’I ndez më shumë fitilat e kuriozitetit si psh për Fallsview Park qëështë nën kujdesin e UNESCOS.Me një peizazh të krijuar nga përplasja e kontinenteve, mbyllja dhe hapja e oqeaneve, vullkaneve, tërmeteve, moshave të akullnajave dhe ndryshimeve klimatike, Stonehammer UNESCO Global Geopark përfshin tregime gjeologjike nga koha e pasuar paraprake, një miliard vjet më pare.Ndonese Stonehammer ka të bëjë me gjeologjinë, ajo është edhe për njerëzit, shoqërinë dhe kulturën. Ju mund të bëni, kajak, ngjitje ne gure dhe shkëmbinj etj…

Dukura e Falls Reversing sipas Wikipedias është shkaktuar nga rritja e madhe dhe rënia e rrymes se Gjirit të Fundy, të cilat janë më të lartat në botë. Hapja natyrore që drejtohet nga jugu i Gjirit të Fundy merr në valët e nxehta të oqeanit drejtpërdrejt si një gyp. Rryma është normale kur ajo hyn në gjirin në pikën e saj më të gjerë. Por sa më larg gjirit që udhëton aq më shumë ndryshon. Në të vërtetë, ajo është e shtrydhur nga anët gjithnjë e ngushta dhe nga mbytja e vazhdueshme e thellësisë që e detyron ujin më të lartë deri në brigjet. Vala e baticës që po mbaron nga gjiri bie ndesh me valën e re hyrëse, duke kombinuar forcat për të ardhur në një valë më të madhe. Kombinimi i forcave të valëve quhet rezonancë.Tides Bay of Fundy janë rezultat i veprimit të baticës me origjinë në Oqeanin Indian Jugor që rrethon Kepin e Shpresës së Mirë dhe më pas drejt Veriut në Gjirin e Fundy. Ata gjithashtu preken nga distanca e hënës nga toka në këtë gjatësi. Këtu në Saint John, gjiret e gjirit rriten 28 ½ metra. Kur vala është e ulët, lumin St. John, 450 milje të gjata, zbrazet në gji. Midis Parkut të Fallsview dhe Pulp Mill, rrjedha e plotë e lumit shkon përmes një grykë të ngushtë. Një parvaz nënujore, 36 metra poshtë sipërfaqes shkakton që uji në lumë të bie poshtë në një pishinë të thellë 175-200 këmbë. Më poshtë krijohet mulli dhe nën urë. dhe vlon në vorbull.Ndërsa baticat e gjirit fillojnë të rriten, ata ngadalësojnë rrjedhën e lumit dhe më në fund ndalojnë rrjedhën e lumit krejtësisht. Kjo periudhë e shkurtër e qetësisë së plotë quhet vala e zbehtë. Është vetëm në këtë kohë që anijet janë në gjendje të lundrojnë në Fallsview Park.Niveli rritet dhe bie një herë për çdo 12 orë e gjysmë. Për të vlerësuar më mirë uljen e kthimit, vazhdoi ciceronja duhet të përpiqeni t’i shikoni ato të paktën dy herë në një ditë të caktuar – pranë valës së ulët dhe pranë valës së lartë. Një pikë e mirë e nivelit të ujit për të parë Falls ishte Parku i Fallsview.

Halifax një qytet ushtarak që mban brenda eshtrat e Titanikut

Halifax i njohur ligjërisht si Bashkia Rajonale Halifax (HRM), është kryeqyteti i provincës së Nova Scotia, Kanada. Komuna kishte një popullsi prej 403,131 në 2016, me 316,701 në zonën urbane të përqendruar në Halifax Harbour. Komuna rajonale përbëhet nga katër ish-komuna që janë shkrirë në vitin 1996: Halifax, Dartmouth, Bedford dhe Bashkia e Halifax County.

Halifax është një qendër e madhe ekonomike në Kanada me një përqendrim të madh të shërbimeve qeveritare dhe kompanive të sektorit privat. Punëdhënësit kryesorë dhe gjeneratorët ekonomikë përfshijnë Departamentin e Mbrojtjes Kombëtare, Universitetin Dalhousie, Universitetin e Shën Marisë, kantjerin Halifax, nivelet e ndryshme të qeverisjes dhe Portin e Halifax. Bujqësia, peshkimi, minierat, pylltaria dhe nxjerrja e gazit natyror janë industritë kryesore të burimeve që gjenden në zonat rurale të komunës. Halifax u rendit nga revista Money Sense si vendi i katërt më i mirë për të jetuar në Kanada për 2012, dhe u rendit i dyti në listën e “qyteteve të mëdha të së ardhmes”.Ciceronja shpesh përmendi që Halifax njihet ndryshe si qytet ushtarak.Bashkia Rajonale Halifax qeveriset nga kryetar i bashkisë dhe një këshill i gjashtëmbëdhjetë personave. Këshilltarët zgjidhen nga rrethi gjeografik, me zgjedhjet komunale që ndodhin çdo katër vjet. Kryetari aktual i Halifax është Mike Savage. Këshilli i Qarkut Halifax është përgjegjës për të gjitha aspektet e qeverisë komunale, duke përfshirë Policinë Rajonale Halifax, Bibliotekat Publike Halifax, Zjarrin dhe Emergjencën Halifax, Komisionin Rajonal të Halifax, parqet dhe rekreacionin, adresimin qytetar, punët publike, menaxhimin e mbeturinave dhe planifikimin dhe zhvillimin .Qyteti gjithashtu ka tre këshilla komunitare që i konsiderojnë çështjet lokale.Si kryeqytet i Nova Scotia, Halifax është gjithashtu vendi i takimit të Shtëpisë së Kuvendit të Nova Scotia, asambleja më e vjetër në Kanada dhe vendi i qeverisë së parë përgjegjëse në Amerikën Veriore Britanike. Legjislatura mblidhet në Shtëpinë e Provincës, një vend historik kombëtar gati 200 vjeçar në qendër të Halifax-ut, i përshëndetur si një nga shembujt më të mirë të arkitekturës Palladiane në Amerikën e Veriut.

Halifax City Hall është shtëpia e qeverisë komunale në Halifax, Nova Scotia, Kanada. Projektuar nga arkitekti Edward Elliot dhe i ndërtuar për Qytetin e Halifaxit midis 1887 dhe 1890, është një nga ndërtesat më të vjetra dhe më të mëdha publike në Nova Scotia. Prona u cilësua si një vend historik kombëtar i Kanadasë në 1997.Halifax City Hall ishte hapur për Këshillin dhe publikun në 1890 zëvendësuar zyrat në shtëpinë e gjykatës së vjetër në Halifax. Bashkia e qytetit u zgjodh për t’u bërë selia e Bashkisë Regjionale Halifax të sapo krijuar në vitin 1996 dhe tani është shtëpia e Këshillit Rajonal Halifax si dhe zyrave të ndryshme komunale.

Muzeu Detar i Atlantikut dhe tragjedia e shperthimit ne Halifax

Muzeu Detar i Atlantikut është një muze detar kanadez dhe ndodhet në qendër të qytetit Halifax, Nova Scotia.E vendosur në zemër të ujrave të Halifax-ut, nuk ka vend më të mirë për të zhytur veten në trashëgiminë e pasur detare të Nova Scotia në Muzeun Detar të Atlantikut.Ciceronja mjeshtre na futi në marrëdhënie të aferta me oqeanin.Muzeu është një institucion anëtar i Muzeut të Nova Scotia dhe është muzeu më i vjetër dhe më i madh detar në Kanada me një koleksion prej mbi 30,000 objekte, duke përfshirë 70 anije të vogla dhe një avull: CSS Acadia, një anije survejimi hidrografike prej 180 këmbësh me avull filloi në vitin 1913.Ishte viti i1917 dhe Halifax, si pjesa tjetër e botës, ishte e përfshirë plotësisht në Luftën e Parë Botërore. Duke shërbyer si pikë e Asamblesë dhe nisjes për konvojet transatlantike që mbanin furnizime dhe ushtarë në përpjekjet e luftës jashtë shtetit, qyteti i vogël po evoluonte shpejt në një port të klasit botëror dhe në bazën kryesore të operacioneve detare.Halifax ishte një qendër e aktivitetit. Trupat e marra për në betejë, të cilat përfshiheshin brenda dhe jashtë qytetit, punëtorët shkonin dhe dilnin nga puna, ndërsa lufta krijoi një bum të rëndësishëm industrial dhe rezidencial dhe fëmijët e të gjitha moshave shkuan në shkollat e tyre për mësime. Në një kohë lufte dhe shkatërrimi, Halifax ishte lulëzuar.

Explozion në Halifax si dita më e errët në historinë e saj

Mjerisht papritur që të gjitha ndryshuan mëngjesin e 6 dhjetorit 1917. Përafërsisht gjashtë minuta pas orës 9:00, një keq-komunikim mes dy anijeve në port rezultuan në një shpërthim të përmasave kataklizmike. 2000 njerëz u vranë dhe 9000 të tjerë u plagosën. Qyteti u zvogëlua në rrënojat dhe mbeturinat.Konsiderohet dita më e errët e Halifax-it, madhësia e dukshme e ngjarjes traumatike ka lënë një përshtypje të qëndrueshme mbi qytetin dhe banorët e saj. Tragjedia ka mbjellë histori të panumërta të guximit dhe shpresës që në shumë mënyra, ka formuar atë që Halifax është bërë.Duke njohur rëndësinë e Shpërthimit Halifax si pjesë e historisë së qytetit dhe historisë Nova Scotian, Muzeu Detar i Atlantikut zhvilloi një ekspozitë të përkohshme në vitin 1987 me titull “Një moment në kohë”.

Duke u përqëndruar në Halifax përpara dhe pas tragjedisë, shfaqja mori një përgjigje të tillë të madhe publike që disa vjet më vonë, stafi i Muzeut mori projektin e madh të krijimit dhe hapjes së “Halifax Wrecked”, një ekspozitë e përhershme kushtuar Shpërthimit Halifax të vitit 1917 .Ekspozita fiton vizitorët përmes linjës kohore të ngjarjes, duke përcaktuar se çfarë ishte jeta në qytet dhe duke thyer rrethanat fatkeqe që shkaktuan tragjedinë. Duke shfaqur efektet personale dhe historitë e atyre që u vranë dhe mbijetuan, ekspozita eksploron shpërthimin nga një perspektivë anekdotike, duke u dhënë vizitorëve një ndjenjë të shkatërrimit që ka ndodhur, por më e rëndësishmja, një ndjenjë e trimërisë së qytetit përballë vështirësive.

Shpërthimi Halifax ishte një nga shpërthimet më të mëdha artificiale jo-nukleare. Një krahasim i gjerë i 130 shpërthimeve të mëdha nga historiani Halifax Jay White në 1994 arriti në përfundimin se “Halifax Harbour mbetet e pakontestueshme në përmasa të përgjithshme për aq kohë sa pesë kritere janë konsideruar së bashku: numri i viktimave, forca e shpërthimit, rreze e shkatërrimit, dhe vlera totale e pasurisë së shkatërruar “. Për shumë vite më pas, shpërthimi Halifax ishte standardi me të cilin u matën të gjitha shpërthimet e mëdha përfshirë dhe raportin e tij mbi bombardimet atomike të Hiroshimës.

Mont Blanc Anchor Site

Ndërtimi filloi në vitin 1964 në Bibliotekën Veriore të Halifax Memorial, e projektuar për të përkujtuar viktimat e shpërthimit. Hyrja në bibliotekë paraqiti monumentin e parë të ndërtuar për të shënuar shpërthimin, Skulpturën e Përkujtimit të Shpërthimit të Halifax, e krijuar nga artisti Jordi Bonet. Skulptura u çmontua nga Bashkia Rajonale Halifax në vitin 2004 dhe pjesët janë shpërndarë dhe humbur. Përkujtimorja “Halifax Explosion” u ndërtua në vitin 1985, duke zhvendosur këmbanat e memorialit nga një kishë aty pranë në një skulpturë të madhe betoni në Fort Needham Hill, përballë zonës “zero në tokë” të shpërthimit. Kulla Bell është vendi i një ceremonie vjetore qytetare çdo 6 dhjetor. Një kujtim në Stacionin e Zjarrit Halifax në Rrugën Lady Hammond nderon zjarrfikësit të vrarë gjatë reagimit ndaj shpërthimit. Fragmentet e Mont-Blanc janë ngritur si monumente lagjeje në shpërthimin në Rrugën e Liqenit Albro në Dartmouth, në Pikë Regate, dhe gjetkë në këtë zonë. Monumente të thjeshta shënojnë varrezat masive të viktimave të shpërthimit në Varrezat e Fairview Fairview dhe Varrezat e Rrugës së Bayers. Një Libër Përkujtimor me emrat e të gjithë viktimave të njohura shfaqet në Bibliotekën Veriore të Halifax Memorial dhe në Muzeun Detar të Atlantikut, i cili ka një ekspozitë të madhe të përhershme rreth Shpërthimit Halifax. Harold Gilman u ngarkua për të krijuar një pikturë që kujton ngjarjen, edhe pse puna e tij, Halifax Harbour at Sunset, “tregon shumë pak për shkatërrimin e kohëve të fundit, pasi pikëpamja është vendosur prapa në mënyrë që porti të duket i pashqetësuar.

Jeleku prej ari nga Edit Durham dhe Piceria Korça në Halifax

Halifax mban brenda muzeumit “Bankfield” dhe një jelek ari shqiptar dhuruar nga grate e Beratit studjueses së shquar angleze Edit Durham e cila u mahnit me kulturën dhe traditën shqiptare.Duke ecur me autobusin udhëve të qytetit befas syri më zuri një ndërtesë të thjeshtë ku shkruhej dukshëm Piceria Korça. Ajo që më tërhoqi më shumë ishte ç me bisht pra shkronja reale e ç së alfabetit tonë . Nuk ka dyshim se kudo ku ka shtete, njerëz, medoemos që ka dhe shqiptarë , pasi ne si shqiptarë jemi shpërndarë kudo për vetë kushtet e vështira ekonomiko-politike që vazhdon të ketë vendi ynë .Ç’krenari të jep se si keta shqiptarë më së shumti kanë çarë me djersën e ballit kudo ku kanë shkelur dhe mundohen t’ju përshtaten ligjeve të vendit ku strehohen dhe bëjnë emër. Ndër miliona shqipfolës është Erjon dhe Majlinda Shahinasi të cilët kanë hapur picerinë me emrin e bukur Korça në Halifax. Ata e kanë hapur 20 vjet më parë, pas 6 vjetëve qëndrimi në këtë vend detar dhe te bukur. Ata erdhën në Halifax si refugjatë politikë dhe arritën të kenë sukses në biznesin e tyre. Të gjitha këto sjellin disa fragmente jete nga Shqipëria mëmë në një cep të globit si në Halifax ku vizitohet nga miliona turistë.

TITANIKU

Bllokada që sot quhet Varreza “Fairview Lawn” u ndërtua në vend në vitet 1750 për të mbrojtur Halifax nga sulmet e njerëzve të Mi’kmaq. Toka u zhvillua më pas si ferma të vogla. Në vitin 1893, toka u ble nga një kompani private, Fairview Lawn Cemetery Limited, për një varrezë jo-konfidenciale, sepse varrezat Camp Hill në qendër të qytetit po mbusheshin. Qyteti i Halifax mori përsipër varrezën në vitin 1944. Fairview përmban një seksion kryq të banorëve të shekullit të 20-të të Halifax-it duke përfshirë një seksion grek dhe një seksion kinez, si dhe një varr masiv të viktimave nga Shpërthimi Halifax dhe shumë varre të tjera.

121 viktima të Titanikut në këtë varrezëmë e madhja në botë

Ja tha ciceronja vendi tjetër që do të vizitojmë janë varret e viktimave të Titanikut.Sapo ndaluam atje ashtu si në cdo varrezë bëhet një heshtje varri e rëndë e ftohtë si guri… Ciceroni kanadez i veshur me kostum anglez pasi na përshëndeti filloi të na drejtonte për tek parcela e titanikut, pasi në këtë vend ishin shumë parcela të tjera. Ishin disa grupe të ndryshme që drejtoheshin nga ciceronët, me nje fjalë parcela e titanikut ishte më e vizituara. Edhe pse kane kaluar 105 vjet qe nga mbytja e titanikut mjeshtrat ciceron e fusin turistin në atë botë në atë ngjarje nga më tragjiket në histori.Njëqind e njëzet e një viktima te fundosjes së Titanikut të RMS janë të varrosur në Fairview, më shumë se çdo varrezë tjetër në botë. Shumica e tyre janë përkujtuar me shënjues të vogël gri, me emrin dhe datën e vdekjes. Disa familje paguan për shënjuesit më të mëdhenj me më shumë mbishkrime.

Fëmija i Panjohur për dekada…

Një nga shënuesit më të njohur të Titanikut është për një viktimë fëmijë të paidentifikuar, i njohur për dekada si Fëmija i Panjohur. Askush nuk e identifikoi trupin, kështu që ai u varros me fonde të siguruara nga marinarët e CS Mackay-Bennett, anija kabllore që mbuloi trupin e tij.Memoriali mban mbishkrimin ‘Ngritur në kujtesën e një fëmije të panjohur, mbetjet e të cilit u gjetën pas katastrofës së “Titanikut” 15 prill 1912’. Në nëntor të vitit 2002, fëmija fillimisht ishte identifikuar si Eino Viljami Panula 13-muajshe i Finlandës. Eino, nëna e tij dhe katër vëllezër vdiqën të gjithë në fatkeqësinë Titanike. Pas testimeve shtesë nga AND-ja, fëmija i panjohur u ri-identifikua në vitin 2008. Testimi i ADN –s mitokondriale nga laboratori i Forcave të Armatosura zbuloi identitetin e tij. Baby Goodwin është i vetmi anëtar i familjes së tij, trupi i të cilit është zbuluar dhe identifikuar më pas si 19-muajshe Sidney Leslie Goodwin, një fëmijë anglez i cili u zhduk me gjithë familjen e tij.Baby Goodwin është i vetmi anëtar i familjes së tij, trupi i të cilit është Zbuluar dhe identifikuar më pas. Babai i tij jetonte në Amerike dhe kishte paguar për të sjellë gjithë familjen e tij, por mjerisht gjithë familja u mbyt në Oqean.Varri i Sidnit ishte më i vizituari, me më shumë kukulla dhe lule…

Leonardo DiCaprio dhe mekaniku i bojlerit të Titanikut…

Një varr tjeter me emrin “J. Dawson” fitoi famë pas shfaqjes së filmit Titanik të vitit 1997, pasi emri i Leonardo DiCaprio në filmin është Jack Dawson. Shumë artistë të filmave nga historia, lanë lule dhe hedhje biletash në varrin e Dawson kur filmi u shfaq së pari dhe lulet vazhdojnë të mbeten edhe sot. Drejtori i filmit James Cameron ka thënë se emri i personazhit nuk ishte në fakt i frymëzuar nga varri. Hulumtimet më të fundit kanë zbuluar se varri në të vërtetë i takon Joseph Dawson, një irlandez i cili ka punuar në dhomën e bojlerit të Titanikut si një tharëse qymyrguri.

Varret e Titanikut të Fairview përfshijnë gjithashtu vendin e varrimit dhe shënuesin e William Denton Cox, një administrator heroik i cili vdiq ndërsa shoqëronte pasagjerë të klasës së tretë në pistat e shpëtimit.

Njëzet e nëntë viktima të tjerë të Titanikut janë varrosur diku tjetër në Halifax; Nëntëmbëdhjetë në Varrezat Katolike Romake të Ullinjve dhe dhjetë në Varrezat Hebre Baron de Hirsch.

Cdo varr kishte mbishkrimin për personin e vdekur. Shume drithëruese dhe frymëzuese ishte mbishkrimi mbi varrin e Everett Edward Elliot në të cilin thuhej: Elliot një prej të mbyturve të ekuipazhit heroik. Cdo njeri prej ekuipazhit qëndruan në postin e tij, ndërsa të gjithë ata më të dobëtit fizikisht shkuan dhe treguan edhe një herë për të gjithë botën se si duhet të vdesin burrat anglez.

Muzeumi Maritime

Muzeu Detar i Atlantikut është një muze detar kanadez që ndodhet në qendër të qytetit Halifax, Nova Scotia.

E vendosur në zemër të ujrave të Halifax-ut, nuk ka vend më të mirë për të zhytur veten në trashëgiminë e pasur detare të Nova Scotia në Muzeun Detar të Atlantikut.

Muzeumi fillonte që nga ndërtimi i anijeve të veglave të vogla deri te Konvojet e Luftës së Dytë Botërore, ditët e lundrimit në Epokën e Avullit, Titaniku në shpërthimin Halifax.

Aty zbuloje mjaft tregime, ngjarje dhe njerëzit që kanë ardhur për të përcaktuar Nova Scotia dhe marrëdhëniet e saj me detin.

Muzeu është një institucion anëtar i Muzeut të Nova Scotia dhe është muzeu më i vjetër dhe më i madh detar në Kanada me një koleksion prej mbi 30,000 objekte, duke përfshirë 70 anije të vogla dhe një avull: CSS Acadia, një anije survejimi hidrografike prej 180 këmbësh me avull filloi në vitin 1913.

Ishte e pamundur të rrokje gjithë objektet marramendëse, historitë, por disa me pikantet të ngeleshin në kujtesë.

Filmi për Titanikun që shfaqej në teatër brenda Muzeumit ishte një histori më vehte një libër kujtese për të gjithë vizitorët. Ishte bërë një punë kolosale, e jashtëzakonshme, ishte një muze që të rrëmbente në çdo sekondë të qëndrimit.

U larguam nga Halifax-i kryeqytetit të provincës Nova Scotia me mbresa të pashlyeshme, u ngarkuam si Titaniku i shekullit XXI që s’do të mbytet kurrë…

23 gusht, 2017

Staten Island, New York

Shpirti mikpritës i devollinjve

August 19, 2017 by dgreca

Nga Raimonda MOISIU/

Miqësia virtuale e reale fizikisht, njohjet e largëta edhe ato të castit vecmas në ditët e sotme nga rrjetet sociale, janë miqësi që provojnë ndjesinë e promovimit të vlerave të vërteta të miqësisë, njerëzores e qytetarisë, miqësi të cilat përpiqen të inkurajojnë mes njerësve, duke shkëmbyer eksperiencat dhe përvojat dashamirëse mes miq e mikesha, vecmas kur ato ofrojnë mbështetje të plotë prej dashamirësve të shumtë të botës së artit, e kështu me radhë, duke na sjellë diçka të re, në raportin e të përditshmes njerëzore, mes të kaluarës e refleksionit për të ardhmen në jetën e cilitdo nga ne. Dita e djeshme e 18 Gushtit ishte disi e veçantë për mua, ishte imazhi shpirtëror dhe shpirti mikpritës i devollinjve të fismë, që më dha fatin ta prekja dhe të bëhesha pjesë e kësaj mikpritje fisnike, falë ftesës për të kaluar një ditë të bukur bashkarisht me familjen e nderuar Dushku nga Suli i Devollit. Ftesa erdhi nga mikja ime e vjetër por që u ritakuam nëpërmjet rrjetit social Facebook, Verore Hoxha Dushku, adhuruese e dashamirëse e krijimtarisë sime, dikur një moderatore –“showgirl”, e suksesshme dhe e njohur e artit dhe kulturës devollite , adhuruese dhe dashamirëse e genit devollit, epitoma, mishërimi dhe bukuria e emocionit lirik e Patriarkut të Letrave shqipe, devolliut të urtë e të fismë Dritero Agolli. Mikja ime e mrekullueshme Verore Hoxha Dushku, një ekonomiste në profesion, profesioniste dhe tepër e aftë në ditët e sotme. Mikpritje mbresëlënëse dhe emocionuese e pinjollëve të Sulit historik e shpirtmirë shpërfaqej në Resortin turistik “FATI” në zemër të Bilishtit, që administrohet nga vëllai i mikes sime, bisnesmeni Fati Dushku, një investitor i ri në moshë, por vizionar, i guximshëm, me vullnet të celiktë dhe mëncuri, mendje të shëndoshë e krahë të fortë, forcë mendore unike e qytetare të paepur. Investitori dhe bisnesmeni Fati Dushku është nj ë personalitet i denjë, i rëndësishëm në investimin e industrisë kulinare dhe resortit turistik, në dasma, gëzime dhe hidhërime familjare në qytetin e Bilishtit. Ai me punë sakrifica dhe përkushtim, është shëndrruar në një rol investues model, vullneti dhe force e paepur, i palodhur dhe i përkushtuar në jetën social ekonomike- kulturore e historike, si një nga bisnesmenët dhe investitorët shëmbullorë në ekonominë e tregut kapitalist shqiptar dhe rritjen e mirëqënjes ekonomike të bashkëqytetarëve të tij, nëpërmjet punësimit të tyre në bisnesin e resortit turistik që ai menaxhon. Bisnesmeni dhe investitori devolli Fati Dushku është edhe filantropist dinjitoz. Filantropia e tij, gjithmonë e rëndësishme dhe dashamirëse konsiston për njerëzit në nevojë, artin dhe kulturën devollite, duke mos harruar kurrë fshatin e tij të origjinës, Sulin historik, një fshat me tradita historike e patriotike, drama njerëzore, sociale, legjenda dhe histori, me ndjenjën e larëntnjerëzore të zemrës së tij të madhe. Gjithsecili është i mirëpritur në Resortin Turistik “FATI”, ku do të keni kënaqësinë të kaloni caste plot harmoni e gëzim nën tingujt e muzikës devollite dhe atë shqiptare, serenatave e të gjitha trevave etnike. Do të shijoni kuzhinën e famshme bio devollite dhe të zonës së Korcës. Resorti turistik qëndron krenar dhe madhërishëm mes përmes fushës e përgjatë lumit Devoll dhe luginave, ku do të soditni gjithçka, do të prekni e shijoni me sy bukurinë e natyrës magjepsëse devollite. Ishte një ditë e vecantë në jetën time, e bukur dhe mbresëlënëse, mikpritja fisnike dhe e mrekullueshme, për një e ftuar speciale, sikundër isha unë nga mikja ime Verore Hoxha Dushku, nga familja dhe bisnesmeni i mirënjohur i qytetit të Bilishtit, Fati Dushku. Kaluam në një atmosferë tejet miqësore, plot respekt e përzëmërsi, dashuri dhe njerëzisht e shpirtërisht, bukur e këndshëm, ku nuk munguan muzika e bukur dhe e njohur devollice dhe serenatat korcare.

U largova me ndjesinë e një miqësie të mrekullueshme dhe dashamirëse: Ju paca miqtë e mij të mrekullueshëm, Familja DUSHKU!

Pacim përherë miq të tillë, fisnikë e të vërtetë!

Zoti bekoftë Ju, familjen dhe jetët Tuaja.

Bilisht, Gusht 2017

Korpusi i paqes në Tiranë dhe të rinj shqiptarë pastrojnë Parkun e Liqenit

July 12, 2017 by dgreca

1 ok Korpusi ne Tirane Më shumë se 170 vullnetarë të huaj e shqiptarë, pjesë e Korpusit të Paqes, që vepron në vendin tonë, u angazhuan sot, që në orët e para të mëngjesit, në një mision vullnetar për pastrimin e Parkut të Liqenit.Pjesë e këtij aksioni u bë edhe kryetari i Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj dhe drejtoresha e Korpusit të Paqes për Shqipërinë, Zonja Kate Becker, të cilët ndihmuan në pastrimin e parkut nga mbetjet dhe barërat e këqija, që përbëjnë rrezik për zjarre në këtë periudhë të nxehtë.

1 Korpusi

Kryetari i bashkisë falenderoi të gjithë ata qytetarë të përgjegjshëm për kontributin e tyre dhe theksoi se, një qytet, pamvarësisht mundësive që ka për menaxhimin e punëve publike, ka gjithmonë nevojë për akte të tilla vullnetarizmi.Veliaj theksoi se veprimtaria që kryen Korpusi i Paqes në vendin tone, si dhe aksione të tilla shërbejnë për ndërgjegjësimin e sa më shumë qytetarëve të tjerë që të bëhen pjesë e vullnetarizmit.“I ftoj qytetarët e Tiranës të bëjnë më shumë punë vullnetare. Ndonjëherë ndihem pak keq kur ka më shumë të huaj që bëjnë punë vullnetare se, sa ne shqiptarët.

Për herë të parë pashë që vullnetarëve amerikanë, iu ishin bashkuar edhe shumë të rinj të qytetit të Tiranës, për të kuptuar që vullnetarizmi nuk është një çështje e mirëqenies ekonomike, por është një çështje e gjendjes tënde shpirtërore, e gjendjes tënde mendore, si qytetar i mirë.

Ndaj, më vjen mirë që për herë të parë pas kaq vitesh shikojmë një balancë midis vullnetarëve që janë të huaj, amerikanë dhe vullnetarëve tanë shqiptarë”, theksoi Veliaj. Ai gjithashtu bëri të ditur se, së bashku edhe me Korpusin e Paqes, por edhe me shumë grupe të tjera vullnetarësh që veprojnë tashmë në Tiranë, do të ndërmerren shumë fushata që i vijnë në ndihmë të pamundurve, por edhe që ndihmojnë për ta bërë një qytet më të mirë.

“Aksioni i sotëm ishte për të pastruar parkun nga shumë prej barishteve, ferrave dhe materialeve që marrin zjarr shpejt, që janë rrezik në këtë kohë, për të shpëtuar shumë nga pemët nga thatësira.

Por stina do të ndryshojë, kështu që kur të afrojë stina e vjeshtës dhe e dimrit, që është koha perfekte për të mbjellë pemët, do të donim që të bënim organizime të tilla për fushata të mbjelljes.

Duam që këtë vit të mbjellim 50 mijë pemë të reja, jo vetëm në Parkun e Tiranës, por edhe në Parkun e Farkës dhe të Kasharit dhe do të gjejmë një mënyrë se si duke inkurajuar vullnetarizmin edhe me Korpusin e Paqes, por edhe me shumë prej vullnetarëve shqiptarë që fatmirësisht janë shtuar, të kemi mundësi që të kemi një stinë fantastike mbjellje dhe t’i afrohemi projektit tonë të pyllit orbital, që deri në vitin 2030 të kemi mbjellë 2 milionë pemë në total”, u shpreh kryetari i Bashkisë së Tiranës.

Duke e cilësuar të mrekullueshme punën e bërë nga vullnetarët për pastrimin e parkut të Liqenit, Drejtoresha e Korpusit të Paqes, Kate Becker vlerësoi angazhimin dhe seriozitetin e treguar nga të rinjtë shqiptarë dhe amerikanë.

“Dua të falenderoj qytetin për një punë të mrekullueshme. Ne mblodhëm mbeturina rreth e përqark pemëve, morëm mbështetje dhe punuam si ekip, duke organizuar projektin me rreth 70 vullnetarë shqiptare dhe rreth 100 amerikanë. Ishte një ditë e mrekullueshme dhe vlerësoj çdo gjë”, theksoi Becker. {Sh.K}.

‘‘ LIQERI ’’ I LASGUSHIT, PARAJSA E SHPIRTIT …

June 19, 2017 by dgreca

Natyra këtu ka magji. Lasgushi këtë magji e kishte kthyer në poezi. Tani “dremit liqeri” me kujtimet për të…/

NGA PËLLUMB GORICA/Një ndenjë e bukur dhe e këndshme kënaqësie shoqëroi udhëtimin tonë drejt juglindjes, mes një grupi miqsh të penës. Mëngjesi gëzimdhënës, plot dritë, por edhe me aromë kundërmuese lulesh gjithfarësoj.

Udhëtojmë luginës piktoreske të Shkumbinit plak. Malet, me madhështinë e tyre, e rrethojnë luginën e thellë. Thyrjet e relievit, diku me një ashpërsi tërheqëse, e diku të mbytur nga deti i gjelbërimit të drurëve të lartë e të shumëllojshëm me blerimin e harlisur, i japin një bukuri të veçantë. Pa fjalë një natyrë e magjishme shqiptare!

Kalojmë Elbasanin, Librazhdin dhe Përrenjasin. Makina duket sikur fluturon në panoramat interesante, që të emocionojnë për çdo metër udhëtim. Herë pas here shfaqen e zhduken vendbanime të vogla, të shtrira në shpate kodrash. Po gjithsesi, me gjarpërimet e saj është një rrugë që ecet shpejt dhe këndshëm. Ajo kalon ngjitur rrjedhës së stërlashtë të lumit Shkumbin, gurgullues e i kaltër si një shirit argjendi, me vërshimin e ujrave drejt detit Adriatik.

Në liqen mahnitja dashuruar

Por kur kalon Qafën e Thanës, një ndjesi e këndshme të kaplon si asosacion me malet e hirta në horizont, të mbuluara me qeleshen e bardhë dhe liqenin e Ohrit. Një panorama magjepse si një poezi a telajo e pikturuar me ngjyra drite. Mes qiellit e tokës, ky liqen, një bukuri që natyra e krijoi në zemrën e bukurive të Ballkanit.

Re puplore era i lodron në hapësirën qiellore. Dielli, duke i sfiduar ato me ndriçimin vezullues, derdh rreze, të cilat, teksa përthyehen në liqen e reflekton mahnitjen e dashuruar të kësaj bukurie të papërshkruar. Kur vjen këtu në një ditë të tillë, e shijon më bukur prarimin magjik të liqenit dhe natyrën rrethqark tij. Ndaj me syrin e aparatit fotografik e përjeton këtë panoramë të shushurimës së patrajtshëm të gjallesave natyrore, së bashku me freskipuhizën që rrudhos pasqyrën liqenore. Kodrat, malet, vendbanimet, si roje, i shtrohen në gjunjë. Qytetet e Ohrit, Strugës, Pogradecit me panoramat piktoreske, por edhe perlat turistikë: Shën Nauni, Lini, Voloreku etj, me pamjet e tyre të mrekullueshme, të mahnitin veçanërisht në ditë të kthejllta qiellore. Natën, dritat e tyre vezullojnë si yje uji në liqen. Lini, me shtëpi të ngjeshura rreth kodrës, të rrethuara me pemë të llojeve të ndryshme, të magjeps me pozicionin e tij tërheqës e të ngjason si një vapor i ankoruar prej kohësh.

Ecim drejt Pogradecit, qytet i vendosur në skajin jugor të liqenit. Tablotë e natyrës kalojnë me radhë. I soditim këndshëm, duke thithur ajrin e freskët të stinës. Aty këtu shfaqen shtëpi dhe lokale midis mozaikut të kulturave bujqësore, dhe pemëve frutore të gjelbëruara. Nëpër kodra bari mbulon tokën si qylym i blertë e që ndrit nga vesa. Bregut në ca kallamishte nositët cicërijnë. Valët numërojnë njëra-tjetrën në breg me një shushurimë të lehtë. Tutje ca varka lëkunden në sipërfaqen e pastër të ujit. Panorama tërheqëse e piktoreske e Pogradecit, të krijon një kënaqësi të veçantë. Sigurisht të pushton një ndjenjë ndryshe, kur kthehesh këtu pas shumë vitesh. Kemi pasur rast të vizitojmë qytetin e Pogradecit shumë herë në fillim të viteve ’90, ndaj dhe shumëllojshmëria e objekteve me kujtimet e asaj kohe, kaq natyrshëm na rrjedhin si ujëvarë. Godina të pakta disa katëshe, rrugë të shkatërruara, parqe të rrënuara, dritat e venitura…

Qyteti sot shfaqet më i mrekullueshëm e impresionues si një kartolinë shumëngjyrëshe. Ndërtimet e vjetra ndërthuren me simbolet e reja të zhvillimit modern të këtij qyteti. Pallate shumëkatëshe me modele të ndryshme arkitekturore, lokale, skulptura, parqe, shatërvanë, rrugë të shtruara me standarte, të rrethuara nga të dy anët me blirë e drurë të tjerë dekorativë.

Shijojmë me ecjaket tona pastërtinë, ngjyrat e qytetit, flladin e liqenit… Koloriti i stinës i jep një tjetër hijeshi qytetit. Rugët e tij gumëzhijnë nga lëvizjet e vizitorëve. Pogradecarët, banorë të dashur e mikpritës ndjehen të lumtur që janë nga ky vend kaq i bukur, e me trashëgimi të pashtershme kulturore, historike dhe fisnikëri vlerash, që meritojnë pa dyshim respekt. Ata krenohen me qytetin e tyre, figurat e njohura të tij dhe liqenin. Liqeni, jo vetëm për forcë të zakonit, që nuk shprehet me fjalë, por, është një lloj pasqyre për Pogradecin dhe bukurinë e tij. Duke shkuar përtej pikëpamjeve gjuhësore, banorët u pëlqen ta emërtojnë gjoli. Ndërsa Lasgushi derdhte në vargje emrin liqeri. Por liqeni dhe Lasgush Poradeci identifikojnë njëri-tjetrin. I ngritur fare pranë liqenit me vështrimin nga ai, monumenti i Lasgushit plot hir me qenin Cuci para këmbëve dhe pak metra më tutje i Mitrush Kutelit, dy korifejve të penës, bij të këtij qyteti, përbëjnë simbolet e Pogradecit. Ndalemi pak çaste, ku valët e liqenit llokoçiten lehtë në breg dhe i flladit fytyrat tona të emocionuara. Por, duke kundruar Pogradecin, malin e Thatë, liqenin, të kumbojnë vargjet e Lasgushit, ku ai ka derdhur dhëmbjen për plagët e nositit:

“Un’ ik liqerit zemërak
Fatlum dh’ i pastër si zëmbak,
Po zemra ime kullon gjak:

Se vijnë-urtuar zogjtë-e mi,
Dh’ u jap ushqim me dashuri-
Një dashuri për llaftari.

Liqeri i shkretë e rrit tallazi porsi det

E shpirtin duke më përcjellë më thotë se

Ah! Shih sa është i thellë

Ky gjiri em që të patë pjellë”

Magjia ka zbritur në Volorek( Drilon)

Të shkosh në Pogradec e të mos vizitosh Volorekun është sikur të mos kesh ardhur fare aty. Kjo sepse është një nga perlat më të bukura të natyrës shqiptare, që dikur ishte një “mollë e ndaluar”, për t’u shijuar sot nga gjithkush. Të shprehesh me shumë fjalë e gjithë ndjenja, gati të dalldisur të rrëmbejnë befasishëm e të pushtojnë aq shumë panoramat qetësuese, të parkut të vogël, i mbushur me drurë të lartë dhe me shtrirje përgjatë ujërave të kristalta e të qeta, që nën rrezet shëndritëse të diellit janë një kënaqësi ripërtëritëse. Kundërmimi i luleve, romantika mahnitëse sa reale dhe e ëndërrt, mërmërima e lehtë e flladit, shto këtu përjetimin e pllaquritjes së pulëbardhave e të peshqve të veçantë, aq sa marrin shikimin e vizitorëve të shumtë dhe varkave të vogla, apo simfoninë e cicërimave të zogjve nëpër pemë, të bëjnë të ndjehesh i dehur nga kënaqësia.

– Voloreku i mbushur me aromë natyre, të jep një ndjesi mjaft pozitive si një privilegj i së bukurës,- thotë Besniku, bashkëbiseduesi dhe miku ynë pogradecar.

Në Volorek ndërtimet: bar kafetë, restorantet dhe hotelet e zbukurojnë këndshëm në çdo stinë të vitit, ku nuk mungojnë shije të ndryshme, të cilat ofrojnë pushime, por dhe zbavitje të këndshme me një shërbim të kulturuar dhe ajo që është me rëndësi, përkujdesjen e veçantë.

Por, pak më tej Volorekut të bukur e të mirëmbajtur, spikatin ndërtimet e vjetra, por edhe të reja të Tushemishtit. Ato, edhe pse me nota optimiste për një turizëm elitar po shpërfytyrohen barbarisht. Një përzierje e vorbullës, të asaj që ne i themi zhvillim në emër të progresit me betonizim pa kriter buzë liqenit, duke e ngushtuar pjesën e plazhit. Panoramat e bukura humbasin vlerat dhe nuk mund të kthehen kurrë në antivlera duke i shkatërruar.

Voloreku është një poezi që meriton të interpretohet. Natyra e tij të përkëdhel aq bukur sa të josh ta vizitosh atë përherë, jo vetëm në verë, por edhe në ditët e dimrit me borë. Se s’ka si të ndodh ndryshe, në këtë perlë magjepse të natyrës shqiptare gjithkush që e viziton gjen parajsën e shpirtit të munguar.

ARBËRESHË E ULQINAKË – VËLLEZËR TË NJË GJAKU…

May 27, 2017 by dgreca

Meritojnë përgëzime: Shoqata “Labeatët” e Ulqinit, Shoqata “Vorea” e Arbëreshëve dhe Federata FNAI, e emigrantëve shqiptarë në Itali, për këtë bashkëpunim e gërshetim, në realizimin e marrëdhënieve të tilla kulturore./

1.E.Lakuriqi 0.Botimi-Foto

Nga: Eltona Lakuriqi/

1.Edhe pse ka kaluar mesnata, salla e madhe e hotelit “Albatros”, në bregdetin tërheqës të Ulqinit, ka një gjallëri disi të veçantë. Njerëz të veshur me kostume kombëtare, Pierpaolo në fizarmonikë, dikush tjetër në dajre, Suadi e Franco që këndojnë, Lucia e Luljeta që bisedojnë, Imma regjisorja që ende është e shqetesuar për shfaqjen, që do të jepet në sallën e qendrës kulturore të Ulqinit, aktorët që qeshin e luajnë, të gjithë bashkë, përbëjnë një pamje të bukur, nga ato, që ky mjedis qyteti i Ulqinit e përjetojnë herë të parë. Sepse janë bashkuar së toku, arbëreshë e ulqinakë, vëllezër e motra të një gjaku, që takohen pas 500 vjetësh.
Trupa teatrore e Shoqatës “Vorea”, në Frascineto të Kalabrisë, ka ardhur të japë shfaqjen “Kostantini e Garentina”. Është varianti arbëresh i legjendës së mirënjohur shqiptare, e cila mbijeton dhe emocionon kudo, ku ka shqiptarë nëpër botë. Arbëreshët janë veshur me kostume tradicionale, që i punojnë e prodhojnë vetë. Lucia e Luiljeta, madje edhe djali i vogël i Lulit, janë veshur me kostume ulqinake.
Këngët arbëreshe, ulqinake, shkodrane e korçare këndohen deri në orët e vona. Duket sikur askush nuk ka dëshirë të shkojë të flerë. Sikur janë zgjuar nga një gjumë shekullor e tani duan të fitojnë kohën e humbur. Flitet gjuha shqipe, në variantin e arbërishtes dhe dialekti i Ulqinit. Ndihen të gjithë vëllezër të një gjaku. “Gjaku ynë i shprishur, tani po bashkohet”,-thotë Luçia Martino, “Mjeshtër i Madh”, e cila bën një punë të pasionuar për kulturën e traditat shqiptare dhe i ka çuar grupet e saj edhe në Tiranë e deri në Kanada.

2.Nga ballkoni i hotelit vështroj atë gji shkëmbor, mbi të cilin përkulen degët e pishave shekullore. Ujët e kulluar ka ngjyrat blu e turkeze, që ndërthuren midis tyre, si ngjyrat e pikturës në një kuadër pejsazhi. Mëngjesi është i bukur dhe në parkun e gjelbër kanë ardhur nxënësit e shkollave. Ndërmjet tyre dalloj gazetarin Ndue Lazri, i cili është zgjuar herët dhe kërkon të rrëmbejë fotot e orëve të para të mëngjesit, të cilat kanë një dritë të mrekullueshme për foto. I pasionuar pas fotove, ai ngjitet e zbret shkëmbenjve, duke futur në fokus pamje të ndryshme, që ky mjedis i ofron, si kartolina të vërteta. Më kishte bërë përshtypje energjia e tij edhe në mbrëmjen e kaluar në sallën, ku do të jepej shfaqja. Regjisorja Imma Guarasci ishte e shqetësuar, se donte që çdo gjë të ishte gati për provën e mëngjesit dhe për shfaqjen para publikut. E, gazetari i ardhur nga Bolonja, si president i Federatës Nacionale të Shoqatave Shqiptare në Itali, që ka bashkëpunuar për ardhjen e këtij grupi në Ulqin, bënte edhe punën e karpentierit, për montimin e skenave, edhe punën e elektriçistit, duke u kujdesur për dritat e skenës, bashkë me anëtarët e tjerë të trupës.
Aktorët zgjohen dalëngadalë dhe marrim rrugën për te qendra kulturore. Rrugët e bukura e karakteristike të Ulqinit janë mbushur me njerëz. Ata na përshëndesin përzemërsisht. Dyqanet me suvenire presin e përcjellin klientë e turistë, që duan të kenë ndonjë kujtim, nga ky qytet i bukur.
Kryetarja e Shoqatës Kulturore “Labeatët”, Luljeta Avdiu-Cura, një grua energjike dhe përherë e qeshur, vjen te salla dhe interesohet, që trupës së teatrit të mos i mungojë asgjë, për suksesin e shfaqjes. Qytetarë të Ulqinit dhe veprimtarë e bashkëpunëtorë të qendrës kulturore vijnë me një farë kureshtjeje, që të shikojnë përgatitjet për shfaqjen, por edhe të japin ndihmën e tyre të pakursyer, nëse është e nevojshme. Edhe këtu ndihet ajo dashuri vëllazërore, por edhe ajo mikpritje e bukur e ulqinakëve, që është tipike shqiptare.

3.Ndërsa trupa merret me provat e me përgatitjet, Suad Mehmeti, me disa kolegë të tij, na fton që të vizitojmë qytetin piktoresk. Ata janë krenarë për bukuritë, që ofron vendbanmi i tyre dhe na shoqërojnë në pikat më interesante, në plazhet që kanë filluar të frekuentohen nga turistë e pushues e ku çdo gjë është në gatishmëri për sezonin e ri turistik; kodrave të buta të Ulqinit, me shtëpi të bukura e karakteristike e me rrugë, që gjarpërojnë mes gjelbërimit e luleve të shumta. Pastaj na çojnë te një rruge të drejtë dhe të gjatë, përmes një fushe, që i ngjan një lugine të ngushtë, midis kodrash e malesh. Gjelbërimi është kudo i dendur e shlodhës për syrin. Arrijmë tek Ada e Bunës, një fshat romantik, ndërtuar dy brigjeve të lumit të vjetër, që buron nga Liqeni i Shkodrës, përshkon kodrina e fushat e Bregut të Bunës dhe vjen këtu e derdhet në det.

Kudo shohim lokale të shumtë, që mirëpresin klientë në këtë orë të drekës, barka peshkatarësh, motoskafe turistësh e shtëpitë me ngjyra të ndryshme, nën hijet e pemëve të mëdha, krijojnë një pejsazh, që të fton për të bërë foto të shumta. Këtu miqtë tanë nga Ulqini na ofrojnë bujarisht një drekë me prodhime deti, të gatuara sipas traditës ulqinake dhe një verë të mirë të zonës.
Prej këtu, kthehemi sërish në Ulqin dhe e vazhdojmë udhëtimin turistik, në krahun tjetër, aty ku ngrihet kalaja e lashtë dhe e bukur e qytetit. Pamja e detit dhe e qytetit, nga kalaja, është e mrekullueshme dhe tërheqëse. Nuk di nga ta kthesh më parë aparatin fotografik, për të fiksuar këto pamje të rralla. Brenda mureve të kalasë shohim shtëpi të bukura prej guri, rrugë të ngushta me kalldrëm, që ngjiten drejt majës së kodrës dhe lokale të shumtë, te dyert e të cilëve të ftojnë me bujari të hysh brenda. Secili prej tyre ka një terrace, si ballkon mbi det, nga ku klientët e turistët mund të shijojnë panoramën e qytetit dhe të bëjnë foto të bukura. Klodian Cami, ky djalosh energjik, sipërmarrës dhe veprimtrar i palodhur, që vjen nga Reggio Emilia në Itali, pëlqen foto të veçanta, si ajo duke hipur mbi një traktor të vjetër, që nuk merret vesh si është gjendur këtu brenda kalasë, mbi një motorr të çuditshëm, si ata të kohës së luftës, mbi muret e kalasë apo shkëmbinjtë e thepisur,, që zbresin deri në dallgët e shkumëzuara të detit.
Kështu, duke shetitur e duke u njohur me Ulqinin, na zë ora e mbrëmjes, kur do të fillojë shfaqja.

4.Salla e mbushur me shikues pret me emocion të veçantë shfaqjen e grupit arbëresh. Ka njerëz, që kanë ardhur edhe nga Tuzi e zona të tjera, sepse Luljeta ka bërë prej kohësh publicitet, për këtë ngjarje të rëndësishme, pra ardhjen e arbëreshëve për të dhënë shfaqje ne Ulqin. Është i pranishëm edhe kryetari i komunës, Nazif Cungu, me familjen e tij.
Para sshfaqjes, këngëtarja dhe aktorja e re, studente arbëreshe, Maria Ferrari këndon Himnin Kombëtar Shqiptar, duke ngjallur emocione të veçanta. Në sallë janë edhe gazetarë e grupe të televizionit lokal, që kanë ardhur t’i regjistrojnë këto çaste të bukura.
Pastaj, legjenda e besës së dhënë shpalos, përmes lojës së bukur të aktorëve, variantin e saj arbëresh. Shfaqja është konceptuar bukur, nga regjisorja Imma Guarasci dhe personazhet janë tipizuar mjeshtërisht nga aktorët. Publiku e ndjek shfaqjen në një heshtje të thellë, deri në fund. E kjo heshtje ndërpritet nga duartrokitjet e nxehta të publikut, të ngritur në këmbë, kur përfundon shfaqja e dramës.
Por shfaqja nuk mbaron këtu. Organizatorët kanë menduar, mirë që ajo të jetë një eprimtari e përbashkët, arbëreshe-ulqinake. Aktorët e dramës ua lënë vendin valltarëve të ansamblit “Ana e Malit”, këngëtarëve Franko Frega, i ardhur nga Lungra e Kalabrisë dhe Pierpaolo Petta, i ardhur nga Piana degli albanesi, në Siçili. Me ta harmonizohet bukur këngëtari ulqinak, Suad Mehmeti. Kësisoj, spektakli vazhdon me pjesën e tij muzikore, duke e bërë emocionuese dhe të paharrueshme, këtë mbrëmje mes vëllezërve të një gjaku.
…Organizime të tilla të shkëmbimeve të vlerave kulturore janë ngjarje të rëndësishme, sepse ruajnë e përtërijnë traditat tona të mrekullueshme e të pasura kulturore. Ndaj meritojnë përgëzime: Shoqata “Labeatët” e Ulqinit, Shoqata “Vorea” e Arbëreshëve dhe Federata FNAI, e emigrantëve shqiptarë në Itali, për këtë bashkëpunim e gërshetim, në realizimin e marrëdhënieve të tilla kulturore.