108 VJET PAVARËSI:JUG – VERI NJËSH ME PAVARËSI, PREJ KOSOVE E ÇAMËRI

November 27, 2020 by dgreca

Akti i shpalljes së Pavarësisë është një akt madhor që e ndan kohën e re historike të shqiptarëve në dy pjesë : para dhe pas Pavarësisë. Deri para saj, historia jonë kombëtare pat rrjedhur në një shtrat të ngushtë, ku shpesh rrebeshet dhe cunamet e ardhur nga jashtë, por herë – herë dhe nga brenda, e dëmtuan dhe pse jo devijuan rrugëtimin natyral çështjes shqiptare. Pavarësia bëri që ky shtrat të shkonte në normalitetin e vet dhe,me gjithë sfidat me të cilat ajo do të ndeshej, deviza historike e saj do të mbetej e patjetërsueshme.

Pavarësia ishte dhe mbetet kurorëzimi i ideve të gjeniut të lëvizjes sonë kombëtare Gjergj Kastriot Skënderbeu, sendërtimi i vizionit arketip të rilindësve tanë për Shqipërinë, mishërim i platformës së Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, kulmim i gjithë aksionit historik të kombit tonë, për të gjetur vetveten në udhëtimin e tij sa të vështirë e kapriçioz, aq dhe të lavdishëm historik. Në analet e kësaj Pavarësie u shkrinë në një të gjitha viset shqiptare, jugu dhe veriu, mali dhe fusha, Vlora, Dibra, Shkodra, Ulqini, Elbasani, Kosova etj, duke sjellë protagonistë që me bëmat e tyre atdhetare e mbartën atdheun si një peng dashurie të përjetshme, duke na treguar udhët nga mund të kalojë në të gjitha epokat dashuria për trojet stërgjyshore.

Ngritja e flamurit kombëtar në Vlorë përfaqësonte fitoren e përbashkët të trevave shqiptare prej Rrafshit të Dukagjinit në veri e deri në Çamëri në jug, prej brigjeve të Adriatikut e të Jonit në perëndim e deri në fushat e Kosovës, të Tetovës, në pellgun e Shkupit, në luginën e Preshevës e të Kumanovës, në lindje. Këto treva, duke marrë pjesë gjallërisht me pushkë e me penë në lëvizjen për çlirimin kombëtar, vunë gurë në themelet e pavarësisë shqiptare, i çimentuan ato me gjakun e bijve më të mirë dhe i hapën rrugën, , formimit dhe funksionimit, të shtetit shqiptar.
Kuvendi i Vlorës, duke shpallur Pavarësinë në emër të të gjitha trevave shqiptare që dërguan përfaqësuesit e tyre në të, institucionalizoi një Besëlidhje të Re të shqiptarëve, në gjurmët e Besëlidhjes së Lezhës, të kryer nga Skënderbeu. Ky Kuvend e trajtoi Shqipërinë një e të pandarë, shembi muret dhe muranat e kobshme të ngritura nga fryma e ndasive të gjithfarshme dhe projektoi bashkimin kombëtar. Në këtë mënyrë, qeveria shqiptare e Ismail Qemalit, e dalë nga ky kuvend me frymë profetike, u shfaq në rrafshin ndërkombëtar si përfaqësuese e gjithë popullsisë dhe e të gjitha tokave shqiptare, pavarësisht se një pjesë e konsiderueshme e territoreve të kombit tonë mbetej e pushtuar nga ushtritë e shteteve ballkanike. Akti i 28 Nëntorit 1912 sanksiononte të drejtën legjitime historike të kombit shqiptar për të qenë i bashkuar, i lirë e i pavarur në trojet e tij, bashkë me popujt e tjerë të Gadishullit të vjetër. Kjo ishte një e drejtë e mohuar nga paragjykimet e të mëdhenjve të kësaj bote, e drejtë që buronte nga qenia e tij si popull me gjuhën, me kulturën, me individualitetin e me historinë e vet, e drejtë e fituar me mundime e sakrifica të panumërta në llogoret e luftës, e drejtë që i takonte për ndihmesën e vyer në dëbimin nga Ballkani të sunduesve të huaj osmanë.

Nëse Kuvendi i Vlorës hodhi themelet e shtetit të ri sovran shqiptar, ne do t’i referohemi atij në të gjitha kohërat dhe brezat që do të vijnë, si një etalon i së drejtës shqiptare, për të pasur një përfaqësim institucional të vullnetit tonë kolektiv, për institucionin e shtetit dhe të drejtën njerëzore e gjithëkombëtare, për t’u vetëqeverisur. Nga ana tjetër, me shpalljen e Pavarësisë, shqiptarët nënshkruan vullnetin e plotë të bashkimit nga skaji më i thellë i Veriut në skajin më të thellë të Jugut, duke hedhur në erë psikozat dashakeqe të çdo përçarje, qoftë krahinore qoftë politike apo fetare, në emër të unitetit kombëtar, të mishëruar në simbolin e flamurit dhe të lirisë e prosperitetit të bijve të shqipes.

Për t’u ngritur në lartësinë e këtij mesazhi gjithëkohor, popullit shqiptar iu desh të bënte një luftë të gjatë kundër sundimtarëve osmanë dhe synimeve grabitqare të fuqive të huaja. Një varg rrethanash të brendshme e të jashtme bënë që këto lëvizje të mos arrinin dot objektivin. Por në çdo etapë ato kanë vënë në provë forcat materiale e morale të popullit shqiptar, duke pasuruar përvojën e traditat luftarake dhe premisat për zhvillimin e mëtejshëm të luftës. Në shek. XIX e në fillim të shek. XX kjo luftë u zhvillua mbi baza të reja shoqërore e politike dhe mori karakter të ndërgjegjshëm kombëtar. Ajo mobilizoi vetëdijen kolektive të bashkimit kombëtar në llogoren e një qëndrese të pashembullt, gjatë së cilës u promovua dinjiteti i një kombi që kërkonte me çdo çmim të rilindte si Feniksi, nga hiri i kohëve të këqija dhe paragjykimi i dritëshkurtërve të kontinentit të vjetër.

Autonomia e shpallur nga Lidhja e Prizrenit dhe pavarësia e institucionalizuar nga Kuvendi i Vlorës më 1912 janë dy hallkat themelore në zinxhirin e ngjarjeve të lëvizjes kombëtare, të lidhura organikisht ndërmjet tyre, si shprehje e vullnetit popullor dhe si pasojë e drejtpërdrejtë e përfundim logjik i luftës çlirimtare. Por, shpallja e pavarësisë shqiptare ishte në të njëjtën kohë një etapë më e lartë, e përcaktuar nga zhvillimi progresiv i lëvizjes dhe nga rrethanat ndërkombëtare.

Prapambetja ekonomike e shoqërore e vendit mund të cilësohet si një faktor që vonoi rritjen e forcave organizuese e drejtuese të lëvizjes kombëtare . Nga ana tjetër, grindjet dhe përçarjet e vazhdueshme të parësisë, me anë të grupimeve dhe lobimeve të tyre politiko-fisnore e të tjera dukuri penguese, e shtynë për një kohë relativisht të gjatë shpalljen e Pavarësisë. Por, edhe mbi Shqipërinë rëndonte zgjedha e një perandorie të madhe, një faktor themelor që e vonoi për dhjetëra vjet pavarësinë shqiptare ishte ai i jashtëm. Populli shqiptar qëndroi gjatë gjithë lëvizjes për çlirimin kombëtar thuajse i vetëm, pa aleatë të vërtetë, herë-herë me aleatë të çastit, që hynin në lojë jo për hir të ndonjë dashurie për Shqipërinë, por për shkak të konjukturave të kohës. Ajo që e bënte më të trishtë gjendjen, ishte fakti se shtetet ballkanike fqinje, të cilat të parat e siguruan pavarësinë, luftuan me të gjitha mjetet, duke filluar nga presionet diplomatike e duke mbaruar edhe me ndërhyrje të armatosura, kundër Lëvizjes Kombëtare , e cila për nga qëllimet e saj i kundërshtonte planet e tyre të skllavërimit ekonomik e politik në dëm të Shqipërisë. Edhe Fuqitë e Mëdha, të cilat, gjatë gjithë shek. XIX i përkrahën popujt e krishterë të Ballkanit (serbët, grekët, rumunët e bullgarët) të formonin shtetet e tyre të pavarura, për një kohë të gjatë, mbajtën një qëndrim mospërfillës ndaj çështjes shqiptare, duke iu dhënë “alibi” armiqve tanë tradicionalë në aventurën e tyre pushtuese e aneksuese ndaj trojeve historike të vendit.

Në këtë qëndrim pati ndikimin e vet edhe fakti që shqiptarët, të ndarë në tri fe (edhe pse i bashkonte një ndërgjegje e vetme kombëtare), me një shumicë zotëruese myslimane, shiheshin nga Evropa, e sidomos nga Rusia e krishterë, si një popull i huaj me to dhe më i afërt me turqit myslimanë. Jo vetëm Rusia, por edhe shtetet e tjera evropiane nuk qenë shkëputur ende në atë periudhë nga konceptet e vjetra teokratike për kombin, edhe pse perandorive shumëkombëshe teokratike po iu vinte fundi. Në këto kushte, lufta për Pavarësinë e Shqipërisë nuk mund të mbështetej veçse në forcat e popullit shqiptar dhe mund t’ia arrinte qëllimit vetëm kur të krijohej një koniunkturë e favorshme ndërkombëtare, kur kontradiktat ndërmjet Fuqive të Mëdha mund të shfrytëzoheshin me sukses për një platformë reale për realizimin e saj.
Pavarësia e Shqipërisë u shpall në kushte të tilla ndërkombëtare. Udhëheqësit e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, në fazën e fundit të saj, ditën të shfrytëzonin me mjeshtëri koniunkturën politike që u krijua me shpërthimin e Luftës së Parë Ballkanike, kur në çështjen shqiptare u ndeshën me forcë interesat e kundërt të Fuqive të Mëdha. Është meritë e këtyre patriotëve largpamës dhe, në mënyrë të veçantë, e atdhetarit dhe e diplomatit të shquar Ismail Qemali, që, duke u mbështetur në luftën e popullit shqiptar brenda vendit, zgjodhën drejt çastin e përshtatshëm për të kaluar nga platforma e deriatëhershme politike e lëvizjes për autonominë në atë të pavarësisë. Dhe kjo u realizua pikërisht më 28 Nëntor 1912, kur Turqia po dëbohej nga Ballkani, kur Fuqitë e Mëdha vendosën të hiqnin dorë nga ruajtja e status quo-së në Ballkan dhe kur planet e aleatëve ballkanikë për ta zhdukur Shqipërinë, të përkrahura edhe nga fuqitë e Antantës, u kundërshtuan nga fuqitë e Lidhjes Tripalëshe.
Vendimi historik i 28 Nëntorit drejtohej, megjithatë, jo vetëm kundër politikës së Fuqive të Antantës dhe të shteteve fqinje të Ballkanit, por edhe kundër planeve të fuqive të Lidhjes Tripalëshe. Këto të fundit, sidomos Austro-Hungaria e Italia, si më të interesuarat për çështjen shqiptare, ishin në atë kohë për autonominë e Shqipërisë, nën sovranitetin e Sulltanit. “Pavarësinë” e saj ato e shihnin si një variant të mundshëm të zgjidhjes së çështjes shqiptare dhe e kuptonin nën prizmin e interesave të veta, si mjetin që do t’u hapte rrugën për të vendosur kontrollin ekonomik e politik mbi Shqipërinë, për ta përdorur popullin shqiptar si gardh kundër shtrirjes së shteteve sllave drejt perëndimit të Shqipërisë, si mbështetje për shtrirjen e tyre në Gadishullin vjetër problematik të Ballkanit.

Kthesa historike e 28 Nëntorit 1912 u bë premisa politike themelore për organizimin mbi baza më të përparuara të jetës shtetërore të pavarur të shqiptarëve dhe për zhvillimin më të shpejtë ekonomik, shoqëror e kulturor të vendit. Duke formuar shtetin e pavarur shqiptar, pavarësia objektivisht krijoi gjithashtu premisat dhe atë bazë shtetërore e politike, aq të nevojshme për ta mbajtur të gjallë çështjen e çlirimit dhe të bashkimit të të gjitha trevave shqiptare dhe për zgjidhjen përfundimtare të problemit shqiptar në Ballkan. Epoka aktuale e riformulimit të problemeve të Ballkanit dhe tentativa për zgjidhjen e tyre duke ridimensionuar botën shqiptare, brenda dhe jashtë kufijve të imponuar politikë, e vërteton më së miri këtë devizë të saj dhe e ilustron aktin e Pavarësisë si një veprim i plotë lirie e sovraniteti i një kombi me vlera dhe kontribute të shpalosura.

Qatip Mara

Nju Jork Nëntor 2020

MINISTËR I PARË I USHTRISË KOMBËTARE SHQIPTARE

November 25, 2020 by dgreca

108 VITE PAVARËSI /

MEHMET PASHË DERALLA – MINISTËR I PARË I USHTRISË KOMBËTARE SHQIPTARE /

Nga QATIP MARA/NEW YORK/

Në historinë e Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë kujtohet e nderohet edhe personaliteti i shquar i Kabinetit të Parë të Qeverisë së Përkohëshmë të Vlorës, Mehmet Pashë Deralla ,Ministri i Parë i Ushtrisë Kombëtare Shqiptare. Mehmet Pashë Deralla është një ndër figurat e shquara të Kombit Shqiptar, i cili lindi në Gradec të Tetovës në vitin 1843. Arsimin fillor e mori në Tetovë, kurse atë të mesëm në Shkup. Ishin vite kur ndjenja e fortë e lirisë dhe e shpëtimit kombëtar po rritej me shpejtësi në të gjitha trojet shqiptare. Në periudhën e Rilindjes Kombëtare Shqiptare familja Deralla, ka qenë në çdo kohë në radhët e para të barrikadës ndaj çdo rrebeshi, të paepur në stoicizmin e tyre, ajo është përballur me hordhi armiqësh ,duke mbrojtur me heroizëm trojet shqiptare.. Në familje Mehmet Deralla mësoi shumë për të kaluarën e popullit shqiptar dhe më pas, kjo ndjenjë e kultivuar do ta bënte një luftëtar të paepur për lirinë e kombit shqiptar.

Mehmet Pashë Deralla. njihet në memorien historike si një ndër protagonistët e Lidhjes së Prizrenit në vitin 1878 dhe ishte një nga nënshkruesit e deklaratës së pavarësisë… Ishte një nga protagonistët kryesorë të qëndresës shekullore përballë sulmeve serbo-malazeze. Nën komandën e tij, luftëtarët shqiptarë i gozhduan forcat serbe në hapësirën ndërmjet Drinit të Bardhë e Drinit të Zi. Arsimin fillor e kreu në Tetovë, kurse atë të mesëm në qytetin e Shkupit. Pas shkollimit në vendlindje, studimet e larta i ndoqi në Akademinë Ushtarake të Turqisë. Pas diplomimit, do të shërbente për disa vite në një regjiment këmbësorie në Anadoll dhe njëherazi, atij do t’i jepej e drejta për të ndjekë shkollën e lartë të Shtatmadhorisë në Stamboll, që ishte niveli më i lartë i arsimimit ushtarak në Turqi. Në moshën 35-vjeçare u gradua Pasha (Gjeneral) i Perandorisë Osmane . Gjenerali i ri Mehmet Deralla u emërua komandant xhandarmërie në Bagdad të Irakut dhe, më vonë, në Halep të Sirisë. Nga Siria u transferua në Selanik, më pas transferohet në vilajetin e Kosovës, ku vendoset me detyrë në kryeqendrën e tij, në Shkup. Në vijim e shohim në funksionin e qeveritarit dhe komandantit të qarkut të Prizrenit që përfshinte edhe Gjakovën, Tetovën dhe Lumën.

Gjenerali i ri, Mehmet Deralla, në kulmin e karrierës së tij e hoqi uniformën osmane të pashait, për të mos e veshur më kurrë gjatë gjithë jetës së tij,sepse ishte vënë në dispozicion të Ushtrisë Vullnetare të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Ai u emërua këshilltar i njërit prej udhëheqësve popullorë të Lidhjes Shqipatre të Prizrenit , Sulejman Vokshit .. Mehmet Deralla së bashku me babanë e tij ishin në vijën e parë të frontit të luftës për liri. Babë e bir treguan gatishmëri të lartë për të sakrifikuar gjithçka për idealet kombëtare shqiptare.

Lidhja e Prizrenit u shtyp, por Mehmet Deralla nuk hoqi dorë nga idealet e tij. U aktivizua përsëri në Lidhjen e Pejës , nën drejtimin e Haxhi Zekës.Mehmet Pashë Derallën e internuan në Bagdad për t’i prerë çdo mundësi kontakti me Shqipërinë

Në dokumentat e botuara shkruhet : “Kryengritja xhon-turke e vitit 1908, që u pasua nga një amnisti e përgjithshme, i dha mundësi Mehmet Pashë Deralla të rikthehej në funksione të larta në ushtrinë osmane. Në Stamboll mendonin se ai do ta mirëpriste rehabilitimin dhe riveshjen e uniformës së gjeneralit osman. Pas dy dështimesh të hidhura, a nuk ishte rasti që ai të mendonte, më në fund, edhe për veten e familjen e tij, për të ardhmen e tij dhe njëherësh për prosperitetin e të tij, për një jetë të qetë e të lumtur?

Mirëpo për çudinë e shumë turqve dhe të pak shqiptarëve që nuk e njihnin sa e si duhet, Mehmet Deralla refuzoi duke dhënë përgjigjen e tij befasuese:

“U jam mirënjohës për bamirësinë, por tani i takoj tjetërkujt”. Ai refuzoi, sepse fatet e Shqipërisë i qenë njësuar në vetëdije me fatet e tij. U kthye në atdhe me po atë vendosmëri të viteve të stuhishme të të dy lidhjeve historike shqiptare që mbetën vetëm si gurë kilometrikë udhërrëfyes drejt pavarësisë. E presin triumfalisht në vendlindje pas një mungese të gjatë gati dhjetëvjeçare. Tashmë ai ishte bërë i njohur edhe në qarqet më të larta të Europës. Emri i tij qe cituar edhe nga ministri i Jashtëm i Austro-Hungarisë, konti Bertoldt, për të cilin:

“Mehmet Pashë Deralla qe një burrë me kulturë të gjerë dhe ndjenja të pastra kombëtare”.

Në vitet 1908-1912 shtëpia e Derallave,në Tetovë do të shndrrohej në një çerdhe të shqiptarizmës.Mehmet Pasha dhe i biri Halimi ishin kurdoherë në krye të lëvizjeve të mëdha atdhetare,duke dhënë ndihmesë jo vetëm me trimërinë,guximin,logjikën por edhe me pasurinë e tyre.Të dy sëbashku ata do të prisnin e do të përcillnin në shtëpinë e madhe në Tetovë, trimat patriotë e atdhetarë si Sali Gjukën, Bedri Pejanin, Bajram Currin,Isa Boletinin,Mid’hat Frashërin,Hamdi Ohrin,Hoxhë Vokën dhe dhjetra atdhetarë të tjerë nga krejt viset etnike shqiptare. Ata do të merrnin pjesë në Kuvendin e Junikut e mandej në fillim të viteve 1912,do të komandonin çetën e parë të luftëtarëve tetovarë, e cila rroku armët për t’u bërë ballë sulmeve turke dhe atyre serbo-bullgare Mehmet Deralla ishte një nga organizatorët më në zë të kryengritjeve të mëdha të Kosovës të viteve 1910, 1911 dhe 1912.

Lufta Ballkanike e monarkive të gadishullit kundër Perandorisë Osmane kishte objektiv kryesor pushtimin e trojeve shqiptare. Mali i Zi, Serbia, Bullgaria dhe Greqia ishin të interesuara të mohonin ekzistencën e kombit shqiptar, për të realizuar aneksimin e trojeve shqiptare..Në këto ditë të tmerrshme jete ose vdekje për shqiptarët., Mehmet Deralla përkrah atdhetarëve të shquar, ishte ndërmjet radhëve të para që u ngritën në këmbë për mbrojtjen e tokave shqiptare dhe çlirimin e vendit nga robëria 500-vjeçare osmane. Gjenerali Mehmet Deralla , në luftimet e ashpra me serbët, arriti t’i mbajë trupat serbe në hapësirën ndërmjet Drinit të Bardhë e Drinit të Zi. Një bllokim i tillë krijoi terrenin e domosdoshëm, siguroi kushtet historike për ngjarjen e madhe të ngritjes së flamurit në Vlorë më 28 nëntor 1912

Mbas Shpalljes së Pavarësisë dhe formimit të qeverisë të parë të Shqipërisë të pavarur, kryeministri Ismail Qemali , mbështetur në meritat, kapacitetet profesionale dhe atdhedashurinë e zjarrtë të Mehmet Pashë Derallës i ofroi postin i ministrit të ushtrisë kombëtare Shqiptare. U formua Ministria e parë e Mbrojtjes që quhej Ministria e Luftës. Ministri i parë i luftës ishte Mehmet Pashë Deralla. Kjo Ministri kishte një efektiv që përbëhej nga disa oficerë shqiptarë të ish ushtrisë turke, nënoficerë dhe popull të armatosur. Si detyrë kryesore këto forca kishin të organizonin mbrojtjen e qytetit të Vlorës ku ndodhej qeveria e sapo formuar dhe ta mbronte atë nga çdo lloj rreziku.

Mehmet Pashë Deralla, u emërua Ministër i parë i Luftës , në mbledhjen e pestë të kuvendit Kombëtar të Vlorës, sipas votave të fituara. “Kjo zgjedhje u verifikua në seancën e pestë, e cila filloi më 3 dhjetor dhe zgjati deri më 4 dhjetor, kur u bë votimi për ministra, ku nga 63 delegatë, të pranishëm ishin vetëm 57, vend i tretë i takoi gjeneralit tetovar me 42 vota, pas Luigj Gurakuqit e Mufid Beut. “

Dita e Ushtrisë Kombëtare Shqiptare, 4 dhjetor 1912, lidhet dhe me emrin e kontributin e Mehmet Deralla, i cili u bë organizatori dhe frymëzuesi i qëndresës me armë në dorë kundër të gjitha trupave pushtuese ballkanike që po sulmonin Shqipërinë. Ai reformoi trupat vullnetare dhe siguroi sovranitetin e Qeverisë së Vlorës .

Populli e hymnizoi, me këngën:

”O Mehmet Pashë Deralla,

Rritur me përshesh baruti,

Të kishte shku fjala dhe palla,

Lisi i tyre je te supi.

Të këndon Labëria,

Siç këndonte për Gjon Lekën

Të këndonte historia,

Kur për nënën të japin jetën.

Po ku i rri valles së rëndë,

O Mehmet Pashë Tetovari,

Nëna prapë të do në këmbë,

Tundu dhe, çohu nga varri

Qatip Mara

Nju Jork 25 nëntor 2020

NË GJIMNAZIN “FRANG BARDHI” MITROVICË

August 28, 2020 by dgreca

GJIMNAZISTET E “ISMAIL QEMALIT” NË GJIMNAZIN “FRANG BARDHI” MITROVICË –

C:\Users\HP\Downloads\79363630_2465566443755225_3110323175829798912_n.jpg

Maturante të gjimnazit “Frang Bardhi & maturante të gjimnazit “Ismail Qemali “

Ishte planifikuar binjakzimi i gjimnazit “Ismail Qemali” Tiranë me gjimnazin shqiptar “Frang Bardhi” në Mitrovicë. Një grup maturantësh e mësuesish të gjimnazit “Ismail Qemali” Tiranë në ditët e bukura të muajit Maj 2005 u nisën drejt Mitrovicës për të marrë pjesë në 50-vjetorin e maturës së parë të gimnazit “Frang Bardhi” Mitrovicë..Autobuzi me maturantë e mësues ecte me shpejtësi dhe kënga shqiptare nuk pushoi gjatë gjithë rrugës. Në atë kohë nuk ishte ndërtuar Rruga e Kombit dhe kalohej nga Mali Zi. Nëpër luginën e ashpër të Alpeve të Malit të Zi, me kanionet e thella e tepër të thepisura, përshkruar nga tunele të shumta jehonin zërat e maturantve Ismailas, të shoqëruara nga emocione gëzimi që për herë të parë do të preknin tokën e dashur shqiptare të Kosovës,të Dardanisë së lashtë Ilire..

Në Mitrovicë mbërritëm me shumë vonesë pas mesnate duke u gdhirë dita e 10 e majit 2005, sepse shoferi nuk kaloi nga rruga e Pejës, por u orientua gabim nga tabela Mitrovicë me shigjetë drejt Serbisë dhe dogana serbe nuk na lejoji se duheshin viza. U kthyem përsëri duke kaluar nga qyteti Pejës.Atë natë Mitrovica nuk bëri gjumë.Ne mbritëm rreth orës 6 duke u gdhirë Mësues dhe maturantë të gjimnazit “Frang Bardhi” kishin dalë duke pritur gjithë natën jashtë për të na uruar mirëserardhjen dhe strehuar në shtëpitë e tyre. Na pritën me ngrohtësinë e vëllzërve të përmalluar. Megjithëse ishte errësirë e plotë dhe nuk dalloheshin fytyrat tona, dielli i zemrave shqiptare e ndriçojë gjithë mjedisin e Mitrovicës.

Në orën 9.oo fillonte aktiviteti artistiko- sportiv në pallatin e sportit.

-“Do të bëni mirë të qetësoheni e të shplodheni pak”- na thotë profesori fizikës Aziz Hasani që së bashku me drejtorin e shkollës Fazlli Harizi ishin të prekupuar për lodhjen që na kishte sjellë udhëtimi i gjatë. Por ne nuk kishim lodhje dhe as gjumë. Të gjithë shkuam në pallatin e sportit. Mijëra spektatorë të të gjitha moshave brohorisnin. Filluan ndeshjet sportive, këngët dhe recitimet. Në çdo cep të stadiumit na shoqëronin me dashuri vëllazrore, kush e kush më parë të përshëndetej e të bënim fotografi së bashku.

Në podium u ngjita unë, për të përshendetur dhe mes brohoritjeve entuziaste thashë :

“Gjimnazi “Ismail Qemali” Tiranë ju përshëndet !

Brohoritjet gjithë gëzim të të pranishmve vazhduan gjatë. Dhe kur unë iu thashë – Jam mësues historie nga Vlora, ata kur dëgjuan fjalën VLORA nuk pushuan nga ovacionet., më dukej sikur duarttrokitjet e tyre sikur nxirrnin flakë.

I emocionuar recitova :

“ – Ah ! Kosovë, e kaluara nuk të la këngët e tua t’i këndoje.! T’i Kosovë, me fushat pa mbarim e me grurë e kalli plot , me livadhet drufrutore, me minierat e hapura qiellore e margaritare , u bëre objekt i botës ziliqare..

Por e tashmja më thotë: – Ti Kosovë sot po i këndon shumë mirë këngët e tua , sepse ju nxënës e qytetarë të Mitrovicës, dhe gjithë nxënësit e shqiptarët e Kosovës keni fituar Lirinë dhe jeni të gjithë në zemrën e atdheut mëmë!.

Në orën 12-oo bëhej takimi i brezit të parë të maturantëve në Komunën e Mitrovicës. Në zyrën e kryetarit të komunës, brezi i parë i maturantëve ishin ulur në pritje për takimin e 50- të . Kryetari i komunës, me shumë respekt e thjeshtësi tha :

“ – E kam për nder dhe jam shumë i emocionuar që jam para jush, mësuesit e mi të nderuar, që jeni brezi i parë i maturës 1954-1955″.

Biseda u zhvillua me shumë humor, një komunikim tepër i mrekullueshëm. Bëhet apeli i ish-maturantëve të parë. Mungon Ajet Morina ! Nderohet kujtimi i maturantit të parë që ishte pushkatuar në 1999 nga forcat serbe. Të pranishmit dëgjuan me interes fjalën e ish-maturantit të parë Murat Bejta, profesor i gjuhes frënge në universitetin e Sorbonës Francë.

Moment emocionues ishte kur përshendeti drejtoresha e gjimnazit “Ismail Qemali” :

– Ju përshendes si vëllezër , si motra , e si nënë, jam shumë e gëzuar që ndodhem mes popullit shqiptar të Mitrovicës. Jemi gjithmonë me zemër pranë jush. Kemi besim në rrugën e konsolidimit të institucioneve në Kosovë. Ju jeni të mençur, të zgjuar, zgjidhjet e kujdesshme tuajat do ta integrojnë në mënyrë të sigurt Kosovën në rrugën e integrimit Europian “..

D:\Foto Kujtime me zile\10649688_348899385278751_3890155228185097180_n.jpg

Me intektualët e gjimnazit “Frang Bardhi” Mitrovicë

Prej këtij takimi të paharruar, u larguam për të marrë pjesë në koncertin që do të bëhej në pallatin e kulturës “Rexhep Mitrovica” buzë lumit Ibro. Kur u afruam afër urës, forcat ushtarake franceze nuk na lejonin të shkonim tek pallati “Rexhep Mitrovica”, sepse ato ditë kishte pasur acarime konfliktesh etnike me Mitrovicën Veriore. Në këto çaste ne u indinjuam dhe të revoltuar mërmëritëm zemërimin tonë nëpër dhëmbë, por situatën e zgjidhi Prof. i Universitetit të Sorbonës, i cili sapo iu drejtua në gjuhën e tyre, ata na lejuan.Salla ishte mbushur me breza maturantësh në vite. Koncerti u hap me himnin Kombëtar të Shqipërisë.

Gjithë salla pothuaj pushoi frymëmarrjen duke respektuar zërin e fuqishëm të Atdheut.

Nxënësit e shkollave Mitrovicë dhe gjimnazi “Ismail Qemali” Tiranë dhanë numura të zgjedhur artistik.Por ajo që la më shumë mbresa ishte poezia e maturantes mitrovicare që drithëroi sallën. Për 10 minuta ajo recitoi vargje që s’do t’i harrojmë kurrë.

Emocioni ishte në ajër. Era e LIRISË mbulonte Mitrovicën

“ – Duam sa më shpejt të përfundoj rruga Durrës- Kukës-Morinë, që ne shqiptarët e Kosovës të vijmë për cdo të shtunë në tokën mëmë, më tha tërë mall Aziz Hasani, dhe si me shaka vazhdon, ne po plakemi, duhet t’i njohim fëmijët tanë me Shqiperinë mëmë, t’i miqësojmë , pse jo, edhe të martohen që lidhjet tona të forcohen më shumë.Natën e 11 majit e kaluam nëpër shtëpitë e Mitrovicës. Bisedat nuk mbaronin.

Dëshira ishte e madhe për të mësuar nga njëri-tjetri. Në mëngjesi i datës 12 maj hymë me emocione në oborrin e gjimnazit “Frang Bardhi” që nuk do të harrohet kurrë., sepse qindar nxënës na rrethonin tërë dashuri e respekt. Kur u futën në mjediset e brendshm të gjimnazit , mësuam disa informacione e shënime karakteristike për gjimnazin e Motrovicës. Emri i shkollës fillimisht ishte “progjimnazi shtetëror shqiptar 1946-1951, më vonë gjimnazi shtetëror 1951-1955 , dhe gjimnazi i përzier 1955-1959. Në vitin 1981 gjimnazi ishte vendosur në shënjestër nga regjimi serb. Dhuna dhe terrori shtetëror serb kulmoi në mars 1999, ku u vranë profesorët Murat e Enver Halili, Latif Berisha, Rifat Mziu, dhe nxënësit Naim Tahiri e Bajram Musa. U plagosën dhjetra nxënës, u burgosën qindra të tjerë.

Një takim me shumë ngohtësi u bë në sallën e mësuesve, ku dejtoresha e shkollës “Ismail Qemali” i dhuron diçka simbolike drejtorit të gjimnazit “F.Bardhi.” .

Ishin çaste gëzimi që nuk përshkruhen me saktësi. Pas fotografive të çastit na u bë përcjellja për t’u larguar. Rreth autobusit tonë u grumbulluan qindra- nxënës , që me buzëqeshjet e tyre na thoshnin :

“- Ejani përësëri !

Dhe ne, me urimin më të mirë, duke i përshendetur me dashuri ju thoshnim :

– Mirë se të vini në Tiranë.!

Dhe sapo mbritëm në Tiranë, një telefonatë më ndërpreu mendimet..

“- Alo … jam Aziz Hasani nga Mitrovica, si mbritët në Tiranë ?.

Të gjithë shprehëm falnderimin që nuk harrohet kurrë , duke i ftuar dhe ata të vijnë sa më shpejt në Tiranë.

Dhe nuk vonoi ardhja në Tiranë e maturantëve e mësuesve të gjimnazit “Frang Bardhi”. Në oborrin e gjimnazit “Ismail Qemali “ u pritën me shumë dashuri atdhetare vëllezërit shqiptar të Mitrovicës.Në sytë e të gjithë të pranishme rrezatohej dashuri dhe lotë gëzimi. Në mjediset e brendshme të gjimnazit “Ismail Qemali” kishte shumë gjallëri.Edhe muret na dukeshin sikur buzëqeshnin për takimet që po bënin maturantët e gjimnazit “Frang Bardhi” me maturantët ismailas.Pas veprimtarive emocionuese në gjimnazin”Ismail Qemali” ,vizituam së bashku Muzeun Kombëtar dhe Pallatin e Kongreseve. Midis maturantve u fiksuan shumë foto me buzëqeshjet e tyre të bukura. Maturantët e gjimnazit “Frang Bardhi” në këto takime shumëfishuan lidhjet shpirtërore të gjakut të përbashkët Arbënor.

Qatip Mara

Nju Jork 19.08.2020

MIRËSIA E KOLEGËVE TË MI

August 10, 2020 by dgreca

Shkruan:Qatip MARA-Nju Jork-

Bebeka Dhima & Leonidha Dhima-

I njoha në vitet ’70 të shekullit të kaluar në qytetin minator të Selenicës Vlorë. Kolegia e nderuar Bebeka Dhima jepte mësim në gjimnazin “Hajredin Beqari” dhe bashkshorti saj, kolegu im dashamirës Leonidha Dhima jepte mësim në shkollën “Todi Koçeli”. Ishin ndër studentët e hershëm që kishin mbaruar universitetin e Tiranës. Në ditët e para që kisha filluar punën shikoja me respekte admiruese perfomancën e tyre estetike në veshje dhe komunikimin e qetë e të heshtur paqësor e dashamirës. Kishin krijuar familjen e tyre solide duke rrezatuar në shoqëri modelin e një familje shëmbullore në edukimin e harmoninë e njësuar bashkshortore. Të dy kolegët ishin një çift i bukur me shumë kulturë qytetare. U jepja mësim dy djemve Fredi e Epaminonda, të cilët ishin më të urtë se Urtësia. Kolegu im i dashur, i ndjeri Leonidha Dhima ishte shumë i përkushtuar për familjen.Shpesh më këshillonte se isha beqar ,që kur të krijoja familjen time vendimarrjen e martesës ta konsideroja përgjegjësinë më madhe të jetës. Duke e respektuar nga mosha e përvoja e jetës kolegun e dashur Leonidha Dhima e konsideroja si prind dhe vazhdimisht konsultohesha. Në bisedat tona diskutonim problemet e punës mësimore e edukative. Ai kishte zgjuarësi që shikonte pas malit. Ishte jo vetëm i përgatitur shkencërisht,metodikisht por kishte edhe shpirtin e mirë për të përhapur përvojën në orët mësimore. Ai nuk kishte lakminë apo egon për tu mburrur,por me shumë thjeshtësi të fliste me sinqeritet.Megjithëse ishim në shkolla të ndryshme pak larg njera tjetrës,takoheshim çdo mbasdite në kohën e lirë dhe shpesh organizonim ndeshje futbolli me ekipin e gjimnazit, Shkolla “Qemal Hoxha” dhe “Todi Koçeli” krijoi ekipin e “Difave” ,ndërsa gjimnazi ekipin e “ Dinosaurëve”. Ndeshjet ishin një garë për të bërë gola,por kishin edhe shumë humor.

Në vitet më vonë organet e pushtetit të qytetit na caktuan së bashku me kolegun e dashur Leonidha Dhima të hartonim historikun e minierës dhe të qytetit Selenicë. Në këtë studim të përbashkët organizonim vizita në familjet për të marrë informacione dhe relike për të ndërtuar muzeun e qytetit Selenicë.Kollegu dashur Leonidha Dhima punoi me shumë përkushtim për hartimin e historikut. Me vullnet e këmbëngulje udhëhoqi punën për krijimin e muzeut duke bashkpunuar me piktorët e ardhur nga Vlora. Muzeu doli me stenda të bukura estetike dhe me vlera historike. Ditën që do të bëhej përurimi muzeut i ndjeri Leonidha Dhima do ishte përgjegjësi dhe ciceroni i muzeut,sepse i takonte se kishte punuar me pasion. Kur shkuam në përurimin e muzeut u shtangëm. Kryetari pushtetit me ashpërsi e largon nga përurimi të ndjerin Leonidha Dhima duke mos lejuar të ishte përgjegjës e ciceroni muzeut që ishte shpallur Muze I rëndësisë të veçantë dhe përgjegjësi muzeut do punonte me 50% të normës mësimore si mësues në shkollë. Në ato momente e pashë të tronditur kolegun e dashur Leonidha Dhima, i cili e priti me heshtje dhimbje vendimin inaçi të kryetarit të pushtetit.

Me një revoltë të brendshme të shprehur me sy të zemëruar kolegu dashur Leonidha Dhima u largua duke vazhduar punën mësues në shkollën “Todi Koçeli”.

Në atë kohë më thërret kryetari pushtetit e më urdhëroi të merrja çelësat e muzeut. E kundërshtova vendimin e kryetarit arrogant të pushtetit duke argumentuar se përgjegjës muzeu është kolegu im Leonidha Dhima.

Kryetari pushtetit më përgjigjet me nervozizëm : “ Nuk mund të jetë përgjegjës muzeu një mësues borgjez dhe po nuk pranon ti ,do të pushojë nga puna.”

Në ato momente sinqerisht ndjeva trishtim për fjalën denigruese “mësues borgjez” që kryetari pushtetit etiketoi kolegun Leonidha Dhima.Shkova dhe e takova kolegun e dashur Leonidha Dhima, i cili me shumë dashamirësi më këshilloi duke më thënë si një prind i mire :

“- Qato, shko dhe mere çelsin e muzeut ,se ne jemi pa përkrahje partie këtu. Më kanë sulmuar shumë dashakeqas që u kam bërë vetëm të mira. Kanë ambicje të sëmurë që unë në kohën e lirë shkova me një kuti të vogël shkrepse ,në të cilën kisha qumësht blete ,tek një miku im që mbarështron bletë. Më raportuan si shfaqe mikroborgjeze ,më thirrën duke më kërcënuar se do të më pushojnë nga puna.”

Disa vite më vonë më emëruan mësues në shkollën “Todi Koçeli”. Kolegu i dashur Leonidhha Dhima më mirëpriti me shumë dashamirësi.

Ndjeja kënaqësi që jepja mësim në shkollën “Todi Koçeli”, punoja me përkushtim e pasion sepse edhe drejtori i shkollës i talentuari Novruz Abillekaj na vlerësonte punën mësimore-edukative me objektivitet shkencor.Një punë shumë e mirë bëhej me komisionin e lëndëve mësimore duke rritur bashkëpunimin midis mësuesve sipas profileve.Në komisionin e lëndëve histori-gjeografi punohej për rritjen e aftësisë metodiko-shkencore të çdo mësuesi.Kryetari komisionit Leonidha Dhima me thjeshtësi e dashamirësi kontrollonte orë mësimi duke nxitur punën e mirë mësimore edukative.

Shpesh në komunikim miqësor me kolegun Leonidha Dhima bënim edhe humor.Më erdhi në një orë mësimi gjeografie , ku spjegim kisha temën për Turqinë, e cila jepej me leksione sepse këto tema nuk ishin pasqyruar në tekstet mësimore.Duke folur për kushtet natyrore,zhvillimin ekonomik theksova arritjet e Turqisë në fushën industriale,në bujqësi e blegtori dhe nxënësit më dëgjonin me shumë vëmendje duke mbajtur shënime leksionin që referoja para tyre.Në fund të orës së mësimit kolegu Leonidha Dhima më tha gjithë humor.

“-Qato fole shumë arritje për Turqinë, aq sa nxënësit do ta kenë mëndjen për të shkuar në Turqi.” Qeshëm të dy miqësisht ,sepse propanganda e partisë i paraqiste vendet kapitaliste të varfëra e me mjerim social.

Në atë kohë këndohej kënga “Bota vdes nga urija, uli çmimet Shqipëria.” Në fakt u ul çmimi i aspirinës.Ishte periudha e vështirë e tufëzimit ku jepej me racion çdo artikuj ushqimor.Sidomos ishte stresuese kur natën zihej radha për të blerë një shishe qumësht. Megjithëse njerëzit ushqeheshin me tollona tregonin dashuri për sistemin socialist, sepse qyteti Selenicës kishte një trajtim më të mirë nga shërbimi i ndërmarrjes së furnizimit të punëtorëve të

nëntokës.

Për ta pasqyruar më mirë performancën e mësuesve të nderuar Bebeka e Leonidha Dhima i kërkova ndihmë miku tim të nderuar drejtorit të talentuar Nobruz Abilkaj, i cili me shumë dashamirësi më dërgoi këtë shkrim:

“Dhimbje për ndarjet, respekt për kujtimet

I dashur Qatip,

Më emocionon përkushtimi yt për të përjetësuar kujtimet e së shkuarës, për t’u ridhënë jetë marrëdhënieve me të afërmit, me miqtë, me kolegët.

Këtë herë je ulur në tryezë përballë të ndjerit Leonidha Dhima dhe bashkëshortes së tij të nderuar Bebi (Bebeka). Më ftove edhe mua, më rezervove një karrige pranë jush.

Faleminderit!

Njohja ime me dy mësuesit e nderuar të historisë është shumë më e hershme se sa të vije ti në Selenicë. Më 1 Gusht 1965 u bëra koleg i tyre në kolektivin pedagogjik të Shkollës 12 vjeçare “Haredin Beqari”.

Nuk i përdorja dot emrat e tyre. U drejtohesha me ndajshtimin PROFESOR dhe PROFESORE. Duke qenë disa vjet më të mëdhenj (Profesor Leonidha, të paktën plus 10 vjet) më joshte përvoja e tyre në jetë, në mësimdhënie dhe në marrëdhëniet me njerëzit. Sidoqë, Leonidha fliste pak në mjediset me shumë bisedues.

Bebeka aspak. Vetëm dëgjonte me vëmendje të lakmueshme dhe miratonte me buzëqeshje të lehtë. Në se kishte mendim të kundërt, heshtte duke shikuar me dashamirësi prej nëne biseduesin.

Kam në kujtesë veprimtaritë e përbashkëta jashtë kohës së punës. Leonidha luante futboll me brezin më të ri. Ishte luftarak në mbrojtje. Më 1 Maj 1966, ekipi i 12-vjeçares luajti me përfaqësuesen e Selenicës. Fituam. Sportdashësit veçuan entuziazmin dhe vendosmërinë e Leonidhës që ishte edhe më i moshuari në fushë. Kjo ishte shfaqje e karakterit të tij të fortë.

Lidhja ime më e ngushtë me Leonidhën u krijua në shkollën “Todi Koçeli”. Për dhjetë vjet resht bashkëpunuam; unë në rolin e drejtuesit të shkollës dhe ai në rolin e drejtuesit metodik të lëndëve shoqërore. Bashkëpunimi qe shumë rezultativ, nderonte punën e atij por edhe timen. I kam qenë përherë mirënjohës Leonidhës, Lutfiut, Violetës dhe mësuseve të ciklit të ulët që bënin punën e tyre dhe nderonin mua në shkollë, në qytet, në rreth, jashtë rrethit.

Kam veçuar një episod që nuk e harroj dot:

Ankohej prindi sepse i kërkohej llogari djalit. U përpoq Leonidha t’i mbushte mendjen se kërkesa e llogarisë ishte për të mirën e nxënësit dhe të familjes. Prindi ngulte këmbë në të tijën.

-Aq mundet djali, aq do i kërkosh.

-Dakord, derisa ti e do pa sy djalin, do ta plotësoj dëshirën, e satirizoi Leonidha.

-Si? Do i nxjerrësh sytë?!

-Jo, o baba i mirë, jo. Sytë do t’i ketë filxhan por nuk do mundet të lexojë dhe nuk do marrë vesh nga bota.

I kam lakmuar përpjekjet e veçanta për t’u siguruar jetesë sa më të mirë dhe të ardhme të sigurt fëmijëve të tij. Në kushtet që ishim, e arriti mjaft mirë synimin.

Me Bebekën i kam humbur lidhjet para vitit ’90. Informacioni për vitet e saj të pensionit më ka ardh nga e përsosura Edlira, vajza e tyre e vetme.

Për së fundi, Leonidhën e takova në Athinë. Epaminonda, djali i dytë, ishte baxhanak me një fqinjin tim. Aty erdhi profesori dhe u përshëndoshëm për herë të fundit.

Sikur malli dhe respekti të përcillen në botën e përtejme, do i nisja profesor Leonidhës një buqetë të madhe respekti.

Bebekës i uroj pleqëri të mirë dhe pastë gëzime të mëdha në familjet e fëmijëve!

N. Abilekaj”

Mësuesi Leonidha Dhima me kolektivin pedagogjik “Todi Koçeli” Selenicë

Në rrethin e parë: P. Bombaj,Noke Abilekaj,Leonidha Dhima,Lutfi Mema,T.Mustaka,J. Gajo/

Kur shkova mësues në gjimnazin e Selenicës kisha nxënësen shëmbullore Edlira Leonidha Dhima, bija e vetme me dy vëllezër e familjes intelektuale Bebeka dhe Leonidha Dhima, të cilët si mësues të dashur arsimuan dhe edukuan shumë breza . Janë mijëra nxënës që i kujtojnë me respekte ,mirënjohje e mall mësuesit e nderuar Bebeka Dhima e Leonidha Dhima.

Ish nxënësja e kolege Natasha Llanja shkruan :

“ -Mësuesit e dashur dhe të nderuar Bebeka dhe Leonidha Dhima do të mbeten të paharruar në kujtesën time dhe të motrave të mija. Portreti i bukur i profesoreshë Bebit me buzëqeshjen e embël na e bënte të veçantë, të kendshme orën e historisë. Një ekzaktësi e rrallë në volumin dhe shprehitë e kronikave të kohës që nuk lodhej kurrë duke na shpjeguar. Një edukatore model dhe mike e mirë mësuese Bebi me qetësinë e saj qëndronte pranë situatave ndonjëherë problematike në shkollë, nuk dinte të ankohej, komunikonte fisnikërisht me nxënësit dhe prindërit. Për të githa këto dhe me shumë do të mbetet në kujtesën tonë dhe të brezave dhe qytetarëve të qytetit tonë. Bashkë me bashkëshortin e saj profesorin e nderuar Leonidhën dhanë modelin e një familjeje të bukur me Edlirën dhe dy vëllezërit e saj. Profesor Leonidha komunikonte lirshëm si prind me nxënësit dhe prindërit dhe qytetarët. Mbahet mend për analizën dhe vlerësimin e historisë njerëzore. Që atëhere kuptonim në heshtje mospajtimin e tij me varfërinë që mbizotëronte dhe ja kam kujtuar kur jemi takuar mbas viteve 90′ në M.Jashtme kur erdhi më takoi , ” Zgjati shumë Diktatura tek ne tha, por shyqyr u shporr “. Sa shumë kujtime, Sa shumë respekt dhe mirënjohje për mësuesit tanë të dashur.Qofshi të paharruar në breza! “ Natasha Llanaj Perpunja .

Në vitet ’90 të ndryshimit të sistemit politik kolegu i dashur Leonidha Dhima mirëpriti dhe përkrahu lëvizjen demoktarike.Edhe kur sundonte diktatura komuniste me kolegun e dashur Leonidha Dhima diskutonim në mirëbesim për jetën e vështirë dhe shumë herë me sy kuptonim mendimet për jetën e kufizuar. Kur erdha nga emigracioni i lodhur në Greqi, kolegun e dashur Leonidha Dhima e takova në Vlorë. E takoja shpesh në aktivitetin privat që shërbente për mirëqënjen e familjes të tij. Diskutonim me mall për kohën që kishim punuar si mësues M[sova me shumë dhimbje largimin nga jeta të kolegut të dashur Leonidha Dhima. I ndjeri Leonidha Dhima është larguar nga jeta vetëm fizikisht sepse me shpirtin e tij dashamirës jeton në familjen e tij që e donte aq shumë, Është i gjallë në zemrat e djemve të tij Fredi & Epaninonda dhe të bijës të mrekullueshme Edlira Dhima që është një engjll Hynore e prindërve Bebeka & Leonidha Dhima.

Duke përfunduar këtë shkrim modest shprej ngushëllimet më të sinqerta për kolegen e nderuar Bebeka Dhima ,për djemtë e tij dhe vajzën Edlira Leonidha Dhima,

U prehët në paqe!

Nderim e respekte kujtimit të kolegut tim të paharruar Leonidha Dhima

Qatip Mara

Nju Jork 09 -06 – 2020

PSE SHQIPËTARËT QUHEN ARNAUTË NGA TURQIT ?..

July 26, 2020 by dgreca

NGA QATIP MARA-NEW YORK/- Këtë pyetje e bëri drejtori drejtorisë arsimore i qytetit Bursa,ish kryeqyteti parë i perandorisë osmane,të cilën do ta sqarojë në vazhdim e këtij shkrimi .Në fillim të muajit maj 2008 më caktuan të shkoja me një grup arsimor për të vizituar institicionet arsimore-kulturore në Stamboll e në qytetin Bursa,ish kryeqyteti e parë i perandorisë osmane. Ishte hera e parë që do shkoja në Turqi.Kur u nis avioni nga Rinasi më shoqëroi një ndjesi e hijes të zymtë e ish perandorisë gjakatare që e robëroi 5 shekuj atdheun tonë të dashur duke e lënë jo vetëm në varfëri të skajshme ,por me egërsi ndaloi mësimin e gjuhës shqipe. Kur avioni po ulej në aeroportin e Stambollit na pritën përfaqësues të arsimit. Si shoqërues kishim drejtuesit e kolegjit “Turgut Ozal” Tiranë. Ishim 10 mësues sipas profileve të lëndëve mësimore. Na sistemuan në një hotel komod duke na prezantuar programin e vizitave që do bënim në institucionet arsimore kulturore të Stambollit. Strehimin,ushqimin e udhëtimin i kishim falas nga kolegji turk “Turgut Ozal” .

Takimin e parë e bëmë drejtorinë arsimore të Stambollit. Na priti në zyrën e tij drejtori drejtorisë arsimore të Stambollit. Ai pasi na përshëndeti me shumë dashamirësi , na pyeti se sa nxënës kishte Tirana dhe sa e kishte personelin drejtori arsimore Tiranë. Kur përkëthyesja e grupit tonë që kishte mbaruar universitetin në Ankara për informatikë,i tregoi se Tirana kishte 29 mijë nxënës dhe dretoria arsimore Tiranë kishte personelin me 30 punonjës,ai qeshi, dhe vazhdoi duke thënë se Stambolli kishte 2 milonë nxënës e drejtoria arsimore kishte 60 punonjës. Intelektualët e Stambollit ishin arsimuar në kolegjet angleze dhe drejtonin me përvojën angleze.

C:\Users\HP\Downloads\10911294_1412200059091874_3038464990863116573_o.jpg

Në hyrje të muzeut të Kostandinopojës

Vizituam muzeun e Konstandinopojës, i cili ishte madhështorë me mjedise shumë të bukura. Kishte vizitorë nga gjithë bota, të cilët me grupet e tyre rreshtoheshin duke patur në krye të grupit një orientues që me duar lartë mbante një objekt që të mos ngatërroheshin me grupet e tjera.Një biletë për hyrje në muzeun e Konstandinopojës ishte 10 dollarë, çdo ditë ishin me mijëra vizitorë. Kornizat e stendave të muzeut ndriçonin me metal floriri me objekte të shumta për çdo periudhë të historisë së perandorisë osmae. Në ato zbukurime ishte djersa e gjaku i shqiptarëve që u shfrytëzuan egërsisht nga perandoria osmane.Pamjet nga kodra ku ishin dhomat e strehimit të Sulltanve ishin mahnitëse për vizitorët e shumë. Atje meditova jo për komoditetin e bukurinë,por për urdhërat që Sulltanët kishin firmosur për të shtypur me egërsi kryengritjet shqiptare kundër robërisë turke. . Me emocione vizituam dhomën muze të Rilindnasit të Madh Sami Frashëri. Ciceroni muzeut na tregoi librat e Sami Frashërit, të cilën ata e konsideronin turk e jo shqiptar.Aty u pezmatova që na kanë përvetsuar pasurinë e Kombit Shqiptar të madhin Sami Frashëri. Pas vizitës së lodhshme në muzeun e Kostadinopojës u relaksuam në hotelin turistik modern ku dyert e dhomave ishin elektronike pa dorza, që hapeshin me karton elektronik. Me kartonin elektronik që hapeshin dyertë e dhomave ndizeshin edhe dritat e dhomave. Pasi u sistemuam në hotel shkuam në një restorant buzë detit, ku ushqimin e zgjidhnim sipas dëshirës. Vizituam institucione të arsimit e kulturës, në të cilat u zhvilluan seminaret e përvojës së arsimit, ku duke diskutuar edhe servirej ushqimi mëgjesit. Shërbimi ushqimit në mëngjes bëhej me pjata të vogla por të shumta, me vezë, mjaltë ,kos apo qumësht. Personeli që na shërbente ishte me shumë kulturë, na jepnin dhurata të ndryshme. Në të gjitha institucionet e shtetit kishte disiplinë të lartë për punën, ku të gjithë nëpunësit kishin studjuar në Angli. Nëpunësit komunikonin me zë të ulët, ishin serioz në lëvizjet e tyre. Kur shkuam për të vizituar xhaminë Blu, kishte shumë vizitorë, por personali shërbimit sa mësoi se ne ishim shqiptarë na lejuam të futeshim në brendësi të dhomave duke bërë fotografi. Kudo që shkonim gjenim një pritje miqësore.

C:\Users\HP\Documents\644532_153064984862193_2091801172_n.jpg

Në xhaminë Blu Stamboll

Xhamia e Sulltan Ahmedit (Turqisht: Sultanahmet Camii) i njohur ndryshe si Xhamia e kaltërt ose Xhamia Blu, është një prej xhamive më të njohura dhe më të vizituara në Stamboll.Është ndërtuar nga viti 1609 deri në vitin 1616 gjatë sundimit së Ahmedit të I, sulltani i Perandorisë Osmane.

Arkitekti i xhamisë është shqiptari Sedefqar Mehmet Aga Biçakçiunga Elbasani.

Pas vizituam Stambollin u nisëm me makina për të shkuar në qytetin e Bursës.
Udhëtuam një pjesë të rrugës me anije në ngushticën e detit Marmara , pastaj përsëri udhëtuam me makina. Kur mbritëm në qytetin Bursa kishte filluar mbrëmja. U sistemuam për strehim e ushqim në shtëpinë e mësuesit, e cila ishte një godinë e madhe shumëkatëshe me ashensor që merrnin deri 30 vetë. Koridoret ishin shumë të gjëra që të vrapoje për gjimnastikën e mëgjesit. Restorantet brenda shtëpisë së mësuesit ishin të sistemuara bukur dhe ushqimi ishte me cilësi të mirë Pasi vendosëm në dhomat e fjetjes çantat e valixhet u ngjitëm në një kodër mbi qytetin e Bursës,ku shikohej gjithë qyteti i Bursës, i cili kishte një hapsirë shtrirje të gjerë e të gjatë.. Aty në majën e kësaj kodre ishin tre varret e Sulltanëve osman.

Osmanllinjtë janë pasardhës të turqve oguzë. Këta u shpërngulën si tribu nga Azia Qendrore dhe u vendosën në Anadoll në fund të shek. XI, pas disfatës së rëndë ushtarake që turqit selxhukë i shkaktuan Perandorisë Bizantine (1071), së cilës i morën pjesën më të madhe të zotërimeve që kishin në Azinë e Vogël. Ndërkohë shteti i selxhukëve u shpërbë në shumë principata të vogla pas disfatës ushtarake që i shkaktuan mongolët (1243). I biri i Ertogrullit, Osmani I (1258-1326), e zgjeroi zotërimin atëror dhe e ktheu në një shtet të pavarur me emrin Emirati Osman, që u bë bërthama e Perandorisë Osmane. Osmani I mori titullin e sulltanit dhe nënshtetasit e tij u quajtën turq-osmanllinj. Principata Osmane, e themeluar në vitin 1299, fillimisht u zgjerua në drejtim të Marmaras dhe Eskishehirit. Pas vdekjes së Osman Beut, qyteti Bursa i cili ishte qyteti më i madh i asaj kohe në zonën e Marmarasë, u ngadhënjye nga ana e të birit të tij, Orhan Beut. Babai i tij sipas testamentit u varros nën kubenë e argjendtë në qytetin e ri të ngadhënjyer të Bursas. Ndërkohë që ky qytet mori statusin e kryeqytetit principata forcoi edhe strukturimin shtetëror. Sulltan Orhani fuqizoi organizimin e brendshëm të Perandorisë Osmane. Ai preu një monedhë të veçantë për shtetin e tij dhe rreth vitit 1330 krijoi ushtrinë e përhershme elite, korpusin e jeniçerëve (jeniçer – ushtar i ri). Krahas spahinjve dhe jeniçerëve, Perandoria Osmane kishte edhe repartet ushtarake të akënxhinjve (akën – sulm), që ishin kalorës, të cilët zakonisht grumbulloheshin kur ndërmerreshin fushata pushtuese.I biri i Orhanit, sulltan Murati I (1362-1389), vuri nën pushtetin e tij rajone të tëra të Ballkanit. Në mes të viteve 60 ai pushtoi Adrianopojën, të cilën e bëri kryeqytet të Perandorisë dhe e ripagëzoi me emrin Edrene.

Zhvendosja e kryeqytetit nga Azia (Bursa) në Evropë (Adrianopojë – Edrene) dhe krijimi për herë të parë këtu dhe jo në Anadoll i bejlerbejllëkut (Ejalet i Rumelisë), dëshmojnë se që në kohën e sulltan Muratit I, Ballkani po merrte më shumë peshë në jetën e Perandorisë Osmane se Anadolli.

Ndërkohë që në njërën anë vazhdonin ngadhënjimet në Evropë, në anën tjetër bizantinët shtrëngoheshin në Stamboll dhe rrethin e tij. Rrethimi i Stambollit, i cili brenda një kohe të shkurtër u kthye në shtet qytet, nga ana e Sulltan Yidirim Bayazitit, mbeti në gjysmë me ardhjen e Timurit në Anadoll me një ushtri të madhe. Ushtria Osmane, e cila u përplas me ushtrinë e Timurit në Ankara, pësoi humbje, ndërsa sulltani u kap rob. Me rimbledhjen e forcave nga ana e Sulltan Mehmet Çelebiut mori fund edhe periudha e stagnimit. Sulltan Mehmeti i 2-të, që ishte nipi i Çelebiut, në vitin 1453 rrethoi Stambollin dhe arriti të përfundoj punën e filluar nga ana e gjyshit të tij. Pas ngadhënjimit të Stambollit nga ana e Sulltan Mehmetit, që më vonë do të njihet me nofkën Ngadhënjimtari, Shteti Osmanë, u shndërrua në Perandorinë Osmane. Sulltanët Osmanë, vetën e tyre e shihnin si vazhdim i Romës dhe përdornin edhe titullin e Cezarit. Kryeqyteti u transferua në Stamboll prej ku perandoria u administrua deri në shpërbërjen e saj në vitin 1922.

Kur mbritëm në kodrën dominuese mbi qytetin Bursa pamë kubenë e argjendtë të varreve Sulltanve të parë. Në kohën që ciceroni na fliste për jetën e sulltanve Osman, po na shoqëronte perëndimi diellit. Në muzgun e mbrëmjes u larguam për në shtëpinë e MËSUESIT, ku pas një ditë të lodhshme darkuam u relaksuam me një gjumë të qetë.Në mëngjes u organizua një takim në zyrën e drejtorisë arsimore të Bursës. Na priti drejtori i drejtorisë arsimore me personelin e specialistëve sipas lëndëve mësimore.Në fillim të takimit drejtori bëri përshëndetjet miqësore dhe na pyeti pse na quanin arnautë ne shqiptarëve. Si mësues historie më caktuan mua që të përgjigjesha. Argumnetova atë kisha njohuri. Drejtori i drejtorisë arsimore buzëqeshi dhe filloi të tregoi historinë e përcaktimit të shqiptarëve me emrin arnautë. Ai tregoi,se fjala arnautë e ka prejardhjen nga arabishtja e turqishtja, është një fjalë me një kuptim simbolik trimërie.Ai theksoi se fjala arnautë do të thotë –

“ Luftëtarë trim që niset në luftë e nuk kthehet i gjallë pa fitore.”.

Në ato momente që po e dëgjoja që vlerësonte trimërinë e shqiptarëve, mendova se drejtori do kishte origjinë shqiptare. Ai vazhdoi të argumentonte se shqipëtarët ishin luftëtar të guximshëm në të gjitha betejat që kishte bërë perandoria osmane që u shtri në tre kontinente. . Pra shqiptarët ,turqit i quanin bashkëthemelues të perandorisë turke. Nëpër dyqane kur shkuam shitëset, kur mësonin se ishim shqiptarë -arnautë çoheshin me respekte në këmbë duke na buzëqeshur dhe jepnin dhurata simbolike të miqësisë.

Pas takimit në drejtorinë arsimore ,na nisën me makina në një rrugë malore që ishte shumë e gjatë, kur mbritëm aty, pamë ndërtesa dykatëshe me qerpiçë, të cilat ishin lagjet e fiseve osmane që më vonë krijuan perandorinë Osmane.Vizituam dhomën muze të fiseve osmane duke bërë fotografi.

C:\Users\HP\Documents\12527_153060168196008_1728540865_n.jpg

Në muzeun ku kanë banuar fiset e para Osmane

Në krye të lagjeve të fiseve osmane ishte një rrapë shumëshekullor,ku të gjithë fiksuam fotografi kolektive. Atje ishte vend malor me pyje me vlera turistike

C:\Users\HP\Downloads\10501736_1412199939091886_1568412791276673963_n.jpg

Me grupin arsimor të drejtorisë arsimore Tiranë

Në mbrëmje kur u kthyem në qytetin e Bursës vizituam një qendër kulturore ku ishin grumbulluar qindra shqiptarë të emigruar në vite. Ata na pritën me lotë në sy. Së bashku me ta në atë mbrëmje kënduam këngë shqiptare , u argëtuam deri në orët e vona të natës. U ndamë me vëllezërit shqiptarë me shumë përmallim e dhimbje.
Vetëm në qytetin e Bursës ishin rreth një milionë shqiptarë emigrantë. U larguam nga Bursa me mbresat më të mira. Mbritëm përsëri në Stamboll ku vizituam shkollat profesionale, të cilat ishin në periferi të Stambollit të grupuara në shumë godina.Në klasën që bëhej mësim pamë punimet e nxënësve,të cilat ishin prodhime të ndryshme të punës me dorë që bënin nxënësit.. Pasi vizituam disa televizone shkuam në një universitet ku studjonin shumë shqiptarë. Aty mësuam se librat shkollorë në Turqi jepeshin falas, kishte një trajtim të veçantë për mësuesit, të cilët paguheshin me paga të larta dhe u garantohej burse falas për fëmijët e tyre.

U largova nga Stambolli me avion duke medituar me pezmatim që ne shqiptarët u kemi shërbyer të tjerëve dhe shtëpinë tonë të përjetshme Atdheun tone të shtrenjtë ,Shqipërinë e bukur nga Zoti nuk e zhvilluam që të ishte ashtu si ëndërronte i Madhi Naim Frashëri. Të shpresojmë te brezi ri që ta bëjnë Shqipërinë më të mire se sa Evropa.

Qatip Mara

Nju Jork 23 korrik 2020