Prof.Dr.Fejzulla BERISHA/
Evropë, Ktheja Borxhin Shqiptarisë!
Kosova në Thelbin e Shqiptarisë dhe Evropës
Kosova, ose Dardania e lashtë, nuk është thjesht një territor i vogël në hartën e Ballkanit, por zemra e civilizimit ilir dhe trung i shqiptarisë. Historia e saj është një dëshmi e qartë se shqiptarët kanë qenë ndër popujt autoktonë të Evropës, duke dhënë një kontribut të pamohueshëm në zhvillimin politik, kulturor dhe strategjik të kontinentit. Për më tepër, Kosova ka qenë një fortesë e rezistencës kundër pushtimeve të huaja dhe një faktor kyç në ekuilibrin e fuqive në Evropën Juglindore.
Por, ndërsa shqiptarët kanë kontribuar në historinë dhe sigurinë e Evropës, kontinentit i mungon reciprociteti historik ndaj tyre. Për shekuj me radhë, fuqitë evropiane kanë neglizhuar të drejtat e shqiptarëve, duke i lënë jashtë strukturave shtetërore dhe shpeshherë duke i sakrifikuar për interesat gjeopolitike të tjera.
Kjo analizë do të thellohet në tre drejtime kryesore:
1. Kosova si trung i Shqiptarisë dhe pasardhëse e Dardanisë ilire
2. Kontributi i shqiptarëve në Evropë dhe borxhi historik i Perëndimit ndaj tyre
3. Përse Evropa duhet t’i kthejë borxhin historik shqiptarëve për një të ardhme të përbashkët në BE dhe NATO
1. Kosova – Dardania Ilire dhe Trung i Shqiptarisë
Kosova nuk është thjesht një krahinë e zakonshme shqiptare, por një truall i lashtë me rrënjë të thella në qytetërimin evropian. Në antikitet, Dardania ishte një mbretëri e fuqishme ilire, e cila luajti një rol të rëndësishëm në ndërtimin e identitetit kulturor të Ballkanit. Dardanët njiheshin si luftëtarë të pathyeshëm dhe kontribuuan në zhvillimin e qytetërimeve të hershme në këtë rajon.
Pas rënies së Perandorisë Romake dhe më vonë me invazionet sllave, shqiptarët e Dardanisë u përballën me përpjekje të shumta për t’u asimiluar dhe për të humbur identitetin e tyre. Megjithatë, ata mbijetuan dhe vazhduan të ruanin gjuhën, kulturën dhe lidhjen e tyre të pandashme me qytetërimin evropian.
Në mesjetë, Kosova u bë një qendër e rëndësishme e Principatës së Arbërit dhe më vonë e Perandorisë Osmane, ku shqiptarët u dalluan si faktorë kyç politikë dhe ushtarakë. Gjatë shekujve, Kosova u bë djepi i kryengritjeve kundër sundimeve të huaja, që kulmuan me Lidhjen Shqiptare të Prizrenit (1878) dhe luftën për pavarësinë e Shqipërisë.
Megjithatë, Konferenca e Londrës (1913) dhe Fuqitë e Mëdha i bënë padrejtësinë më të madhe historike shqiptarëve, duke i ndarë dhe lënë Kosovën nën Serbinë, pavarësisht se shumica e popullsisë ishte shqiptare. Ky vendim i padrejtë e vendosi Kosovën në një rrugë të vështirë rezistence dhe lufte për liri.
2. Kontributi i Shqiptarëve në Evropë dhe Borxhi Historik i Perëndimit
Shqiptarët nuk kanë qenë vetëm viktima të padrejtësive historike, por edhe kontribuues aktivë në sigurinë dhe stabilitetin e Evropës.
Kontributi ushtarak dhe politik:
Në mesjetë, shqiptarët me në krye Gjergj Kastriotin – Skënderbeun mbrojtën Evropën nga pushtimet osmane për më shumë se 25 vjet. Pa këtë rezistencë, mundësia që Perandoria Osmane të kishte pushtuar Evropën Qendrore do të ishte shumë më e madhe.
Në Luftën e Dytë Botërore, shqiptarët ishin ndër të paktët popuj në Evropë që shpëtuan hebrenjtë nga Holokausti dhe kontribuuan në çlirimin e rajonit nga fashizmi.
Në fund të shekullit XX, shqiptarët e Kosovës u ngritën kundër regjimit gjenocidal serb, duke u mbështetur nga NATO në një operacion humanitar që shpëtoi qindra mijëra jetë.
Padrejtësitë historike të Evropës ndaj shqiptarëve:
1913 – Kosova dhe territoret shqiptare u copëtuan padrejtësisht.
1945 – Tito dhe fuqitë komuniste e mbajtën Kosovën jashtë Shqipërisë, duke vazhduar shtypjen e shqiptarëve.
1990-1999 – Perëndimi vonoi ndërhyrjen për të ndaluar gjenocidin serb në Kosovë.
Pavarësisht këtyre padrejtësive, shqiptarët vazhduan të mbështesin vlerat demokratike perëndimore dhe të kërkojnë një integrim të plotë në Evropën e Bashkuar.
3. Përse Evropa Duhet t’i Kthejë Borxhin Shqiptarëve?
Sot, Evropa ka një detyrim moral, historik dhe politik ndaj shqiptarëve, duke u bazuar në disa faktorë:
1. Pranimi i Kosovës në BE dhe NATO – Kosova është një shtet demokratik që ka dëshmuar stabilitet dhe përkushtim ndaj vlerave evropiane. Mospërfshirja e saj në BE dhe NATO është një padrejtësi që duhet korrigjuar.
2. Njohja e plotë e Kosovës nga të gjitha vendet e BE-së – Shtetet si Spanja, Greqia, Rumania, Sllovakia dhe Qiproja duhet ta njohin Kosovën, duke përfunduar kështu izolimin e saj të padrejtë.
3. Më shumë mbështetje për zhvillimin ekonomik të Kosovës dhe Shqipërisë – Evropa duhet të investojë më shumë në rajonin shqiptar për të forcuar stabilitetin e Ballkanit dhe për të ndërtuar një aleat të fortë në Evropën Juglindore.
4. Përfundimi i hegjemonisë serbe në rajon – Politika evropiane duhet të ndalojë mbështetjen e Serbisë si faktor kryesor në Ballkan dhe të vendosë prioritet shqiptarët, të cilët janë partnerë të besueshëm të Perëndimit.
Një Thirrje për Evropën e Bashkuar
Shqiptarët nuk kërkojnë lëmoshë nga Evropa, por një rikthim të drejtësisë historike. Kosova dhe Shqipëria duhet të jenë pjesë e plotë e BE-së dhe NATO-s, si një investim strategjik për paqen dhe stabilitetin e kontinentit.
Evropë, ktheja borxhin shqiptarëve! Ata kanë mbrojtur dhe kontribuar për ty për shekuj me radhë – tani është koha që ti t’i mbështesësh ata për një të ardhme të përbashkët dhe të drejtë.