Si magji kur fillon muzika dhe dalin vajzat të kërcejnë vallet polt temperament. Janë keto momente që të bëjnë të harrosh të gjithë lodhjen dhe stresin! Inisiativat fillojnë te vogla dhe ndër vite shikon se si rriten dhe zhvillohen e marrin komplet një formë tjetër. Të tilla janë zanafillat si në qytetin e Frechenit ashtu edhe të Brühlit. Me hapjen e shkollave shqipe në këto dy qytete, lindi edhe dëshirën e nxënësve për të hapur edhe grupin e valleve. Pas mësimit këto vajza dhe djem takohen në qëndrën e të rinjve të qytetit ku mësojnë vallet e reja për programet dhe manifestimet me rastin e festave që organizon shkolla shqipe.

Tashmë është bërë traditë në disa qytete në Gjermani që fillimi i vitit shkollor ose kur emigrantët kthehen nga pushimet nga vendlidjet apo vendet prejardhëse të orgnizohen edhe me ditët internacionale në të cilat marrin pjesë pothuaj të gjitha nacionet që jetojnë në këto qytete. Kështu që edhe komuniteti shqiptar me këshillat e prindërve është bërë pjesë e këtyre aktiviteteve. Sa bukur dhe sa krenari kur vendasit vinin në tavolinën tonë dhe tregonin historitë e tyre, pushimet mbresëlënësë dhe plot ekperienca pozitive, apo edhe nga ata që kishin pyetje dhe interes për turizmin.

Këtë vit pas një sulmi terrorist që ndodhi në Solingen, jo shumë larg nga ne u vu në dyshim organizimi i kësaj feste, kjo jo vetëm nga pala gjermane por edhe nga komunite të ndryshme që banojnë në këto qytete. Por në fund triumfoi pozitivja dhe ajo cfarë u përcoll ishte se ne të gjithë duhet të jetojmë në një botë ku toleranca dhe mirëkuptimi ndërkulturor duhet të triumfojë.

Ishin aktivitete pa kufij dhe pa paragjykime, të shumëngjyrshme dhe të larmishme si nga programi artistik, por edhe nga ushqimet tradicionale dhe kultorën që përcjellin të gjitha komunitetete në një bashkëjetesë harminike.

Familja Rafuna, Kosumi si dhe të gjithë prinderit që morën pjesë në veçanti vajzat me kërcimet e tyre na nderuan si në qytetin e Brühlit edhe të Frechenit.

Disa foto nga këto manifestime si dhe artikulli i gazetës lokale.

Nga Keze Kozeta Zylo/

18 Vjet Shqip pa u ndalur nëpër Nju Jork

Pas Fidanishtes së parë të Shkollave Shqipe në Staten Island, Brooklyni hapi dyertë për vitin akademik 2024-2025

Është krenari dhe Mision Kombëtar të vazhdosh mësimin shqip nëpër Nju Jork, e konkretisht prej kaq vitesh të jesh pranë Brooklynit qytetit më të madh të Nju Jorkut prej afro 3 milion banorësh.

Tek dera e hyrjes i mirëprisnin z. Qemal Zylo themelues dhe drejtor i TV dhe shkollave shqipe, mësueset Fatlinda Bajcinca Gashi dhe Kozeta Zylo të licensuara nga shteti amë dhe te integruara në arsimin amerikan.

Mungonte mësuese Rozeta Hyseni për arsye të forta dhe disa nxënës të tjerë që prindërit e tyre janë duke rregulluar oraret për aktivitetet e tjera, por shumë prej tyre prioritet kanë shkollat Shqipe “Alba Life”.

Dita e parë e shkollës kudo në botë është emocionante, e magjishme, me vështiësitë e veta, por mbahet mend perjetësisht nga ata që ulen pranë këtyre bangave në shkollën publike amerikane sidomos, kur vijnë për herë të parë.

Me emocion u mirëpritën nxënëset e reja si Emma, Sophia, Ema, Albini, Ariella etj. Ndonëse kishte ndonjë prej tyre që derdhte pikëzën e lotit për të ardhur pranë klasave, nuk ndaheshin dot nga mami, përsëri duke pasur një pervojë jetesore në arsim midis dy kontinenteve jam konfidente se herën tjetër ata vinë me shumë dëshirë dhe mezi e presin shkollën shqipe. Kjo ndodh në se mësueset jua bëjnë orën interesante, I lidhin me njeri tjetrin, por mbi të gjitha ju falin dashurinë e zemrës.

Prindërit i sjellin pranë kësaj shkolle prestigjioze për të mësuar Gjuhën Shqipe, historinë, kulturën dhe traditat e mrekullueshme.

Ndonëse për ne si themelues dhe mësues vështirësitë janë të panumërta, që me sigurimin e nxënësve, ardhjen e nxënësve të rinj, bisedimet me prindërit për t’i sjellë fëmijët e tyre pranë shkollave, sigurimin e librave, sjelljen e tyre nga Tirana, marrjen e mjediseve në shkollat publike, pasi filozofia jonë e drejtimit ka qenë: “Shkolla do shkollë, mjedis shkolle dhe jo gjithëfarë mjedisesh të tjera”.

Në klasën e më të rriturve të mësuese Fatlindës një mësuese profesioniste, e dashur dhe e përkushtuar mësimi filloi me Himnin Kombëtar dhe më vonë u përshëndet dhe me vallen e Drenicës, ku më duhet të shtoj se na mungoi Blenda Shehu për të qenë pranë tyre e cila ishte asistente pranë kësaj shkolle dhe ka bashkëpunuar fort me mësuesen. I urojmë Blendës suksese në Universitet dhe ne ndihemi tejet krenar me arritjen e saj. Mamaja e Blendës Adelina përcolli mesazhin e saj se i mungonte shumë kjo ditë, por shpresojmë të marr pjesë përsëri në semestrin e dytë në se i krijohet mundësia nga studimet.

Në klasën e më të vegjëlve të cilët i kishja unë këtë radhë shumë interesant ishte kur asistentja ime Sara pasi i përshëndeti nxënësit iu tha se: Unë kam qenë në këtë shkollë me vite të tëra ja e fillova shkollën në moshen tuaj, por tani jam asistente e mësuese Kozetës, pasi i jam shumë mirënjohëse që mësova shqip këtu në këtë shkollë. Ata e dëgjonin gjithë kurreshti, ndërsa unë i pyeta: Kur të rriteni keni dëshirë të vini si Sara asistente? – Të gjithë nxënësit me sytë që iu ndrinin si Agnezia, Era, Artiana, Isabela, Bela, Emma, Sophia, Ema, Ariella, ngritën dorën dhe thanë se ne do të vimë këtu.

I dëgjoja, flisja, ëndërroja, mësonim së bashku Alfabetin Shqip dhe natyrisht mënyra e vetme për të zhvilluar një vend më të fortë dhe më të mirë është në se e njohim veten nëpërmjet gjuhës amtare.

Këta nxënës meritojnë shumë e më shumë, në se Rilindasit e mëdhenj do të ishin gjallë ata do të bënin plane dhe projekte të mëdha për nxënësit dhe Shkollat Shqipe, natyrshëm ata ngelen frymëzues dhe ne vazhdojmë me të gjitha mundësitë tona mësimet e tyre të shenjta si me thënien e Sami Frashërit: “Mrodhësi e shkronjave shqip, është vdekje për armikët e kombësisë sonë, sepse një komb jeton përjetësisht vetëm me gjuhën e tij”.

Dita e parë e shkollës ishte plot me dritëza perëndie, dritëza shqip që të motivon për ta vazhduar Misionin Kombëtar që tashmë hymë në vitin e 18-të pa u ndalur.

20 shtator

Brooklyn, New York

NGA  NDUE  BACAJ/

Bashkëjetesa e mrekullueshme  ndërfetare  në  Malesinë  e  Madhe  që e ka falë Zoti , e ndarë  ropi me kufijë politik , ka qënë  themeli i qëndresës së Malësorve e shqiptarë ndër shekuj , qendresë  heroike e historike që i ka “pagëzuar” këto troje  nga më  shqiptaret dhe Europianet  e Shqiperisë Etnike.. Kjo bashkëjetesë e mrekullueshme ndërfetare ndër shekuj e mote ka qënë objekt i syrit dhe pendës të shumë studiuesve , albanologëve  e deri lapsaxhive të ndryshem europian, shqiptar  e më gjërë… Bashkëjetesa e mrekullueshme ndërfetare në Malësi (e Shqiperi) ka  mahnitur  Europen  e  Boten , por shpesh ka zgjuar edhe zilinë e armiqëve të shqiptarëve me në krye fqinjët e “vonë”  sllavë , të cilet me “stilin” hill gurin e fsheh doren janë munduar  të  minojnë ketë themel të qendresës  sonë , por  fatëmirsisht  pa sukses , per  meritë të  burrave trima  e  të urtë  të Malesisë e Shqiperisë.. 

“PAKË  SHEMBUJ” :

RRJOLL 1897…

Në vitin 1897 në varret katolike të Kokpapajve (Rrjoll ,Malesi e Madhe ), ishte thyer një Kryq ,per të cilin “hijena”  antishqiptare hapen fjalë se e kanë  thyer disa Musliman , ndaj duhej që katoliket të hakmerreshin. Per ketë një natë të 27 marsit të vitit 1897  “duar”antishqiptare paguajn disa malsore nga Rrjolli ,të cilet një natë presin një derr në derë të Xhamisë (Shkoder… ).Pas kesaje pritej  nga armiqt e malsoreve  një konflikt  vellavrases ,por perkunder kësaj Krenet ,Bajraktaret dhe Burrat e Urtë në bashkepunim me autoritet shtetrore e menaxhuan shkelqyeshem situaten. Së pari u formua Gjykata e  Xhibalit  e kryesuar nga Serxhedeja me 25 antarë (12 katolik dhe 13 musliman). Kjo gjykatë kerkoi ndeshkimin e fajtorve që ishin zbuluar (nga vetë populli per ti sherbyer paqes dhe harmonisë). Per të realizuar denimin e fajtoreve  u ngritë një ekspedit  ndeshkimore  me forcat Malsore  si me poshtë : Nga Bajraku i Grudes 50 veta,edhe nga Hoti 50 veta   me ne krye bajraktarin Met Çuni .Nga Kelmendi 100 veta me në krye bajraktaret Cana  Luca  e  Turk  Shabi. Nga Kastrati 50 veta  me në krye bajraktarin Nikoll Doda. Nga Shkreli 100 veta me bajraktarin Vat  Marashi, gjithashtu nga Reçi e Lohja 50 veta ,nga Kopliku 50 veta dhe nga vet bajraku i Rrjollit 150 veta. Ekspedita ndeshkimore  ndeshkoi  fajtoret në Rrjoll.. ,duke djegur shtepiat e fajtoreve ,dhe duke arrestuar 17 veta. Duhet theksuar se gjatë ekspedites jo vetem nuk shenohet asnjë kundershtim ,por kishte  një mbeshtetje të gjërë, gjë që bëri  që të vijojë bashkejetesa e mrekullueshme në mes banorve (musliman e katolik ) si vellezer të një gjaku ,pamvaresisht nga rruget që kishin zgjedhur secili per të besuar te  një  Zot…( Fulvio  Kordinjano ,“SHQIPERIA” Permes vepres dhe shkrimeve  të misionarit  madh  italian At Domeniko  Pazi  (1847-1914) vll.II ,fq.367-369). +Kahreman  Ulqini , Bajraku  në organizimin e vjeter shoqerorë  shek. XVII deri  me 1912 ,fq.125). Dikush mund të pyes per emrat e fajtoreve ,të cilet megjithse i kemi nuk ja vlenë per ti shenuar ,veç po kujtojmë se si ata të Rrjollit dhe ata të Shkodres janë të “perzier” u perkasin  të dy besimeve…E ndersa  “sponsorizimi”  kishte ardhur nga fqinjet sllavo-ortodoks…

 NË GRUDË… 

Prekë  Uli  prej Dinoshe , “simbol” i bashkjeteses vllazerore në mes katolikve e muslimaneve të Grudes , i cili per të mos “koritur” katundin  rrezikon  jeten nga ushtaret malazez ,të cilet një ditë  tek e gjejnë  Preken  çoban  me dele së bashku me  çobaneshen Bibe Keqja i thonë : ” Prej ka je ?  , dhe  Preka  u pergjegjet prej Dinoshet. Malazezet e pyesin ,a je musliman apo katolik ? , jam  katolik u thotë Preka. Keta ushtarë deshen me e  vertetuar këtë gja  ,dhe i thonë nese je katolik  ban  kryq !  Prek Uli u thotë : “Nuk  u  duhet ju  kjo gja me m’ba  me ba kryq.  Ata i thonë ose  ban  kryq ose te vrame, pasi ti nuk  na ke  kallxua të verteten ,se ndoshta nuk je katolik , dhe tre ushtarë ja kthejne pushket. Çobanesha  Bibe Keqja i thote  Prekë  ban kryq se të vranë ,se ti  perditë banë  kryq  disa herë. Por  ai  ja  kthen ,le të më  vrasin  nuk  baj kryq ,që të mos thonë se e bame  një musliman me ba kryq  (pasi në Dinoshë janë shumica musliman ,me perjashtim të pak shtepiave  katolike). Tre ushtaret malazez e panë që nuk po mujshin  me e detyrua  me ba  kryq  ketë grudas ,ndaj  ulen armet e shkuan…(Anton Çeta ,Nga folklori yne  III ,Prishtine 1995 ,fq.151-152).                                                                                                   SI U VENDOS FESTA FETARE E TË GJITHË GRUDES (ZOJA E GRUDES)..  

Duke qene se pas vitit 1870   Grudasit (si  të gjithë malesoret e shqiptaret) kishin nevoje  të ishin më të bashkuar se kurrë në rrugen  e tyre të qendreses  ndaj pushtuesve osman dhe  klysheve të rusisë sllavëve të jugut , ndaj edhe në Grudë lindi nevoja e një feste fetare të perbashket (pasi deri atehere çdo  katund i Grudes kishte festen e vete..)..Per të pasur  një festë të perbashket i gjithë Mali  apo Bajraku i Grudes (pa ndaluar festat e veçanta të katundeve), meshtari  i Grudes i asajë kohe u propozoi një kuvend historiko- fetare. Kuvendi i Grudianeve u bë pranë lumit Cem ,në breg të shpelles historike  Farkë ,në Grykellukë. Në krye të ketije  kuvendi padyshim ishte  bajraktari  famemadh i Grudes Smajl  Martini ,por edhe  Haxhi Ahmet Nikaj që perfaqesonte  banoret musliman të Grudes..Shpella  Farkë  vazhdimisht kishte qënë  vendi i kuvendeve të rendesishme së  Malit të Grudes  ,ku prej vitesh per të nderuar kuvendaret  Haxhi Ahmeti i Haxhajve  të Kesheves  pjekte ferliqe , por takimi që u bë  naten e 14 gushtit  të vitit 1871  kishte një kuptim të veçante bashkimi e gezimi per të gjithë grudasit e më gjërë. Thuhet se  atë natë historike kur Smajl Martini e Haxhi Ahmeti,kerkuan çobanet e tyre per të marrë  bagetin  e imte per ferliqe ,ata kishin ikur shumë large duke  u mahnitur në freskin e nates ,por keta dy burra  nuk u koriten pasi  në Ubel të Mileshit takuan  lopet e  Haxhi  Ahmetit  , i cili mori një viç (mzore) dhe e pjeku ferlik  në breg të Shpelles Farkë ,ku u festua    kjo natë dhe në nesre dita e 15 gushtit , duke mbetur në histori si festa e Zojes së Grudes, që vijon të festohet me madheshti edhe sot.. …(Lulash N.Palushaj ,Malesia  dhe Fiset e Saj ,pj.I., fq.254-255).                                                                                                                                NJË TRASHIGIMI PËR (RI)NDERTIMIN E KISHES SË SHKRELIT (BZHETË)

Një gojëdhënë që vjen nga qindra vite më parë  na tregon se per ndertimin e Kishes së Bzhetës kishte pasur mosmarëveshje në mes perfaqesuesve (katolik) të fshatrave dhe katundeve të Shkrelit ,të cilet  kerkonin secili ta  kishin famullinë apo kishen  në katundin e tyre..Per zgjidhjen e kesajë mosmarreveshje “nderhynë” si vëllezerit musliman të Zagores , të cilet me urtesinë e tyre u thanë perfaqesuesve katolik të fshatrave të Shkrelit se Kisha – Famulli është një vlerë madhore e shpirterore e të gjithë shkrelasve ,duke perfshirë edhe ata musliman ,ndaj per ketë  duhet të zgjidhet një vend që është i barazlarguar per të gjitha katundet dhe fshatrat e  Malit apo Bajrakut  të Shkrelit. Vëllezrit musliman të Zagores propozuan si vendin më të pershtatshem per ndertimin e Kishes-Famulli të Shkrelit , Bzheten (pikrisht aty ku është edhe sot…) ,gjë që e miratuan pa hezitim të gjithë perfaqesuesit e Shkrelit..(Fulvio Kordinjano ,SHQIPERIA ,permes vepres dhe shkrimeve  te misionarit te madh Italian At Domeniko  Pazi ,1847-1914 ,po aty..)

KUR KISHEN E BAJZES E (RI)NDERTOJNË KATOLIKËT DHE MUSLIMANET   

Në vitin 1887 kisha e Bajzes kishte pasur nevojë të rindertohet (ku disa disa shkrues apo studiues e shenojnë gabimisht si ndertim të ri). Kjo Kishë kishte  gati një shekull që ishte ndertuar  dhe banoret halleshumë nuk kishin pasur mundesi ta rikonstruktonin gjatë kesaj kohe. Mirpo kishte ardhur një moment dhe banoret e Bajzes e më gjerë po pergatiteshin  të punonin në kishen famëmadhe të Bajzes , pa deshiren e pushtetit osman i cili me “levat” e veta të dukshme dhe të padukshme kerkonte ta pengonte..(Lovro Mihaçeviq , Neper Shqiperi…1883-1907 ,fq.77-79).                    Në keto kushte banoret katolik të Bajzes e Kastratit ju kerkuan ndihmë vëllezerve të tyre musliman të Aliajve ,të cilet pa perfillur pushtetin osman në Shkoder u treguan të gatshem jo vetem të ndihmojnë me punë në rindertimin e kishes ,por mbi të gjitha burrat e urtë e trima të Aliajve me në krye Zenel Shabanin u organizuan  me armë  në dorë per të  mbrojtur puntoret e Kishes nga sulmet e mundeshme të zaptive osman që kerkonin të mos rindertohej kisha e Bajzes..

NJË MUSLIMAN SHQIPTAR VRET NJË TURK PËR T’I MARRUR GJAKUN  ‘VËLLAIT’ KRISTIAN 

Murat Agë Ganiqi nga Fushëbardha ,që e konsideronte veten me origjinë nga Kuçi (atehere tërsisht shqiptare..N.B.), një ditë mori vesh se një turk kishte vrarë dikë në Kuç dhe më pas i kishte prerë koken. Kur turqit i shkuan per urimet e Bajramit  ,Murat Aga e thirri turkun dhe e pyeti se çfarë i kishte thënë djali (katolik) nga Kuçi perpara se ai ti priste koken. Turku tërë mendjemadhësi i tregoi  se i kishte thënë : Mos më pre o turk  se do të dalë ndonjë vëlla prej Kuçi që do ma marrë hakun , e do të vdesësh edhe ti kështu si unë..Murat Aga duke ju drejtua turkut i tha: tamam të ka kuvendë, si per vëllanë ashtu edhe per vdekjen tënde . E pra unë jamë vëllai i tij ,dhe ja zbarzi dy koburet në ballë turkut të cilin e la të vdekur…(Mark  Milani , Jeta dhe Zakonet e Shqiptarëve ,fq.83..).

NjË NGARJE NË DINOSHË…  

Dinoshjanet i akuzuan tek fuqitë e mëdha se rrënuan kishen e cila gjendej në lamë të Beqit (fisi Beqaj), me ç’rast aty pranë në lindje të  fshatit ndertuan xhaminë , keshtu që perfaqesuesi i fuqive të mëdha i dergon protestë  kadisë në Potgoricë dhe kerkon pergjigje. Kadia  akuzoi dinoshjanet dhe per problemin e nxitur  filloi ti denojë duke u djegur  katër shtepia.  Shaban  Smajli Dukaj ishte trim ,guximtarë e shumë i zgjuar , dhe dinoshjaneve u ankon: “T’kisha  krahë , Dinoshen pata me ditë me e mbrojtë”. Tur  Sufi  Beqaj trim i rrallë e rrufe e gjallë i tha: “Ti  Shaban mbroje Dinoshen , e shkojmë te kadia  me ditë se desim t’tanë “. Kur  mberrinë në Podgoricë , Shabani hipi naltë në katin siper ,ndersa percjellesit  e armatosur mbeten duke pritur në fund të shkalleve. Kadia sapo e sheh Shabanin e pyet ,pse e rrezuat kishen e ndertuat xhaminë pa pyet ,se na shkaktuat probleme ? Shabani i pergjigjet , kishën në lamë të Beqit e kanë punua të paret tanë , me guret tanë e punen e tyre. Por pasi kisha filloi me u rrezua e na u islamizuam me ata gurë tanë e me punen tonë ndertuam xhaminë ,e as na ka e as i kem kujt gja borxh…(Sokol P. Lulgjuraj ,Malesia eMadhe Ndër Shekuj ,fq.69-70). Pra kjo ngjarje nese mundemi ta quajmë kështu tregon se grudasit dhe malësorët janë së pari vellezer të të një gjaku e një kombësie , ndersa besimet që ndryshuan ndër mote e shekuj janë “thjeshtë” rrugë që të çojnë te besimi në një Zot që është lart në qiell per të gjithë…

ZGJEDHJA E PARISË SË BAJRAKUT (FLAMURIT) TREGUES I QARTË I HARMONISË DHE BASHJETESËS SË MREKULLUESHME NDERFETARE TË MALËSORËRVE 

Mali ,Bajraku apo Flamuri i Hotit me perjashtim të një shtepie të gjithë ishin Katolik , bajraktarin e zgjedhin nga kjo shtepi muslimane që nuk i zhgënjeu kurr.. Fama e deres të bajraktarëve të Hotit njihet të pakten që nga  Çun  Mula e ketej… Gruda me shumë popullsi të besimit musliman (me në krye Dinoshen),bajraktarin e  zgjedhin gjithnjë nga një shtepi katolike , nga Ivezajt . Smajl Martini është simboli i bajraktarit apo flamurtarit të Grudeës ..

 BASHKË TË GJALLË E BASHKË TË VDEKUR… 

Malesoret (por edhe shqiptaret) ndonse historia i detyroi të marrin shpesh rrugë të ndryshme besimi ndër shekuj ata mbeten në përjetësi vëllezër të një gjaku , gjuhe e kombësie. Trashigimia është e mrekullueshme. Janë shembuj të shumtë që tregojnë se malësoret kanë festuar bashkë si festat e katolikeve dhe të muslimanëve . Ata respektonin njeri tjetrin jo vetem në  ditë festash e gezimesh ,por edhe në ditë detyrimesh ndaj besimit..Mua që po shkruaj keta  rrjeshta më kujtohet se si të paret e mi më tregonin per miqesi , probatini e  kumari me muslimanet . Ata më tregonin se si në ditet e agjerimit të Ramazanit, katoliket ruheshin të mos hanin , pinin ujë apo duhan në sy të shokeve të tyre musliman. Gjithashtu më tregonin se kur vinin per gosti shoket e miqtë e tyre musliman , në shtepiat e katolikëve kishin enet e veçanta  në të cilat gatuheshin dhe u servireshin ushqimet miqëve musliman. Po kjo traditë e mrekullueshme respekti ruhej nga familjet muslimane ndaj miqeve të tyre katolik… Ata ishin pra bashkë jo vetem në ditë festash e gezimesh ,por edhe në ditet e veshtira të luftes mbrojtese të trojeve tona nga shovenet fqinjë e pushtuesit aziatik..Ata luftonin  bashkë ,vdisnin bashkë ,por shpesh në kushtet e luftrave edhe hinin në dhe bashkë. Ata nuk i ndante asgjë… E bashkë  e vetem bashkë gjallë e të vdekur do të jemi “DIKUSHI” ,ndersa të ndarë e perçarë vetem “askushi” ,gjë që nuk e dëshirojnë Malesoret dhe Shqiptaret e vertet…Vijimësia e kesaj bashkëjetese  sa vjen dhe forcohet edhe per  brezat  e ardhëshem , ketë e tregojnë dhjetra  martesa të vajzave muslimane me djem katolik  apo të vajzave katolike me djem musliman, martesa të cilat tashma janë bërë të  zakoshme , pa paragjykime dhe  të pranueshme si nga familjet perkatëse dhe shoqeria malësore dhe shqiptare…

Nga Keze Kozeta Zylo/

18 Vjet Shqip pa u ndalur nëpër Nju Jork

Është bekim ta fillosh Vitin Akademik 2024-2025 në Staten Island në një nga Shkollat Shqipe “Alba Life” ne NY, Ambasador i Kombit me fidanishten e parë të saj e cila e filloi këtë Mision Kombëtar 18 vjet më parë. Javën tjeter e fillojmë në Brooklyn, Queens, Bronx, Online.

Tek dera e hyrjes i mirëprisnin z. Qemal Zylo themelues dhe drejtor i shkollave, mësueset Entela Muda e licensuar nga shteti amë dhe shteti i Nju Jorkut, mësuese Elona Shkreta e licensuar po ashtu nga shteti amë dhe e integruar në arsimin amerikan si dhe asistentja plot përkushtim Aida Hajri.

Dita e parë e shkollës kudo në botë është emocionante, e magjishme, me vështiësitë e veta, por mbahet mend perjetësisht nga ata që ulen pranë këtyre bangave në shkollën publike amerikane sidomos, kur vijnë për herë të parë.

Nxënësit dhe prindërit vinin grupe grupe pranë kësaj shkolle prestigjioze për të mësuar Gjuhën Shqipe, historinë, kulturën dhe traditat e mrekullueshme. Me kamerat e tyre shkrap e shkrup bënin foto me fëmijët dhe mësueset pranë.

Duket se është bërë një betim si para Zotit dhe Kombit se ne nuk ndalemi për Gjuhen Shqipe edhe pse vështirësitë janë të panumërta, që me sigurimin e nxënësve, bisedimet me prindërit për t’i sjellë fëmijët e tyre pranë shkollave, sigurimin e librave, sjelljen e tyre nga Tirana, marrjen e mjediseve në shkollat publike, pasi filozofia jonë e drejtimit ka qenë: “Shkolla do shkollë, mjedis shkolle dhe jo gjithëfarë mjedisesh të tjera”.

Në klasën e mësuese Elonës, klasa e më të vegjëlve Evelyn Mavrici, nxënësja më e vogël në moshën 3 vjeçe përshëndeti duke kënduar “Xhamadani Vija-Vija” plot talent dhe të ardhme pranë kësaj shkolle dhe TV “Alba Life”.

Nxënësit bëjnë pyetje gjithë kuriozitet, të bukura, të lehta dhe të vështira, por dhe ëndërrimtare. Ja psh: motrat e bukura Martini pyetën: Pse nuk e zhvillojmë mësimin 6 orë? Pse ne nuk kemi akoma një shkollë shqiptare që të mos marrim me qera mjediset në shkollat amerikane?

Këto pyetje më kanë ngacmuar gjithë jetën në Amerikë, natyrisht marrë nga nxënësit janë më shumë frymëzuese… Ëndrrat dhe shpresat vdesin të fundit…

I dëgjoja dhe mendoja se mënyra e vetme për të zhvilluar një vend më të fortë dhe më të mirë është në se e njohim veten nëpërmjet gjuhës amtare. Të mos ju mësosh miliona fëmijëve shqiptare të lindur në Diasporë Gjuhën Shqipe është si të hedhesh “bombën në Hiroshima” dhe gjuha të humbas dalëngadalë ndër këta miliona nëpër botë…

Ikjet e shqiptarëve si në kohët biblike karvan-karvan që në shekujt e kaluar dhe revanshi i tyre që s’po di të ndalet bën që prindërit shqiptarë marrin me vehte brengën më të dhimbshme më gangrenizuese asimilimin e pakuptueshëm tek brezat që lindin dhe rriten në dhera të huaja.

Të kesh një ndjenjë të fortë atdhetarie për veten dhe komunitetin tënd është një bazë e shkëlqyer për t’ju mësuar gjuhën mjaltë pasardhësve.

Këta nxënës meritojnë shumë e më shumë.

Dita e parë e shkollës është shumë impresiounuese dhe të motivon për ta vazhduar Misionin Kombëtar që tashmë hymë në vitin e 18-të pa u ndalur.

14 shtator

Staten Island, New York

Nga Ramazan Çeka/

        

16-gushti do të mbetet një ditë historike për Kullën e Bajraktarit të Hotit dhe për Malësinë e Madhe, ku lindën dhe u rritën trima që nuk kursyen asgjë për të mbrojtur trojet shqiptare.

   Kulla e Bajraktarit të Hotit, e njohur edhe si Kulla e Çun Mulës, ka kaluar shumë rrëbeshe e furtuna historike që në ndërtimin e saj, për të ardhur në një ditë si sot, me dt.16 gusht 2024 dhe për t’u ringritur me krenari në themelet e saj e për të treguar se historia dhe bijtë e Malësisë e mbajnë të gjallë si një dëshmi heroike për brezat e ardhshëm. 

  Kulla e Bajraktarit të Hotit, ndërtuar rreth 300 vjet më parë si një kala madhështore, qëndroj e paepur, pavarësisht përpjekjeve për ta injoruar historinë e saj dhe pati gjithmonë pranë trashëgimtarët që kurrë nuk e harruan historinë, por u rikthyen një ditë për ta ringjallur atë. 

   Kulla u dogj tre herë nga osmanët, serbo-malazezët, u sekustrua për gati 40 vjet nga rregjimi totalitar komunist, por qëndroi sfidante ndaj çdo pushtuesi dhe uzurpatori, dhe sot është kthyer në muze historik për gjithë Malësinë e Madhe dhe Kombin Shqiptar, duke e ruajtur misionin e saj fisnik, si Kulla e qëndresës, kuvendit dhe e bashkimit.

   Një ndër ata është edhe z. Arian Bajraktari, stërnip i të parëve të kësaj kulle, i cili është inisiatori i restaurimit të këtij monumenti të pavdekshëm të Malësisë së Madhe, të ideuar prej disa vitesh në një përpjekje titanike me familjen, bashkëpunëtorët e bashkëmalësorët e tij të palodhur, në këtë maratonë kontaktesh dhe konkretizimi, i cili ndan jeten e tij mes dy shtetesh: Belgjikës dhe Shqipërisë.  

   Z. Arian Bajraktari është drejtor i Shkollës Shqipe “Faik Konica” në Namur. Ai është organizator simpoziumesh dhe konferencash shkencore të përvitshme në Belgjikë e së shpejti edhe në Shqipëri, Kryetar i Shoqatës “Kulla e Bajraktarit të Hotit”, që mundësoi mbarëvajtjen në tërësi të proçesit. Ai është mjaft i angazhuar në jetën shoqërore në Malësi dhe është i vlerësuar me titullin “Qytetar Nderi” i Malësisë së Madhe.

  Këtë detyrë madhështore dhe të vështirë ai e mori përsipër në krye të një grupi pasardhësish të kësaj familjeje. Ai këtë e shpreh me shumë krenari e dashuri në fjalën hapëse të ceremonisë, që do të mbetet madhështore në historinë, jo vetëm të Hotit, jo vetëm të Malësisë, por në historinë e Shqipërisë. 

  Të flasësh për dinastinë e Bajraktarëve të Hotit dhe kontributet e tyre ndër shekuj, ndoshta do të duheshin netë të gjata dimri të Malësisë, por dhe hulumtimet e studimet që janë bërë, për të cilat foli mjaft bukur, veprimtari, patrioti dhe bashkëmalësori, prof. Lukë Junçaj.

   Në emër të bashkëpunëtorëve pjesëmarrës në realizimin e këtij projekti, përshëndeti familjen dhe gjithë ata që kontribuan në ringritjen e Kullës së Çun Mulës, biznesmeni dhe humanisti i njohur i Malësisë, Gjokë Martin Noni Junçaj. 

   Për restaurimin e këtij objekti me vlera të mëdha historike e etnografike, natyrisht që duhej një fond i konsiderueshëm monetar, të cilin do ta merrnin përsipër që nga trojet e Malësisë së Madhe, deri në “Malësinë” që ky komunitet ka krijuar në tokën amerikane.

   Ky aksion kulturor gjeti mbështetjen masive nga të gjithë bashkëmalësorët tanë në dy anët e kufirit shqiptar, por dhe në Michigan, Nju Jork, Kanada dhe në mbarë Europën, ndaj ne sot përulemi me shumë respekt përpara secilit që mundësoi këtë realizim historik.

   Me këtë mision, një komision i vogël i përbërë nga Luigj Dushaj, Maliq Çunmula, Mark Lucgjonaj dhe Arian Bajraktari, në emër të familjes dhe Shoqatës “Kulla e Bajraktarit” të Hotit, trokitën në dyert e bashkëmalësorëve tanë në SHBA. 

   Malësorët me banim në Michigan, ishin të parët që pritën ngrohtësisht organizatorët dhe mbështetën këtë projekt të madh kulturor e historik.

   Shoqata Atdhetare “Malësia e Madhe” në Michigan, me kryetar z. Ndrekë Gjolaj, “Jehona e Malësisë” me kryetar z. Vilson Sinishtaj dhe më pas Agron Dedivanaj, Fondi humanitar “Rapsha”, Lindon Lajçaj dhe  Anton Marku Junçaj, si dhe aktivistët: Gjokë Martin Noni Junçaj, Gjok Nikollë Preka, Gjok Junçaj, Gjergj Marku Junçaj, Peti Camaj e shumë të tjerë, i dhanë mbështetje të jashtëzakonshme këtij projekti.

   Edhe Shoqata “Malësia e Madhe” në Nju Jork me Kryetar Shaqo Gjokaj dhe Senad Lulanaj, me aktivistët Mark Gjoku Ulaj, Kola Cacaj, Ilir Çunmulaj, Nikollë Junçaj, Leonardo Berisha, Kiko Çelaj, etj., vetëm pak ditë më pas, organizoi një supër mbrëmje për grumbullim fondesh, që për nga entuziazmi dhe prezenca kaluan çdo parashikim. Të tjera Shoqata, si Hoti i Kujit, me përfaqësues Imer Hoti, Fondi Humanitar Trieshi, si dhe Federata Pan Shqiptare “Vatra”, me Dr. Pashko Camaj, kontribuan dhe mbeshtetën nismën sipas mundësive.

   Në emër të këtij komuniteti entuziast e patriot, përshëndeti eventin një ikonë e gjallë e burrnisë, simbol i malësorit patriot dhe besnik, që vjen nga familja me shumë emër e Bajraktarit të Kojes, Zoti Mark Gjoku Ulaj.

   Për realizimin e këtij projekti duhej dora e një inisiatori dhe organizatori. E kush më mirë se z. Ndrekë Gjolaj, Kryetar i Shoqatës Atdhetare “Malësia” në Michigan, mund ta kryente këtë mision kaq të vështirë e fisnik, mbështetur nga Shoqata “Jehona e Malësisë” me z.Agron Dedivanaj.

   Emrat e tyre u shfaqën me titra në ekranin e madh të skenës dhe lista fillonte me Gjergj Mark Junçaj, Gjokë Martin Junçaj, Gjokë Nikollë Lulaj, Familja Gjekë Gjoni Nikprelaj, Emina Çunmulaj e Semi Nazarian, Mark Gjoku me vëllezër, Pashko Martin Dedvukaj me familje, Martin e Rrok Noshi Junçaj, Kujtim Tom Lulaj, Peti Gjeto Camaj, Sokol Vushaj, kjo listë e gjatë shkon, mbi 445 emra, që janë të skanuar perjetësisht në hyrje të Kullës Muze. 

   Ju dhuruat 440 mijë dollar amerikanë, të gjithë së bashku 440 mijë falenderime, ishte fjala falenderuese e z. Arian Bajraktari.

   Kjo ngjarje e shënuar do të skalitet në memorjen e Malësisë, ashtu siç skaliten ngjarjet e shënuara historike në memorjen e një Kombi. 

   Ceremonia e prerjes së shiritit ishte madhështore dhe arriti kulmin në momentin kur pjesmarrësit në këtë festë, personalitetet e ftuar, u afruan pranë derës kryesore të Kullës, për të kryer ritualin e prerjes së shiritit, detyrë e cila u ishte ngarkuar përfaqsuesëve të Shtatë Bajrakëve të Malësisë.

   Shtatë copëza të vogla të këtij shiriti, janë shtatë flamuj të vegjël në Shtatë Bajrakë të Mëdhenj.

   Në këtë moment kulmor që do të mbetet i fiksuar në foto e video ishin të pranishëm Kryetari i Bashkisë “Malësia e Madhe” Tonin Marinaj, deputeti i zonës Paulin Sterkaj, kryetari i Komunës së Tuzit (Mali i Zi), Lindon Gjelaj, Rozeta Hajdari, Ministre e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë së Republikës së Kosovës, përfaqësues të Komuniteteve Fetare, deputetë dhe diplomatë nga Shqipëria, Kosova e Mali i Zi, përfaqësues të Shoqatave Kulturore në SHBA e Malësia e Madhe, si dhe Akademikë, historianë e studiues nga të gjitha trojet shqiptare.

   Në këtë tribunë nderi një vend të veçantë ka edhe arkitekti i mirënjohur Zef Çuni, me përvojë të gjatë profesionale, veçanërisht në fushën e monumenteve të kulturës, i cili me aftësitë e tij, ringriti dhe ringjalli edhe një herë një objekt të tillë historik të njohur si “Kulla e Çun Mulës”. Vlen për tu përmendur serioziteti, përkushtimi, dhe korrektesa e firmës “Curri” me President z. Faik Curri, të cilët mundësuan me profesionalizëm realizimin e rinovimit të këtij objekti madhështor për nga historia në një kohë rekord.

   Për zbulimin e pllakës përkujtimore të vendosur në këta mure shekullore të kësaj Kulle, ku shkruhet: Kulla e Bajraktarëve të Hotit, Muzeu “Malësia e Madhe”, nderin e pati Kryetari i Bashkisë z. Tonin Marinaj, i cili shumë i emocionuar falenderoi të gjithë ata që kanë dhënë kontribut në restaurimin e kësaj Kulle shekullore, që tashmë është kthyer në një Muze dhe që do të presë çdo ditë vizitorë nga të gjitha trojet shqiptare, deri në Diasporë.

   Një koncert madhështor e përcolli këtë ceremoni madhështore dhe ky koncert u bë edhe më madhështor, falë profesionalizmit të moderatorëve Linda Kavaja, Helena Lekaj dhe Lorenc Smajlaj.

   Artistë të mëdhenjë të fjalës dhe muzikës, këngëtarë e rapsodë, grupe e Shoqata Artistike nga të gjitha trevat shqiptare, deri në Amerikë, shpalosen para pjesmarrësve talentin dhe repertorin e tyre për rreth 6 orë, duke performuar para një auditori që në oborrin e Kullës ngjasonte si një amfiteatër gjigand me mbi 3 mijë pjesëmarrës, ku natyrisht veçohet performanca e aktorit të famshëm Çun Lajçi dhe “Mjeshtri i Madh” Nikollë Nikprelaj.

   Shtator 2024