Nga dr. Agim Z. Dobruna/
Nuk ka alegori (personifikim) më të qartë të pushtetit se veprimtaria e dirigjentit. Çfarëdo që ai bën, hedhë dritë mbi natyrën e pushtetit. Ky është në të vërtetë thelbi i esesë së nobelistit Elias Canetti. Dirigjenti qëndron në këmbë në një vend të ngritur, në ndërkohë që orkestra para dhe publiku pas shpine i japin atij pushtet absolut. Ai jep urdhra me një shkop që mban në dorë. Me një lëvizje të lehtë zgjon dhe gjallëron befas këtë apo atë zë, ndërsa zërat e tjerë heshtin. Ai në këtë mënyrë ka pushtet mbi jetën dhe vdekjen e zërave. Një zë i vdekur prej kohësh mund të ringjallet me urdhër të tij. Kështu larmia e zërave të instrumenteve mishëron larminë e njerëzve. Ai ka në dorë partiturën (ligjin) e tërë, për dallim nga anëtarët e orkestrës, të cilët e kanë vetëm pjesën e vet. Kjo e bën atë të gjithëdijshëm madje me pushtet absolut.
Ai është mësuar që të gjithë ta shikojnë dhe kjo i jep pushtet. I kthyer me shpinë nga publiku ai e imponon pushtetin mbi të si një heshtje varri. Sapo të ketë përfunduar, ai kthehet nga publiku, i cili ngjallet dhe është i detyruar ta duartrokasë. Hyn e del në skenë me duartrokitje deri në urdhrin e radhës, si brohoritja e lashtë për fitimtarin.
Ai ka një vështrim të mprehtë dhe e di çfarë bën e çfarë duhet të bëj secili instrumentist. Ai përfaqëson tërë veprën muzikore dhe përderisa zgjatë koncerti ai është mbreti i botës. Populli shqiptar është i pafat me liderët e vet, ndërkohë qe është në pritje të liderit (dirigjentit ) jo në kuptimin e një lideri autoritar, por të një autoriteti moral, që instrumentisti (individi), orkestra (familja), publiku (populli) t’i binden pa kushte në interes shtetëror e kombëtar.
Pushteti
Pushteti është fuqi. Pushteti politik është fuqi legjitime e institucionalizuar. Si duket, që nga lashtësia ai kushtëzohet me dy elemente që sot përkthehen si shkopi e karrota. Në traditën shqiptare thuhet se nëse dëshiron ta kuptosh dikë më mirë, jepi pak pushtet.
Në librin “Pushteti i të Papushtetshmëve” të Vaclav Havel, më kishte bërë shumë përshtypje mekanizmi shtytës (motori) i efikasitetit të pushtetit në botën e shteteve socialiste, pra shkopi e karrota.
Në disa diktatura ku prona private nuk i ishte nënshtruar shtetit, pushteti ushtrohej përmes brutalitetit të policisë. Ndërsa në diktatura tjera si ajo e socializmit shqiptar ku shteti ishte bërë punëdhënësi i vetëm dhe çdo pronë private ishte ndaluar, pushteti ushtrohej nëpërmjet kushtëzimit të punësimit. Këtyre dy elementeve kryesore iu bashkëngjitej një si dekor: pasioni revolucionar, heroizmi, shpirti i sakrificës dhe entuziazmit.
Personifikimi i pushtetit është politikani. Në shumicën e studimeve psikologjike politikanët në të vërtetë në rininë e tyre kanë pasur dëshirë të bëhen aktorë. Kjo tregon për nevojën e tyre për vëmendje, që është një nga karakteristikat kryesore të narcizmit. Ato madje janë përzierje e karaktereve narciste, makiaveliste, paranojake deri te psikopatia. Elementet kryesore të këtyre karaktereve janë nevoja për vëmendje dhe madhështia deri në ekzibicionizëm , të cilëve kur nuk u shkojnë punët mirë kërkojnë fajtorë kujdestarë (armiku i jashtëm dhe ai i brendshëm). Ata përherë kanë nevojë për një “kokë turku”. Ata janë gënjeshtarë shumë bindës, mashtrues, kërkojnë besnikëri nga të tjerët ndërsa vet nuk janë besnikë. Karakteri makiavelist i tyre ilustrohet me domosdonë e fitores, pastaj bisedojmë. Ose “qëllimi arsyeton mjetin”. Nuk çajnë kokën për etikë e moral. Karakteri paranojak i tyre ka të bëjë me mosbesim të përhershëm ndaj bashkëpunëtorëve e miqve. Ata kanë ego të tepruar dhe janë pjesë e aferave kriminale, financiare, seksuale dhe janë gënjeshtarë të përhershëm dhe të papërmirësueshëm.
Çdo ngjashmëri me politikanë real të rajonit NUK është tërësisht rastësore.
foto: kultplus.com