Reportazh – Page 140 – Dielli

Një Ditë Shqiptare Në Shkollën Amerikane Në Nju Xhersi

February 5, 2015 by dgreca

Drejtori amerikan i priste nxënësit me kostumin kombëtar shqiptar/
Nga Keze Kozeta Zylo/
Shqipëria u ul një ditë të tërë mësimi këmbëkryq në një shkollë amerikane në New Jersey. Ndonëse më parë shumë prej nxënësve amerikanë nuk e dinin ku binte Shqipëria, ose më e keqja nuk e bënin fare pjesë të hartës europiane, por e çonin tutje nëpër stepa. Sot gjërat kanë ndryshuar rrënjësisht, të paktën po flas për Amerikën vendin ku kam pothuajse 18 vjet që jetoj dhe punoj me dinjitet. Por jo vetëm nxënësit, por dhe mësues apo gjyshërit e tyre amerikanë, shumë shumë na thoshnin se ne kishin dëgjuar që është një vend krejtesisht i varfër dhe shumë probleme të tjera që ndjen sëmbim në zemër në se i përmend.
Një ditë shkolle në fund të muajit Janar shumë nxënës shqiptare që jetojnë në shtetin kufi të Nju Jorkut në New Jersey organizuan një ditë shqiptare në shkollën publike në Washington School Rutherford. Herët në mëngjes drejtori amerikan veshur me kostum kombëtar shqiptar iu uronte nxënësve të shumtë të tij mirëseardhjen, me një mirësjellje dhe mirësi çka dhe është karakteristikë e tij do të shpreheshin prindërit amerikanë dhe shqiptarë që sjellin fëmijet e tyre në këtë shkollë publike amerikane. Në se nuk do ta dije më parë se ishte drejtori amerikan, pa asnjë dyshim që ai dukej komplet si prind shqiptar ngase kishte veshur kostum kombëtar shqiptar.
Mjediset e shkollës ishin zbukuruar me dekorime të ndryshme nga trevat e Shqipërisë. Nënat e nxënësve zonja të vërteta ku disa prej tyre kam fatin që t’i njoh i kishin kushtuar një kujdes të jashtëzakonshëm si amvisa plot kulturë dhe finesë që të bënin të ndiheshe krenare. Binin në sy tavolina të ndryshme me zbukurime dhe punime nga duarartat shqiptare, ku mjaft gra amerikane të magjepsuara ndaluan pranë punë doreve me grep, shtiza, gjilpërë, jastëqeve zbukuruese etj. Dominuese ishin dhe veglat muzikore që janë përdorur qysh në lashtësi nga shqiptarët si lahuta, mandolina, çiftelia etj… Ajo që do të më bënte më shumë përshtypje ishte sofra e bukur shqiptare, shtruar me një mbulesë të bardhë të punuar me dorë, pecetat e bardha, pjatat e ndryshme ku të parët tanë uleshin rreth sofrës për të ngrënë bukë.
Nxënësit shqiptarë kishin përgatitur një program të bukur artistik me këngë dhe valle shqiptare. Programi u hap me ardhjen e dy fëmijëve duke mbajtur dy flamujt shqiptar dhe amerikan dhe duke i valëvitur në ajër çka i çuan të gjithë pjesëmarrësit në këmbë për të nderuar simbolet e dy shteteve përkatësisht të Shqipërisë dhe Amerikës. Hymni amerikan u këndua nga Emeli dhe Aida Feza, Florian Çirra. Hymni shqiptar u interpretua nga Adea dhe Donart Balidemaj, me të cilët ndjej krenari të ligjshme pasi ata kanë qenë nxënës të shkollës shqipe në Staten Island. Prindërit e tyre të nderuar patriotë të flaktë Bashkim dhe Vjollca Balidemaj shprehën mirënjohjen pasi thanë se hymnin kombëtar e mësuan prej shkollës shqipe ne Staten Island. Nxënësit bën betimin një ritual i përditshëm në të gjitha shkollat amerikane të cilët betohen para Flamurit dhe se përpara ligjit janë të gjithë të barabartë. Gjithmonë në mëngjes më bënte shumë përshtypje sidomos në fillim kur fillova punë në shkollë publike se në se lajmëroheshe nga qendra e zërit për betimin çdo njeri ku të ishte në korridor, në klasë, do të ktheheshin me fytyrë nga Flamuri amerikan dhe do të betoheshin, si shqiptare më shkonte mendja për Himnin e Flamurit tonë që është për të ardhur keq që ka shumë që nuk e dinë, dhe për dekada të tëra nuk u vendos që të këndohej me ligj ndër shkolla.
Nxënësit e talentuar Erza Balidemaj, Briana Bresa paraqitën plot kulturë para publikut amerikan historinë e Shqipërisë, si një nga popujt më të vjeter në botë, personalitete te shquara qe njihen botërisht si Gjergj Kastrioti, Nënë Tereza, James dhe John Belushi, Aleksandri i madh, Ismail Kadare, Tony Dovolani, Rita Ora etj… Me lahutë interpretoi mjeshtërisht z.Bali Balidemaj. Interesante ishte dhe loja e kapuçave që fëmijët e realizuan aq bukur. Ndërkohë që valëvitej Flamuri shqiptar Erza Balidemaj interpretoi vargjet aq të njohura nga poeti kombëtar Naim Frasheri si: Ti Shqipëri me ep nder, me ep emrin shqiptar, zemrën ti ma gatove plot me dashuri dhe zjarr.
Nxënësja simpatike Fjolla Balidemaj udhëhoqi vallen: “Vallja e Rugovës” dhe Moj e mira e Diasporës valle që u mirëpritën me plot duartrokitje. Fjolla dukej si nje shtojzovalle me veshjen kombëtare në skenë duke kërcyer si artiste me motive shqiptare. Në këtë program morën pjesë këta nxënës shqiptare: Donart, Erza dhe Adea Balidemaj, Fjolla, Arnesa, Arion Balidemaj. Erxhan, Florian, Xhuliana, Siana, Amin dhe Jasin Cirra. Aida, Emil Feza, Briana Bresa, Melina Muriqi, Christopher Kasperan dhe Thomas Kasperan. Fjala e Drejtorit të Shkollës publike amerikane ishte shumë frymëzuese, veshja e tij kombëtare me plisin e bardhë në kokë e bënte të ndihej si shqiptar për atë ditë. Ai tha se të njohesh kulturën dhe traditën shqiptare është pasuri për shkollën dhe sot e quaj një ditë të veçantë sepse të gjithë së bashku respektuam historinë shqiptare dhe kjo traditë ka kohë që ka filluar dhe do të vazhdojë gjithmonë dhe me kulturat e tjera në botë.
Ishte një ditë e bukur kuq e zi që do të ngelet gjatë në kujtesën e pjesëmarrësve dhe të nxënësve të shkollës amerikane, ata u larguan nëpër shtëpiat e tyre të ngarkuar me historinë shqiptare.

Shkurt, 2015
New Jersey

Ju rrëfej Ankaranë dhe “Rizgjimi i Luanit”

January 31, 2015 by dgreca

Ne Foto: Pritja e ambasades Shqiptare ne Hilton Hotel ne Ankara/
Nga Kozeta ZAVALANI/
Këtë mbasdite mbushur me mendime, si flokët e borës që zbresin ashtu qetësisht, në këtë copë bote të qetë e në lëvizje njëkohësisht, jam ulur e bisedoj me ju bashkatdhetarët e mi, për të përballuar sfidat që bien mbi ne, nga ky cep i botës, as lindje, as perëndim, që quhet Turqi.
Këtë shtet të fuqishëm ushtarak në hapësirat që ndajnë Perëndimin me Lindjen, e kisha vizituar në pjesë të ndryshme të saj; disa herë në Stamboll në festivale për letërsinë dhe poezinë apo në panaire libri si në Mugla, Akyaka, Ordu, Samsun, Denizli, Pamukale, Izmir e Bursa, por asnjëherë nuk e kisha vizituar Ankaranë.

Arsyeja e udhëtimit në Ankara

Udhëtimi për në Ankara ishte krejt i pazakonshëm, madje i jashtëzakonshëm, pasi për të kishim paguar 12 mijë Euro, por për jetën njerëzore nuk ka pagesë… U nisëm nga Tirana të hënën që në mëngjes, kur ende nuk kishte filluar dita normale e punës. Për në aeroportin e Rinasit djalin tonë Mikelin e përgatiti Dr. Jorgo Marga, që së bashku me stafin e reanimacionit të Qendrës Kombëtare të Traumës, ishin përpjekur për të bërë më të mirën e mundshme, por pa rezultat. Pas 24 ditësh në koma të thellë, pas rëzimit nga lartësia, me hemoragji cerebrale dhe hematoma në tru, kur një natë iu shkëput vdekjes për një fije, u vendos kurimi i tij në Spitalin Ushtarak Universitar Gylhane – GATA në Ankara. Vonesat burokratike të aeroportit në Rinas bënë që udhëtimi me avionin charter spitalor të kompanisë turke Redstar Aviation ardhur nga Stambolli, të mos bëhej në orën 8.00 por në 8.45. Megjithëse ishte përcaktuar 3 orë deri në mbrritje, udhëtimi u realizua për 2 orë e 40 min. Gjithë udhës ajrore na shoqëroi një diell i këndshëm, që na bëri të harronim gjithë stresin e tmerrshëm të tri javëve nën ankthin e mbijetesës së Mikelit në reanimacionin e spitalit ushtarak. Ishte data 24 nëntor 2014.
Në aeroportin e Ankarasë na priste ambulanca e kompanisë, me të cilën urgjent u nisëm për në spitalin GATA. Atesheu ushtarak kolonele Razie Mehmeti, u kujdes për shtrimin e birit tonë në reanimacion. Kolonele Mehmeti ka pak muaj që ka marrë detyrën e re të atasheut ushtarak në Ambasadën shqiptare në Ankara. Në atdhe ka lënë vajzën e djalin, që studiojnë në Tiranë dhe si nënë me ndjeshmërinë e dashurisë për fëmijët, më qendron pranë, duke më dhënë besim e optimizëm për shërimin e djalit. Ajo shoqërohej nga Valbona Mataj, që kryen specializimin në Laboratorin Bakteriologjik e njëkohësisht doktoraturën në këtë Qendër spitalore universitare. Me Bonën, siç e thërrasin shkurt Valbonën shkuam në godinën 131 në Mysafirhane, ku ne u vendosëm për të fjetur. Qeveria turke kujdeset shumë për ushtarakët e familjarët e tyre, që i kuron falas apo u jep shërbim me pagesë minimale, nëpërmjet Mysafirhanes, ku qendruam edhe ne. Që të nesërmen filluan interesimin miqtë e mikeshat e mia që janë në Turqi. E para na takoi Luljeta Pajolli, që prej vitesh jeton në Ankara, e cila na shoqëroi në spital dhe u interesua për gjendjen e djalit në Reanimacion. Ajo na shpiegoi edhe vendndodhjen e Akademisë Ushtarake Mjekësore Gulhane në Bashkinë Keçiören. Pastaj Luljeta Tabaku, që jeton në Bursa e Ayteni nga Ankaraja, që na ftoi për darkë në shtëpinë e saj. Spitali ushtarak GATA i vendosur mbi një kodër, sikur të kontrollojë qytetin, ka rregulla të forta që i zbatojnë të gjithë. Mikelin e shohim 30 minuta në ditë, vetëm një pjestar i familjes, natyrisht të pajisur me grykëse, maskë e doreza higjenike. Si të lirë në kohë nuk e refuzuam ftesën, për të marrë pjesë në pritjen që Ambasada e Shqipërisë në Ankara organizonte në Hotel Hilton, për festën e pavarësisë.

Pak aromë shqipërie në Ankara

28 nëntori koinçidoi me vizitën e Papës në Ankara dhe po në të njëjtin vend, në Hotel Hilton u mbajt Konferenca e shtypit…Me gazetarët nga Stambolli kishte ardhur edhe kolegia, mikesha ime artiste Çigdem Yorgancioglu, që ka organizuar ligjerata publike në mbi 100 vende të botës. Ajo njihet ndërkombetarisht si ekonomiste, gazetare, folëse motivuese, artiste dhe ligjëruese publike, që ka dhënë kontributin e saj edhe në Kampusin Universitar në Prizren dhe Gjakovë.
Së bashku shkuam në Konferencën e shtypit dhe pastaj në pritjen e ambasadës sonë. U takuam dhe bëmë foto me Ambasadorin Genci Muçaj e bashkëshorten Valbona Muçaj, atasheun ushtarak Razie Mehmeti e bashkëshortin Ilir Mehmeti, gjithmonë të pranishëm për të ndihmuar shqiptarët.
Në pritje merrnin pjesë një numër i madh zyrtarësh ushtarakë, përfaqësues të misioneve të huaja, familjarë e studentë shqiptarë në Ankara, si dhe ministri i Tregtisë Nurettin Canikli, Ambasadori i Kosovës Ani Spahiu etj. Festa filloi me himnin kombëtar shqiptar e turk, ku Ambasadorët Muçaj dhe Spahiu, si dhe Ministri Canikli prenë së bashku tortën me flamurin e Shqipërisë në 102 vite pavarësi.
Në atë atmosferë të këndshme festive Ambasadori i Shqipërisë në Turqi, Genc Muçaj në fjalën përshëndetëse theksoi “Me rastin e festës së Pavarësisë së Shqipërisë, më 28 nëntor u hap në Ankara të Turqisë Qëndra e Kulturës Shqiptare “Shemsedin Sami Frashëri” e Ambasadës së Shqipërisë dhe Kosovës në Ankara… ” Me trokitje gotash u ndamë me Çigdemin që do të kthehej në Stamboll, pasi të nesërmen do të ishtë në vizitën e Papës aty. Gjithashtu u ndamë dhe me drejtorin e kolegjit turk Akan Yozgatlι, që kishte ardhur për festën nga Tirana dhe i kishte dhënë mësim për katër vite djalit tonë të madh Mendi, të cilin e kemi edhe përkthyes. Dolëm të shoqëruar nga çifti Luljeta e Reshat Pajolli, që fliste me një devolliçe të pandryshuar, ndonëse i kishte lënë 20 vite në Ankara. Ata na përcollën deri në stacionin e autobuzit. Ajo mbrëmje ishte shumë e ftohtë dhe na u desh të prisnim shumë, derisa të vinte autobuzi ynë me nr 263. Transporti public edhe këtu qenka i njejtë si në Shqipëri, ndonëse bileta është gati trefishi …

Qendra e Kulturës Shqiptare në Ankara

Të nesërmen vizituam Qëndrën e Kulturës Shqiptare në Alltënda (Altındağ) dhuratë nga Kryetari i Komunës z. Veysel Tiryaki.

… U lodhëm pak për ta gjetur, pasi ishte hera e parë që shëtisnim në Ankara me përjashtim të tim shoqi që kishte qenë vite përpara. Në atmosferën festive të krijuar në Qëndrën e Kulturës Shqiptare “Shemsetin Sami Frashëri” në lagjen Hamamoeny (Hamamönü), e cila do të shërbejë për aktivitet kulturore dhe diplomacisë publike e të dy ambasadave, me ndërtesat karakteristike si të Beratit, na dukej vetja si në Shqipëri. Aty takova edhe kolegët e Top Chanel që përgatisnin dokumentarin për shqiptarët në Turqi. Bëmë foto bashkarisht edhe me Marin Memën, duke e përgëzuar për ‘Exclusive’t e tij. Kolegët më njohën me institucionet kryesore të medias turke: Anatoli Ajansu (si ATSH-ja jonë); TRT, Radio Televizionin Turk, ku përfshihej dhe një zyrë e seksionit të radios shqip; CIHAN.
Në bisedën e zhvilluar në një nga mjediset e qendrës ambasadori Muçaj theksoi se, “Përurimin zyrtar të QKSH do ta bëjmë në një moment solemn në prani të autoriteteve shtetërore të Shqipërisë, Kosovës dhe Turqisë e ndoshta më më 17 shkurt 2015, në Ditën e Pavarësisë së Kosovës. Krijimi kësaj Qendre ishte një iniciativë e përbashkët, një punë në grup, që lindi si nevojë për të pasur një lloj kohezioni të shqiptarëve. Shqiptarët janë shqiptarë, qofshin nga Kosova, nga Maqedonia, Mali i Zi , Shqipëria. Qendra është e Kulturës Shqiptare, jo e një shteti të caktuar, pavarësisht se do të menaxhohet nga dy shtetet shqiptare, Kosova dhe Shqipëria, nga dy ambasadat tona. Qendra e Kulturës është një nga veprat, për të cilat unë flas me pasion, sepse jo vetëm do të evidentojë shqiptarët, por do t’i bëjë ata disa herë më shumë krenarë. Kështu do të promovohet kjo kulturë dhe nëpërmjet tyre do të tërheqin dhe shqiptarët biznesmenë, të cilët të investojnë në Shqipëri”. Dy ambasadorët, Spahiu e Muçaj, pritën shumë vizitorë nga komuniteti shqiptar në Turqi, ku dominonte fjala e z. Namik Shabi.
Rizgjimi i Mikelit
Kisha marrë me vete librin “Rizgjimi i Luanit”, që porsa kishte dale në panairin e librit, përkthyer nga Mikeli ynë dhe kur shkonim në spital, herë pas here i lexonim pjesë nga libri, duke pritur rizgjimin e Mikelit. Rizgjimi ndodhi pikërisht në ditën e Krishtlindjes. Së bashku me djalin e madh Mendin me vështirësi gjetëm një kishë, pranë Ambasadës Frënge në Ankara, vendosur rrëzë Kalasë, ku iu luta Zotit në kishën Shën Tereza. Prej andej si zakonisht shkova të vizitoja Mikelin në ora 14.00. I flisja vazhdimisht, duke i treguar nga celulari fotot e bëra në Ankara dhe kur e pyeta nëse i shihte dhe më dëgjonte, ai më foli: – Po, po, më tha, i shoh e të dëgjoj…Ishte e folura e tij e parë, jo me zë, por unë e kuptova nga hapja e gojës. U gëzova shumë që fliste me logjikë, ndonëse fillimisht mendova mos ndoshta i kishin dëmtuar kordat e zërit, kur i kishin bërë trakeostominë dhe nuk mund të dëgjoja zërin, por jo. Rikuperimi ndodhi dalëngadalë e ditë pas dite. Mrekullia e shumëpritur ndodhi pas dy muaj pritjeje. Kujtova mendimet e mjekëve në Shqipëri, madje edhe të mjekut turk Prof. Dr. Ahmet Coşar shefi i reanimacionit, i cili shumë skeptik ishte shprehur se truri i tij ishte shumë i dëmtuar dhe nuk do të kishte rikthim, pasi e kishim sjellë me shumë vonesë… Atëhere, i pata thënë – këtë e thoni ju si mjekë, por ju nuk e dini fuqinë e Zotit, që do të bëjë shumë për tim bir…Dhe fakti që Mikeli doli nga koma e foli, më bëri gjithsesi të falenderoj jo vetëm Zotin, por edhe stafin e tij, për këtë rezultat. Ai tha se Mikeli i kishte kaluar parashikimet e tyre e po përmirësohet shpejt…
Promovim në Bashkinë e Keçiorenit
U bëmë banorë të Ankarasë në Bashkinë e Keçiorenit, ku u promovua romani “Gloria në mes” i shkrimtarit shqiptar nga Kosova Ibrahim Kadriu, i cili është përkthyer në gjuhën turke me titull “Gloria Ortada”.

Shkova në promovimin e kolegut Ibrahim Kadriu në Qendrën Kulturore “Junus Emre”, ku përveç Kryetarit të Komunës Keçioren ishin të pranishëm edhe Ambasadori i Republikës së Kosovës në Ankara Avni Spahiu, publicisti i shtëpisë botuese “Bay” Osman Baymak, shkrimtari Jahja Akengin dhe plot qytetarë. Ambasadori Avni Spahiu tha, “Sot ndjehem dy herë krenar. E para, sepse përkthimi në gjuhën turke i veprës me vlera të mëdha letrare qenka marramendëse. E dyta, sepse me autorin ishim kolegë afro 30 vite edhe në kohërat kur u sulmua gjuha dhe letërsia shqipe, u munduam shumë që të mbijetonim ashtu si duhet. Turqia është ndër shtetet e para që ka njohur Kosovën. Kemi shumë marrëdhënie të afërta me mikun tim Mustafa Ak, të cilin e falënderoj për kontributin në organizimin e promovimit të librit”.  Kryetari Mustafa Ak në vazhdim të fjalës së tij, u shpreh “Ne jemi shumë krenarë që promovimi i kësaj vepre të mrekullueshme u realizua këtu në Keçioren. Kosova është një Republikë e re, një shtet i ri. Sot marrëdhëniet në mes të dy shteteve janë shumë të mira. Keçioreni ka një qytet motër në Kosovë. Dëshirojmë që Ambasadori të ndjehet si në shtëpinë e tij këtu mes nesh”.  Autori Ibrahim Kadriu shprehu kënaqësinë e tij për botimin e romanit në gjuhën turke dhe vazhdoi “Është shumë e vështirë për një autor të flas për veprën e tij. Nuk kam folur shumë në jetë sepse gjithmonë jam shprehur me anë të shkrimit”. Ai përshëndeti pjesëmarrësit duke falenderuar edhe për praninë time. Ibrahim Kadriu nënshkruajti romanin për t’ia dhuruar kryetarit Ak dhe pjesëmarrësve.
– A më pranon si banore në Keçiören Belediyesi, pasi do të na duhet gjatë të qendrojmë këtu… – i them kryebashkiakut Mustafa AK në përfundim të takimit. – Hoşgeldiniz…më thotë ai; Mire se erdhe! Je e mirëpritur…Pastaj e ftova të vinte në Tiranë, kur të bëja promovimin e librit të ri, që ai e priti me kënaqësi, sepse asnjëherë nuk kishte qenë në Shqipëri.

Mikeshat turke
Ayten Timuroğlu, e kam njohur ne Festivalin per Letërsinë dhe Artin në Akyaka ku së bashku kemi shëtitur me Prof. e Universitetit Tülay Akkoyun në Muğla dhe në Gokova, ku ajo gjysmën e kohës e kalonte për të reflektuar në det, mes peshkatarëve dhe natyres duke kontribuar në evidentimin e bukurisë së ndërsjellë të jetës sonë dhe natyrës, nëpërmjet pikturës.
Ajo ka hapur 14 ekspozita vetjake dhe shumë ekspozita në grup. Në ekspozitat e saj të fundit ka lëvruar një lloj interesant të fotopikturës “Photopainting”, veçanërisht për gratë që punojnë e jetojnë në fshat. Është anëtare e shoqatës së “Piktoreve Femra të Ankarasë, kurse bashkëshorti i saj anglezi Allen, kontribuon në Qendrën për fëmijët me probleme mendore, ku shpesh ndihmon edhe im bir Mendi.
Alie Tashçë e njoha në ranimacionin e spitalit GATA, ku ajo kishte shtruar bashkëshortin Ufuk, që ishte në koma së bashku me Mikelin. Ditën që nënoficeri Ufuk hapi sytë, na ftuan për darkë në shtëpinë e Hasibe dhe Hasan Karaman, me të cilët Alia ka miqësi 15 vjeçare. Ata ishin martuar në Ankara, por si ushtarakë tani jetonin me dy fëmijët e tyre vajzë e djalë në Isparta. Në shtëpinë e Hasibesë mësova të gatuaj çorbën, sallatën keser e ushqime tradicionale turke…Ditën që Ufuku do të flasë, nëse do të jemi këtu, do të shkojmë së bashku me Alijen e Hasibenë në familjen e tyre në Isparta…
Dr. Myzejen Çelik, e njoha kur shkova të ble ilaçe për gjurin e këmbës së djathtë, me të cilin pata mjaft probleme. Ajo punon së bashku me të shoqin Mehmet e djalin dizajner e piktor në farmacinë pranë Mysafrihanes e spitalit GATA. Në kohën e lire kemi pirë kafe e çaj se bashku, madje na kanë shoqëruar për të vizituar pjesë të ndryshme të qytetit. I falenderoj, sepse më bënë të mos ndihem e huaj mes tyre.

Falenderime
Dua të falenderoj qeverinë shqiptare për marrëveshjen me qeverinë turke, nëpërmjet Ministrisë së Mbrojtjes, që ndërmjetësojnë për kurimin e personelit ushtarak në spitalet e specializuara në Turqi, siç është GATA. Gjithashtu falenderoj edhe familjarët, miqtë e mikeshat nga çdo vend i botës që besuan e kontribuan financiarisht, për shërimin e Mikelit. Shpreh falenderime e urime për arritjet e spitalit Gülhane Askeri Tip Akademi, që i ka shërbyer mjekësisë turke prej më shumë se një shekulli, përfshirë edhe shqiptarët, që përfitojnë nga marrëveshja midis dy shteteve, nëpërmjet Ministrive të Mbrojtjes.
Isha e pranishme kur GATA festoi 116 vjetorin. Në çdo ndërtesë valëvitej flamuri turk, ku dominonte portreti i Ataturkut, themeluesit të Turqisë së re. I krijuar më 30 dhjetor 1898, në muret e Pallatit Topkapë në Stamboll, spitali transferohet nga në Ankara në vitin 1941 dhe në 1947 quhet Akademia Mjekësore Ushtarake Gulhane. Pas përfundimit të kompleksit të madh spitalor në 1971, u transferua në ndërtesën ku ndodhet tashmë.
Sukseset e këtij spitali janë vënë në dukje qysh në luftën e Parë dhe të dytë Botërore, ku Gulhane ka filluar të punojë si një spital i luftës, i përkushtuar për kujdesin e pacientëve të sëmurë në luftë.
Në 1961, u hodh themeli për ndërtesën e re të akademisë, që u përfundua në tetor 1971. Në 1974 u hap Qendra e Radioterapisë, me 30 shtretër dhe më 7 prill 1976 u shtuan shërbimet në ndërtimin Treatment Center.
Për herë të parë në Turqi në 1980, u kryen procedurat koronare angioplasty.Më 6 maj 1981 nga Prof. Dr. Necati me një ekip prej 21-persona është kryer , transplanti i parë i veshkave. Në l982 në GATA filloi Klinika e mikrokirurgjisë e Neurokirurgjisë dhe Qendra Kërkimore. Në 1984 Departamenti i Onkologjisë bëri transplantim e parë autolog dhe allogeneic të palcës së kockave.
Për herë të parë në Turqi në 1986, janë vendosur aplikacionet e rrjetit dixhital e bërthamor. Më 24-25 nëntor 1989 është kryer Transplantimi i parë i zorrës së pankreasit dhe transplantimit të veshkave.
Duke shërbyer si një Spital Ushtarak nga 1 tetor 1985 mori emrin “Akademia Spitalore Ushtarake Mjekësore Gulhane”, duke fituar titullin akademik. Çdo ditë punohet me metoda diagnostike të avancuara dhe trajtim të teknologjisë së re mjekësore, duke trajnuar stafin akademik për të ofruar shërbime superiore mjekësore. Akademia Mjekësore ushtarake Gulhane në Ankara, ka specialistët e mjekësisë për rastet emergjente, në stafin e të cilit janë kirurgë, specialist të sëmundjeve alergjike, Anesthesiology dhe specialistë të kujdesit intensiv.
Në mënyrë që të ndjekë zhvillimet e fundit në Evropë, mjekësia turke ka vazhduar me përpjekje një modernizim të reformës më të plotë të mendimit mjekësor.

Pak nga Ankaraja
Momentalisht jam banore e Ankarasë, që është kryeqyteti i Turqisë dhe qyteti i dytë më i madh i vendit i njohur historikisht nga emrat Ancyra dhe Angora, ndaj duhet të shkruaj edhe për të. Ajo është qendra e Qeverisë turke, qytet i rëndësishëm industrial, një udhëkryq i rëndësishëm i tregtisë, vendosur në mënyrë strategjike në qendër të autostradës dhe hekurudhës dhe shërben si qendër e marketingut për zonën bujqësore përreth. Edhe pse e vendosur në një nga vendet më të thata të Turqisë dhe e rrethuar kryesisht me bimësi stepë me përjashtim të zonave të pyllëzuara në periferinë jugore, Ankaraja mund të konsiderohet një qytet me gjelbërim. Qyteti është i njohur tradicionalisht për dhitë e saj me flokë të gjatë Angora dhe leshi i saj i çmuar (lesh angora), një race e veçantë mace (cat Angora), lepujt Angora dhe leshi i tyre i çmuar Angora, dardha, mjaltë, dhe rrushi Muscat i rajonit. Ankaraja është një qytet shumë i vjetër me vende të ndryshme arkeologjike si Hitejve, Phrygian, helenistike, romake, bizantine, osmane. Kodra e cila mbikëqyr qytetin është kurorëzuar nga rrënojat e kalasë së vjetër, por vetëm disa struktura historike që rrethojnë kështjellën kanë mbijetuar deri në ditët e sotme. Më e shquara mbetet Tempulli Augustit dhe Romës (20 pes), i cili është i njohur edhe si Monumentum Ancyranum në Ulus, ku mbijeton kopje e paprekur nga Res Gestae shkruar nga perandori i parë romak Augustus. Kolona e Julian apo Julianus, vendosur po në rrethin Ulus, u ndërtua në nder të vizitës së perandorit romak Julian në 362.
Në Ulus pranë Tempullit të Augustit, është ndërtuar në fillim të shekullit të 15 Xhamia Haxhi Bayram në stil selxhuk nga një arkitekt i panjohur. Ajo u rindërtua më pas nga arkitekti i madh Sinan në shekullin e 16, duke u shtuar në shekullin e 18-të. Xhamia është ndërtuar në nder të Haxhi Bajram Veliut, dy vjet para vdekjes së tij (1427-1428) dhe vetë varri ndodhet pranë xhamisë.
Besoj se kushdo që ka vizituar Ankaranë ka bërë foto para Monumentit të vendosur në Guven Park pranë Sheshit Kızılay, i ndërtuar në 1935, ku janë gdhëndur këshilla që Ataturku u jep popullit të vet: ” Turq-Jini krenarë, punoni e besoni në veten tuaj.”
Në bisedë me mikeshën turke Ayten Tumuroglu, që na ftoi për të festuar së bashku ditën e parë të vitit të ri 2015, mësoj se turqve u pëlqen që vizita e parë të jetë në Mauzoleun e Mustafa Kemal Ataturkut, themeluesit të Republikës së Turqisë. Madje në shtëpi midis pikturave të shumta të saj gjendet edhe lulja e Ataturkut, pranë së cilës ne u fotografuam. Nëse do të dish se çfarë është Ataturku e kupton pas vizitës në Muzoleun e quajtur Anıtkabir, vendosur në një kodër të imponuar, përfunduar në vitin 1953, si një bashkim mbresëlënës i stileve, ku aroma e kolonatave antike ndërthuret me modernen. Është madhështore, si Koloseu në Athinë, apo si Napoleoni tek Invalidët. Të lenë mbresë pikturat murale ku përshkruhet njëra prej betejave më të mëdha të historisë në Çanakala, ku Ataturku ka qenë protagonist dhe ku ka filluar pavarësia e re turke. Një shtëpi muze është ngjitur me të, ku gjendet një statujë dylli e Ataturkut, shkrimet e tij, letra dhe sende personale, si dhe një ekspozitë të fotografive që regjistrojnë momente të rëndësishme në jetën e tij gjatë themelimit të Republikës.
Xhamia Kocatepe është një nga mrekullitë kulturore të shekullit të 20-të. E vendosur në qendër të kryeqytetit turk, e dukshme nga pothuajse çdo vend në Ankara, xhamia që përfundoi etapën e tretë të ndërtimit në vitin 1987 është një nga më të mëdhatë e më të rëndësishmet ndërtesa fetare në botë. Me katër minaret e saj të mrekullueshme 88 metra e lartë, ndërtuar në një stil neo-klasik Otoman, Xhamia Kocatepe është e hapur për turistët që respektojnë rregullat e saj .
Ne u ngjitëm edhe në kalanë e qytetit, si për të qenë më në lartësi, më pranë Zotit, ku unë u luta për shërimin e Mikelit… Pak para se të shkosh në Kalanë e qytetit është Muzeu i Civilizimit Anatolian, që ka eksponate që nga mijëvjeçari i tretë para Krishtit është me të drejtë një nga krenaritë e vendasve. I vendosur në jug të Kalasë së Ankarasë në hapësirën e Atpazar, që është zona më e virgjër e Ankarasë, ashtu si ka qenë para 50 ose më shumë viteve. Njerëz të varfër, makina të vjetra dhe gra mbuluara me shami në kokë që mundohen të shesin suvenirë të lirë. Për shkak të lartësisë, këtu është një nga hapësirat më interesante ku mund të sodisësh qytetin, ashtu si edhe nga Gustav Kafeteria në katin e 8 të të Spitalit, që e shijojmë shpesh, veçanërisht këto ditë kur është zbardhur nga bora.
Ndoshta pamja më e bukur, por që ne nuk kemi mundur ta shohim ende është nga Kulla Atakule në Çankaja, prej së cilës mund të soditësh një pamje madhështore mbi Ankara, ku panorama e qytetit mund të jenë spektakulare. Atakule është 410 metra e lartë është një nga monumentet kryesore të qytetit. Ashtu si Çankaja është vetë në një kodër, kulla mund të vështrohet nga pothuajse kudo në qytet gjatë ditëve të qarta. Në turqisht, ATA do të thotë “paraardhës” (ose “baba”), që është përdorur shpesh si pseudonym për Mustafa Kemal Ataturkun, themeluesin dhe Presidentin e parë të Republikës së Turqisë; ndërsa Kule turqisht do të thotë “kullë”.
Pamje spektakolare shijuam edhe në zonën Çankaja, rrugës duke shkuar për në Qendrën e Rehabilitimit në Bilkent, ku tashmë është transferuar Mikeli ynë, për rehabilitim. Qendra është moderne, e vendosur mbi një kodër prej së cilës mund të sodisësh pamje të mrekulueshme të lagjes Çankaya të Ankarasë, me hapësira shumë të mëdha, por shpesh të pashfrytëzuara në funksion të pacietëve. E them këtë sepse ndonëse ka shumë hapësirë, në një dhomë banojnë 3-4 pacientë që dyfishohen së bashku me shoqëruesit e të sëmurit, me të njëjtën banjë në dispozicion. Ndaj mos kujtoni se spitalet jashtë atdheut janë një mrekulli, pasi me përjashtim të aparaturave modern mjekësorë, mungon ai komunikim human që ekziston tek ne dhe ka shumë sorrollatje, për shkak të paaftësisë. Me përjashtim të fizioterapeutëve, personeli tjetër mjekësor është fare i pakomunikueshëm dhe kjo veçanërisht me ne qe jemi jabanxhë – të huaj. Shumica nuk kuptojnë fare anglisht dhe sikur të mos kisha me vete djalin e madh Mendin, që ka studiuar në Kolegjin turk në Tiranë, do ta kisha shumë më të vështirë. Ndaj kam filluar të mësoj turqishten, sepse ndoshta do të na duhet të qendrojmë gjatë këtu, deri në rikuperimin e plotë të djalit e kthimin në atdhe.

RRUGËTIMI DHE JEHONA E HISTORI SUKSESI SHQIPTARO AMERIKAN NË KOSOVË

January 30, 2015 by dgreca

Pas Mbrëmjes Gala të Historive të Suksesit Shqiptaro Amerikane në New York në Maj të 2014, projekti mbërriti në Prishtinë nga datat 21 deri në 23 Nëntor 2014 me nismën e Ambasadores Amerikane Tracy Ann Jacobson dhe Ambasadorit të Shqipërisë Qemal Minxhozi si dhe Kryetarit të Komunës së Prishtinës, Shpend Ahmeti.
Kryetari Ahmeti kishte qenë pjesë e Mbrëmjes Gala në New York dhe i përfshirë nga energjia pozitive dhe mbresat nga ky eveniment kërkoi bashkëpunimin e projektit për të organizuar një sërë aktivitetesh në Prishtinë së bashku me Ambasadorin e Shqipërisë ata planifikuan një axhendë interesante për pjesëtarët e grupit të Historive të Suksesit të
Shqiptaro Amerikaneve që do të udhëtonin në Prishtinë.
Bordi i projektit bëri të mundur që në një periudhë mjaft të shkurtër të organizojë një grup interesant prej 30 pjesëtarësh nga të gjitha trevat ku jetojnë shqiptarët për të shkuar në Kosovë. Ata jo vetëm gjetën kohë për të udhëtuar dhe për të çuar eksperiencat e tyre të suksesit në Kosovë, por edhe mbuluan shpenizmet e udhëtimit dhe të qëndrimit të tyre,”.
Aktivitetet filluan me 21 Nëntor me një forum të hapur me Sipërmarrës shqiptaro amerikanë organizuar nga Qendra e Inovacioneve të Kosovës dhe kompanisë Solaborate, i cili u moderua nga Uranik Begu, Drejtor i Qendrës së Inovacioneve në Kosovë. Në panel ishin Donald Leka, Themelues dhe Drejtues i kompanive të teknologjisë Glide dhe Jumptuit, Labinot Bytyqi, Themelues dhe Drejtues i kompanisë së rrjetit social të biznesit Solaborate, Giorgio Kolaj, Bashkëthemelues dhe Drejtues i zinxhirit të kompanisë Famiglia-DeBartolo dhe Gazmend Gjonbalaj, Drejtor në Drejtorinë e Aplikimit të produkteve në korporatën Bloomberg. Paneli konsistoi ne pyetje dhe përgjigje nga panelistët për çështje nga më të ndryshmet si nga si të fillohet një kompani, kapitali fillestar, investimet në fusha të ndryshme, shkëmbimeve të eksperiencave, diskutime kokë më kokë dhe intervista ne media të ndryshme. Me të drejtë Etrita Ibroci, një nga pjesëtaret e projektit u shpreh se ishte e mahnituar nga të gjithë ata sipërmarrës të rinj të talentuar në fushën e teknologjisë dhe e quajti Kosovën një “Sillicon Valley” shqiptare.
Grupi shqiptaro amerikan u prit nga Kryetari Shpend Ahmeti në Komunën e Prishtinës, ku ata u falenderuan në emër të shtetit të Kosovës për gjithçka që diaspora shqiptare ka bërë dhe shprehu shpresën që diaspora do të vazhdojë të jetë pjesë integrale e zhvillimeve në Kosovë. Ai gjithashtu i njohu pjesëmarrësit me arritjet dhe sfidat në
Komunën e Prishtinës, më e madhja në Kosovë.
Ambasadorja Amerikane Tracy Ann Jacobson dhe Ambasadori i Shqipërisë, Qemal Minxhozi u takuan me grupin dhe të dy ambasadorët shprehën kënaqësi që është prezent në Prishtinë dhe dëshirën që këto histori susksesi të arrijnë të jenë frymëzuese për të rinjtë në Kosovë. Ambasadorja Jacobson e njohu grupin me shërbimet e Ambasdadës në Kosovë dhe shërbimet dhe asistencën që ofron shteti amerikan në projekte të ndryshme në Kosovë.
Ambasadorja Amerikane Tracy Ann Jacobson dhe Ambasadori i Shqipërisë, Qemal Minxhozi u takuan me grupin dhe të dy ambasadorët shprehën kënaqësi që është prezent në Prishtinë dhe dëshirën që këto histori susksesi të arrijnë të jenë frymëzuese për të rinjtë në Kosovë. Ambasadorja Jacobson e njohu grupin me shërbimet e Ambasdadës në Kosovë dhe shërbimet dhe asistencën që ofron shteti amerikan në projekte të ndryshme në Kosovë.
Forumi i hapur me studentë të Universitetin Amerikan të Kosovës me panelistë nga projekti ishte një aktivitet tjetër intresant .Ai u përshëndet dhe moderua nga Presidenti i Universitetit Amerikan Winfred Thompson. Ne forum nepermjet prezantimeve dhe pyetje pergjigjeve u trajtuan çeshtje nga me te ndryshme nga funksionimi i organizatave
jo qeveritare dhe rendesia e mbeshtetejes së tyre, zhvillimi i sipërmarrjes dhe bizneseve, mardhënia e bizneseve me orgnaizatat shtetërore, kariere apo biznes dhe shumë të tjera. Pjesë e këtij paneli ishin Dr. Shpresa Xhakli, Drejtuese e Fondacionit te Fëmijëve
me Autizëm, B. Bix Aliu, Zv/Ambasadori Amerikan në Mal të Zi, Profesor Peter Christopher nga Instituti Politeknik i Worcester, Giorgio Kolaj, Drejtuesi i Kompanisë Famiglia-DeBartolo, Etrita Ibroci, Zv/Presidente e Grupit Pan European dhe Gazmend Gjonbalaj, Drejtor në Drejtorinë e Aplikimit të Produkteve në Korporatën Bloomberg.
Mbrëmja Gala e Historive të Suksesit Shqiptaro Amerikan u organizua në hotelin Swiss Diamond në Prishtinë. Mysafirët u pritën në tapetin e kuq në Sheshin Nënë Tereza nga Ambasadorja Amerikane dhe Ambasadori i Shqiperisë me bashkëshortet e tyre. Në radhën e të ftuarve ishin politikanë, ambasadorë të huaj, gazetarë, pjesëtarë të
shoqërisë civile, biznesmenë e sipërmarrës, studentë etj. Në fjalën e tyre të dy ambasadorët përmendën rëndësinë e këtij projekti për tu identifikuar me vlerat me të mira, për të treguar se si shqiptarët janë integruar dhe janë kontribues në të gjitha fushat e jetës amerikane dhe mundësinë e ndërlidhjes dhe shkëmbimit të eksperiencave në Kosovë, Shqipëri apo gjetkë.
Ambasadorja Amerikane Jacobson shtroi një drekë për grupin në verarine StonCastle, një investim shqiptaro amerikan ku foli për rëndësinë e investimeve shqiptaro amerikane në Kosovë.
Suksesi është i prekshëm dhe i transmetueshëm dhe nuk ka rëndësi cilës fushë i përket apo nga cili rajon vjen.Të gjithë u ndienë dhe ndanë eksperienca interesante si ata nga Prishtina si Mars Podvorica, Jehona Marku, Ismer Mjeku, Shpresa Xhakli, Gazmend Gjonbalaj e Lumi Hadri, po edhe familja Sela nga Dibra, Venera Bekteshi nga Mitrovica
Etrita Ibroci nga Ulqini, Ina Jasini nga Tirana, Profesori Peter Christopher, shqiptaro amerikan I gjeneratës së tretë në Prishtinë për herë të parë, Angjelina e Gëzim Nika nga Tropoja, diplomati Bix Aliu që udhëtoi nga Podgorica e madje dhe amerikania Jeanine
Fagan që kishte ndihmuar Labinot Bytyqin dhe familjen e tij si refugjatë nga lufta e Kosovës, e cila udhëtoi enkas nga Kalifornia.
Fadil Berisha, një nga partnerët në realizimin e këtij projekti tha se projekte të tilla prekin rininë dhe ata kanë nevojë të frymëzohen dhe të ndihen krenar për arritjet në çdo fushë. Suksesi sjell sukses u shpreh ai.
Një nga qëllimet e këtij projekti tha Vera Mjeku,Drejtore Ekzekutive e projektit, është krijimi i lidhjeve dhe rrjeteve të reja si dhe shkëmbimi i përvojave e bashkëpunimi midis pjesëtarëve të projektit dhe më gjërë. Iniciativa të tilla arrijnë të realizojnë shumë sepse
janë siç quhen në Amerikë “grass roots movements”, ato krijojnë lëvizje të brendshme dhe rrjete bashkëpunimi në çdo fushë. Shprehja e famshme e Presidentit Kennedy, nuk ka rëndësi se çfarë bën vendi yt për ty, por çfarë bën ju për vendin tuaj është një aksiomë që tregon se bashkëpunimi në çdo nivel është i rëndësishëm dhe ka frytet e veta.
Histori të Suksesit Shqiptaro amerikan po punon për promovimin e projektit në Mal të Zi, Shqipëri dhe Maqedoni si dhe mbrëmjen gala të radhës në New York.(U Botua ne Dielli, Janar 2015)

PËLLUMB KULLA NGATËRRON FJALIMET NË FESTËN E DITËLINDJES

January 13, 2015 by dgreca

Në festën e 75 viteve, Pëllumb Kulla lexon fjalimin e 90 vjetorit/
10 janar 2015 SAN MARINO – SOHO, New York,NY/ nga Dalip Greca/
Manhattan, NY- Ditëlindja e 75-të e Pëllumb Kullës është konceptuar si një festë më shumë se familjare,me pjesmarrje të artistëve dhe gazetarëve, ku surpriza apo sekreti nuk i kanë rezistuar dot deri fund tundimit të vetë Pëllumbit, por edhe organizatores. Edhe pse ftesat e miqëve janë bërë telefonike, fshehurazi Pëllumbit, duke i “vjedhur” atij numrat e telefonave, duket se ka qenë aktori Zef Mosi, ai që e zbuloi, (gjë që vetë Pëllumbi e kundërshtoi seriozisht). Në pritje të ardhjes së vonuar të Pëllumbit në San Marino restorant, thashethmnaja lakoi për nxjerrje sekreti edhe emrat e Gazmir Shtinos, Gëzim Gjyrezit, Gavrosh Levonjës, Bujar Verzivollit, Valentin Veizit, por asgjë nuk u vërtetua. Madje, nuk u vërtetua as hipoteza se sekreti doli nga familja,-Xhuli e lau veten duke thënë se ende nuk e dinte se ditëlindja e kujt po festohej, ndërsa për Erën, të bijën e artistëve, doli garant Flladi. Ditbardhi duke qenë se filmonte, nuk u përzie në debate.
Po ç’rëndësi ka se kush e nxori sekretin?! Surprizat nuk munguan. Festa e 75 vjetorit të regjisorit, shkrimtarit, publicistit Pëllumb Kulla, u organizuar me 10 janar 2015 në restorantin San Marino me pronar shqiptarin Sammy Gashi. Restoranti ndodhet në pjesën e poshtme të Manhattanit, zonë shumë e preferuar, veçanërisht nga artistët.
KRONIKË E EKRANIZUAR
Për të ruajtur ”sekretin” Pëllumbi erdhi i fundit në festën e ditëlindjes së tij të 75-të, por për pak mbeti pa karrige… Era, e bija, organizatorja, që formalisht tentoi ta ruante sekretin edhe pasi festa filloi, gëlltit vërejtejet e pazëshme të të atit. Por shumë shpejt e bija do të fitonte duartrokitje e të pranishmëve, madje edhe buzëqeshjen e Pëllumbit dhe duartrokitjet e Xhulit, tek do të shfaqte një video-foto montazh, që shpalosi me humor jetën 75 vjeçare të babait të saj. Fotografitë dhe filmimet nisin që nga 10 Janari i vititit të lindjes(1940), kur Pëllumbi erdhi në këtë botë pa dashjen e tij dhe me të qarat e parreshtura trembi Zemblakun. Edhe pse ishte kohë lufte, të qarat e Pëllumbit shurdhuan krismat e luftës. Me tekst dhe pamje plot humor, shfaqen fotografi që nga fëmijëria e Pëllumbit, ku përkrah parakalojnë edhe portrete të njerëzve të famshëm, që kanë lindur po me 10 Janar 1940, më pas fotografitë shpalosin kronikën e Pëllumbit,- fëmijë i praptë, shkollar i devotshëm, punëtor nga halli,- Gjyshi i pushkatuar nuk e lejoi të kalonte pengesën për në Akademinë e Arteve në vitin 1959, por një vit më pas ai arrin të kualifikohet, edhe pse gjyshi mbeti prapë i pushkatuar, pas akademisë- regjisor në estradën e Vlorës, por shfaqet sërish hija e gjyshit të pushkatuar, që nga dashuria e madhe që ka për nipin, nuk e lë rehat që nga varri, dhe e shtyn në “braktisjen” e skenës, për “ degdisjen” në guroren e Shashicës; pasi u kalit në gjirin e klasës punëtore emrohet në estradën e Fierit, ku shkëlqeu për 18 vite, duke u bërë Kulla i humorit shqiptar. Në vitin 1990 ai do të linte Fierin për të shkuar pedagog në Akademinë e Arteve, ku mezi e patën pranuar, për t’u bërë edhe Dekan, ndërsa dy vite më pas nisi rrugën e diplomatit; më 1992 Sekretar për Kulturën dhe Shtypin në Ambasadën e Shqipërisë në Bonn, Gjermani dhe një vit më pas Ambasador në Misionin Shqiptar pranë OKB, në Nju Jork (1993-1997).
Rruga e jetës shoqërohet me fotografi, filmime, intervista me humor, batuta, që të shkulin së qeshuri… Duket se grupi që ka punuar për paraqitjen e rrugëtimit të Pëllumbit, ka qenë mjaft i impenjuar dhe ka punuar kolektivisht; ata kanë gjetur mundësi që të intervistojnë edhe amerikanë, që flasin për shkrimtarin e publicistin Kulla, madje edhe pakistanezo-amerikanët, paskëshin dëgjuar për madhështinë e penës së Pëllumbit! Jo vetëm kaq, por për ditëlindjen e tij paskej dëgjuar edhe Kryeministri rus Putin, edhe presidenti amerikan Obama (që këndoi për Pëllumbin “Happy Birthday To You”, edhe udhëheqësi i Koresë së veriut Kim Jong Un, ky i fundit dërgoi mesazh special).
HUMOR MJESHTROR NGA AKTORË E AMATORË
Festimi i ditëlindjes të regjisorit dhe shkrimtarit më kulmor të humorit dhe satirës nuk mund të konceptohet pa humor. San Marino kthehet kështu në një skenë të improvizuar ku aktorë dhe jo aktorë, ish profesionistë dhe amatorë, kanë krijuar një situatë të ngarkuar me humor. Krahas Xhuli Kullës, Zef Mosit, Pranvera Veizit, konkurojnë Alba Bungo, Vili , Era e Flladi Kulla. Eksperimenti është i sukseshëm. Të qeshurat shoqërojnë çdo batutë. Alba Bungo duket se ka marrë përsipër të zëvendësojë mungesën e të atit, Lekës, (që ka shkuar në Shqipëri të këshillojë Kryeministrat dhe Pëllumbi betohet se të gjithë ata që marrin këshilla nga Leka kanë fund të palavdishëm). Leka u ka dhënë nerv e të qeshura përvjetorëve të tjerë të shokut të tij, veçanërisht atij të 70-vjetorit, edhe pse Pëllumbi në shtyp e paditi për shpifje Lekën… Humori nga jeta e përditshme interpretohet bukur dhe të qeshurat nuk kanë të pushuar. Zef Mosi me Pranvera Veizin duartrokiten gjatë. Vili duket se i ka shkuar kot talenti, Flladi është i lirshëm dhe i sigurtë, Alba, po ashtu. Tekstet plot humor duket se aktorët i kanë zgjedhur pa ndihmën e autorit të njohur të cilit po i festojnë ditlindjen, si për t’I thënë “estradat e Shqipërisë ta kanë nevojën, por jo ne!”
Thumbat dhe satira kanë mbetë për në fund. Era ka menduar një lloj “hakmarrje” ndaj të atit që nuk ia ruajti sekretin e kësaj feste. Ajo e sulmon Pëllumbin me komentet nga gazetat e Tiranës, që nuk i lënë gjë pa i thënë,për shkrimet që boton, duke gjuajtë herë me të majtën e herë me të djathtën. Kur gjuan të djathtën, shahet se shpërdoroi shpërblimin si ambasador, kur shan të majtën, i kujtojnë se ka ngrënë edhe në kohë të Enverit dhe e ka bërë për të qeshur atë….Nuk ka nevojë që të sajojë, Era i ka marrë batutat të gatshme nga gazetat online, komente te lexuesve militantë. Pëllumbi vetëm qesh…
PËLLUMBI NGATËRRON FJALIMET, LEXON ATË TË 90 VJETORIT
Qershia mbi tortën e ditëlindjes së 75-të ishte vetë fjalimi i Pëllumbit. Duke qenë se ai nuk ishte dakord me këtë darkë festive,tha se nuk ishte parapërgatitur. Ai jep sqarime për të ftuarit se kur ishin mbledhë si familje e kishin lënë se festa nuk do të bëhej.Ky ishte vendim i formës së prerë. Por fëmijët dhe zonja kishin marrë përsipër të aplikonin stilin surprizë. Ai betohet se e ka marrë vesh lajmin vetëm një ditë më parë.Të gjithë e besuan.
Pëllumbi rrëfehet: “Nga një anë u bë mirë që e mora vesh (edhe pse me vonesë), nga ana tjetër jam lodhur duke bërë prova se si të befasohem. Se unë jam aktor i keq dhe m’u desh të hap sytë, të bëj sikur hutohem, sikur emocionohem që të mos ua prishja qejfin fëmijëve. Po, siç e patë, e luajta keq. Unë prandaj u bëra regjisor se jam aktor i dobët. (Në fakt këtë e ka thënë Leka Bungo). Të gjithë aktorët që nuk bëjnë hajër, bëhen regjisora dhe çuditërisht, sa më aktor i keq të jesh, aq regjisor më i mirë bëhesh. Nga ne, hiqjani rolin e Sali Protopapës, aktori më i keq ka qënë Piro Mani. Ju e keni parë se çfarë regjisori ka dalë ai! Zeusi i regjisorëve!… Belaja më e madhe pas dështimit në provat për habinë e surprises,” vazhdon jubilari, “është se nuk pata kohë të bëja një fjalim për falenderim, për ju që do të më vinit, një fjalim përmbledhës për jetën time. Se nuk kisha një për 75 vjetorin. Nuk e mendoja se do t’i lodh duke i mbledhur miqtë njëherë në pesë vjet. Ama, si sistematik që jam, kisha përgatitur fjalimet për 80 vjetorin deri 100 vjetorin.… Mos habitet njeri se tërë jetën më kanë uruar u bëfsh 100 dhe unë nuk ua prish miqve. Aq më tepër që “u bëfsh 100” më kanë uruar dikur, kur ishim tonët edhe dy Presidentë republike! Dhe urimi i komandantëve nuk është urim, por urdhërim. Kështu gërmova për fjalimet, por i kemi bërë valixhet rrëmujë se përgatitemi për trasferim në Florida dhe nuk e dija ku m’i pat vënë Xhuli. Gjeta vetëm njërin nga ata, dhe atë do t’ju lexoj. Atë të 80 vjetorit!… Jo, qënka i 90 vjetorit! Nuk ndryshon gjë, se edhe atëherë të ftuar po ju, do të jeni. Sinqerisht nuk pata kohë për një fjalim sonte!”
Dhe ai nis të lexojë fjalimin që ka përgatitë për vitin 2030:
“Të dashur miq!
Viti 2030 na ka hapur udhën dhe ja ju prapë u lodhët …(Ëh?! Duhet të jetë “u mblodhët”) të festojmë ditlindjen time. Ju faleminderit! Ja vitet kalojnë sa hap e mbyll sytë. Unë vërtet jam rënduar pak, por do pajtohem me gjendjen. Nuk do të jem më ai llastari i hollë, elegant siç isha kur isha 75 vjeç. Aha, ai trup më del në ëndërr por nuk e arrij ta kem më! Por edhe në këtë moshë kam plot me se të gëzohem…”
Fjalimi më pas bëhet konkret në emra. Pëllumbi parashikon të ardhmen e familjarëve dhe miqëve të vet që ka sonte në festë se si do të jenë ata në 90 vjetorin e Pëllumbit. Prashikon suksesin e nipit dhe të mbeskave, por humori i shkon së shoqes, Xhulit….” Ime shoqe edhe në këtë moshë të avancuar 84 vjeçare,dha provat e mori më në fund patentën e automobilit. (Pëllumbi nuk do të jetë më i punësuar si shofer i saj). Pas një trainingu 40 vjeçar. Po e mori patentën atë ditë që na mbaroi leesa dhe dorëzuam makinën. Edhe nuk e rinovojmë dot se … se ashtu e kemi punën! Xhuli thotë “ta kishim edhe ca ditë vetëm ta parkonja njëherë, se ëndërr e kisha dhe në kurs isha më e mira në parkim paralel….”
Më pas, Pëllumbi, i drejtohet një miku të vet ish të përndjekur: Zija Lepenica dje (në 2030-tën) na gostiti në Arthur Avenue se sapo mori këstin e dytë për vitet e burgut dhe flitet që kryeministri I maxhorances aktuale të 2030 Ilir Meta do të japë brenda këtyre pesë vjetve që vijnë, këstin e tretë”…. Dhe humori vazhdon; ai sheh në 90 vjetor Gavrosh Levonjën, që në 2030-tën kuron gazetën më të madhe shqiptare online dhe vetë sapo mbaroi librin me kujtimet nga turnetë e kombëtares së basketbollit. Ai e pati të lehtë se kujtimet ia plotësonin kolegët e tij basketbollistë të emigruar në Amerikë, Kujtim Kasmi, Lulzim Tela e të tjerë. “Siç e vutë re,” thotë Kulla, “gjatë tranzicionit, kategoria më e suksesëshme e shqiptarëve, ishin basketbollistët shtatlartë. Ata bile arritën që njërin prej tyre për nja dy vjet ta nxjerrin deri kryeministër”…
Në fjalimin e Pëllumbit parakalojnë me nota humori miqtë e shokët… Ai i sheh ata me sytë e 2030-tës: “Gazmir Shtino e ka shtuar humorin. Vazhdon u tregon barzeleta pensionistëve amerikanë dhe ata shkulen së qeshuri. Ia kam zili Gazit e nuk ia kuptoj sekretin: gjen barzeleta shumë të bukura, apo amerikanët gajasen se ai ua tregon në anglisht?”…
Të qeshurat dhe duartrokitjet nuk rreshtën gjatë gjithë darkës…. (Fotografite i shihni ne facebook)

PEIZAZH KANADEZ

January 9, 2015 by dgreca

NGA EGLANTINA MANDIA*/
SHTËPIA E MEGIT/
Unë desha ta filloja këtë shkrim me Megin.Kaçurelsen e vogël trevjeçare, që e ndryshoi jetën e prindërve të saj dhe shumë të tjerëve, nga komuniteti shqiptar i Windsorit.
Asnjeri nuk e merr dot me mend para se ta provojë, se sa e gjatë dhe e vështirë është rruga përtej largësive, qoftë edhe në një vend jashtëzakonisht miqësor dhe me një respekt të veçantë për çdo gjë njerëzore, siç është Kanadaja.
Ne na përzuri viti i çmendur 1997!
Pjesa më e madhe e të ikurve në këtë qytet, janë pas atij viti, që askush nuk ka dëshirë të flasë për të, as për ta kujtuar. E kështu del që s’je gjë tjetër, veçse “një rrënjëshkulur’.
”Apo s’ ka furtuna e dimra të gjatë, të lodhshëm, ku secili pyet veten: “përse ndodhem në këto anë, larg detit dhe diellit tim?”
Sado të përpiqesh, zor se i gjen fjalët e përgjigjet për pyetjet që të mundojnë. Ndërsa alarmi shtohet nga lajmet e hidhura që vijnë çdo ditë. Bota me të vërtetë është bërë e vogël, deri sa ç’ndodh në Tiranë, apo në Vlorë, i sheh në ekranet e televizorëve në çdo cep të dheut.
E ja papritur, në këto ditë, merr një lajm të jashtëzakonshëm, nga mami i Megit; pas një pritje tepër të gjatë, po vjen një bebe, si një engjëll i zbritur nga qielli për të na gëzuar të gjithëve, të mëdhenj e të vegjël.
Megi ish plotësimi i jetës sonë dhe një nga përgjigjet e pyetjeve që i bënim vetes, se jemi këtu kaq larg, për të ndërtuar një jetë të re, krejtësisht të re nga ajo që lamë pas. Një çmenduri e vërtetë, me hapje deposh plot armë të mallkuara e kallashnikovë rusë, që kërcasin qoshe me qoshe, vrasin njerëz të pafajshëm, ndërsa Presidenti i Republikës rizgjidhet përsëri në Parlament, në mes të luftes civile.
“Ndaluni njerëz, ç’po bëni? Nuk e shihni që jeni buzë greminës?”, – bërtasim ne, përtej detrave dhe oqeaneve, larg e larg, mërguar!
Po kush të dëgjon?
Dhe ja ku na vjen, një çupëz e vogël, një engjëll nga qielli si për të na kujtuar sa e bukur është kjo e shkretë jetë, kudo që të jesh, kudo që të ndodhesh. Ligjet e saj janë njësoj, me lindje, dasma, dashuri, ëndrra dhe shpresa, qoftë edhe për një shtëpi si kjo, që prindërit me njëqind sakrifica, turne nate e dite dhe një ore në mes, sa për të këmbyer Megin midis turneve, sepse ata e rritën dhe selitën vetë, dhuratën e tyre të zotit, me sytë larushe plot lëng, të shëndetshme dhe plot gëzim, këngëtare dhe valltare, çamarroke që s’lë dy gurë bashkë.
Megi është përfaqësuesja e gjithë atij brezi kanadezo-shqiptar që lindi në këto vise të Doruntinave. Megin e shpunë prindërit në krahë, në shtëpinë e bukur, fare pak ditë pas ditëlindjes së saj.
Shumë bashkatdhetarë, janë vendosur me kohë nëpër shtëpitë e tyre, e shumë fëmijë të tjerë tashmë adoleshentë, ndjekin gjimnaze e shkolla shtatëvjeçare, si Ashly e Enxhi D , Joni K,( vëllai i vogël i Klintit, studend në universitet për mjekësi,dhe Xhinit,në degën e neuroshkences) Tre djemtë e familjes Kercani,nuk janë gjë tjetër veç pasqyrë e shkëlqyer e prindërve të tyre.Sikurse Joni M, e shume femije te tjere kanadezë, që ditën e parë që lindën.
Gjithashtu, vajza e djem, që lanë shtëpitë kutishkrepse, në mëmëdhe, e blenë pas ca vitesh shtëpi të verteta,ne Windsorin e largët, sipas mundësive e takatit .
Ndaj është e kuptueshme dëshira e tyre për një jetë më të mirë e shkollim.
Po përgjigjen e vërtetë të këtij brezi, e mësova nga poezia e gjimnazistes 16 vjeçare, shqiptaro kanadeze, Albana.P. (mbesa e vogël e Flutres) botuar në Antologjinë vargjeve të shkrimtarëve të rinj kanadezë.

SHTËPIA.
Era më pëshpërit ngadalë
Unë pyes veten: çfarë po thotë?
Atdheun që dua,
Atdheun që lashë.

Shtëpi e mbushur me trishtim
Ne qajmë për shumë arsye…
Unë jam e frikësuar se jam e mitur
Dhe krejt e papërgatitur.

Një puhizë ere më drithëron,
Një dorë e ngrohtë mbërthen dorën time
Lotët më treten në faqe.
Vështirë t’i bëj ballë atij vështrimi

Një gjethe panje priste ardhjen time,
Me një harmoni të përsosur ngjyrash të zjarrta
Flokët e borës së bardhë mu derdhën mbi supe
Kjo qe mirëseardhja në Atdheun e Ri,
Pra, në shtëpinë time.

Gjuhë të re do të mësoj,
Tradita krejt të reja do të ndjek
Megjithëse zemra ime është këtu ku jetoj,
Një pjesë e saj, ka mbetur në Atdhe.

FLUTRA   Mikja jonë, mësuesja e gjuhës shqipe dhe psikologjisë në një akademi të njohur, Flutra X. na mblodhi për herë të parë me rastin e ditës së mësuesit, afro 7 vjet më parë.
Flutura, është një grua e qeshur, optimiste, që e gëzon çdo gjë, anekdotat, muzika, sporti, filmat, dhe veçanërisht librat.
Atë ditë ishim mbledhur për të krijuar sektorin e gjuhës shqipe, në bibliotekën e qytetit me libra të dhuruar nga ne të gjithë.
U përpoqëm të pasuronim sidomos seksionin i librit për fëmijë. Shpresonim që të kish sukses edhe shkolla e fillores në gjuhën shqipe, por për fat të keq, nuk u realizua.
Kështu lexuesit e rregullt të librave shqip, mbeten miqtë e kësaj biblioteke origjinale, që na mbledh rreth tryezave, zakonisht një herë apo dy herë në javë, ku këmbejmë librat e lexuar dhe bëjmë komente për ta.
Sigurisht, kur erdhëm në fillim, të tronditur nga një luftë e padëshëruar me rrëmbim armësh, me shkërmoqje qeverish si të qenë prej kartoni, me klithmën atdhetarëve “Ku po shkon o e mjera Shqipëri? Dhe entuziazmit të pakuptuar të ca tipave, që deshën ta sheshojnë mëmëdheun, ta shihnin si Kartagjena, shkrumb e hi, vetëm sa të ngrohnin mjekrat e tyre anarko-revolucionare. Po zaten, ujku mjegull do!
Atë ditë, Flutra kish përgatitur edhe fjalën kryesore:
“Arsyeja që na kanë mbledhur së bashku dashamirës të librit, është dita përkujtimore e hapjes së Mësonjëtores në Korçë. Mësonjëtorja, qe një ëndërr dhe një program për t’u realizuar nga Rilindasit tanë, Naimi, Samiu, Jani Vreto, Vaso Pasha, Pandeli Sotiri. Mësuesen e parë të kësaj shkolle, Sevasti Qiriazin, e bekoi vetë ndërgjegjia e Rilindjes kombëtare, Naim Frashëri.
Për të qenë më të saktë me të vërtetën historike, Shkolla e Parë Shqipe është hapur në Kurbin, në vitin1632, e pasuar nga shkolla e Përdhallës, më 1638, e shkolla e Blinishtit më 1639, më pas shkolla private e Shkodrës, duke arritur deri tek Akademia e Voskopojës në 1750.
Veç, Mësonjëtorja është një hap gjigand në masivitetin dhe arsimimin e gjuhës shqipe, përpjekje e shoqërive të mërgimit dhe fitore e Lëvizjes Kombëtare. Historia e alfabetit u bë devizë masive në fund të shekullit të 19 “Të rrojë a,b,c,”, që qe ngulur në shpirtin e shqiptarit si një dritë e së ardhmes, për të cilën mësuesit e parë: Pandeli Sotiri, Petro Nini Luarasi, Papakristo Negovani dhanë edhe jetën, duke u bërë dëshmorë të dritës e diturisë, duke u lënë bashkatdhetarëve dashurinë për arsimin, si në asnjë vend tjetër.
Është një cilësi e lartë, me të cilën mund të krenohemi. Na u fut në gjak dëshira për shkollim dhe po e tregojmë edhe këtu ku jemi, se jemi në gjendje të sakrifikojmë gjithçka për arsimimin e fëmijëve tanë.
Hapja e Mësonjëtores më 7 Mars 1887, u bë një simbol e vite më vonë festë e mësuesit, jo se qe shkolla e parë, por sepse qe flamurtarja e një ëndrre të madhe.”
Flutra, na ka sjellë gjithmonëë gëzime. Ajo tregon aq bukur, sa të mahnit.
Kur iu fejua mbesa e madhe, me djalin që dashuronte, erdhën menjëherë fotot me grupin e rinisë universitare të Windsorit, të cilët kishin organizuar surprizën e propozimit. Shpërndarë në anët e rrugës fshehur pas xhamave të padukshëm të veturave, fotografonin, uljen në gjunjë të djaloshit, një princ i bukur, që i propozon princeshës së tij të zemrës!
E ajo pak e hutuar nga lumturia përgjigjet: “Sigurisht” dhe e vendos unazën në gisht.
Hapen njëherësh dyert e makinave, dalin miqtë dhe brohorasin.
Shokë që në gjimnaz, tani studentë të mjekësisë, jurisprudencës, financës, jo vetëm aq: një pjesë edhe me master, siç qe edhe çupa e sapofejuar.Apo te sapo dipllomuarit e ketij viti,arkitektja e talentuar Alba Zagorcani dhe vellai i saj Andin duararte ,ne fakultetin e inxhinerise mekanike.Rini e bukur shqiptaro-kanadeze, që mban lart me krenari, emrin shqiptar! Ne na mbushen sytë me lot gëzimi!
Pas kësaj erdhi dasma!
Një fantazi e jashtëzakonshme, e ndritshme, dasmë thuajse e paharruar, që lumturoi gjithë komunitetin, fiksuar në një album artistik fotografish që të lënë krejt pa gojë.
E GËZUAR QOFSH PËRJETË, SHPIRTI YNË I BUKUR, FLUTRA

E DASHUR MOTËR

Tiranë, shkurt
Unë dje isha me temperaturë dhe sot në mëngjes e kisha kokën daulle, po pasdite, u bëra më mirë dhe nga ora 1100 e natës, u kuturisa të flija.
Siç e di, këto janë “orët personale” të njeriut, që priste t’i mbijnë sa më shumë krahë!
Me padurim lexova letrën tënde, jo kartolinat ceremoniale, po këtë letër të vërtetë, shkruar ashtu rrëmujë me shkrimin tënd “prej doktori”, plot enigma e rebuse e mu desh të qaja njëherë e mirë.
Qava për të gjithë lotët, që janë ndrydhur në shpirt, që prej ikjes tënde. Qava rininë tonë të varfër dhe të humbur, qava për mallin tonë të përjetshëm.
Rreshtat e letrës tënde rëndojnë nga pesha e dhimbjes për këtë copë të vockël toke, ku kanë mbetur kujtimet, njerëzit, lindjet dhe vdekjet, që u jep jetë sa herë i përshkruan.
Këto kohë, njerëzia bëjnë protesta apo fushata kundër mullinjve të erës.
Skeptikët i dëgjojnë, tundin kokën e turfullojnë.
Ciklet tona të jetës maten me madhështinë e marrëzisë, ku narcizistët zënë vendin e parë në garë.
“Tek pi duhan mes tymit, flas menduar  Sikur me shekuj rron një fis i marrë  Përjetësisht në urrejtje i bashkuar,  Çuditërisht në dashuri i ndarë.”
I madh është Dritëroi, një filozof ironik. Mua më pëlqyen jashtëzakonisht këto vargje.
Dhe mimozat, si ata zogjtë e sapodalë nga veza, nuk duan t’ia dinë.Kanë shpërthyer, si budallaçka të vogla që janë.
Të kam kujtuar, kur shkova nga Liqeni, ku dikur pinim një kafe.

Windsor, Mars
Letrat tashmë na mungojnë të gjithëve! Na merr malli edhe për postierin, me biçikletën karakatinë, kapelën e zbardhëllyer dhe atë gëzimin njerëzor, të paharruar, kur të sillte nga larg, një kumt të shumëpritur. Letrat, që me kalimin e kohës, bëheshin dëshmi të patjersueshme shpirti, e dorëshkrimi, qysh nga pergamenat, si një amanet i kohës! Këto mendime më turbullojnë, sa herë rishikoj postën elektronike dhe këmbimet e mesazheve lakonike të epokës moderne me ty, e shtrenjta ime
Dhe ja paskan çelur mimozat si paralajmërueset e para të pranverës ndërsa këtu tek unë, pishave po u këputen degët nga bora dhe akulli i të ftohtit polar, që ka përfshirë viset tona veriore. Unë e di që ti e do shumë pranverën dhe më thoshe gjithmonë, se vetëm në këtë stinë, dua të jetoj përjetësisht.GËZUAR DITËLINDJEN! SHËNDET E SHUMË GËZIME!Sa herë na vijnë përvjetorët e ditëlindjeve, na duket sikur jemi para një pasqyre, në të cilën e shohim veten me shpejtësinë e një filmi pa zë, si në kohët e Çaplinit të madh.Në qoftë se vërtet në këtë pasqyrim shohim vitet që rrëshqasin dhe ne sado të vrapojmë, nuk i kapim dot, s’kemi pse ta vrasim aq shumë shpirtin, as ta ngarkojmë me trishtim, sepse jeta sidoqoftë, në çdo rrethanë, mbetet e bukur.Në këto anët tona na kthehet dimri aq shpesh, sa nuk po e besojmë më as ngrohjen e planetit.Më ka marrë malli dhe më mungon, jashtë mase.Ditëlindjet na janë varfëruar, ngase i kemi largësitë të pamatura.Edhe unë i kujtoj vrapimet tona në rrugët e Tiranës në pranverë dhe në vjeshtën e praruar, kur gjithçka, për të mirë a për të keq, kalonim së bashku. Më merr malli për erën e athët të detit, për muzgjet dhe perëndimet e jashtëzakonshme të plazhit, kur dielli, si disk i zjarrtë humbiste në kaltërsinë e detit.Ose siç thoshin fëmijët tanë kur ishin të vegjël: “dielli humbi në det!”Si ëndërr më duken këto ditët tona këtej oqeanit.Kjo është e vërtetë për të gjithë mërgimtaret, qofshin edhe ata me të suksesshmit e më cinikët. Njerëzia kanë lënë jetën në ato brigje.

Tiranë, Qershor
Vapë e padurueshme. Sot ka rënë shi, që na e shtoi më keq valimin e ajrit. Nuk thonë kot, se nuk duhet t’i hedhësh ujë zjarrit.
Dua të shkruaj ndonjë gjë të bukur e të gëzueshme, po sot kjo është e pamundur. Sepse ky lajm është më tepër për të qarë se për të qeshur.
Partia Komuniste e ringjallur, si plaku Mere, që u ngrihej nga qivuri kur e shpinin për ta varrosur, na ka dalë me ca programe fantastike moderne:
1-Të vendoset në vendin bosh, bash në shesh ku ka qenë monumenti i komandatit, sepse na i paskësh djegur me të vërtetë malli, për Enver Hoxhën!!
2-Për të lënë të lirë mariuanën në Lazaratin e rrethuar, shtet brenda shetit, shteti i drogës!!
Pra, siç e sheh, vazhdojnë “Rëniet dhe shkëlqimet e shokut Zylo, ose e kundërta, merre si të duash!
A e vlen që ky lajm të kapërcejë oqeanet? Nuk e di. Di që çdo ditë, njerëzia hapin sytë e përpiqen të marrin një çikë me tepër vesh ç’po bëhet përreth tyre. Është si duket një troshitje dhe lëkundje e re, sa disa humoristë parashikojnë shkrirje të mëdha partish me pendul që nuk dihet nga do të anojë: majtas, djathtas, në qendër, apo në grykën e një krateri…
Nuk e gjejnë dot se çfarë pike mund të gjendet ajo farë lëndine ku të prehesh.
Për këtë me sa duket me tepër se të gjithë të tjerët, ne shqiptarët kemi lëndinën e vdekjes. Por fatkeqësia është, se edhe atë nuk e kemi lëndinë.
Nuk e di përse gjendem kaq bosh, sikur po notoj dhe kam humbur orientimin.Më duket se në ankthin e përgjithshëm, më shtohet edhe ankthi i mungesës tënde… Kështu bëhen disa ankthe bashkë, në një kohë kur më duhet ta bind veten se duhet të jemi të fortë, të qetë dhe pse jo edhe të gëzuar.Edhe kjo është një lloj lufte e brendshme, ku nuk dihet se kush do të fitojë!

Windsor,shtator.
Ajo dihet që do të fitosh ti zemra ime, ti gjithnjë fiton mbi çdo furtunë e stuhi. Ti qe vendose të mos ia prishje karrierën bashkëshortit tënd, që pas 55 viteve nuk do të adoptohej kurrë këtu, as do të mundej të ushtronte qoftë edhe një profesion tjetër, veç mjekësisë. Nuk qe trimëri e madhe, të marrësh rrugët… më e madhja trimëri është të qëndrosh aty, ku ti i lutesh zotit të të japë edhe ca krahë të tjerë për të shterguar fort e fort, familjen, farmacinë tënde të vogël, për të mbajtur gjallë jetën me nipa e mbesa!Ti, që asnjëherë nuk shikon anët e errëta të jetës, po kërkon kudo dritën dhe gjeneralin e mirë, DIELL!A e di se këtej, “len diell, e nuk të nxeh”, si në vargjet e Mujit e Halilit?

Tiranë, shtator 2013
Mu shfaq vetja dikur kur isha personazh një çikë qesharak nga “xhelozia” për ty. Ishte koha kur e pyesja mëmën:
– Si e kam emrin e dytë?
– Edima.
– Jo, nuk e dua, nuk e dua, po motra si e ka?
– Dallëndyshe.
– Edhe unë e dua dallëndyshe! Pse më kini vënë këtë emër të shëmtuar?
Në atë çast me vërtik hapet dera e në prag shfaqet dallëndyshja me ca sy të çakërdisur, e lagur deri palcë nga shiu, me flokë të ngjitur pas kokës dhe ujin që i kullonte nëpër faqe dhe në qafë e cila, ngjante më shumë me një mi të lagur, sesa me një dallëndyshe bishtgërshëre.
Megjithatë, Edimaja doli me vrap në oborr, hapi krahët e ngriti kokën nga qielli, që lëshonte ujë me shtamba dhe priti të lagej sa më shumë, që kështu t’i ngjante dallëndyshes.
Nuk e di ç`u bë ajo xhelozi fëminore!
Tani sapo hapa postën dhe lexova mesazhin tënd. Çdo fjalë e jotja më depërton në çdo qelize dhe ky është ai dyzim që lidh shpirtrat tanë binjakë.
Vërtet paska dalë diell e nuk po të nxeh, e shtrenjta ime?
Mos i merr asnjëherë seriozisht qarjet e mia!
Kam një porosi, mos e lësho penën nga dora! Ajo është dashuria jote e vërtetë. Ke qëndruar gjithmonë mbi realen dhe jetës tënde i ke dhënë qëllim, bukurinë, që të ka qëndruar përjetë besnike!
Të puth me mall. Je gjëja më e shtrenjtë që kam.

P.S. Sa mora vesh për autoren kanadeze, Alice Munro, fituese e çmimit Nobel, të kujtova ty.Kam përshtypjen se më ke folur për të, kur po e lexoje.

Windsor, tetor
E dashur motër,
Edhe unë u gëzova për A. Munro dhe çmimin e saj Nobel, se është vërtet një shkrimtare shumë e mirë, që ka shkruar edhe një novelë, “Virgjëreshat Shqiptare”, me ngjarje e viteve `20, në Malësinë e Madhe.
Sigurisht, do të isha më e lumtur të kish fituar Shqipëria ime e vogël, se ç’është e vërteta ajo shkrimtarin e ka më të madh se Kanadaja e madhe.
Pas këtyre mesazheve, Flutra me bibliotekën tonë shëtitëse, vendosi të bëjë një lloj aktiviteti, apo një diskutim të hapur letrar, sepse në rrethin tonë janë edhe disa zonja me vullnet të madh si Mimi B., që e kanë mësuar anglishten, sepse kanë vajtur në shkollë për katër vjet rresht, në shi, në borë e në akull . Kanë lexuar shumë autorë, midis tyre edhe A.Munronë.Po ka shumë të tjera që nuk kanë asnjë mundësi të krahasojnë “Virgjereshat shqiptare”, me “Prillin e thyer” të Kadaresë, krenarisë sonë kombëtare.
Lexuam edhe një interviste të A. Munrosë, për të kuptuar në thellësi një personalitet të fuqishëm si ajo.
Intervista është pak a shumë kjo:
““Unë kam qenë e interesuar për leximin shumë herët, pasi, më ishte lexuar tregimi “SIRENA E VOGËL”, shkruar nga Hans Christian Andersen, dhe nuk e di nëse ju e mbani mend “SIRENËN E VOGËL”, por ky është një rrëfim tmerrësisht i trishtuar. Sirena e vogël bie në dashuri me princin, mirëpo ajo nuk mund te martohet me të, sepse ajo është një sirenë. Dhe kjo është aq e trishtuar. Sidoqoftë, sapo e kisha mbaruar së dëgjuari këtë rrëfim, dola jashtë dhe i erdha rrotull e rrotull shtëpisë ku jetonim, shtëpisë sonë me tulla, dhe kam bërë një rrëfim me një fund të lumtur, sepse mendoja se kjo ishte duke ndodhur për shkak të Sirenës së vogël, dhe kjo prej mendjes sime u klasifikua në mënyrë të gabuar se rrëfenja ishte sajuar për të qënë një rrëfim ndryshe, vetëm për mua, kjo nuk ishte duke shkuar rreth e rrotull botës, por e ndjeja se kisha bërë gjënë më të mirë, dhe nga tani e tutje, Sirena e vogël do ta martohej me princin dhe ata do të jetonin të lumtur. Ajo e meritonte, pasi kishte bërë gjëra të jashtëzakonshme. Asaj i duhej t’i ndërronte gjymtyrët e saj. Duhej të kishte gjymtyrë si njerëzit e zakonshëm dhe të ecte, por çdo hap që bënte, i shkaktonte dhimbje pikëlluese! Pra, e shihni. Ky ishte një fillim i hershëm, në formë të shkruar..Unë bëra tregime gjithë kohën, sepse kisha për ta kaluar një udhë të gjatë deri në shkollë, dhe gjatë atij udhëtimi në përgjithës,i do t’i mendoja tregimet. Sa më e vjetër që bëhesha, tregimet do të ishin gjithnjë e më shumë për veten time, si heroinë në njërën apo në një situatë tjetër, dhe fakti se tregimet nuk po publikoheshin menjëherë për botën, nuk më brengoste. Nuk e di nëse ndonjëherë mendova që njerëzit e tjerë t’i njihnin, apo lexonin ato. Kjo kishte të bëjë me vetë tregimin, një tregim shumë i kënaqshëm nga pikëvështrimi im, me idenë e përgjithshme të trimërisë së Sirenës së vogël, se ajo ishte e zgjuar, se ajo në përgjithësi ishte në gjendje për ta bërë botën më të mirë, pasi ajo do të mbërrinte atje dhe do të tregonte fuqitë e saj magjike dhe gjëra kësisoj. Kur unë isha vajzë e re, nuk pata asnjë ndjenjë të inferioritetit rreth të qenit një grua. Dhe kjo mund të ketë ndodhur pasi jetoja në një pjesë të Ontarios, ku gratë e bënin pjesën më të madhe të lexuesve, duke i thënë shumicën e tregimeve, burrat ishin jashtë dhe bënin punë të rëndësishme. Ata nuk merreshin me tregimet. Kështu që unë, u ndjeva tamam si e shtëpisë.
E pra, natyrisht, në ato vitet e para gjë e rëndësishme ishte fundi i lumtur, unë nuk duroja dot përfundime të palumtura, për heroinat e mia. Dhe më vonë unë fillova të lexoj gjëra si “LARTËSI TË STUHISHME”, ku zënë vend mbaresa shumë e shumë të palumtura, kështu që idetë e mia i ndryshova plotësisht dhe shkova në përfundime tragjike, të cilat me kohë, zura t’i pëlqeja.
Kur u rrita dhe takova disa njerëz të tjerë, të cilët ishin duke shkruar, kuptova se puna ishte cazë më e vështirë nga sa kisha pritur. Por unë asnjëherë nuk hoqa dorë…
Unë gjithmonë përgatisja ushqimin për fëmijët e mi. Kam qenë shtëpiake, kështu që jam mësuar për të shkruar në kohë pushimi, dhe nuk mendoj se kam hequr dorë ndonjëherë nga kjo edhe pse ka pasur raste kur isha shumë e dekurajuar, pasi filloja të shoh se tregimet të cilat isha duke i shkruar, nuk ishin shumë të mira, se unë kisha për të mësuar shumë, dhe se kjo ishte një punë shumë, shumë më e vështirë nga sa kisha pritur. Por unë nuk u ndala, unë nuk mendoj se e kam bërë ndonjëherë këtë.”

AFERDITA N.
Se do ta gjeja pikërisht këtu në Windsor, shoqen time të fëminisë së hershme, Afërditën, nuk do e besoja kurrë.
Ama fjala e urtë thotë se “Vetëm mali me malin nuk piqen, ndërsa njeriu me njeriun po”.
Edhe unë, s’po u besoja syve të mi.
– Nga u gjende edhe ti këtu?, – pyeta e habitur.
– Është histori e gjatë, që kërkon një nate dimri për ta rrëfyer, – u përgjigj.
– Ma trego sidoqoftë, – i thashë.
– E kam të shkruar në ditarin tim, po për të rrëfyer, nuk mundem më. Dua të harroj me çdo kusht, por është e pa mundur, sepse nuk ka qënë një ditë, por vite të tërë, të gjatë pambarim.
– Më fal, – i thashë, – E kam vetëm nga malli i atyre ditëve të pafajshme, kur luanim kukamçefthi në brigjet e Lanës.
– Mua më duket se ka kaluar një shekull, – Mu përgjigj ajo, duke parë një tufë me rosa të egra që po niseshin për shtegtim, nga dritarja e restorantit “Lili Kazili”, ku ishim ulur.
U takuam përsëri e përsëri. S’ bëra më asnjë pyetje. E dija se i duhej kohë për të nxjerrë ditarin e saj, me plagë të gjakosura shpirti, plot vraga të pambyllura njerëzish, që rikthehen në jetë, nga Perandoria e Hadit…
FAQE NGA DITARI I SAJ …
“Më 28 shtator 1982, arrestuan bashkëshortin tim. E thirrën në Këshillin e Lagjes dhe e mbërthyen me pranga. Pas kësaj, jeta jone u shkatërrua. Atin e fëmijëve e rrëmbeu kuçedra. Pesë burra erdhën dhe kontrolluan shtëpinë. Ne mbetëm vetëm, pa asnjë mbrojtje. Malli shfaqet në sytë e pafajshëm, të përlotur të çupave tona të parritura
Një greminë, një humbje shprese ndihet kudo “Komplotet” vijnë njeri pas tjetrit…Gremina thellohet.Terrori, është jashtë çdo përfytyrimi njerëzor. Gënjeshtra thuren duke mos lënë asnjë të çarë.
Sundimtari, i velur me dashurinë e besnikëve, filloi t’i urrente për vdekje.I fishkëllente kur i përgjëroheshin për mëshirë e me fort i godiste, me mllef dhe pa kurrfarë pendese.Me qindra njerëz të pafajshëm e pësuan…
Kohë e llahtarshme, mjerë kë zuri! Po fëmijët e te dënuarve ç’faj kishin bërë që i shpërngulnin nëpër fshatra të largët, të humbur në Internim?
Edhe ne, na erdhi makina e Degës së Brendshme.Na nisën drejt Elbasanit, Ndërsa po zbrisnim nga makina çupës sime të vogël, i ra të fikët.Kur e pashë vajzën pa ndjenja, thirra për ndihmë.Asnjeri nuk afrohej. Atëherë klitha:
“Ndihmë! Më iku vajza!”
Më në fund, na doli një grua veshur me bluzë të bardhë, mjeke a infermiere, një zot e di. Bëri një kontroll formal dhe tha se ajo nuk na paskësh asgjë për t`u alarmuar.Pas tri orëve të tjera pritjeje, denjuan të na fusin në një zyrë, ku shefi i Degës së Internimit na komunikoi vendimin:
“Internoheni të tria me nga pesë vjet, në fshatin Kosovë. Shkoni bëni gati plaçkat dhe për dy orë, duhet të niseni”.
Unë e pyeta: “ Me çfarë motivacioni internohemi?”
“E dini vetë ju”, – ishte përgjigja e tij.
“Unë s`di asgjë”, – i thashë.
Drejt fshatit Kosovë, udhëtojmë në heshtje të tria bashkë. Vajzat përqafuan heshtjen, vetminë dhe punën e rëndë. Natën vonë, me dhimbje, lotojmë pa fjalë.

Fshat Kosovë, mesnatë, 30 shtator 1982
Mbërritëm para shtëpisë me gurë, pa derë, shumë e shkatërruar dhe shumë larg fshatit…
Na urdhëruan të zbrisnim. Dolëm të tria. Ç‘të shihnim!
U trishtova, më dolën lot nga sytë dhe i thashë shoqëruesit: “Si mund të jetojë këtu një grua e vetme me dy vajza, në këtë shtëpi të shkatërruar, pa derë, larg fshatit dhe pa njerëz pranë?
Ai më tha se çdo gjë do të rregullohej. Urdhëroi kryetarin e Këshillit të Fshatit, të vinin një derë të re e të rregullonin çdo gjë tjetër që ishte e nevojshme për të jetuar.
Në mesnatë, u futëm të tria në shtëpi, vetëm, të trishtuara.
Pasi pastruam e sistemuam, u shtrimë të lodhura.
Në këtë shtëpi do të ngrysim vitet… Këtu do të jetojmë…
S‘do të humbasim. Më shpëtuan lotë nga sytë dhe në heshtje, përqafova fëmijët. Shëndet të kemi, pa çdo gjë do të rregullohet. Kam dy fëmijë, më zuri… Do të duroj…

Fshat Kosovë, më 5 tetor 1982

O fshat i mjerë! Ç‘hije të rëndë paske!
Tek ty ne erdhëm të jetojmë. Me trishtimin që mbajmë në shpirt, se shumë e rëndë është vetmia, pa njerëzit tanë pranë. Në një shtëpi përdhese, e shkatërruar, me gurë, vetë mundohem të krijoj gjithçka të domosdoshme, për kushtet elementare që na duhen për të jetuar…
Thurëm oborrin me gardh për ta izoluar.Vendosëm pllaka betoni në oborr, për të mos ecur në baltën e dimrit. Mbollëm lule për kënaqësinë tonë…
T‘i soditim ato kur të çlodhemi në oborr, në ditët me diell… Në guzhinë ngritëm një lavaman me llaç e tulla, për larjen e enëve. Hapëm një vrimë në mur, që të kalonte uji… Vendosëm një tub nga jashtë e një qyp të thyer, për të mos hyrë minjtë brenda në shtëpi… Kushte shumë të
vështira për të jetuar, në këtë fshat të mjerë, ku na sollën të tria bashkë, në vetminë tonë…

Fshat Kosovë, më 25 tetor 1982

Gjithçka më trishton në këtë vetmi ku jemi, në këtë shtëpi të errët, ku dyert kërcasin e hapat tona rënkojnë nga dëshpërimi.
Nga dritaret e vogla në mur, s‘hyn dritë…
Jashtë qetësi anë e mbanë… Asnjeri nuk lëviz. Shoh shiun e rrëmbyer, që bie e s‘pushon
Era ulërin herë e fortë e herë e ndrojtur, sikur i vjen keq për ne…
Të tria bashkë jetojmë në vetminë tonë…
Në këtë hapësirë të errët, duke i buzëqeshur vdekjes, mendoj me vete në do të arrij të mbijetoj këtu me dy fëmijët e mi… Në këtë vetmi të harruar, të braktisur nga çdo gjë, pyes në do të vijnë ditë me diell, që të na ngrohin. Oh… Duhet të ngrihem, të bëhem e fortë me çdo kusht.
Duhet të duroj, të përpiqem të mbaj fëmijët me shpresë. Dy vajzat e parritura, janë jeta ime. Duhet t‘i mbaj pranë, t‘i ushqej me ngrohtësi, të përpiqem tua largoj trishtimin, që i mundon. Të përpiqem tu ngjall dëshirën për të jetuar. Me pak dritë e me shpresë, të mbrojmë jetën. Me punë e me përpjekje, të largojmë plogështinë e trishtimin. Të arrijmë të përballojmë vështirësitë e të keqen, që na mundon, duke qenë gjithmonë bashkë. Të lehtësojmë dhimbjet e të vlerësojmë jetën… Do të punojmë në bujqësi së bashku me punonjësit e tjerë…
Kjo do të na mbajë gjallë. Kështu do të ndjehemi më të lehtësuara dhe do ta ndjejmë që akoma jetojmë… Unë dhe vajza ime e madhe filluam punë në bujqësi, ndërsa vajza e vogël filloi shkollën e mesme bujqësore.

Fshat Kosovë, më 30 tetor 1982

Në fshatin Kosovë fillova punë në fermë. Punoja së bashku me gratë në bujqësi. Së bashku me to, punoja gjithë ditën. Përpiqesha të punoja si ato dhe nuk ankohesha. Në diell e në erë, në shi e në borë, puna vijonte njësoj. Çdo ditë bashkë, ngroheshim me njëra-tjetrën. Kështu kalonin ditët e një jete të plagosur. Lodhja e trishtimi që ndiejmë, na mundon. Të gjitha gra të pafajshme, vuanim në mjerim, të harruara, duke punuar gjithë ditën. Kur vinte ora, të gjitha vraponin të
shkonim në shtëpi, në foletë e tyre, ku i prisnin fëmijët. Gra të lodhura që punonin edhe në shtëpi, me shumë lodhje e mundim për të rritur fëmijët…
Fshat Kosovë, dhjetor 1982
Rreth nesh, çdo gjë është e errët e pajetë. Bëjmë kujdes, qëndrojmë pranë njëra tjetrës, në këtë hapësirë të heshtur e në këtë shtëpi të vetmuar. Mendoj ditë e natë… se dhe muret kanë veshë… Kur vijmë nga puna, mblidhemi vetëm ne të tria. Bisedojmë me njëra-tjetrën, në ngrohtësinë tonë, çlodhim trupin e zgjojmë dhimbjet që na mundojnë. Kur shoh vajzat të trishtuara, zemra më pikon…
Na kanë prerë rrënjët… A është kjo një ëndër… apo… Kjo është një vdekje e përditshme, liria na mungon. Liria është një e drejtë e çdo njeriu të thjeshtë… Ne nuk e kemi.
Jetojmë larg njerëzve të izoluar. Asnjeri nuk vjen tek ne. Një jetë e mjerë, që rrjedh me vuajtje dhe me vetmi dhe asgjë tjetër.
Të cfilitura çdo ditë, nga puna e rëndë… Vetëm me sy, komunikojnë me njëra-tjetrën dhe lotojmë. Të ngrira, të ngrysura të vetme në terr e gjëmime. E tillë është kjo jetë këtu ku jemi… e pashpresë, duke ushqyer çdo ditë qëndresën, që na mban gjallë.

Fshat Kosovë, nëntor 1983
Gjithë ditën punoj e mundohem në diell, në erë, në shi e në borë.
Kur bie të fle, s‘kam kohë as të ëndërroj, nga lodhja e dhimbja që ndjej çdo ditë.
Nga dëshpërimi, vuaj fjetur e zgjuar. Brenda vetes, mbaj një brengë që s‘njeh qetësi, e hidhur, e vështirë, dramë e rëndë pa kufi. Zanafilla e gjithçkaje, ishte Ledi Makbeth
Ajo me pabesinë e me ligësinë e saj, shkeli çdo të drejtë njerëzore. Më shkatërroi me urdhërin
e pabesë. Vuaj hidhërim mbaj brenda vetes. Urrejtja më ngacmon,në këtë shkatërrim shpirtëror që më mundon. Shqetësohem për vajzat. Me kujdes, i ndihmoj në këtë vetmi ekstreme, pa patur asnjë mbështetje. Gjithçka mund të ndodhë në këtë humbëtirë… Pa asnjë ndihmë, pa njerëz pranë, bëj shumë kujdes. Bashkë të tria, vuajmë në heshtje padrejtësinë. Duroj, duke mposhtur dhimbjet që më mundojnë. Për jetën efëmijëve të mi, kujdesem në këtë mjerim.

Fshat Kosovë, 15 gusht 1985
… Në atë shtëpi ne jetuam plot tre vjet, që nga shtatori i vitit 1982, deri më 15 gusht 1985. Shtëpia u mësua me ne dhe ne me atë. Jeta jonë shtëpi-punë-shtëpi. Çlodheshim në ngrohtësinë dhe freskinë e saj. E pranuam, u mësuam edhe me vetminë dhe izolimin e pashoq, ku na e vranë fjalën…
S‘guxojmë të flasim,
Të qeshim, të qajmë,
Apo të këndojmë…
Brenda shtëpisë s‘flasim me zë,
Në heshtje jetojmë….
Të mbrojmë jetën,
Se e dimë, ditë e natë na përgjojnë.
I vramë fjalët… s‘flasim,
Në heshtje rrimë
Vetëm mendojmë…
Një jetë të zymtë,
Pa gaz e pa shije
Durojmë…
Por nuk mjaftoi kjo,Na helmuan edhe qenin, Dirkun. Në fshatin Kosovë kishim një qen, të cilin na e dhuroi një fshatar i lagjes ku jetonim.E quajtëm Dirku. E morëm fare të vogël. Vajza e vogël e donte shumë. Ajo e rriti… E mbante pranë kur kthehej nga shkolla. Ai i ulej pranë, e shihte. Ajo e ledhatonte e lante. Kishte një shikim të veçantë, sikur donte të fliste me ata dy sytë e tij të mëdhej e të butë.Sa vinim në shtëpi, na hidhej, na lëpinte. E lëshonim, ai menjëherë ikte me vrap, zhdukej në pyll dhe kthehej përsëri…
* E falenderojme shkrimtaren Englantina Mandia qe e dergoi shkrimin per Gazeten”Dielli”