Prof. Sylë Ukshini/
Nëse diplomatët dhe publiku i gjerë dëshirojnë të kenë qoftë edhe idenë më të paktë për qëndrimin e politikës serbe të Beogradit ndaj Kosovës, e cila në vitet ‘90 u bë një çështje evropiane dhe ndërkombëtare, atëherë duhet marrë në dorë shkrime të tilla si i Ibrahim Rugovës: “Strategjia antishqiptare” (i mbajtur fillimisht si pjesë e debatit më 26-27 prill të vitit 1988, në Beograd, gjatë një takim mes shkrimtarëve të Kosovës dhe atyre të Serbisë) shkrimet e tilla janë Bibla dhe Kurani për ta kuptuar nacionalizmin serbomadh. Shumë
ngjarje që rrodhën përgjatë viteve 1980-ta (të organizuata nga Akademia, Kisha dhe Elita nacionaliste serbe në Beograd) dhe shkrimet e asaj kohe na japin një pasqyrë të detajuar dhe janë një përpjekje për një paraqitje besnike të situatës së atëhershme në Kosovë e cila, ngjashëm si tani, përballej me agresionin politik dhe propagandën sistematike antishqiptare, e cila projektohet nga Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Serbisë dhe Kisha Ortodokse Serbe, dy institucioneve më meritore për ngritjen politike të Millosheviqit dhe bën publike idetë e tyre për abrogimin e statusit të Kosovës sipas kushtetutës jugosllave të vitit 1974 dhe kthimin e Kosovës nën kontrollin e hekurt të Serbisë, në statusin që Kosova e kishte pasur në tri dekadat e para pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore.
Ishte kjo koha kur Beogradi, ngjashëm si tani, filloi të përdorte strategjinë e re komunikimit të drejtpërdrejtë me serbët lokalë të Kosovës, që nënkuptonte dëgjueshmërinë e tyre vetëm ndaj udhëheqjes serbe në Beograd dhe anashkalimin e Qeverisë së Kosovës. Në të njëjtën kohë, në kuadër të kësaj strategjie antishqiptare, ishte edhe synimi për armiqësimin e shqiptarëve të Kosovës me popujt e tjerë të Jugosllavisë, me sllovenët, kroatet, boshnjakët, malazezët dhe maqedonasit. Pas instrumentalizimit të rastit të Danillo Miliçiqit në Vushtri (1982), të Gjorgje Martinoviqit në Gjilan (1985), dhe fotografisë së fshatit Prekallë të Pejës (1987) (publikimi i një fotografie të rrejshme në gazetën beogradase “Politika” të një fshatareje serbe, me një fëmijë në krah dhe një pushkë të varur në krahun tjetër, kinse e frikësuar nga shqiptarët), Memorandumit të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Serbisë (1986) ndodhi rasti më famëkeq i në kazermën e Paraqinit (shtator 1987), ku Aziz Kelmendit, një shqiptar nga Prizreni, vetëm disa ditë para se të përfundonte shërbimin ushtarak, vrau katër ushtarë dhe plagosi tre të tjerë me përkatësi të ndryshme etnike. Skenari i kësaj ngjarjeje ishte armiqësimi i shqiptarëve të Kosovës me popujt e tjerë në Jugosllavinë e atëhershme, pikërisht kur kishte marrë hov histeria antishqiptare dhe në kohën kur lajtmotiv i hegjemonizmit serb ishte bërë vetë viktimizimi i serbëve të Kosovës, Kroacisë dhe të Bosnjës.
Asokohe, ngjashëm si tani në kohën e Vuçiqit, Millosheviqi u bëri thirrje serbëve të Kosovës që të bojkotohej komunikimi me institucionet e Kosovës dhe u bënte thirrje për konfrontim të hapur me shqiptarët. Edhe nga Akademia e Shkencave dhe Shoqata e Shkrimtarëve të Serbisë u ishte bërë thirrje ekstremistëve serbë në Kosovë që të kërkohej komunikimi i drejtpërdrejt me udhëheqjen serbe në Beograd. Edhe Millosheviqi dëshironte pozitën e “serbëve të vuajtur dhe të mjerë” për ta goditur “nacionalizimin shqiptar” dhe t’i hapte rrugë suprimimit të pozitës kushtetuese të Kosovës. Te shumica e serbëve të Kosovës, pas ardhjes së Millosheviqit në Fushë-Kosovë u krijua bindja dhe entuziazmi se ata mund të bënin çfarë të donin ngase kishin përkrahjen e Beogradit. Disponimi antishqiptar kishte arritur kulmin, ndërsa grupet e serbëve radikalë dhe nacionalistë nga Kosova vazhdonin vizitat e tyre në Beograd, ku Millosheviq, i cili i instrumentalizonte ata për forcimin e pozitës së tij në nivel federate dhe për masivizimin e mitingjeve. Siç thotë ish-lideri komunist i Kosovës në vitet ‘80, në këtë periudhë në Serbi po ngjallej një lloj neofashizmi i ri, ndërsa lideri i saj ishte Millosheviqi.
Në këto rrethana, përkatësisht më 1988 ndodhi takimi midis shkrimtarëve të Kosovës dhe të Serbisë, në Beograd, me temën “Serbët dhe shqiptarët në Jugosllavi sot”, ku Ibrahim Rugova, Rexhep Qosja, Ali Aliu dhe intelektualë të tjerë shqiptarë patën një ballafaqim triumfues me shkrimtarët serbë dhe kjo ishte arsye përse shkrimtarët dhe intelektualët serbë refuzuan të zhvillimin takimin e radhës në Prishtinë. Në këtë takim, Rugova dhe intelektualët tjerë nga Kosova nënvizuan se nuk janë shqiptarët, por serbët ata që favorizohen në strukturat udhëheqëse, në administratë, në kulturë, në arsim, gjë e cila dokumentohej edhe më të dhëna statistikore të kohës. Këtë diskurs të Beogradit, Ibrahim Rugova e kishte përshkruar si strategji antishqiptare dhe si albanofobi, e cila prej shumë vjetësh udhëhiqej nga një pjesë e shtypit, institucionet e kulturës dhe të shkencës dhe shoqatat të tjera të Beogradit. Në përmbyllje, të fjalës së tij Rugova (që botohet në vazhdim) do të tërhiqte vëmendjen se “opinioni jugosllav dhe njerëzit me përgjegjësi duhet ta kuptojnë një herë e mirë se kështu nuk mund të veprohet ndaj një populli”.
Por, doktrina antishqiptare, e cila mbështetej në Memorandumin e ASHAS-së, ishte ngjizur dhe në emër të vetëviktimizimit, synonte serbizimin e Kosovës me të gjitha mënyrat dhe me çdo mjet: me ushtri, me kërcënime, me terror dhe me spastrim etni kundèr shqiptarève të Kosovës, të
cilèn e planifikoi kreut politik dhe ushtarak i Miloshevicit. Qellimi i udheheqèsit serb ishte debimi me forcè i shqiptarève tè Kosovès
prej shtèpive dhe atdheut të tyre e më pas kolonizimin e saj. Siç shkruan studiuesi i njohur John G. Stoessinger në librin e tij “ Why Nations Go to War”: “Eksodi do tè pèrshpejtohej
nga grabitjet, vrasjet, pèrdhunimet, djegiet dhe terrori nè njè shkalle aq tè gierè sa mund tè krahasohej me Germaninè naziste. Tè gjitha dokumentet e identifikimit do tè konfiskoheshin me gèllim qè shqiptarèt tè mbeteshin pa shtetèsi dhe tè bèhej i pamundur rikthimi i tyre nè Kosove. Tè vetmen gjè qè Miloshevici nuk e kopjoi nga Hitleri ishin dhomat me gaz tè Aushvicit. Nè vend te
tyre, viktimat e tij tè mjera do tè dèboheshin drejt shteteve fainje tè Shqipèrisè, Malit tè Zi dhe Magedonisè (…) Miloshevigi e llogariti qè kjo ‘zgjidhje pèrfundimtare’ jo vetèm qè do ta rriste autoritetin e tij nè sytè e popullit serb, por do
t’i garantonte edhe vazhdimin e qèndrimit tè tij nè pushtet. I gjithè ky mekanizèm ishte shume i njohur. Vetèm identiteti i viktimave ndryshonte. Kètè herë ata do tè ishin shqiptarë dhe jo hebrenj”.
Në fakt ky ishte skenari sipas plani të koduar strategjil “ Patkoi” përmes të cilit Miloshevic të “zgjidhte” problemin shqiptar të Kosovës. “Né pérputhje me emrin e koduar te tij,
Milosheviçi planifikonte t”i mbylite shqiptarét brenda njé patkoi gjigand kali dhe pastaj t’i detyronte ata té iknin nga Kosova. Shkatérrimi
i pasurisë sé tyre dhe té gjitha dokumenteve té
identifikimit do té garantonin qè ata té mos ktheheshin dot kurre. Me një fjalé, Kosova do tè ‘spastrohej’ nga myslimanèt me gellim qè
te sigurohej lebensraum pér ardhacakèt serbé, Adolf Aihmani, njeriu i ngarkuar me débimin e hebrenjve «jaté regjimit nazist, ka gjasa ta kishte vlerësuar madhësinë e Operacionit Patkoi’” shkruan Stoessinger. Megjithatë, në Tribunalin e Hagës për Krime të Luftës ky dokument i përmend vetëm një herë kalimthi, edhe pse ish-ministri gjerman i Mbrojtjes Rudolf Scharping tregon se skicat e detajuar dhe shenimet përcjellëse ia kishte dorëzuar Prokurores se Tribunalit. Po ashtu, në Serbia për 24 vite me radhë ka munguar edhe përpjekja më minore për distancinim nga krimet dhe doktrina antishqiptare. Dhe ky mosdenim, tregon se kreu aktual shteteror nuk ka hequr dorë nga ideologjia e Serbisë së Madhe. Serbia ka mbetur aty ku ishte në vitetet 1989-ta.
Për të mësuar më shumë për klimën e atëhershme represive ndaj shqiptarëve të Kosovës, për fushatën antishqiptare të Beogradit, si dhe për kuptuar thelbin e politikës aktuale të Serbisë nën drejtimin e Vuçiqit, shkrimi i Ibrahim Rugovës, i shkruar 35 vjet më parë, paraqet anatominë e doktrinës antishqiptare të Beogradit dhe njëkohësisht dëshminë më autentike se Serbia nuk ka ndryshuar në raport me shqiptarët dhe Kosovën. Bombat e NATO-s vërtet ndëshkuan Serbinë, por krimet dhe doktrina e saj antishqiptare (Memorandumi famkeq i vitit 1986 dhe Plani Patkoi” – projekti për spastrimin etnik 1998) ka mbetur e padënuar.
Shënim:
1. Plani “Patkoi” i hartuar në vjeshtën e vitit 1998 nga kreut shetor dhe politik serb. Ky Plan u zbulua në fillim të vitit 1999 dhe për herë të parë u bë publik nga ministri i atëhershëm i Jashtëm gjerman Joschka Fischer dhe Rudolf Scharping, ministër i Mbrojtjes.
2. Fotografia e fshatit Prekallë të Pejës të cilën më 1987 e botoi gazeta “Politika” e Beogradit, një imazh që parqet fshataren me një fëmijë në krah dhe një pushkë të varur në krahun tjetër, kinse e frikësuar nga shqiptarët. Propaganda edhe nëpërmjet mediave, tashmë kishte nisur…