Prof. Dr. Fejzulla BERISHA/
Ky shkrim paraqitet një analizë e zgjeruar me ilustrime konkrete, që shpalos disa raste të vlefshme ndërkombëtare dhe shembuj që mund të ndihmojnë në kuptimin e sfidave dhe mundësive për Kosovën në rrugën e saj drejt integrimit në OKB, NATO dhe strukturat evropiane.
1. Integrimi në OKB
Sfida kryesore – Njohja ndërkombëtare dhe Fuqitë Veto:
Njohja universale është kushti themelor për anëtarësim në OKB. Në rastin e Kosovës, pozicionet kundërshtuese të vendeve si Rusia dhe Kina, që shpesh përdorin fuqinë e tyre veto në Këshillin e Sigurisë, e bëjnë këtë proces sfidues.
Shembull konkret – Palestina:
Si edhe Palestina, e cila përballet me sfida të ngjashme për shkak të kundërshtimeve nga disa shtete kryesore, edhe Kosova duhet të rrisë mbështetjen ndërkombëtare për të kapërcyer pengesat e veto-ve.
Shembull tjetër – Taiwan:
Edhe pse situata e Taiwanit është unike për shkak të ndikimit të Kinës, ajo ilustron rëndësinë e njohjes universale dhe se edhe shtete me kapacitete të forta mund të hasin pengesa nëse nuk arrijnë këtë njohje.
2. Integrimi në NATO
Sfida kryesore – Siguria Rajonale dhe Reformat Ushtarake:
Anëtarësimi në NATO kërkon që vendet anëtare të kontribuojnë në sigurimin e stabilitetit rajonal. Për Kosovën, tensionet historike me Serbinë dhe sfidat në përmbushjen e standardeve ushtarake janë faktorë kyç.
Shembulli i Maqedonisë së Veriut:
Maqedonia e Veriut përballoi një problem të ngjashëm me atë të Kosovës – kundërshtime nga Greqia për çështjen e emrit. Pas Marrëveshjes së Prespës në 2018, ku Greqia hoqi veton, Maqedonia u anëtarësua në NATO në 2020. Ky shembull tregon se me përpjekje diplomatike dhe reformat e duhura, kundërshtimet e jashtme mund të kapërcehen.
Shembulli i Malit të Zi:
Mali i Zi ka investuar në modernizimin e forcave ushtarake dhe ka përmbushur kërkesat e NATO-s, duke u anëtarësuar me sukses. Këto raste tregojnë se përparimi drejt anëtarësimit nuk është vetëm një çështje politike, por kërkon edhe investime konkrete në sektorin ushtarak.
3. Integrimi në Strukturat Evropiane
Procesi i Reformat Institucionale dhe Ekonomike:
Integrimi evropian kërkon një reformë të thelluar në fushat e sundimit të ligjit, luftën kundër korrupsionit, modernizimin e administratës publike dhe krijimin e një ambienti ekonomik konkurrues.
Shembulli i Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut:
Të dyja vendet kanë përjetuar procese të gjata reformash të brendshme, të cilat i kanë afruar më shumë me normat evropiane. Këto përpjekje kanë qenë parakusht për negociata të suksesshme me BE-në dhe përparime në integrimin euroatlantik.
Dialogu Rajonal:
Përparimi i Kosovës në këtë drejtim varet shumë nga zgjidhja e çështjeve me Serbinë. Kështu si në rastet e dialogut të strukturuar midis Maqedonisë dhe Greqisë, një marrëveshje të qartë me Serbinë do të përmirësonte pozicionin e Kosovës në procesin e integrimit evropian.
4. Rekomandime Strategjike dhe Shembuj të Konkretë
Diplomacia dhe Forcimi i Aleancave:
Kosova duhet të vazhdojë të përforcojë marrëdhëniet me SHBA-në, Gjermaninë, Turqinë dhe vende të tjera të BE-së që kanë influencë në proceset ndërkombëtare. Takimet e Presidentes Vjosa Osmani me zyrtarë të lartë si Louis Bono janë hapa të rëndësishëm drejt përmirësimit të këtyre marrëdhënieve .
Reformat e Brendshme dhe Investimet Ushtarake:
Për t’u bërë një partner i besueshëm në kuadër të NATO-s, Kosova duhet të vazhdojë modernizimin e Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK) dhe të investojë në trajnime dhe pajisje moderne. Modelet e vendeve si Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut ofrojnë një udhëzim të qartë se përmirësimi i kapaciteteve ushtarake është çelësi për anëtarësim.
Dialogu me Serbinë dhe Zgjidhja e Çështjeve të Pazgjidhura:
Një marrëveshje e qëndrueshme me Serbinë, si ai i synuar në dialogun e vendosur nga institucionet ndërkombëtare, do të eliminojë një nga pengesat më të mëdha për integrimin e Kosovës, duke hapur rrugën për progres në OKB dhe BE.
5. Përmbledhje e Rasteve Konkrete
Maqedonia e Veriut: Pas Marrëveshjes së Prespës, përmes një dialogu të strukturuar dhe reformat e brendshme, u anëtarësua në NATO në 2020, duke shërbyer si model për përpjekjet diplomatike të Kosovës.
Mali i Zi: Investimet në modernizimin e forcave ushtarake dhe përmbushja e standardeve të NATO-s e çuan në anëtarësim, duke treguar se transformimi i sektorit ushtarak është vendimtar.
Palestina dhe Taiwan: Si shembuj të rasteve ku njohja ndërkombëtare është përbërë me sfida të të njëjtave pengesa si veto-t e fuqishme, duke theksuar nevojën për mbështetje të gjerë diplomatike.
Shqipëria: Proceset e reformave dhe angazhimi për integrim evropian kanë qenë parakusht për avancimin drejt BE-së, duke ofruar një kornizë të vlefshme për modelin e Kosovës.
Sipas analizave dhe rasteve konkrete ndërkombëtare, potenciali për Kosovën që të ingranohet në strukturat më të fuqishme ndërkombëtare ekziston, por rruga është sfiduese dhe kërkon një përpjekje të koordinuar në fushat diplomatike, ushtarake dhe institucionale. Me një strategji të qartë dhe reformat e nevojshme, Kosova mund të shndërrohet në një aktor më të rëndësishëm në skenën globale.
Me kët përmbledhje kisha për qëllim të ilustrojë me raste konkrete dhe të ofrojë një vlerësim të thelluar të mundësive që Kosova ka për të arritur integrimin ndërkombëtar, duke u bazuar në përvojën e vendeve të tjera që kanë kaluar nëpër sfida të ngjashme .